GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
395 EPISTOLAE 4154—4155 bis 396 Quum 13 ) illud Tigurinum scriptum perquirerem, humanitate, candore eruditioneque tua, quam in te nullum hie exemplar repertum est. Sed quia unnm luculenter, quum semel apud Bucerum ornatissimum priuB Utenhovio miseram ab eo petes si videbitur. virum Argen torati fueram, deprehendi, eo denique Tametsi desunt illic duo capita quae per incogitan- amore quo te in omnes Christi eultores flagrare tiam omissa inserere suis locis Tigurini, ut spero, animadverti, qui omnia boni consulit, nunquam of- non recusabunt. fenditur, laesus facile ' offensas ignoscit, eo audaoius ad te scripsi, minime ambigens, si quid hao audaoia Unum est quod addi debet Diximus peccavero, veniam me haud gravatim impetraturum, Christum in came sua dum esse etc. praesertim quum intellexeris, me huius scripti ali- Porro ut se nobis talem exhibeat Christus, ac quas, qualescunque sint, causas habuisse. eiusmodi in nobis effectua proférât, unum cum Ante decennium fere, quum apud dootissimum ipso nos effici et in eius o[orpus] coalescere opor virum D. M. Biicerum Argentorati fratrum Boemotet, quia non aliter vitam in nos.suam.diffundit, rum nomine egeram, tecum quoque familiaritatem nisi dum caput nostrum est, ex quo totum corpus non vulgarem contraxi, atque etiam literas ad F. compactum et connexum per omnem iuncturam Ioannem Augustam, Boemicum nostrum pastorem, Babmi[nistrationis] secundum operationem in men- a te fere extorsi, in quibus summa officia tua, quae suram cuiusque mem[bri] augmentum corporis facit. absentes absentibus praestare poesunt, fratribus de- Alterum, ordine decimum nonum. Ex autem cartulisti, quae illis omnibus gratissima fuere. Ab eo nis suae esu et sanguinis potione quae hi[s signis] tempore nulla opportuna occasio offerebatur te seu figurantur, Christus animas nostras spiritus sui videndi, seu etiam scripto invisendi, quamvis virtute per fidem pascit: id non perinde accipiendum quasi aliqua û[af] substantiae vel commixtio vel transfusio, sed quoniam ex came semel in saqrificium oblata et ex sanguine in expiationem effuso vitam hauriamus. 4155. CZERWENKA CAL VINO. , Memoriam pristinae familiaritatis recolit, iuvenes quosdam studiosos commendat, tristem conditionem ecclesiarum Bohemicarum depingit. (Ex Codice Lissano VIII. fol. 32 in Archivis fratrum Herrenhnt. edidit Gindely, Quellen z. Gesch. d. böhm. Brader. 1859. p. 273. Quocnm contnlit anthenticnm exemplar in nostrum usnm P. Kummer, Cand. min. Saxo.) Eximio Christi ministro D. Ioanni Oalvino ecclesiae Dei apud Genuenses * in Sabaudia pastori fidelissimo fratri in Christo reverenter colendo. 2 ) nunquam non obverseris mihi ob oculos et omnibus symmystis ecclesiarum nostrarum, praesertim scripta tua ùt eximii organi Christi legentibus. Nunc itaque quum fratribus nostris dignum esse videretur ut quosdam ingenuos adolescentes Basileam studiorum gratia ablegates suis sumptibus alerent, officii mei esse putabam ut te vel semel in tot annorum 8 ) curriculo salutarem, imo meo aliorumque fratrum nomine rogarem obtestarerque ut, si quando contingeret hisce adolescentibus vel eorum cuipiam ad vos divertere, 4 ) eos vel eum tanquam fratrem in Christo excipere consilioque vestro iuvare non dedignaremini. Id quod vos propter communem pietatis causam facturos non dubitamus. Quod ad ecolesias nostras per Boemiam attinet, visum est divinae dignationi eas cruci multisque ingentibus persequutionibus subiieere, dilectissimique filii sui Domini nostri Iesu Christi imagini conformes reddere, quo fidei sanctorum facta sanctimonia eius, ut Paulus inquit, abundantius induerentur. Pars ecclesiarum cum ministris quoque regis Ferdinandi e dictis sedibus suis propter constantem professionem evangelii eiecta in Prussiam Sauromatis Lituanis Scitisve* vicinam 5 ) concessit. Domino eis illic qualecunque domicilium concédante, reliquae Baronibus subiectae sub gravissimo onere tribulationum 6 ) gemunt, omni sanctarum administrationum libertate eis interdicta, ad amplectendas Antichristi abominationes vi coguntur. Ministri quidam in carcerem coniecti misère torquentur. Gratiam et pacem in Domino. Etsi temeritatis atque inscitiae *) aecusari, idque forfcassis merito possim, quia tibi viro doctissimo et ingentibus curarum laborumque oneribus fere obruto hisce meis Uteris obstrepere ausus fuerim, tarnen fretus ea existimatione quam de te olim optimam coueepi, ea deinde 13) Postscriptum in tergo. 4156. 1) insoientiae G. 2) sed obrersaris G. 3) amornm G. ' • 4) quipiam . . . diverteret G. 5) in Prussiam Sauromatiam Lituaniamve satis vioinam G. 6) tribulatornm G.
397 SUPPLEMENTUM. 398 Quorum ex numéro est ille Ioannes Augusta ad quem olim humanitas tua scriptum dederat. Reliqui passim dispersi, disiecti omnibus periculis expositi sunt, ut nunquam aut perraro ecclesias suas accedere possint. Haec est ecclesiarum nostrarum fortuna, misera ilia quidem et coram mundo abiecta, verum sine dubio coram Deo gloriosissima, Christo per eas Satanam, Antichristum et hunc mundum in maligno positum devincente et de illis hisce postremis diebus triumphante. Moravicae ecclesiae ab hac calamitate hactenus immunes exstitere, quamvis et illae in procinctu semper stant 7 ) et ad similia perferenda se accingunt. Rogo itaque, frater carissime, quandoquidem vestris ecclesiis beneficio Dei hactenus maiorem tranquillitatem concessam esse audivimus, ut nos ecclesiasque nostras commendatas habeatis orationibus (id quod pium ac iustum utrique ducimus et facimus) adiuvetis laborantes. Salutant vos ecclesiae nostrae earumque ministri, praesertim seniores: me vero peto ut peculiariter commendatum habeas, imo si quando per occupationes licuerit fraternis Uteris consolari velis. Valebitis in Domino, praesidio eius ab omnibns Satanae machinationibus tuti. E Brandisio Bohemiae supra Orlicziam. Octobris MDXLIX. Mathias Czervenka Boemus tui amantissimus. 4155 bis. BADUELLUS OALVINO. Literae commendaiitiae. (Ex oodice Avenionensi in nostrum usum descripsit In]. Gaufrés non hoc solo officio de nobis bene méritas.) Cl. Bad. Ioanni Chambardo 1 ) S. D. Plura ad te scribam quum plus otii nactus ero. Nunc ut brevior essem fecit repentinus ho- 7) procinctu perstant G. 4165 bis. 1) Hoc nomine Calvinum ornari inde patet quod in eodem eodice Mae quas sub N. 1348. 1378 et 1403 tibi exhibuimus eidem Chambardo inseriptae sunt. Porro exstat Badueïïi ep. ad Melanchthonem in qua inter alia haec leguntur: lo. Chambardus quem Ârgentinae apndBncernm aliguando cognovi ea pietate, doctrina, spiritus virtate qnam tn nosti, nos in maximis calamitatibns suis Uteris frequenter grayiterque consolatur. rum iuvenum ad nos adventus et subitus ad vos discessus, qui tarnen ab amicis quibusdam hominibus pus commendati has literas a me petierunt quibus ipsos tibi commendarem. Iter habent istuc ad vos plenum religionis ac pietatis, qua adducti vinculi8 quibusdam ad haec vestra amabilissima tabernacula Domini domumque plenam libertatis, laetitiae, consolationis confugere voluerunt. Itaque a te magnopere per Christum peto atque contendo ut, quod sine tua ûat molestia, tantum eis tuae humanitatis et pietatis impertias quantum homines Christum sitientes atque esurientes postulare videantur. Nam mihi quidem ab aliis bonis vins ita diligenter sunt commendati ut eos nec mea commendatione nec consolatione tua indignos esse iudicem. Sed tu pro tua prudentia videbis quemadmodum in suscepto pietatis studio sint confirmandi atque ita instituendi ut ad suos reversi sine aliqua offensione ac dedecore christianae religionis vivere possint. Nam permagna est paucitas eorum qui huiusmodi vitam instituant et degant in qua et praeclarum sanctissimorum morum exemplum et testimonium iustum Christo debitum exstare videatur. Quae res in his quidem locis tantum dolorem nobis affert quantum et honos Christi redemptoris et salus proximorum nostrorum his novissimis temporibu8 afferre debet. Sed hanc molestiam meam pluribus tum persequar quum mihi plus temporis et facultatis ad scribendum et componendum datum erit. Ego tuas literas vehementer, 2 ) scriptas in earn sententiam quam proximis meis literis indicavi. Nos hic audivimus vos instituere publicum gymnasium in quo iuventus in optimis 8tudiis liberalissimisque artibus erudiatur. Qua de re scripsi ego ad te aliquando. Nam summa afficior interdum sollicitudine et cura, magnopereque metuo ne, si Dominus te evocarit, ecclesia haec idoneis ministris prudentissimisque gubernatoribus destituatur. Nam me vehementer movet summa bonorum ministrorum raritas et orbitas eorum quos Dominus nobis eripuit atque ad se vocavit. Huic tanto incommodo maximum remedium esse poterat accurata elegans et sancta iuventutis institutio. Itaque non dubito quin pro tua prudentia in hac cura cogitationeque verseris. Ego Dominum toto animo studioque precor ut te nobis incolumem quam diutissime conservet, istamque ecclesiam efflorescentem quotidie iis pietatis et ornamentis et solatiis, 3 ) quae ad caeteras omnes gentes cum summa Dei laude proferantur. Nos velim in eodem Domino 2) deest verbum: coniicimus omissum esse: desidero. Quod tarn Q. animadvertit. 3) Iter urn lacunam Ubrario debitam hie deprehendimus: omet, vel locnpletet.
- Page 159 and 160: 293 1564 APRIL. 294 rum ainnt Sabau
- Page 161 and 162: 297 1564 APRIL. 29S calamitas, Calv
- Page 163 and 164: 301 1564 APRIL.—MAL 302 escus. Et
- Page 165 and 166: 305 1564 MAL 306 hactenus omnes imp
- Page 167 and 168: 309 1564 MAL 310 De rebus nostris.
- Page 169 and 170: 313 1564 IUN. 314 4113. FAREL A LIB
- Page 171 and 172: 317 1564 IUN. 318 4116. interdictum
- Page 173 and 174: 321 1564 IUN. 322 turbulentis tempo
- Page 175 and 176: 325 1564 IUN. 326 eas quas hie vir
- Page 177 and 178: 329 1564 IUL. 330 troversia, ex qui
- Page 179 and 180: 333 1564 IUL. 334 lorum immortali,
- Page 181 and 182: 337 1564 IUL. * 338 rerum omnium fa
- Page 183 and 184: 341 15G4 IÜL. 342 missus, ascendit
- Page 185 and 186: 345 1564 IÜL. 346 „spes, haeo Ve
- Page 187 and 188: 349 1564 IUL. 350 affectum, veramqu
- Page 189 and 190: 4127. IONVILLABÜS BULLINGERO. De e
- Page 191: SUPPLEMENTUM THESAURI EPISTOLICI CA
- Page 194 and 195: 363 EPISTOLAE 4131—4134 364 413t
- Page 196 and 197: 367 BPISTOLAB 4134—4137 368 et de
- Page 198 and 199: 371 EPISTOLAE 4138-4141 372 4138. C
- Page 200 and 201: 375 BPISTOLAE 4141—4144 376 dicun
- Page 202 and 203: 379 EPISTOLAE 4144—4146 380 opera
- Page 204 and 205: 383 EPISTOLAE 4147—4149 384 4147
- Page 206 and 207: 387 EPISTOLAB 4149—4152 388 istic
- Page 208 and 209: 391 EPISTOLAE 4152—4154 392 A Mon
- Page 212 and 213: 399 EPISTOLAE 4155 bis—4158 400 f
- Page 214 and 215: 403 EPI8TOLAE 4158-4161 404 rursus
- Page 216 and 217: 407 , BPI8TOLAE 4162—4164 408 416
- Page 218 and 219: 411 EPISTOLA 4164 412 edioto rursus
- Page 220 and 221: 415 EPISTOLAE 4165—4168 416 4165.
- Page 222 and 223: 419 ut ilium pedibus iam calcare au
- Page 224 and 225: 423 EPISTOLAE 4169-4171 424 ce qui
- Page 226 and 227: 427 EPISTOLAE 4171—4174 428 faict
- Page 228 and 229: 431 EPISTOLA nostra opera necessari
- Page 230 and 231: 435 EPISTOLAE 4178—4179 436 4178.
- Page 232 and 233: 439 EPISTOLA 4179 440 ten die Sach
- Page 234 and 235: 443 EPISTOIiAE 4179—4179 bis 444
- Page 236 and 237: 447 EPISTOLAB 4179 bis—4182 443 D
- Page 238 and 239: 451 EPISTOLAE 4182—4185 452 tant
- Page 240 and 241: 455 EPI8T0LAE 4185—4188 456. Petr
- Page 242 and 243: 459 EPISTOI Quid agat D. Martins 3
- Page 244 and 245: 463 EPISTOLAE 4191—4194 464 Illus
- Page 246 and 247: 467 EPISTOLAI les nos a Bordeaux qu
- Page 248 and 249: 471 ment on ne me congnoit pas bien
- Page 250 and 251: 475 EPISTOLA] 4200. THELLIGNY A CAL
- Page 252 and 253: 479 EPISTOLAE 4203—4205 480 4203/
- Page 254 and 255: 483 EPI8T0LAE 4205-4209 484 amplexu
- Page 256 and 257: 487 EPISTOLAE 4209—4212 488 sine
- Page 258 and 259: 491 BPISTOLAE 4212—4212 bis 492 B
397 SUPPLEMENTUM. 398<br />
Quorum ex numéro est ille Ioannes Augusta ad<br />
quem olim humanitas tua scriptum dederat. Reliqui<br />
passim dispersi, disiecti omnibus periculis expositi<br />
sunt, ut nunquam aut perraro ecclesias suas<br />
accedere possint. Haec est ecclesiarum nostrarum<br />
fortuna, misera ilia quidem <strong>et</strong> coram mundo abiecta,<br />
verum sine dubio coram Deo gloriosissima, Christo<br />
per eas Satanam, Antichristum <strong>et</strong> hunc mundum<br />
in maligno positum devincente <strong>et</strong> de illis hisce postremis<br />
diebus triumphante. Moravicae ecclesiae ab<br />
hac calamitate hactenus immunes exstitere, quamvis<br />
<strong>et</strong> illae in procinctu semper stant 7 ) <strong>et</strong> ad similia<br />
perferenda se accingunt. Rogo itaque, frater carissime,<br />
quandoquidem vestris ecclesiis beneficio Dei<br />
hactenus maiorem tranquillitatem concessam esse<br />
audivimus, ut nos ecclesiasque nostras commendatas<br />
habeatis orationibus (id quod pium ac iustum utrique<br />
ducimus <strong>et</strong> facimus) adiuv<strong>et</strong>is laborantes. Salutant<br />
vos ecclesiae nostrae earumque ministri, praesertim<br />
seniores: me vero p<strong>et</strong>o ut peculiariter commendatum<br />
habeas, imo si quando per occupationes<br />
licuerit fraternis Uteris consolari velis. Valebitis in<br />
Domino, praesidio eius ab omnibns Satanae machinationibus<br />
tuti.<br />
E Brandisio Bohemiae supra Orlicziam. Octobris<br />
MDXLIX.<br />
Mathias Czervenka Boemus<br />
tui amantissimus.<br />
4155 bis.<br />
BADUELLUS OALVINO.<br />
Literae commendaiitiae.<br />
(Ex oodice Avenionensi in nostrum usum descripsit In]. Gaufrés<br />
non hoc solo officio de nobis bene méritas.)<br />
Cl. Bad. Ioanni Chambardo 1 ) S. D.<br />
Plura ad te scribam quum plus otii nactus<br />
ero. Nunc ut brevior essem fecit repentinus ho-<br />
7) procinctu perstant G.<br />
4165 bis. 1) Hoc nomine Calvinum ornari inde pat<strong>et</strong> quod in<br />
eodem eodice Mae quas sub N. 1348. 1378 <strong>et</strong> 1403 tibi exhibuimus<br />
eidem Chambardo inseriptae sunt. Porro exstat<br />
Badueïïi ep. ad Melanchthonem in qua inter alia haec leguntur:<br />
lo. Chambardus quem Ârgentinae apndBncernm aliguando<br />
cognovi ea pi<strong>et</strong>ate, doctrina, spiritus virtate qnam tn nosti,<br />
nos in maximis calamitatibns suis Uteris frequenter grayiterque<br />
consolatur.<br />
rum iuvenum ad nos adventus <strong>et</strong> subitus ad vos<br />
discessus, qui tarnen ab amicis quibusdam hominibus<br />
pus commendati has literas a me p<strong>et</strong>ierunt<br />
quibus ipsos tibi commendarem. Iter habent istuc<br />
ad vos plenum religionis ac pi<strong>et</strong>atis, qua adducti<br />
vinculi8 quibusdam ad haec vestra amabilissima<br />
tabernacula Domini domumque plenam libertatis,<br />
la<strong>et</strong>itiae, consolationis confugere voluerunt. Itaque<br />
a te magnopere per Christum p<strong>et</strong>o atque contendo<br />
ut, quod sine tua ûat molestia, tantum eis tuae<br />
humanitatis <strong>et</strong> pi<strong>et</strong>atis impertias quantum homines<br />
Christum sitientes atque esurientes postulare videantur.<br />
Nam mihi quidem ab aliis bonis vins<br />
ita diligenter sunt commendati ut eos nec mea<br />
commendatione nec consolatione tua indignos esse<br />
iudicem. Sed tu pro tua prudentia videbis quemadmodum<br />
in suscepto pi<strong>et</strong>atis studio sint confirmandi<br />
atque ita instituendi ut ad suos reversi sine<br />
aliqua offensione ac dedecore christianae religionis<br />
vivere possint. Nam permagna est paucitas eorum<br />
qui huiusmodi vitam instituant <strong>et</strong> degant in qua <strong>et</strong><br />
praeclarum sanctissimorum morum exemplum <strong>et</strong><br />
testimonium iustum Christo debitum exstare videatur.<br />
Quae res in his quidem locis tantum dolorem<br />
nobis affert quantum <strong>et</strong> honos Christi redemptoris<br />
<strong>et</strong> salus proximorum nostrorum his novissimis<br />
temporibu8 afferre deb<strong>et</strong>. Sed hanc molestiam<br />
meam pluribus tum persequar quum mihi plus<br />
temporis <strong>et</strong> facultatis ad scribendum <strong>et</strong> componendum<br />
datum erit. Ego tuas literas vehementer, 2 )<br />
scriptas in earn sententiam quam proximis meis literis<br />
indicavi. Nos hic audivimus vos instituere<br />
<strong>pub</strong>licum gymnasium in quo iuventus in optimis<br />
8tudiis liberalissimisque artibus erudiatur. Qua de<br />
re scripsi ego ad te aliquando. Nam summa afficior<br />
interdum sollicitudine <strong>et</strong> cura, magnopereque<br />
m<strong>et</strong>uo ne, si Dominus te evocarit, ecclesia haec<br />
idoneis ministris prudentissimisque gubernatoribus<br />
destituatur. Nam me vehementer mov<strong>et</strong> summa<br />
bonorum ministrorum raritas <strong>et</strong> orbitas eorum quos<br />
Dominus nobis eripuit atque ad se vocavit. Huic<br />
tanto incommodo maximum remedium esse poterat<br />
accurata elegans <strong>et</strong> sancta iuventutis institutio.<br />
Itaque non dubito quin pro tua prudentia in hac<br />
cura cogitationeque verseris. Ego Dominum toto<br />
animo studioque precor ut te nobis incolumem quam<br />
diutissime conserv<strong>et</strong>, istamque ecclesiam efflorescentem<br />
quotidie iis pi<strong>et</strong>atis <strong>et</strong> ornamentis <strong>et</strong> solatiis, 3 )<br />
quae ad ca<strong>et</strong>eras omnes gentes cum summa Dei<br />
laude proferantur. Nos velim in eodem Domino<br />
2) deest verbum: coniicimus omissum esse: desidero.<br />
Quod tarn Q. animadvertit.<br />
3) Iter urn lacunam Ubrario debitam hie deprehendimus:<br />
om<strong>et</strong>, vel locnpl<strong>et</strong><strong>et</strong>.