GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
Share Embed Flag
Download ePaper

GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE

archive.ouverte.unige.ch
from archive.ouverte.unige.ch More from this publisher
24.04.2013 Views

331 EPISTOLA 4125 332 bulo Elohim tanquam per mysterium et sacramentum quoddam profluxisse : intulit quoque ac conclusit, tanquam tesseram et symbolum christianitatis retinendum esse, et qui illud reiioeret et usurpare nollet, non alio looo habendum esse quam in populo Israelis habiti sunt Ephraimitae a Galaditis, qui vocabulum spicae hebraico sermone non recte exprimèrent, Sibolet pro Schibolet. Nota est historia ex XII. cap. lud. Ao quum is idem minister apud quosdam eius farinae reprehenderetur de sanguinario eius spiritu, deque eo, quod ad domesticam seditionem et civile bellum classicum insonare videatur, responderunt Uli, id ipsum se in epistola P. T. videre, in cuius calce haec verba scripta sunt: „Superest est nunc, generosi nobiles et praestan- „tissimi viri, ut in huius oaussae defensione infati- „gato studio pergatis. Res est non levis momenti „tenere Christum esse unicum Deum, a quo vita „et salus petenda est, et in quo gloriari fas est. „Id vobis eripere oonantur sacrilegi isti erronés. „Quare non aliter vobis certandum, quam si ad „Deum fictitium vos abducerent. Pluribus vos hor- „tarer, nisi sponte satis animatos esse confiderem." Hac tenus sunt verba praestantiae tuae. Et non fallit equidem eandem'praestantiam tuam eius augurium, satis enim, quin plus quam satis ad earn rem istos, qui eius sententiae sunt, animatos esse, quod videlicet armis, sanguine, persequutionibus, atque adhibita externa vi, suam quidem tueri, contrariae vero partis exterminare sententiam sibi statuant. Sed et diversae quoque factioni non deest animi oonstantia, non deest virium, opum, amicorum, affinitatum assistentia atque robur, tum maior pars doctorum et excellentium quorumque virorum et ministrorum pro hac parte stat, qui pro defensione caussae suae parati sunt extrema quaeque pati atque adire. At quorsum in tanta odiorum exacerbatione res spectet, facile pro tua eximia prudentia tecum animo expendere poteris. Sciunt enim isti, quae fuit olim poena contra cultores fictitiorum deorum constituta, nempe ipsa lapidatio et exterminatio e medio populi. Haec sane sparsa sunt per totam Poloniam, non sine invidia nominis praest. tuae. Dicunt enim isti nequaquam se colère fictitios deos, sed aeternum Deum patrem conditoröm rerum omnium visibilium et invisibilium, et eius unigenitum, coaeternum et consubstantialem filium, et spiritum sanctum, paracletum, illum quidem generatione, istum processione inenarrabili a patre, hoc est, ex substantia patris subsistantes, neque se unicum Deum Christum oolere audacter profitentur, quod non possit esse unicus, qui habeat patrem et mittat spiritum sanctum paracletum in corda fidelium ab eodem patre, quod scilicet unicus singularitatem denotet, et realem existentiam et distinctipnem personarum tollat aut confundat in divinitate. Cuius rei passim dicunt meminisse Hilarium, oontra solitarium seu unioum Deum. Proinde non dubitant manifeste rétorquera, trinitarios istos fictitios deos et fictitia nomina colore, non in scripturis patefaota, sed ex philosophia et sophistioa desumpta. Nulla enim ratione istam propositionem adrnittere volunt: pater, filius et spiritus sanotus est aut sunt unus Deus, sed loquendum esse secundum scripturam esse illos unum, non unus: quod unus, seu, ut dicunt, singularis seu unicus, a patre uno excludat filium et spiritum sanctum, et amittat mediatorem, vel constituât confusionem Sabellii: et oriri inde infinita monstra, Patripassianos et id genus. Manendum itaque dicunt in terminis soripturae, quae nusquam dioat, quod pater, filius et spiritus sanotus sit unus Deus, sed quod hi très unum sint, non unus. Ao multa profeoto est digladiatio de istis voculis unus et unum : et propositionem illam unus Deus, potissimum vero si absolute ponatur, referendam esse ad patrem, ita tarnen ut non excludatur filius a divinitate, nee spiritus sanetus. Nam et filium dicunt esse Deum, et spiritum sanctum deum, sed addunt oautelam, de Deo scilicet patre, qui omnium sit Deus, quia et Christi Deus. Christus vero non posset dici omnium Deus, quod ex illo non sit pater, sed filius ex substantia patris subsistât. Et propterea ordine naturae incipiendum esse semper a patre dum in unius Dei sermonem incidimus. Ac quod ad ilium orationes invocationesque nostrae direotae esse debeant, idque praeeunte semper fiducia mediatoris Christi, cuius interpretationis ipsummet Christum dominum interpretem esse ostendunt. Yerbi gratia dum a propheta dicitur: Audi Israel, dominus Dens tuus, Deus unus est: per quae verba Deum patrem intelligunt, et adducunt ex novo testamento Christi domini interpretationem : Quern vos dicitis Deum vestrum esse, pater unus est. ex quo loco et similibus inferunt quandam conclusionem. Quotiescunque in scripturis Deus absolute ponitur, semper intelligendum et referendum esse ad patrem. Ac eo speotare dicunt alios scripturae locos : 1 Corinth. 8 : Scimus quod nihil est simulacrum in mundo, et quod nullus sit Deus alius, nisi unus. Nam etiamsi sint qui dicantur Dii, sive in ooelo, sive in terra, quemadmodum sunt dii multiet domini multi, nobis tarnen unus est Deus, pater ille ex quo omnia, et nos in illum, et unus dominus Iesus Christus, per quern omnia, et nos per ilium. Item ad Ephes. 4 : Unus dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus et pater omnium, qui est supra omnes, et per omnia, et in omnibus vobis. Bom. 16 : Soli sapienti et immortali Deo per Iesum Christum honor et gloria in secula. 1 ad Timoth. 1 : Gratia misericordia, pax a Deo patre nostra et a Iesu Christo domino nostra. Et paulo infra: Begi autem secu-

333 1564 IUL. 334 lorum immortali, invisibili, soli sapienti Deo, gloria honor in secula seculorum. 1 ad Timoth. 6: Praeoipio tibi in conspectu Dei, qui vivificat omnia, et coram Iesu Christo, qui testatur sub Pontio Pilato bonam professionem, ut serves praeceptum, immaculatus, irreprehensibilis, usque ad apparitionem domini nostri Iesu Christi, quam temporibus suis osten8uru8 est ille beatus solus princeps, rex regnantium, et dominus dominantium, qui solus habet immortalitatem, lucem inhabitans inaocessam, quem vidit nemo hominum, neque videre potest. Cui honor et imperium sempiternum. 1. loan. 5 : Quoniam très sunt qui testimonium dant, Spiritus, aqua et sanguis, et hi très unum sunt. Si testimonium hominum accipimus, testimonium Dei maius est. Quoniam hoc est testimonium Dei, quod testificatus est de filio suo: Qui credit in filium Dei, habet testimonium in se ipso. Qui non credit Deo, mendacem facit eum, quia non credit in testimonium, quod testificatus est Deus de filio suo. Et hoc est testimonium quod vitam aeternam dedit nobis Deus. Et haec est vita in filio eius. Qui habet filium, habet vitam. Qui non habet filium Dei, vitam non habet. 1 Timoth. 2: Unus enim Deus est, unus etiam mediator Dei et hominum, homo Christus Iesus, qui dedit semet ipsum pretium redemptionis pro omnibus etc. Ex qui bus et similibus scripturae locis inferunt et concludunt isti, nullo modo confundi posse, ut pater et filius unus sit uterque, sed semper unus ille Deus pater omnium turn in coelo, turn in terra, turn in creations, turn in restaurations omnia egit per filium suum, qui est mediator ab aeterno etiam creandarum rerum omnium: Non autem filius egit per patrem. Ut enim pater est ex quo omnia, ita et filius per quern omnia. Quae verba manifeste confusioni Sabellianae omnino adversantur, et mixtaram seu commixtionem in divinitate non patiuntur. Unus itaque Deus pater, et unus mediator Dei et hominum Christus Iesus, et unus spiritus sanctus. Alius scilicet et alius, sed non aliud. Hoc est, unius et eiusdem naturae, divinitatis, potentiae, gloriae, imperii, maiestatis. Earn tarnen divinitatem, potentiam, gloriam, imperium et maiestatem, filium generatione, spiritum sanctum processione a pâtre accepisse et habere dicunt, sicut dicit filius: Omnia mihi tradita sunt a patre meo. Ad haec addunt, pluralitatem Deorum trinitarios inducere. Quum enim isti non admittant, patrem esse principium generations filio, et processionis spiritui sancto, sed esse a se ipso, quemadmodum et pater est a se ipso Deus, inducere eos plura principia, et ex consequentia plures Deos. Ideo isti excogitant nova quaedam vocabula, quod solum patrem vocant autotheon, a se ipso Deum, filium vero et spiritum sanctum Deum de Deo, ilium generatione, hunc processione: inenarrabili modo, ut praemissum est filium generatum et spiritum sanctum procedentem. Nee quidquam se novi excogitare existimant, ac perinde esse aiunt patrem autotheon vocari, sicut antiquitus dicebatur, patrem esse ingenitum, filium genitum, spiritum sanctum procedentem. Ac semper addendum esse censent, non ex aliéna, sed ex patris substantia filium et spiritum sanctum, tanquam divinitatis fonte profluxis8e: citra tamen ullius temporis momenti aut intervalli imaginationem, quod haec accidentia in divinitatem non cadant, sed per omnia aeternos ex aeterno, consubstantiales ex substantia patris, pari, ut dictum est, potentia, gloria, imperio, maiestate, ac una et eadem voluntate et operatione. Ita quod nihil addat hoc ipsum patri, quod sit ingenitus, nee adimat aut detrahat quicquam filio, quod natus est, nee spiritui sancto, quod procedat a patre ac de filio capiat. Bed tamen semper tenendum discrimen inter ingenitum et genitum, Deum missum et mittentem, dantem et accipientem: et quod hi duo unus esse non possint. Pro cuius sententiae assertione adducunt ex Hilario 26. cohclusionem synodalem temporum illtirum adversus Arrianos, quae sic habet: „Si quis innascibilem „et sine initio dicat filium, tanquam duo sine prin- „cipio, et duo innascibilia et duo innata dicens, duos „faciat Deos, anathema sit. Caput enim quod est „principium omnium, filius: caput autem, quod est „principium Christi, Deus. Sio enim ad unum, qui „est principium omnium per filium universa referi- „mus. Filium innascibilem confiteri impiissimum „est. lam enim non erit Deus unus, quia Deum „unum praedicari natura unius innascibilis Dei ex- „igit. Quum ergo Deus unus sit, duo innascibiles „esse non possunt, quum idcirco Deus unus sit, „quum pater Deus sit et filius Dei Deus sit, quia „innascibilitas sola penes unum sit, filius autem „idcirco Deus, quia ex innascibili essentia natus „existât. Bespuit ergo innascibilem filium praedi- „cari fides sancta, ut per unum innascibilem Deum „unum praedicet, ut naturam unigenitam ex innas- „cibili genitum essentia, in uno innascibilis Dei no- „mine complectatur. Caput enim omnium filius „est, sed caput filii Deus est et ad unum Deum „omnia hoc gradu atque hac confessione referuntur, „quum ab eo sumant universa principium, cui ipse „principium sit." Et plana haec, evidentia et minime obscura esse docent. Ceterum de procession« spiritus sanoti Graecorum sententiae magis quam Latinorum adstipulantur, quam duplicem esse statuunt: alteram aeternam a solo patre, hoc est ex substantia patris ante omnia saeoula, id est, una cum ipso patre et filio eius unigenito exstitisse: alteram processionem ab utroque fieri, tarn a patre quam a filio, hac vi-

331 EPISTOLA 4125 332<br />

bulo Elohim tanquam per mysterium <strong>et</strong> sacramentum<br />

quoddam profluxisse : intulit quoque ac conclusit,<br />

tanquam tesseram <strong>et</strong> symbolum christianitatis<br />

r<strong>et</strong>inendum esse, <strong>et</strong> qui illud reiioer<strong>et</strong> <strong>et</strong> usurpare<br />

noll<strong>et</strong>, non alio looo habendum esse quam in<br />

populo Israelis habiti sunt Ephraimitae a Galaditis,<br />

qui vocabulum spicae hebraico sermone non recte<br />

exprimèrent, Sibol<strong>et</strong> pro Schibol<strong>et</strong>. Nota est historia<br />

ex XII. cap. lud. Ao quum is idem minister<br />

apud quosdam eius farinae reprehender<strong>et</strong>ur de sanguinario<br />

eius spiritu, deque eo, quod ad domesticam<br />

seditionem <strong>et</strong> civile bellum classicum insonare videatur,<br />

responderunt Uli, id ipsum se in epistola P. T.<br />

videre, in cuius calce haec verba scripta sunt:<br />

„Superest est nunc, generosi nobiles <strong>et</strong> praestan-<br />

„tissimi viri, ut in huius oaussae defensione infati-<br />

„gato studio pergatis. Res est non levis momenti<br />

„tenere Christum esse unicum Deum, a quo vita<br />

„<strong>et</strong> salus p<strong>et</strong>enda est, <strong>et</strong> in quo gloriari fas est.<br />

„Id vobis eripere oonantur sacrilegi isti erronés.<br />

„Quare non aliter vobis certandum, quam si ad<br />

„Deum fictitium vos abducerent. Pluribus vos hor-<br />

„tarer, nisi sponte satis animatos esse confiderem."<br />

Hac tenus sunt verba praestantiae tuae. Et non<br />

fallit equidem eandem'praestantiam tuam eius augurium,<br />

satis enim, quin plus quam satis ad earn rem<br />

istos, qui eius sententiae sunt, animatos esse, quod<br />

videlic<strong>et</strong> armis, sanguine, persequutionibus, atque<br />

adhibita externa vi, suam quidem tueri, contrariae<br />

vero partis exterminare sententiam sibi statuant.<br />

Sed <strong>et</strong> diversae quoque factioni non deest animi<br />

oonstantia, non deest virium, opum, amicorum, affinitatum<br />

assistentia atque robur, tum maior pars<br />

doctorum <strong>et</strong> excellentium quorumque virorum <strong>et</strong><br />

ministrorum pro hac parte stat, qui pro defensione<br />

caussae suae parati sunt extrema quaeque pati atque<br />

adire. At quorsum in tanta odiorum exacerbatione<br />

res spect<strong>et</strong>, facile pro tua eximia prudentia<br />

tecum animo expendere poteris. Sciunt enim<br />

isti, quae fuit olim poena contra cultores fictitiorum<br />

deorum constituta, nempe ipsa lapidatio <strong>et</strong> exterminatio<br />

e medio populi. Haec sane sparsa sunt<br />

per totam Poloniam, non sine invidia nominis praest.<br />

tuae. Dicunt enim isti nequaquam se colère fictitios<br />

deos, sed a<strong>et</strong>ernum Deum patrem conditoröm<br />

rerum omnium visibilium <strong>et</strong> invisibilium, <strong>et</strong> eius<br />

unigenitum, coa<strong>et</strong>ernum <strong>et</strong> consubstantialem filium,<br />

<strong>et</strong> spiritum sanctum, paracl<strong>et</strong>um, illum quidem<br />

generatione, istum processione inenarrabili a<br />

patre, hoc est, ex substantia patris subsistantes, neque<br />

se unicum Deum Christum oolere audacter<br />

profitentur, quod non possit esse unicus, qui habeat<br />

patrem <strong>et</strong> mittat spiritum sanctum paracl<strong>et</strong>um in<br />

corda fidelium ab eodem patre, quod scilic<strong>et</strong> unicus<br />

singularitatem denot<strong>et</strong>, <strong>et</strong> realem existentiam <strong>et</strong><br />

distinctipnem personarum tollat aut confundat in<br />

divinitate. Cuius rei passim dicunt meminisse Hilarium,<br />

oontra solitarium seu unioum Deum. Proinde<br />

non dubitant manifeste rétorquera, trinitarios<br />

istos fictitios deos <strong>et</strong> fictitia nomina colore, non in<br />

scripturis patefaota, sed ex philosophia <strong>et</strong> sophistioa<br />

desumpta. Nulla enim ratione istam propositionem<br />

adrnittere volunt: pater, filius <strong>et</strong> spiritus sanotus<br />

est aut sunt unus Deus, sed loquendum esse secundum<br />

scripturam esse illos unum, non unus:<br />

quod unus, seu, ut dicunt, singularis seu unicus, a<br />

patre uno excludat filium <strong>et</strong> spiritum sanctum, <strong>et</strong><br />

amittat mediatorem, vel constituât confusionem Sabellii:<br />

<strong>et</strong> oriri inde infinita monstra, Patripassianos<br />

<strong>et</strong> id genus. Manendum itaque dicunt in terminis<br />

soripturae, quae nusquam dioat, quod pater, filius<br />

<strong>et</strong> spiritus sanotus sit unus Deus, sed quod hi très<br />

unum sint, non unus. Ao multa profeoto est digladiatio<br />

de istis voculis unus <strong>et</strong> unum : <strong>et</strong> propositionem<br />

illam unus Deus, potissimum vero si absolute<br />

ponatur, referendam esse ad patrem, ita tarnen<br />

ut non excludatur filius a divinitate, nee spiritus<br />

san<strong>et</strong>us. Nam <strong>et</strong> filium dicunt esse Deum,<br />

<strong>et</strong> spiritum sanctum deum, sed addunt oautelam,<br />

de Deo scilic<strong>et</strong> patre, qui omnium sit Deus, quia <strong>et</strong><br />

Christi Deus. Christus vero non poss<strong>et</strong> dici omnium<br />

Deus, quod ex illo non sit pater, sed filius<br />

ex substantia patris subsistât. Et propterea ordine<br />

naturae incipiendum esse semper a patre dum in<br />

unius Dei sermonem incidimus. Ac quod ad ilium orationes<br />

invocationesque nostrae direotae esse debeant,<br />

idque praeeunte semper fiducia mediatoris Christi,<br />

cuius interpr<strong>et</strong>ationis ipsumm<strong>et</strong> Christum dominum<br />

interpr<strong>et</strong>em esse ostendunt. Yerbi gratia dum a<br />

proph<strong>et</strong>a dicitur: Audi Israel, dominus Dens tuus,<br />

Deus unus est: per quae verba Deum patrem intelligunt,<br />

<strong>et</strong> adducunt ex novo testamento Christi<br />

domini interpr<strong>et</strong>ationem : Quern vos dicitis Deum<br />

vestrum esse, pater unus est. ex quo loco <strong>et</strong> similibus<br />

inferunt quandam conclusionem. Quotiescunque<br />

in scripturis Deus absolute ponitur, semper<br />

intelligendum <strong>et</strong> referendum esse ad patrem. Ac<br />

eo speotare dicunt alios scripturae locos : 1 Corinth.<br />

8 : Scimus quod nihil est simulacrum in mundo,<br />

<strong>et</strong> quod nullus sit Deus alius, nisi unus. Nam<br />

<strong>et</strong>iamsi sint qui dicantur Dii, sive in ooelo, sive in<br />

terra, quemadmodum sunt dii multi<strong>et</strong> domini multi,<br />

nobis tarnen unus est Deus, pater ille ex quo omnia,<br />

<strong>et</strong> nos in illum, <strong>et</strong> unus dominus Iesus Christus,<br />

per quern omnia, <strong>et</strong> nos per ilium. Item ad Ephes.<br />

4 : Unus dominus, una fides, unum baptisma, unus<br />

Deus <strong>et</strong> pater omnium, qui est supra omnes, <strong>et</strong><br />

per omnia, <strong>et</strong> in omnibus vobis. Bom. 16 : Soli<br />

sapienti <strong>et</strong> immortali Deo per Iesum Christum honor<br />

<strong>et</strong> gloria in secula. 1 ad Timoth. 1 : Gratia misericordia,<br />

pax a Deo patre nostra <strong>et</strong> a Iesu Christo<br />

domino nostra. Et paulo infra: Begi autem secu-

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!