GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
375 BPISTOLAE 4141—4144 376<br />
dicuntur esse vitae non satis honestae nee chris- Schnepfßus, <strong>et</strong> alii quidam pii <strong>et</strong> docti viri Ang<strong>et</strong>ianae,<br />
quorum vita <strong>et</strong> mores maiorem confert in lanaro scripserant ne ob ritus nescio quos inutiles<br />
illos ofFensionem quam hominum benevolentiam. <strong>et</strong> quaestionem illam suam de mandneatione impio-<br />
Itaque bene faciès si eos admonueris, ut delectum rum nos aut ecclesias nostras turbar<strong>et</strong>, sed ea potäus<br />
aliquem habeant, vitam eorum probent priusquam quae pacis sunt <strong>et</strong> aedificationis seotar<strong>et</strong>ur, nosque<br />
recipiantur. Sunt enim simplices, quibuB aliorum mitius tra<strong>et</strong>ar<strong>et</strong> solito. Sed spr<strong>et</strong>o omnium doctorum<br />
improbitas vel fraudi vel infamiae esse potest. Sed consilio pergunt adversarii facere quidquid venit in<br />
quia hie sum eorum vicinus <strong>et</strong> amicus, exquiram mentem, adeo ut pium illum <strong>et</strong> doctum virum Panta-<br />
diligentius de tota ipsorum ratione ac consu<strong>et</strong>udine, leonem Blasium, quem ecclesiae Wirtembergensis<br />
teque certiorem faciam.<br />
superintendentes hue miserant, non solum ut tur-<br />
De concilio fama est constans, <strong>et</strong> hominum batam hanc ecclesiam componer<strong>et</strong>, sed ut Prinoipi<br />
huiusmodi sermones ut omnes prope desiderare <strong>et</strong> quoque hie nostro ess<strong>et</strong> a concionibus, iam eiecerint,<br />
flagitare videantur. Cupio valde scire quid tu sen- non aliam ob causam quam quod se illis, rebus<br />
tias. Venerunt quidam a vobis qui dixerunt TOS nostris coguitis, ad nos turbandos adiungero nolue-<br />
iam parari <strong>et</strong> armari ad illam arcem pontificiam rit. Nee aliud exspecto quam ut vel eiieiar ipse<br />
oppugnandam. Est id quidem %akiitov, sed tarnen vel necessitate coactus abeam: quandoquidem isti<br />
non â/iaxytov, <strong>et</strong> ad victoriam ca<strong>et</strong>erarum rerum nee verbum Domini audire, nee nos nee ullos doc-<br />
âvayxaîov. Spiritus Domini aderit, cuius sapientiae tos volunt, <strong>et</strong> faciunt de industria quidquid non<br />
ac potentiae ne gigantes quidem huius mundi &to- solum putant sed <strong>et</strong>iam vident palam adversari huic<br />
(JMXOVVCBÇ poterunt resißtere. Is nos omnes gubern<strong>et</strong>. ecclesiae. Et iam, ut dixi, illum collegam <strong>et</strong> sym-<br />
Vale, mi Calvine. Oarpen. vj. Ianua. *)<br />
mystam nostrum in odium <strong>et</strong> contemptum nostri<br />
eiecerunt. Sed ora diligenter Dominum Deum pro<br />
Tuus Clau. Badueilus. nobis, pioque tuo <strong>et</strong> san<strong>et</strong>o consilio nos semper adiuva.<br />
Vale. Raptim Mombelgardi 20. Ianuarii. ')<br />
4142.<br />
TOSSANUS OALVINO.<br />
Queritur de Lviheranorum contra se ipsum machinationibus<br />
<strong>et</strong> exspeçtat ut propediem vel eiieiatur<br />
vel sponte abeat.<br />
(Ex autographo Ood. Genev. 110, fol. 169.)<br />
Clarissimo viro Ioanni Calvino ecclesiae Genevensis<br />
pastori vigilantissimo fratri suo plurimum<br />
observando.<br />
Genevae.<br />
S. Quanquam ad versa val<strong>et</strong>udine variisque negotiorum<br />
undis a scribendo impediar, Calvine frater<br />
in Domino colendissime, nolui tarnen hune tui affinem,<br />
mihi in Christo coniun<strong>et</strong>issimum fratrem, sine<br />
meis Uteris ad te redire. Res nostrae nunquam<br />
peiore in loco fuere quam sunt. Bucerus, Brentius,<br />
4) Annum iam eerto consiituimus 1545, quae <strong>et</strong>iam<br />
luliiQaufr'es sententia est l. I. p. 394 qui vir dochssimus humanissime<br />
varias de Baduello riotitias nobiscum communieavit.<br />
Iam <strong>et</strong> alteram Badueüi epistolam eodem die scriptum hue referre<br />
oport<strong>et</strong> quam nos olim falso ai annum 1541 r<strong>et</strong>ülimus<br />
(N. 270).<br />
4142. 1) Ineunctanter iam hanc ad a. 1545 referimus. Gf.<br />
N. 546 <strong>et</strong> 670. Ad earn magis <strong>et</strong>iam illustrandam transscribere<br />
lic<strong>et</strong> quae hab<strong>et</strong> Duvernoy in Ephem. p. 134 ad 19. Apr»71545.-<br />
Des discussions très-vives existaient depuis la AD de 1544 entre<br />
les chapelains allemands dn dnc Christophe, Jean Engelmann<br />
<strong>et</strong> Pantaleon Bläsi., <strong>et</strong> les ministres de Monthéliard, snr l'article<br />
de la cène <strong>et</strong> snr les cérémonies dn cnlte. Toussaint ne<br />
considérait l'eucharistie que comme un emblème. Le prince<br />
avait fortifié do tout le poids de son opinion personnelle celle<br />
de ses aumôniers. Il fallait que quelqn un cédât. Toussaint se<br />
r<strong>et</strong>ira à Bâle <strong>et</strong> adressa de la sa démission au prince <strong>et</strong>c. Cf.<br />
Beyd, Ulrich Hz. eu W. III. 150 ss. Be Brentii intervention«<br />
Hartm. <strong>et</strong> Jaeger II. 134: Die erste Nachricht von dem dortigen<br />
Streit erhielt Brenz durch Bucer der ihn aufforderte ihn<br />
beizulegen. Brenz schrieb an Engelmann : Ich weiss dass sich<br />
Tossanu8 in der Lehre vom Abendmahl zur A. C. bekennt,<br />
und nicht in Abrede zieht dass die Unwürdigen im Abendmahl<br />
den Leib Christi empfangen, sondern die Entscheidung<br />
darüber frommen und gelehrten Männern überlassen will.<br />
Darum glaube ich nicht dass man ihn verdammen nnd sich<br />
seiner entschlagcn darf. Möglich wäre es wohl dass die mit<br />
denen du zu thun hast ihre Zwinglische Ansicht durch Worte<br />
verdecken und anders denken als sie reden. Aber sind die<br />
Worte fromm, so will ich doch nach der ehr. Liebe lieber das<br />
Beste glauben als anf einen blossen Verdacht hin allzustreng<br />
urtheilen Hartmann, Schnepf. p. 161 not. An SchnepF<br />
schrieb Brenz 7. Nov. 1544, Tossanns sei zwar ein gelehrter<br />
und frommer Mann, verhülle aber, wie die Zwinglianer überhaupt,<br />
seine Meinung unter den Worten der Gegner. Doch<br />
wolle er nicht Oel ins Feuer giessen nnd habe daher Engelmann<br />
zum Frieden ermahnt. Cnrandnm autem nobis est ne<br />
nostris literis tradamns Engelmannnm suis collegis opprimendnm.<br />
Qnare te rogo ne exemplum mearnm mittas ad Tossannm.<br />
Nee dnbito quin tn ipse pro tua prndentia literis tnis<br />
provisurus sis ne his nostris exhortationibus discordia magis<br />
alatur quam pax constituatur. — Quod Noster Blasium placabäiorem<br />
imo sibi faventem dicit, hoc vero, contradicentibus.<br />
ea<strong>et</strong>eris omnibus, nobis non persuademus.