GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

335 BPI8T0LA 4125 336
delicet parte, qua mittitur in corda fidelium et qua est
spiritus vivificans, et testimonium conscientiae nostrae
perhibens, quod simus filii Dei, et in illo clamemus:
Abba pater. Aeque itaque filium mittere
aiunt spiritum sanctum, sicut et patrem, et hoc ipsum
operari in mentibus fidelium, quod pater et
filius vult. Ilia tarnen aeterna processio iuxta
Graecorum sententiam a solo patre fit. Si enim,
inquiunt, ab utroque est processio, duo principia
statui et ex consequentia plures Deos. Ac eo modo
faoiunt et oonstituunt discrimen inter processionem
et missionem spiritus sancti: processionem soli patri
tribuunt, missionem utrique ad ecclesiam in corda
fidelium.
Ex his et similibus doctrinis inferre et concludere
conantur, totam doctrinam in papatu, etiam
de hoc fidei nostrae fundamento fuisse corruptam,
nihilque intactum reliquisse Antichristum, quod tetris
et horrendis ille abominationibus non contaminaret,
non pollueret, non profanaret. Trinitarii
contra concedunt quidem reliqua omnia pessumdata
fuisse in papatu: haec vero de primario fidei nostrae
fundamento, singulari Dei bénéficie», illibata et
inviolata permansissel et ilia tantum parte status
ac ordines imperiorum serenissimi regis et principis
nostri, ac ipsosmet in primis principes, senatum
populumque regni Poloniae et magni ducatus Lithuaniae,
apud serenissimum regem nostrum reformationem
ecclesiarum contra papistas urgere debere :
ab ista vero parte de trinitate, ne latum quidem
unguem a doctrina papistica oportere discedi, nisi
prorsus Epicuraei Atheique esse velimus.
Hie vero, Deus bone, quanta est ab altera
parte coacervatio sententiarum ex libris papisticis,
ac potissimum ex illis, quos illi missalia, horaria,
diurnalia vulgo vocant, nee non ex usitatis cantilenis,
tarn latinis quam polonicis, papisticis pariter et
evangelicis, quae publice leguntur ac canuntur in
templis et in plateis. Verbi gratia: Suscipe sanota
trinitas hano oblationem in memoriam domini nostri
Iesu Christi. Item in die purifications : *) Benedico
te oreatura cerae in nomine Dei nostri et sanctae
trinitatis. Per dominum nostrum Iesum Christum,
qui tecum et cum spiritu sancto vivit Deus, per
omnia etc. Item ibidem: Domine Deus pater omnipotens,
precamur te per intercessionem 3. Mariae
genitricis tuae, propitius sis omnibus clamantibus
ad te, quos redemisti pretioso sanguine tuo. Item
in die s. trinitatis: Omnipotens, sempiterne Deus,
qui dedisti famulis . tuis aeternae trinitatis gloriam
agnoscere, qui in trinitate unus Deus etc. Ex quibus
et similibus sententiis, quarum libri papistici,
quin et quorumdam evangelicorum pleni sunt, in-
4125. 1) In missali Craooviensi snmptibas Halleri impresso S.
ferunt et concludunt isti, non tantum trinitatem,
sed quaternitatem et aliam multam pluralitatem in
divinitate pontificios et quosdam evangelioos inferre,
et esse eius generis infinitas corruptelas.
Unde inter partes mira est certaminum coacervatio
et odiosa reoriminatio. Trinitarii enim istos
Ariani8mi illi eos 8abellianismi coarguunt, quod scilicet
realem tollant distinctionem in trinitate, et ex tribus
distinotis personis confient unum confusum Deum
trinomium: deinde quod non veram trinitatem, sed
quandam quaternitatem, turn quinquennitatem sexennitatemque
isti doceant: et iniuste olim ab ecolesia
romana loach, abbatis sententiam sanam et cam
verbo Dei congruentem, damnatam et explosam, deteriorem
vero Petri Lombardi, qui magister sententiarum
dioitur, receptam fuisse. Et reoitatur eiusdem
abbatis certa quaedam prophetia, quam in
scriptis suis reliquisse dicitur in haec verba: Et
priusquam cessabit turba missantium, tunc apparebit
quaternitas.
Prodiisse etiam diount, non ita pridem certos
dialogos de trinitate Bernhardini Ochini, 2 ) viri de
pietate Christiana optime meriti, qui in eisdem dialogis
suis veterem scholasticorum doctrinam de hoc
dogmate non obscure taxet ac reprehendat. Qui
quidem libellus tametsi nobis dicatus est, eum tarnen
hactenus nedum legimus, sed ne vidimus quidem.
Aiunt quidem ad nos fuisse missos, sed tarnen studiose
a quibusdam interceptos, ne ex Germania in
Poloniam pénètrent.
Nolumus praeterea celare praest. tuam, actam
fuisse mense Septembr. Pinczoviae 8 ) synodum ecclesiarum
renatarum in minori Polonia, ad quam et
nos certos ministres et pastores nostros ex Lithuania
ablegavimus. In qua quidem synodo summa
consensione omnium superintendentum, pastorum
et seniorum ex utroque ordine tarn nobüium, quam
ministrorum, conscripta est quaedam formula consensus
de hoc dogmate, quam T. P. inclusam mittimus,
ut de ea iudicium feras. Paucissimi autem
ex ministris trinitariorum ab hac synodo se
absentarunt, et legitime vocati adesse noluerunt,
qui etiam nunc multas turbas hic cient, sive pietatis
zelo, quem prae se ferre videntur, sive ignoratione
caussae. Nam ab illius cognitione nedum
iudicium et rationem abducunt: sed ipsas quoque
aures et omnem sensum claudunt. Amicam vero,
placidam et christianam collationem cum altera
parte prorsus detreotant. Id quod sane ad te non
sine gemitibus scribimus. Quid enim inde speremus
aliud, quam tristissimam et longe lugubrem
2) Inscripsit Oohinns hos duos priores dialogos tomi EL
dialogornm hnic prineipi S.
3) 1563 8.