GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE GE Biblioth. pub. et univ - Archive ouverte UNIGE
B 4068—4070 236 235 EPISTOLA: diacessit. Percontatus sum per alios ab hospite annon canus aliquis cum Cardinale contulerït vel an talis Tel talis eadem noete secum pernoctarit. Aiebat se talia non observasse, aliquot inter illos fuisse canos, semperque duos in hypocausto spatiasse interque se contulisse, se nescire quae vel qualia. Hie omnes paene hospites quaesiti sunt eelebriores de huiusmodi hospite, sed nemo quidquam recitare potuit. Itaque nescio an hac per Sehafhusiam ad Bhaetos iter fecerit Ochinus et an cum Cardinale contulerit Fama aliquamdiu fuit Calvinum esse mortuum, sed incerta. Et iam ooncludam. Quum proximo hie esset Ambassador Gallus 4 ) invitavit me solum ad prandium, cui interfuerunt senatores plerique, centuriones etc. Ego interesse huic convivio non solum non volui, sed non potui propter aegritudinem. Neque expiscari potui qua id factum sit causa. Etsi bene valuissem, iudicassem mihi eundum non esse : incertus sum tarnen. Percipiam quid tu mihi consuluisses. Ita consilium tuum expeto et in hoc. Mense Iulio futuro desinet foedus cum Gallo. Vereor multos praoticari ut novum erigatur. Iam ego multas oongessi rationes quibus mihi me id dissuasurum videbatur 5 ): Rex puer. Missa. Maledicfcus qui in homine confidit. Gallorum animi contra nos. Israelitarum foedera. Exempla mala. Patria et parentes etc. Sed tuum audiam consilium, nam hypoeritae praetendent veram religionem. Schaf husiae 5. idibus Ianuarii 1564. 6 ) Iacobus Biigerus. 4069. BEZA BULLINGEBO. MuMa paucis. Geneva periculo erepta. Calvinus aegrotus. GaUia diabolo mancipata. Balduinus apostata etc. (Ex autographo Cod. Genev. 118, fol. 152.) Eximio Christi servo D. Henrico Bullingero patri mihi plurimum in Domino observando et Tigurinae ecclesiae vere fido pastori. Tiguri. 4) Cf. N. 4052. 4111. 5) Ipse Biigerus in ea parte epistolae quam (mittimus: Vides qualem stilum habeam. *) Buobus mensibuspost scriptum hone epistdlam abreptus est peste, eo anno Helvetia gravistime saeviente (postridie la. Mart»). S. Tandem aliquando, ut spero, Linerus noster ad vos pervenit. Interea altéras a te *) per nostrum huno fratrem aocepi, quibus non potui ante hunc diem respondere, non offerente se tabellario oui tuto meas committerem. De rebus nostris: mirifioe nos libera vit Dominus excubans pro nobis, siout hie noster tibi copiose narrabit. Longa enim est historia. 2 ) Sed hoc plane indignum est quod nemo videtur prius crediturus nos in extremo periculo versatos fuisse et iam etiam versari, quam funditus perierimus. Yivit tarnen Dominus in quo sperabimus etiam mortui. Et Dei gratia nostro more pergimus et, ut spero, pergemus. Calvinus noster cum suis morbis perpetuo luctatur, et responsum a te exspeotat, simulque te salvere iubet. De Gallia: diceres una cum Cardinali novorum diabolorum agmina iam Galliae imminere. Guisiani instaurant suas querelas, adversarii cristas erigunt. Iam excisa, aut mox (ut aiunt) excidenda Geneva, omnium malorum caverna. Begina mater Lotharingiam et Cardinalem animo respioit. Sed Dei beneficio nostri non discedunt a JRegis latere, et quamvis recens sit édita quaedam pacificatorii edioti declaratio satis iniqua, 8 ) tarnen amici adhuc nos iubent optima quaeque sperare. Ego precibus opus esse video, si unquam alias, ut extremos Satanae conatus Dominus infringat: alioqui necesse fateor tantas calamitates nobis imminere quantas haud scio an ab orbe condito sustinuerit Dei ecclesia. Det igitur nobis Dominus perseverantiam turn in secundis turn in adversis rebus. Bemitto ad te Wish, epistolam. 4 ) CasteUionem 40691) proxime praecedentes puta. 2) Ruchat VU. 25: A la fin de 1563 il arriva un incident surprenant à Genève. Un jeune homme qui à cause de ses débauches avoit été obligé d'en sortir se lia avec quelques uns des bannis qui firent un complot pour s'emparer de cette ville par surprise le jour de Noël pendant la cène. Mais il en eut horreur et ne put s'empêcher de le témoigner. Les autres, appréhendant qu'il ne les découvrit le firent eulever et emprisonner à Montmélian en Savoie. Il se sauva de là, courut à Genève, et demanda à parler à quelques magistrats, auxquels il découvrit le complot. Ils le conduisirent dans la ville pour s'assurer de la vérité du fait. Les conjurés qui étoient dans la ville l'ayant appris, quelques uns se sauvèrent, mais quelques autres furent saisis et jugés. On soupçonna le Duo de Savoie d'avoir été d'intelligence avec les bannis, mais il s'en justifia avec beaucoup de chaleur. 3) Mém. de Gondé V. 6; Declaration portant règlement pour l'exécution de celle du 19. Mars 1562 (1563) qui concerne la pacification des troubles du Royaume (14 Dec.). Journal de Bruslart, ibid. I. 138; En Dec. 1563 fut publiée une Déclaration sur le faict de la Religion, qui sembloit estre une approbation de la nouvelle Religion, mais il n'y avoit chose qui fust à l'advantage des nouveaux évangélistes sinon qu'il estoit permis de les enterrer de nuict aux cemetieres des catholiques. 4) An N. W47?
287 1564 IANUAR. 238 audio revixisse, et quae illi obieci négare. Si me absente Basilienses de controversia décidant, id est, de facto, credibile est facile fore non repugnantem et absentem vincere. Sed ego rem totam Deo committo, qui procul dubio istam vel socordiam vel perfidiam quorundam suo tempore ulciscetur. Balduinus sub Fabricii cuiusdam nomine nova conviciorum plaustra in nos evomuit. 5 ) Accepi tantum aliquot paginas ex quibus unam huic nostro tradidi, propterea quod nonnihil de te et GuaUero nostro continet quod vos scire operae pretium est, ne perditus apostata vestro nomine abuti pergat. Habeo exemplar diplomatis 8 ) Teniae quam a Philippo impetravit ut in gremium romanae ecclesiae rursus admitteretur, abiuratis nostrarum ecclesiarum haeresibus: quod et palam fecit, stipulante Atrebatensi Gardinali. Vix arbitror me illi responsurum. 7 ) Quis enim tandem esset istorum conviciorum unis? Ubi tarnen totum librum nactus ero deliberabo, et rogo ut folium illud remittas. Bene vale, mi pater, una cum omnibus collegia, quos tecum Dei gratiae commendo, ut vos omnes Dominus noster Iesus in opere suo confirmet et Sanctis vestris laboribus magis ac magis benedicat. Iternm vale. Genevae x. Ianuarii. Tuus Beza. 5) Frc. Bcddttini JBiga responsionum p. 65—228. Ex urbe Paris, col. Nov. 1563. Eeveling p. 40. De Fabricio isto frustra loecherum adieris, säieet ipsius Baldmni pseudonymum esse videtur. Prodiit libellus Par. et Colon. 1564 sub titulo: Responsio ad Calvinum et Bezam pro F. Balduino. 6 Grâce a l'intervention du cardinal de Lorraine et de l'archevêque de Cambrai il obtint la révocation de son ban le 27. Mai 1563, seulement on ne lui restitua pas ses biens confisqués, mais ses protecteurs loi firent donner la chaire de jurisprudence dans la nouvelle université de Douai, en prenant toutefois la précaution de lui imposer une abjuration a Lonvain, et de lui faire signer une formule de rétractation fort détaillée. Baudouin se soumit à tout. (Haag. II. 30.) 7) Quod etiam non fecit. HeveUng î. I.: Dicitur Silentium servatum esse respeotn Hotomani cui crimina nefanda neo neganda obiecta erant (Biga p. 134) Aecmatio haee valde suspecta est. Languetus nihil habet nisi {p. 269) Balduinus rizatnr cum Genevensibus. Hotomanus docebit ins civile Valentiae ad Bhodanum, conduotus stipendio 1200 francorum. 4070. GUALTHERUS BBZAE. Balduinum mendacem et calumniatorem sistii in iis quae de sua cum Turicensibus conversatione scripsit. Etiam Castéllionem nuper defundum perstrmgit. (Ex autographo Arch. Turio. Plut. VI. Vol. 164, olim Serin. B. Vol. XIX. Bpp. Angl. fol. 50. — Simler. Vol. 109.) D. Theodoro Bezae fratri carissimo. S. Legi nuper in BaMuini libro locum quo quid ex nobis audierit narrât, quum superiori anno hac transiret. *) Neque parum me commoveret hominis petulantia, nisi eum bonis omnibus iam ita notum esse scirem ut nemo bonus eius linguam aut calamum valde timere debeat. Qui enim in Christo Iesu fraternae caritatis et verae fidei vinculo coaluerunt, hostium calumnias non facile admittunt, quibus illi contentiones accendere et eos inter se committere student quorum concordia ipsis noxia est. Alteros ego non moror qui iam ante animis a nobis et ecclesiis nostris alieni sunt. Et quamvis apud te, frater in Christo observande, nulla excusatione opus esse scio, operae pretium tarnen me facturum putavi, si quid apud nos ille egerit et dixerit tibi certa et vera relatione significarem. Praedicat in libro suo D. Buïlingeri humanitatem, et quidem merito, quum earn hostes etiam acerrimi negare aut dissimulare non possint. Quod me ab illo ad se missum ait, id ex suo cerebro fingit. Nam neque me BuUmgerus misit, neque ego me ab illo missum esse unquam dixi. Imo Hbenter fateor, Bullingerum pro suo iure me increpuisse quod ad hominis apostatae et notae vanitatis mensam accesseram. Et ut dicam quod res est, non propter Balduinum sed propter Navarreni filium naturalem (ut aiunt), quem secum duoebat, ad illud prandium accessi, quum illius nomine semel et iterum vocarer. Futabam enim ea aetate iam esse illum iuvenem ut non sine fructu aliquo cum illo colloqui possem. Et sane, quantum unius et altérais horulae spatio deprehendere potui, talis mihi 4070.1) M. Fàbricii Eesp. ad Calv. et Bez. pro BaMmno (N. 4069 not. 5) m Biga p. 127 haec ïeguntw: Incolumes venimus Tigurum nbi Bullingemm minime invenimus qualem ez tuo ingenio tn desoribis, barbarum, inhospitalem : nam tametsi sese humanissime exensarit, Gnaltherum sunm qni nobis esset conviva misit. Illio quum multas andiremus querimonias de tua insania, evangelii causam apud omnes bonos vehementer affligente atque infamante, tum vero nesoio quid subieoit te ibi aliquando conviotum falsi xul naçançtafietas ignominioae cecinisse palinodiam saoramentariam, sed iam longe aliam esse tuam modo in Gallia, modo in Helvetia, modo in Germania nacttjtcsaßelav etc.
- Page 79 and 80: 13$ 1563 AUGUST. 134 4007, tium, su
- Page 81 and 82: 137 1563 AUGUST. 138 iubent. Singul
- Page 83 and 84: 141 1563 AUGUST. 142 Madame, apres
- Page 85 and 86: 145 1563 SEPTEMB. • 146 ram et mi
- Page 87 and 88: 149 1563 SEPTEMB. 150 tantum christ
- Page 89 and 90: 153 1563 8EPTEMB. 154 diarum indign
- Page 91 and 92: 157 1563 SBPTBMB. 158 videtur labor
- Page 93 and 94: 161 1563 SEPTEMB. • 162 quand vou
- Page 95 and 96: 165 1563 SEPTBMB.—OCTOB. 166 4031
- Page 97 and 98: 169 1563 OOTOB. 170 venit tam futil
- Page 99 and 100: 173 1563 OCTOB. • 174 fracta est,
- Page 101 and 102: 177 1563 OCTOB.—NOVEMB. 178 nem h
- Page 103 and 104: 181 1563 NOVEMB. 182 cata ex aliquo
- Page 105 and 106: 185 1563 NOVEMB. ' 186 4043. SPINA
- Page 107 and 108: 189 1563 NOVEMB. • 190 simus D. C
- Page 109 and 110: ,193 1563 NOVEMB. 194 scientiam, me
- Page 111 and 112: 197 1503 NOVEMB. 198 vehementer gra
- Page 113 and 114: 201 1563 DECEMB. 202T Corinthios ad
- Page 115 and 116: 205 1563 DEOEMB. • 206 regantur.
- Page 117 and 118: 209 1563 DEOEMB. 210 quos insontes
- Page 119 and 120: 213 1563 DBOEMB. . 2U mento quod Aq
- Page 121 and 122: 217 1563 DBOEMB. 218 depuis: mais p
- Page 123 and 124: 221 1563 DECEMB. 222 eBcrire pour e
- Page 125 and 126: 4064. COÜRTOYS OALVINO. Novae stat
- Page 127 and 128: 229 1564 IANUAR. 230 quod est in Rh
- Page 129: 233 1564 IANÜAR. . 234 , Sur tout,
- Page 133 and 134: 241 1564 IANUAR. 242 4071, De Neufc
- Page 135 and 136: 245 1564 IANUAR. 246 aultrement vou
- Page 137 and 138: 249 1564 IANUAK—FEBRUAR. 250 gous
- Page 139 and 140: 253 1564 FEBRUAR. 254 mihi praesori
- Page 141 and 142: 257 1564 FEBRUAR. 258 4080. SPINA C
- Page 143 and 144: 261 1564 MART. 262 Tomit convicia,
- Page 145 and 146: 265 1564 MART. 266 verende in Chris
- Page 147 and 148: 269 1564 MART. 270 et meß propres
- Page 149 and 150: 273 1564 MART. . 274 de la terre, p
- Page 151 and 152: 277 1564 MART.—APRIL. 2#8 Clariss
- Page 153 and 154: 281 1564 APRIL. 282 tum est urbi eq
- Page 155 and 156: 285 1564 APRIL. " 286 tuuB Ioannes,
- Page 157 and 158: 289 1564 APRIL. 290 circumclusi ten
- Page 159 and 160: 293 1564 APRIL. 294 rum ainnt Sabau
- Page 161 and 162: 297 1564 APRIL. 29S calamitas, Calv
- Page 163 and 164: 301 1564 APRIL.—MAL 302 escus. Et
- Page 165 and 166: 305 1564 MAL 306 hactenus omnes imp
- Page 167 and 168: 309 1564 MAL 310 De rebus nostris.
- Page 169 and 170: 313 1564 IUN. 314 4113. FAREL A LIB
- Page 171 and 172: 317 1564 IUN. 318 4116. interdictum
- Page 173 and 174: 321 1564 IUN. 322 turbulentis tempo
- Page 175 and 176: 325 1564 IUN. 326 eas quas hie vir
- Page 177 and 178: 329 1564 IUL. 330 troversia, ex qui
- Page 179 and 180: 333 1564 IUL. 334 lorum immortali,
287 1564 IANUAR. 238<br />
audio revixisse, <strong>et</strong> quae illi obieci négare. Si me<br />
absente Basilienses de controversia décidant, id est,<br />
de facto, credibile est facile fore non repugnantem<br />
<strong>et</strong> absentem vincere. Sed ego rem totam Deo committo,<br />
qui procul dubio istam vel socordiam vel<br />
perfidiam quorundam suo tempore ulcisc<strong>et</strong>ur.<br />
Balduinus sub Fabricii cuiusdam nomine nova<br />
conviciorum plaustra in nos evomuit. 5 ) Accepi tantum<br />
aliquot paginas ex quibus unam huic nostro<br />
tradidi, propterea quod nonnihil de te <strong>et</strong> GuaUero<br />
nostro contin<strong>et</strong> quod vos scire operae pr<strong>et</strong>ium est,<br />
ne perditus apostata vestro nomine abuti pergat.<br />
Habeo exemplar diplomatis 8 ) Teniae quam a<br />
Philippo imp<strong>et</strong>ravit ut in gremium romanae ecclesiae<br />
rursus admitter<strong>et</strong>ur, abiuratis nostrarum ecclesiarum<br />
haeresibus: quod <strong>et</strong> palam fecit, stipulante<br />
Atrebatensi Gardinali. Vix arbitror me illi responsurum.<br />
7 ) Quis enim tandem ess<strong>et</strong> istorum conviciorum<br />
unis? Ubi tarnen totum librum nactus ero<br />
deliberabo, <strong>et</strong> rogo ut folium illud remittas.<br />
Bene vale, mi pater, una cum omnibus collegia,<br />
quos tecum Dei gratiae commendo, ut vos omnes<br />
Dominus noster Iesus in opere suo confirm<strong>et</strong> <strong>et</strong><br />
Sanctis vestris laboribus magis ac magis benedicat.<br />
Iternm vale. Genevae x. Ianuarii.<br />
Tuus Beza.<br />
5) Frc. Bcddttini JBiga responsionum p. 65—228. Ex<br />
urbe Paris, col. Nov. 1563. Eeveling p. 40. De Fabricio<br />
isto frustra loecherum adieris, säie<strong>et</strong> ipsius Baldmni pseudonymum<br />
esse vid<strong>et</strong>ur. Prodiit libellus Par. <strong>et</strong> Colon. 1564<br />
sub titulo: Responsio ad Calvinum <strong>et</strong> Bezam pro F. Balduino.<br />
6 Grâce a l'intervention du cardinal de Lorraine <strong>et</strong> de<br />
l'archevêque de Cambrai il obtint la révocation de son ban<br />
le 27. Mai 1563, seulement on ne lui restitua pas ses biens<br />
confisqués, mais ses protecteurs loi firent donner la chaire<br />
de jurisprudence dans la nouvelle <strong>univ</strong>ersité de Douai, en<br />
prenant toutefois la précaution de lui imposer une abjuration<br />
a Lonvain, <strong>et</strong> de lui faire signer une formule de rétractation<br />
fort détaillée. Baudouin se soumit à tout. (Haag. II. 30.)<br />
7) Quod <strong>et</strong>iam non fecit. HeveUng î. I.: Dicitur Silentium<br />
servatum esse respeotn Hotomani cui crimina nefanda<br />
neo neganda obiecta erant (Biga p. 134) Aecmatio haee<br />
valde suspecta est. Langu<strong>et</strong>us nihil hab<strong>et</strong> nisi {p. 269) Balduinus<br />
rizatnr cum Genevensibus. Hotomanus docebit ins civile<br />
Valentiae ad Bhodanum, conduotus stipendio 1200 francorum.<br />
4070.<br />
GUALTHERUS BBZAE.<br />
Balduinum mendacem <strong>et</strong> calumniatorem sistii in<br />
iis quae de sua cum Turicensibus conversatione scripsit.<br />
Etiam Castéllionem nuper defundum perstrmgit.<br />
(Ex autographo Arch. Turio. Plut. VI. Vol. 164, olim Serin.<br />
B. Vol. XIX. Bpp. Angl. fol. 50. — Simler. Vol. 109.)<br />
D. Theodoro Bezae fratri carissimo.<br />
S. Legi nuper in BaMuini libro locum quo<br />
quid ex nobis audierit narrât, quum superiori anno<br />
hac transir<strong>et</strong>. *) Neque parum me commover<strong>et</strong> hominis<br />
p<strong>et</strong>ulantia, nisi eum bonis omnibus iam ita<br />
notum esse scirem ut nemo bonus eius linguam aut<br />
calamum valde timere debeat. Qui enim in Christo<br />
Iesu fraternae caritatis <strong>et</strong> verae fidei vinculo coaluerunt,<br />
hostium calumnias non facile admittunt,<br />
quibus illi contentiones accendere <strong>et</strong> eos inter se<br />
committere student quorum concordia ipsis noxia<br />
est. Alteros ego non moror qui iam ante animis a<br />
nobis <strong>et</strong> ecclesiis nostris alieni sunt. Et quamvis<br />
apud te, frater in Christo observande, nulla excusatione<br />
opus esse scio, operae pr<strong>et</strong>ium tarnen me<br />
facturum putavi, si quid apud nos ille egerit <strong>et</strong><br />
dixerit tibi certa <strong>et</strong> vera relatione significarem.<br />
Praedicat in libro suo D. Buïlingeri humanitatem,<br />
<strong>et</strong> quidem merito, quum earn hostes <strong>et</strong>iam<br />
acerrimi negare aut dissimulare non possint. Quod<br />
me ab illo ad se missum ait, id ex suo cerebro<br />
fingit. Nam neque me BuUmgerus misit, neque ego<br />
me ab illo missum esse unquam dixi. Imo Hbenter<br />
fateor, Bullingerum pro suo iure me increpuisse<br />
quod ad hominis apostatae <strong>et</strong> notae vanitatis mensam<br />
accesseram. Et ut dicam quod res est, non<br />
propter Balduinum sed propter Navarreni filium<br />
naturalem (ut aiunt), quem secum duoebat, ad illud<br />
prandium accessi, quum illius nomine semel <strong>et</strong> iterum<br />
vocarer. Futabam enim ea a<strong>et</strong>ate iam esse<br />
illum iuvenem ut non sine fructu aliquo cum illo<br />
colloqui possem. Et sane, quantum unius <strong>et</strong> altérais<br />
horulae spatio deprehendere potui, talis mihi<br />
4070.1) M. Fàbricii Eesp. ad Calv. <strong>et</strong> Bez. pro BaMmno<br />
(N. 4069 not. 5) m Biga p. 127 haec ïeguntw: Incolumes venimus<br />
Tigurum nbi Bullingemm minime invenimus qualem ez tuo<br />
ingenio tn desoribis, barbarum, inhospitalem : nam tam<strong>et</strong>si<br />
sese humanissime exensarit, Gnaltherum sunm qni nobis ess<strong>et</strong><br />
conviva misit. Illio quum multas andiremus querimonias de<br />
tua insania, evangelii causam apud omnes bonos vehementer<br />
affligente atque infamante, tum vero nesoio quid subieoit te<br />
ibi aliquando conviotum falsi xul naçançtafi<strong>et</strong>as ignominioae cecinisse<br />
palinodiam saoramentariam, sed iam longe aliam esse<br />
tuam modo in Gallia, modo in Helv<strong>et</strong>ia, modo in Germania<br />
nacttjtcsaßelav <strong>et</strong>c.
Change language