You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
COLLECTION<br />
Dl-<br />
f.-() ^ ^^''<br />
G\.<br />
DOCUMENTS INEDITS<br />
SI H i;iiisT()iHi: i)K fi5\>(:e<br />
PDBLIKS l'Ail LES SOINS<br />
DU MIMSTHE DE I/I^STUICTIO^ l'LBIJQlIE
l'iii' ;iiii'ti' du 17 riovi'inhri' i!^;)i. M. If Miiii'^ln' di' l'iasliiiiliou |)ubli(|iit' et di'> l)i'au\-arts.<br />
sur lii |)io|)()sitioii du (loiuili- des li',i\:nj\ liisl()ri(|ui'^ l'I scientili([n('s. a ordoiino do [loursiiivri'.<br />
dans la Collection de dotiimi'iit'- ini''dils iclalilsà rHistoirc di' i'^aiice, la puhlicalioii do /W/cs<br />
irtixcoiis , (ît en a cliarjii'' M. (Iharii's Bininvr. uiaili'i' de confôreiicos à l'IV'olf des hautes éludes.<br />
\I. Paul Mevku. membre de l'instilul el du (iiiuiiti'. a éti' nomiûi' roiuniissaire res|ionsal)le<br />
de (Hftie |julili
RÔLRS GASCONS<br />
TRVNSCIUTS KT PUBLIES<br />
CIIAlîLKS BÉMOM<br />
DlRECTEin ADJOINT A I/KCOI.K l'IUTHjlK DKS IIAUTKS KTIIDKS<br />
(SKCTIOV D-IIISTOIRE KT DE l'llll.OI.O(;IK |<br />
rOMK DKlXlKMi:<br />
i-j7:ur2'.»o<br />
PARIS<br />
IMPlUMKlUi: NATIONALE<br />
M DCCCC
1)C<br />
Gfl
PUKFACE.<br />
i^e lonie 1 (U-s liùles jfoscons , publié jkii- M. Fiiiii(is([iie-.Mi(-licl, a paiii (ui i885.<br />
lin siip[)léincnt à ce volume a paru on 1896. A ce moment, la copie des actes<br />
d'Edouard l'\ transcrits sur ces mêmes rôles, était terminée et l'impression com-<br />
mençait. S'il a lallu plus de rpiatre années pour cpie le présent volume lût achevé<br />
d'imprimer', cela lient à des circonstances qu'il serait long et oiseux d expli(pier:<br />
du moins léditeur croil-il pouvoir dire qu'il n'en est pas responsable.<br />
Les actes relatils au rèfjne d'Edouard 1'' rempliront deux volumes; le premier<br />
(tome II de la série) s'arrête avec le rôle de la dix-liuilièmc année et se rapporte<br />
aux années 1 2y.'}-i 290. Le second contiendra les actes lelatiis a la seconde<br />
moitié du règne, une introduction détaillée el la lable des matières.<br />
(lomme il a été dit dans l'introduction au supplément précité, les Râles i>ascons<br />
changent de caractère avec Edouard 1"'. Au lieti de contenir les acies de toute<br />
natui'e émanés de la chaiicelleiie rovale quand le loi était en (iu\enne. ils ne<br />
contiennent plus que les actes relatils à 1 administration de la province, aussi<br />
bien pendant le séjour du roi que lorsi[u il était loin. Les exceptions ri cette règle<br />
sont très peu nombreuses-. En outre, les rôles particuliers à la Gascogne lorment<br />
maintenant une série presque sans lacunes; pendant tout hî règni; d'Edouard I".<br />
il y a peu d'années où il n'ait été tenu un de ces rôles. Il n'y en a point, par<br />
exemplt!. j)our la première année, où le roi était encore en Palestine, ni ])Our<br />
les années w et \vi' ( 1 a8()-i 287 ). où Edouard l", absoibé [lai' les alFaires<br />
d'Esjjagne, qu'il était venu surveiller de près, au pied même des Pyrénées, eut<br />
'<br />
IjO volume en cours d'irnprossioii a cepcndanl<br />
|)U(;trfi feuiUoti^ el utilisé par M. Detaville I.e liouK<br />
pciur le tome Itl fie son t'.arlutiiirefréiiéral de l'ordre<br />
des Uospitaliers de Siiiiit-Jean-de-Jérusnlim (voir tes<br />
II"' lTs'i, i3/ii), et |)ar M. (iavrilovilcli ( Le traité<br />
de Paris en /sJo, passim ).<br />
' Je citerai tes n°' i;}!,') (qui est un taril lio<br />
droits il iiniporialiou de certaines marclian(tises.<br />
accordi; |)ar le loi à la ville de tieiel'ord), liiS-.!-<br />
i'.W(), l'ilVi, 1^90-1499, etc.<br />
' Kncore , en ce qui concerne lanrii'e \vi , doit-on<br />
dire que plusieurs chailes.
„<br />
PHEFVCK.<br />
sans (loutf peu de loisir |)i»ur réj;ler celles de la province. Ces interru|)fioiis<br />
l'orc/'cs ne iiiiisciil. pas à l'impression d'ensemble qui se dégage des documents.<br />
S'il y nuuKiuiMpiehpies pierres, on peut toujours dire que le monument est complet '.<br />
Les rôles dont la suite compose le présent volume son! fort inégaux de dimen-<br />
sion et, i)ai' conséquenl. d'importance. Celui de la (juatoi/ième année contient<br />
une seule peau de parchemin et seulement douze chartes royales. Celui delà dix-<br />
seplième, au contraire, a dii ètic dédoublé : la première partie compte dix-sept<br />
peaux de ])arcliemin, et la seconde vingt. La moitié du voluiue est occupée par<br />
les actes de l'année i 388-1 tîSc); ils se rapportent aux derniers mois du séjour<br />
d Kdouard 1^' en Guyenne, et ils attestent l'extraordinaire activité que ce roi<br />
déploya avant de quitter une province où il avait fait son apprentissage d'admi-<br />
nistrateur et qu'il ne devait plus revoir.<br />
Sur- ces mêmes rôles, les clercs de la chancellerie royale ont aussi, à partir<br />
d(' i->~Ç}. transcrit les actes relatifs à iadministration du Ponlhicu, comté dont<br />
venait d'hériter la reine Alii'noi', femme d'Edouard I"''. Presque toujours ces acti's<br />
ont été écrits au dos des rôles, et la plupart sont rédigés en français. On a cru<br />
devoir les publier séparément. Ils pai'aitront à la fin du prochain volume. Celte<br />
disposition a paru de nature à facililer les l'echerches des historiens.<br />
Je ne saurais attendre la lin, peut-être encore lointaine, de la ])ublication des<br />
actes <strong>gascons</strong> d'Edouard I" pour remercier les érudits (pii m'y ont aidé. Sans<br />
oublier M. Alontague Burrows, qui n'a cessi'delui porter un intérêt quasi paternel,<br />
ji' dois rap|)e,ler mes obli;;a(ions euvers l'administration du P. Iiecord Ollice<br />
k Londres : grâce aux <strong>info</strong>rmations qu'ont bien voulu me fournir M. Hubert Hall<br />
et le ffDepuly keepern, sir Maxwell Lyte, j'ai pu replacer à sa vraie date un rôle<br />
qui, dans les anciens inventaires, avait été attribué ])ar erreur à la dixième année<br />
d'Edouard 1"-. En France, j'ai pu mettre à [jrofit d'utiles renseignements, ceux<br />
par exemple qui m'ont été fournispourDax par M. François Abbadie \ pourCastel-<br />
' Ajoutons<br />
(|ue la plupail dos (Incnmi'iils |jii-<br />
' Voir la noie du n" i.<br />
Ijlii's diins le présenl volunii' sont inôdils. Siirli's Je dois ajoiilor (|ue j'ai en eons(aniriicnt sous la<br />
i8/i'i inuuéi'ds (iiinl il se coniposi', moins de i.")0 main le da/enilnr of paient rolls, où sont analystes.<br />
onl él('^ édilt's ailleurs, nolaromenl dans liymer, d'a|)i-rs letu' ordre d'insrriijtion, tous les aeles tran-<br />
(laris les Airliires liixloriijuc>i ili- la (iiioiiile, el dans scrils sur les rôles des lettres |)alenles de 1280 ;i<br />
les Lctires de roi.s et iriiies de (iliauipollion-ri(j;ear. i-^[)"- !«' pnldicalioa de ces Calendurs fait le plus<br />
.l'en ai in(lii[U(' iSç), mais j'ai omis de noter fpie ,i;iand hoiuieuià l'administration du P. Itecord Ollice.<br />
les n" 6.50. (').")i, (J.5-.>. et 051) ii;;urent di'jii dans le<br />
recueil pririlt'de litiampollioii-Fig-eac. t. 1, p. 'ii'.\.<br />
' Voiries n"' 1 178, iSaS, i.'iyli.
iiau-siir-Giipip par M. llityiiioiid Bazin ', j)oiir lioidcaux et le Bordelais par<br />
M. \ii à leur savante obligeance. La présente publication y<br />
aurait beaucouj) gagné'.<br />
Mais mon pi incipal témoignage de reconnaissance doit être réservé à i\l. Paul<br />
Meyer, membre de l'Institut et directeur de l'Kcole nationale des chartes, (pii a<br />
suivi mon travail avec une attention jamais lassée. On lui devra en |)arliculier<br />
de pouvoir lire le texte correct et heur(!useuient commenté de certains actes rédi-<br />
gés eu dialecte bordelais, notamment la diaite des coutumes de Puymirol en<br />
Agenais'. Je ne pouvais mieux terminer- cette brève prélace (pi'en rappelant son<br />
dévouement à la science el a lexacte vérité.<br />
' Voir<br />
!o 11' 1 097. — CVsl à M. Hayraond Bazin<br />
(|iie je dois d'avoir idenlilié sùrciiioiit le nnm rie l;i<br />
l)aslidc dont les coutumes ont dlésijjnalfe au 11° .')(>.<br />
' Voir les i\" 1 081 , 1 0()-'. . 1 ^-ifi , 1 .'iSs . ) .5()H.<br />
' Je dois à M. l'aul \ iollel . meml)re<br />
de rinsliliit<br />
et professeur à i tlcole des cliarles, d'avoir pu<br />
d(Heriniiier avec précision les lenvois juridirpii's<br />
contenus par exemple dans les n°' 87(1 el
ifl"<br />
.ll..r :<br />
I.
ROLES GASCONS.<br />
—e^-c-<br />
1<br />
r.OTULLS VASCOME<br />
DE A^.MS REG.M REGIS EDWARDI I SECL>DO ET TERCIO '.<br />
MtUimVNA 11.<br />
1. Rcx seiicscallo suo Vasconie, salulem. Maii-<br />
' Au DIS., le titre suivant a été ajouté par une main mo-<br />
derne : liotitlus Vascouif tlo anno decimo lùtvcurdi primi. Sur la<br />
foi (le retto indication , ont l't*'- attrilinOs à rnniiéc i2Si-iq8-j<br />
(anno decimo) sept ados de notre n)lo, montionnés par Th.<br />
Carie dans son Calalogm (rorrcspoiidanl aux n°' C, 7, i3,<br />
17,2.'), 37 cl 3i qui suivent), cl deui autres publiés dans les<br />
Anhives historiqmt de lu Gironde (n" 4 et a'i), d'après les<br />
copies prises au siècle dernier par Bri'*qui(jny. Cependant il<br />
est certain que le rcMe est mal daté : au lieu d'appartenir à<br />
la dixième année d'Kclouard l", les actes qu'il renferme so<br />
rapportent .^ la fin de la dcu.iièmeannceetau commencement<br />
de la troisième du même règne ; ils sont compris entre le<br />
C) novembre 1374 (anno ieaindo) et le 17<br />
juin 1370 [uniio<br />
tercio). Au lieu de compter comme lo septième dans la série<br />
des rôles ijascons pour fMouanI \", il doit en tenir la tito.<br />
Plusieurs arguments établissent la léj;ilimité de la place<br />
qu'il convient d'assiguor au présent rôle :<br />
1" En deux endroits<br />
(n** 30 et 33), des faits, qui ont été ordonnés ou exécutés<br />
pendant l'année courante , sont indiqués sur notre rilo comme<br />
appartenant à la seconde année. 3° Les loi^lilés d'où les actes<br />
.sont datés indiquent des déplaccuienls du roi en 13-4-137,'),<br />
et non en 1381-1383. Il élait en effet ù Norlliampton les G ,<br />
10, 11, 13 et i.H novembre (n°' 1, 30, 33, 34) et à lllilTc<br />
le 34 (n° 35); or quatre .ictes publiés dans Rymer d'après<br />
les ri)!es des lellros patentes et closes prouvent que le roi<br />
fut dans ces localités à ces mômes dates eu 1374; au con-<br />
BOLEâ CLSCOSS. II.<br />
(1274-1275.)<br />
(lanitis \obis ipiod per sacraïuenltiin pi'oboium iH<br />
logaliiiin lioininuin, por quos ici veritas iiieliiis<br />
sciri polcril, oxtcndalis oiuiics terras el loiiciiieiila<br />
traire, en novembre 1381, il était à Westminster (lljmer),<br />
et , en novembre 1 383 , à Rliuddlan en Galles ( Caleudar of the<br />
patent rollt. F-ditard I, 13S1-1393).<br />
3° Les personnages en<br />
charge nommés dans nos actes ne l'étaient plus en 1381-<br />
1383. Ici le sénéchal do Gascogne est partout Luc de Tany,<br />
qui, nommé le jjuin 1373 (Rynior), fut remplacé en jan-<br />
vier 1379 par Jean do Grilly ( comp. plus loin les i
2<br />
|i(>i' vos iiinjiistro Johanni Dominici assignata de<br />
ijrcii'plo iKislro : quanliim videlicet valeant pcr<br />
aiuiiim in ilominicis sprviciis, paagiis, redditibus<br />
('.[ consueludinibiis, et oranimodis aliis exitibus<br />
tene; dih'genter eriain inquiratis valorem teire seu<br />
fori'sie noslre prope Burdegalain intei' rivum de<br />
AiTidms ' iH vaduni de Petra Longa ' et inter ten-as<br />
Gayllaidi de Solario, Pelri Gondomerii, Hospitaiis<br />
di' Itardenak' et iter de Lougonio , et eciam valo-<br />
rem terre de Botie , dyocesis Caturcensis , quantum<br />
vidclicel valeant per anuum in omnibus exitibus.<br />
Et [)reiliclas extenlam et inquisicionem disliucle et<br />
aperle factas nobis sub sigillo vestro et sigillo eorum<br />
per quos facte fueriat siue dilacione mittatis, et<br />
hoc brève. T. R. apud Northampton., .xij. die No-<br />
venibris [anno secundo. 1374].<br />
2. Rex omnibus, etc., saliilem. Seiatis quod<br />
dedimus dilecto et fideli nostro Luce de Tany,<br />
seruscallo nostro Vasconie, plenam et liberam<br />
potestatem ac spéciale mandatum tractandi et<br />
(irdiiiandi ac faciendi, niodis quibus vidrrit expe-<br />
diie. ul castrum de Lurde ''<br />
et castrum de Aero-<br />
fail disparaître l'erreur commise psr les anciens archivistes.<br />
Désormais, il n'y aura plus à regretter de lacune dans ci'tte<br />
série, qui commence trois mois après le retour d'Edouard V<br />
dans son royaume (a aoùtia7'i).<br />
' Ruisseau d'Ars, (|ui ])assc à T;doiico, dans la biiiliouc<br />
de Boi'deaux.<br />
'^ La carte de rÉt;it-inajoc et celle de Cassini maripifiit<br />
le moulin de Peyrclonjjue sur l'Eau-Blanclic, ruisseau ijui<br />
passf à lîègU'S.<br />
" Cardenac, entie lus ruisseaux d'Ars et d'Eau-Blanclie.<br />
La l'^rre de Botic, au diocèse de Caliors , n'a jias clé iden-<br />
liDée.<br />
" Lourdes (Hautes- Pyrénées). Le cliàteau de Louides avait<br />
été lionne i)ar le conilr de Bigorrc, Es([ni\at de Cliabanais,<br />
à Simon de .Montfort. Après la mort de ce derniei', son lils<br />
Simon le Jeune, le céda, avec tous s. s droits en Bigorrc, à<br />
Thibaut de Champagne, roi de Navarre (Bémont, Simon de<br />
Mniilfort, p. 71) et Si). Le roi Thibaut occupait encore le<br />
chàl^au ou l'iGy (Olini , t. 1, p. 77S). D'autre part, le roi<br />
d'An|;l('lcrn' fondait ses prétentions sur le traité par lequel<br />
BrriKud de Veiiladoiw, évoque du Puy, avait cédé, au<br />
mois de novembre i-jô3, tous ses droits sur lo château de<br />
Lourdes et lo comté de Bigorro au roi d'Angleterre Henri 111<br />
(lîiinonl, 16»/., )i. 78). Le château enQu avait été aux mains<br />
du princo Edouard en ia6o (lUles <strong>gascons</strong>, t. I , Supplément,<br />
|1. xcii<br />
ROLES GASCONS.<br />
[A.R. if-ia-/)]<br />
monte' recuperemus et ad manum nostram ponan-<br />
lur, et cum illis personis per quas hoc posse fieri<br />
videril et jirocurari. Et nos quicquid dictus senes-<br />
calius nosler fecerit in bac parte ratum habebimus<br />
el acceplum , et personas per qtias dictum negociuni<br />
cxpediri couligeiil, in eo quod pro nobis fecerint<br />
in premissis, conservabimus indempnes. T. ut s\<br />
3. Rex omnibus, etc., salutein. Cuni dilectus et<br />
lide'is noster Lucas de Tany, senescallus noster<br />
Vasconie, mngistrum Bernardum Gattapodii^ in<br />
majorent Biu'degale prefecerit seu instituent, nos,<br />
factum siium in hac parte acceptantes , voiumus et<br />
roncedimus quod idem magister Bernardus sit in<br />
ollirio illo, quamdiu nobis vel prefato senescallo<br />
placuerit. El si forle idem senescallus dictum ma-<br />
gistrum Bernardum ab ollîcio illo anioverit, et<br />
alium vel alios, nomine nostro, suis temporibus et<br />
cum opus fueril, substiluerit, nos substitucionem<br />
illani et factum predicti senescalli iu premissis ra-<br />
tum habebimus et acceptum. T. ut s".<br />
tt. Rex dilecto et fideli suo Luce de Tany, se-<br />
nescallo suo Vasconie, salutein^. Mandamus vobis<br />
(juiid casli'um de Mirouionte claudalis el firmetis<br />
inuris et l'ossatis, vel alias, prout magis ad utihta-<br />
li'm nostram videbitis expedire. l^os eniru cusluni<br />
quem jam lecistis in hac ])arte et iu postcrum fu-<br />
'•ielis vobis allocabimus. T. ut s".<br />
' Gramont<br />
."). Rex senescallo suo Vasconie et constabidario<br />
{Basses-Pyrénées, arr. Mauléon, commune de<br />
S.iint-Pahiis).<br />
^ La lecture Gatliipodii (en toutes lettres au nis. ) est cer-<br />
laine. Bernard Gaitapui, appelé non Ber)i;ird Carhapin (sic)ij,<br />
dans la liste des maires de Bordeaux qui est publiée au Livre<br />
lies Coutumes, p. 4o5 , est encore nommé comme maire le 3 jar]-<br />
vier et le 10 février 1275 ( n. st.), dans les Archives liisto-<br />
ri'pu's delà Gironde, t. X.X.VII, p. ao4 et 943. Il est qualifié<br />
fdomini iegistan dans un acte du U iii;irs 1374 [Notices et<br />
extraits des mss. , t. XIV, p. .'îqO). Il y a plusieurs personnages<br />
ap[ielés Gaitapodium , Gai/ta-1'odium , dans les Layettes du Trésor<br />
des chartes, t. II, p. 3oo, 37S , hb-i. lis sont de Toulouse.<br />
^ Publié dans les Archives historiques de la Gironde, t. Vil<br />
p. lilj. Le "castrum de Miromonteu dont il est ici question<br />
est une bastide à laquelle h; roi allait bientôt donner une<br />
charte do coutumes (voir pins loin n' Ô7 |.
siio I?ui'(lo;;;ile (jiii |)ro lompore f'iieiinl, saliiteni.<br />
Mandiitiiiis v()l)is (juod clilcclo clorico rioslro, iiia-<br />
gistro Poncio Amali', liabere facialis quadraginta<br />
lil>ras Lurdoffaleiisiiim ad scaccariiim nostniin Bur-<br />
dngale amiualiiii, ad terminos ceilos sibi [)cv vos,<br />
prefale senescalle, preOgendos , quamdiu nobis el<br />
vnbis, i)refale senescalle, placuorit et idem Ponciu'<br />
fideliler se babuenl iti servicio iiostro. Et si nos<br />
vel vos, prefale senescalle, dieto Poncio in uberiori<br />
beneficio ecclosiaslico vel leniporali providcriinas,<br />
seu nos vel vos, dicte senescalle, provideri |)ro-<br />
curaverinuis, ex tune solucio pi-edictaruin (juadra-<br />
ginta librai-iini burdegaiensium nnnnanun peiiitus<br />
cessabil; lobas vito et victum racionabilein cideni<br />
raagistro Poncio habere facialis, quamdiu fidélité;'<br />
se habucrit in servicio nostro et vesiro, prefale se-<br />
nescalle, et lioc nobis et vobis videbilis cxpedirc.<br />
Et vobis allocabiiiilur. T. ut s*.<br />
6. Uex prel'ato senoscallo, saintem. Mandamn^<br />
vobis lirmiter injnngciites (piod qnoddani caslruni<br />
apud Burdegalani in aliquo loco conipclenli di'<br />
pctra et calce de novo constrni facialis, ubi el proul<br />
niagis videbilis expedire. El lioc nullatenus oniil-<br />
lalis. El nos omnes expensas el misas, qiias circa<br />
cnnsti'uccionein ejusdem casiri pnr visuin cl lesli-<br />
moniinn probonun et logaliuni lioniinuin posucri-<br />
tis, vobis allocari facieinus. T. ni s'.<br />
7. Rcx omnibus, etc., salutem. Sciatis quod de-<br />
diinus el concessinius dileclo et (ideli uoslro [Luco<br />
de Tany], scnescallo nostro Vasconie, plenani el li<br />
berain polestalein el S|)0ciale niaudaluii; haclandi<br />
super niulacioiie vel conlirniacione nionetc nosirc<br />
Burdegnic, et suprr coiisuetndinibus, statulis, usi-<br />
bus el obser\anciis terre nostre Vasconie, connnu-<br />
nitatutn, caslrorimi, vdlarnin cl alioruin locoruni<br />
sul) noslro doniiiiiu coiisliliilDnini, pravis lolicudis<br />
et corrigendis, et iiisuper ordiuaiidi super pre-<br />
missis cum prelatis, baronibus, majoribus , juratis<br />
villarum et genlibus terre, ac illis cnm (piibus vi-<br />
Jcril expedire , ut super liiis (jue in bac parle fecerit<br />
' Le 33 avril 138a, lo roi donne une lettre de protection<br />
à maitr»> fPoncius Aiuntin , chargé d'une mission sur le con-<br />
tinent ( Cakndar 0/ pnicnl rolls. Eiln-ard I, tùSt-iù'ja , |). 17).<br />
ROLES GASCONS.<br />
cerlificol nos ad pleniuu : et nos, super hoc cer-<br />
ciorali , indo fieri et ordinari fariatuus quod niagis<br />
nobis el utilitali terre predicle videbiraus conveniro.<br />
In cujus, etc. T. ut s".<br />
8. Rpx omnibus, etc., salutem. Scialis quoi<br />
dedinius polestalein dileclo et fideli nostro Luce<br />
de Tany, sencsealio nostro Vasconie, villas seu bas-<br />
tidas in locis el Icrris nostris, seu nobis concessis<br />
vol concedendis, de novo consiriiendi, linnorcui el<br />
disiriclura, consucludincs el liberlales concedendi,<br />
proul niagis ad.opus noslruin et teire noslre videril<br />
expedire. Nos cnim ralum habebimus cl graluin<br />
quicquid ideni senescallus noniine noslro fecerit in<br />
premissis. T. ut s*.<br />
9. Rex omnibus, etc., salutem. Concessionem<br />
et tradicionoin quas dilectns el Hdelis noster Lucas<br />
de Tany, senescallus noster Vasconie, fecil Jolianui<br />
de la Bere, clerico ', de constabularia Burdcgale<br />
Icnenda el custodicnda quamdiu nobis placuerit, ila<br />
quoil nobis seu prefalo scnesc.dlo inde respondeat,<br />
sicul bactenus ficri consuevit, el eciam concessio-<br />
neni et tradicioncin (piam idem Lucas nomine<br />
noslro faciel alleri de dicta coiisliibidaria, si casus<br />
occinrerit pcr niorlem ejusdem Jobannis vel alio<br />
modo, lenenda ad voliintatem nosiram, ratas liabe-<br />
mus cl acceptas in forma siipradicla. In cujus, etc.<br />
T. ut s*.<br />
10. Rcx conslabulario suo de Burdegala, salu-<br />
tem. (^lun diversas lilteras nostras de diversis ])a-<br />
cacionilius faciendis dileclo el (ideli noslro Luce<br />
de Tauy, seneseallo nostro Vasconie, dederimus l'i-<br />
dem, vobis mandainus quod ca quii sibi in liac<br />
parte restant solvenda sibi picnarie solvatis, juxta<br />
tenorem litterarum nostrarum [iredictarum. Et vo-<br />
bis allocabuntur. T. ut s°.<br />
' Maître Jean de la Bore est encore nommé fii qualitt do<br />
connétable de Borilcaux le ai août 1275 {Notices et extraits<br />
de» nu»., t. XIV, a" partie, p. 370), le 4 novembre 1375<br />
[Livre des BauilhnSf p. 417), le 10 janvier 1376 [Arehives<br />
historiques de la Gironde, t. V, p. 336, cf. p. 349, 352). Il<br />
fut remplacé par Adam de Norfolk. Voir plus loin les n" 08<br />
et 77.
11. Rcx omnibus, etc.. salulera. Sciatis quoil<br />
oinnes eiiipcioncs (jnas dilectiis et fîdelis noster<br />
F>ucas (le Tany, senescallus noster Vasconie, pro<br />
nobis seu nominc nostro fecit et faciet.impignora-<br />
ciones quas rcce})it vei rocipiel castiorum , terra-<br />
rnm et possessinnum quarunicunujue et juriuni,<br />
ratas et gratas liabenius et babcbimus, et ipsuni<br />
et secuni snper boc contrabentes noniine nostro, de<br />
hiis qne fticta l'uerint in liac pailo, conservabimus<br />
iudempnes. In ciijus, etc. T. ut s".<br />
12. Rex senescailo suo Vasconie, sakitem. Quia<br />
constat nobis quod servicio juilicuni ,<br />
RÔLES GASCONS.<br />
advocatorum<br />
clcricoruni et servieutum ad négocia nosira in par-<br />
tibus Vasconie prouiovenda et expedienda pluri-<br />
nium indigHiis, proniiltinius vobis bona fîde quod<br />
salaria et expeiisas et misas quas in biis feccritis vol<br />
fecistis , unde allocacioneni non babuistis , vobis reddi<br />
seu aliociu-i faciemus, necnon et illas quas pro com-<br />
niodo et bonore nostro videritis faciendas. T. ut s'.<br />
13. Rox universis Iiominibus et babitatoribus<br />
Monlis Misani<br />
', salulem. Cum pro quodam escam-<br />
bio facto cum abbate et conventu Sancti Severi<br />
dyocesis Adurensis, teneaniur vos facere obbgari<br />
ad solvendiuu eisdera .xv. libras morlanorum an-<br />
niias, quas nobis solvere consuevistis in festo<br />
sancti Jobannis Baptiste, vobis mandanius firmiter<br />
injungeutes quatinus vos obligetis per carlani ves-<br />
tram ad solvendum cisdeni (betas .xv. libras morla-<br />
norum , et cas prcAito abbali et conventui annua-<br />
tim de cetcro persolvatis. Nos enim vos inde exnunc<br />
si vos ad eas sibi solvendas in forma predicta obli-<br />
gaverilis, absoivimus et (puetanuis in forma pre-<br />
ilicla. In cujus, etc. T. ut s".<br />
li. I!rx senescailo suo Vasconie, salulera. Man-<br />
danius voi)is quod, assumptis vobiscum quos ex-<br />
podire videritis, conquitummagistri JoliannisDomi-<br />
nici super ex[>ensis, vadiis, aniissionibus equoruni<br />
ri misis factis pro nostro servicio, et unde babet<br />
' Mauvaise<br />
ieclure pour Montis Murciani ? La ville de .Mout-<br />
de-Marsau avait été fondée en ii4i par un abbé do Sainl-<br />
Sever {Iliatoria moiiasla-ii S. Sei'eri, par dom Daniel Du<br />
l'.uisson, t. I, 187O, p. 91 1 ).<br />
[A.R. u'-isy/i]<br />
litteras noslras patentes, et quas sibi reddi racio-<br />
nabibler doccre poterit, audiatis; et de eo quo nos<br />
sibi leneri inveneritis satisfaciatis eidem. Et vobis<br />
allocabilur. T. ut s°.<br />
15. Rex senescailo suo Vasconie, salutem. Cum<br />
jam vobis mandaverimus ut caslruni de Liu'de et<br />
castrum de Acromonle ' procurai'etis recuperari et<br />
ad manum nostram [loni, promittimus vobis bona<br />
tide et volimms quod omnes mise et expense , quas<br />
pro dicto negocio expediendo et in ipsis caslris<br />
recuperaudis feceritis, vobis plenarie allocentur.<br />
T. ut s° .xj. die Novembris.<br />
IC. Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod<br />
dedimus plenani et liberam poleslatem ac spéciale<br />
mandatum dileclo et fideli noslro Luce de Tany,<br />
senescailo nostro Vasconie ,<br />
pacem seu composicio-<br />
nem transaccionemve faciendi et ineundi , nomine<br />
nostro, cum viceconn'le Fronciaci, de bte et con-<br />
Iroversia que est iutcr nos et ipsum super Castro<br />
Fronciaci^ et super biis que idem vicecomes posset<br />
impetere nos ullo modo, ratum babituri et gratum<br />
(fuicquid per eundem senescallum tractatum, ordi-<br />
natum seu aclum luerit in premissis. In cujus, etc.<br />
T. ut s°.<br />
17. Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod<br />
dedimus potestatem dilecto et lldeb nostro Luce de<br />
Tany, senescailo nostro Vasconie, apropi'iandi in<br />
feodum, seu ad censum annuum diniittendi et Ira-<br />
dendi onmes forestas nostras extra Burdegalam et<br />
de scotcgal.\ et alia vasta seu berenia nostra, per<br />
annuum censum nobis solvendum , vcl alio modo,<br />
proul inagis ad opus nostium vidcbitur expedire.<br />
Nos enim ratiuu babe[bi|mus et gratura quicipiid<br />
' Voir plus haut, 11° a.<br />
' Ce procès avait déjà fait en 1271 l'objet d'une instance<br />
au Parlement de Paris {Olim , 1. 1 , p. 86a). Le roi d'Angleterre<br />
prétendait à l'hommage du vicomte de Fronsac, Raimond III,<br />
parce ijue ses (erres étaient situées en deçà des frontières du<br />
duché de Guyeunc. Le vicomte refusait, alléguant qu'il était<br />
vassal du comte de Périgord et no tenait aucun fief du roi<br />
d'Angleterre.<br />
" Mot sans doute estropié par le copiste, et qui doit avoir<br />
le sens de foret ou d'essarl.
[A. R. ir<br />
174]<br />
idom sciiPscallus nomiue nosfro fecorit in preinissis.<br />
In ciijus, etc.<br />
18. Rex sonesciillo suo Vasconie, salult-ni. Man-<br />
rlainus voLiis (irniiter iiijiingcntcs quotl casira nos-<br />
tra Vasconie reparari, cineudai-i et afforciari faeiatis<br />
[ifr visiini (,'1 tcstiiiioniuiii proboiuiii et lejj;>lium<br />
liominiini, [iiout inujjis ad opus noslruni videbitis<br />
expedire. El hoc iiuUaleaus omiltatis. Kt ciiin sci-<br />
veriinus cusliiin ()uein ad lioc apposucrilis, vobis<br />
allucabitur. T. ul s'.<br />
19. Rex omnibus, etc. , sahitom. Scialis (piod dc-<br />
dinius plenani et iibcraui poleslaleni dilcclo et lideli<br />
nostro Luce de ïany, senescallo noslro Vasconie,<br />
trarlaii
lino sancii 'l'home npostoli, annn regni nostri se-<br />
ciuiilo ', ceiiluin e( se\a;;inla liliras burdegaleosiuin<br />
lie liiiiia caslri de Moule lievelli'. El ideo vobis<br />
riiandaiiius quod predictos fratrem Peirum et Aliiia-<br />
ricmii de prcdiclis centum et sexaginta librisl)ui'dc-<br />
galonsiiini quietosessefacialis. Ineujus, elc.T. uts".<br />
23. Rex constaljulario casti-i siii de Burdefj-ala,<br />
salitlcin. Cuiu dileclo el (idcli nostro Luce de Taux,<br />
senescallo nostro Vasconio, per litteras uostras pa-<br />
tentes mandaveriinns ijiiod diiectc nobis in Cbristo<br />
abbatisse Fontis Ebroi-di, satisfaceret de redditu<br />
(jueni asseril se debeie percipere de insala 01e-<br />
ronis ,<br />
et [de] arreragiis ejnsdeni redditus, et eciani<br />
de feodo sno quod de nobis apud Burdegalani si-<br />
niiliter percipere débet per aniunn, et idem se-<br />
ncscalius nichd inde iecerit, ut arce[iimus, vobis<br />
niandanuis quod, juxta continenciam preiliclaium<br />
lilterarum nostrarnm patencinin, prefate abbalisse.<br />
vei ejus cerlo allornalo, de predictis redditn el<br />
feodo et arreragiis eorumdcm salisfieri faciatis. Et<br />
nos, iilud quod sibi in bac parte liberaverilis, in<br />
compolo vestro volumns allocari. In cujus, etc.<br />
T. lî. apud ^ortllamplon., .\iij. die Novondiris.<br />
MEMlili. 1.<br />
2'i. Rex senescallo sno Vasconie, vel ejns locnni<br />
lenenti, salutem'. Sciatisquoil concessinnis Bruno<br />
de Bernak , iilio (jnondam Beymundi Brun de Frini-<br />
sak<br />
', onnies teri'as et tenenienla que Inei'uiil pre-<br />
dicli HeynHuxli, palris sui, in Vasconia, l't (jnc<br />
nunc sunt in niann noslra, occasione Iransgies-<br />
sionis ejusdem BeyniiMidi, et de quibns terris cl<br />
leneiiienlis inqnisicioneni nuper per vos lieri pre-<br />
cepinnis, babeiida e( lenenda eidem Bruno (puundiu<br />
nobis vel lieredibus noslris placuerit; ila (jnod,<br />
racione bnjusniodi concessiouis nostre, nicbil juris<br />
' Le<br />
23 décembre i'î73.<br />
- Saiiile-Eulalie-ile-Monli-avel (Dordogne, oit. Bci-gerac<br />
c. Vélines).<br />
' Publié dans les Archives historiques de la Gironde, t. Vil<br />
|). h nos ab ipsis solili sinnus recipere<br />
' Cette cbarte , donnée par le prince Edcniai-d le 26 juin<br />
1367, a été publiée, d'après l'original scellé, par l'abbé<br />
Gouslat, dans le Bulletin de la Société historique et archéolo-<br />
gique du Périgord, t. X (i883), p. »t). L'avant-deraier ar-<br />
ticle (p. 101) est ainsi conçu : ttltcm volumus et concedimus<br />
quod castruui do Clarens cum perlinenciis suis, et castrum<br />
de l.ongar cum pertincnciis suis, el castrinn Sancii Avili<br />
Senioris cum pertincnciis suis, et castrum de Cla[r)uiont onm<br />
pertincnciis suis, et castrum de Badefol cum perlinenciis<br />
suis, et omnia jura et jurisdictiones et doniinium que ba-<br />
bemus et babere debemus in predictis locis et infra duas<br />
leucas in rotunditate dicti castri de la Lynde , sint de bonore<br />
et districtu et loro et pertincnciis dicti castri de la Lynde.»<br />
La Linde, Clérans (c. de la Linde), Sainlo-Foy-de-Longas<br />
(c. de Sainte-AJière), Saint-Avit-Sénieur (c. de Beanmont),<br />
Clermont-dc-Beauregard (c. de Villamblard), Badefols (c. de<br />
Codouin), sont dans l'arrondissement de Bergerac.
[A. R.ir-iir-io-'i-iayo] RÔLES GASCONS<br />
respondeant, et per omnia prediclo Luce, tan-<br />
qiiam pornni domino, tolo tpinpore vite sue ohe-<br />
(iiant et inlendaiil. In eiijus, elc.T. R. apud Clyve',<br />
.xxnij". die Novembris [anoo tercio. 1276].<br />
2G. l\c\ dileclo et fideli suo Ebuloni, vicecomili<br />
Veuthedorii. ,<br />
senescailo suo Caturcensi, Petragori-<br />
eeiisi et Lemovicensi ", etilli qui pro tempore fuerit,<br />
saluteni. Cum nos per cartain nostram dederiinus<br />
dilecto et lideli noslro Luce de Tliaiiy viliaui de la<br />
Liiide cum pertinenciis, haliendani et tenendam<br />
totii lemporc vite sue, nosipic jaunludum concesso-<br />
riinus seu assigna veiimus pro pertinenciis dicte ville<br />
di' la Linde cerlos limites, toiininos, sive fines, cer-<br />
tuiu hoiioreni ac distrielum, ])rout in carta inde<br />
confecta |)lenius continetur, vobis precipinuis et<br />
mandaiMus, (iriiiitor et dislcicle, qiiatinus penuilta-<br />
tis cundem I.ucaiii absque otuni iiupedimento bene<br />
et pacifiée uti ac gaudere dictis pertinenciis, per<br />
onuiia et in omnibus, de loto eo in quo nobis te-<br />
neulur et deberont facere babitores dicii dislriclus<br />
et pertinenciarum , et nos solili sumus recipere ab<br />
eisdem. In cujus, etc. T. ut s".<br />
27. Rex oonstabuiario Biu'dcgale, saluleui. Cum<br />
dilectus et (idclis noster Lucas de Tany, senescallus<br />
noster Vascnnie, diversas cxpcnsas, misas ct.sum|)-<br />
tus fecerit in servicio nostro, in oflicio senescalcie<br />
nosire Vasconie, taui scilicet pro assecuracione sta-<br />
tus sui in servicio iiosti'o predicto et pro conserva-<br />
cione terre nostre Vasconie, quam ad pariiameiita<br />
Parisius et alibi pro negociis nostris expediemlis;<br />
super quibus ipiidem expensis, misis et sumptibus,<br />
juxta lidele dictum suuiu sibi satislieri volumus, ut<br />
tenemur, vobis mandamus quod cidera Luce de hu-<br />
jusmodi expensis, misis et siim|)libus, juxta (Idele<br />
die lum suum satisfaciatis sine mora. Ll boc nulla-<br />
letuis ouiiltatis. Et pecunia per vos diclo senescallo<br />
toii.<br />
' ClitTe, Cliffe ncgis ou King's Cliffc.comlédcN'arlhamp-<br />
' fcbles IV, vicomlo de Veiiladour en ii6o, vivait encore<br />
en 1294 {BuUet. delà Société historique et ai chéolo^rpte de la<br />
Conize , t. XII , 1890 , p. 3.3.") ). Il ne fi(;ure |).i3 dnns la liste<br />
des sénéchaux du Périjjord |X)ur le roi d'Anjfleterro dressée<br />
par l'ti. de Bosredou [Bitllel. de /« Soc. hislor. et arch. du<br />
Périgonl, I. ,\VIII. l^;^l, p. 4a7).<br />
i la<br />
I d'une<br />
' villan<br />
1 (t.<br />
in forma predicta liberala vobis in compolo vestro<br />
ailocabiliu-. T. R. apud CInrondon.', .xxj. ilio Ja-<br />
iiuarii 1 1 a-.T |.<br />
28. Rex constabulario Rurdpj;;i!e (jui pro tem-<br />
pore fuerit, saiutem. Cmii injuuxerimus dileclo et<br />
fideli nostro Luce de Tany, senescallo nostro Vasco-<br />
nie, quod secum retineal racionabileni faniiliam,<br />
prout status suus in partibus illis et terre nostre \ as-<br />
conie requirit et magisad opus nostrtnii \iiloril ex-<br />
pedirc, donec aliud iude orilinaveiimus, per cpiod<br />
oportet ipsuni l.ucaiu sunq)tus, misas et expriisas<br />
plus solito ad hoc apponere, vobis maiidanuis quod<br />
l'ideni senescallo pecuiiiam qua idem scuescallus ad<br />
boc indiguerit babero faciatis, prout idem senes-<br />
callus vobis per litteras suas [)atenles duxerii de-<br />
mandandum. Et pecunia prcfalo senescallo sic per<br />
vos liberala ju\ta tidelc dictum cjustli'in in com-<br />
polo vestro allocabilur. In cujus. T. ul s".<br />
29. Mandaluin est senescallo Vasconie el con-<br />
stabulario c^nstri de Bunlegala quod de anniio ceiisu<br />
quarteriorum arcbiepiscopi Bnrdi'gaie inler duo<br />
Maria, qiieiu Willebnus de Monte lievclli a
8<br />
tur, loncnda (^odcm iiiodo i[iio \\)-^;\ piiiis (enoro<br />
consiievil, ita tamen qiiod dicta iiialpr nostra va-<br />
lorcin ten-aïuin et teneriienloiuui jn-edicloruiii le-<br />
ci|)iat de custuiiia noslra Burdegalc, vobis maiida-<br />
iiiiis oiiod eideiii nialri noslro de custuma predirla<br />
nsqiic ad valorem terraruni et tenemeiitoi'nni pre-<br />
diclorum assignari facialis, percipiendum ad vitain<br />
suarn, nisi sibi alibi de valore eorundcm intérim<br />
duxerimus providendum. lu ciijus, etc. T. ut s".<br />
31. Rcx senescallo suo Vasconie, saluteiii. Mou-<br />
slravit nobis Petrus de Ryuneioquod, cum talis sit<br />
consuetudo infra terram nostram Vasconie seuiper<br />
hactenus usilala, quod quilibet terras vel tene-<br />
nienta sua vendcre volens primo terras vel tene-<br />
luenla bujusmodi proximo de ])areutela sua, iu<br />
presencia domini feodi illius, ne servicium inde<br />
debilum in aliquo subtrabatur, offerat ad venden-<br />
(hnu , ila quod ille proximus de parcnlela proximior<br />
orit ad terras et tenementa ilia emeuda, dum tamen<br />
tantuni pro eisdeni optu'eril quantum abus pro<br />
eisdem dare vobierit, jnxta racionabilem valorem<br />
eorumdeni, Bernardus de Gandavo, avuncidns<br />
ejusduni Pétri , cujus beres et de |)arentela silti<br />
proximus exislil, quasdain terras et tenementa<br />
sua [de Sanclo Mai'tino] in Sei'one, de Sancto<br />
lllario et de Sancto Johanne in Stampes ', nulla<br />
' Saint-Martin-de-Céi'ons, Saint-Hilaire [du Taillan ],<br />
Saint-Jeaii-d'Esteiiipes, auj. Labréde, toutes localités situées<br />
près de Bordeaux. Les mois [de Sancto Martino] ont été<br />
suppléés par conjecture (voir Baurein, Variétés bordelaises,<br />
I. II, p. 1/17, 4o0; t. III, p. i5o). Quant au point de droit<br />
cité dans cet acte, comparer l'art. 128 des coutumes de Bor-<br />
deaiu sur le letrait li(;nai;er {Livre des Coutumes, p. io3).<br />
La mention nper Bernardumn, qu'on lit à la suite de cet ar-<br />
ticle, ne s'expliipierait-elie pasjuslementpar celle de Bernard<br />
de Gand dans notre n° 3i?<br />
RÔLES GASCONS.<br />
[A. R. ni'-iayS]<br />
prius oblacione predicto Peiro inde l;icta, cuidam<br />
homini exiraneo contra consuetndineni predietam,<br />
domino feodi t^'nsdem inconsidto , vendidil , in ipsius<br />
Pétri prejudicium et dispendinin manifestum; et,<br />
quia consuetndines ejusdem terre racionabibler usi-<br />
lalas et hactenus approbatas nolumus irritari , vobis<br />
mandamus quod, audilis super boc predicti Pétri<br />
ostencionc et quercia, débitant inde justiciani sc-<br />
cundum legem et consneludinem ])aicium earum-<br />
deni fieri faciatis eidein , prout in tali casu fieri con-<br />
suevil. T. R. apud Westmonasteriuni , .x. die Junii.<br />
32. Rex dileclis et lideiibus suis, senescallo suo<br />
Vasconie etconstabulario castri sui Burdegale , salu-<br />
tein. Mandamus vobis finniter injung-entes quod,<br />
de denariis quos recenlnri eslis apud Burdegalam<br />
de exitibus terre nostrc Vasconie ubicumque |iro-<br />
venienlibus, babere faciatis Henrieo le Waleys,<br />
majori nostro Biu'degalo ', vel ejus certo nuncio,<br />
quadringentas marcas sterlingonmi , jiro cenluni<br />
doliis vini que Malheus de G()luinbar[iis] , ]>incerna<br />
nosler", ci'pit ab ipso ad opns nostrum Londonie,<br />
testificaluiu per lluj|onein liliiim Oitonis, senes-<br />
callum bospicii nostri, ])roviso qnod idem Honricus<br />
pecuniam illani babeat cilra festuni sancti Micbaelis<br />
proximo ItUurum. Et boc nullatenus omittatis. FA<br />
boc vobis in compote vcstro allocabitnr. In cujus, etc.<br />
T. R. apud Westmonasterium, .xvij. die Junii.<br />
' Ce per.soiiuage fut maire de Bordeaux après Bernard<br />
Gailapui (voir n" 3); il est cité comme tel en mai 1375<br />
(Archives liistor. de la Gironde, t. XXVII, p. 19-2). Ajouter la<br />
note que lui a consacrée Delpit dans ses Doruments français<br />
trouves en Angleterre {'mtroil. , p. 70).<br />
Ms. nostra. Sur ce Mathieu, \oir le Calendar of patent<br />
rolls. lùhraril /, I'j8i-I3f)3. Le sénéclial de la maison du roi<br />
cité jdusloin est indiqué au même (Inlendar, le 22 septembre<br />
128;*), eiimme étant récemment décédé.
II<br />
ROTLLUS VASCONIE<br />
DE ANNO REG.M REGIS KDWARDl 1<br />
33. Etiwariliis. Dei gracia r('\ Aiiglio, ilinnimis<br />
Hibernie et dux Aquituunie, universis iiiililihus cl<br />
aliis suis suhditis in Xanctonensi civilatc et diocesi<br />
ultra Gliareiiliim constitulis, ad (juos proscnles lit-<br />
ière pervonerint, salutcm. Gum nos, secundum for-<br />
niam pacis inite temporibus inclilarum rccordacionum<br />
Ludovici, Francie, et prekarissiini jjenilnris<br />
noslri Henrici, Anglie rejjuin', teneamur ad facien-<br />
dum prestari juramenlum a vobis, videlicet (juod<br />
Dcc dahilis nobis consilium, nec vires, nec nuxi-<br />
lium, per ([ue nos vel beredes noslri contra dictani<br />
pacem veiiiremus, et, si conlrarium accident, quod<br />
Deiis averlat, in pei-sona nosti-a vel heredum nos-<br />
troruni , et emendare nollcmus post reqiiisicionom<br />
a l'cge Ffrnncie vel licrcde suo in regno nostro fac-<br />
lam, illi, a quibus esset sccuritas prcslita, infra<br />
très raenses post rcortc pas de titre au ms.<br />
' U s'agit du traite de Paris en ttôg. Le texte en est dans<br />
Kymcr, à la date d'octobre nSg , cl dans les Laijeltet du Tré-<br />
tor descharles, t III. p. 487 (n° liôôli).<br />
' On lit en ciïet dans le traité de Paris : nEt la forme de la<br />
de la seurté des bouies et des villes pour nous sera tilie : il<br />
jurrunt qu'il ne donront ne conseil, ne force, ne aide', par<br />
quoi nos ne nostre hoir venissen encontre la pes; e s'il ave-<br />
RÔLES GISCONS. 11.<br />
(1275.)<br />
TKRCIO '.<br />
pler, cuni kari-issiniiis dominus et consanguineus<br />
iiosti'r Phiiippus, Dei gracia Ffrancie rex, nos nn-<br />
per requisicrit de bujusmodi [securitate] facicnda<br />
prestari, vobis universis et singnlis injtmgimus,<br />
precipimns et niandarnus qualinns, ad requisi-<br />
cionem personarum quas predictiis rex Ffrancie<br />
])rop(er secnritateni bujnsinodi rocipiendam desti-<br />
iiaveril, in presencia dilccti clerici noslri, niagistri<br />
Bonetti de Sancto Qnintino, ([nem ad hoc specia-<br />
jiler deniandanius, faciatis biijnsmodi jnranientuni<br />
in forma que sniierins est expressa. In cnjus, etc.<br />
Teste me ipso apud Westmonastcriura , .xxvij. die<br />
Aprilis, aiino regni noslri tercio.<br />
3'i. Consimiles littere diriguntur universis mili-<br />
libus et aliis suis suhditis villarum in Lemovicensi<br />
diocesi constitulis.<br />
3."). Consimiles littere diriguntur universis niili-<br />
noit, que Dei ne \uelle, que nous ou nostro boir venissen en-<br />
contre et ne le vousisson amender, puis que li rois de France<br />
on si hoir, roi de France, nou< en auroinnt fel rcquerre, cil<br />
qui la seurté auroienl faite dedenz les trois mois que il les en<br />
auroient fct requerre seroient tenu d'estre aidant an roi de<br />
France et a ses hoirs contre nous et nos lioii-s, jusque a tant<br />
que Geste cbose fust amendée souHsainncnt a l'esgart do la<br />
court le roi de France. Et sera renouvelée ccste seurté de dis<br />
ans en dis anz a la requeste du roi de France ou de ses hoirs<br />
rois de France. n Cette clause, dont l'archevêque Peckbam<br />
considérait l'application comme impossible {EpUtolcE Joli.<br />
Pcckliam, RolU $eries, lettre t, nif-ntionnéo dans la Table his-<br />
torique de» diplômes, {.\\\ ,1*. l'i'i), fut fornioUement abrogée<br />
par le traité d'Amiens du 2.3 mai 1279 (Rymer).
10<br />
tibii<br />
et aliis suis subtlitis villaruin in Caturcensi<br />
(liocesi conslitutis<br />
3G. Consirniles littere diriguntur universis mili-<br />
(ibiis et aliis suis subtlitis villarum in Petragoricensi<br />
(liocesi conslitutis. In cujus, etc. T. ut s°'.<br />
S7. Re\ (lilecto senescallo suo Xanctonensi ultra<br />
Gharentuni, salutem. Gum, secundum [forniam]<br />
pacis jam duduni inite inter inclitarum recordacio-<br />
niim Ludovicuni, Ffrancorura, et prekarissinium<br />
genitorem uostium Heiuicum, Anglie reges , tenea-<br />
mur ad faciendum prestari juramenlum karissimo<br />
domino et consanguineo nosti'o, Ffrancoruni régi,<br />
sub cerla l'oi-ma in litteris uostris patentibus con-<br />
tenta, a niilitibus et subditis nosliis piedictarum<br />
dioceseuin , ac eisdem per iitteras nostras dederiinus<br />
in niandalis ut in presencia dilecli et (idelis clerici<br />
nosiri, niagistri Bonetti de Sancto Quinlino, quem<br />
ad hoc specialiter destinamus, prestenl juranien-<br />
tuni predictum, secundum forniam in predictis lit-<br />
teris contentam, nunciis quos idem domiuus rex ad<br />
id recipiendum noniine suo duxerit assignandos,<br />
vobis precipiendo mandamus quatinus onines mi-<br />
lites, baronos et subditos vestros venire fociatis ad<br />
dieni et iocuni quos idem Bonettus vobis intimave-<br />
l'it, et ad prestaudiimjuramentum hujusniodi com-<br />
pellalis, si necesse lueiit, per capcioneni bonorum<br />
suoiimi vel alias, prout expedire videritis, cum ab<br />
eodem Bonetto super boc fiierilis requisiti. Teste<br />
rege apud VVestmnnasterium , .xxviij. die Aprilis.<br />
08. Rex universis militibus et aliis suis subditis<br />
villarum in Lemovicensi, Petragoricensi, Catur-<br />
censi et ultra Charentum in Xanctonia civitatibus<br />
et diocesibus conslilutis, ad quos présentes littere<br />
pervenerinl, salutem. Cimi nos, secundum formam<br />
pacis inite temporibus inclitarum recordacionum Lo-<br />
doviri, Ffrancoruni , et prekarissimi genilorisnostri<br />
Heiirici, Anglie reguui, teneamur ad faciendum<br />
prestari juranientura a vobis, proul in quibusdani<br />
aliis litteris uostris inde vobis directis plenius con-<br />
linetur, de lidelitate et indnslria dilecti et (amiliaris<br />
' Les n"' 33-30 sont publiés dans Rymer.<br />
RÔLES GASCONS,<br />
[A. R. m»-ia75J<br />
clerici nostri, niagistri Bonetti de Sancto Quintino<br />
confidentes ad plénum, ipsum vice nostra dnxi-<br />
inus ad partes vestras destinandum, ut in ipsius<br />
presencia memoratum prestetis juramenlum, se-<br />
cundum sériera predictarum nostrarum litterarum<br />
vobis inde directaruin. In cujus, etc. T. ut s'.<br />
39. Rex dilecto senescallo suo Lemovicensi, Pe-<br />
tragoricensi et Caturcensi, salutem. Giun nos, se-<br />
cundum formam pacis jam dudum inite inter in-<br />
clitarum recordacionum Ludovicum, Francorum,<br />
et precarissimum genitorem noslrum Henricum,<br />
Anglie reges, teneamur ad faciendum prestari jura-<br />
mentum karissimo domino et consanguineo nostro,<br />
Francorum régi ,<br />
sub certa forma in litteris nostris<br />
[latentibus contenta, a militibus et subditis nostris<br />
predictarum dioceseum, ac eisdem per Iitteras nos-<br />
tras dederimus in mandatis ut in presencia dilecti<br />
et fidelis clerici nostri, niagistri Bonetti de Sancto<br />
Quintino, quem ad hoc specialiter destinamus,<br />
prestent juramenlum predictum, secundum formam<br />
in predictis litteris contentam, nunciis (juos<br />
idem dominus rex ad recipiendum nomine suo<br />
duxerit assignandos, vobis precipiendo mandamus<br />
quatinus, si ad prestandum hujusinodijuramenlum<br />
aliquos contradiclores inveneritis , eosdem per cap-<br />
cionem bonorum suorum vel alias, proul expedire<br />
videritis, compellatis, cum ab eodem Bonetto super<br />
hoc fueritis requisiti. T. ut s".<br />
UO. Rex dilecto et lideii clcrico suo, magislro<br />
Bonetto de Sancto Quintino, salutem. Gum nos<br />
baronibus, mihtibus et subditis villarum nostrarum<br />
Lemovicensis , Petragoricensis , Caturcensisct Xanc-<br />
toneusis ultra Charentum civitatum et dioceseum,<br />
per patentes Iitteras nostras maiidaverimus ut, in<br />
presencia veslra, jiu'amentum prestent nunciis do-<br />
mini nostri régis Ffrancorum super hoc deputatis,<br />
secundum formam in dictis litteris contentam,<br />
vobis mandamus [cpiod], ad dicta loca persona-<br />
liter accedentes, de modo et forma juramenti pre-<br />
standi et [de] nominibus illorum qui predictum<br />
juramenlum presliterint, nobis fideliter constare<br />
faciatis. T. R. apud Westmonasterium, .xxviij. cUe<br />
Aprilis.
111<br />
ROTLLUS VASCOME<br />
DE AN>0 REGM REGIS EinNAUDI I QLVRTO.<br />
MEMllR. 5.<br />
Al. Rex omnibus (idelibus et subdilis suis in Lo-<br />
movicensi, Pelrajjoriccnsi, Calurcensi et \aucto-<br />
nensi diocesibus, ad quos, etc., saluleni. Guui, se-<br />
cundum forinani pacis inile teinporibus inclitaruni<br />
recordacionuin Lodewici, Ft'raiicoruin, et pi-rkai-is-<br />
simi geuitoris nosti-i Henrici ,<br />
.\nglie regum, lenea-<br />
mur ad facicnduin preslari juramenlum a vobis, vi-<br />
delicct (juod ncc dabitis uobis consiiiuni ,<br />
nec vires,<br />
nec auxiiiuin, per que nos vel beredes noslri contra<br />
dictam pacem venireinus. et, si contrariuni accide-<br />
rel, (juod Deus averlat. in persona nostra vi;! beri'<br />
dum nostronim, et emeiidare noileraus post requi<br />
sitioneni a iv{jc Fi'rancorutn vel berede suo in rejjno<br />
nobis fartain, illi ,<br />
a quibus esset hujusniodi .securi-<br />
tas prcslila, infra très rnenses post requisicioueni<br />
pri'dirUini do transgrossione eniendanda ti'uerentur<br />
rsso auxiiialores FIraucorum régis et hereduni suo-<br />
rutn in regno contra nos et bcrede.s nostrns, usque<br />
qnod essot transgressio ad esguarduin domini régis<br />
Fi'aiicorum congrue emendata, que socurilas de<br />
decennio in dccennium ad requisicionem dicti Ffran-<br />
corum régis aul beredum suorum in regno di-<br />
iioscitur esse prestanda; eapi'opter, cnni karissimus<br />
dominus et consanguineus noster Phiiippus, Dei<br />
gracia Ffrancoruni rex, nos nuper requisierit de<br />
bujnsmodi securitate facienda prestari, vobis injun-<br />
gimus, precipinius et mandamus (|uatinus, ad re-<br />
quisicioueni personaruni quas predictus rex Fl'ran-<br />
forura propter securiUitern hujusniodi recipiendan)<br />
(1275-1276.)<br />
destinaverit, et in presencia niuicii nosti'i queni ad<br />
hoc speciaiiter demandatnus, faciatis bujnsmodi<br />
juramentuni, ia forma (pie superius est expressa.<br />
Volunius aulem et concedimus quod si vos vel aii-<br />
quem ex vobis, seu beredibus vestris, qui predictuni<br />
juramentum prestileritis conlra nos aut beredes<br />
nostros, in casu in forma predicta jurameiili con-<br />
lento forsilan esse contigerit, nos aut beredes nos-<br />
tri vos ex hoc occ^isionare , moleslare seu gravai'e<br />
non possinuis contra formani pacis predictam. In<br />
cujus, etc. T. 15. a[)ud Marlebergc ', .iij. die Februa-<br />
rii, anno quarto [1276].<br />
i2. Consimiies liltere dii'iguntur universis mi-<br />
lilibus et aliis lidelibus ac subditis villaruni in<br />
Lemovicensi, Petragoricensi, Caturcensi et ultra<br />
Karenluni in Xanctonia ciWlatibus et diocesibus<br />
conslitutis, ad quos, etc., excepta bac clausula :<br />
irVoiunius autem et concedimus ti , etc. T. ut s".<br />
/(3. Rex omnibus vicecomitibus , militibus et<br />
omnibus hominibus civitatum et bonarum villaruru<br />
suarum Petragoriccnsis dioccsis ad quos, etc. , salu-<br />
tem. Cum nos, secundum forraara pacis inite tem-<br />
poribus inclilarum recordacionuin Lodewici Ffran-<br />
corum et precarissimi ' gcnitoris nostri Henrici,<br />
Anglie regmn, teneamur ad faciendum prestari<br />
juramentuni domino et consanguineo riostro régi<br />
Ffrancorum illuslri a vobis, sub certu forma cou-<br />
' Marlborough , comté de VVillB.<br />
' .M3. preclariisimi.
12<br />
tcnla in lilli'ris nosiris patonlibus, qiias vobis el<br />
aliis [)cr dileclum et fideloni clericum nostnini,<br />
magistium l5oiieUuin de Sancto Quintitio, mittimus<br />
exliibendas, dileccioncm vestram affectuose roga-<br />
aius (juatinus predicluiu iiirameDtuin , secunduiii<br />
l'ormaiii prediclam, iu presencia ojusdem Bonelli<br />
(juein ad hoc assigiiavinius, vel alterius présentes<br />
litleras uostras defereulis, nunciis quos idem do-<br />
niinus rex Ffrancorum ad iJ pro se recij)ieiiduin<br />
duxcrit assignaie, facere iiullalenus omittatis, ne,<br />
quod alisit, ol) defecliinj Imjusniodi dampuuin ali-<br />
(juod inciinanms. T. li. apiid Maileberge , .iij. dio<br />
Februarii, auno, elc. ,<br />
quarto.<br />
/li. Consiiuiles litière dirigimtur omnibus \ice-<br />
comitibus, militibus et omnibus bominibus civita-<br />
tum et bonarura viilarum Caturcensis diocesis ad<br />
quos, etc. T. ut s'.<br />
/|5. Consimiles littere dirigunlur omnibus vice-<br />
comitibus , militibus et omnibusbominibusbonarum<br />
viilarum Xanctonensis diocesis. T. ut s".<br />
i6. Consimiles litière dirigunlur onniibus vice-<br />
comitibus, miblibus et omnibus bominibus civita-<br />
lum et bonarum viilarum Lemovicensis, Petrago-<br />
ricensis , Caturcensis et Xanctonensis dioceseum.<br />
T. ut s".<br />
hl. Consimiles iitterc dirigunlur omnibus vicc-<br />
comitibus, niililibus et onniibus bominibus civita-<br />
Uiiii et bonarum viilarum in Lemovicensi diocesi.<br />
T. ut s° '.<br />
1>S. Rex dilectis et fidclibus suis senescalio suo<br />
Vasconie ac ceiam senescallis in diocesibus Lemovi-<br />
censi , Petragoriceusi , Gaturcensi et Xanctonensi,<br />
salutem. Cum nos universis et singulis vicecomiti-<br />
bus, militibus ac aliis bominibus civitatuui et bo-<br />
narum viUarum noslrarum in diocesibus predictis<br />
pcr btteras noslras mandaveriinus ul juramentum<br />
domino et consanguineo noslro, régi Ffrancorum<br />
' Sur<br />
le ms. , les ([iiatre n" kU-hq sont flanijnés, à droite,<br />
d'inii' iiccolado, avor l'iiidicalion T. ni s" au milieu.<br />
RÔLES GASCONS,<br />
[A. R. ^"-1276]<br />
illustri , in forma contenta in litteris nosiris paten-<br />
tibus quas vobis et aliis per ddectum et fidelem<br />
clericum nostrum , magistrum Bonetluia de Sancto<br />
Quintino, millimus exbibendas, nunciis quos idem<br />
(lominus rex Ffrancorum ad id pro se recipienduni<br />
duxerit assignandos, facere non omittant, vobis<br />
mandamus quod omnes iilos qui juramentum hu-<br />
jusmodi prestare recusaverint seu noluerint, aul ad<br />
hoc vocati non venerint seu non compaïuerint , per<br />
omnia bona ipsorum in feodis nostris e.xistencia ad<br />
id faciendum artius compellalis, ea, si necesse fue-<br />
rit, in iiianuni noslram capieules et tamdiu tenen-<br />
tes donec predictum juramentum prestiterint, aut<br />
aliud a nobis receperilis in niandalis. In cujus, elc.<br />
T. R. apud Marlebeighe, .iij. die Februarii.<br />
h9. Et mandatum est G. de Leziiiiaco, avunculo<br />
régis, Luce de Tany, senescalio Vasconie, Alma-<br />
rico de Rupe Cavardi et Imberlo Guidonis quod,<br />
diebus et locis super prediclo juramenlo preslaiido<br />
et reci])iendo prefigendis, persoualiler intersiul, et<br />
vicecomiles, milites ac celeros supradictos ad pre-<br />
(Uctimi juramentum in forma prescripta preslandum<br />
cfficaciter inducant; quod si non omnes ad boc in-<br />
tendere aut interesse forsitan non possint, très,<br />
duo vel unus eorum modis omnibus interesse non<br />
omittant. T. ut s".<br />
50. Rex omnibus vicecomitibus , militibus et ii-<br />
beris bominibus civilalum et bonarum viilarum sua-<br />
rum in Calurcensi diocesi, ad quos, etc., salutem.<br />
Ciun nos, secundum formam pacisinite temporibus<br />
inclitarum recordacionum Lodowici, Francorum,<br />
et jirecarissimi geuiloris nostri Henrici, Anglie le-<br />
gum, teneamur ad faciendum prestari jm-amentum<br />
domino et consanguineo noslro, régi Francorum<br />
illuslri, a vobis, sub cerla forma in litleris nosiris<br />
palentihus contenta quas vobis et aliis per dilectum<br />
et fidelem clericum nostrum, magistrum Bonetlum<br />
de Sancto Quinlino, mittimus exbibendas, dileccio-<br />
nem vestram affectuose rogamus qualinus predictum<br />
juramenlum, secundum formam [irediclarn in [ire-<br />
sencia ejusdera Bonelli quem ad hoc assignamus,<br />
vel alterius présentes litteras noslras deferentis,<br />
nunciis quos idem dominus rex Francoriun ad hoc
[A. R. iv-'-iayG]<br />
pcr se recipipiidiim diixoril assifynare, facero nul-<br />
lalenus oiniltatis, ne, quod absit, ob defecluni bu-<br />
jusmodi dampiumi aJiquod incurramus. Volumus<br />
aulein qiiod, si vos vel aliquem ox vobis seu here-<br />
dibus vestris qui prediclum juramenlum prestile-<br />
rilis, contra nos aiit heredes nostros in casu in<br />
forma prcdicti juramenti conlonto forsitan esse<br />
contigeril, nos aul beredes uostri vos ex hoc occa-<br />
sionare aut gravare in aliquo non possiraus contra<br />
formam pacis predicte. In cujus , etc. T. ut s".<br />
51. Consimiles iittere dirigunlur omnibus vice-<br />
comitibus. niiHlibus et iiberis bominibus civitatum<br />
et bonanim villarum Xanctonensis diocesis, cum<br />
claiisida ullima iii proximis iitleris contenta in fine.<br />
T. ut s'.<br />
52. Consimiles Iittere diriguntur omnibus vice-<br />
comitibus, militibus et liberis iioniiuibus civitatum<br />
et bonaruni villarum Lemovicensis [diocesis], cum<br />
cadcm clausula. T. ut s'.<br />
53. Consimiles Iittere diriguntur omnibus vice-<br />
coraitibus, niililibus et iibeiis bominibus civitatum<br />
et bonaram villarum Petragoricensis diocesis, cum<br />
eadera clausula. T. ut s".<br />
5/i. Consimiles Iittere diriguntur omnibus vice-<br />
comitibus, militibus et liberis bominibus civitatum<br />
et bonarum villarum Lemovicensis, Peiragoricrnsis,<br />
Calurcensis et Xanctonensis dioceseum, cum eadem<br />
clausula. T. ut s"'.<br />
55. Rex omnibus présentes litteras inspecturis,<br />
saluleiu in Domino. .Noveritis (piod nos . prudencium<br />
et bonoriun consilio et (raclalu babito, dilectis et<br />
iidelibus nostris burgensibus bastide Sancli Osc-<br />
berli, Vasatensis diocesis, prope Garonam', et eo-<br />
' Même observation pour les d" 5i-5'i que pour les<br />
n" 4/1-47.<br />
' Sts. Garoncm. La localité ici désignée n'a pas été iden-<br />
tifiée. Dans son Ettai $ur let basiidcê, Curie-Scimhres, p. aia,<br />
parle de «Saint Osbert qui nVxisIe plus». Il parait enclin à<br />
croire qu'elle fut «fondée par Osbert de Baggewerton , lieu-<br />
tenant du roi d'Angielerrc en laSa»; mais, outre qu'Osl)crt<br />
RÔLES GASCONS. 13<br />
runi successoribus presenlibiis et fiitiu'is, per nos<br />
et omnes successores noslros, liberlales, foros et<br />
eonsueludines iufrascriptas , prout sequitiu-. du\i-<br />
nuis coiicedrndas. [1] Primo eisdcni luucediinus<br />
cl donamus loca seu plateas ad donios faciondum<br />
seu constitueudum, statueutes (]uod quelibet platea<br />
habeat (pialuor sladia in aniplitudine, duodecim<br />
vero in longitudinc, ita quod illud stadium babcal<br />
sex pedes; et quelibet platea lenetur uobis vel man-<br />
dato iioslro in dicta villa Saucii Osberli aunualiiu,<br />
in craslino ' sancli Martini veuialis. reddere etsol-<br />
vere de feodo duodecim denarios burdegalensis mo-<br />
nete currentis. [9] Item, quando priuoiperu et do-<br />
minum terre contingct decedere, iiuilibet burgensis<br />
dicte ville teuc^bitur dare duod(>cim denarios dicte<br />
raonete pro sporlula cl, tpiando dominum donms,<br />
loci vel plalee, obire contigerit, idem fuerit obser-<br />
vandum. [3] Item, tenentur biirgenses dicti loci qui<br />
ibidem loca vel plateas reee])erunt, in prima parle<br />
sue platée domum conslitui>re, salleiu in lercia<br />
parle et in aiileriori, et lioc in primo anno; in se-<br />
cundo vero anno débet aliam terciam parlent |)er-<br />
ficere et posinioduin perlirere residuum, quilibet<br />
cum potorit et placeliil. ['1] Staluimus lilu(linc. [5] lleui,<br />
volumus qiu)(l cjuilibet burgensis dicte ville lenca-<br />
tur solvere pro qualibct conquata terre Ires solidos<br />
pro l'eodo auiuuitiiii doinino feodi a (pio terrain<br />
suani lenebil; di' nemoribus simililer solvct duos<br />
n'est pas saint Oslwrt, cette bastide fut, ainsi qu'il appert<br />
de nos textes, fondée en 1276, six ans avant qu'rOsberl de<br />
Bag gcwertom: eût été lieutenant du roi en Guyenne. Dans les<br />
extraits des chartes tirés du ms. de Wolfenbiillel (Xoticei et<br />
ejclraiti de» min. , t. XIV, 2* partie) , Delpit note ( p. 438 et 439)<br />
un personnage nommé «Bibian Bonûlsn, prévùt de la bastide<br />
de «Sent Ausbergn, commis par le sénéchal de Gascogne,<br />
Luc de Tany, pour rendre la justice à Langon. I.a bastide<br />
que la charte de fondation désigne comme étant au diocèse<br />
de Bazas et près de la Garonne, devait, d'après ce dernier<br />
texte, être peu éloignée de Langon. On serait tenté de penser<br />
à Saint-LonbtTgt , situé sur la route qui mène de Langon à<br />
Castels-en-Dortbe par la rive gauche delà Garonne (Gironde 1<br />
arr. Bazas, r. Langon), si celte localité n'était souvent dési-<br />
gnée dans le ms. de Wolfenbiittel sous la forme 6'. Liiperciiut.<br />
La localité de Saint-Osbert reste donc à identifier.<br />
' Ms. crastiimm (en toutes lettres).
u<br />
ROLES<br />
solides laïUiiin. |()] Ilem, slaluinius' qiiod quilibcl<br />
lialiitiilor dicte ville possit ditniftere vel legare, si<br />
absqiio liorede (l(^cessci-it, omnia sua bona mobilia,<br />
possessiones et feodum smini tnlum, ubiciin](|ue<br />
sint, cui voluei'it', diim tamen dictoriiin bonoruni<br />
reccplor facial dicte ville quod alius qiii dederit pri-<br />
mitiis faciebat, et quod in ingressu solvat ille, qui<br />
prefala boua receperit, medietatem pro sporlula il-<br />
lius peeunie que aiiuuatirn domino feodi solvi com-<br />
suevit; et sportnias hujusinodi solvet domino cui-<br />
libet a quo bona sua lenebil , prout superius est<br />
expressum. In aliquo casu alio habitalores dicte ville<br />
«olvere sportulam non tenentiir. Excipitur lamen<br />
(piod nnlliis ]interit majori domino vel eeelcsie di-<br />
mittere vel legaio possessiones quas tenebit in feodo<br />
scu bona inmobiiia, et, quando hujusmodi recep-<br />
tor solvet sportulas illis a (piibus terras snas vel<br />
possessiones tenebit, (juilibcl dominas débet eum<br />
de suo feodo pacifiée investire. Nos vero, si feodala-<br />
riis aliqua lierel molestacio vel gravameu, debemus<br />
eos in sua justicia sustinere. [7] Item, statuimus<br />
(luod (piilibel , uudecumqiie venial ad diclum lo-<br />
cum , recipiatur, dura tamen sit bone famé. [8] Item ,<br />
volumus et staluimiis quod hai)ilalores dicte ville<br />
per dcceni anuos continuos et sequenles ab ounii<br />
cavalgata et ab onmi excercitu sint inmunes, et,<br />
infra diclos decem anuos, de omni qucriniouia quani<br />
lecerinl coraai bajulo dicii loci, videlicot pro do-<br />
bitis vel pio simplici verberacione, pro medietale<br />
vadiorum siiit iuunnios. [gj Item, statuinius quod<br />
quilibet burgeusis dicte ville, ex quii fuei'it exlrp.<br />
feodum domini sui, tam ipse cuui luta l'amilia sua<br />
et omnibus bonis suis, idjieunique sit, sub nostra<br />
proteccioue sint ;<br />
et nos lenemur ipsum et res suas<br />
sicut nostiM pro|)iia defendere et lueri. [10] Item<br />
volumus quod milites etdomicelli, burgenses vel<br />
baliilaules in dicta villa ab omnibus actubus com-<br />
numibus sint inmunes, exceptis operibus poucium.<br />
foncium, puteormu et viarum, et clausura ville; iii<br />
liiis omnibus, sicut ulii vicini de loco, teuenlur<br />
pioculdubiorespondere. Nos vero teuemur primam<br />
clausuram vdle facere. Et predicti milites et doini-<br />
' Ms. Item est (te statiitis. Comparez, [ilus loin, la cliarte<br />
|)0iu' Saiiveton'e, n" 766.<br />
' Ms. voltiennt.<br />
GASCONS. [A. R. iv'-ia76]<br />
celli debent facere excubias de die et de nocte, dum<br />
opus fuerit; tenentur eciam, sicut alii vieini, in<br />
extirpacionibus et nialeficiis que lient de nocte vel<br />
de die.juxta statuta que olim fecimus in Vasconia',<br />
respondere; et debent nos seqiii cum armis, cnni<br />
alia communitate ville, quantum in una die ire po-<br />
lerunt et redire; et si terram amifteremus, quod<br />
absit, debent nos sequi burgenses dicte ville ad<br />
dofendendum terram nostram, sicut fiiciiml alie<br />
comraunitates terre nostre Vasconie. [11] Item,<br />
concedimus et volunuis cpiod dicti burgenses nosiri<br />
Saucli Osberti |)ossinl tenere et liabere omnes pos-<br />
sessiones suas, allodia, feoda et conquestas, ubi-<br />
cumque sint in noslro dominio, exceptis possessiu-<br />
nibus et terris |)ro quibus vel de quibus.fuerint<br />
antea boniines ligii et questales; et nos debemus<br />
ipsos et omnia bona sua ab onnii molestacione et<br />
injuria defendere et lueri. [12] Item, concedimus<br />
quod, ad domos suas constituenduni et perli-<br />
cienduni et ad omnia vasa sua et superleclilia<br />
eis in primis necessaria, possint rccipere libère de<br />
nemoribus circumstantibus , et ([uod propter ista<br />
solvere forestagia minime teneantur. [i3j Item,<br />
statuinius quod sit forum in dicta villa siugulis<br />
diebus Jovis, et quod liant ibidem nundine quater<br />
in anno quolibet, ad terminos quos ballivus noster<br />
cum bui'gensibus dicti loci duxeril assignandos; et<br />
omnes qui venerint ad forum vel ad nundinas ve-<br />
niant, sient secure et redeant, nisi iuterfecerinl,<br />
vuineraverinl vel captuni tenuerint alicpiem de vi-<br />
cinis. [ih] Item, concedimus eis quod ulantur et<br />
babeant monelani eandem quam babebunt apuil<br />
Regidam, mensuras easdem et pondéra que eis li-<br />
béra duximus coucedenda. [i5] Iteju, nos, vel ille<br />
qui locum nostrum tenebit, debemus ponere ])re-<br />
conem sullicieulem in villa cum consilio juratorum.<br />
[16] Volumus eciam ([uod burgenses dicte ville siiil<br />
liberi et inmunes de proliibicione vini vel salis et<br />
fornagii: et de omnibus (pie vendent vel émeut<br />
intus vel exlerius, in boiiore et districtu dicte ville,<br />
de leuda et pedagio sint inmunes; et preterquam<br />
in biis, [inj omnibus factis aliis debent se judicare se-<br />
cundum consuetudiues terre Vasatensis,lam de vul-<br />
' Nous<br />
n'avons pas rctrouvt'; ces staUils.
[A. R. iv°-i976] RÔLES GASCONS. If)<br />
noi'ibus (|ii;ini
catum. [82] Item, statuimiis quod, diebus quibus<br />
eriiiil niindine et mercatiim, debent et possuiit<br />
inercalores, iii quaciinique iloiiio volueriilt, sua><br />
inponere mercaturas ;<br />
idem in aliis diebus. Deline-<br />
miis tanien nobi-î in villa |)redieta Sancli Osberti,<br />
iiiter extranpos qui non sunt burgenses dicti loci,<br />
pedagia, vo-ndiciones et ieudas, sicut habuit eas co-<br />
rnes Pictavieiisis in bastida Sancte Fidis, Agenensis<br />
diocesis '<br />
, quas eodem modo qiio levantur ibidem<br />
colligi volunms et ievari. Nos vero in testinionium<br />
premissonim lias patentes litleras sigillo nostro<br />
fecimus commiiniri. Datum Londonie , primo die<br />
Junii, anno, etc., quarto.<br />
5G. Consimiies iitteras habent burgenses bastide<br />
Castelli Novi ", Vasatensis diocesis.<br />
57. Consimiies litleras liabent burgenses castri<br />
peu loci de Miromonte\ diocesis Adurensis.<br />
58. Consimiies iitteras habent burgenses basiiile<br />
castri Craba in Marciano super fliunen de Ladouse',<br />
diocesis Adurensis '\<br />
' Sainle-Foy-la-Grande (Gironde, arr. Libourne). Voir<br />
Ij. Drouyn, la Giiienne militaire, t. II, p. 365-876, et Boii-<br />
taric. Saint Louis et Alfonse de Poitiers, p. 5 12.<br />
' CasteInau-sur-Giipie (Lot-et-Garonne), c|ui faisait parlic<br />
du diocèse de Bazas.<br />
^ Miraraont (Landes, arr. Saint-Si'vcr, c. Geaune).<br />
* Labastide-d'Armagnac , qui est située en etfet sur ia<br />
Douze (Landes, arr. Mont-de-Marsan, c. Ro
[A.R. iV-jayC]<br />
super contoncionf illa suppnsuimiis nos ordiiiacioni<br />
predicti doniini iiostri régis, prolestaïUcs quod,<br />
qiiicquid idem doniiniis noster rex inde duxerit<br />
ordinanduiii , ratuni liai)ebiiniis cl acceptiim. In<br />
cujus. etc. T. R. ypiid Westnionasteriiim , .v. die<br />
Junii.<br />
GÛ. Rex omnibus, etc., saiutem. Scialis ([uod,<br />
cnm conlencio jamdiu mota sit lu curia nobilissimi<br />
principisdomini nnslri, domini P., régis Francorum<br />
iikislris, inler Reyniundum, dictum vicecomitem<br />
Ffrunciaci, et nos, de Castro Frunciaci rjuod idem<br />
Reynmndus a nobis e\igit in curia predicta, nos<br />
super contencione illa supposuiinus nos ordinacioai<br />
dilecti et (idelis nostri Arardi de Valéry ', protes-<br />
tantes quud, quicipiid idem Arardus inde duxerit<br />
ordinandum, ratum liabebimus et acceptum. In<br />
cujns, etc. T. n s".<br />
G;5. Rex diloctis et (iilelibus suis Ste|)liano Ffe-<br />
rioli de Tuninges', scnescallo suo l'etragoriccnsi,<br />
Lymovicensi et Caturcensi', ac niagislro Bonelto<br />
de Sancto Quintino, salulem. Sciatis (|uod assigna-<br />
vinins vos ad in(|uircnduni per sacrameiitum, lam<br />
militum quam aliorum liberorum et legalium lio-<br />
minuni de prcdictis terris nosiris, per quos rei<br />
veritiis melius sciri |)oterit , tam de feodis et rotro-<br />
feodis nostris ibidem alienatis et in manu mortua<br />
si'u ignobiliiuu positis, et eriam ad eapiendum in<br />
maïuim nostnim ea onmia (|ue |)or inquisicionem<br />
illam a nobis alienala scu subiracta inde inveneritis<br />
ibidem. Et ideo Nobis mandamus ijuod vos ambo<br />
V('l aller veslrum, quem presentom esse contigerit,<br />
predirlam inquisicionem facialis, et ea omnia que<br />
a nobis alienala vd snbtracta inde inveneritis, in<br />
manum nostram capi et ea salve custodiri facia-<br />
lis, donec aliud indr mandaverinius. In cujus, etc.<br />
T. ut S-.<br />
' Rymer, on publiant lo précèdent acte et non celui-ci,<br />
donne à croire «lut' le roi d'Angleterre avait remis la cause à<br />
la décision du seul roi de France ; on voit qu'il n'en est rien.<br />
Sur Krard de Valéry, voir VIlUtoirc tle la /fiierrc de Navarre<br />
par (i. Anclier, vers i-i55, et la note de Francisqnc-Micliel,<br />
p. 4o6.<br />
' Tonneins {l.olnjt-Garonne, arr. Marmande).<br />
' Ms. Caluriciiiêi.<br />
V.fiLti GASCONS. — II.<br />
RÔLES GASCONS. 17<br />
Et mandalUMi est arcliiepiscopis, episcopis, ab-<br />
batibus,prioril)us,comitibas, baron! bus, mililibiis,<br />
vicecoraitibus et omnibus aliis hominibus terrarum<br />
suarnm Petragoricensis, Lyinovicensis et Catur-<br />
censis, quod eisdem Stephauo el Ronetto et alleri<br />
eorum,quempresentem esse contigerit, in omnibus<br />
que ad premissa facienda [pertinent] intendcntes<br />
sint el respondciiles. T. ul s'.<br />
6'l. Rex omnibus, etc., salnlem. Sciatis quod<br />
rommisimus dilecto nobis Stephauo Fferioli seiies-<br />
calciain nostram omnium terrarum nostrarum in<br />
diocesibns l'elragoricensi , Lemovicensi el Catur-<br />
censi, cum pertinenciis , custodiendam ([uamdiu<br />
nobis [)lacuerit, ita quod de exitibus inde prove-<br />
nientibus respondeat constibuhrio noslro Rurde-<br />
gale qui pro temporc rucril, diim sleterit in ollicio<br />
.senescalcie predicle. lu cujus, etc. T. ut s'.<br />
Et mandalum est arcliiepiscopis, episcopis, ab-<br />
balibus, prioribus, comilibus, baronibus, milili-<br />
bus, libcris hominibus el omnibus aliis tenentibus<br />
lerrarum suanim in diocesibus prcdictis, (piod<br />
eidem Stephauo, tanquam scnescallo régis lorra-<br />
riiiii predictarum, in omnibus que ad senescalciam<br />
predictam pertinent intendentos sitis et respon-<br />
denles, sioul prcdictum est. In cujus, etc. T. ni s*.<br />
CT). Rex dilectis sibi Stephauo Fferioli, senes-<br />
calli) suo l'elragoricensi, et magislro Ronetto de<br />
Sancto Quintino, salulem. Quia voiiimus quod<br />
omnia feoda que de nobis tenenlur in dioœsibus<br />
Petragoricensi , Lemovicensi et Gaturcensi , vobis<br />
ostendantur el, secnndum consueludiiieni paiciuiu<br />
illarura, plenius declarenlur, vobis mandamus<br />
quod omnia fcoda predicta coram vobis osttmdi el<br />
per veslros subditos declarari facialis, et onuies<br />
feoda predicta tenentes ad hoc, si necosse fuerit<br />
compcllalis, proul vestra
18<br />
régis terrarum predictarura , et magistro Bonetlo<br />
tic Sanclo Quinlino, quos rex ad feoda illa \'idenda<br />
assignavit, ostendi et a suis subditis declarari fa-<br />
ciant, et prcfatis Stephano et Bonetto in omnil)us<br />
que ad premissa pertinent intendentes sint et re-<br />
spondentes. In eujus, etc. T. ut s".<br />
66. Rex dileeto et fideli suo Luce de Tany,<br />
seneseallo suo Vasconie, saluleni. Quia volumus<br />
([uoil unum mercatnm sit apud Astiusan in Bra-<br />
cengo' singulis seplimanis per dieni Jovis, et una<br />
feria ibidem singulis annis in festo sancti Johannis<br />
Baptiste, cum omnibus Jibertatibus et liberis con-<br />
suetudinibus ad hujusmodi mercatuni et feriam<br />
pertinentibus, vobis mandamus quod prcdicta mer-<br />
caluiu et feriam publiée proclamari et secundum<br />
legeni etconsueludines terre nostre Vasconie manu-<br />
teneri l'acialis, salvis nobis in eisdem mfrcatis et<br />
t'eria pedagiis et aliis consuetudinibus in aliis mer-<br />
catis et nundinis usitatis in partihus supradiclis.<br />
In cujus, elc. T. ut s'.<br />
67. Rex dileeto el lideii suo Luce do Tany,<br />
seneseallo suo Vasconie, salutem. Mandamus vobis<br />
quoil deceni balistarios équités de Vasconia in<br />
Hilierninm, [)ro negociis nostris eis pei- vos injun-<br />
gendis, sine dilacione mittatis, et eis de exitibus<br />
bidlivie vestrecquos, hernesia et aiia necessaria sua<br />
juxta vestram discrecionem , una cum passagio suo,<br />
per manus constabularii castri nostri Biirdegale<br />
inveuiri faciatis; et custus quos ad boc apponi fece-<br />
rilis prel'alo constabulario in compoto suo de exitibus<br />
prodictis facieinus allocari. lu cujus, etc. ï. ut s\<br />
68. Rex onuiilnis ad (pios, etc., salutem. Sciatis<br />
quod assignavimus venerabileiri patrem'. . . Age-<br />
uensem episcopura et diiectos nobis fratrem Willel-<br />
' Uéj;ion (les Grandes Landes où se trouvent Morcenx,<br />
Ai-jiizani: el Garosse (Landes, arr. Mont-de-Marsan). Voir<br />
plus loin n" iiix.<br />
- Nom en blanc. C'cstArnaudVIl de Got, 1371-1381 (Gall.<br />
christ. , t. II , col. gao) . Sur le prieur Guillaume de Tonneins<br />
voir C. Douais, Les/rires PrMieitrs en Gascogne, p. 369, et<br />
Aciii ciipiliilorum provimialium ordinisfratmm Prœdkatormn<br />
I. 1 , p. 3o3.<br />
RÔLES GASCONS. [A. R. iv'-iayô]<br />
mimi de Tonios, priorera fratrum Predicatorum<br />
Burdegale, et Guytardam de Burgo, et eis dedi-<br />
mus plenam potestatem audiendi et terrainandi<br />
coinpotum Jobannis de la Bere, constajjidarii castri<br />
nostri Burdegale, de toto tempore quofuit consla-<br />
bularius castri nostri predicli, et ad débitas alloca-<br />
ciones sibi in eodem compoto faciendas secundum<br />
legem et consuetudines terre nostre Vasconie. Nos<br />
vero quiccpiid prefati episcoi)ns Wille'.mus et Guy-<br />
tardus inde fecerint ex parte nostra , ratuni habebi-<br />
mus et acceptum. In cujus, etc. T. ut s°.<br />
69. Rex omnibus ad quos, etc. , salutem. Sciatis<br />
quod plenam dedimus poleslatem dileeto et fideli<br />
nostro Luce de Tany, seneseallo nostro Vasconie,<br />
basas, insulas vacuas et aquas nostras Bayone et<br />
alibi in Vasconia ad lirmam vel in feodum dimit-<br />
tendi, ])rout ad opus noslrimi magis viderit expe-<br />
dire'; ita quod leueiites eorunidem inde respon-<br />
deant constabulaiio nostro Biii-degale qui pro<br />
tempore fuerit. lit nos tradiciones et dimissiones<br />
imiversas et singulas quas inde noniine nostro<br />
faciendas duxerit, ratas babebimus et acceptas. In<br />
cujus, etc. T. ut s".<br />
70. Rex dileeto sibi Luce de Tany, seneseallo<br />
suo Vasconie, salutem. .Sciatis quod dedimus vobis<br />
potestaiem requirendi barones, milites et alios<br />
liberos liomiues episcopatuum Xancloneiisis, Le-<br />
raoviccnsis, Petragoricensis et Caturcensis, et<br />
ipsos ad hoc ex parle nostra inducendi ut sacra-<br />
mentum nobilissimo principi, domino P., régi<br />
Francie" illustri, debitum preslent, in forma pacis<br />
inite inter celebris memorie dominum L., quon-<br />
[A. R.iV-iavG]<br />
tiim et iiecesse fuerit , ad predictum saciamenlum<br />
preslanflum ronipellalis. In cujiis, etc. T. ul s".<br />
71. De juramento preslando. — lîex dilectis et<br />
fideliijus suis Lnce de Tany, senescallo suo Vas-<br />
(•onie, magisiro Bonelto de Sanclo Quintiiio, et Jo-<br />
hanni de laBere, salulem. Sciatis quod assignavinius<br />
vos ail iii([uirendiim per sacramendiin, toiii mili-<br />
luin({uaiji alioruni proboniiii et Icgaliuni hoininiim<br />
de terra nostra Vasconie, tam de jure quod ha-<br />
bemus in Castro Bilini' et ejus perlincnciis, quam<br />
de feodis et retrofeodis nosliis ubicuiiujuc lororum<br />
infra lerram nostra m Vasconie alienatis et in manu<br />
morlua auf ignoljiliiini positis, necnon et de bo-<br />
inagiis et seniriis nobis ibidem drl)ilis per (juos-<br />
euraque subtractis , et eciam ad capiendiun in mammi<br />
iiosliam oiiinia ipie per inquisicionem illam a<br />
nobis niieiiala ;eu subtracla iuvcneritis, et eciam<br />
ad capiendum recognicionem de feodis ad nos per-<br />
tinentibus in leira predicta. El idco vol)is manda-<br />
mus (piod vos omnos, vel duovcslruni, si omi\es<br />
interesse non poirritis, pie(bcl;ini inipiisieionem<br />
facialis, et ea omnia (pie n iiubis abrnata seu sul)-<br />
tracta invonerilis In manuui noslram capi et ea<br />
salvo fustodiii liiciatis, (K)iiec aliud inde mandave-<br />
rinuis. In ciijiis, etc. T. ut s".<br />
l'2. I'c\ onniibus, etc., salulem. Noveritis (|uod<br />
nos dilcctos et (idoles rlericos nostros ninjjislrum<br />
BoneltLun de Sancto Quintino, dccanum legie ca-<br />
pelle de Bruges ', et Petruin Odonis , ad peleiidum<br />
et requirendum noniine nosiro a baronibus, mili-<br />
tibus et aliis subditis nostris Lemovicensis , l'elia-<br />
goriceusis,Gaturcensis et Xanclonensis dioccseuni,<br />
juramcntum quod l'accre preslare Icnemur ab eis-<br />
dem subditis nostiis karissimo domino et consan-<br />
guineo iiostro, Francorum régi, secundum formam<br />
pacis inler qunndam inclilanim recordacionum Lu-<br />
dovicum , Francorum , et precarissimum genilorem<br />
nostrum Henricum, Anglie reges, janidu
20<br />
Galfridi Riidelli ilo Monte Claro' in dioccsi Petra-<br />
goi-iccnsi vel alibi,<br />
> l (jiif pcv lorisfaclinn ejusileni<br />
Galfridi ad mannni noslrani per consideracioneni<br />
curie nostre Vasconie deveneriint, habenda et te-<br />
nenda eidem O;;ero |iro honiagio et scrvicio suo,<br />
sid) CCI lis condicioniliusfjuein carta noslra predicta<br />
eideni Ogero iiide facta plenius continentur, vobis<br />
niandannis qnod eidein Ogero de terris et fene-<br />
inentis et redditilms predictis pienam scisinani ba-<br />
bere faeiatis, juxta condiciones contentas et expres-<br />
sas in carta noslra supradicta, recipienlesab eodem<br />
Ogero quandam carfain et (pioddani publicuni in-<br />
strumenlum, per que idem Ogerus plenam re-<br />
cognicionem faciat de condicionibus oinnibiis et<br />
singulis que continentur in carta noslra predicla<br />
pront discrecioni vestre magis videbitur expedire.<br />
In cujus etc. T. lî. apud Westmonasleriuin , .vj. die<br />
Juuii.<br />
75. Re\ omnibus ad quos, etc., salutem. Sciatis<br />
nos coucessisse et bac carta noslra conlirniasse di-<br />
iecto nobis Ogeio Mole, lilio dilecti et lidelis noslri<br />
Ogeri Mote, lerras, lenementa et redditus que<br />
l'uerunt quondani Galfridi Rudelli de Monte Claro<br />
in diocesi Petragoricensi vel alibi , et que per foris-<br />
factuni ejusdem Galfridi ad manum noslrani per<br />
consideracioneni curie nostre Vasconie devenerunt,<br />
babenda et tenenda eidcni Ogero pro boniagio et<br />
servicin suo, sub condicionibus subscii|itis : vide-<br />
licel quod,si idem Ogerus Ricnrdani, lîliani dicti<br />
(ialfiidi, duxeril in uxorem et ex ipsa libeios legi-<br />
tinios procreaverit, tam ipse quain beredes sui de<br />
corporibus eoruni légitime piocreati ac beredes de<br />
eis exeunles, babeant et leneant de nobis et beie-<br />
(libus nosiris sibi et heredibus suis predictis terras<br />
lenementa et i-eddilus predictos-cuni [icrtinenciis<br />
suis (juibuscuniipie, faciendo inde scrviciuni feer<br />
quod, si predictus Ogerus, liliiis Ogeri, i|)sa Ri-<br />
carda superstilc, obierit sine beredibus de corpo-<br />
ribus eorum légitime exeuntibus, vel si predictus<br />
Bertraudus eam non duxeril in uxorem, tune pre-<br />
dictus Ogerus, jiater ipsorum, vel ipsius successo-<br />
res aut assignati perripiant et babeant per manus<br />
senescalli noslri Vasconie qui pro tempore fueril,<br />
sexcentas iibras burdegalensium de exilibus terra-<br />
rum et tenemenloruni ac reddilnum prediclornrn,<br />
vel quod ipsi terras, tenenieuta el redditus predictos<br />
babeant et teneant, qaous(|uc de exitibus eorum-<br />
deni dictas sexcentas Iibras perce|)erinl, sine con-<br />
tradiccione vel impedimento noslri vel ballivorum<br />
nostrorumquorunicum(|ue. El si forte neuter ipso-<br />
rum eam ducere volueril in uxorem cum ad legitimam<br />
elatem pervenerit, tnnc solutis prefalo Ogero,<br />
palri eorum, predictis sexcenlis libris burdegalen-<br />
sium, ut predictum est, terre, Icnementii et red-<br />
ditus predicti ad nos vel beredes seu successores<br />
nostros intègre revertanlur. Noliimus aulem quod<br />
prefala liicarda, sive i|isos Ogerum et Bertraudum<br />
siq)eivixerit, sive non, aliqnid juris vel clamii<br />
exigere vel veudicarc possil in lerris, lenemenlis<br />
seu redditibus predictis, occasione concessionis<br />
nostre supradicle, \el si ipsi Ogerus, lilius Ogeri,<br />
vel Bertraudus i|)sam. sive fueril pleue elalis, sive<br />
infra etatejn, ducere noluerit in uxorem, lune eidem<br />
Ogero, (pioad lermnium vile sue, vel prefalo Ber-<br />
Irando, occasione ejusdem concessionis nostj'e. ni-<br />
cbil accrescat in lerris, teneinenlis seu redditibus<br />
predictis; salvis prefato Ogero, palri suo. vel suc-
[A. U. iv°-ta76]<br />
cessorilius aiit assignalis suis prpdictis sexcentis<br />
libris burdegalensiuin , sicut predieliio) est. Iii cu-<br />
jiis, etc. T. R. apud Westmonastcnuiii, .viij. die<br />
Juiiii.<br />
MEMlin. 1.<br />
76. Rex dilecto el (ideli suo Luce de Tany, sc-<br />
ncscallo suo Vascoiiic, et conslaLulario suo Burde-<br />
gaie, saiuteai. Maiidamus vobis (juod de denariis<br />
qui sunt in cuslodia veslra faciatis liaiicre dilecto<br />
vallello nostro (jaylardo de Morlano deceui libras<br />
stcrljugoruni pro daHii)i)is el jacluris ipte sustinuit<br />
in guerra nostra Vasconie. Et hoc nullatenus oinit-<br />
Lilis. Et vobis in compoto vestro allocabunlur. In cu-<br />
jus , etc. T. R. apud Weslnionasteriniu, . ix. die Junii.<br />
77. Rex omnibus, etc., saliitoni. Sciatis ([uod<br />
coiuniisiinus dilecto nobis magistro .\de de MorlT.<br />
castruin nostrum et conslabulariani nostram Bur-<br />
degalc cuni omnibus ad ea perlineiilibiis, cuslodieuda<br />
ipiaindiu nobis |>lacueril; ila ipiod magnam<br />
custumam nostram Burdegale cl omnes alias cus-<br />
tiiinas noslras in aliis villis nostris, el omnes exitns<br />
onmium tenarum nostrarum in Vasconia percipiat,<br />
el de omnibus exilibusoiiHiiiim |)remissornm nobis<br />
respondeal ad iiiandaluni nostrum, el omnia tpie<br />
ad constabulariaiu prediclam pertinent excerceat, el<br />
senescallo nostro Vasconie qui pro tempore fueril<br />
inlendat et respondeal, dum steterit in ollicio pre-<br />
dicto, sicut alii constabnlarii ibidem i'accre cousue<br />
verunl tcmporibus retroactis. In cujus, etc.<br />
Et mandalum est archiepiscopis , etc., et onuiibus<br />
aliis lenenlibus terre Vasconie quod eidem m;i(jistro<br />
Ade, tanquain constabulario régis ibidem, in om-<br />
nibus ([ue ad conslabulariam illnm et alia premissa<br />
pertinent iutcndenlos sint el respondenles, ut pre-<br />
diclum est. In cujus, etc. T. ut s'.<br />
78. Rex dilecto et lideli suo Luce de Tany, se-<br />
nescallo suo Vasconie, et const^d)uhuio suo Rurde-<br />
gale, salutem. Mandaraus vobis quod compotuni<br />
(•geri Mole, militis, de tempore qno fuit conslabu-<br />
larius castri nostri de .Mallion '<br />
' Maulcon-deSoulc (Basses-Pyrénées).<br />
et cuslos cjusdem<br />
RÔLES GASCONS<br />
terre, tam scilicet de hoiuinibus, eipiilibus et pe-<br />
ditibus quos tenuit in servicio uoslro tempore<br />
jjuerre, quam de reparacione et municione ejusdein<br />
castri et aliis, audiatis, prout racionabililer fueril<br />
faciendum; et, audito iude (inali conqwlo, eidem<br />
Ogero de debilis, si que ei debeamus occasione<br />
pre
22 RÔLES GASCONS<br />
(]iiilamiis et concrdiiiins pretliclo Reymuncio ol as-<br />
signais suis |jrej)osilur,im Ijastyde de Castro Novo ',<br />
Vasalciisis diocesis, cuiii pertinenciis suis, liaben-<br />
diiiii ('( liMieiidam el explectaiidam a leslo sancii Jo-<br />
haiinis lîaptisleproxiiiiol'iilurousquoiiidi'CPiiiannos<br />
coiiliiHios proximo sequeiites (oinplelos(.SK-). Voiu-<br />
nnis si(jui(lem quod idem Reymuudus el assignali<br />
sui, loli) Iniipore prt'dicto.prediclaiii propnsiluram<br />
cuin suis pertinenciis et oiiines exitus ejiisdem lia-<br />
beanl, teiieant et possi;leant pacifiée et ipiinle per<br />
teiiij)us supradlcluiii , cxceptis cavalcatis, excerci-<br />
libus nustris el i'oi-agio", si iliud in terra imstra<br />
Vasconie dari contigeiil, et aliis que ad prepositu-<br />
rnm illaiii securiduiii legein el consuetudineju Vas-<br />
conie non perliiienl. Mandamus insuper uiiiversis<br />
conuiioranlibus in dicta baslyda el ejusdem perti-<br />
nenciis (]uod eidoni Reyniundo et assignalis suis<br />
obedianl el intendant in biis que ad preposiluraiu<br />
jjerlincnl suprailiclini, durante lennino prediclo.<br />
Mandanuis insu|)i'r senescallo noslro Vasconie qui<br />
pro lemporo fueril , et aliis ballivis noslris ibiiieui,<br />
ul prel'aluni Reynjunduni et assignâtes suos nianu-<br />
teneant, proleganl el défendant, el quod non iul'e-<br />
ranl eis vel iid'erri perniittanl injurias, nioleslias<br />
aut gravaniina in preniissis. Conipleto autejn Icr-<br />
niino supradiclo, ul predicluin est, ])redicla pre-<br />
positui'a cura suis jierlinenciis ad nos el beredes<br />
noslros sine reciamacionc predicii Reynunidi aul<br />
assignaloruni suorinn intègre reverletur. In cujus<br />
rei leslinionium, bas Jilleras noslras eidem Rey-<br />
mnndo licri fecinuis palenles. T. ut s".<br />
81. Rex senescallo suo Vasconie, salulem. Cuni<br />
per lilteras noslras |):itenles dederinius el concesse-<br />
rinins dileeto et lideli Reyniundo de Myrallo, bur-<br />
geusi noslro Reule, el assignalis suis, preposilu-<br />
rani bastide nostre de Castro Novo , Vasalensis<br />
diocesis, cuni pertinenciis suis, habendam et le-<br />
ncndam el ex])leclandani a feslo sancli Jobannis<br />
Baptiste pi'oximo liilin'o nsque in deceni annos con-<br />
linuos el conipletos proximo sequentes, vobis mau-<br />
danuis ul, visis presentibus, prel'alum Reynuuiduni<br />
' Voir<br />
''<br />
jtliis haut it' 50.<br />
Ms./otcagio,<br />
[A. R. iv'-iayO]<br />
aut attornalum suuni ij)sius nomine jjer vos vel<br />
per alium in veram et coi-poralem possessioneni<br />
dicte preposilure cum pertinenciis inducatis vel in-<br />
duci faciatis, teneudam proul in diclis litteris ple-<br />
nius continetur, el assignatos suos in eadem manu-<br />
leneatis, protegalis el defendalis, non infereutes<br />
aul inl'erri permittenles injurias, nioleslias aut gra-<br />
vaniina in preinissis, recepla tanien ab ipso prius<br />
caria carliiarii (sîV) vel alio instrnmenlo publico,<br />
ipiod ipse aul lieredes vel a?signati sui nicliilo-<br />
niinus exigere polerunl in preposiinra predicla<br />
cum pertinenciis post lerininuni supradictum. In<br />
cujus, elc. T. R. apud Weslmonasterium, .ix. die<br />
Junii.<br />
8'2. Rex eidem senescallo, salnleni. Cum per<br />
carlain dederinius dileclo el Inleli Reyniundo de<br />
Mirailo, burgcusi noslro Reide, lieredibus el assi-<br />
gnalis suis, piateam seu situm in villa nosira Reule,<br />
iuloco scilicolqui vocalurde Snlargis, juxta donium<br />
Pétri de Caslelario, quoil fuit quondam Merleti de<br />
Frigido Monte el quod nobis cecidil in commissum,<br />
reddendo inde per annum duos solidos biirdegalen-<br />
siuin in feslo sancli Micbaelis preposilo noslro Renie<br />
qui pro lempore fueril, vobis mandamus ul, visis<br />
presentibus, prefatuni R('\mnndiini ant altornalum<br />
suum ipsins nomine, per vos vel alium, in ciirpo-<br />
l'alem possessioneni dicle platée seu silus predicii<br />
cum perlineiuiis inducatis vel iiidiicl t'acialis, le-<br />
ncndi el expleclandi, proul in ]ireilicla caria ple-<br />
nius continetur, et assignalos suos in eadem pro-<br />
tegalis el defendalis, non inferenles eis aul inferi'i<br />
permitlenles injiu'ias, nioleslias aul gravaniina. In<br />
cujus, elc. T. ut s".<br />
83. Rex dileclo et fîdeli suo Lucc de Tany, .se-<br />
nescallo suo Vasconie, salulem. Cum Constancia,<br />
que fuit u\or Henrici de Alemannia ', el quidam<br />
de suis dilcctum et fidelem noslrum Arnaldum
[A. n. iv°-i976]<br />
RÔLES<br />
Sanclo Germano super juribus et j)ossessionibns<br />
suis niultiplicitcr aggravent et incpiietcnl , vobis<br />
mamlamus ([uo
2/1 ROLES GASCONS<br />
88. Rex dilectis et iidelilms suis Peiro AriialJi '<br />
(lo Villa et fraliibus suis, ac lieredilms Johaunis de<br />
Ardyr, defuncti, seu executoriljus lestamenti cjus-<br />
dem Joliannis, salutein. Mandamus vohis quod pre-<br />
positiiram nostram Baione diiecto et fideli noslro<br />
Luce de Tany, senescallo uostro Vasconie, vel ejus<br />
certo allornato, sine dilacione iilieretis, custodien-<br />
dam quamdiu nobis plaruerit; niandavimus enim<br />
jirefalo Luce (juod id quod vobis a rétro est de quo-<br />
dani del)ito quadriiigenlaiura marcarum et quater-<br />
viginli libraruni morlaiieasium , in quibus vobis du-<br />
dura (cuebatur et pro quibus dictam preposituram<br />
' Sur ce personnage, rhef do la l'artion populaire à<br />
Bayonne, voir Balasque et Dulaurfus, Eîifdes liistoriqites sur<br />
la ville de Biiyoniic, l. II, p. 433, 'i'4Ô, etc., et t. III, p. Gai;<br />
il avait déjà été maire do Bayonne (Giry, EtahlhsemenU de<br />
lioiien, t. I, p. ii3) et devait IVHre encore. Quant à Jean<br />
d'Ardir, il avait été maire en 1371 (ms. de Woltenbiittel<br />
dans les Notices et extraits des mss. , t. XIV, p. 4 1 4 ) ; il vivait<br />
encore le 38 janvier 1 278 ( Notices cl exlra'ts des mss. , t. .XIV,<br />
p. .'nG).<br />
[A. R. iv'-iayô]<br />
vobis commisiraus, ita quod de exitibus ejusdem<br />
dictuni debitum reciperelis, vobis pro rata leniporis<br />
futiui, persolvat de exitibus supradictis. T. R. apud<br />
Weslmonasteriuni, primo die Novembris.<br />
89. Rex dileclo et (ideli .suo Luce de Tany,<br />
senescallo suo Vasconie, salutem. Quia certis de<br />
causis vohmius quod escambium , (piod Willelmus<br />
de Monte Gaugerii, duduni castellauus Baione',<br />
fecil de niedietale unius furni nostri cum quadam<br />
tui'ri quam Petrus Arnaldi de Villa, civis noster<br />
Baione quondam tenebat , dissolvatur, vobis man-<br />
,<br />
damus quod dietum furnimi sine dilacione capiatis<br />
in manum nostram, et de eodem faciatis prout ad<br />
opus noslruiu vobis melius videbitiir expedire,<br />
donec aliud inde preceperimus; et dictura l'urnum<br />
dicto Petro restituatis sine niora. T. ut s".<br />
'<br />
II était connétable de Bordeaux en 1269 {Archives his-<br />
toriques de la Gironde, t. III, p. 17; ms. de Wolfenbiitlel<br />
Notices et rxirnits, t. \IV, p. 45-2).
IV<br />
P.OTl LIS VASCONIE<br />
l)K A>MS REGIS EDWARDI, FILM REGIS IIE>RICI, QUINTO ET SEXTO.<br />
MEMBIl. U.<br />
90. Rex universis militibus et «iliis sil)i subdilis<br />
in IjCiiioviconsi civitale cl diocesi coiistilulis, ad<br />
quos, fitc saliiteiii. (]imi nos, sncundiini foiniam<br />
pacis inite leinporibus iriclitaruin rccordacionuin<br />
Lodovici, Ffranconim, el procarissiiiii geniloiis<br />
nostri llciirici, Viijjlio rpgiini, lonoainur ad facipn-<br />
duni prcstai'i juraincnluin a vobis karissimo con-<br />
saiijpiinno el doiiiiiio iiostro Pbilippo, Francoiiim<br />
rejji, videlicet cpiod iiec dabilis iiobis coiisiliiini ,<br />
nec vires iiec auxiliuni per (pie nos vei heredes<br />
nostti contra diclatn parpjii vpnii'Pimis; el, si con-<br />
Irai'iuni aceideiit , quod Dons avortai, in persona<br />
noslra vel hei-edum noslrorum , et eniendare nolle-<br />
inus post requisirioncni a rofje Francoruni vel he-<br />
redc suo in regiio nobis faclam, ilii, a ipiibiis cssct<br />
securitas [)restila, infra 1res menses post reqiiisicio-<br />
neni prrdirtani de trangressiono eniendanda. tone-<br />
rcntur esse auxilialorcs régis Ffrancoruin et here-<br />
diim suoriim in regno contra nos et beredcs noslros,<br />
usqiin qiio essi'l Iransgressio ad csgarduni curie<br />
ejusdein régis Francoruni cmendata; que securitas<br />
de deœnnio in decenniuni ad requisicionem dicli<br />
Fi'ancoram régis aul beredum suoruin in regno<br />
dinoscitur esse preslanda; ac predictus karissimus<br />
dominus et consanguinoiis noslcr rhiii|)pus, Doi<br />
gracia Francoruin rex, nos nuper reqnisierit de<br />
hujnsmodi [jurainonlo] faciendo prestari, et vo-<br />
ROLES filSCONS. — n.<br />
DE ANNO QUINTO (1276-1277).<br />
bis universis et singulis precipiendo mandaverinuis<br />
ut, ad requisicionem personaruni quas predictus<br />
rex Francoruin propler securilatein hiijusniodi re-<br />
cipiendam dcslinaverit, in presencia dilecti cierici<br />
noslri niagistri Bonelti de Sanclo Quiiitinn, queni<br />
ad iioc specialilor dcstiiiaviriuis, facialis juranien-<br />
(iiiii iii loruia (pic su|)erius esl expressa , vos niaii-<br />
daluin noslnim, ni iiitelloximus, adiinplerc, super<br />
quo dampnilicali suiiius graviter in bac parle, ini-<br />
ninie curavistis, quare vobis iteralo precipiendo<br />
iiiaiidaiiuis tpialiuus pre(bcULMi jnrainontuin raccii^<br />
[prestari] nnllatenus diUi'ratis in forma |)redicla<br />
cum per procuraloros noslros ad hoc specinliter<br />
deslinatos fiicritis r.Mpiisiti. Voluiiius aulcm ut se-<br />
nescalbis noster Pelragoricensis terras , castra et for-<br />
taiicia illoruin qui prediclum juramentuin facere<br />
conliadixerint, in manus nostras capiat et toneal,<br />
donce prcdicli contradiclores juramentuin prestite-<br />
riat el dampnum passum nobis eniendaverint, vel<br />
abiid idem senescalius a nobis reccperil in man-<br />
datis. In cujus, etc. T. II. a|Hid VVcstiuonasterium<br />
prima die Maii [1277].<br />
91. Consiinilcs bttero dirigunlnr universis mi-<br />
litibus et aliis régis subdilis in (Jaturcensi civitale<br />
et diocesi conslitutis ad quos, elc. In cujus, etc.<br />
T. ut s-.<br />
92. Cens. lilt. . . in Petragoricensi civitale et<br />
diocesi conslitutis ad quos, elc. T. ut s".<br />
[«PltlMCKIC Kttif
26<br />
93. Cons. litt. . . in Xanctonensi civilate et dio-<br />
ccsi uilra Caieulaiii ' conslitiitis, etc. T. ut s".<br />
96. Rex universis militibus et aliis sihi subditis<br />
in Xanctonensi, Petragoricensi ,<br />
Lemovicensi et Ca-<br />
lui'censi civilalibus et diocesibus constitntis, saiii-<br />
Icni. Cnni vobis universis et singiilis per patentes<br />
lilleias noslias precipiendo iiiandaveriinus utjura-<br />
mentum , sub forma in predictis litteris nostris con-<br />
tenta , ad quod faciendum prestari tenemur ex vir-<br />
tute pacis interinclitarum recoidacionuin dominum<br />
Lodovvycum , Ffrancoruni , et carissimuni genitorem<br />
aostrum dominum H., Anglic reges inite, faciatis<br />
in presoncia et ad requeslam nnnciorum domini et<br />
coiisanguineiuostri karissimi, domini Phiiippi , Fran-<br />
corum régis , cum<br />
per procuratores nostros fiieritis<br />
requisiti, noveritis quod discretum vinuu decauum<br />
Xanclonensem , magistros Poncium de Insula<br />
karissinie matris uostre clericum , Willebnum de<br />
Vareys , senescallum Xanctonie , Johannem de Ver-<br />
noliis et Boneltum de Sancto Quintino, canonicos<br />
Lemovicenses , ac Petrum Odonis, clericum, exbi-<br />
bitores presencium, vel duos eorum quos présen-<br />
tes esse contigerit, procuratores nostros constitui-<br />
mus spéciales adpelendum prediclumjurameiilum<br />
a vobis, et ad prosequendum seu ad agenduni ut<br />
predictum prestetur juramentuni corani iJilecto et<br />
fideli noslro Luca de Thany, senescallo nostro Vas-<br />
conie, cui ad conqjellendum vos super lioc cl ad<br />
faciendum et reddenduni jus exinde conlradictori-<br />
bus, si qui fuerint, vices nostras tenore |)rcsencium<br />
diivnnus committendas; ita quod per se vel per<br />
aliuin quem expedire viderit, luedianlc jusiicia,<br />
negocium bujusnimli totab'tcr exequatnr. lialum<br />
cnim babe[bi]raus et acceptum quicquid per dictos<br />
procuratores nostros aclum fnerit in pnrnissis. bi<br />
ciijus, etc. T. R. ut s°. Et dupplicantur.<br />
95. Rex senescallo suo Lemovicensi , Petragori-<br />
censi et Calui-censi, salutem. Cum niandaverimus<br />
universis militibus et aliis subditis nostris in eis-<br />
doni terris ul ipsi juramenlmii magnilico principi.<br />
domino et consanguineo nostro, domino Pbiii|)po,<br />
' Ms. Caroiicntutii.<br />
ROLES GASCONS<br />
[A. R. v°-i-277]<br />
Francorimi régi, juxta formam in litteris nostris<br />
patentibns dictis militibus et subditis destinatis<br />
contentam, facere non omittant, vobis mandanius,<br />
firmiter injnngentes ,<br />
quod eosdem milites et subdi-<br />
tos ad predictum juramentuin in forma predicta<br />
prestandum efEcaciler inducatis; et, si forte aliqui<br />
eorum juramentuni illud, contra mandatum uoslrum<br />
per procuratores nostros eis inde directum, facere<br />
noluerinl vel distulerint, tune terras, castra et for-<br />
talicia illornm , cum a predictis procuratoribus nos-<br />
tris super hoc fueritis requisiti, capiaiis in maaus<br />
nostras et ea salvo custodiatis, quousque juramen-<br />
tuni illlud prestiterint et nobis de danipno passe<br />
gratum fecerint, vel aliud a nobis inde receperitis<br />
in mandatis. In cujus, etc. T. R. ut s", prima die<br />
Maii.<br />
96. Consimiles littere diriguntur senescallo<br />
Aliauore, regine Anglie, mati-is régis, Xanctonie.<br />
T. ut s".<br />
97. Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis cpiod<br />
assignavimus dilectos et lîdeles nosiros senescallum<br />
nosirum Vasconie, qui nnnc est vel qui pro tem-<br />
pore fuerit, et raagistrum Adam de Norff., con-<br />
stabidarium nostrum Burdegale, ac dilectum nobis<br />
in Christo priorem ordinis Predicatoruni Burde-<br />
gale , et eis vel duobus eorum quos présentes esse<br />
contigerit, dedinms plenam potestatem audiendi<br />
et terminandi ex parte nostra compolum magistri<br />
Reyniundi de Tallayzon.', clerici et quondani<br />
constabnlarii casti'i nostri Burdegale, nobis red-<br />
denduni ab lierede seu hiTedibus seu executoribus<br />
testamenti cjusdem magistri, de tolo tempore quo<br />
iilem magister fuit constabularius nostri castri pre-<br />
dicti, et ad débitas allocaciones sibi in eodeni coni-<br />
poto faciendum, secundum legem et consuetudi-<br />
' Ce<br />
personnage est déjà nommé au tome I des Râles gas-<br />
cons, n° tittSij. 11 était connétable à Bordeaux eu 1273 {Ar-<br />
chives historiques de la Gironde, t. III, p. 18). Il avait eu<br />
pour successeur Jean de Labcre (ms. de Wolfenbiittel , iVo-<br />
ticcs et extraits, t. XIV, p. 377; Livre des Bouillons, p. 617;<br />
Archives hiitoriqnes de la Gironde, t. V, |). 331), 34(), etc.),<br />
remplaci' à son tour par Adam de Norfolk (voir plus haut
[A. R. v'-i-jy?]<br />
nom terre iioslre Vasconie. Nos vero, (juiccjuiil pre-<br />
Cati senescallus, Adam et prior, vel duo eonim qui<br />
présentes fuerint, inde fecerint ex parte noslra, ra-<br />
tum habebinuis et acceptum. In cujus, etc. T. ut<br />
supra.<br />
98. Eodom modo assignantnr magister Adam<br />
de iNorff. ,<br />
conslabnlarius castri Buidegale, et Gu\-<br />
tardus de Burgo , major ' ejusdem ville , ad aii-<br />
dienduin et terniinandiun compotum magistri<br />
Osberti de Daguestowo, quondaui conslubularii<br />
Burdegale.<br />
99. \\e\ juralis commune et universis civibus<br />
Burdegale, salutem. Quia dilficluin et lidelem nos-<br />
trura Gwytbardum de Burgo, dominum de Ber-<br />
lollio, pi'osencium exbibilorem, fecimus et consli-<br />
tuimus majorein nustium Burdegale \ mandamus<br />
voLis quatiuus eidem lamquam majori vestro silis<br />
intendentes, obedieiites ac per omnia respondenles,<br />
quousijue a nobis super hoc aliud rece|)oritis in<br />
mandatis; et, ut islud libencius faciatis, eidem<br />
Gwvthardd concessinius bas lilleras noslras pa-<br />
tentes. Teste rcge apuil \Vestmonasteriurn, lercio<br />
die Mali, anno regni noslri (|uintn.<br />
100. Ue\ iinmibus, etc., salutem \ Scialis nos<br />
plenariam dédisse potestalem dilcctis et lidclibus<br />
nostris Luce de Tlianv, senescallo nostro Vasconii'<br />
niagistro Ade de Norfl". , constabulario castri nosli i<br />
Biu'degale, et Guytardo de Burgo, majori ejusdem<br />
ville, inieridi el lirmandi coiuposicioiicm inter nos<br />
et vicecomilem Fronciaci ac i|)sius lilios de caslro<br />
Fronciaci el pcrtinenciis suis, prout idem Lucas,<br />
Adam, et Guitardiis magis nobis vidciint expedire.<br />
Nos enim (piicquid ipsi Lucas, Adam et Guytardus<br />
' Ms. majorem.<br />
' I^a liste des moires de Hordeaux publiée dnns le Livre<br />
de» Coutumei, p. /io."i, nidripie en Ouilard de Bore à l'an-<br />
née 1378, un an par conséijui-ut plus lard que la date de la<br />
présente charte. En 1377.<br />
''""* marque en Drun de Saia.<br />
D'autres doriiments conU"ibueraient à prouver, s'il en était<br />
besoin, qu'ici celte liste est fautive (Archkct hittoriquet de<br />
la Oironde, t. XXVII, p. 169. afii).<br />
' Publié dans les Archives historique» de la Ijironde, t. VI,<br />
p. S'ie,.<br />
BOLES GASCONS. 27<br />
inde l'ecorint ex parle nostra, ratura habebimus et<br />
acceptum. In cujus, etc.<br />
101. Bex omnibus, etc., salutem. Scialis nos<br />
plenariam dédisse polestatem dilectis el (îdelibus<br />
nostris Luce de Tan y, senescallo nostro Vasconie,<br />
niagisti'o Ade de NorlT. , constabulario nostro Biw-<br />
degale, l'aciendi noniine nostro composicionem per<br />
escambium vel alio modo cum abbate de Aquis-<br />
tris', Guytardo de Burgo, necrion et militibus ac<br />
domicellis, pro plateis vel ediliciis que babuerint<br />
infra castnim Fronciaci, prout iidein senescallus el<br />
constabularins nobis viderinl magis expedire. Nos<br />
enim ratum et firmum habebimus ([uiccinid pre-<br />
dicti senescallus et constabularins noniine nostro<br />
duxerint inde faciendum. In cujus, etc. T. R. a|uiil<br />
Westmnnastorium, .iij. die Maii.<br />
102. Rex Luce de Tany, si^ne
:28<br />
luagistro Adede Norfoik , conslabulario caslri iiostri<br />
Burdeffale, (niylardo (h Buigo, majori ejusdein<br />
villo, Pciro de Monte Revelli et Willelino, fratri<br />
ejus, ac cuilibet ipsonim Ado, Guytardi, Pétri ac<br />
Willelnii, siiiiid cnm predicto senescallo iiostro,<br />
iiiieiuli et finiiaiidi composieionem inter nos et<br />
viceeomileni Ffronciaci ac ipsius ûlios de casiro<br />
FIronciaci et pertinenciis suis, prout magis vide-<br />
rint nobis expedive. Nos enini quic(juid ipsi Lucas,<br />
Adam, Gnylardus, Pelrus et Wiiielnius et quilibet<br />
ipsorum Ade, Guytardi, Pétri et Willelnii, simul<br />
cum predicto senescallo nosiro, inde fecerint ex<br />
parle nostra , ratum habebimus et acceptum. In<br />
cujus , etc. T. Pi. apud Westmonaslerium , tercio die<br />
Maii.<br />
105. Rex oîuiiibus. etc. , saiutem. Scialisqiiod,<br />
ad instanciam dilrcti et iidclis nostri Lure de Tan-<br />
ney, perdonaviniiis Waltero de Tanney, Pelro de<br />
Tanney et Jolianni de VVhylsond., quantum in<br />
nobis est, onines Iransgressionnes per eos l'actas a<br />
principio tinbacionis nuper in regno nosiro Anglie<br />
suboi-te, usque ad diemquo iilis cpi fuerant contra<br />
dominum II. regem, patreni nostrum, et nos, in<br />
insula Elionsi pax fuerat concessa\ et ois (nniani<br />
pacem noslram inde roncedimus; ila ([uod stont<br />
recto in ruria nosira , si quis versus eos inde loqui<br />
voluerit, el orga nos et lieredes nosiros liene et<br />
lldelitor se babeanl in fuluium. In cujus, etc. T. R.<br />
ut supra.<br />
106. Rex senescallo suo \ asconie et conslabula-<br />
rio suo Burdogale, vel eoruni altori, saluteni. Man-<br />
damus vobis quod habere t'aciatis dileclo et lideli<br />
nostro Guy tarde de Burgo, majori civilatis noslre<br />
Burdcgalo, centnm niarcas ex dono nostro, de<br />
Duc (jueni Ayquardus Fortonis junior nobiscuin<br />
' Publié, mais incomplètement, dans les Archives histonquefi<br />
lie la Girotide, t. VI, p. 3'n).<br />
^ Après la mort du comte de Leicester (août 126Ô), plu-<br />
sieurs de ses partisans s'étaient réfugiés dans cette contrée<br />
marécageuse qu'on ap[iclait alors Vilr d'Elij. Ils y tinrent en-<br />
core pendant deux ans, puis finirent par entrer en accord<br />
avec le prince Edouard. La paix fut conclue le jour de la<br />
Toussaint 1^67 (Walter de Hemingburgb, Vhronicon, t. I,<br />
p. 3a8-33g).<br />
RÔLES GASCONS.<br />
[A. R. v'-iay?]<br />
lactiuus est pro transgressionibus per ipsum faetis<br />
infra terrain noslram Vasconie. In cujus, etc. T.<br />
lit s".<br />
107. Rex omnibus, etc. Noverilis (piod tenomur<br />
dilecto et lideli' nosiro Ebloui, \icecomili de Ven-<br />
tadoro, in quingentis libiis burdegalensis monete,<br />
omnibus coinpulatis, de arreragiis vadiorum suo-<br />
rum, pro senescallia Petragoricensi quam tenuit<br />
de nobis et custodia caslri de Bordilia , solvendis<br />
oidem vicecomiti vel suo mandato ad scaccariiun<br />
noslruni Burdegale, in instanli l'esto sancti Marlini<br />
yenialis. Et maiidauius conslabulario Burdegale<br />
ipiod easdeni quingenlas libras solval diclo vice-<br />
comiti vel mandato suo in diclo festo, etprecipimus<br />
oas in suo compoto allocari; idenupie vicecomes<br />
nos quietavil omnino de vadiis memoratis et misis<br />
faetis pro custodia caslri pre
[A.l'..v'-i277] RÔLES GASCONS. 29<br />
dicli liereiles eidein Ebloni nt suis heredihiis de pre-<br />
dictis feodo et homagio rrspondeant el ohediaut,<br />
siciit nobis respoiidere et ohcdire tenebantur; ila<br />
taiiieii quod jiiedictus vicecomes et heredes sui de<br />
nobis et liercdibiis iioslris predicta feodum et ho-<br />
iiiagium teneant in fcoduin, siciit tenct aliam ter-<br />
rani suain par serviciuni iode debiluni et cousuelum.<br />
In (•ujus, etc. T. ut stiprn'.<br />
109. Rex omnibus , etc. , salulera. Noveritis quod<br />
leneimir dileclo et lideli nostro Ebuloni, vicecomili<br />
de Ventadoio, in (juinjfi'nlis iiitris turonensis nio-<br />
nete, omnibus coniputalis, de arreragiis vadiorum<br />
suoruni pro sencscallia l'ctragnriceiisi (piam tenuit<br />
de nobis et cuslodia castii de lionlilia, sol vendis<br />
eidem vicecomiti vel suo inaiidalo ad scaccariuni<br />
noslruni Buiilejjaio in instanli lesti» i)eati Martini<br />
yemalis; et niandanius conslabulario lîuidejjale<br />
quod easdeni quingentas librns solvat diclo vice-<br />
comiti vel niandato suo in dicto feslo, et precipimus<br />
cas in suo compoto ailocari; i
:50<br />
ROLES<br />
jilnaiii seii nicnsuiaiii ville Baione usilatam in la-<br />
titudiue et sexaginta aliias ad eandein alnain spu<br />
nieiisurani continente in longitudiue, pro viginli et<br />
quinque solidis morlaaorum nobis et lioredibiis<br />
noslris ad festum Nalalicii Doniini ad scaceai'iuni<br />
ncisli-iim Bui'degale annualiin reddendis , et pro<br />
quinquaginta solidis morlanoruni de acaple sen<br />
sporla in nintacione doniini' siniililer ad scaccariuni<br />
|jredicliini solveudis, acaliis juribus et deveriis qne<br />
alii feodarii seu empbiteote faceredebent et consne-<br />
verunl doniinis suis feodonnii pro feodis (pie al)<br />
eis tenant apud Baiouam t'atiendis, necnon et alias<br />
oinnes hujusrnodi concessiones et tradiciones qnas<br />
prediclus Lucas, auctoiitate nostra , feeit hactenus<br />
de luijusmodi placeis seu locis nostris in Baiona,<br />
quorum receplores fcodati tautuni nobis et liere-<br />
dibus nostris pro qualibel alna predicta respon-<br />
deaiit et faciant annuatini (juantuni supradictum<br />
est, ratas liabentes et gratas. eas pro nobis et herc-<br />
dibus nostris, quantum in nobis est, conceditnus<br />
et confirmamus, prout concessiones, tradiciones<br />
et diniissiones predicte sub sigillo noslro Vasconie<br />
l'acte racionaliilitcr lestantur. In cujus, etc. T. R.<br />
ut s", .viij. die .Mali.<br />
113. Rex omnibus ad quos [etc.] , saluteni. Sciatis<br />
quod remittinius et quitarnus pro nobis et beredi-<br />
bus nostris Bernardo dAlban jiiniori ,<br />
de liurilcgala,<br />
oinnc jus quod nobis coiiijietit in bonis mobilibus<br />
sou inmioiiilibus pjusdein Bernardi , pro co (piod<br />
in l'uria Francie contra nos egei-at et liligaverat ac<br />
peticionem proposuerat super juris defectu, a (pia<br />
pelicione fueramus per sentenciam ipsius curie ai)-<br />
soliiti, mandantes spuescallo nostro Vasconii' quod<br />
ei restituât omiiia iiona sua que ipse vel alii nostro<br />
nomine leneiit et (jiie sua fore cognoscet, )eir|jta<br />
ab co primiliis idonea caucione de reddendis nobis<br />
vel constabulario nostro Burdegale, in instaniibus<br />
vindemiis apud Biirdi'galam, cerilum doliis vini<br />
l)oni et niarcbantis (pie ab eo babere volunius pro<br />
remissione predicta , el rccepta ab eo insuper reco-<br />
gnicione, facienda coin pubiico instrunienlo, quod<br />
tcuet de nobis et beredibus nijstris orauia que ab<br />
' Ms. dounuii.<br />
GASCONS. [A. R.v''-i277J<br />
aliis dominis non invenietur tenere , cum<br />
luia lancea<br />
de sporla. In cujus, etc. T. ut s", .xij. die Maii.<br />
Wà. Rex omnibus ad quos, etc., salutem. Cum<br />
nuper, super quibusdam contencionibus et contro-<br />
versiis que inter burgenses nostros Baione et barones<br />
nostros de Quinque Porlubus vertebantur, pax inita<br />
sit et reformata ', nos, de niera et spontanea voiun-<br />
tate nostra et pro inniobiii pacis iliius couservacione<br />
concessimus predictis burgensibus nostris de Baiona<br />
centuni libras in feslo Ascencionis Domini proximo<br />
future, ad scaccariuni nostruin vel in garderoba<br />
nostra plenarie recipieudas. In cujus, etc. T. ut s'.<br />
MEMiiii. h. [in Donso.)<br />
1 15. Rex senescallosuo^aslonieel constabulario<br />
castri sui Burdegale, vel eoruiii alleri, salutem. Cum<br />
dederinius Bernanlo Fabri, clerico nostro, decimani<br />
nostram parochio de Malans, diocesis Vasalcnsis, ad<br />
vitam suain, ac l'oiicio Amati, clerico nostro, totuni<br />
id quod iiabebanuis in loco de Lados ac pertincn-<br />
ciis, quanidiu placuerit, de nobis tenenduni eideni<br />
prout in litteris nostris eis concessis su|)er diclis do-<br />
nacionibus videbilis pienius contineri, vobis nian-<br />
damus quod ab eisdcm clericis iustrumenla pubiica<br />
recipiatis, anlequani dicti clerici seisinain dictorum<br />
donatorum optineant, in (piibus contineatur eorumdem<br />
elericoruui recognicio (pialiter predicta<br />
eis donala tenent de nobis, prout predicta discre-<br />
cioni vestre facienda ad conservacionem juris nosiri<br />
rnelius videbuntin-. T. R. apud Slanslode, .xix. die<br />
Maii '.<br />
IIG. Rex diieclo clerico suo magislro Joliaimi<br />
Don\inici, salutem. Mandamus vobis (piod oninia<br />
meniorialia, scripla et documenla que magisler<br />
Mallieus de Inferno liabet a vobis vel vos babetis,<br />
tangencia causam que contra nos mota fuit super<br />
Castro Ffrunciaci, seuescailo nostro Vasconie, vel<br />
' Voir<br />
dans Rymor, à la àala du i5 mai 1277, le traité<br />
de paix conclu entre Ifs matelots de Bayonne et les barons<br />
des Cin([ Ports.<br />
Sur le même sujet, voir plus loin la cédille n° i44.<br />
Siansteile est sans doute Stanstead , coint(î de Kent.
[A. p.. V»-. 277]<br />
alicui (le procuratoribus nostris Parisius Iradatis<br />
vel Iraili faciatis; ri de eo quod sibi tradiderilis<br />
sumus contenti. T. 1$. apudRotbelan', .xv. die No-<br />
vembris.<br />
117. RexdilectosibimagistroH.deVerdel[iaco],<br />
doiniai régis Francic illustris thesaulaI'io^salutenl.<br />
Fro dilecto et fiileli nostro Bruno de Saya, milite,<br />
qui in caria predicti domiiii noslri rejjis extitil cou-<br />
dempnatus priori de Sorzaco' et horninibus ejus-<br />
dem loci ad quandam emendam, et, ititer cetera,<br />
usque ad trescentiis inarcas, pro quibusdain privi-<br />
legiis et scriptis que dicebantur amissa et que, sicut<br />
iiilelleximus, paralus est restituere oninia, et de<br />
boc facere jurameiituni et alla que polerit quod<br />
piura predictus prior lune non amiserit quam pre-<br />
dicla que ofiert, dileccionem vostrain alTectuose ro-<br />
quiriuius et rogamus qualinus parles vestras velitis<br />
interponere ut predictus prior scripta predicla ,<br />
que<br />
dictus Brunus oiïerl , recipial pro predicla |)ccunie<br />
sumnia, cl super residuo purgacionem ipsius ad-<br />
miltat. T. ut s".<br />
118. Rex dileclis sibi abbati et convenlui de<br />
Carofo ', saluteni. Rogamus vos offecluose qualinus<br />
privilégia et scripta que dilectus et (Idelis nosler<br />
Brunus de Saya, miles, oflert se resliluere priori<br />
domus veslre de Sorzaco , velitis recipere et facere<br />
recipi, pro illis Iroscentis niarcis ad que esliinata<br />
fuerinit in emciida ad quam prediclus miles exlilit<br />
condempnatus; et, super eo quod contenditur quod<br />
non offert omnia privilégia et srripla (|iie amissa<br />
dicebantur, purificacionem seu juramcnluiii saura<br />
recipere velitis nostris precibus et amore, et de re-<br />
siduo dicte condenqinacionis, nltra dictas trescenlas<br />
marcas, vobis salisfacere competenter, lantum, si<br />
' nhuddian, cotnli' de Flint.<br />
' Hi'iiri de Vézelai , clerc de Louis IX , chapelain de Phi-<br />
lippe m, qualiCé thesaurariiu Laudiineiuis dans une charte<br />
du 6 mai 1377<br />
cf. p. /la, 4a5, 433).<br />
(Langlois, Philippe III le Hardi, p. 111;<br />
' Sourzac, prieuré conventuel dépendant de Cliarroui<br />
(Dordogne, arr. Ribérac, c. Mussidan ).<br />
" Cbarroux (Vienne, arr.Civray), abbaye bcnédiclinc. Eu<br />
1277, l'abbé élait peut-èlre Pierre III, que \.\ Galiia ctiriM.<br />
(t. Il, col. laSa) uicnlionnc sculomenl en 1179.<br />
RÔLRS GASCONS. 31<br />
placet, super biis facientos quod, sic faciendo, sit<br />
qiiietus de facio predicto. T. ut s".<br />
MEMisn. .'!.<br />
119. Rex senescallo suo Vasconie et constabu-<br />
lario castri sui Burdegaie , vel eorum alteri , salutera.<br />
Mandamus vobis qualinus, de pecunia nobis débita<br />
|)cr quosdam rives Raione raciono placearum eis<br />
concessarum nomine noslro in basa maris juxta<br />
magnum pontein Raione, solvalis sine dilacione<br />
Willeimo Pclri de Maverncio (juadringentas lil)ras<br />
liurdegalensis monete, et aliis totura illud quod<br />
coinpercritis nos debere genlibus ville ojusdem pro<br />
viftualibus ad opus nostrum abeiscaptis, tcnqwre<br />
(pio ultinio fuiinus ibidem'. Kt nos pecuniam,<br />
(piani vos solvere contigerit hac de causa, vobis,<br />
prefale consUibularius, in conqioto vestro volunnis<br />
allocari. In cujus.etc.T. R. apud Westmonasterium<br />
.XV. die Maii.<br />
1 20. Rexomnibusa(lquos,etc.,salnteni.Sciati8,<br />
quod pro laudabili et (ideli scrvicio (]uod dileclu<br />
cliM-icus noster l'oncius Amati nobis ini[iendit et<br />
impendel, dcdimus et concessimus eidem totura<br />
illud quod ad nos |)ertiiiel de locn illo, cum perli-<br />
nenciis in Lados', qui fuit ArnaMi Rornard, et (pii,<br />
propter feloniam quam prediclus Arnaldus cl Ar-<br />
naldus, tilius et bores ipsius, rommiseruiit, |)er<br />
consideracionem curie nostre Vasconie nobis nu|)(M-<br />
extitit adjudiratus, babendum et lenendnm pre-<br />
dicto Poncio (piamdiu nobis placuorit; ila eciam<br />
quod totum feodum quod idem Poncius, quanidiu<br />
nostris intendit obseqniis, percepit a nobis ad<br />
scaccariuni nostrum Burdegaie, nobis et bcredibus<br />
nostris intérim omnino remitlalur. In cujus, etc.<br />
T. R. apud Weslmonasterium , .iij. die Maii.<br />
121. Rex omnibus, etc., salulcm. Scialis quod,<br />
pro gralo et laudabili servicioquod dilectus clencus<br />
noster Bernardus Fabri nobis impendit et adbuc<br />
inqiendet. dcdimus et concessimus eidem Beriiardo<br />
' En octobre 1373.<br />
' Lados (Gironde, arr. Bazas, c. Anros).
32 RÔLES GASCONS. [A.R.v°-,.77l<br />
decimam nostrain bladi et nlianim reriuii que nd<br />
collacionein nosiram pcriinent, et (luam tenet ma-<br />
gister Johannes Dominici ex assignaeione nostra<br />
in parocliia de Mallians in diocesi Vasatensi, ha-<br />
bcndam et tenendani eidein Bernardo intègre et<br />
pacifiée et quiète, tanquam beneficium personale,<br />
iotd teiiipore vite sue, de nobis etberedibus nostris,<br />
sicut magister Reymundus de Taleyzun, clericus<br />
noster, decimam illam quondam tenuit et possedil<br />
de dono nostro. In cujus, etc. T. ut s*.<br />
1 22. Et mandatum [est] Luce de Tany, seues-<br />
callo Vasconie, quod eundem Bernarduni in coipo-<br />
raiem possessionem ejusdem décime per ipsum aul<br />
alium induci faciat; et, si forte magister Joliannes<br />
Dominici, qui dictam decimam tenet ex assigna-<br />
cione régis, asserat pedagia et cetera que tenet de<br />
'<br />
rege apud Milhan et Usestam sibi non sufficere sine<br />
décima memoiata ad compiemcntum ducentarum<br />
iibrarum turonensium quas ei rex concessit singulis<br />
annis ([no;id vixerit a rege percipiendarum, et,<br />
[si] idem senescallns id ita esse invenerit, tune id ,<br />
([uod ei de eisdeni ducentis iibris defuerit, alibi<br />
suppléât eidem ubi magis pro rege et ipso sua<br />
discrecio viderit expedire; ita quod idem Joliannes<br />
dictas ducentas llliras intègre possit percipere. Rex<br />
\ero quicqiiid super lioc i'ecerit ratum habebil el<br />
acceptum. T. ul s°.<br />
123. Rex senescallo suo Vasconie et constabu-<br />
lario suo castri sui liurdegale. vel eorum alleri,<br />
salutem. (Juia compertum extitil in rotulis nostris<br />
nos olim confirmasse vendicionein quam magister<br />
VViliebnus de Provincia magistro Reymundo de<br />
Taia[y]zun, ([uondam clerico nosiro, de quadam<br />
ilonio sita apud Rurdegalara prope Undirariam<br />
Biu'degale", el quam Willeimus Arnaldi de Talay-<br />
sun, l'rater et beres ipsius magistri Raymundi,<br />
lenet de nobis pro quinquo solidis burdegalensis<br />
monete annui census, noienles eidem VVilielmo<br />
Arnaldi nosiro nomine impedimentum prestari in<br />
' Vdir<br />
plus loin n" ilik.<br />
' Place et château de l'Oiubrièi-c à Bordetiux ( Léo Droiiyn<br />
liordeiw.c vers l'tîo, p. 'iZ-i). Poui- Baymoud Tulayzon , \oir<br />
plu^ huit iT (l'y.<br />
possessione domus predicte, quam predictus ma-<br />
gister Raymundus vei alius suo nomine possidebat<br />
terapore niorlis sue racione predicta, vobis et ves-<br />
trum cuilibet mandamus quod ipsam domum re-<br />
stituatis sine diffieultate et diffugio eidem Willelmo<br />
Arnaldi, ita tamen quod ipse et heredes sui le-<br />
spondeant nobis et herefbbus nostris de annuo censu<br />
|)rediclo; salvo nobis jure quod alii domini foodo-<br />
runi habent in suis feodis apud Burdegalam, s:dvo<br />
jure alterius ciijuscumque ; et, nt istud libencius<br />
faciatis, vobis mittinuis bas litteras nosti'as patentes.<br />
T. nt supra.<br />
12'i. Rex omnibus, etc. Transcriptnm cnjusdam<br />
littere olim per nos concesse magistro Reymundo<br />
de Talaysun, clerico nostro, compertum extitit in<br />
rotulis nostris sub bac forma :<br />
ttEdwardus, etc., universis, etc., salutem. Ven-<br />
dicionem quam Willeimus de Provincia fecitdilecto<br />
clerico nostro, magistro Raymnndo de Talaysim,<br />
de quadam domo quam idem Willeimus inbabitat,<br />
sita apud Burdegalam prope Umbrariam, ratam<br />
babentes et gratam, ipsam , (juaiitum in nobis est,<br />
duximus teuore presencinm confirmandam. In cu-<br />
jus, etc. Datum Canluaiie, .xix. dieFebruarii, anno<br />
regni régis H., palris nosiri, .\°\-^<br />
El, quia Willeimus Arnaldi, fraler predicti ma-<br />
gistri R. , asserebal conslanter dictas litteras nostras<br />
confirmatorias concrematas fuisse , easdeni ad ip-<br />
sius instanciam duximus renovandas. In cujus, etc.<br />
T. ut s'.<br />
12."). Rex const^bnlario cnstri sui Burdegalo et<br />
colleelord)us custume ibidem, salutem. Quia ac-<br />
cei>iiims quod vos a dilecto serviente nostro, Wil-<br />
lelmo le Pi'Slur, ciislumam de vinis suis propriis<br />
d vinen sua infra liberlalem lîurdegale provn-<br />
nientibus, pro eo (juod idem Willeimus in eadem<br />
villa non residel et libertalem suam coram vobis<br />
non allegat, exigitis, et ipsum ad lioc deslringilis<br />
minus juste, vobis mandamus (pmd, ab ejusdem<br />
exaccione eidem Willelmo de cetero facienda de-<br />
sistentes, permitlatis ipsum Willelmum vina sua<br />
' 19 l'évriel' 1 2GG.
[A.R.v'-..77j<br />
propria de dicta \ inca proveniencia qtiietn de cus-<br />
tuma predicla liabore, codcm mndo ([uo alii de<br />
lihcM'tatc predicla vina sua liabeiit ibidem et racio-<br />
iiabiliter iiabueruiit leniporibus retroaclis. T. R.<br />
aptid VVvndeso ram ,<br />
.\\i. die Maii. Kt duplicanlnr.<br />
12G. Rex Luce dcTany, senescallo suo Vasconie,<br />
salutcm. Maiidatnus vobis(|iiod castriini de Goynak<br />
cum juribiis et |)erlinenciis suis dileclo et (idcii<br />
nostri) Alexandro de la Pevereye, domino de Bra-<br />
gerirco, et Marjjarele, conjuffi sue', vel eorum<br />
mandato, si caslrutn illud ce|)eritis in nuinum nos-<br />
tram, sine dilacionc rcslitualis , ienenduiuin codcm<br />
statu quo illud lenueiunt ante rapcionem eju^dem<br />
in nianuin noslrain; si \ero nondum illud cepc-<br />
ritis in tnnnnui nostiain, tune permiltatis ipsos<br />
Alexaudiuni et Margarctaiu illud ila pacilico in<br />
eodeni stalu retincre, sicut illud lonuorunt, ante-<br />
(juam super possessione castri prcdicii eis impedi-<br />
mentuni prcstitislis; et cpiia ipsum Alexaiidnun<br />
retinuimus nobiscum in scr\icio noslro, Mibis<br />
niandanius quod, de causis vel ne(jociis ad ipsum<br />
et conjujjem suam prediclam et nos ac vos speclan-<br />
tilnis, vos in aliquo non intromiltatis antequara<br />
aliud a nobis inde receperilis in niandatis. T. H.<br />
apud Wyndesoram, .nIj. dii' Junii.<br />
127. Rex (inuiibus, etc., salutcm. Noverilis<br />
quod, cuin dilectus et fidelis uoster Alexander de la<br />
Pewreyra , dominns Brajjeriaci et Genciaci , ol> jjia-<br />
ciam et honorcm noslruni, renunciaverit spontanée<br />
appellac'ioni a juris delectu per ipsum iiiterposite<br />
ad illusLi'eni doniinmn rej^eni Ffrancoruin et fii-<br />
riani suam , in uoslra ciu'ia Vasatensi apud Sancluni<br />
Macharium ', ab audienria Reymundi de Miraljjb,<br />
biirfjensis noslri de Rejjula , tenentis loeuin Luce<br />
de Tany, senescalli nostri Vasconie, in ciu'ia supra-<br />
dicta , super violencia quam in Castro de Cunii.ic'<br />
' Marguerite do Turcnne. fillo d'Elic Rudcl III le Jeune,<br />
seigneur de Bergerac et de (lensac, avail, après la mort de<br />
son premier mari, Renaud III de Pojis (ij7a), épouse<br />
Alexandre île la Pchrcc (Bullelm de la SkIcIc histniiqiw cl<br />
archéologique tin Périgord. t. XV, p. loo).<br />
' Saiiit-Macaire (Gironde, arr. la Rcole).<br />
' Ougnac, commune do Sainte-Sabine (Dordogne, air.<br />
Bergerac, c. Beaumonl).<br />
RÔLES nscn\s. — u.<br />
RÔLES (iASGONS. 33<br />
sibi per génies nosti-as dicebat inferri , nos ex<br />
gracia nostra reniittimus cl (piietanuis eidcm do-<br />
mino Rragoriaci onuir jus et onniern penani quod<br />
et (pie nobis competunt seu competrrc possunl<br />
contra i[)sum et terram suam, racione appcliaeiouis<br />
et renunciacionis prediitarum. In cujus, etc. T. R.<br />
apud Wyndesoram, .viij. die Junii.<br />
1 28. Rex Luce de Tliany, senescallo suo Vasco-<br />
nie, et constabulario castri sui Rurdegalo, saluteni.<br />
Ad liiiem seu conq)osicioneiii facieiidiun cum cxe-<br />
cutoribiis sou berodibus aiit liercde magislri Rey-<br />
nmndi de Talayzone defundi, ipiondaiu coiislabu-<br />
larii noslri Rurdegale , super arreragiis iii (piibus<br />
conslileril nos tencri eidcm per lineni comjjoti i-ed-<br />
dendi ab ipsis , noniine dicii del'uncli, de terapore<br />
qno fuit constabularius noster lînrdejjale, vobis vel<br />
vesirinii alteri, adjuncto sibi ali(|uo boiio viro, si<br />
ambo ad id necpiiretis vacarc, plenam conecdimus<br />
potcslalcm. mandantes vobis, constabularius, qua-<br />
liniis eisdein execuloribus, beredibus seu lieiedi,<br />
per assigiiacionem reddiluum nostroi'uiu vel aliter,<br />
proul Muigis nobis et sibi videritis cxpedire, salis-<br />
iacialis de loto eo (juod eisdcm debebilur ex (ine<br />
seu coMq>osicione predictis. Kt vobis allocabilur in<br />
conipoto veslro. In cujus, etc. T. R. iipud Wynde-<br />
soram, ni s".<br />
129. Rex niagisli-o Ade de Nord. , consta!)ulario<br />
castri sui Hurdegale, salutcm. Mandaiiuis vobis<br />
(|und cenliini liliras luroncusium de exilibns ballive<br />
vestie iii Mibvcncionem expensarum vestrarum ad<br />
opus vesirum reci|)iatis de dono noslro. El nos eas<br />
vobis in conipoto veslro volunms allocuri. lu cu-<br />
jus, etc. T. ut s'.<br />
l.'iO. Rex dileclo et lideli suo Luce de Tany, se-<br />
nescallo suo Vasconie, salutcm. De (idelitalo et in-<br />
dusli-ia dilecti et lidelis nostri Vitalis de Caupena<br />
conlidenles ad plénum, vobis mandamus ([uatinus,<br />
cum ab ij)*!) l'iicritis reipusili, sibi Iradatis et libe-<br />
relis seu Iradi et liberaii l'aciatis raslrum nostruiu<br />
Mali Lconis', tenendum et cuslodicndum quamdiu<br />
' .Maniéoii-ileSou'e (n.isscs-Pyrénées).<br />
I«pr.i«tnii; 5.1710
;]/,<br />
noliis |ilacnrri(, sub eisdeiii condicionibiis et cum<br />
eisileiii vadiis quibiis ipsuiu casti'um tpnet nnnc<br />
Gaillardus d'Ornon, miles; ita Uiiupn quod vobis<br />
et ceteris senescallis nostris tle ipso castra obediat<br />
et inlendat, de dicta liberacione ac forma et modo<br />
(|iiibiis ipsiun castrum reci))iet custodiendum ad<br />
oj)us noslriim , litteras suas patentes seu publicum<br />
inslrnmentum retineiites,etab eo iilas vel illiu) ciis-<br />
todie constabularii noslri Burdegale committentes<br />
cum ceteris scriptis nostris. Et, ut istud libencius<br />
faciatis, vobis niittimus bas Htteras nostras paten-<br />
tps. bi cujiis, etc. T. lits".<br />
13i. Rex dilecto et fideli suo Luce de Tany,<br />
seneseallo suo Vasconie, et constabulario castri sui<br />
Burdojjale, sabilem. Mandamus \obis quod consue-<br />
ludinem illam in villa nostra Bm-degaie (pe voca-<br />
tur slialc^ Roi|ero le Blake et Agneti, uxori ejus,<br />
coimiiittatis, babeiidam cpianidiu nobis placuerit,<br />
lia (juod reddaut nobis inde |)er annnni tantura<br />
quanluui alii inde prius nobis reddere consueverunt.<br />
In ciijus, etc. T. li. apud Breliull", .xvij. die Junii.<br />
1 ;52. Rex constabulario rastri sui Burdegale, sa-<br />
lulem. Mandamus vobis, lirniiterinjungenles, quod,<br />
de di'uariis nosiris qui sunt in custodia vesira vel<br />
qnos rece[ituri eslis ad scaccariuin nostrum Burde-<br />
gale, modis omnibus babere l'aciatis dilecto et lideli<br />
nostro Luce (h Tany, senescallo nostro Vasconie,<br />
se\centas marcas in quibus dileclus clericus noster<br />
Antonius Bck eidem Luce tenetur, et quas eidem<br />
Autonio liberari volumus de mutuo nobis reddendo<br />
ad voluntilein noslram. Et lioc nuUatenus oniitta-<br />
tis: et allocabunlui' vobis in conqioto veslro. T. R.<br />
apud Wydindon\ .xxix. die Junii.<br />
I<br />
BillV'J } (icftl tjinii htlcnr fuit restittitii cl i:anceUiita.<br />
i;i;5 [Ix CEDULA.] A très aut e très noble prince<br />
e Sun très obier seigimr Edward , per la grâce de Dcu<br />
' Sur colle coiilumi' ou di-oil de Uansport pour les vins cl<br />
antres inarcliaiidisi'S, voir Du Caille au mol Isshar l'i le<br />
loiiic 1 des Ilotes <strong>gascons</strong> , n° 'l'iSo.<br />
' Brill , dans la foriH de Bcrnwood , comle de lîuclvinifbaïu.<br />
Cf. lUIes <strong>gascons</strong>, t. 1 , .i la laide.<br />
' \Viddiu(jloii, coDilé d'EsscN.<br />
RÔLES GASCONS,<br />
[A. R. v°-ia77]<br />
roi d'Angleterre e seignur de Yrllande e duc d'Aqui-<br />
taine, Jobanz de Graylli, ses liges chevaliers, sa-<br />
luz e tofe révérence e bonur, e sei appareillii' a<br />
totes ses bnnes volontiîs. Sire , li vescons de Chas-<br />
teillon s'apareille decomencier vos plait. ensi quanl<br />
vos avez oï dire autrefoiz, de ia tene qui i'u soe e<br />
inonsire Be[r]nard de Bouvile ; e ce est , sire , granz<br />
chose. L'avandiz vescons, sire, sachez, fu forljan-<br />
nis de Guascoygne, e onques puys n'osa e trer ou<br />
pays , forque l'on m'a dit orendreit qu'il hi vient<br />
aucune foiz , e cnyde que li bannisscmanz soit obliez ;<br />
por ce me send)lei'oit qu'il fu bon qu'il fu pris e<br />
menez en Angleterre avant qu'il ait comencii' jilait,<br />
quar puys qu'il l'anroit comencié, ne le porroit<br />
l'on mie ferc , quar li rois de France le faroit deli-<br />
M-er. Sus cete chose e sus totes autres me reman-<br />
dez vostre volunté; e s'il vos plait que cete chose<br />
soit faite, il est mesliers cpie l'on se aste e que vos<br />
me mandez sus ce vostre letre, o a monsire Gui-<br />
lard de Bore escriez qu'il me crove ou mon certain<br />
message; e celé chose, sire, est mestier qu'ele soit<br />
secrète. Noslre Sires vos gard bien e longemand'.<br />
\'Mi. [In CEDULA.] Karissimo et speciali ainico<br />
suo, domino Anthonio Bek, Johannes de Graylli<br />
salutem et paratam ad bene placita voluntatem. In-<br />
(ellexinuis pro certo quod vicecomes de Ghasteillon<br />
parât se ad movendum questionein contra dominum<br />
regeni, sicut credo vos alias audivisse, super<br />
terra sua quondani et super terra domini Bernardi<br />
de Buevile; et lioc est magnum (|uid. Et ego bene<br />
scio quod^ ipse fuit forbaimitus de Vasconia, et<br />
nunquani post ausus fuit intrare lerram, nisi ad<br />
presens eani inirat abquando, credens (jnod for-<br />
' CcUe<br />
IcUrc, comme la .suivante, est très probablement<br />
autographe. Elle a été publiée, d'après la copie de nréi|ui|;ny,<br />
par Champoliion-Figeac, Lettres de rois et reines, 1. 1, p. 206.<br />
Ouant au \icomIe de Castiilon et à Bernard de Beauville,<br />
voir le tome I des Bôlcs <strong>gascons</strong> (à la table, aux noms Ber~<br />
iiardus de S. Makcirio et Pondus de CastctUone).<br />
.tenu de Grilly était d'une famille nuliie du pays de Gex.<br />
l,e cliàleau de Grilly {Ain, arr. et c. de Gex) dépendait des<br />
comtes de Genevois. Jean est sou\ent mentiornié au Bègestc<br />
genevois ( n°' 1 o 1 y , 1 1 0.3 , 1 3(j6 , elc. ).<br />
^ On avait écrit d'abord : Et vos scitis quml . mois cpii ont<br />
élé biffés.
[A-R-v'-ia;?] RÔLES<br />
bannissaiiieiiliim oblivioni delui-'. Kl i
36<br />
(|iuicuiii(|ue, reiiiiserinius eidciii Bruno, de gracia<br />
nosli'a speciali , scplingeiitas et duas libras monelc<br />
Burdegalpiisis in tjuihus noi)is lenebadir, vidi'iicet :<br />
ex muUio sibi faclo per Jolianneni de la Dero,f|uon-<br />
dani constabulariuin nosiniin Durdegale, per prr-<br />
ccpdim vpsfniin, Lura, (jnadringenlas cl viginli<br />
duas libras; pro assensa ])repo>iliire de Hersaro<br />
per bioiiniuni, lempore ipio predictus Johaunes<br />
fuit constabularius nosler predictus', cenluni et ijiia-<br />
terviginti libras; et, pro assensa ejusdein |ireposi-<br />
tiire nostrc per unuin annnm de lempore vesiro,<br />
niagister Adam, cenluiii libras, vobis mandaimis<br />
qnod predielum Brununi super predictis septin-<br />
gentis et duabus libris non inipelatis vel in aiiquo<br />
moleslctis. T. R. apud liolbelan , .xv. die Noveni-<br />
bris.<br />
1^0. Bex omnibus, etc., salutem. Noluni f'a-<br />
cinius universis quod ordinacioneni et comproniis-<br />
suin facta inter dilectum et fidelein nostrum Lucam<br />
de Tany, senescalluni nostrum Vasconie, et [iro-<br />
curalores ecdesie Vasatensis, super omnibus que-<br />
rclis el contencionibus que sun( inter nos et dictuni<br />
senescalluin nostrum , ex jiarto una , el |)iedictani<br />
occli'siam vel aliquos ex ea, ex altéra, qualilercum-<br />
que, grala et râla li.ibemus et conllnnamus ; et,<br />
qiiic(piid dieelu!', ordinabilur per conslabularium<br />
noslium Burdegale et canlorem Vasatensem, auc-<br />
loritale' dicte ordinacioriis ot comproniissi, (eneri<br />
vohnnus et precipinius observaii. In rujus, etc.<br />
T. ut s'.<br />
14] .<br />
Rex omnibus, etc., salulein. Noverilisqnod<br />
pacem, rom[)osicioneni, oj'diuacionem et conven-<br />
ciones, l'aclas seu faciendas noslro nomine seu \no<br />
nobis, inlcr senescallum noslruin Vasconie el con-<br />
slabularium nostrum Burdegale, ex una parte, et<br />
dileclos niisli'os cives Aqueuses comnuuuter vel di-<br />
\isim, ex altéra, piout continelnr seu conlinebilur<br />
in lilteris sigillis curie uostre Vasconie et civilalis<br />
Aqueiisis sigillatis, gratas et râlas babenuis et pre-<br />
sencium lenore cnniirmanms, el ab omnibus se-<br />
Vdir jiiiis haut n" lo.<br />
Mh. actoritaie.<br />
ROLES GASCONS<br />
[,\.B..°->a77]<br />
nescallis noslris et subdilis precipinius observari.<br />
In cujus, etc. T. ut s\<br />
142. Rex dilecto et (ideli suo magistro Ade de<br />
NorlT. , coustabulaiio caslri sui Burdegale, salutem.<br />
Gum nos de gracia nostra speciali concesserimus<br />
dilecto et iideli noslro Bruno de Saya, milili, qua-<br />
dringentas libras turonensium nigrorum iu sub-<br />
sidium emende ad (piam per n^gem Fb'ancoruui<br />
illustrem extitit priori et bomiuibus de Sorzaco<br />
conîempnalus<br />
', vobis mandauuis quod eidem<br />
Bruno quadriugeutas libras vel certo mandato i[)-<br />
sius liabere faciatis; et eas volunius vobis allocari.<br />
T. ut s\<br />
143. Rex constabiJario caslri sui Burdegale,<br />
salutem. (hmi Roberlus Slurmy, quondam custos<br />
castri noslri de Malo Leone", leneretur diversis cre-<br />
ditoribus suis inira Icrram noslraju Vasconie, pro<br />
expensis qiias fecerat in cuslodiendo caslrum pre-<br />
dictura, in cenluni et viginli libris sterlingorum, ac<br />
dilectus et lidelis nosler Lucas de Tany, senescallus<br />
uoster Vasconie, soiverit dilecto noslro Augero<br />
Mote viginli libras sterlingorum pro |U'edicto Ro-<br />
borlo, in parte soiucionis debili suj)radicli, nos<br />
solucioneni illam acceptantes, vobis mandamus<br />
quod predicto Luce predidas viginli libras rcd
[A.R.v°-i277]<br />
RÔLES<br />
cotitineri, vol)is inandainus qiiod eunilem Bernor-<br />
ilum in corpornlciii possossioncin ejusclern décime<br />
[ter vos aul aliiiin iiiduci lacialis; et, si forle ina-<br />
gister Johaniies Doniinici, qui dictam decimam<br />
leiiet ex assijjtiatione nosira, assorat pedagiuui et<br />
cetera que lenet de iiohis a]iiicl Millian ' et Lses-<br />
tain ", sil)i non suflicere sine dcciiua uiemorata ad<br />
(oni|)lemenliim ducontaruin lilirarum turonensiuni<br />
(luns ei coiicessiiiius sirijfulis aniiis ijuoad vi\eril<br />
a nobis percipicndarutn, et vos id ita esse inve-<br />
neritis, linic id (piod ei de eisdern ducentis liltris<br />
deluerit alibi siiplealis eideni, ubi magis pro nobis<br />
et ipso vestra discrecio viderit expedire; ita qu(i
38<br />
(rariini , |ir(i dictis procuratoribus et eorum quo-<br />
libet, et substilulo ab eis vel aliquo eoruuKlem. Per<br />
boc auleiii alios procuratores nostros in abis pro-<br />
curacioiiibus iioniinalos non inten(biiii.is revocare:<br />
et boc significanius omnibus quorum interest vel in-<br />
teresse polrst per présentes. In cujus, etc. T. uls\<br />
.XV. die Nuvembris.<br />
1 50. Magnilico ])rinci|ii , domino et consanguinoo<br />
suo karissiino, domino Pbilippo, Dei gracia régi<br />
Ffraniornin illustri , ac universis et singulis audi-<br />
loribus, inquisitorilms et aliis nunciis sive niissis<br />
ejusdem , Edwardus , eadem gracia rex Anglie , oie.<br />
salutein et sincère dileccionis sem|ier affectuni. No-<br />
veritis quoil ad omnia et singuhi facienda que facere<br />
possenius, quoad inlormandum aniniura et con-<br />
scienciam vestrani super ijuibuscumque nos et<br />
génies uostras et (jastoneni de Bverna , Conslnn-<br />
ciam, filiani suani, et alios quoscumque qualiter-<br />
cumque tangenlibus , facimus et constituiuius cerlos<br />
et spéciales procuratores nostros dilectos el lideles<br />
nosiros Lucam de Tany, senoscalluni uoslruni \ as-<br />
conie, magistros Adam de Norff. , constabulariuni<br />
noslruni ikirdrgale, Reymundum de Fferraria et<br />
Poncium Aniali, exbibitores preseuciuni, et eorum<br />
quemlibel in solidum, i(a(juod non sit melior con-<br />
dicio occupanlis uiiius vel plurium; danles eisdem<br />
procuratoribus et eorum cuilibel poleslatera aliuni<br />
vel alios procuratores sibi subslituendi et eos re-<br />
vocandi, quando videbiturexpedire. Per bec autem<br />
partem aliquam in prejudicinm nosirum per viam<br />
ordinariam vel rxli'aordinariam non inlendimus<br />
constituere, nec ipsos jirocuratnres poteslatem ba-<br />
bere, nisi ad inl'oi'uiacionem predictam. Super boc<br />
vero proiniltimus rem rataui baberi, el boc signi-<br />
iicamus onniilius (pioriuu interesl et interesse polest<br />
per i)resentes, nec aliis procuracionibus nostris<br />
anle islam concessis iuten
[A. n. v°-i977]<br />
nisi super predictis, cuin per rcnunciacionein vel<br />
[rlemissionem suanirn appellacionum cetera omiiin<br />
ipsiim tanfjencia ad statiim prisliiiuin ([uo erant<br />
aiite nppellncionem sint redacla ; iinde cum, sicut<br />
inleUexinnis, vos super dampnis et injuriis (pie<br />
idem Gasto illata sibi fuisse asserit, iuquiri fece-<br />
ritis, ac cciam qucdam aiia milites, (idojussores<br />
et eideiii Gastoni adhérentes et terras eoruni tan-<br />
goncia duxeritis ordinanda, prout senescallo nostro<br />
Vasconifi, secundiiiii (piamdam scripturaiii eidem<br />
per consiiium vestnun traditani, didiciraus, refc-<br />
rente '<br />
; (pic omnia nec a jure vobis perniissa nec<br />
secunduni voluntatiTii nosliam predictaiu «piani in<br />
vos transtidimus, intondimus esse concessa, domi-<br />
naeioni vostre sup[)licanins nitenio
lO ROLES GASCONS. [A. R. vi°-ia78]<br />
155. Rcx omnibus, de., salulPin.Scialis nos dé-<br />
disse, concessisse et hac prcsenli caria nostra con-<br />
lîrmasse dilecto et lideli nostio Angero Rolierti,<br />
civi nostro Aqnensi, molondinaro noslrum silum<br />
prope portam civitalis nostre Aqnensis, que Porta<br />
Sancti Vincenlii' noniinalui', ad faciendum ibidem<br />
molendinum , habendum et tenendiim eideni An-<br />
gero, lieredibns et assignatis suis dictum molondi-<br />
nare cum omnibus perlinenciis suis iniperpetnnni<br />
in feodo et bereditale, redder.do inde nobis et liere-<br />
dibns nnstris, postqnam diclnm molendinum l'ac-<br />
Inin l'urrit, in rastro nostro Aqucnsi singulis annis<br />
in f'esto Natabcii Domiui quadraginta snlidos morla-<br />
norum et nnarn lanceam in mnlarionibns domi-<br />
nornni, pro omni scrvicio, exaccione et demanda.<br />
Quarc volumns et (Irmiter precipimns pro nobis<br />
et heredibus nosiris cpind predielus Angerus et<br />
heredes sui imperjielnum bnbeant predietuni nio-<br />
lendinare. ad facienibun ibidem molendinum cnm<br />
onmibus perlinenciis suis inqierpelunin ,<br />
DE ANNO Sr.XTO ( r277-l'278).<br />
i-eddendn<br />
inde nobis el lieredibns nosiris, postqnam dictnm<br />
niolendiunm Ineluni l'neril , in Castro nostro Aquensi<br />
singidis annis in leslo Natalicii Doinini, quadra-<br />
ginta solidos niorlanorum et nnnm ianceam in uni-<br />
tacionibus doniinorum, pro ornni .servicio, exac-<br />
cione el deuianda . sii-ut predictum esl. In cnjus , etc.<br />
T. li. apud Turrim Londonie, .x. die Januarii<br />
anno, elc. , .\j. [ i !78].<br />
15G. Et mandalum est uiagisiro Ade de Noriï.<br />
constabulario casiri Bin-degale, quod eidem Angero<br />
de prediclo molendinari seisinam suam sine dila-<br />
cione babere i'aciat. T. ut s'.<br />
157. Rex onmibus, etc. , salutem. Moveritisquod<br />
nos universis et sinijulis civibus nostris Acpiensibus<br />
(pii a senescallo nostro Vascouie specialiler vel in<br />
génère a|)pellaruul , ipiique ad pacem nostraiu<br />
liberaliter veuientes, Ibraie pai?is iuter dictum se-<br />
' La porle qui coiiiliils.iil do Dav ;'i<br />
Vinccnt-(le-X.iiril('s.<br />
l'iihliayu ile Siiiiil-<br />
I<br />
I<br />
uescallum et dictam communilateni per niajoreui<br />
et conslabidarium nosti'os Bui'degale et alios llde-<br />
les nostros ])rovise gratis conscncient, reniittimus<br />
et perdonamus onnies transgressioues et excessus<br />
quos contra nos et nostros fecerunt usque ad pre-<br />
seuteni diem , necnon et indignacionem aninii seu<br />
rancorem, si ex causa predicta vel alia quacumque<br />
contra eos vel aliqueni ex eis aliquam vel aliqueni<br />
conceperamus, eosdeni ad noslram graciani admit-<br />
tentes; concedimus eciani eis (piod ipsi de cetero<br />
singulis annis in creacioneni majoris très lideles<br />
ciigant nobis vel senescallo nostro Vasconie pi'cseu-<br />
tandos, de quibus nos vel diclus senescalius unum<br />
(pieni nialuerinuis acreptennis 'I confirmenuis in<br />
niajorem civitatis ojnsdeni, el in omnibus loris,<br />
liberlalibus 1 1 consuetndinibus babeant staluin il-<br />
luin (piem baliebant tenipore quo Rogerus de Ley-<br />
burnia, tune senescalius nostei- Vasconie', cipit<br />
in manuni Tioslrani niajoriam civitalis predicle. El<br />
voiunuis et concedimus ijuod si nos vel beredes<br />
nosiros aliquo lenijiore predictis civibus jioteslalem<br />
ebgondi niajorem aul'erre conlij;i'rit alicjuo tem-<br />
])ore, iidem cives ad slalinn (pi.'iii babuerint teni-<br />
pore quo doniinus rex, genitor nosler, eisilem<br />
priino conlulit niajoriam. absipie iinpediuiento<br />
nostri vel nosiroruiri libère l'evertaiilur. Vnliimus<br />
insn|)er el piecipimus (piod lora, consuetudines,<br />
libertales, necnon privilégia a progeniloribus uos-<br />
Iris et nobis opienta, quibus bactenus pacilice iisi<br />
sunt, cisdem civibus invioiabililer conserventiir. In<br />
cujus, etc. Datum apud rui'riiii Londonie, .\j. die<br />
Januarii.<br />
158. Rcx omnibus, etc., salutem. (lum ex ipia-<br />
dam coniposicione inter dilecluui et lidelem iios-<br />
trum Lucain de Tliany, senescallum noslrum<br />
' Roger<br />
(le Lcybiirne fut sénéchal do Gascogne, gcrcnn<br />
vires d'unïni Edward' in Vdscou'a, en 13-0 (voir l'analyse<br />
du nis. de Wolfenbiitlel dans les Xoticrs et cxlriiits des ttianit-<br />
sei'its, t. XIV, p. /i.)3, et le siippiéiuent au tomî I des <strong>Rôles</strong><br />
<strong>gascons</strong> y p. cxix). C'esl donc de i-27f> à 1278 que la mairie<br />
de Dax fut aux mains du roi d'AuglcleiTc.
IA.R.V1--1278]<br />
Vasconie, ex parte una, et lideles nostros cives<br />
Aqueuses, ex allera, nuper facta super discordia<br />
(jue inler ipsuni sencscallum et cosdeiii cive^ vertc-<br />
Ijatur, iideui cives iiobis leneantur in mille lihris<br />
burdegalensiuin nobis vel mandato nostro sol-<br />
veudis, nos de sjjpciali jjracia ninnibus et sinjjujis<br />
civibus qui predicte roniposicioni l'acte et ordinale<br />
ac per nos acceplale et eonfirniate consentirc volue-<br />
rint et ad diclani pacem veiiire ', infra nienseni ab<br />
inslanti fcsto Furificacionis conipulandinii , porcio-<br />
nera que singidos ipsorum conlingit vel contingerc<br />
polerit liuximus reiiiiltendam, it;i
(légale nostro noniine persoKalur; et quod dicti<br />
cives procurent litteras communitatum Burdegale,<br />
Baione, Vasati, el aiiarum coninninitatuni , civila-<br />
tuni et villai-um Vasconie, nobis liirigeiulas, per<br />
(jiias nobis dévote ac humiliter supplicetur ut<br />
aniini nostri rancoiem et indignacionem , si quam<br />
versus eos ex causis predictis concepissemus , et<br />
excessus, si rpios contra nos et nostros usque ad<br />
diem supplicacionis hujusniodi fecerint, et defectus<br />
quos incurrisse dicebantur-, remittamus eisdem,<br />
eosdem ad noslram graciam de benignitate regia et<br />
pietate solita admitlenles. [Extilit] eciam ordinatura<br />
quod dicte conimunilates supplicabunt nobis quod<br />
pri\ilegia a prcdi'cessoribus noslris civibus Aquen-<br />
sibus concessa, et maxime privilcgiuni a clare<br />
memorie domino U., gonitore nosiro, eisdem con-<br />
cessum super eleccione majoris, jm'atorum et com-<br />
munitatis habenda, confirmais digneniur, et eos<br />
foris, consuetudinibus , et libortatibus , rpiibus ipsi<br />
et predecessorcs sui hacteniis nsi sunt, gaudere<br />
permittamus, quasdam obligaciones quas certe<br />
persone civilatis ejusdem, occasione cujusdam<br />
discoidie quondain habite inler Augeruni Roberti<br />
et suos, ex pai-te una, et Rcymundum Arnaldi de<br />
Domo Nova et suos fecerunt, ex altéra, que sedata<br />
dieilur ex magnilicencia regia, iiichiiominus rcmit-<br />
tendo. Nos, predictis tractatu et ordinacione nobis<br />
expositisserialim, eosdem ralos et gratos haberaus,<br />
ac ipsos, cpiantum in nobis est, tenore jM-esencium<br />
confîrraamus. In cujus, etc. Datum apud Turrim<br />
Loiiiionie, .x. die Januarii.<br />
MEMltR. 2. [in DORSO.)<br />
1G1. Al très haut prince e scignur Plielipe,<br />
|)ar la grâce de Deu rey de Ffraunce, Edward, par<br />
celé mesmo grâce rey de Engleterre, seygnur de<br />
Irlaunde e duc de Guyene, saluz, e sei aparailé a<br />
sun pleisii-. Cum Gaston de Byerne doist q'il aveit<br />
apelé de faus jugement c de defaute de dreit de<br />
nostre court a la voslre, e sur ceo nus feïst ajorner,<br />
lesqels apeus il ne pursiwy pas, mes, cum celi<br />
qe entendi perdre ses terres e ses bens par ses<br />
mauveis apeus, il dist vileines paroles en vostre<br />
pi-esence contre nostro jiersone, lui estant en nostre<br />
ROLES GASCONS.<br />
[A. R-vf-iayS]<br />
fei , la quele chose porte tele peine corn vus savez ;<br />
e après si graunt outrage q'il nus aveit fet, il vint<br />
a nous et se niist de cest Irespas a nostre volunté;<br />
e nous de nostre volunle' le reveames a vostre court<br />
piu" sei dédire e repeler de sa bouche devauiit vus<br />
les avautdites vileines paroles e pur returner après<br />
a nus a parfere sur ces trespas le surplus de nostre<br />
volunté, et il ensi le fist; e cora il ^^nt a nous,<br />
nous le retenimes en nostre prison com nostre<br />
homme a punir a nostre jileisir. Pur qei nous en-<br />
tenduns et par vérité nus semble qe, puis qe il fu<br />
issi cheii de ses apeus e fu en nostre mein, k'il nul<br />
profist ne deit prendre par enchesun de ses apeus<br />
ne nul damage ne lui deit eslre amendé, mes a<br />
nous semble qe pur si graunt offense il deive greve-<br />
ment estre puni soluni la quantité c la qualité des<br />
persones e del let. E, sire, com nous le toiiimes<br />
issint e[n] nostre prison a ordcncc de lui nostre<br />
volunté, vos, sire, nus enveastos vos messages cji<br />
nus prièrent par vous qe nus le deliverassons e le<br />
vus cnveïssons e lui pardonissons rancour de quer;<br />
e nus, volanz fere vostre requeste, le vos enveanies<br />
e par noz messages vus mandâmes qe celé volunté<br />
nostre en la([uele il se fu mis nus vus bailames<br />
a ordener a la vostre. E ne entendons pas ne unqes<br />
n'entendimes (je par la nosti'e volunté, la quele<br />
nos avoms translaté en la vostre, vus' pussez ne<br />
ne devez dire ren contre nous ne a nostre damage<br />
ne deshoniu', mes taunt seulement a atemprer la<br />
peine k'il dust porter del graunt trespas q'il nos<br />
ad fet, la (juele nos |)ussoms avec doué par nus<br />
mesmes; e ceo poez vos ben entendre, si vus<br />
|)lest, par les lettres que nus vos enveames par vos<br />
messages del ])ardon de rancour de nostre quer a<br />
l'avauntdist Gaston, en lescjueles est contenu ([e<br />
nus ne entendioms pas ({e par cel pardon rien<br />
(lescheït des amendes que nus devioms prendre.<br />
E nostre senescal de Gascoyne nus ad monstre un<br />
escrit de une partie de vostre dist ;<br />
e emerveilloms<br />
nioul de ceo qe vos aveez dist sur le fet des autres<br />
persones que sunt nos homes as qels nous ne avoms<br />
failli de dreil , ne il ne se mistrent e[n] nostre volunté<br />
ne en nuli dist, kar nul ne se i niist for qe sole-<br />
' I\ls. lis.
[A. R. VI'- 1278]<br />
RÔLES<br />
ment ledist Gaston, ne nus ne entendons, par la<br />
volunt($ nosire la quele nus vos bailumes a onlenor<br />
a nosire honur, que vus' pusscz ren dire al prolist<br />
del dist Gaston ne de nul autre persone, for ke<br />
taunt soulemeut a l'bonur de nous, pur amender<br />
les trespas q'il nous ad fet, si com desus est dist.<br />
E pur ceo vos prieras, com cher seignur, qe vus<br />
voiliez regardei' nostre honur, qe est lote vostre ', e<br />
cesser des cnquesles e des aprises qe vus^ avez fêtes<br />
e comandé a fero, et repeler ceo qe vus avez disl<br />
sur ces choses, si ceo leneez pur dist, la quclc<br />
chose ne entendoms pas, desi cum nous ni' enten-<br />
doms nule reii esire '. . . , ne unqes ne entendirues.<br />
E si vus' plesl, ostez vostre mein des teres e de la<br />
jurisdiclion do l'avaunldist Gaston e de nos autres<br />
homes que ne sunt devaunt vos par apcl. A Deu<br />
sire, que vos {jard louz jors. Dond à Rothelan<br />
le .XV. jor de Novembre, le quint an de nostn'<br />
règne [1277].<br />
MEMItn. 1 .<br />
162. Re\ omnibus Chrisli lidelibus ])resenles<br />
lilleras inspecturis, salutem in salulis Auctore.<br />
.Noveritis qiiod nos, ad instanciam et requisicioneni<br />
domini Imberli Guidonis . dicli de Rrilhaco, |)recario<br />
concessimus Willelmo Reymundi de Domo Nova,<br />
civi .\(piensi, hospiti suo, quod possit facere in<br />
turri
li<br />
rimus domiini do Miraïuunde ' que fiiil quondani<br />
Augcri de Mirauiunde, ciistodiendaia quamdiu<br />
nobis placueril , proiit liacleniis custodiri consuevit,<br />
voIms iiiandamus (jiiod predictam domum pre Hcto<br />
Ucvinuiulo lilierelis cusdidieudim, ut predictuiii<br />
csl, et recipialis ab eo securitatein ([uod doniuni<br />
ipsaiii restituet iiobis vel niandalo noslro, cum<br />
ipsani voluerimus reliabere. In cujus, etc. T. R.<br />
apud Weslmonaslerium , .xix. die Januarii.<br />
1G7. Rex omnibus ad quos, etc., sabilem. No-<br />
veril, univcrsitas vesti'a qiiod cum, ob quasdaiu<br />
Iransgressiones quas dileclus et (idelis noster Garsio<br />
de Marchia nobis et nostris, diu est, fecisse diceba-<br />
tur, totaoi (erram suam, diu est, seisivissemus, ac<br />
poslnioduni lerraiu ipsam sub certis pactis et con-<br />
dicionibus eideni restiluerimiis ", nos, eidem Gar-<br />
cioni facere voleules graciam ampborem , ob iau-<br />
dabile servicinm quod poslea nobis fecit, predictam<br />
terram suam libère restiluimus, indiguacionem<br />
seu rancorem aiiimi, si contra ipsum occasiouc<br />
quarumlibet transgressionuin usque in bodiernum<br />
diem conceperaiims, pcnitus rémittentes eidem. In<br />
' (^lasteliiau-de-Tursan et Miraniont-Sensacq (Landes, arr.<br />
SainL-Sever, c. Geaiuie).<br />
" Voir dans Rymor, à la date du i" juin 1^70 [die lune<br />
in ci'tislino Trinitatis) , ta cliarle par laqueil»_' Gassion de La-<br />
niaïque, dont les terres avaient été saisies «eo quod qui-<br />
frbusdam rcbellibus suis terre Vasconie dudum adliesin , pro-<br />
leste pour l'avenirile sa constante Gdélilé. Laïuaripie est dans<br />
la Gironde (arr. Bordeaux, c. Castelnau-de-Médoe).<br />
ROLES GASCONS. [A. R. vi°-ia78]<br />
cujus, etc. T. li. apud Turrim Londonie, .xv. die<br />
Januarii. Et dupplicantur.<br />
168. Rex omnibus ad quos, etc., sabitem. Quia<br />
dilectus et fideiis noster Augerus Mote solvil nol)is<br />
centum niarcas quas dederamus pro donio de Ga-<br />
rosse ' in balliva de Rraceiigo, nos, volentes eidem<br />
Augeio graciant facere speciaiem, concedimus ei-<br />
dem Augero et beredidus et successoribus suis domum<br />
illam cum liominibus, nemoribus, pasluris,<br />
niolendinis et aliis pertineuciis suis, prout eandem<br />
donunn emimus pro predicto .Augero '<br />
a Dulcia,<br />
lilia quondani Jobannis le Parker, babendam et tenendam<br />
eodem modo quo predicti Dulcia domum<br />
illam tenuit et lenere debuit, dum fuit in manu<br />
sua. In cujus, etc. Teste me ipso apud Westnio-<br />
uasterinm ,<br />
.xix. die Januarii.<br />
1 69. Rex senescallo suo Vasconie, salulem. Licet<br />
mencio (lat in lifteris nostris patentibus quod di-<br />
leclus et (idelis Augerus Mote solvit nobis centum<br />
marcas pro domo de Garosse (juam concessinius<br />
eidem, nicbilomiuus vobis niandainus quod lune<br />
primo ponatis eundem Augerum in possessionem<br />
ejusdem domus, quando vobis aperte constiterit<br />
(juod idem Augerus centum marcas solverit anle-<br />
dictas. T. R. ut s°.<br />
' Garosse (Landes, arr. Mnnl-de-Mai-san, c. Moreenx). Le<br />
nom de la baille où se Irouvoil cette localiti- n'a pasélé iden-<br />
liOé.<br />
' Ms. l'oncio.
V<br />
UOTULUS VASCOME<br />
l)i: VWIS REGM RKGIS EDWVRDI I SEXTO ET SEPTIMO.<br />
MKMlîlt. 5.<br />
170. Prn liominibtis Unione.— \\o\ I>iico do Tany,<br />
senoscallo suo Vascoiiie, saliiti'in. Accedeiis ad nos<br />
Araaldus de Marlio, civis Baione, procuialor pro-<br />
boi'uni lioniiimm rjiisdcm ville, ciim litteris eoruiii-<br />
dem lioniimiiii paleiilibus, nos ex [)arle sua ot<br />
hominiim prediclonini rogavil instanter ut siiti,<br />
de pccunia iu (pia eis teneinur et quani ab eis pro<br />
uegociis nostiis nuituo icci'pimus, apud Baionaui<br />
satislîeri facerernus; et. quia Reymundo de Ta-<br />
iezun', nu[)ei' coiistabulario noslro Burdegalo, in-<br />
junximus quoi! liominibus pirdictis dr pccunia<br />
predicta de exitibu.s ballive sue satisfaceret, qui,<br />
solula eisdcni (juadaui parle pccunie predicle, re-<br />
siduum ejusdoni pt-runie eisdeiii solvere dislulil,<br />
ad ipsorum dispendiuni non modicum et gra\ amen<br />
ut ex insiuuacione pruditli Arnaldi accr|)inius, de<br />
quo quidcin residuo prefalis honiinibus volumus<br />
satisfieri , vobis inandanuis quod , si predictus Rey-<br />
niundus com|)otuin suuni reildiderit de prrunia pre-<br />
dicta et eadem pecuiiia sibi in codem conq)olo l'uc-<br />
rit aliocata, tune executores prefati Reymundi, ad<br />
quorum manus bona et calalla ipsius Bi'vniundi<br />
devenerunl, et eciam bcredes ipsius Reynuuidi,<br />
distfingatis ad residuum predicle pecunie prefatis<br />
h'iminibus sino dilacionr reddendum; et, si prefa-<br />
lus Rcymundus eonipotuni suuiu de pecmiia pre-<br />
' Ms. Tttkrun.<br />
DE ANNO SEXTO (1278).<br />
dicla non roddideril, nec eadem pecunia siiii in<br />
compolo suo fucrit aliocata, tiuic oisdeiii boniiiii-<br />
bus residuuni prcunic pi-cdicle, quod eis a reti'O<br />
est de cxilibus ballive vestre, aliiinde sine diia-<br />
cionc habcro facialis. El boc nullalcnus omilliilis.<br />
T. B. apud Dovorani , .xxviij. (Le Janunrii.<br />
171. Vio Ebulonc de Podio. — Box omnibus bal-<br />
li\isct (idclibus suis ad quos, etc., saluleni. Scialis<br />
quod concessimus dilecto vallctto nostro, Ebuloni<br />
lie l'oiiio (iuillclmi, (piod unam donuun sccuram<br />
libère sibi constriicre possit in leira de Entrcdeu-<br />
mars, in solo proprio quod voculiu' bonor Tuiris,<br />
vel apud Blezinak', prout sibi magis piacuerit,<br />
et (lomum illam keiiiellare el kernellatnm tciicre,<br />
prout sibi magis \idcrit expedire. In cujus, etc.<br />
T. B. apud Uovoram, .iiij. die Fi'ebruarii.<br />
172. Rexconstabulario suoBurdcgalc, salulem.<br />
(jum dudum mandnssenuis per lilleras noslras<br />
patentes, sigillo nostro quo tune ulebaniur consi-<br />
gnalas, quas iiispexinuis et quas pênes nos reti-<br />
nuimus, dilcclo el (id(>li nostro Wiilulmo de Monte<br />
(jaugerii, tune constabulario castri nostri |)redieti,<br />
ipiod ilileclo vallelto nostro Ebuloni de Poilio Wil-<br />
lelnii sexaginta et tics niarcas argcnti, in ([uibus<br />
Ebuloni prcdiclo pro duobus cquis in obsequio<br />
nostro perditis et jiro uno equo ab eodcin enq)to<br />
tenebamur, noslro nomiue bberaret, vobis nian-<br />
' Bltsignac (Gironde, arr. Bordeaux, c. Crcon).
46<br />
damus quod prefato Ebiiloni, vel ejus certo at-<br />
tornato Las litteras deferenti, predictam jiecu-<br />
niam siiiu ddacioiie liberetis. Et nos illam vobis in<br />
compolo veslio laciemus allocari. In cujus, etc.<br />
T. ut s".<br />
173. Pio Garsione de Marchia. — Rex senescallo<br />
suo Vusconie, saluleni. Cura nos oninia illa que<br />
habenius et habere deberenuis in castellaniis de<br />
Marca et de Castro Novo', que omnia diiectus et<br />
fidelis noster Stephanus Monteferandi " de dono<br />
nostro ad vitam suam teaet et tenere débet, de-<br />
derimus et concesserimus dilecto et iideli noslro<br />
Garsioni de Marcbia et heredibus suis, post de-<br />
ccssum ipsius Stcpbani babenda et tenenda sibi el<br />
beredLbus suis, faciendo inde iiobis et beredibus<br />
nostris servicia débita et consuela, ac ab codera<br />
Garsione honiagiuin deijitum receperinius de pre-<br />
niissis, vobis niaiidaniiis liimiler injungendo qua-<br />
linus, cum vobis constiteril quod de eodeni Ste-<br />
pbano Monleferrandi contigerit bumanitus, vel<br />
idem Garsio aliter fecerit gratnm et voluntatem<br />
dicti Stepbani de predictis, eidem Garsioni predicta<br />
omnia liberare et ipsum in possessionem inducere<br />
ULdiatenus omitlatis. In cujus, etc. T. ut s".<br />
1 Ih. Pro ffatcisfaciendis ^. — Rex inajori et civi-<br />
bus suis Baione.saluteui. Cum venerabilis j)afer'. ..<br />
episcojHis Oveli'iisis, sedis apostoiice legatus, pro<br />
defensioue lidei cbristiane et terre Hispannie contra<br />
Mauros, galeas in civitate nostra predicta proponal<br />
facere lioii el armari, nos, noientes lani laudaljile<br />
propiisiluni per nostros aliquatenus iin|)ediri, vobis<br />
njandajiius qnalinus ad inandatiim ipsitis legati et<br />
jireces rrgis CaslelJe illuslris dictas galeas in civilate<br />
predicla lieri armari, et inde exirabi libère pcr-<br />
' Laui;ir
senescallo nostro Vascoaie presentandos , de (|uibiis<br />
nos vel dictiis senescaHiis uniini , (juprii utilioieiii<br />
virlerimus, acccptemus et confirmemus in inajonin<br />
civitalis ejiisdein; et in omnibus foris, liberlalibus<br />
et consueludinibus babeant statum ilbirii quem<br />
habcbant (einpoie (juo iiinjorilalem , comiminiam<br />
et viginli juratos pacince possidejjant '. VoUimus<br />
iilique et conccdimus qiiod, si nos vel hcredes<br />
nosiros ali([uo leiiipore poteslatom, coinmuiiiam<br />
et vijjinli juratos babondi ac l'iigendi inajorein<br />
sin(julis annis ad rngimen popuH civitalis auferre<br />
contigeril, partcin aut totum, eisdera civibus<br />
iiostris Aquensibus, iidem cives Aquenses ad sta-<br />
tum quem babuerunt teuipore quo domiiius rex,<br />
gonitor nostcr, oisdrin primo contulit majoritatem ',<br />
(pio iiabebant coiiiMiuniaiu, \i(jiuli jusiiciarios et<br />
uiiiMii cabdellum, cum suis antiquis libcrtatibus,<br />
abscpie impcdimenio nostri vel nostrorum, dum<br />
eis placuerit, bbere reveitautur; et quod omnes<br />
cives Aquenses super omnibus queslionibus et<br />
querelis per Aquensem cariani et ilios qui sunt de<br />
Aquensi curia, sicut consuetum est, ju(bceiilur;<br />
probibirionem vero faclam j)er senescailum Vas-<br />
conie aut ejus ballivos ne judicia et appellaciones,<br />
que consueverant venire ad Aquensem curiani,<br />
ibidem venirent alque deciderentur, prout con-<br />
suetum exliterat li'rnporibus retroartis, fociemus<br />
tolaliter revocari, itn ipiod clidi ci\es Aquenses per<br />
nos seu baIJivos nostros amodo super biis nulla-<br />
tenus inolesleiitur. \ olunuis insiq)er et prcripimus<br />
quod fori, cousuetudines, iibcrtalcs, necnon pri-<br />
vilégia a nostris progeniloribus et nobis optenta,<br />
quibus pacifiée usi sunt, cisdern civibus nostris<br />
Aquensibus inviolabiiitor conserventur ac eciam<br />
confirmentur, obligacioncs siquidem, quas certi<br />
cives Aqueuses fecerunt occasioiie disrordie quon-<br />
dam babite intcr Augcrum Uoberti et suos, ex<br />
parte una, et Ueyniundum Anialdi de Domo Nova<br />
et suos, ex altéra, pcnitus relaxantes et eciam ré-<br />
mittentes. Si vero ipsorum indigeanms cxcercitu,<br />
iidem cives Aquenses nobis semel ia anno infra<br />
portus et Garonam cxcercitum facieni, prout et<br />
' Voir plus haut 11° 157.<br />
' Les historieus ne paraissent pas avoir connu cet acte do<br />
Henri III.<br />
ROLES GASCONS. /i7<br />
(luando nobis illum facient alic nosiro Vasconie ci-<br />
vitates. In cujus, etc. T. R. apud Doiiameneye',<br />
.xxiiij. die Marcii^<br />
177. Pro Gitillardo de la Launde \ — Rex venera-<br />
i)ili in Cbrislo palri R., eadem gracia Batlinniensi<br />
et Wellcnsi opiscopo, cancellario suo, et dilecto<br />
et lideli suo Oloni de Grandissono, saluteni. Cum<br />
lîrunus do Saya, qui ])reposi(uram de Berzak te-<br />
nuit ad vitam suam ex conunissione nosira, diem<br />
clauscrit extremum, ut accepimus, ac Gaylaidus<br />
de la Launde nobis diu et laudabibter servierit,<br />
sicut vosmct ipsi satis noslis, per quod ipsum<br />
Gaylardum grata vicissitudine i)roso(pii voliniius<br />
et favore, vobis mandanuis quod oidem (iavlardo<br />
preposituram predictam coiniiiittatis, lenenilam<br />
prout obscqui[i] sui quod nobis inipeiidit, ut pre-<br />
dictuni est, diuturna (idelitas ipie vos non ialet<br />
id exposcit, et [U'oul id ad bouorom nosirurii et<br />
conmiodum ipsius Gaylardi juxta discreciones ves-<br />
tras magis videbilur expediri;. Kl, si (piid forte<br />
lacionabiliter subl'uerit quare id facere non ex-<br />
pédiât, tune preposituram illani eideiii Gaylardo<br />
rommittalis lenendam ail voliiiilatem nosirani, ut<br />
per vos de eadem prepositura et slalu cjusdem<br />
plenias cerciorati, inde ficri laciamus quod de<br />
vestro concilio inde duxerinius ordinandum. In cu-<br />
jus, etc. T. R. apud Westnionaslerium, .xxviij. die<br />
Maii.<br />
178. Depotestate data admittendi adgraciam régis<br />
homines. — Rex onmibus ad quos, etc., salutem.<br />
De fidelilato et industria venerabilis palris R., Ra-<br />
tlioniensis et Wellensis opiscopi, cancellarii nostri,<br />
et dilecti et fidelis nostri Ottonis de Grandissono<br />
confidentes ad plénum, damus et concodiiiius eis-<br />
dem plenariam potestatem reconciliandi nobis et<br />
ad graciam nostram admittendi (juascunque |)er-<br />
sonas, sivc singulares, sive de quacuncpu; existant<br />
' Down Anipney. ou Ainpney Dowri, romtfi de Glou-<br />
cesior.<br />
^ Voir plus loin, n^ t83, uneaiitro rédaction d*^ ceUo charlo<br />
avec des variantes qui toutes, sauf une, sont de pure forme.<br />
^ Publié dans les /t/T/n'ye« historiques de la Gironde/ t. VI,<br />
p. 353. Cf. pins haut n"' i3i) et i5-:i.
48<br />
[coniniunitnte|, et romillendi eisdem rancorem<br />
nostrum ri iiijiiriaiii nostrani sitigulariter vel com-<br />
muniter, jiixta ai-biliiuiii eoniiiulem ef)iscopi rt<br />
Otonis, raUiin liabeales et llnrium (jiiicf[ui(l pre-<br />
flicli episcopus ol Ollo nosti-o nomine lacère dnxe-<br />
rint in [iremissis. In ciijus, oie. T. ut s°.<br />
179. De Gastoiw de liicviia. — l\cx venerabili<br />
in Clii'islo palvi R. . Balhonien-i et Wellensi epi-<br />
scopo, cancellario suo, et dilecto et fidcli suo Olloni<br />
de Gpandissnno, saliit;'in. QuiT, ex insinuacione<br />
(ide dig-na, mippracccpimus ipiod (inslo, vici coiiie-;<br />
Bierne, et siii, qui nos pretei'itis teinporilins olTen-<br />
derunl, super omnibus ofiéusis et opprobriis nobis<br />
par ipsos faetis vei dictis, corpora, terras et oiunia<br />
l)ona sua lolaliter de alto et basso nostris suppo-<br />
nere vohint ordinacioni et voluntali, nos, de fide-<br />
litate et indnstria veslra ad plénum conlldenles,<br />
vobis per présentes plenariam damus et concedi-<br />
mus potestatem admittendi prediclura Gastonem<br />
et stios, si se nostris ordinacioni et volimtafi sub-<br />
mittere voluerint, ut predictum est in premissis,<br />
ad graciam et reconciliacioneni nostrara; volontés<br />
et concedeutcs (piod , si quid ad milioacionem pe-<br />
narum predicto Gasfoni et suis ocoasione predicta<br />
légitime debitaruni eisdem feceritis vel facere pro-<br />
iniseritis, id ratum et stabile habebimus et liabe-<br />
nius. T. , etc. , ni s'.<br />
180. De credenciii. — Rex eisdem, salulem.<br />
Cum inittamns ad vos dilectiun clericum nostrum<br />
VViilelmum de RIitlioburgo' pro negociis nostris cjue<br />
vos ipsi nostis ,<br />
cui super eisdem plenins aperuimus<br />
mentem noslram, vobis niandanuis quod eidem<br />
Willelmo in liiis que de negociis illis vobis expo-<br />
net, et precipue in responso negocii de que nnper<br />
per Tlioniam de Westmonasterio significastis , adhi-<br />
beatis in omnibus firinam fideiu. T., etc., ut s'.<br />
181. D.' appidliitioiilbiis r,no:atis. — Rex omni-<br />
bus ad ipios, etc. Novcrilis (pind nos prohibicinneni<br />
'
[A.R.vi"-i278]<br />
doiiainus onines Iransgressiones et excessus ipos<br />
cntili'a nos el nostros fecerunt usque ad presenlpin<br />
dieni, necnon iadignacionem aiiinii' seii raiico-<br />
reiii , si ex aliijiia causa cnnlra eos scu aliquem ex<br />
eis conceperamus , eosdem ad nostrain graciam ad-<br />
mitlentes. Goncedinius eciain eis de cetero [re-<br />
sentandos. de qiiihus nos vel diclus senescalliis<br />
uninii , ([iierii utilioreni viderinius, acceptemiis et<br />
conlirriienuis in niajoreni civitatiscjusdetn; etquod<br />
de onmibus foris suis, libertalibiis cl (•oiisuetu(b-<br />
nibus gaudeant libère et utantur. Volniiius utique<br />
et concedinuis quod , si ab([uii tenqxiri' coiUigcrit<br />
nos vel lieredes nostros auferre eisdcin civibus nos-<br />
tris Aquensibiis potestaleni habeudi eonununani et<br />
viginti juratos, ac eiigendi niajoreni singulis annis<br />
ad rogiincn populi civitatis ipsius, vel parleni aiil<br />
toluni, iiileni cives Aqueuses ad sUituni i|ueMi iia-<br />
buerunt anlc tcnipiis (pio ilominus rex, genitor<br />
noster, eisdein primo contnlit niajoriam , in quo<br />
habebant comnuinani ,<br />
viginti justiciarios, et unuin<br />
capdellnin. cuin suis antiqnis liberlatibus abscpie<br />
impedimento nostri vel nostroruni , diiin eis pla-<br />
cueril, libère roverlanlur; et (juod onines cives<br />
Aqueuses super omnibus conquestionibus et qiie-<br />
relis per Acpieusiuni cui'iam civiuni et illos qui<br />
sunt de ipsa Aquensi curia, sicut consuetum est,<br />
judicentur. Volunius insuper et precipimus quod<br />
fori, fonsiietudiiies, liberlales, necnon privilégia a<br />
nosiris progouitoribus et a nobis optcnta, eisdein<br />
civibus nostris Aquensibus inviolabditcr observen-<br />
tur; et nos eadeni conlirniaiiius, hoc exceplo (niod,<br />
super magna cusiuiiia ipio i'('ci[)ilur et recipi con-<br />
suevit de vinis apud Burdegalani , dictis nostris ci-<br />
vibu'^ |)ei' cou(irinnrioiiem et concessinuem [iresen-<br />
ciuin nieliil juris accrescat vel decrescat, nec nobis<br />
aliquod prejudicium generetur'. Obligaciones si-<br />
quidem (pias certi cives Aquenses fecerunt occa-<br />
sione discordie (juondam habite inter Augerum<br />
' Le ms. ajoute : «ni.<br />
' Cette dernière phrase ( depuis hoc exceplo quod) est la<br />
seule addition que contienne celte rédaction , comparée à<br />
celle dn a'i mars (plus haut, n° J76).<br />
ndLES GISCO.SS. — II.<br />
RÔLES GASCONS. 49<br />
Roberli et suos, ex parte uiia, et Rpymundinn<br />
Arnaldi de Domo Nova et suos, ex altéra, penitus<br />
reinittimus et relaxanius. Si vero ipsorum indi-<br />
geainus excercitu, iideni cives nobis semel in anno<br />
infra portus et Garonam excercilum facient, prout<br />
iliud nobis l"aci;re consueverunt et debent. In eujns<br />
lei , etc. T. R. apud Gloucestriani , .viij. die Augusti.<br />
I8/1. Pro WUIelmo de Monte Revelli. — Rex<br />
omnibus ad quos, etc., saliitem. Scintis quod de<br />
gracia nostra dedimus et concessimus dilecto et<br />
lideli nostro Willclino de Moule Revelli id quod<br />
ad nos pcrlinet de lorisfaclura Bernardi de Ayllyan<br />
junioris, cpiam coiilra nos fecil injuste appellando<br />
ad curiam doinini régis I francoriiiii ; volentes et<br />
concedenles (piod idem Willclinus forisfacturam<br />
illam babeat, absipie impedimento nostri vel nos-<br />
îrorum. juxia concessionem nostram supradiclam.<br />
lu cujus, etc. T. R. apud Laiigenor.', .xxviij. die<br />
Augusti.<br />
Et inandatum est Ballioniensi et Wellensi epi-<br />
scopo, cancellario régis, et dilecto et lideli régis,<br />
Otloni de (!ran(lisono,.quod eidein Willelmo foi'is-<br />
facluram illam haltère faciant juxla donacionem<br />
régis supradiclam.<br />
MliMDH. ."). (/.V »0/iSO.)<br />
185. Rex omnibus, etc., salulem. Novorit uni-<br />
versilas veslra quod, cum dilecti et (ideles nostri<br />
cives Acpienses appellacioni (piani a dilecto el li-<br />
deli nostro Liica de Tliaiiy, senescalio nostro Vas-<br />
eonic, ad curiam serenissimi principis domini<br />
nostri l'liilip|ii, l)ei gracia régis Fl'rancorum, se<br />
interposuisse asserebant, gratis cl sponlanea re-<br />
uunciaverint voluntate, nos universis et singulis<br />
civibus (pii predictam appcllacionciii fecerunt vel<br />
appellantibus adiieserunt gcncraliler vel speciabler,<br />
indignacionem vel rancorem aniiiii nostri, si quam<br />
\e\ (piein contra ipsos vel quenilibet ipsorum ex<br />
ista vel alia quacumcpie causa conceperamus, duxi-<br />
inus i-emiltendum , universos et singnios ejusdem<br />
civitatis bénigne ad nostram graciam admitlenles;<br />
' Longiior.<br />
comté de Shrewshury.<br />
NPHIMLMC 5AII0X.,Lr.
50 RÔLES GASCONS.<br />
el , si (juid, occasioue [irodictoruin, ab eisdem civi-<br />
lius iinlversis vel singulis possemus exigere quo-<br />
quoiiiodo, nos liberaliler remilfiiiius usque ad<br />
hodiernum diem.et perdonaïuus eisdem de gracia<br />
nostra speciali. In cujus, etc. T. li. apud Tumni<br />
Lnndonie, .\ij. die Januarii, anno regni nostri<br />
sexlo.<br />
1 86. Rex omnibus , etc. , salutem*. Noveiitis qiiod<br />
nos veiicrabili in Christo patri R., Dei gracia Ba-<br />
Ihoniensi el Wellensi cpiscopo, cancellario uostro,<br />
et dilecto el Qdeli iiostro Otloni de Grandisono, vel<br />
eoruni alteri, tenore preseuciuni, concediiiius po-<br />
lestalein redigcndi seu laciondi redigi ad agricul-<br />
liirain foreslani nostrani Burdi'gale, et eani tra-<br />
dendi peipcluo vel ad lenipus certis persouis in<br />
forma quani viderint expedire, raluui et gratnm<br />
liabiUiri quicquid per ipsos vel eorum alterum fac-<br />
tuiii , traditum sen concessiim fuerit in pi'einissis.<br />
In cujus, etc. Daluni apu
[A.R.vii'-i-!79]<br />
est, lenore prespncium confirmauius et ab oniiiiljus<br />
precipimus observari. In cujns, etc. T. R. apul<br />
Macleffeld', .xxvij. die Sepleinl)ri-:. El (lupliraiiUir.<br />
190. Rex senescaiio suo de terra sua Petrago-<br />
ricensi, saluleni. Cum dederimus et concesserimus<br />
dilecto et fideli nostio Luce de Taiiy (piasdam villas<br />
et tonas infia terram nostram predictani babeiidas<br />
ad totam vilam siiatn, et velimus quod eedem<br />
ville et terre manuterieanlur in cisilein liberlalibus<br />
qiiibus manulenebantur dum eas lenebamus in<br />
manu nostra, vobis mandamus cpiod villas et terras<br />
' Macclesfield , comté de Cbcstcr.<br />
191. Pro Luca de Tany. -^ Même acie que h-<br />
précédentjusqu'au-v mots: in cujus rei , etc. , quanidin<br />
nobis placuerit duraturas. T. R. apud Wyndeso-<br />
ram, .x. die Jannarii [i27
52 ROLES GASCONS.<br />
ris predicli Oslieili de quielaiicia soiucionem dic-<br />
tai'uni siimniarum [)ecunie testilicantibus, et exa-<br />
minalo ultoiius ne,oocio, eidem Aycardo de dictis<br />
qiiinqiiajjiiila liliris sine dilacione, prout justum<br />
fiierit, siilisfieîi . vel iiido allocacionem habere fa-<br />
ciatis, ne ea occasione ipsuiii oporteat ad nos ite-<br />
ratiim habere rucursuni. Daluiii apud Uyndeso-<br />
rani, .xij. die Januarii.<br />
19i. Pi'o Jiihaime de la Laimilc. — Rex niajdri<br />
et burgensibus de Bni-go-siiper-Mare in Vasconia.<br />
sahileni. E\ pai-te dilecli et fidelis noslri Jobannis<br />
de la Launde nobis est ostensuui quod, cuui nos<br />
nuper per cailani nostrani vobis et siiccessoribus<br />
vestris niajori cl burgensibus de Burgo qui pro tera-<br />
pore fueiiul, (piasdaui liberlates concesseriiuus',<br />
habendas prout in eadem caria nostra plenius<br />
continetur, vos, pretoxtu earunidein iibertatuni,<br />
quamdam libertatem jusliciani excercendi exti-a<br />
portam barrere de Burgo que vobis racione dicte<br />
concessionis nostre de jure conipetere non débet,<br />
prout vos ipsi alias confessi estis, super predictuni<br />
Joliannem de la Launde occupastis minus juste; quia<br />
igilur, in liujusniodi concessione vobis facta , inten-<br />
cionis nostre non fueraljus alienum vobis concedere<br />
aut donare, nos, eidcni Jolianni injuriari nolentes<br />
in hac parte , vobis mandamus quod ipsum Johan-<br />
nem onininiodas iibertates, quaspretextubujusniodi<br />
concessionis nosire SMj)er i[)sinn extra porlani pre-<br />
dictaui usurj)astis, d quibus anie concessioneni<br />
ilUiin juste uti et gaudere consueverat, bbere et<br />
aiisque inqjediniento habere et excercere pennit-<br />
tatis. T. ut s".<br />
195. Pjo Oiuero de Lilhjan. — Ilex Jobanni<br />
deGreyliy, senescallosuo Vasconia, salutem. Mous-<br />
travit nobis Oliverus de Lyllyan quod, cum nuper<br />
' Par<br />
une charte donnûe à Bordeaux le lO décembre laGi,<br />
publiée dajis ie Complémen! de la statistique du département<br />
de Ut (iironde, 1867, P- '"J • réédilée avec une Iradaction en<br />
regard par Lacoste, dans la Remic catholique (fc Bordeau.v<br />
la" année, 1891, p. 5 18-526. Ajouter la déclaration faite par<br />
le maire et les jurats de Bourg, lors de la grande enquête<br />
de 127^1 {Notices cl extraits des manuscrits, a' partie, t. XIV,<br />
p. 368).<br />
[A. R. vii°-i2 79]<br />
terre Garsionis de la Marche' que nobis eranl fo-<br />
risfacte eidem Oh'vero tradite fuissent custodiende,<br />
ac idem Oliverus per preceptum niagistri Rey-<br />
numdi, lune constahuiarii eastri nostri Burdegale,<br />
de exitibus terraruiu earuradem , de tempore quo<br />
idem Oliverus eas babuit nomiiio nostro custo-<br />
diendas, solveril in parteni acquietarionis ex|)en-<br />
sarum nostrai'um quas fTecimus, quando ultiino<br />
lueramus in Vasconia", in eundo a partibus de<br />
Solak usque Arcyns '<br />
et inde redeundo, sexaginta<br />
et decem libras burdegalensiuin, et ultra illam<br />
suniniani viginti et novem libras burdegalensiiun,<br />
ad ulterioreni acquielacioneui expensarum no.s-<br />
Irarum earunulem, idem Gai'sio exitus predictos<br />
jam in curia nostia corani constabulario nostro<br />
Burdegale instanter sibi reddi petit ah eodeni Oli-<br />
vero, ae, si exitus illi terrarum earumdem, de<br />
lempnre (juo eas in manu noslra, sicut predictuni<br />
est, tanquam forisl'actas lenuimus, eidem Garsioni<br />
de jure persolvi deberent, et ipsum super predictis<br />
.sexaginta et decem lihris eidem persolvendis niulti-<br />
pliciter procurât molestari, in ipsius Oliveri damp-<br />
luun non raodicum et gravamen; nos igitur, eidem<br />
Olivero injuriam fieri nolentes in hac parte, vobis<br />
mandamus quod, si vobis conslare possil ita esse,<br />
tune eidem Olivero de demanda quam idem Garsio<br />
sibi facit minus juste pro sexaginta et decem lihris<br />
supradiclis, eidem de exitibus terrarum illarum de<br />
lempore prediclo persolvendis pacem habere l'acialis<br />
non perraittentes ipsum occasione jiredicla contra<br />
justiciam molestari; el , de viginli et novem libris<br />
(|uas idem Oliverus ultra predictas sexaginta el de-<br />
cem libras persolvit pro expensis nostris predictis<br />
eidem allocacionem seu quietanciam habere f'acialis,<br />
[)rout discrecioni vestre magis videhiturexpedire. In<br />
cujus,etc. T. R. apud Wodestok ', .vj. die Februarii.<br />
1 96, Eodem modo mandatum est eidem Johanai<br />
' Sur Olivier de Liiliau (localité disparue dans la com-<br />
mune de Soulac), voir Beaiirein, Var. bordel. , t. I, p. ;|4;<br />
sur Gassion de Lamarque, plus haut, u° 1C7.<br />
En 1273-1376.<br />
' Soulac (Gironde, arr. Li'sparre); Arcins (arr. Bordeaux,<br />
c. Casicliiau).<br />
' VVoodstock, comté d'0.x(ord.
[A. R. vii'-iQyg]<br />
et conslabiilario caslri Bunlegalo pcr aliain litlerain<br />
palentem. In cujus, etc. T. ut s'.<br />
1 07. De senescakia Vasconie '. —<br />
Rex dileclo cl<br />
fuleli siio Johanni de (irilly, scnescallo suo Vas-<br />
conie, salutem. Lilleris vesU'is nuper nobis trans-<br />
missis receptis el auilitis ac pleniiis intellectis, ob<br />
qucdam contenta in l'isdem, nobis visuni fnerat<br />
exjiedii'c (juod vos Parisius us
54<br />
vis, elc, (le prestacionc predicta ad duos annos<br />
proroganda. Daluni ut s\<br />
201. Pro HeiD-ico le Waki/s. — Rex inagistro<br />
Ade de iNorff. , conslabulario castri sui Burdegale,<br />
salulem. Cuiii uuper vobis inandaveriiiuis quodha-<br />
bere faeorelis diledo nobis Heruico le Walcys, civi<br />
Loiidonie, quacb'ingentas marcas in qiiilms eidoin<br />
Hciirico tenemur pro vinis ab eo caplis ad opus<br />
nostiuni, el vos iiiobil inde fecerilis, ut accepiiiius,<br />
de (jiio niiraniur, vobis iteralo inan:lainiis liniiiter<br />
injuii;;entes quod, juxta teiioreiii alterius mandati<br />
nostri vobis inde dirccti, cideui Heurico vel ejus<br />
certo altornalo de predictis quadringentis marcis<br />
unacurii sexeies vigiiili marcis, quas idem Henricus<br />
postmodura rauUiavit venerabili patri R. , Batbo-<br />
niensiet Weilensi opiscopo, et dilecto etfideli nostro<br />
Olloni de Grandisono, nuper in partibus Vascooie<br />
ageiilibns ad o()us nostrum, ad négocia nostra inde<br />
c.vpedicnda sine diiacione satisfieri faciutis, reci-<br />
jHcnles ab ipso Heniico littcras nostras de predictis<br />
quadringentis marcis, et eciara biteras predicloruni<br />
episco[ii et (Jllonispredictani pecuniara teslilicautes.<br />
Et, cum pecuniam illam eidera iiberavcritis, nos<br />
vobis inde debitam aHocacionem seu (piietanciani<br />
babere facienuis. T. R. apud Wodestoiv , .xvij. die<br />
Febniarii.<br />
202. Pro Joliaiiiie de Camou. — Rex omni-<br />
bus, etc., sahileni. Inspeximus litleras patentes<br />
quas venerabilis paleiR., Batlionieiisis et Welleusis<br />
episco|ins, canceliarius noster, ol dilectus et lidelis<br />
nosler Ollo de Grandisono, nuper vices nostras in<br />
Vasconia gerentes, feccrunt Johanni de (ianiou,<br />
civi Baione, in bec vcrba :<br />
rrNovcrint universi présentes litleras ins[)ectuii<br />
quoil nos R., Dei gracia BaUioniensis et Weilensis<br />
episcopus, et nos Otlo tle Grandisono, miles, ilbis-<br />
tris régis Anglie vices gerentes in Vasconia , Jobanni<br />
de Camou, civi Baione, resliluimns possessioneni<br />
l'urni sui apud Sanclum Leoneni Baione ', queui<br />
dominas Lucas de Tany, quondam senescaikis Vas-<br />
' Aujourd'hui quartier Saint-Liion , près île la porle d'Es-<br />
pagne.<br />
ROLES GASCONS.<br />
[ \. R. vii°-i 279]<br />
conie, posuerat ad nianum domini nostri predicti;<br />
salvo in omnibus jure quod idem dominus noster<br />
habet vel babere potest in fnrno predicto. In cujus<br />
rei testimoniuni.sigilla noslra duximus presenlibus<br />
apponenda. Datum Baione, .\j. idus Julii, anno Do-<br />
mini. ni°. ce". Ixxviij"'."<br />
In cujus, etc. T. li. ajjud Wodestok, .\j. die<br />
Marcii.<br />
203. Pro (iuillelmn Pétri de Mni'ernelo. — Rex<br />
conslabulario castri sui Bnrdegale, salutem. Man-<br />
damus vobis quod, secunluni lilleras venei'abilis<br />
patris B. , Bniboniensis e( Weilensis episcopi, et<br />
dilecti et lidelis nostri Oltonis de Grandisono, vobis<br />
direclas, de quinquaginla libris bnrdegalensiuni<br />
Guillebno Pétri de Mavernelo solvcndis, eideni<br />
Guillelmo easdeni quin(piaginla librassine diiacione<br />
persolvi facialis, secundum tenoreni litleraruni ea-<br />
nuiidem. Et nos eas vobis in conq)oto vesiro volu-<br />
mus allocari. T. R. apud Wodestok , .xiij. die Marcii.<br />
20 'j. Pro Gaillardo de la Ltiumle. — llcx dileclo<br />
el lideli suo raagisiro Ade de Norffolcb, consla-<br />
bidario castri sui Burdegale, salutem. Conqueslus<br />
est nobis Gaillardus de la Launde,doniicellus nosler,<br />
quod, cum i[)se essetin jiacilica posscssione donii-<br />
uii quorumdam bominimi queslalium de Tyuralz<br />
in parochia Sancli Mauiilii" et de Sancto Luper-<br />
cnlo in parocbia Sancli Joliannis de Stonlas\ l!ur-<br />
degaiensis diocesis, et lenementorum suorum , lem-<br />
pore (|uo caslrum de Bennagiis cum pertineiiciis<br />
karissime matri nostre in jiarle soincionis dotis sue<br />
duximus liberandum, magister Poncius de Insida,<br />
clericus, cui predicta mater noslra predictum cas-<br />
lrum cum pertinenciis el aiiani lerrani suani quani<br />
tcuet in Vasconia cuslodienda tradiderat, sine cause<br />
congnicione do diclis bominibus el eorum lene-<br />
mentis indebite disseisivit; el premissa una cum<br />
predicto Castro et pertinenciis diledo el lideli nosiro<br />
Johanni de Greilly liberala fuei mil , qui adbuc<br />
' Le 10 juillet 127S.<br />
^ Saint-Morillon (Giionde, c. Labrède).<br />
' Sainl-Jean-d'Estempes, auj. Labrède (Gironde , an'. Bor-<br />
deaux). Baurein (Variétés bordelaises, I. II, p. 4 10) parle<br />
des Lalande, seigneurs de Labrède el de Saint-Morillon.
[A. R.vii°-i279] RÔLES GASCONS. 55<br />
eosdera homines et teneuienla dicitur detinere;<br />
quare peciit a aobis idem Gaillardus qiiod super<br />
lioc apponere remediura curarenius, presertim ciiin<br />
tune nostris iii regiio nosirn Anglie ohsessis insis-<br />
teret incessanter. Unde, cum non sit eqnitati con-<br />
sonuni ut servitoros nosiri in rébus et pei-soiiis suis<br />
conlra justiciani molestentur, quoil eciaiii in aliis<br />
generaliter obscrvare tenemur, vobis precipiendo<br />
niandamus qnod, vocnlis (juos videritis evocandos,<br />
si inveneritis ita esse, tune prediclos homines cum<br />
suis teneraeniis eidom Gaillardo restitui sine more<br />
dilTujjio faciatis. Nos enim vobis super lioc cum<br />
cohercione commitlimus vices nostras, miindautes<br />
dieto Johanni et aliis quibuscumque quod vobis pa-<br />
ri'ant in bac parte. Datum apud Wodestok , .xj. die<br />
Marcii.<br />
205. Pro Peiro (le Lavarzaco cl liemardo de<br />
Castellione. — Rex omnibus, etc., salutem. Cum<br />
dilecti nostri Petrus de Lavarzaco , miles , et Bernar-<br />
dus de Castellione, rloniicelius, de licencia (iilelium<br />
nostrorum venerabilis patris R., Ralhoniensis et<br />
Wellensis episcopi, et Oflonis de Grandisono, nii-<br />
litis, quos pro neffociis noslris destinaveranuis in<br />
Vaseoniam ,<br />
liomafjia et fidclitatcm,iii quibusnoliis<br />
tcnebantur in terris de Tornebresio et Socesyo ',<br />
dileclo et (ideli nosiro G., comili Armaniaci et Fe-<br />
zenciaci' fccerint el prestiterint, juxta conecssin-<br />
nem eidem comili a nobis faclam, nos, prediclo-<br />
nim homagionim et fidelilatis preslacioncm ratam<br />
et gratam habcnles, eandem tenore presencium<br />
confirmanuis et eos
50 ROLES GASCONS.<br />
qnnd id, quod haclenus crfja nos el noslios laii-<br />
dabiliter incepislis, benivolencia solita conlinuare<br />
stiideatis in fulnrum, pro qiin favore et gracia coii-<br />
gruis teniporijjus vos respicere volumus ul debe-<br />
iiiiis. Daliiiii ut s°.<br />
^209. Consiiuiles litteic diriguntur Bernardo de<br />
Aiiiiaii', majoi'i Burdegale, et Ernaido Giiillelini<br />
Emerici.<br />
210. Rnx dilecto et fideli suo Guylardo de Burgo<br />
salutem. Super hoc [quod] venerabili [)alri R.,<br />
Balhoniensi el Weliensi episcopo, cancellario iios-<br />
Iro, mipcr inandastis quod vos ad quasdain coiii-<br />
gaciones et confederaciones faciendas inter jjartes<br />
qua^dani in civitatc nosira Burdegale, inter quas<br />
longo temporc enntenciones duraverunt, vos intro-<br />
misistis cum pfreelii , sicut iilein episcopus nobis<br />
plenius nunciavit, vobis niandamus quod nobis<br />
placet quod bujusmodi confedeiaeiones et per ma-<br />
Irimonia et alio modo liant et ad efFectum perdu-<br />
cantiir; nos enim de ve^Ira et enrunidem (idelitate<br />
in lanluni confidinuis quod ncquaquani credere<br />
pnssuMius quod ali(pias colligaciones facereaut con-<br />
federaeiontuii gênera providere velletis, (jue nobis<br />
aul nostris fore possent futuris lemporibus preju-<br />
diciales. Et ob iioc preniissa licri eatenus expediro<br />
credinuis quod vestre el suc industrie eadeni ad<br />
presens duxiiiuis reiinquenda. Daluni [ul s°].<br />
211 .<br />
Rex dilecto el (Ideli sno .lobanni de Greilly,<br />
senescallo suo Vascouic, snlutem^ Mandastis nobis<br />
nuper quodintellexistis quod doniiaus rex Ffranco-<br />
nun jani de novo providit el julieri fecil quod foca-<br />
giuin, quod homiiies noslri Vasconie nobis nuper<br />
gratis concesserunt, ad opus suum et comitisse Le-<br />
niovicensis levaretur; super quo volumus et nian-<br />
damus quod , si aliqui , nomiae régis ipsius , pro<br />
hujusmodi focagio ievando ad vos accédant, tune<br />
' En Bernard DalUaii est lu promiei' maire noté aprrs quo<br />
le roi (l'Aii|;leleri-e eut rendu la mairie tic la ville do liordeaiLx ,<br />
dans la liste inséive au Lii're des Coutumes, p. /io5. Bernard<br />
d' Ailla ri est cité plus haut, n" ii3.<br />
' Publié par Cliauipollion-Kigeac, leUres de rois et reines,<br />
t. I [). ay3.<br />
,<br />
[A.R.vii°-i27
[A. IL ïii"-i279J<br />
rectis plenius contiiietur, ac (juidani vcstruni sibi<br />
bucusque obedire et tamquîtin domino siio iiitendei'e<br />
recusavfM'inl, ni acccpimiis . ppc qiiod dictus cornes<br />
nos rogavil iil sibi super hoc subveiiiri faciaiiius,<br />
nos,requisicionisiie,qnateniis sine dainpno et pre-<br />
judicio iinstri fieri possil, anniientes in preniissis<br />
conccssinuis ei ipiod vos, (pii eideni coinili lani-<br />
quam domino vestro gratis intendere volueritis,<br />
bomajfia et servicia veslia sii)i cilra festnni sancti<br />
Micliaclis proxitno fulurum f.iciatis, juxia tenorem<br />
lilterai'iim a iiobis cidem coniili snper don.ncione<br />
hujnsinodi concessarum; ita lanien qnod nidbini<br />
ex vobis ad boc contra voiuntatoni snam compcllat<br />
presenlibus posl prediclum feslum sancti Michaelis<br />
mininu! vabturis. T. R. apud VVodeslnk, .xij. die<br />
Marcii.<br />
213. Pro Pelro Arnaltli. — Rex omnibus, etc.,<br />
saUitem. Iiispexinuis littei'as patentes venerabibs<br />
patris Roberti, Bathoniensis et Weliensis cpiscopi<br />
et diiecti et fidelis nostri Ottonis de Grandisono,<br />
vices nostias nupei- in Vasconia {jcrencium, in bec<br />
verba :<br />
«R.,pcrniissionedivinaBatlioniensisel Weliensis<br />
e|)isco]>us, et Otto de Grandisono, miles, illustrisdo-<br />
niini nostri l'ejris Anjylie vices (jerentes ' in Vasconia<br />
dilectis sibi casteliano et preposilo de Baiona ,<br />
salu-<br />
len\ et dileccionem. Onia per (Ide difynos invenimus<br />
(|nod doniiiuis Lucas de Tany, quondam senescalbis<br />
Vasconie, l'urnuni Petii Arnaldi de Lncii, pupilli<br />
liiii et heredis Pétri .Aniaidi de Lucii, civis Baione,<br />
ad iiianum doniini nostri rejjis posuit sine judicio<br />
super hoc facto, nos predictuni furnuni, prout<br />
idem pupiilus tenebat et bal)el)at tenipore ([uo<br />
idem dominus Lucas cepit ad Jiianiun pri'dicli do-<br />
mini régis furnum prediclum, duximus reslituen-<br />
dum, salvo domino nostro lejj-j et quibusiibet aliis<br />
jure suo. Et ideo vobis maadanins qnaliniis dictum<br />
l'etrum Arnalili in possessioncm predicti furni,<br />
prout diclum est, inducere nuUalenns omittatis,<br />
prout predifld lempore |)upiiii predicti' nomine<br />
tenebatur. El ad hoc faciendum aller alterani non<br />
cxpectcl. In cujus rei testimonium, presenlibus<br />
' -Ms. gcrens.<br />
RÔLES «ASCONS. M.<br />
ROLES GASCONS. 57<br />
sigilla nostra duximus apponenda. Datum Aquis , die<br />
Martis proxima ante festum béate Marie Magdalene,<br />
anno Domini .m°. ce". ixx°. viij"'.''<br />
In cujus, etc. T. ut s".<br />
21 /i. Pro Constanciii . que fuit uj'or llenrici de<br />
Alemannia'. — Rex dileclo clerico suo, majjislro<br />
Ade de Norff., constabulario castri sui Burdegalc,<br />
salutem. Mandamus vobis qiuxl de cusluma nosira<br />
Burdegale haberc l'acialis dilecle nobis Constancio,<br />
que fuit nxor Hcnrici de .Alemannia, quingenlas<br />
libras luronensium de prestilo. Et hoc nullalenus<br />
omittatis. In cujus, etc. T. ut s°. Per cancella-<br />
rium.<br />
215. De convencionibus initis inter Johannem de<br />
Greilly, nomine régis, et episcopmn, capitulum et<br />
coinmunium lasatenscs. — Rex omnibus, etc., sa-<br />
lutem. Inspeximus convenciones inler (hiectum et<br />
fidelera nostrum Jobannem de Greilly, scncscallum<br />
nostruni Vasconie, nostri nomine, ex parte una, et<br />
venerabilem palrem Hugonem , e|)iscopum , ac capi-<br />
tulum et communiam Vasatenseni, ex ailcra, inilas<br />
in bec verba :<br />
irln nomine sancte etindividue 'rrinitatis,amen.<br />
Noverinl universi présentes paritei' et luluri quod,<br />
cum inter dominum Edwardum , regeni Anglie illus-<br />
trem, Aquilanie ducem, et predecessores ejus, et<br />
locum suum tenenles in Vasconia, ex parle una, et<br />
venerabilem patrem dominum Hugonem, Dci gracia<br />
episcopum, ac discretos \iros capitulum Vasatcnsc<br />
et predecessores corum, ex altéra, retroaclis tem-<br />
porLbus fuisset et esset discordia et contencio gravis<br />
adniodtim dura et aspera , super co «piod dicliis<br />
dominus rex et sui senescalli Vasconie asscrebant'<br />
et dicebani civitatem Vasatensem et districtum<br />
ipsius civitatis ac omnia bnna tcnqioralia que<br />
' Dax . le i() juillet i2-8.<br />
' Piililic par Cliampollion-FiRoac, Lettres de rois et reines,<br />
t. I , |>. a 1 )<br />
' C'est ce iiii'avait déjà prétendu Henri 111 {Râles <strong>gascons</strong>,<br />
t. 1, 11°' '472, 673, 811, loG'i). Ajoutez une lettre de l'arcbe-<br />
véque d'Auch et de ses sulTrai^ants au roi (Rymer, 4 février<br />
1378) et la lettre écrite apn''8 le concile d'Aucli à Edouard 1"<br />
en ia79 (Mansi, Sacrosancla concilia, t. .XXIV, p. 217).<br />
8<br />
uirnitt^uc KAiio.iiLC.
jjivdicli opiscopus et capiliilum liabent et habere<br />
debent in civitate et diocesi Vasatensi, de feodo<br />
cjusdem legis Anglie , Aquitanie ducis , esse et esse<br />
dcbere , ac ipsos episcopum et capitidura subesse<br />
et debere subesse stbi ut domino feodi temporali,<br />
racioue bonoruni lemporalium predictoriuii ;<br />
ROLES GASCONS<br />
et se<br />
baboie et habeie debere jus regalie in bonis<br />
episeopalibus, sede vacante, necnon jiu-amentuni<br />
fidelitatis et obcdieucie, excercitum, cavaicatam,<br />
ostagfia, jus tenendi assisias, faciendi fieii preconi-<br />
zacioncs, et alia quamplura deveria et servicia, iu<br />
civibus, hominibus, civitate, districtu et bonis pre-<br />
dictis, et se fuisse et esse in possessione vel quasi<br />
possessione omnium pieniissoruni ; episcopo et ca-<br />
pitulo predictis oninino contrarium asserentibus<br />
et diecnlibns civilalcm Vasatensem et distnctuni<br />
civitatis ac aba bona tcmporaiia que babeut in dio-<br />
cesi Vasatensi, et oranimodam jurisdiccioneni et<br />
justiciam allam et bassani in predictis omnibus, ad<br />
ipsos pertiuere et pertinere debere, sicut francum<br />
puruni et liberuni allodium, francam, purani et<br />
lilieram elemosinam, et in eoruni possessione vel<br />
quasi esse et fuisse a tanto leinpoie citra de cujus<br />
contrario memoria non existil, née predicio régi<br />
subesse vel subesse debere; el , si forsan |)redicla<br />
vel aliqua de predictis prefatus dominus rex et dux<br />
Aquitanie vel sui senescalli in iocis predictis ha-<br />
buerunt et excereuerunt , illa liabueruni et e.xcer-<br />
cueruut per nsurpacioneni et violenciam, et in<br />
contradiccione episcopi et capiluli predictojuni , et<br />
in eorum et ecclesie Vasatensis enornieni lesionem<br />
et grave prejudicium et gravamen; et, occasione<br />
bujusmodi dissensionis, discordiez et controversie<br />
ecclesia Vasatensis multa danqina, tribulacioncs,<br />
o|)pressiones et angustias passa fuisset, et mulia<br />
mala et horaicidia exinde contigisseni et conlinge-<br />
rcnlincessantcr; tandem, pro bono pacis etconcor-<br />
die, venerabilis pater Vasatensis episcopus inenio-<br />
ratus, nomine suo et capituli et ecclesie Vasatensis,<br />
et nobilis vir dominus Jobannes de Greiliy, miles,<br />
senescailus Vasconie. nomine domini E. , Dei gra-<br />
cia régis Anglie illustris ac ducis Acpiilanie, snpei'<br />
omnibus et singuiis su[)railiclis et aliis predicla<br />
omnia et singula langenlibus, compromiserunt alte<br />
et basse in nos , Amanevum , Dei gracia arcbiepi-<br />
[A. R. vn°-i279]<br />
scopum Auxitanum, dicte Vasatensis ecclesie me-<br />
trojtolitanum, et Geralduni, eadem giacia comitem<br />
Armaniaci et Ffezenciaci , tanqnam in arbitres , arbi-<br />
tratores,seuamicabiiescompositores; promitlentes,<br />
sub pena mille marcaruni argenti, quelibet par-<br />
cium sibi adinvicem ,<br />
parti obtemperanti a parte non<br />
obtempérante solvendarum, quod, quicquid nos,<br />
arbitri seu arbitratores predicti ,<br />
simiiiter et concor-<br />
diter dixerimus , ordinaverimus,seu arbitratifueri-<br />
mus , servato juris ordine vel non servalo , in scriptis<br />
vel sine scriptis, die feriata vel non feriata, omni<br />
loco et tempore, tenebunt et complebunt, teneri et<br />
compleri facient ,<br />
et non venient contra de jure vel<br />
de facto uilis tera[)oribus, ullo modo; et omnia et<br />
singida supradicta ambe partes ad sancla Dei ewan-<br />
gelia juraverunt, se et omnia bona sua pro pre-<br />
missis teneudis el conipiendis specialiter obligan-<br />
les. Et fuit actum specialiter inter partes quod,<br />
si dominus papa re([uisilus nolueiit consentire<br />
dicto seu ordinacioni nostre hujusmodi, dictum<br />
seu ordinacio et omnia supradicta pro infectis<br />
et non habilis babeantur, et quod, anle consen-<br />
sum et licenciam speciaiem domini pape super<br />
boc babitam, dictum el ordinacio nostra nuliius sit<br />
moruenti, sicut bec omnia in litleris conqiromissi<br />
inde confectis plenius continentar; el dicte partes<br />
confesse sunt cnram nobis, et compromissum et<br />
omnia supradicta coram nobis sollempniler innova-<br />
runt. petentes cum instancia predicla i)er nos dif-<br />
(iniri et salubriter ordinari. Nos vero, communicalo<br />
prudentum et [ilurium prelatoruni ac magnatum<br />
consiiio, qui una nobiscum terre statum et ecclesie<br />
predicte plenius cognoscebant, tranquillitatem et<br />
concordiam totis viribus alfectantes, et quieli Dec<br />
scrviencium in eadem ecclesia providere studiosius<br />
intendentes, qui [iropter crebi'as et b-equentes con-<br />
tenciones et discordias divinis obsequiis vacare non<br />
poterant, ut decebat, nec subditos propter eorum<br />
duram cerviceni et inobedienciam corrigere nec<br />
punb'e, ut bujusmodi pestis et pericula evitentur,<br />
lie consensu parcium predictarum, ita duximus<br />
ordinandum quod , si presens ortlinacio domino<br />
})ape piacuerit, postquani sibi fuerit presentiita,<br />
tune deinum, et non ante, babeat et babcre incipial<br />
loboris (irinitalem. In nomine Domini dicimus et
(A. H. vii°-i279| RÔLES<br />
ortlinamus [i] quod districtus civitatis Vasalensis li-<br />
initetur per nos , archiepiscopum et coniitein supra-<br />
(liclos, retftiila nobis de voliintate parciura et data<br />
super hoc libéra polcstate. [2] Item, diciiiiiis ctor-<br />
dinainusquod episcopiis et capitulura Vasatense te-<br />
neant et se tenere recog-uoscant in fcodiim civilatem<br />
Vasaleiiseui et districtum , jiirisdiccionpui et jusli-<br />
ciam teraporalem, altam et bassani, qiiam hal)ftnl in<br />
oivitate eldistrictii predictis , et alla bona temjwiaba<br />
nue habent et iiabere délient in civilate et diocosi<br />
Vasalensi a prefato domino rege Anglie, Aquitauie<br />
dHCe;pro (piibusepisco|)us, sui et capituli noinine,<br />
iii inulacione doniini dabil eidi'in domino ivjji et<br />
duel, vel senescallo suo Vasconie, uniiin anslurco-<br />
ncm vel l'aneonem, pro sporla, gentileni. ad elec-<br />
cioneiu episcopi , in civitate vel diocesi Vasatensi.<br />
[3] Item, dominus rex, Aquilanie diix^ quitabit<br />
bominilnis et civibus Vasali genoraieni exceicilnm<br />
quem ab ipsis recipere cousuevit, et liabebit ac re-<br />
cipiel ab eisdem excercitum decern militiini cum<br />
eqnis bene annatis; vel, si ninluorint, cives et ho-<br />
niines Vasali debebunl cpiolibel die pro stipendiis<br />
dictorum milituni senescallo Vasconie septcm libras<br />
luroncnsium ni jfrorum ; et , qnando seiiescalliis inan-<br />
dabit eis excercitum, certilicaiiunl ouni per litteras<br />
vel nuncium ,<br />
utrum velint niittei'o deci-m milites vol<br />
dare pecuniam supradictam. Item, lacienl centum<br />
baiistariorum peditum excercilum, et aliorurn cen-<br />
tum pedilum, cum tells et lanceis, qui sint habiles<br />
ad pugnandiuii. Excercitus iste liet sicut excercilus<br />
débet lieri in Vasconia. [^1] Item, liabebit rex, Acpii-<br />
laniedux, \el senescallus Vasconie, juramenlura ab<br />
hominibus et civibus Vasali in forma consuela, cui<br />
non eontradicent episcopus et capilulum Vasa-<br />
tense. [5] llem, senescallus Vasconie Icnebit assisias<br />
et curiam apud Vasatum, sicut hactonus consuevit,<br />
nec in hoc episcopus et capilulum ronlradicent; et<br />
proptei- hoc in aliis jus opisropi el capituli non lo-<br />
dalur. [tij llem, rex Ang!ie, Aipiitanie dux, vel se-<br />
nescallus Vasconie, nunquani ullo casu potcrunt<br />
extraliere vel habere obsides de Vasalo, veruni pre-<br />
conizabitur, pro ipsis , pro juramento recipiendo , pro<br />
excercilu mandando, j)ro curia el assisia tenenda et<br />
expedii'uda ibidem , el pro liiis ([ue ad excercitum ip-<br />
sius curie et eonsislorii i'uerint opporluua.<br />
1 7] llem<br />
GASCONS. 59<br />
predictus rex Anglie, |Aquitanie] dux, et successo-<br />
res ipsius , aut senescalli sui in Vascouia qui pro<br />
lempore fueriut, nunquam récipient avocaciones<br />
aliquas de bonis aul rébus tpic sunt inl'ra civilatem<br />
predictam etdistriclum ipsius civit;»tis; et, si quas<br />
hacteiius receperunt in prejiidicium ecclcsic Vasa-<br />
lensis, revocenlur, si de jure liicrint revocande; et<br />
super hoc iiet brève jus el maturum , sine dilTugio<br />
per senescallum Vasconie, episcopo el capilulo su-<br />
pradiclis. [8j llem, judicia haclenns lata peijusti-<br />
ciarios episcopi et capituli Vasalensis vel altenun<br />
eonuu, vel per i|)sos episcopum el capilulum, non<br />
impugnabunlur per regem, Aquilanie ducem, vel<br />
senescallum suuni in Vasconia et ballivos eorum.<br />
[9I<br />
lliMu, diclus rex Anglie, | A(piitanie| dux, con-<br />
donabit episcopo, canonicLs et civibus Vasali qui<br />
ecclesie adheserunl, el remiltet eis rancorem et ma-<br />
lam vobintaleni . si quamconcepil forsilan contra eos.<br />
|io] llem, custodia bonoruni l'piscopaliimi, sedc<br />
vacante, remanebit perpétue pênes capilulum Vasa-<br />
lense, (pie cum Iruclibus fulurr) episcopo cum di-<br />
ligencia servabunlur. [11] llem, rex el dux pre-<br />
ilicUis, senescalli Vasconie vel eorum iiallivi, in<br />
piediclis bonis racionc regalis custodie vel alias<br />
nicliil pèlent, nec veudicabunt sibi jus aliquod in<br />
eisdem, nec camdcm ecciesiam occasione hujus-<br />
modi impedienl nec aliqualenus moleslabunt.<br />
(1 a] llem, si clerici civitatis Vasalensis aul diocesis<br />
cum armis insurgèrent contra episcopum vel capi-<br />
lulum Vasatense, iiivoralo ab eisdem episcopo vel<br />
ca|>ilulo auxilio domini régis aul senescalli ipsius<br />
in Vasconia, ipsi eis impercienlur auxiliuni et ju-<br />
ramen. [i3] Item, de injuriis cl excessibus com-<br />
niissis, ut dicilur, contra diclos episcopum el capi-<br />
lulum el subdilos eornmdcm pci' dominum Lucam<br />
de Tany, senescallum Vasconie quondani, vocato<br />
eo vel ejus procuralore per senescallum Vasconie,<br />
liet eis bi-evilerel sine dill'ugio juslicie coniplemen-<br />
tum. 1<br />
1 'ij llem, in sentenciis exequendis que non<br />
erunl a|)|)ellacione suspense, senescallus Vasconie<br />
vel lenens lociim ipsius juvabil episcopum et capi-<br />
tuluMi, cinn per eos vel eorum alterum fueril requi-<br />
situs. [i5 I<br />
Item, episcopus el capilulum baiiebunl<br />
sine iinpedimenlo el contradiccione quacnincpie jn-<br />
risdiccionem el jusiiciam altam et bassam, niino-<br />
8.
60 ROLES GASCONS. [A. R. '279]<br />
rem el iiiajorpin , ajniJ Ganzlicrcnium '<br />
cl Levescalr<br />
in honiinibus, casalis et terris suis. In omnibus<br />
auteiii locis aliis cl oasatis in diocesi Vasatensi,<br />
habcaut illaiii jurisdiccionem et justiciani quani ba-<br />
bere debent et hactenus habuerunt; et rex balieat<br />
illaiii justiciani (jnani consuevit babcrc in casatis,<br />
terris et iocis prediclis, exccplis Ganzherenio et<br />
Levescab et casatis ibidem , in (juibus babcbunt<br />
episcopus et capituluMi altam et bassam justiciani,<br />
sicut superius conlinetur. [iC] lleni, episcopus et<br />
capitulum non facient excercitum nec cavaicatam<br />
régi vcl scncscallis prodictis, nec boniines in terris<br />
eoruni casati, habentcs ibi domicdiuni, set cives et<br />
homines Vasati facient excercitum, sicut superius<br />
est expiessum. [17]<br />
Item, episcopus el capitulum<br />
non coiiiparcbunt nec litigabunt coram bailivis do-<br />
mini régis, Aquilanic dncis, vel senescaili sui, nec<br />
ois obcdient , nec eciam iitigalnint coram rege vel<br />
senescallo vel locuin ipsius senescaili teuentc in<br />
Vasconia generalem, extra civitatem et diocesini<br />
Vasalensem. [18] Item, a justicia episcopi et capi-<br />
tuli Vasatensis, si eontigerit apjiollari, appeUabitiir<br />
ad episcopum Vasatensem vel ad vicarium, sede<br />
vacante, et ab eodem episcopo vel vicario poterit<br />
appellari ad rcgem vel seuescallum Vasconie supra-<br />
dictos; ita quod in omni casu appellaciones secundo<br />
interposite ad regem vel senescalluni Vasconie ne-<br />
cessario habeant inter|ioni. Item, cum ad ipsos re-<br />
gem vel senescalluin conligeril appellari ab episcopo<br />
vel capitulo siipradiclis, non teneatur episcopus ap-<br />
pellacionem proseijui, nisi causa forsan ipsnm lan-<br />
gcret sicut partcni; nec incidat in penani nec solvat<br />
gagium aliquod occasione iilius appellacionis, set<br />
pars convicla in appellacionis causa dabil gagium<br />
consuctum. Item appcllans ab episcopo non exi-<br />
melur a jurisdiccione episcojii et capituli, nisi in<br />
causa duntaxat de qua fuerit appellatum. [ig] Item,<br />
quilibet senescalius in sua novilate, cum apud Va-<br />
satum primo vcneril, jurabil super altare beati Jo-<br />
liamiis presentcm ordiuacioucm se servaturum et<br />
omnia que continentnr in ea, ac eciam servare,<br />
dcfendere episcopum , capitulum , canouicos , eecle-<br />
sias et bona singula oorumdem, et similiter epi-<br />
' Gans<br />
(Gironde, arr. el c. Bazas).<br />
' liaboscau (c.Grignuls).<br />
scopus et capituli procurator jurabunt, in episcopi<br />
uovitate, se ordinaciouem hujusmodi servaturos.<br />
Item preslabit episcojms juranientum tidelilatis in<br />
civitate vel diocesi Vasatensi régi et duci, vel se-<br />
nescallo suo ia Vasconia , racione prcdiclorum bo-<br />
norum lemporalium, quando solvet sporlam supe-<br />
rius annolalam. [20] llem, rex Anglie, Aqnitanie<br />
dux, approbabit, ratiticabit, quantum erit in eo,<br />
banc ordinacionem, ac eciam sigillabit etjurarifa-<br />
ciet in animam suani quod eam servabit et faciet<br />
inviolabiliter observari , et singub successores ipsius<br />
requisiti eam per suas lifteras conlirniabunt. Si<br />
vero presens ordinacio eidem domino régi Anglie,<br />
Aqnitanie duci, non placuerit, eadem ordinacio pro<br />
infecta et non habita habeatur, nec pena bine inde<br />
promissa aliqualenus conmiittalur. [ai] Item, do-<br />
iiiinus rex predictus ministrabit expensas et sumptus<br />
ad optinendam licenciani sedis aposlolice super istis<br />
et conlirmacionem ad inslanciam régis ipsius, epi-<br />
scopi ac capituli predictorum. Hec omnia et singula<br />
suprascripta nos. arbitri memorati, pro bono paris<br />
et propter pericula que in presenli eminent cvi-<br />
tanda et utilitatem ipsius ecclesie evidentem, pro-<br />
nunciamus, dicimus et ordinanius, de voluntate<br />
parcium predictarum , salva in omnibus et relcnta<br />
sedis apostolice licencia speciali; et tune demnm, et<br />
non antea, presens ordinacio habere incipiat firini-<br />
tatem , cum dominus papa ipsam receperit , ap-<br />
probaverit et conlirniaverit, ac licenciani concesse-<br />
rit specinlem; nec intendimus constitucioni apud<br />
Lugdunum '<br />
su[)er hoc édite in aliquo contraire.<br />
Super alTario \eio de Bolder, qnem episcopus re-<br />
cognoscit se ab aniiquo a rege et duce superius no-<br />
minato lenere et lenel, nichil intendimus nos vel<br />
dicte partes immutare. Omnia suprascripta partes<br />
et magister Guillelmus li.", de Miro Monte, pro-<br />
curator seu siudicus ca|)iluli Vasatensis, et Uoatus<br />
de Pinibus, sindicus et procurator communitatis<br />
seu universitatis civitatis Vasati, babentes ad id<br />
spéciale niandatum sub modo quo pronunciavimus<br />
recepernni . ap])robavi'runl et expresse omologa-<br />
' Au<br />
concile tlo Lyon, sous Gréfjoiro X, en 137^. Voir le<br />
Corpm juris canoinci,yi, lib. 111, til. IX, cap. il : «De rébus<br />
ecclesiaslicis non alienandisii.<br />
" Ici conimenco la membi\\>a a.
[A. li. vii°-i-i79|<br />
mut. Acta l'ueruiit hcc el rocilata apiid Sanclum<br />
Severuni , die sal)bati in rrastino beati Martini hye-<br />
malis, iinnoDoiiiini .m". cc°. Ixx°. viij"'. In quorum<br />
testimonitiiri , preseiis ordinario sigilljs nosiris ac<br />
sigillo episcopi Vasatensis et curie Vasconie, quo<br />
utitur scnescailus, et episco|)i Adurensis (pii pré-<br />
sentes erant, ae cciani sigillis capitidi Vasatensis cl<br />
civitatis Vasali exlitit sigillata.n<br />
Nos auloiii prediclas convenciones et ordinacio-<br />
neni, quanlurii in nobis est, approhainus et ralili-<br />
camus. In cujus, etc. Datuni apud Wodestock,<br />
.viij. die Marcii. Kt Iriplicautur.<br />
MKMllll. 2.<br />
210. Ili'ui fiel);iiil (lia |)aii.i onnsiniiliurn liltera-<br />
luiii (le verlio ad verbnni, excepla liac clausula :<br />
ffltcm , judicia liaelenus lata per justiciarios episcopi<br />
et capitidi Vasatensis vel allenim eoruni t ,<br />
etc.<br />
217. Item lii'bïHit alia tria paria consimiliuni<br />
iitterai-uni do vcriio ad \erb»in, exceptis istis (jua-<br />
tuor ciausuiis; videlicet clausula predicla scilicct :<br />
tf Item, judicia haclenus lata", etc.; et ista : -Item de<br />
injuriis et excessibus coinmissis ul dicitiu'-', efc ;<br />
et isifl : rlteui, episco|)us etcapiluluin non coinpu-<br />
rebunt nec lilijjabunt coram bailivis domini refais<br />
Vquilaiiie ducis vel senescalli suir, etc.; et isla clau-<br />
sula: r-lteni, a jusiicia episcopi et capituli Vasaten-<br />
sis, si contigerit appellari», etc. Datum ut s*.<br />
218. lie.x ililectis et lideiibus suis Jolianni de<br />
Greyily, senescallo suo Vasconie, et magistro Ade<br />
de Norfl". , coustahulario castri sui Burdegale, salu-<br />
tem. Scialis quod coniuiisinuis diiecto nobis Gail-<br />
liardo de la Lnunde illani preposilurani de Berzak<br />
cum pertiuenciis ([uatu Brunus de Saia tenuit ad<br />
vitani suani ex commissioiie nostra. custodiendani<br />
quamdiu nobis placurrit; ila quod idem Gailliardns<br />
nobis inde reddat perannuni, per mauum consta-<br />
buiarii uoslri Burdegale (jni pro tempore fuerit,<br />
tantuni quantum alii cusiodcs ejusdem prepositure<br />
inde reddere consueveruut. In cujus, etc. T. [ut s*|.<br />
[En mar|jo] Vnraf fjHÎa infenus*.<br />
' SaitU-Sovcr, li' la novembre 1378.<br />
^ Voir if numéro suivant.<br />
ROLES GASCONS. 61<br />
219. De preposiluia de Berzac commissa. —<br />
I mandalo<br />
Rex dilrctis et fidelibus suis Johanni de Greyly,<br />
senescallo suo Vasconie, et magistro Ade de Norff.<br />
constabuiario casiri régis Burdegale, salutem. Scia-<br />
lis quod commisimus Gaylardo de la Launde pre-<br />
posilurani de Berzac' cuni perlineuciis, qiiam Bru-<br />
nus de Saya defuuclus nuper leouit ex conunissioue<br />
nostra ad vitam suam, custodiendani quamdiu no-<br />
bis placuerit, faciendo et reddendo inde ad opus<br />
nosirum per annum, constabuiario casiri noslri<br />
Burdegale qui pro tempore fuerit , tantum quantum<br />
alii custodes liactenus facere et reddere consueve-<br />
runt; volentes et concedenles fpiod idem Gaylar-<br />
dus custodiam illius prepositure kabeat in forma<br />
predictn. et rpiodiion aiiioveatur abeadem, nisi de<br />
iiostro speciali. Et ideo vobis mandanuis<br />
([uod cidem Gaylardo preposiluram illam liberelis<br />
cuslodii-ndam , sirut prediclum est. In cujus rei , etc.<br />
T. ut supra.<br />
220. Prn Gn.slonc, ricccomile Benrnic'. — Rex<br />
omnibus ad quos présentes, etc., salutem. Sciatis<br />
([uod admisinuis ad graciam et amorem nostrum<br />
dilectum ronsanguineum et lideieni nostrum Gas-<br />
tonem, \icccomiteni Biernie, et remisinuis et per-<br />
donavimus eidem oinnem rancorem et indiguacio-<br />
nem ;mimi quos erga ipsum conci^peianms occasione<br />
transgressiommi nobis per ipsum factarum lempo-<br />
ribus relroactis, et eidem Gastoni terras, castra et<br />
omnes possessionessuas, quas occasione Iransgres-<br />
sionum illarum Iradidit in manus nosiras, se et<br />
omnes ])ossessiones illas voluDtali nostre lotaliler<br />
submitlendo, et que eadem occasione adbuc sunl<br />
in manu nostra, restiluimus ad plénum; volentes<br />
et concedenles (juod idem Gasto occasione traas-<br />
gressionum earumdem per nos nullalenus moles-<br />
lelur in fulurum. In cujus, etc. T. H. apud West-<br />
monaslerium, .xxviij. die Aprilis.<br />
221. Va mandalum est Jolianni deGroilly, senes-<br />
callo régis Vasconie, vel ejus locum tenenli, quod<br />
terras, caslra, et omnes possessiones predictas que<br />
' Barsac {(îirond)*, arr. Bordeaux, c. Podcnsac).<br />
' Publié dans Rymer.
(•)2 RÔLES GASCONS.<br />
sunl in manu régis occasione predicta, et eciam<br />
castra de Rokeford in iMaiviauo, de Capseus et de<br />
Urgons', que super ipsuni Gastonem eadeni occa-<br />
sione per regeni occnpata fuerunt, restituât eideni.<br />
In ctijus, etc. T. ul s'.<br />
222. Pro Garcia Arnaldi. — Rex omnibus , etc.<br />
ad quos , etc. , salutem. Sciatis quod i-eniisinius et<br />
perdonavimus dileclo et fideli nostro Garsie Arnaldi<br />
de Navaiiies omnein indignacionem et animi ran-<br />
corem quos conceperamus erga ipsuni , pro eo quod<br />
dilecto consanguineo et (ideli nosiro Gastoni , vice-<br />
comiti Byernie, in discordia que nuper fuit inler<br />
regem et ipsum G., adhesisse dicebatur; et eidem<br />
restituinius, salvo jure ciijuslibet, castra sua, vide-<br />
iicet : de Saitu, de Bonulo, de Castro Novo, de Sa-<br />
madeto, de Castro Saraceni et de Monte Securo",<br />
cum jinibuset [lertinenciis eorumdeni; que quideni<br />
castra cepcramus et teneljanuis ad manuni nostrani<br />
habenda et tenenda eidem Garsie et heredibus suis<br />
suli eisdeiu modo et condicionibus quibus ea ante<br />
capeionem hujusmodi teiieliatel habebat. In cujus,<br />
etc. T. ut supra.<br />
223. Et mandatuin est J. de Greilly, scnescalio<br />
régis Vasconie, vel ejus locuin lenenti, (juod eidem<br />
Garsie castra predicta restituai in forma ])redicta.<br />
T. ut s".<br />
22/|. Pro Arsino de Navaiiies. — Consimiles<br />
iitteras de perdonacione hâbet Arsinus de Navaiiies<br />
et de restitucione terrarum suarum , videiicet : Mu-<br />
geron, Mar[paps] ^ et terre quam idem Arsinus<br />
babebat in Maciiang. , et quas rex eadem occasione<br />
cep(Mat in manum régis.<br />
225. Et mandatum est prediclo senescalio vel<br />
' Roquefort (Laudes, arr. Mont -de- Marsan); Captieux<br />
(Gironde, arr. Bazas); Urgons (Landes, arr. Saiut-Sever,<br />
c. Geaune).<br />
' .Saul-de-Navailles et lîoiinut (Basses -Pyrénées, arr. et<br />
c. Orthcz): Casteinau et Castcl-Sarrazin (Landes, c. Amou);<br />
Samadel(c. Geaune); Monsé|jur (c. Hagetmau).<br />
' Mii(;ron (Landis, arr. Saint-Sever); Marpaps (c. Amou).<br />
Le pays tic Machang. (ou île Mathang.) n'a pas été iden-<br />
tifié.<br />
[.A.R.vn°-i279j<br />
ejus locum lenenti quod terras predictas eidem Ar-<br />
sino liberet, sicut predictum [est]. T. ut supra.<br />
226. Pro Dertrando de Lados. — Consimiles<br />
btteras habet Bertrandus de Lados de perdonacione<br />
et restitucione domornm et terrarum suarum ,<br />
quas<br />
rex eadem occasione ceperat in manum régis. In<br />
cujus, etc. T. ut s°.<br />
227. Et mandatum est senescalio, etc. , quod<br />
Uberet, sicut predictum est. T. ut s°.<br />
228. Consimiles Iitteras de perdonacione Iiabel<br />
Petrus de Malo Leone et d(; restitutione terrarum<br />
suarum , videiicet : medietatem castri do Miro-<br />
monte,Gutpin etBieie', quas rex ceperat, ut prius.<br />
In cujus, etc. T. ut s°.<br />
229. Et mandatum eidem est senescalio \el<br />
ejus, etc., quod terras predictas eidem Petro li-<br />
beret, sahojure cujusiibol. T. ut s°.<br />
230. [In cedlla.] Edwardus, Dei gracia rex<br />
Anglie, dominus Hibernie et dux Aquitanie, oiinii-<br />
bus ad quos présentes litterc jiervenerint ,<br />
salutem.<br />
Sciatis quod remisimus et perdonavimus dilecto et<br />
fideli nostro Petro de Malo Leone, omnem ranco-<br />
rem et indignacionem animi contra ipsum concej)-<br />
tos, eo quod ipse, in discordia nuper habita inter<br />
nos et dilectum consanguineum et fidelem nosliuiu<br />
Gastonem, vicecomitem Byernie, eidem Gastoni<br />
adheserat; et eidem restituinuis terras suas, vide-<br />
iicet : medietatem castri de Miromonte, Gutpin et<br />
Biele, quas eadem occasione ceperanms ad manum<br />
nostrani. In cujus rei teslimonium, bas Iitteras nos-<br />
tras lieri fecimus patentes. Teste me ipso apud<br />
Weslmonaslerium, .xxviij. die Aprilis, anno regiii<br />
nostri septimo.<br />
231 . Pro Reymiindo Bobrrli. — Rex omni-<br />
bus, etc., salutem. Scialis quod remisimus et per-<br />
' Miramoiit-Sensacq( Landes, arr. Saint-Sever, c. Geaune);<br />
Viele ( c. Aire ) ; Gutpin n'a pas été identifié. Les liuit premiers<br />
mots de cet acte sont bitl'és sur le rùle et dans la marge on<br />
lit : Vacat quia restiUita/nit tillera cl cttncellata.
[A. R. vii'-i279l ROLES GASCONS. 63<br />
(loiiavimus dilecto et (ideli nostro Reymundo Rolierli<br />
obligacionem et fidejussionem quam erga nos fece-<br />
rat pro dilecto consang^iuneo et fideli noslro Gas-<br />
(ono, vicecomile Hyeruif!, saper observacione pao<br />
loriim et convencionum per ipsum Gastonem nobis<br />
l'acloruiii , et eidein restituimus terras suas , videlicel :<br />
terras de Gatnard»; , Torses et Bilort ' cum perlineii-<br />
ciis suis , quas eadeni occasione ceperamus in ma-<br />
num nostram. In cujus, etc. T. ut s".<br />
232. Et maudatum est predicto senescallo , etc.<br />
64<br />
Burdegale in parlo dotalicii siii nniiualim perci-<br />
piendas ad cerUis leriiiiiins, proiit in lilteris nosiris<br />
inde confectis jdenins continolur, assiguavimus<br />
habere ad eosdeni leiiiiinos de celero facialis. Et nos<br />
ipsas vobis in compolis vestiis lenore preseiiciuni<br />
precipiiiius allocnri. In cnjus, ele. T. ut s'.<br />
2/ll . De proteccione. — Episcopus et capitulum<br />
Vasalenses lialjpnl iitleras régis de prolecciono in<br />
Vaseonia simplices, sine clausula, per unum aii-<br />
nuiii duraliiras. T. li. apud Dovorani, .x. die Maii.<br />
242. Pro Gnslow , vicccomilc Berintin. — Hex<br />
constabulario suo de BurdegaJa qui pro tempore fue-<br />
rit, sakitem. Mandamus vobis ([uod dilccto consan-<br />
guineo et lideli nostro Gastoni, viceconiili Bearnie,<br />
annuuni feodum duorum miliuni libraruni liui-de-<br />
galensiuni et centuni uiarearum slerliugonun (piod<br />
eidein pcr uostrasiitteras dediinus de cusUnna IJnr-<br />
degale percipiendum ad certos lerminos, juxta tor-<br />
luani donacionis noslre predicle de celero liberetis,<br />
unacuni arreragiis dietorum duorum niiliuin iibia-<br />
rura imrdegalensium de terminis medie (piailra-<br />
gesime [iroxinio prelerite et sancti Johaniiis Baptiste<br />
proximo sequentis, et cciani luia cuin arreragiis<br />
dictaruni centuiu marcarum sterHngorum de ter-<br />
iiiino Pasclie proximo prelerilo. Et nos ea vobis in<br />
compotis vestris lenore presenciuni voKinius allo-<br />
cari. Incujus, etc. T. B. apud Westmonasterium<br />
.xxviij. die Aprilis.<br />
243. Pro Conslmiria, i/iie Jiiit ii.inr Heiirki de<br />
Alemania. — Hex constabulario caslri sui Burde-<br />
gale qui pro tempore fuerit, saluteni. Mandaiiuis<br />
vobis (juod ilias trescentas libras sterlingorum di-<br />
iecte consanguinee noslre Conslannie.que fuit uxor<br />
Heiu'ici de Alemannia defuiirti ,<br />
in partem dotis sue<br />
de cusluma nosira Burdegale assignalas annuatim<br />
dicte Conslancie \el suo certo allornato ipsius no-<br />
mine habere laciatis, ad termines inde statutos de<br />
cetero, juxia assignacioneni sibi per nos inde fac-<br />
tam , una cum arreragiis eorumdem de duobus ter-<br />
minis proximo elapsis. El nos eas voliis in eompoto<br />
vestro facienuis allocari. T. R. apud Dovorani,<br />
.ix. die Maii.<br />
RÔLES GASCONS. [A. R. vif- 1279]<br />
244. Pro Gaslone, vicomtte Bearnie. — Rex se-<br />
nescallo suo Vasconie vel ejus locum tenenti, salu-<br />
tem. Quia dileclus et lldelis noster, Gasto de Byer-<br />
nia, clamât baberc diversas libertates in terris suis<br />
Vasconie quibus ipse hucusque racionabiliter usus<br />
est, vobis mancbmius quod ipsum Gastonem liber-<br />
tatibus illis iili et gaudere pcrmiltatis, prout ipse<br />
eisdem semper hucusque racionabiliter usus est,<br />
et ipsum in eisdem liberlntibus et suis juribus cum<br />
justicia manuleneatis. T. ut supra.<br />
245. Pro Poiicio de Mora. — Rex cnnstabulario<br />
suo Burdegale ,<br />
saluteni. Cum nnper vobis manda-<br />
verimus quod diiecto consaaguineo et fideli nostro<br />
Gastoni, vicecomiti Bearnie, annuum feodum duo-<br />
rum niilium librarum burdegalensium et centum<br />
marcarum sterlingorum quod eidem per iiosli-as<br />
litteras dedimus de cusluma Burdegale percipiendum<br />
ad certos terminos, juxta formam donacionis<br />
noslre predicle de cetero liberarelis, una cum arre-<br />
ragiis diclorum duorum milium lil)ranim burdega-<br />
lensium de terminis medie (juadi'agesime proximo<br />
prelerite et sancti Johannis Baptiste proximo se-<br />
quentis, et eciam una cum arreragiis diclarum cen-<br />
tum marcarum sterlingorum de termine Pasche<br />
proximo preterito; ac idem Gasle leneatur Poncio<br />
de Mora, mercalori, in ducentis marcis sterlingo-<br />
rum quarumsolucionenivenerabilispalerR., Batho-<br />
niensis etWellensis episcopus, canceilarius noster,<br />
et dUectus clericus noster, Antoaius Bek, eidem<br />
Poncio pro prefato Gaslone faeorc manuceperunl,<br />
nos , eidem mercalori de prediclis ducentis marcis<br />
salisfieri volenles, vobis mandamus quod eidem<br />
Poncio dictas ducentas marcas sterlingorum do<br />
valis, annue feodo et arreragiis prediclis persol-<br />
diclo juxIa formam manuca])cionis predicle. El nos<br />
easdem ducentas marcas vobis in conqjoto vestro<br />
faciemus allocari. T. B. apud Weslmnnasteriuni,<br />
.vij. die Julii.<br />
246. Pro Gaillardo de Palis. — Consimiies lit-<br />
teras liabet Gaillardus de Palis, civis Burdegale,<br />
de qninquaginta et una libris sterlingorum, in<br />
quibus diclus Gasio ci tcnetur, et quarum solu-<br />
cienem jiredicli episcopus et Antonius pro eodem
[A.R. vii'-iayg] RÔLES GASCONS. 65<br />
Gastone facere manucepenint, etc., ut supra.<br />
T. ut s".<br />
247. Rex omnibus ballivis et fidelibus suis ad<br />
quos , etc. , salutem. Cum dilecti et fidèles nostri R.<br />
Bathoniensis et Wellctisis cpiscopus, cancellarius<br />
nostcf, et Ollo de Grandisono, nupcr vices noslias<br />
in partibus Vasconie gerenles, ad inslanciani no-<br />
bilis viri doniini Gerardi, coniitis Annaniaci et Fe-<br />
(lensaci , reniisissent et perdonasserit Reyinundo de<br />
Gradinhano seclam pacis nosirc (pie ad nos perti-<br />
nuit pro morte Colemitti' de Arcis, de qua idem<br />
Reymundus rettalus fuit, et pro qua per majorem<br />
et conimunitatein Burdegale de eadem civitate, ni<br />
dicitur, fuit bannitus, ila quod idem Reymundus<br />
staret recto in ruria nostra, si quis versus euni<br />
inde loqui veilct, et qnoil ipsc non iujjrcderetnr<br />
eamdem civitatem vel balleucani ejusdcm absque<br />
flictorum majoris et coiunuinitalis licencia vel con-<br />
scnsu, nos, prediclani perdoiiarionem ratani el<br />
lirrnam habere volentes, cidcni Reymundo firniani<br />
paceni nostram inde concedimus in forma prcdic la.<br />
In cujus , etc. T. R. apnd Westnionasterium , .\ ij. die<br />
Julii.<br />
Vacat quia retliluta fuit UUera el cancellata.<br />
MKMRIl. I .<br />
248. Pro regina Anglie , maire régis. — Rex di-<br />
leclo el lideli suo Johanni de Grelly, senescallo suo<br />
Vasconie, salutem. Mandaniiis vobis quodarrcrajjia<br />
pecunie que debelur karissime malri uostre Alia-<br />
nore, reg^ine Angiic, de cusluma Burdegale, do<br />
tempore quo Johannes de Vilela, lune senescallus<br />
Agenni^, custumam illain lenuil in manu domini<br />
régis Francorum, ab eodem Johannc recipiatis, et<br />
arreragia illa certo allornato ejusdem matris nostre<br />
libcretis ad opus suum. Et, cum arreragia illa ab<br />
eodem Joliannc receperitis, sibi de jjecunin illa<br />
debilam ([uielanciam habere faciatis; assignacionem<br />
cciam factam eidem niatri nostre de cusluma pre-<br />
dicta , antequam custunia illa fueral in manu domini<br />
' On<br />
peut lire aussi : Colennili.<br />
' En ia7'i {Bulletin de la Société des éludes littéraires du<br />
Lot, I. IX, |i. ao'i).<br />
RÔLES GASCOXS. — II.<br />
régis predicli, et lerminos solucionis assignaeionis<br />
ejusdcm eidem matri nostre de cetero faciatis ob-<br />
senari. Et hoc millalcnus omittatis. T. apud Oves-<br />
lon ', .\v. die Augusii.<br />
249. Eodem modo mandatnm est Ade de Norff.<br />
conslabulario caslri régis Burdegale, ipiod assi-<br />
gnacionem iiredictam et lerminos ejusdem eidem<br />
niatri régis de cetero liaberi et observaii faciat,<br />
eodem modo qiio assignacionem illam et lerminos<br />
solucionis assignaeionis illius liabere consuevil, an-<br />
tequam dicta cusluma fueral in manu domini régis<br />
Francorum. El hoc non omillal. T. iil supra.<br />
250. Mandalum est Johanni de Greilly, senes-<br />
callo Vasconie, el magislro Ade de NorlT. , consla-<br />
bulario régis Burdegale, quod, inspectis hltoris<br />
magnilici principis domini Philip|)i, régis Fran-<br />
corum illiistris, [(pias rex] cis sub sigillo suo Irans-<br />
millil, si quid Vlianore, regine Anglie, matri régis,<br />
a rétro fuerit de dolalicio suo Burdegale , in quo rex<br />
ei tenetur, proutin liltcris ])redictis pleniiis videlur<br />
coiilineri, id ei sine dilacione pei-soivi i'arianl. El<br />
rex solucioneni conslabulario in compoto suo faciel<br />
allocari. In cujus, etc. T. R. apud WeslnionasUî-<br />
riuin , .X. die Novembris.<br />
251. Pro Conslancia, que fuit uxor Ilenrici de<br />
Alemimnia. — Rex magislro Ade de Norif. , consla-<br />
bulario suo Burdegale, salutem. Cum concesseri-<br />
mus dilecle consanguinee nostre Conslaucie, que<br />
fuit uxor Henrici de Alemanaia\ indolalirium ip-<br />
sius Conslancie, trcscentas libras sterlingornm sin-<br />
gulis annis ad cerlos lerminos percipiendas de cus-<br />
luma nostra Burdegale ad totani \itain suani, vobis<br />
mandamiis, sicul alias mandavimus, quod id quod<br />
sibi a rétro est de diclis Irescenlis libris annuis,<br />
posl recessum venerabilis patris R. , Bathoniensis<br />
et Wellcnsis episcopi, cancellarii nostri, et dilecti<br />
el fidclis nostri Olonis de Grandisono a partibus<br />
Vasconie, eidem Conslancie sine dilacione habere<br />
faciatis. Et sic de anno in annum predictas tres-<br />
Ovcrstonc, comté de Nortliamptoii.<br />
Ms. Almania.<br />
IVPtllVIiniC ItlTIOn^LE.
66<br />
nOLES<br />
cenlas lihrns fsolvatis] ad tliclos Icrniinos in officio<br />
oonslabularie prediclo. Et nos cas in compolo vesiro<br />
farieiiiiis allocari. ]ii cnjiis, elc. T. II. a|HKl West-<br />
iiionnslrriuni , .\ij. die Novenibris.<br />
252. Pro Willelmodc Valencia. — Mandalum esl<br />
couslabidario régis Biirdegaie quod sine dilacionc<br />
haberc l'aciat dileclo et iideli régis, Willebno de<br />
Valencia, dueeiilas inareas sterlingoniiii, in partem<br />
satisfaccionis cxpensarum qiias fecil in partibus<br />
Agenesii pro ncgociis régis que in eisdeni par-<br />
tibus et partibus Uispannie re\ sibi injunxit ex-<br />
pedieiida, i>t quod boc nullatenus oniiflal. Et rex<br />
pecuniani iilain ei aliocabil. In cujus, etc. T. ut<br />
supra.<br />
253. Pro Beniardo de Biinlclia. — Rex dilec-<br />
tis cl fidelibus suis Lemovicensi, Petragoricensi<br />
et Catnrcensi scnescallis qui pro lenipon; fuerint,<br />
saiutem. Pro dilecto et fideli nostro Beruardo de<br />
Burdclia', vobis mandanius ({uod ipsum, bomines<br />
et bona ipsiusclattornatos suos ab oppressionibus,<br />
violenciis manifestis et iujuriis, in l'eodis et terris<br />
nostris et dominio nostro, et jurisdiccioni subjectis,<br />
defendatis, vice et auctoritate nostra, quanidia co-<br />
ram nobis vel curia nostra parati fuerint slaie juri;<br />
consuetudines terre sue inudabilcs et approbatas,<br />
quas ei conllruiaviinus, observantes super In'is que<br />
pi'oponent contra aliquos vel aliqui contra eos co-<br />
ram vol lis, quantum ad jurisdiccioneni nosti'ani per-<br />
tinet, secunduni legcni et consuetudinern pairie<br />
celereni jusliciani l'aeienles. lu cujus, etc., dui'alu-<br />
l'as ([uanidiu ipsi cl heredes sui bene et fideliter se<br />
babuerint ei-ga nos et beredes noslios. T. li. a[)ud<br />
Weslinonasleriuni, .xiij°. die Novenibris.<br />
25'i. Di' si'iioscallu cunslittilo. — lîex dilectis et<br />
fidelibus suis episcopis, abbatibus, prioribus, comi-<br />
tibus, vicecoMiilibus, baronibus, niililibus, consu-<br />
libus, coniniunilatibus et onniibus aliis civitatibus<br />
et diocesibus Lemovicensi, Petragoricensi et Calur-<br />
cen.si conslitulis, ad (pios présentes litière perve-<br />
nerlnt,salulein. Scialisquod uosdilcctumcl fidcleni<br />
' Sur<br />
lîi'rriani Ac liouideilles , voir 1rs Olhn , t. I , p, ^^ko.<br />
GASCONS. [A.R.vn°-i279]<br />
nostrura Bertrandum de Cicon[iis] . militeni '. exhi-<br />
bitorem presencium, in predictis civitatibus et dio-<br />
cesibus senescallum nostrum tenore presencium<br />
assignamus. Et ideo vobis mandamus quod eidem<br />
Berlrando, in omnibus que ad otlicium senescalcie<br />
])ertineut, obediatis et inlendalis, lan(juani nobis.<br />
lucujus, etc. Datum ut s\<br />
255. De Castro liberando. — Rex dilecto et fideli<br />
suo Reimundo, vicecomiti de Turrenna', saiutem.<br />
Quia ,<br />
secuudum convenciones inter inclite recorda-<br />
cionis karissimuin patreni nostrum et vos jaiududum<br />
initiis, casirum veslrum de Tuirenna sub certa<br />
forma nobis tenemini liberare, vel mandato nostro,<br />
cum fueritis requisili, vos requirimus etrequireudo<br />
mandamus ut prediclum casirum ,<br />
secundum pre-<br />
diclas convenciones, dilectis et fidelibus nostris<br />
Bertrando de Cigoniis, senescallo nostro Petrago-<br />
l'icensi, et magistro Bonelo de [Saucto] Ouinlino,<br />
quos ad [illud] recipiendum tenore presencium assi-<br />
gnamus nostro nomine , liberetis. Datum apud West-<br />
inonasterium ,<br />
.xv. die Novenibris.<br />
250. Pro nci/miindo de Mirnllo. — Rex senes-<br />
callo suo Vascouie, saiutem. Ex parte Rejinundi de<br />
Mirallo, teneiitis de gracia nostra ad tempus bas-<br />
lidam Gastri Novi'^ cum pertiuenciis, nobis est in-<br />
limatuia (juod ali(]ui iiobiles lerrarum nostraruin<br />
Vasconie et Agenesii nituulur opprimere jura et<br />
perlineucias dicle bastide, prccipue in parocliiis de<br />
Tyvrans cl de Bello Podio*; ([uapropler vobis man-<br />
damus qualinus dictum Reymundum in posses-<br />
sione, qua nuiic est, dicle bastide Gastri Novi et<br />
parocliiarum |iiediclaruiu cum perlineuciis manu-<br />
tcuoads, protegalis et del'eudalis, durante tempore<br />
gracie a nobis cidera iude Cacle; nec suppnnalis dic-<br />
tum baslidam, [lai'ochias aut [lerlinencias earum-<br />
' Ce Bertrand n'est pas mentionné par M. de Bosredon dans<br />
sa liste des sénécliaux du Périyord ( lliillft. de la Soc. Itistor.<br />
et archcol. du Piirigord, t. XVIII, p. A27).<br />
^ Turenne (Cori'èze, arr. Iîri\es, c. Meyssac). Lo \icomle,<br />
en 1-371), '''''' Baimond VI {Justel, Uist. de Turenne).<br />
^ Castelnau-siir-Gupie. Voir jdus haut n°* 5(3, 80, 81.<br />
''<br />
mande).<br />
Tivi-as et Beaupny (Lot-et-Garonne, arr. et c. Mar
[A.P..va«-i379]<br />
(lem, inquisicioni , sine voluntale dkli Reyiniindi<br />
aul assensu noslro, set \ia ordiiiaria sustinealis<br />
eundem defendere jura noslra et possessioneiii dicte<br />
bastide parochiarum et perliiienciai'Uiu predicta-<br />
riHii. In ciijus, etc. T. ut supra.<br />
257. De titronensium libris. — Rex iiiagislro<br />
Ade de NorfT. , constabulario suo Burdcgale, sa-<br />
lutein. M;in(laiuus v(il)is qualinus illas mille libras<br />
nigroruni lurronensiuiu {nie) , quas iina ctiiu diicclo<br />
et fidcli nostro Jobanoc de Greyly, senescallo nostro<br />
Vasconic et Afjenesii, dp FIu{jelino de Wyk", Rosso<br />
Bakereili, et Jacold) Bonciiioni ', niercat
68 ROLES<br />
263. Pro Beyvmndo Aiiialdi et atiis de civitate<br />
Aqucnsi. — Rex omnibus, etc. Scialis quod, cum<br />
Reynumdiis Arnakli Je Donio Nova et quidam aiii<br />
cives Aqueuses eidem adhérentes ab auilieucia di-<br />
lecli et (idelis uostri Luce [de] Tany, dudum se-<br />
nescalii Vasconie, ad curiam Ffrancie a|)pellassent,<br />
diflam appeliacionem per aliquod teiiipus pro-<br />
sequentes, appellacioni sue jam renunciaveriat et<br />
ad pacem noslram veneriiil , uos ipsos ad graciam<br />
nostram et reconciliacioneni plenariam duximus<br />
adiiiittendum. lu cujus, etc. T. ut supra.<br />
GASCONS. [A.R.vn'-iayg]<br />
26i. Pro Bertrando de Ladils. — Rex dilecto et<br />
fideli suc Jobanni de Greylly, senescallo suc Vasconie<br />
el Agenesii, sahitem. Noveritis nos Beitraadum de<br />
Ladils, cauonicum Vasatensem ac rectorem ecclesie<br />
de Régula , dilectum et fidelem nostruni , una cum<br />
beneficiis et Ironis suis in uostra salva proteccione<br />
récépissé , mandantes vobis ut eundem Borti'andum<br />
bénéficia el alia bona sua defendatis et protegatis<br />
specialiter, nec susiineatis cumdem in beneficiis aut<br />
bonis suis ab aliquoindebitemolestari. In cujus, etc.<br />
T. R. apud Westmonasterium , .xv. die Novembris.
MKMliR. 7.<br />
265. Thomas de Gunnejs liabet lilleras régis<br />
de presentacione ad ecclesiam de Fordinfjbnigg'.<br />
T. H. ut s''.<br />
2C0. Rex ro(javit decanuni Sancli Mnriini Majjiii<br />
Loiidonie ut conlonet prebeudani que luit Julian-<br />
,<br />
uis le Faucouer iii ecclesia predicta, Jolianni de<br />
William, capellano régis'. T. R. ut s".<br />
267. Pro Agiiete, matrc Arnaldi, domiiii de G'i-<br />
t-unda. — Rex sencscallo suo Vascoiiio cpii nuiic est<br />
vel pi'o tempore fuerit, et aliis omnibus ad ijuos<br />
présentes pervenerint, salutem. ^oveI•ilis quod,<br />
ciun Agnes, mater dileeli et lidelis nostri Arnaldi.<br />
domini de Gyrunda, militis, super juris defectu a<br />
seuescallo nostro Vasconie seu locum suuui lenente<br />
aut leiientibus, in causa vel causis quani vel (]uas<br />
inovebat contra nos in curia nostra Burdegale, ad<br />
curiani iliusli-is domini régis Francorum , ut dici-<br />
tui', a|)pellasset; ac Reymundum .Arnaldi do Rama,<br />
canonicum Vasatensetn, et Gayllarduin de l'omc-<br />
' Fordingbiidgc , comlé de Hants.<br />
' Cet acte est, dans le rijie, précédé d'une cbartc d'K-<br />
douard 1" relative au Pontbieu , qui a été renvoyée à la fin du<br />
t. m de la prcst'[ite publication; elle est datée : AmbiaiiiSf<br />
.xj-iiy, die Mail, anno Domini .m', çç'. trj'. norio. L'acte publié<br />
90US io n° a65 a donc été donné à Amiens le a'i mai 137;).<br />
' Jean de Witbam, chapelain du roi, est plusieurs foi»<br />
mentionnée dans le Calenilar 0/ ihe paient rolLi. Edvcard I,<br />
IS81-1393.<br />
VI<br />
ROTULUS VASCONIE<br />
DE ANNO SEPTIMO EDWAllDI I.<br />
(1279.)<br />
riis, domicellum, procuralores sucs constituisset,<br />
et spéciale mandatutn eis et eoruni cuilibet per<br />
litteras suo sigillo sigiilatas coucessissct reuuiiciandi<br />
appellacioni predicle ; ac dicli procuralores j)ropter<br />
hoc ad nosiram presenciam accessissent et dicte ap-<br />
l)ellacioiii renunciassent; tandem, predicto lihn suo<br />
volenles liicere graciam specialeni, ad requisicio-<br />
nem nunciorum ejusdem et prociiraloruin predic-<br />
tortmt, nomino Agtietis predicle, volunuis et con-<br />
cedimus quod ipsa Agnes possit libère et absque<br />
pena, gagio et incurramenlo qiiocumque reruiii<br />
suarum et sihi adlierenciuin, prosecpii causani<br />
quant eadein doiiiina inovil seu movero iiitendit<br />
contra nos iu curia supradicla, non (ibslanle appel-<br />
iacioiie predicta; et ipsaiii rcstituimus et iu codem<br />
statu ponimus in quo erat ante ajipeilacioiiem pre-<br />
diclam, vohis, dicio seuescallo vel locum suum tc-<br />
nenti, mandantes quod dicte .Agneli l'acialis justicie<br />
com|)lementum. In ciijus rei , etc. , litteras nostras<br />
fieri fechiius patentes, sigillo nostro minore quo<br />
utebamur, etc. Datum Abi)evi]le, ..vxix. die Maii,<br />
anno regni uostri seplimo.<br />
268. [Incedui.a'. ] Philippiis, Dei gracia Franco-<br />
rum rex, egregio priiicipi, cari.ssiino consanguineo<br />
suo E. , per eandem graciam ilhislri régi Anglie, do-<br />
mino Ibcrnie et duci Aquilanie, iideli suo, salutem<br />
et dileccionis aflectum. Cum nos sereiiitali vestrc<br />
pluries rogando sciipsissemus ([iiod mercimonia bur-<br />
gensiiim noslrorum Rotliomagi, qui iu [)ortit veslio<br />
' Publié<br />
dans Rvmer.
70 ROLES GASCONS. [A.R.vn''-ia7()J<br />
(le Suliamjitonia aneslata (pnentur, delilierari face-<br />
retis, tandem vesti'c respoiisionis litteras recepinuis<br />
conlinentes quod, ciim Philippus Barbes, iiierca-<br />
tor ville vcstre de Siihaniptonia, in nosira ciiria<br />
Rollioma{;i qunddam deliitum in qiio dictos bur-<br />
genses noslros Rolhomagi sibi teneri dieebat dis-<br />
rationasset, et per vijjinli duos annos ibi fuisset<br />
prnscculus, lieet coinmunifati Rothomagi plui'ies<br />
sci'ipsissetis quod eidem Philippo in sna justicia<br />
non deessent et ei de suo deliito satisfacerent, ipsi<br />
tanien dietnni adliiic debituni detinejjant injuste,<br />
jiropter (juod sua mercimonia in portu predicto , se-<br />
eundnni niercaloriam consnetudineni, tain pi-o ipsis<br />
bui'gensilMis nostris qnani contra eos usitatain, ar-<br />
restari fecislis, rogantes quod lioc non sustinerc-<br />
nnis moleste ; veruni cnni, sicut didicimus ex rela-<br />
eione. . . ', liailivi nosiri lloljioniagi . ri aliorum lide<br />
dignornin, dicins Plnlippus pcleret a Rlcliardo<br />
Monstarde, burgensi de Rollioniago, enrani..,.<br />
majore liolboriiagi ', ad queni spectaijat Imjusniodi<br />
cognicio, quamdam ' non modicani sninniani pe-<br />
cunie, non ex niercandisia facta in Anglia, set quia<br />
dicebat. . . ', patreni ipsiiis Ricliardi, dictain pecu-<br />
niam a qnodarn sno creditore récépissé, tandem Ri-<br />
cliardo [iredicto sn|ier judicio majoris contra ipsuni<br />
li. prolato ud prefatuni Ijailivum recnrsum babenic,<br />
secundiini loci consnetudineni , cnin idem Philippus,<br />
timens ne ab hnjnsmodi judicio caderct, consenserit<br />
quod iterum petitionem suam faceret coram predicto<br />
ballivo qui parleni adversam, quejani de jure sno<br />
confidebat, ad requisilionem dicti Pliilip|ii, ad con-<br />
sentiendnni ut eorani eo dictus Pliilip|ins suam<br />
petitionem iteraret indnxit quasi noientein, iiec<br />
postea coram ipso ballivo comparuerit qui semper<br />
est [paratus] ipsi Philippo, tanquam mercatori ex-<br />
Iraneo, lacère céleris justilie conipli>mentuni, du-<br />
bitari non oporteal' quod, si excellencie régie in-<br />
' Le<br />
nom est en lilanc. Ce bailli s'appelait Pierre, dit<br />
Saymel {Ilixtnr. de France, t. XXIII, p. 378).<br />
' Lf nom l'st en blanc. Chéruel marque Nicolas Nafuet<br />
comme maire de Rouen pour l'année 1279-1380, avec une<br />
lacune de deux ans à la suite de Jean du Cbange 1276-1277<br />
( Histoire (k Bnuen, t. I , p. 330 ).<br />
' Ms. quf'ntdain.<br />
' Le nom est en blanc.<br />
' Cette proposilion incidente : dnbitari non oporteat,<br />
notuisset veritas de preniissis, nunquam predicle<br />
vcstre littere processissent , inimo fecissetis dearres-<br />
lari penitus, ut credimus, mercimonia prcdicta.<br />
(}uare serenitalem regiam reqiiirimus et rogamus<br />
qualinns, omni mora postposita , mercimonia dicto-<br />
iiini bnrgen.siuni nostrorura, ubicimique in terra<br />
vestra liacoccasione arrestata, dearresfari et delibe-<br />
rari l'acialis; ipsis bnrgensibus nostris, qui jam ex<br />
arrestalione ipsa gravia dampna senserunt, lantum<br />
super premissis facientes qnod non oporteat ulterins<br />
ad nos super liiis ex parle dictornm bnrgensium<br />
nostrorum refeiTi rfuerelam. Datum Paiisins, die<br />
dominica anle l'eslurn Nali\itatis Domini '.<br />
'2(\\). Ex \irtnte hnjus littere régis Francoiiim<br />
enianavit quoddani brève de bonis arestatis, prout<br />
in ea coulinetnr. oninino deliberandis, et aliud ad<br />
atachiandnni ['liilip|inm Barbes ad rcspondendum<br />
régi de injusta vevacione per ipsniu procnrata. Da-<br />
Inni Ambianis.<br />
270. Pro mnij-htro Pciro de Pndjo. — Rex con-<br />
stabulario sno Burdegale , salnlem. Mandamus vobis<br />
ut, tpianicicius^poterilis,so|vatis niagisiro Petro de<br />
Podio, judici nostro in |)artibus Pelragoricensibus,<br />
quicqnid docere polerit racionabililer nos ei debere<br />
pro arreragijs sui salarii val alias quoquo modo;<br />
et, (inic([uid ei solveritis j)ro premissis, precipi-<br />
nms in vestro compote allocari. In cujiis rei lesti-<br />
ininiiuni présentes lilleras nostras (ieri fecimus<br />
patentes. Daluni Abbalisville, .xxx". die Maii.<br />
271. Pro iimgisiro Peiro Odonh. — Rex con-<br />
stabulario suo Burdegale , salulem. Mandamus vobis<br />
ut, quanicicius polerilis, solvalis magistro Petro<br />
Odonis, derico nostro, qnicquid docere polerit ra-<br />
cionabililer nos ei debere pro arreragii salariis sui<br />
seu vadioruni suorum vel alias (jno(juo modo; et,<br />
(juicqniil ei solveritis pro preniissis, precipinuis in<br />
vestro compoto allocari. In cnjus rei teslinioninin<br />
[A.R.vii°-i-279]<br />
présentes litteras nostras fieri fecimus palenles.<br />
Dalum Abbatisville, .xxx". die Mail.<br />
[Biffé] Vocal quia inferius in yoliila',<br />
272. Pro Guillclmo Remundi de Sancto Desidc-<br />
rio, sencscallo Pclragoricensi. — Rcx coiisUil)iil.irio<br />
siio Burdegale, saliilem. Mandamus vobis ut, lia-<br />
bito diligenti coinpoto cum Giiillclnio Raynuindi de<br />
Sancto Dcsiderio, milite, sencscallo nostro l'elra-<br />
(jorieensi , Lemov iconsi et Caturcensi ^ solvatis ei<br />
qiiaincito poterilis, quiccjuid docere poteril racio-<br />
nabiliter nos ei debere de vadiis suis sibi assig-nalis<br />
pro senescalcia predicta; et, ({uictjuid ei solveritis<br />
pro premissis, in vestro eoiiipolo precipinius allo-<br />
cai'i. In oujus rei testinioniuni présentes litteras<br />
nostras Geri fecimus patentes. Dalum .\bl)atisviile,<br />
.xxx". die May.<br />
27:5. Pro Amaiico de Mota. — Uex conslabula-<br />
rio liuniepde, salulem. Mandairuis vobis ut karis-<br />
sime genilrici nostre , vel alii pro eadeiu , assi{;netis<br />
in cerlo et ydonco loco lantuni de reddilu annuo<br />
pro (juanto fuit' sibi tiadila et exienta orlava pars<br />
portas' travcisi de Lin{jonio', (jue fuit (iualliardi<br />
Boerii, et eauderii oclavain partem Iradi cl liberari<br />
faciatis Aniancvo de .Mota, domino [iro pai'lc de<br />
Linjjonio, liabendam et tencndaui ab eo, salvo<br />
[jure] cujuscumijue, cum nobis cnnstel ex rela-<br />
cione Luce de Taiiv, senescalli nostri ijunndam \as-<br />
conie , diclani partent porlns traversi fore de fende<br />
Aruanewi predicti; et eam tenel a nobis ar merilo<br />
débet in emprioiie sui feudi anleferri. Et, ut istud<br />
libcncins faciatis, vobis mitlimus bas lillcras nos-<br />
tras patentes. Datuni Abbatisville , .x\x". die Maii.<br />
27à. Pro Slcphmio Feiriolo. — lîex constabula-<br />
rio suo Burdefjale, salulfiii. Mandamus vobis iil.<br />
' Voir pUis loin ii" q84.<br />
^ Ce (juillauiuc-Raiinond Je Snint-Dizier ne Dgiiro pas<br />
daos la liste des séuécbaux du Péri;;ord pour le roi d'An|;le-<br />
terrc , dressée par M. Ph. de Bosredon {liuUctin de la Société<br />
historique et arcliéoloffiquc du Périgoid , t.XVIlI, i8iji, p. '127).<br />
' Ms./«id.<br />
* Ms. paras.<br />
' Laiigou, port sur la Garonuo (Gironde, arr. Dazas).<br />
RÔLES GASCONS. 71<br />
habilo (liligenti conipoto cum Ste[iliaiu) Ferriolo,<br />
domino de Toneux ', ipiamcilo polcrilis, sulvalis ei-<br />
deni qiiic(|uid docere poleiil racioiiabililer nos ei<br />
debere [)i'o vadiis suis, de lempore quo fuit seues-<br />
callus noster l'etragoricensis", Lemovicensis et Ga-<br />
turcensis, vel alias
72<br />
iniindo Roberli ', iiiiliti dilecli el fidelis noslri Gas-<br />
lonis, vioeeoniitis Byarnie, oinnes exitus et proven-<br />
tus teiraiiim ejusdem Reyiiiunili que iiieriint iii<br />
manu noslra , a tempore Pasche , anao Doniini<br />
.m", ce'. se|)tuagesimo oclavo, usque ad diem re-<br />
ce])cionis presencium lilferarum, ad cajuscumque<br />
manus exilus illi deveiieiint: et, si qui exitiiuin<br />
predictorum soliiti fuerint ad scaccariura nostnini<br />
Biirdegale, vel ad manus alicujus vel aliquoium de<br />
dono nostro vel assignacione nostra devenerint,<br />
lune eidem taulum de seaccario nosiro jirediclo<br />
restituatis quantum sic fuerit receptum, dalum vel<br />
assigiiatum. Et vobis, predicte constabularius, in<br />
compoto vestro allocabunlur. In cujus rei testimo-<br />
niuni lias iitteras nostras fieri fecimus patentes.<br />
Datum apud Abbevillam , .xxx. die May, anno regni<br />
nostri septimo.<br />
277. Pro Garsione Armildi. — Consimiles iitte-<br />
ras babet Garsius Arualdi de Navaiiles". Datum ul<br />
sujira.<br />
278. Pro Armano de Monteaculo. — Consimiles<br />
iitteras habet Armannus deMonteacuto, miles \ Da-<br />
tum ut supia.<br />
279. Pvo Pciro de Malokone. — Consimiles<br />
Iitteras babet Pelrus de Maioloone'. Dalum ul s'.<br />
281). Prn n'A.ssIniw de IVavellis. — Consimiles<br />
Iitteras habet n'Assio^ de Nauveliis. Datum ut s".<br />
2S1. Pro Arsiiio de Namiltes. — Consimiles<br />
Iitteras habet Arsinus de Nauvaylis ''. Dalum ut s".<br />
282. Pro rege , de fado de Lados. — Rex ihlecto<br />
el lidi'li siHi Juliauni de Greilli, senescallo suo Vas-<br />
' Voir plus haiil II"' aSi et aSi.<br />
^ Voir jilus h;iut n" aaa.<br />
' Voir pins h.aiit ii" 233.<br />
' Voir plus haut n' 228. Pierre do Mauléou esl qualifié<br />
ilamoiscau dans un acte analysé parDelpit {Notices et extraits<br />
(les mss., t. XIV, p. I1I18).<br />
' Le même qu'Assius do NavaiUcs, damoiseau, uiciitionné<br />
ibi(i , p. liftt).<br />
' Voir plus haut n" aa'i.<br />
ROLES GASCONS.<br />
[A. R. vu"- 1279]<br />
conie, vel ejus locum lenenli, salutem. Mandamus<br />
vobis quod dilecto et fldeli nostro Gastoni, vice-<br />
comili Bearnie , super biis que super facto de Lados '<br />
coram nobis conqueri voiuerit, exhibeatis, sine<br />
diffugio, justicie complementum , constituto pro<br />
nnj)is aliquo defensore legitimo, qui jus nostrum<br />
valeal dei'ensare quatenus nos contingit. In cujus<br />
rei, etc. Teste me ipso apud Abbevdlam, .xxx. die<br />
Maii, anno regni nostri septimo.<br />
283. Pro magistro Johanne de Perrog[iis]. — Ma-<br />
gister Jobannes de Perrogiis', ciericus, Willelmus<br />
[A. R. vil'- 1-279]<br />
RÔLES<br />
lnnoiKtnsiuin pio ([iialibet die qua' eritis eundo,<br />
morauilo et leileundo Parysius, pro negociis ilo-<br />
mini nostri régis; quocirca conslabiilario Bni'de-<br />
[jale , (jui iiuiic est , et ceteiis qui pro tein])ore fue-<br />
l'int, firraiter injungendo iiiandamus qualiiius vobis<br />
de predictis vadiis elrobis per duos anni terniinos,<br />
de medielatc vidclicel iii fi'sto Paschc, et de idia<br />
inedietate in festo bcïiti Michaelis, satisl'aciunl in-<br />
dilate; et liée iii eonitn compolo piecipimus alio-<br />
cari, valituris preseiilibus quaiiidiu de doiuiiii iios-<br />
li'i régis predicti processerit voluntale. In cujus rci<br />
testiiiioiiiuiu présentes litteras sigillo uostro sigilla-<br />
vinius jiateiiles. Daliiiii apiid Saiictimi Dyonisiuin,<br />
die lune proxima posl festuin beati .Martini, aiiiio<br />
Domini .m', ce", septuagesinio orlavo'."<br />
Quas litteras et contenta in ea apprubainus et<br />
eciam contiriiianius, vobis mandantes qnatinus<br />
dicto niagislro Pelro. clerico nostro, de contentis<br />
in predictis litteiis,secunduin earumconlinenciam,<br />
ex nunc et in posterum, satisfacialis ad plénum. El<br />
nos ea in vesiro com|)oto piecipimus allocari. In<br />
cujus rei , etc. , sigillo nostro ininori signatas. I>atuni<br />
apud AbbeviUam in Ponlivo, secundo die Jnnii , anno<br />
regni nostri septimo.<br />
[BitTo] Vacat quia inj'eriu» m rotuto '.<br />
285. Pro Giislone , vicecomite Beat nie, et Esclii-<br />
vato, comité liifforre\ — Noverint univei*si qnori<br />
nos.Gasto', viceconics Bearnie, pro nobis et liere-<br />
dibiis ac succcssoribus , bominibus , gentibus et va-<br />
litoribns nostris, ex parte una, et nos, Escbivaliis,<br />
cornes Rigorre, pro nobis et heredibus ac succcs-<br />
soribus, bominibus, gentibus et valitoribus nostris,<br />
ex altéra, super terris et bereditatdms Bigorre et<br />
Cabanesii ", ac super omnibus ipieri'lis, controver-<br />
siis, accionibus realibus et personalibns, quas vicis-<br />
sini , lain nostro quain beredum nnstrorum noinine ,<br />
inovemiis vd movere inlendimus pro predi(^tis, nec-<br />
non super omnibus gravaininibns , maicliciis , danip-<br />
' Ms. quia.<br />
' S.niiilDenis, le i4 novembre 1378.<br />
' Voir plus loin 11° 352.<br />
' l'ublié dans Rymor.<br />
' Ms. Gaslonm.<br />
' l,:i Bi(;orre ( tlautcs-Pyrénées) cl le Chabanais (Charente).<br />
<strong>Rôles</strong> <strong>gascons</strong>. — n.<br />
GASCONS. 73<br />
nis et injuriis nobis, dicto comiti, bominibus, gen-<br />
tibus et valitoribus nostris, per dictumOastonem et<br />
suos, et nobis, dicto Gastoni, bominibus, gentibus<br />
et valitoribus nostris, per dictum comitem et suos<br />
a lempore pacis citra, quam nos, Gasto, dicimus<br />
faclain esse de terris et lienditalibus siipradietis,<br />
ut' asserimus, faclis et illalis usqiu! in liodiernam<br />
dieni ,<br />
compromiltimus in serenissimum principom<br />
etdomiiium noslrum Edwardum ,<br />
Dei gracia regem<br />
Anglio illuslrem, allé et basse, laïKjuain in arbi-<br />
Iratorem seu amicabilem compositorem, juramento<br />
ad .saiicla Dei ewangclia super lioc (n'estito, sub<br />
pena corporali duorum mdiuin marcbarum argcnti<br />
solvendarum a parte non parenle, in loto' vel in<br />
parle, ari)itrio ', dicto, laudo, voluntative ejus-<br />
deiii domini nostri régis, scilicel mille maixbas do-<br />
mino nostro régi prediclo , et mille marchas parti '<br />
prediclum arbilriuin observant! seu observare vo-<br />
ient!; supponenlcs nos simpliciter^ et absolute<br />
dicto, laudo, voluntali, ordinacioni, seu arbilrio<br />
predicti domini régis, sub predictis juramento et<br />
pena, ut ipse, visa pace ' predicla [quamj nos,<br />
dictus Gasto, dicimus esse [factani] de terris et<br />
liereditatibus supradictis, auditis racionibus et alle-<br />
{fjcionibus utrius(pie partis, sine juris sollempni-<br />
late et jiu'is ordine, traclare, ordinare, dicere', re-<br />
cilare, inquirere, et proferre |)cr se vel per aliuni<br />
seiialios valeal, et omnimode execucioni' niandare;<br />
|)romillentes, sub predictis juramento et pena , (piod<br />
domini nostri régis predicti super premissis omni-<br />
busdirlo, laudo, arbitrio, ordinacioni. composi-<br />
cioiii, seu volunlati, lolaliter parebiiiiiis in liac<br />
part(!. Voliiiiius aiitem (piod peiia preilicUi [com-<br />
missa |<br />
vel<br />
non commissa , e.xacta vel non e\acla<br />
conqiroiiiissum , sive subinissio bujusinodi , dictum<br />
ordinacio, seu voluntas dieli domini régis in sno<br />
' Ms.<br />
«/.<br />
' Ms. totum.<br />
^ Ms. arbito.<br />
* Ms. parthi.<br />
' Ms. supplia.<br />
' Ms. ahiiro.<br />
^ Ms. pujse.<br />
^ Ms. diçerrc.<br />
' Ms. extciiuicioiicm. Rymor a ijanlé ia Icron du ms. : et<br />
omniiio (le exseiiuilionem mandaie.<br />
10<br />
lUPMUfP.IC !tjriO^AlE.
Ih ROLES GASCONS<br />
rnliore perseveret. Voliunus aulem ([iiocl pifsens<br />
comprouiissum vpI submissin usqiift ad iiislans<br />
festuin Pasclie Doniiiii Iiaheal fîriuitateiii. Proiiiit-<br />
tiniiis cciam vol)is adinvicem , siib pena et jiira-<br />
moiilo predictis . quod nos, durante compromisso<br />
hiijiismodi, giierram, dampna, jicavaniiiia, vel in-<br />
iiu'ias in jieisonis, terris, bominibiis, vaiitoribiis<br />
el rébus ipsorum adinvicem, non faciemns, non<br />
inferenius, nec liei'i vel inferri procurabiuuis ipio-<br />
(jun modo. Et si ,<br />
duranle eoniproniisso bujusmodi,<br />
bomines noslri, Gastonis, dampn.:, gravaniina, vel<br />
injurias feeei-int dielo comiti vel lionn'nibus suis in<br />
personis vel i-ebus sine nostro niandato, dicto (ias-<br />
toni ', nos predicta adinvicem vobis sub pena pre-<br />
dicta promittinuis facere eniendari. Et ad presens<br />
coni])ioinissuni ,<br />
arbitrium, dictum, lauduni, ordi-<br />
nacioneni ac voluntateni " dicti doinini noslii régis<br />
in predictis omnibus et singulis constanter obser-<br />
vandum, obligamus vobis adinvicem nos et heredes<br />
ac successores nostros; et, si forte contingat quod<br />
dominus noster rex prediclus per se vel per alium,<br />
ut supradictum est, de predictis et super predictis<br />
dictum seu onhnacionem non prolerat. raciones<br />
nlrique^ parti nostrum remaneant salve et jus<br />
cujusiibet, in slatu quo erant tenqjore conqjro-<br />
missi presenlis. In quorum losliuionium nos, pre-<br />
dicli Gasto et Escbivatus, sigilla nostra presenti-<br />
bns duximus .ipiionenda. El ad majorem omnium<br />
jirediclorum lirimlaleni, sigillum |)redicli domini<br />
nostri régis [irocuravinms et fecimus apponi.<br />
Et nos jirediclus l'ex , ad preces et inslanciam<br />
prodictorum (iastonis el Eschivati, sigillum nos-<br />
trum presenlibns apposuimus in lostimonium veri-<br />
latis. Datum, etc., apud Aljbevillam, sccunda die<br />
Junii, anno Domini .m", ducentesimo septuage-<br />
simo nono.<br />
MEMItll. 6.<br />
1286. Pvo Vinnlone , l'icccomilc Bcarnic, cl Eschi-<br />
vnlo, comitc Uigorrc. — Rex Guitardo de Bui'go,<br />
milili, domiuo de l'erlolio, et maffislro Jobanni<br />
' l.p ms. réjiètc ioi : vi-\ Inntnttilnis suis.<br />
'-<br />
Ms. ordÙKlcionl ac vntnntntr.<br />
^ Ifi coimnencf ta memiiiianv fî.<br />
I<br />
[A.R.vu°-i279]<br />
Gerardi, canonico Sancti Severini Burdegale, salu-<br />
tem ei dileccionem. Preces nostras vobis facimus et<br />
man
(A.R. vir-ia7«j]<br />
mur in parlibiis gallicanis sigillatas , iiua cuni si-<br />
gillis ' pi-edictonim comitis et Gaslonis ^ Dalum<br />
apud Ablievillaiii, .ij. dio Juiiii, aniio Domini<br />
.m°. cc°. sepliiagesiino nono.<br />
^87. Pro Estulo de Stotevilla. — Rex concessil<br />
per lillcras suas patentes Eslulo do Stolewile (piod<br />
homines sui ducere possini quatuor saccos lanc et<br />
diniidium a' parlihns anglicanis usque [ad] |)arles*<br />
Normannie, dum tanien faciani inde consiicludines<br />
débitas et usilatas. Uatum ajind Alilievillain , .iij. dio<br />
Junii.<br />
288. Pro episcopo Bathoniensi et Wellensi, et An-<br />
tonio Bck. — Rox fonslalmiario castii sui Burdc-<br />
{jale, saluleni. Cum vencrabilis patei- R., Ratbo-<br />
niensis el Wclieiisis episcopus, et dilectus rlerit-us<br />
noster, Antonius Bek, se pro dileclo et (ideli nostro<br />
Gasione , viceconiile Biornie , diversis creditoribus iti<br />
(|uinjfentis libris sleiiingonini nbligavcrinl.et idem<br />
Gasto eisdetn cpisropo et Antonio ad débita illa<br />
inde flqiiiot^nnd.i assignavcril mille Mbras bnrdega-<br />
iensiuni
76 ROLES GASCONS.<br />
lensis episcoj)i, et Olhonis ' de Gramlisono, dudum<br />
in Vasroiiia gerenfimn vices noslras, de exitibus<br />
eostuine noslro Burdegale vel de focagio terrarum<br />
Medulci et Bogii", autaliunde, ila quod non opor-<br />
teat nos pioptor hoc de cetero soUicilari ; ot, (pic-<br />
qiiid ei soheritis racione premissa, precipinius in<br />
vestro compolo ailocari. Et recipiatis ah eis htteras<br />
prediitoruni episcopi et Olhonis'^ conl'ectas super<br />
(Icbilo niemorato. In ciijiis lei, etc. Datum ut s".<br />
292. Pro Ollioiic de Leomnimia. — Rex. Notum<br />
facinius iiniversis qiiod, cuin ex parte Othonis de<br />
Leoniannia , militis, lidehs nostri , inler cèleras sup-<br />
pheationes nohis t'aclas, diceietur ijuoil ah eo teni-<br />
poi'e'' cili'a (pio Sos ' [habuiniiis, et] recepimus<br />
:ipud Lectoiam horiiagia, fidelitatcs et recognicio-<br />
nes qiioriimdani milituni.doniiceilonitn, et aliarura<br />
personarum Feodi Marchonis", in dyocesi Lecto-<br />
rensi, vassailoiuni nostrorum et (ideliuni, videlicet<br />
doniinorum laslroiuni de Bcarraco, de Sancto Me-<br />
dardo, de Sancto Martino de Gueyna, de Roqua,<br />
de Podio Carrexalart et de Hocapina ', et ((uorunidam<br />
aliorum locoruin et lenemeutoruni predicte terre<br />
Feodi Marehonis et in diocesi Lectorensi, idem<br />
Otho fuerit per gentes nostras, protextu ]iredicto-<br />
rum honiagioruni, lidelitalum et recognicionuni<br />
ainotus a saisina^ jnsticie sive jurisdiccionis' imiue-<br />
iliate (piam ipse Otho [et] sui predecessores hahebant<br />
et consueveiant cxcercerc inter personas doraino-<br />
nini locoruni |>redKt(iriini eteorniii predecessores,<br />
necnon saisina '"jiistieie resorti de justiiialil)ns cas-<br />
' jMs. Olliani.<br />
Les [Kijs ilo Méilor el de Burli (Ciroiide).<br />
' Ms. Otlioiii.<br />
'' Ms. ipsi. I.'abi'évialion de ce mot ( ipi) et celle de tcm})»rc<br />
itrc), peuvent être confondues parles yeux, dans une écri-<br />
ture oii Vr à iiitj;;nc (|ueui! ressemble à un p. l.a même lanle<br />
de copie a été répelée au bas de l'acte, sii lignes avajit la fin.<br />
^ Sos (Lot-et-Garonne, arr. Nérac, c. Mézin).<br />
'' Fimarcon , pays dont le nom persiste encore dans celui<br />
de La(;arde-Fimarcoii (tiers).<br />
' lierrac, S.nint-Mézard, Saint-Hartin-de-Goyjie , Lar-<br />
ro(|ue-En|;aUn , l'ony-Cor(;elart ou Pouy-Hoijuelaure, et Ro-<br />
c|népine (Gers. arr. Lectoure).<br />
' lHs./fHi«n.<br />
^ Ms. vilerdkciouis et tiicdiiitt'.<br />
" Ms./«(sm«.<br />
[.4. R. vii'-iayg]<br />
trorutn ipsoriiui, quani qnideni jurisihccionem '<br />
inniediatam et resorti ipse Otho tenejjat a nobis in<br />
feothim inmediate, cuni Iota aiia terra sua Feodi<br />
Marehonis, ctiin homagio et obsequio exercitus de<br />
duobus mihtibus et ahis deveriis, sicut aiii ha-<br />
rones Vasconie, ut dicebat: supplicareturque no-<br />
his, ex parte i])sins Othonis, ut sihi dignareinur<br />
restituere justieiaui siq)radietani , eademqiie sup-<br />
phcacio^ reverendo in Christo patri domino [Ro-<br />
hertoj, Bathonieiisi et Wellensi episcopo, elOlhoni<br />
de Grandisono , luqier in Vasconia locum nostrum<br />
tenentibus^, facta fuisset, et per eos
(A.R. -'279] ROLES GASCONS. 77<br />
senescalli quas liabet super premissis , sicut lacio-<br />
nabilitor fuerint retiiieiide.<br />
294. Rex omnibus ballivis et lidelibus suis ad<br />
quos présentes liltere pervenerint, saluteni. Sciatis<br />
quod.ad instanciani diiecti el fidelis nnstri Wilieinii<br />
de Monte Uevelli , perdonavimus Pclni [de] Varviinna<br />
sectani |)acis nosti-e que ad nos pertinet pro morte<br />
Pelri de Sireis de Sancto Milioiie', undn rollatus<br />
est, [etj ullajjariani, si qua in ipsuin [irotnulgata<br />
fuerit pro eadem morte; et firmam pacem noslram<br />
ei inde concedimus , ila tamen quod slet recto in<br />
curia nosira, si quis versus euiu indo loqui vo-<br />
iui^il. In fiijus rci, etc. Datum sub sigilio quo uti-<br />
nuir in partii)us Iransmai'inis, apud Abbeviliain,<br />
.V. die Junii, anno rejjni nostri scptimo.<br />
[BiH'c] Vaeat quia alibi injru in yolitto, siib ulia<br />
forma '.<br />
295. Pro Johannc de Greilliacn et Amaiieo de<br />
Mota, domicello. — Rox. .Xotiun (acinuis nnivorsis<br />
quod super qucstionibus et controversiis que inler<br />
Jobannem de Grelly, niibteni. suo, vel Clarniunde,<br />
(iiie quondam Gaillard! de l.andirano, noniine. ex<br />
parte uua , et inter Amancuui de Mota , doniicellum<br />
ex cillera, vertebantur, de coiisensu ipsarum parciuni<br />
in nosira prcsencia talis ordinacio firil facta : vide-<br />
licel quod idem Joliannes liberavil et liberare pro-<br />
misit oMuies res et bona seisita per eum vel man-<br />
datum suum cuni fructibus inde perceplis, qiias<br />
res et bona prcdictus Amaneus advocat se toncre<br />
in i'codum inuiiediatum a'nobis a])ud I^ingonium;<br />
salvo jure ipsius Jobannis in premissis, ipiod per se<br />
vel per procuralorem poleril petere et defendore<br />
corani constabulario nosiro liunlegale , cui causam<br />
i[)sam commisiraus et commitlinms per présentes<br />
audicndamet fine di'bilo lerminaiiilam. lleni, idi>m<br />
Jubannes dedil ad recredenciam dicte Ainanevo<br />
medietatem parve justifie de Lingonio et niedie-<br />
latem |)eda{fii ferri crudi ' cum l'ruclibus inde per-<br />
ceplis; pro qua medietale justicio et pedagii idem<br />
' Saint-Émilion (Gironde, arr. I.ibournc).<br />
' Voir plus loin n° 3 18.<br />
' CcUc expression se retrouve dans un acte relatif au péage<br />
de Langon , que cite Du Cangc au mol Ferrmn, n' 4.<br />
Amaneus recongnovit se diclo Jobanni fecisse<br />
bomagium, receptis lidejussoribus de staudo juri,<br />
rjuantum debebit , coram ipso Johanne vel suo man-<br />
dalo inlra scri[ilis : videlieel Jobanne de Aqnis,<br />
vicecomile Tarlacensi , et Gcralilu de Mola , IValre<br />
Ainnnevi predicli. El si su|)er prediclis IVuclibus<br />
perceplis de rébus advocalis a nobis, cl de rébus<br />
pro quibus diclo Jobanni de Greyily racliiin lïiil bo-<br />
magium, conlendeielur, est aclinn (piod magisler<br />
Adam de NOrfouk possil inde incjuirere per se vel<br />
per alium. non tanupiam jndex sel lamquam com-<br />
numis aniicus; et,
78<br />
lur, cl por eos de preiliclis rébus fiat divisio intcr<br />
partes; el qiiod equum et racionabile i|)sis electis<br />
visuin i'iieiit, ordinefur el a parliljus iuviolabiliter<br />
observelur, et ut quod per ipsos eleetos faclum lïie-<br />
ril in liac parte sit ralum. Ilem, idem Jolianiies<br />
de Grcylly tenelur sulîicienlercavere, ad esganhim<br />
ipsorum clectonim, quod dicta Clarinunda, ciiiii<br />
veneril ad iegiliinam étalera, secundum consue-<br />
ludines Vasconie, ralillcabit et approbabit dietam<br />
divisionem et omnia et siiijjula que per dielos<br />
super premissis fuerint ordinata. Testes autem (|ui<br />
necessarii fuerint in premissis, compelli vokuniis<br />
per senescailum nostrum Vasconie vel ejns iocum<br />
tenenteiii. ad requisicionem constabularii seu ma-<br />
gistri Ade, vel subrogati ab eo, ac electoruiu pre-<br />
dictoi'uiii. Et liiis omnilnis supiadictis consentinins,<br />
salvn in ipsis jnre nostro, ad ijuod manuîenenduni<br />
vchuniis i|uod in prodictis agendis et defendendis<br />
constituatur pro nobis per dicluni constabulariuni<br />
et adsit defensor legilimus. Et dieto Johanni de<br />
Greilli inhibenius ne per se vel aliiun ,<br />
ROLES GASCONS.<br />
in robus quas<br />
diclus Anianeus ndvocal a nobis, présumât ipsum<br />
ninleslarc, vel aliquid in nostri vel dicti Amancvi<br />
prejudicium altenqjlarc, (juons(jnc jus ipsius Jo-<br />
liannis de (iieilli fueril persentenciani ilcclaralnni',<br />
mandantes dicio coiistabulario nt ipsum Amaneuui<br />
et sua ab bujnsmodi molestiis et attenqjtatis defen-<br />
dat. Datuni ut s", apud Abbeviilani, .iij. die Junii,<br />
anno regni nostri seplimn. Prcdicta vero poteslas<br />
electorum durabit usque ad inslans festum Nalaiis<br />
Doniini et non idtra. Uatum die et loco et annn<br />
predictis.<br />
Ista littera duplicatur, nicLil mutalo.<br />
MEMBR. 5.<br />
29('). Pro Armano de Moule Aci/to. — Rex con-<br />
stabuiarin Burdegale, salutem. Mandamus vobis<br />
quod liabere farialis dilecto el fideli nostro Armanno<br />
de Monte Aculo , militi , omnes ' exitus et provcnlus<br />
terrarum ejusdem Arnianni qui fuerunt in manu<br />
nostra,alemporePasee,annoDomini .m°. cc°. Ixx".<br />
Ms. (Icclaratam.<br />
Ms. omnibus.<br />
[A. R. vii'-iayç)]<br />
oclavo, ustme ad dieni recepcionis presencium litte-<br />
rarum, ad cnjuscumque manus exitus illi devene-<br />
rint; el,si qui exitunm prediclorura soluti fuerint<br />
ad scaccarium nostrum Burdegale, vel ad manus<br />
alicujus vel aliquorum de dono nostro vel assigna-<br />
cione nostra devenerint, lune eidem tanluin de<br />
scaccario nostro prediclo reslilualis quantum sic<br />
fuerat recepluni, datum vel assignatum. Et vobis,<br />
predicte conslabularius, in compoto veslro alioca-<br />
buntur. In cujus rei, etc. Datuni ut s".<br />
297. Pro Bertraiidc de Lados. — Rexconslabu-<br />
lario Burdegale, saiulem. Mandamus vobis quod<br />
babere l'aciatis dilecto et fideli nostro Bertrando de<br />
Lados, domieello, omnes e-xitus et proveutus ter-<br />
rarum ejusdem Berlrandi qui fuerunt in manu<br />
nostra a lempore Pasce, anno Domini niille-imo<br />
ducentesirao septuagesimooctavo '. El si qui exiluum<br />
predictorum soluti fiierant ad scaccarium nostrum<br />
Burdegale, vel ad manus alicujus \el abquoruiii<br />
de dono nostro vel assiguacione nostra deveneruut,<br />
lune eidem lantum de scaccario nostro prcdicto res-<br />
liluatis, ([uanlum sic fuerat recepluni, datuni, vel<br />
assignatum. i'^t vobis, ])redicte conslabularius, in<br />
compoto veslro allocabunlur. In cujus rei, etc. Ua-<br />
tum ut s°.<br />
298. Pro Eschirato, comité Bifforrc. — Rex<br />
conslabulario Biu'degale, salutem. Cum duduni<br />
conce'ssei'imiis Escliivalo ,<br />
coraiti<br />
Bigorre , (iileli<br />
nostro, duccnlas libras monete burilegalensis de<br />
costuma ville uostre Burdegale, ad lotam vitam<br />
ejusdem comilis percipieudas, nisi intérim sibi in<br />
Vascouia [vel] alibi usque ad sumniam predictàm<br />
provid[erJinius; et boc feceriraus ob ccrtas causas,<br />
prout in litteris nostris concessionis ejusdem ', quas<br />
idem comes habet exinde, plenius continetur, nec<br />
in eisdeiii litteris nostris certus terminus contineatur<br />
quo sibi satisfiat de dncentis libris memoratis, vo-<br />
lumus et vobis mandamus ut de arreragiis conces-<br />
sionis summo predicte satisfaciatis eidem comili iu<br />
inslanli feslo beati Martini yemalis, el ex lune anno<br />
' Ces<br />
trois (iLM'niers mots en inlerligue. Le ms. ajoute ; illi<br />
dei'cniiiiit.<br />
^ Ms. eisdem.
[A.H. vii^-iayol<br />
quolibet in eodem feslo, de sumiiia ducentaïuiii li-<br />
braiiiiii prediclarum ; et, quicquid ci solveritis ra-<br />
cioiie |)re
80<br />
noslri, vel prosecneioiie eoruiiuleni agendoriim<br />
vel pro aliis casilnis oxtraordinariis dictum dominum<br />
nostrum regeni tangontihus uijiciimque; ita<br />
videlicet quod diclus dominus senescallus de diio-<br />
Inis iiiilibus lihris turonensium sibi assignatis per<br />
anaiiin pro vadiis suis in diclis ageiidis armonim,<br />
parlamenloruni, et aliis extraordinariis, singulis<br />
dieijiis fjiiilnjs premissa durabunt, expendere tenea-<br />
tur lanlam pecdiiie sumniam quaiilain potest facere<br />
siugulis diebus anni pro suis vadiis de lotaii quan-<br />
titate pecunie siipradicte; et totiim residuuiii per<br />
niaiHim magistri Bernardi piedicti , proiit sLi|ira<br />
dictum est, niinistretur; dictum eniiii seuescailum<br />
ad reddenduni eompolum de predictis expensis no-<br />
iunuis obligari. El, si t'orle miigister Beruardus pre-<br />
dictus quocumque impediuiento
[A.R. vii'-i279l r.ÔLliS GASCONS,<br />
(liclis '<br />
; et, ul libcncius iioc l'acialis, iiiiuiiiins vobis<br />
présentes sub sijfillo quo utiiniir [in partibiis] eis-<br />
mariiiis. Daluni ni s".<br />
iO.T. l'rn icfrf , de domino Otiione lie Graiidiioiio<br />
missn in /h.sh/(j\-. — Uex univoisis et sin^jnlis probis<br />
hominibus et bubilatoriims do (Icresie et de (îer-<br />
neseif ' ac alionnn locornm et insniarum circuni-<br />
adjacenciurn, salulcin. Noveritisqnod nos niitlinuis<br />
loco noslri dilocluni et fideloni nosdnm Olhoneni<br />
de Giandisono, niiliti-in, e\bibili)reni presenciuni<br />
ad sciendnni el inquirendum de statu iocornni et<br />
terraruni predictaruin, et de omnibus juribus nos-<br />
tris ac de suf[)nsiis' et injuriis nobis vcl noslris<br />
predecessoribus faclis ibidem, necnon ad corrijjen-<br />
dum, enietidandiiMi et ordinandnni in prediclis et<br />
super prediclis ipic lioiiori el iililitali noslri et dicte<br />
patrie viderit expedire; niandainusque \ol)is el<br />
omnibus aliis quoi-nm interesl qualiinis, ipinnlurii<br />
ad preniissa [leiliin'l, eid
8:> ROLES GASCONS.<br />
doiiiinii tcn-f Agcnnensis et perliuenciarum. In<br />
cnjus rei lesliiiionium has litleras nostras fieri feci-<br />
iiius jjatenles, nostro sigillo signal;is. Dalmii a|iafl<br />
Abbevillaiii, ut supra.<br />
olO. Pro rcge , de code»» '.<br />
^S'1 1 . Pro rcgc, (le jiimmeiilo iiomhie suo eptscopo<br />
Ageimeiiti [)restaii(lo'\ — Rex venerabili in Gbristo<br />
palri. . . '. episcopo Agonnensi, salulom et dilec-<br />
cionein sinceram. (luni, sicut intcllexiinus, doiiiini<br />
terre Agennensis, (pii pro (enipore fuennil , consiie-<br />
vei'uut vobis et prcdocessoribus vestris (juoddaiii<br />
facere juranii'nluiii , et nos ad l'aiiendum illudjii-<br />
ramentuni vobis, lanijuam doniiiius Agennesii et<br />
racione dominii Icrro Agcnnensis, icnearaur, pa-<br />
ternitaleni veslrani affcetuose roganius quatinus<br />
predictum juramentum a. . . ', senescallo nostro<br />
Agenuensi, quera ad hoc laciendum poniinus et<br />
conslituLnnis loco nostri, in forma consueta reci-<br />
piatis. Volumus autem et conccdimus quod, per re-<br />
cepciouem bujusmodi jitrainenli a..., senescallo<br />
nostro, vobis et vestris snecessoribus et ecclesie<br />
Agennensi nulluni in posterum piejudiciuin gcne-<br />
retur, nec factuni istiid ad conseqnenciain trahi<br />
possit. In cnjiis rei leslinioninm has lilteras nosiras<br />
fieri fecinius patentes nostro sigillo sigiiiatas. Datuni<br />
ut s".<br />
312. Pro regc , de eodcm''. — Ista litlera dup-<br />
plicatur, tamen istis verbis, in una ipsaruin litte-<br />
rarnm, fin aniniani nosiraini addilis.<br />
313. Pro Giiilliiirdo de Ihirgo. — liex (•oiislai)u-<br />
lario suo Burdegalo, salntein. Gum de dono nostro<br />
concesscriiniis Guilardo de IJurgo, domino de Ber-<br />
dioiio, niilili. Ildeli noslro, qiiadringentas libras<br />
' Répétition littérale de l'article précédent, excepté i(ue les<br />
trois mots in animam nostraiu mam|uent après juratncnta.<br />
Cf. le 11" .Si 2.<br />
^ Publié daus Rymcr.<br />
' Le nom est en blanc. C'est Arnaud VU de Cot (1J71-<br />
iq8i).<br />
' l.r<br />
ntiiii est eu blanc , ici et plus bas.<br />
' Publié dans Wyni-y.<br />
turonensiimi nigronun ,<br />
pm<br />
[A. R. \ri'-i279]<br />
plnribus et diversis<br />
[causis] et expensis factis [ler euni in nostro servi-<br />
cio et pro eo,in parlibus Vasconie et alibi: et volu-<br />
mus qnod easdem (ptadriiigeiitas libras habeat el<br />
recipiat de illo debito in quo heredes Bertraudi<br />
Caylhau, deluncli, vel alii pro eis, nobis tencnlur<br />
proximis terminis quibus nobis debent solueiones<br />
fieri de debito eodem, vobis mandamus ut eideni<br />
Guilardo de dicio debito, jiroximis leuniiiis, ul<br />
dictum est, easdem quaib'ingentas libras luro-<br />
nciisiiim i'aciatis babere; et eosdem heredes vel<br />
alios nobis propter hoc obligatos, postcpinm ei sa-<br />
lisl'ecerint de dicta summa, quitetis el absolvalis<br />
nostro nomine de endem, eamqiio inler vestram<br />
receptani conqiutetis; et nos eandem in vestrocom-<br />
poto precipiinus allocari. In cnjns rei teslimoiiium<br />
has lilteras nostras fieri l'eeimus patentes, sigiiiatas<br />
sigillo ipio iitimiir in [lartibus cismarinis '. Datiiin<br />
ut s°.<br />
3 1/1. Pro rege, de diver.iis a regc Francoriiiii<br />
pelciidi^-. — Excellenlissiiiio prineipi, karissimo<br />
consanguineo et domino suo, Philippo, Dei gracia<br />
Ffrancie régi , rex Anglie , salutem. Gelsitudini vestre<br />
karissinium patmum et fideleni nostrum, Guiliel-<br />
iiium de Valentia , militem , exhibitoreni presenlium<br />
destinamus , ad requirendum et rccipiendum a vobis<br />
vel mandalo vestro universa et singula que per vos<br />
suiit nobis tradenda et liberanda in civitatibus el<br />
diocesibus Lemovicensi, Catiurensi et Petragori-<br />
censi, ac eciam Xanctonensi ullra lluviuni Charen-<br />
lonem. neenon ad pctenduni et requirendum de-<br />
liberari surprisa, sasila vel alias amparala jier vos<br />
gcnitoreinque vestruni gentesve vestras, eorumve<br />
auctorilale, que genilor nostor vel nos seu gentes<br />
iioslre, post [laceni diiduni faetaiii ' inler ipsos geni-<br />
(ores nostros, lenuiiiius in terris predietis, et que<br />
in ipsis terris ad nos pertinent seu perlinere pos-<br />
sunt vel debent quoquo modo; vos allectuose ro-<br />
gantes ipialinus preilicto patruo noslro (aeiatis de-<br />
liberari premissa. Çatum apud Logardum '', snli<br />
'<br />
'<br />
'<br />
Ms. Iratismarinà.<br />
Publié daus Kymer.<br />
I.e traité de Paris, l'iôg.<br />
Gart-lés-Rue tSouiine. arr. Abb'nille). Voir J. Garnier.
|A.a.vii'-ia79l RÔLES G.ASCONS. 83<br />
sigillé noslro ([iio utiimir in partibus cisiuaiiiiis,<br />
.viij. (lie Juiiii, auiio rep,iii iiosiri septimo.<br />
31 5. l'io rege, aliler de codem. — Rex universis<br />
et singulis episcopis, decanis, capitulis, abbatibus,<br />
convenlibiis, prioribus, celerisque ecclesiaruni pn'-<br />
latis, coinitibus, viceconiilibus, baroiiibus, uiilili-<br />
biis et uliis nobilibus, inajoribus, consolibus, uni-<br />
versiUilibus, conniiiinitalibus, seiiescallis, balli\is,<br />
et omnibus aliis ])or civitiUes, castra, villas cl dio-<br />
cèses Lemovicenceni, Calurcensein el Petragoricen-<br />
seni, ac eciani in rivitate et diocosi Xanelonie iiltni<br />
lliiviinu Chareutani ronstitutis, ad quns présentes<br />
littere pervenerint , salutein. Noveritis (piod nos po-<br />
nimus et constituinius, loco nosiri, karissitnuin pa-<br />
tnuim et (idelein noslruni, Willclnuini de \ aleiitia,<br />
niilitein, e\bil)iloreni prosentium, ad petendura, rc-<br />
({uirendum et recipiendnni pro nobis et ad o[)us nos-<br />
tri ab exrelluntissiiuu domino nostro riiili|>pi>, Dei<br />
gracia Francie rege, vel cjiis niandato, ea umnia<br />
et singula que nobis sunt tradenda et deliberanda<br />
per ipsuni in prediclis civitatibus et diocesibus.<br />
necnon sur|)risa. sasita vel aniparata |)cr ipsum<br />
dominum nostrum regeni vel ejus gcnitorem, ont<br />
eorurn génies , eorunive auclorilale, que post paceiii<br />
diiihnn l'aclani inter dicluni genilorein l'I lienri-<br />
funi, regein Anglie, genilorcni nostrum, tenui-<br />
mus, nos vel genitor nosicr genlesve nosire, el <br />
modo. Danuis aiileiri per présentes dido nostr i<br />
palruo |)()teslateni et inandatuni re(]uirendi et reci-<br />
piendi a vobis el ab aliis (|uibuscumque juramenla<br />
fidelitates el alia jura, deveria, serxicia cl redevcn-<br />
cias que «lomino régi Fl'rancie el suis faciebalis cl<br />
prestabatis, el que facere el prestare debebatis ei-<br />
dem el suis , ac ponendi in pri^diclis terris senes-<br />
callos, ballivos, jiidices el ministros, et eisdeni va-<br />
dia assignandi, et alium vel alios subslituendi seu<br />
depulandi in preinissis, proul viderit expedire;<br />
mandantes universis el singulis, ac aliis (pioruni in-<br />
tcresl, quatinus in premissis et preniissa t^ngentibus<br />
Diclionnaire lopographi^ue de la S'Mme (t. XXI et XXIV des<br />
.Mémoires de la Société des antiquaires de Picardie).<br />
dicto palruo noslro, sicut nobis, vel depulando ab<br />
eo, in preinissis pareatis et eciam inlendatis'. l)a-<br />
tu?n ut supra.<br />
."MO. Pro rege, aliler de eodein. — Rex univer-<br />
sis présentes liltcras insperltiris, salutem. Noverilis<br />
(juod nos inittiinus cl constituinius, loco nostri , ka-<br />
rissimum patruum et (idelem nostrum Guillelniuin<br />
de Valencia, mililein, exliiliitorem preseaciuiu, ad<br />
requirendum et rt'ci|)ii'nduiii , nomiiie nosti'o el ad<br />
opus nostri , saysinara civitalis, castrorum, villarum<br />
et terre Agennesii ciim perlinenciis, per karissimuin<br />
consanjfnineuin el doiniiunn nostrinn l'iiilippuni,<br />
Dei gracia Francie regem illuslrem, vel ejus man-<br />
datuin, nobis vel mandalo noslro tradende et deli-<br />
berande, necnon ad ponendum ibidem senesc.illuni<br />
castellanos, juilices, ballivos et alios ministros ad<br />
custodiain cl regimen terre predicte, et |adj adsi-<br />
gnanduiii eis vadia, |)roul viderit expedire; man-<br />
dantes universis quorum inlerest quatinus eidein pa-<br />
lruo nostro el scnescallo depulando ab eo, tanquaiu<br />
nobis et castellanis, judicibus, ballivis et aliis mi-<br />
nislris, (piantutn ad eos [)erlinel, j)areant et inten-<br />
danl. Danius eciam prediclo palruo potestalem el<br />
spéciale mandatum ponendi seu depulandi aliiim<br />
seu alios. loco sui, ad l'aciendum et exequendurii<br />
premissa et quodlibct premissorum, quando vohie-<br />
ril et viderit expedire. In cujus rei testimoniura bas<br />
lilleras nosiras licri fecimns jiatentes, sigillatas si-<br />
gilli) (|iio titiiiLur in paitilms cisinarinis. Daliiin<br />
apnd maueriuni iioslrum a])ud Gardani prope<br />
lluam', anno rcgni nostri septimo, .ix. die Junii.<br />
317. Pro rege , de prociirnloribu^ coiisliliiti.i. —<br />
Rex universis |)rescnles lilleras iuspecluris, salutem.<br />
Noveritis quod nos facimus, constituinius el ordi-<br />
naiiius dileclos et (ideies nostros, niagistros Rone-<br />
lum de Sancio Quintino , canonicum Leraovicenseni<br />
Pctrum Odonis, Petruni de Podio el Rainiundum<br />
de Ferr. , canonicum Sancti Sevcrini Rurdegale, cle-<br />
ricos, el eoruni qnenilibcl in solidum, ita quod non<br />
sil inelior condicio occupantis, unius vel plurium,<br />
' Mp. impcndfilis.<br />
' Gart-lès-Ruc (Somme).
84<br />
procuriil()rcs nosiros nd ]>roinoven()um cl ])rose-<br />
quendiini jiro iioljis el iiomine noslro inqiiisicio-<br />
iieiii seii inijiiestiiiii per quosdam, e\ parte doinini<br />
régis Krinicir, fl quosdam, ex parte nostra. depii-<br />
landos, l'aciendaiii siqiei' lerra quam bnne iiieniorie<br />
Alpli'iiisus, (pioiidain coines Pictavie el Tholose,<br />
lemiit in diocesi Caturcensi, ex parte seu racione<br />
Jolianiie, (jiiondam ejiis iixoris, el ad producen-<br />
duni lestes et proljaciones, et facienduiu «lia que<br />
dicto negocio inqiiisicionis viderint cxpedirc; ra-<br />
Uim liabentcs et iinuuin quicquid per diclos pro-<br />
curatores uosti-os vel eorum allenim actuin vel<br />
proruratuni fiierit in preniissis; el liée onuiibus<br />
quorum inleresl l't interesse polesl siguilicamus<br />
per présentes, sigillalas nostro sigiilo quo ulimur<br />
in portilius cisniarinis. Datum ut s".<br />
MEMBR . k.<br />
318. Pio Pelio lie ( arrana , de pcrdoiidcioiic régis<br />
sihi farla pro iiiorlc Pcrri do Sireis. — |{ex senes-<br />
callo siio Vascouio et oTuuibus liallivis et lidelibus<br />
suis, ad quos présentes lillerc pervenerint, salnlem.<br />
Veniens ad nos Petrus de Varvana, doniiccllus,<br />
nobis ostendit ijuod dudum, eo minime présente<br />
in [)aitibus Vascunie, set pro suis ncgoeiis alibi<br />
absente, luit vocalus et proclamalus quod veniret<br />
ad jus et in [ilinibus delectibus posilus et landeni<br />
propler eosdcm di'fectus bannitus, occasione uiortis<br />
Pétri de Sireys, burgensis Sancli Emiliani, de qua<br />
se fore (-w ) ctdjiabiieni dillitelur, ostendens nobis<br />
(juoriMndam relifjiosorum lilleias cpd lestiQcantur<br />
in ris quod dictus l'etrus de Sireys, iti suo decessu,<br />
conslanter asseiuit eundem domiccllum non esse<br />
culpabiiem de sua morte; nnde humiiiter suppli-<br />
eavit (pidd super predictis eidem adbibere salulare<br />
remedium digiinrcuiur; nos vero, ad devotam sup-<br />
plicarionein ipsius, necnon preces dilecti el fidelis<br />
nostri Willelriii de Monle lievelli, t'amiliaris nostri<br />
dictas vocaeiones el proclamaciones ad jus, deleclus<br />
eciam et baiiniiiienlum predicla eidem onmino re-<br />
nnltinuis, el noiinnus eidem domicello aiiqiiod pre-<br />
jiidiciuni, quantum in nnbis est, generare, sel ea<br />
omnia elsingida |ii'nilusa(hmllanuis;ita tamenquod<br />
idem domicellus steljuri, incuria nostra vel nbi de-<br />
ROLES GASCONS.<br />
|A.R. vM°-i279]<br />
bebit, cuilibel querelanli, iii eodein slatu in quo eral<br />
ante voea(iones,drrectuset banimenluin predicluni.<br />
In cnjus, etc. Datum apnd Abbevillam, sub sigiilo<br />
quo ulimur in parlibus galbcanis, .vj. die Junii.<br />
319. Pro iiiaffislro Petro de Podio. — Hex di-<br />
lecto et fideli suo conslabulario Burdegale. salulem.<br />
Cura nobis constet per teslimonium Luce de Tany,<br />
mililis , et magistri Bouelti de Sanolo Quinlino, fide-<br />
lium nostroium, quibus fideni super hoc adhibenuis,<br />
quod idem Lucas , terapore quo exstitit senescallus<br />
noster Vasconie , videlicet die sabbati anlc Annun-<br />
ciacionem béate Marie, anno Domini .ni°. cc°. sep-<br />
luagesimo quinlo', constiluil magistrum Pelrum<br />
de Podio judicem nostruni Petragoricensem et Le-<br />
movicensem et Caturcensem ,<br />
in (juo offîcio postea<br />
conlinue est moratus, et quod assignavit eidem pro<br />
suo salario sexcies viginti libras tmonensium an-<br />
nuas. vobis mandannis quatiims, liabilo compoto<br />
euni prediclo magisiro, a dicta die sabbati citra,<br />
super predicto salario et ab eo perceptis, ejusdeni<br />
salarii lacione, solvalis eidem , (|uaincicius poterilis,<br />
quicquid invenialis eidem dobeii de sabirio supra-<br />
dicto ; et nos, (piic(juid vos ex causa siqiradicla eidem<br />
solvisse conslileril, vobis i)reci|iiimis in ^estro com-<br />
|iolo allocari. In cujus rci testimonium bas litteras<br />
nostras mitlinnis jiatentes, sigillalas sigiilo noslro<br />
([uo uliiiuu' m |)arld)iis cismarims. Datum ul s".<br />
1)20. l'rn Ariiiildo île Saiirlo Quiriro. — lie\<br />
senescallo suo Vasconie et conslabulario suo lîur-<br />
degale, ac aliis omnibus ad (|uos présentes litière<br />
pervenerint, salutem. Seiatis quod concedimus Ar-<br />
naldo de Sancto (.)uirico. . .' [caslrum] de Sort '<br />
cum suis peilinenciisuniversis, babendum el tenendmn<br />
a nobis per i|isum, loto tempore \itesue, boc<br />
modo qnod solvat amuiaiiiri domine Marie Ber-<br />
[irandij '. . . de Sallu seplem libras el dimidiammor-<br />
' l.e ù'.i mars 157.').<br />
Tache d'eDcre ([ui recoin ri' environ (iiuilre ou cinq mots<br />
à ia fin de chaque lifjtn'.<br />
' Sorl ( Lautles . arr. Ua\,c. .Moulfort).<br />
'' Sur<br />
Marie Berli-antl de Sanlt, \oir Currows . Brocti-^ 0/<br />
Beawepaire , p. 87-38 , el Notices et extraits des mss. , t. XIV,<br />
p. kkiî. tjC personnage à qni la lellrc est adress'-e tire sans
[A. U.vii'-iQ79i<br />
ROLKS<br />
lanorum in festo Natalicii Doniiiii, (|uanicliu vixrrit<br />
dicta Maria , cl post pjtisdem obituin soKal cl rcd-<br />
dat. . . [sc|i](ciii lihras ot diniidiaiii mitilanoiuiii<br />
terniino su|)rndicto; cl quoil ibidem in iiuila cl donio<br />
nostra caslri predicti teneatsuum domifiliiini princi-<br />
pale cl iocMin. . . : ila lamen (|iiod. post cjusdem<br />
Ainaldi oliilinn, dictuni castrnui cuin pcrtincnciis<br />
universis ad nos et nostros libère reverlatur; unde<br />
vobis niandanuis |<br />
atibns. prioribus et aliis<br />
ciclesiarum prclatis, roniilibus, \icecoinitibus, ba-<br />
l'onibus, niibtibns, cetcrisipie nobibbns. wnsnli-<br />
i)iis, communilalibus scn univei-sitatibiis, et omni-<br />
bus aliis ail quns présentes littere per\enerint, in<br />
civitate dioeesi ac terra Ajj-ennensi et pertincnciis<br />
conslitutis, salnlcm. Noveiitis (piod nos niillinnis et<br />
constitniinus, loconoslri, karissiniuiii palriiuin et<br />
(idcIcMi noslnnn t'uiilleliiiuin de Valentia, niilitem.<br />
exliibitorein prescnriuin , ad re(|uircndiini et reci-<br />
pienduin, nostrn noniine, ad opnsnostri, saysinani<br />
civitatis, castrorum, villarnm et terre Agennen-<br />
siniii, cmn |)crtineiiciis, per karissimuin consanjjui-<br />
nciini el doiniiiuni nostruni Pliilip|)uni, Dci gracia<br />
FIrancie regeni illustrem , vel ejiis inandatuin , tra-<br />
dende et delibcraiide nobis vel nostro niaiidato, et<br />
ad recipiendnni pro nobis et ad opiis nosiri, a vobis<br />
et([nibnscum(|ue aliis, juranienta, lldelitalcs otalia<br />
jura, deveria, servicia et redcvencias, ipio dicto<br />
domino rejji rirancie et suis faciebatis et presla-<br />
balis. duin tenuit dictam lerram, et que facere el<br />
prcslare debcbatis eidem et suis racione terre pre-<br />
diete; mandantes vobis et vestrum cuilibet quati-<br />
nus in premissis et premissa langentibus dicto pa-<br />
Irno nostro et alii depulato ab eo seu ponendo<br />
loco sni ,<br />
ad premissa pareatis et intendatis. In cnjus<br />
ilouto sou nom de Saint-Cricq-Ch,Tlo3se (Landes, air. Saint-<br />
Scver, c. IIa|;ctmau).<br />
' I^e nom es( en blanc. Cf. n° 3ii.<br />
GASCONS. 85<br />
rei testinionium lias lilteras nostras licri lecimus<br />
pali'Mles, sijjillatas sijjillo (pio utimur in ()artibus<br />
cisrnariiiis. Dalum a[)ud (iardani prope ituam,<br />
.viij. die Junii, anno regni uoslri .vij\<br />
322. Forum per quam litière Inidiinliir domliin<br />
Willelmo de I akiititi. — Seiendum quod bec littera<br />
et decem ultime littere superioris rotuli, excepta<br />
illa (pie (liripjitur couslabulario Burdegale, tradnn-<br />
tur domiuu Willelmo de Valencia sub lali forma<br />
quod utatur eis quibus necessario ' indiguerit, el<br />
alias secum refei'al, caMcellarie doniini régis Anglie<br />
restiluendas. Dalum ut s'.<br />
323. Pro (liiidoiie de Leiiiilaco. — Uex cousla-<br />
bulario caslri Hurdegale, salutem. .Mandainus vobis<br />
([uod, quanicicius polciitis, fnriatis liabcre dilecto<br />
patruo et lideli nostro. Guidoni de Leziniaco ', re-<br />
siduum
86<br />
piriiiissis, pri'clpinuis in veslro corapoto allocari<br />
sine ililiicullate (juacuinque. In cujiis, etc. Datuiii<br />
nt s".<br />
325. Ptv rcgc , de lerris alieiintls. — Rex dilfctis<br />
el (idelibussuis, scnescallo Vasconieetconslabulario<br />
liurdejifale vol euruni alteri, salutem. Mandamus<br />
vobis el vestruni ciiilibet ut, si qua castra, ioca,<br />
terre culte aut inculte, aque, molendina, redditus,<br />
homagia, justiciatus, ant nlie quocunique res de<br />
nostro l'eudo veiidit;i fuerinl temporibus retroaclis,<br />
et senescallo nostro Vasconie vel constabuiario Biu-<br />
degale qui pro lempore fueruut minime preseutala,<br />
prout fieri dol)et de consuetudine patrie geneiali<br />
qua suijditi nostri utunlur in suis feodis ', dura<br />
venduntur, aut eciani, si qua de prediclis, fuluris<br />
temporibus , venalia exponantur, retinealis pro nobis<br />
et ad opus nostri prcdicta sic vendila vel que venalia<br />
exponentur, pro precio quod datum est vel ofTeratur<br />
(le eis el pro minore, sicul consuetudo recpiiril, si<br />
id utililali nosire viderilis expcdire; vel, si forte ea<br />
relinere pro nobis expediens minime vidcalur, jus<br />
nostrum et vendas exigatis de eis, secundum quod<br />
eas e^xijjunt et recipiunl alii domini feodoriim", ad<br />
bec facienda aller vestnim alteruni non ox])i'clans;<br />
et, quicquid solverilis pro talibus enicndis cl reli-<br />
nendis ad opus nostri, in veslro coiiqwlo precipi-<br />
raus allocari. In cnjus rei testimonium bas btteras<br />
nosti'as lieri l'ecimus patentes, sijjilhitas sijjillo quo<br />
uliniur in parlibus cismarinis. Dalnm apud Gar-<br />
dani, .X. die Junii, anno regni nosiri .\ij".<br />
320. l'ro vcjic, de iiKjiiiskioiic. — Piex universis<br />
présentes litferas inspeclnris, salutem. Noverilis<br />
quod damus et concedimus plenariam polestatem<br />
el spéciale mandatum magislro Ade de Norffoulk ,<br />
constabuiario nostro Burdeiple,inquireMili de métis<br />
et pertinenciis foreste nostre Burdegale , el oaniibns<br />
supprisis per quoscimique factis in nostrum preju-<br />
dicium de eisdeni perlineiiciis et foresta, el, si qui<br />
asserani siqier aliqua parle dicte foresle concessionis<br />
ncistrelitleras |<br />
' \U.Ji-oiiflix.<br />
- Mn.ft'oiifiiinint.<br />
nosiri] vel predecessorum nostroruni<br />
ROLES (lASCONS. [A.R. vii'-iayg)<br />
babere, recpùrendi exbibicionem earum et exami-<br />
nandi easdem; ac eciam inquirendi de juribus nos-<br />
tris que in paludibus adjacenlibus civilati nostre<br />
Burdegale babenuis vel babere debemus. el eciam<br />
de supprisis l'aclis in eis '<br />
;<br />
neciioii revocandi et i-e-<br />
ducendi ad manum nostram quicquid ad nos per-<br />
linet et |)ertinere débet in eis ac eciam foresta et<br />
pertinenciis prediclis; et aproandi seu meliorandi<br />
easdem paludes iu toto vel in parle, prout ulililali<br />
nostre vidèrent expedire; ralnm et gratum liabenles<br />
et pei'petuo habituri quicquid per dictuni constabu-<br />
larium nostrum actura , procuratum , vel ordinalum<br />
fueril in preniissis. In cujus rei testimonium bas lit-<br />
leras nostras fieri fecimus patentes, sigillatas sigillo<br />
quo ulimur in parlibus cismarinis. Datmu apud<br />
Gardam , .x. die Junii, anno refjni nosiri .vij°.<br />
327. Pro rcffc , de foresta Uurdegale. — Rex<br />
magislro Ade de Norlbfoulk, constabuiario siio<br />
Burdegale, salnlem. Noverilis quod nos damus vo-<br />
bis plenariam polestatem et spéciale mandatnin<br />
tradendi et infeodandi" siib cerlo censu annuo,<br />
quiluiS placueril et viderilis expedire, foreslarn<br />
nostram Burdegale et perlinencins ejusilem foresle,<br />
ad colendum, |dantandum ibidem vinens, et alias<br />
teneiulum ab illis qui de ea récipient su!) luijusmodi<br />
censu, prout eis magis ])lacuerit et visum fuerit<br />
expedire; ralum el gralura liabenles el perpelno<br />
babiluri quiwpiid per vos el vobiscum aciniii ,<br />
or-<br />
dinalum, vel concessuui fuerit in preniissis; et ilbid<br />
coiilirniabimus per carias, duni fuerimus re(piisiti.<br />
lu cujus rei leslimoniuni bas litleras nostras lieri<br />
fecimus patentes, sigillalas sigillo (juo ulimur in<br />
parlibus cismarinis. Datum a[iud Gai'dam , .x. die<br />
Junii, anno regni nosiri .vij".<br />
328. Forma jnicis iiiler regein Fniiicie et regem<br />
Aiiglie^. — Edwars, par la grâce de Dieu roys<br />
d'Engleterre, sires de Irlande el diix de Aijuilaine,<br />
' .Sur los palus el marais de Bordeaux, voir rarliilo 3.'!<br />
du ii\ro III de Baurein [ydriétc.s hordflttiscs , l. II, |». 17O).<br />
- Ms. infi-otidantU.<br />
^ De ce Irailo, Rjiiier donne l'expédition (en latin et en<br />
t'ranrais) laile au nom du roi de Franre. Nous avons suivi la<br />
iiunn'1'olatinn des arlicles
[A. H. vu"- 1279]<br />
nos fesims a saver a Unii ccus ki sunt e ki a venir<br />
sunt ke : [i] cum nos requeïssuni nostre chei' cosin<br />
el seyngnur, Pli. , par la gi-nco de Dieu roi di» France,<br />
et li demandissom kc il , soliini la funne de la [tes<br />
ke jadis fn fête eacordé entre soen père e le nostre,<br />
de noble remenibrance, c'est a saver Lovs, jadis<br />
rois de France, et Henri, jadis rois de Enfjletenc,<br />
nos rendist e ileliverast la terre do Ageneys, la<br />
quele estoit venue après 1(! décès de soen uncle<br />
.4ll\ins, jadis cunte de Poytiers, et do la cuntesse<br />
Joliane, sa femme; et ke il, a l'esgard de piodes-<br />
homes ke feussent noine/. de une part et de autre,<br />
nos feïst escbange cnvenable do lotes ieeles choses<br />
do trois citez et de treis e^ esches : ce est a savoir<br />
de Limoges, de Gaùrs et de PieregorI, les queles<br />
choses il ne puet mettre ho;'s de sa mcvTi par Icltres<br />
de son père ou de ses anccssui's, cuni li ilovant dist<br />
roys lors ses pères ne peùsl avoir purcbacd, solum<br />
la furme de la dite pes, envers cens ko ces choses<br />
fonnont , ke nos les eiissuns ewes dodonz le terme<br />
establi en la pos; [a] et requeïssons encore ke il<br />
feïst enquere en bone foi et de plavn , pai' prodes-<br />
honios el Icaus, do une part el d'aulro, si la torro<br />
ke li dis cuens de Poitiers tin[l] en Canrsin de par<br />
sa femme feu don roi d'Englotorre ' doiie'e ou baill(*e<br />
oveske la terre de Agenoys, en tout ou en partie,<br />
par mariage ou par gagiere, a sa soer', ke fu niere<br />
le cunt Roymon de Tolouso doroinemonl mort; el,<br />
si il esleyl trové ko oinsifusl |d'| icolc terre , la quele<br />
li vint après le desès don cunte et de la cuntesse<br />
de Poyliers^ devant diz, et la quele il lient en fee<br />
ou en demeyne, il nos [la '] donast solunc la lenenr<br />
de la pes devant dite; [3] et [cum] l'on propousasl<br />
encuntre, pur le devandist notre seyngneur le roi<br />
de France , ke nos , avant totos ces choses , estevnns<br />
temu a fore li donor la sciiTlif dos cbovalors et dos<br />
viles do terres ke ses pères doua au rioslro on l'a-<br />
vandite pes, de quele soiirté la furme devoyt oslre<br />
tele, c'est a saver ke li bomo et les viles des dites<br />
terres jurroieni ko il ne durroyent ne cunseil, ne<br />
torce, ne eide pai- quoi nostro pères ne si hoir<br />
'<br />
iîicli,iid I", Cœur de Lion.<br />
'<br />
.le;iniie, feuituo de Kaiiuond VI.<br />
' Ms. l'oijtieres.<br />
' Ce mol est suppléé d'après Ryuier.<br />
ROLES GASCONS,<br />
venissent eucuniro la dite pes, et ke, si il avenoyt<br />
ko nostre pères ou si hoir vonissent encuntre . el ne<br />
le vousissont amender pus ko lo roys de France les<br />
on avroyl fel rcquore, cil ke la seùrté averovt foie<br />
dedenz les trois nioys ke il les averoyt fet requere<br />
sorroyeni lonuz de estre aidanz al roi de France et<br />
a ses hoirs cunire nostre pore et cuntro ses hoirs,<br />
gcskes atant ke ço feust amende suQisaument a<br />
l'esgard de la couil le roy de France: el devoist<br />
estre l'enovelé ceste seiirtd do dis ans en dis auns, a<br />
la re voies<br />
pa[r]lo'es seur lotos les devandites choses, fou l'oie<br />
entre nous el le [de]vandist nostre seigneur le roi de<br />
France parduiablo pos et concorde, par la quele il<br />
nos a rondiio, solonk la l'urmo de la dite pes l'ete<br />
entre nostre pore et le sien, la terre de Ageueys,<br />
la quele li eschel de la cuntesse Johanno devant<br />
dite, a nous et a nos heirs, a tenir j)ardurabloiiient<br />
de lielde ses hoirs, rois de France, par col meime<br />
homago ligo par le (fuel nous lonouns de lui, cum<br />
du.v d'.\quilaine cl porcs de France, loiile la terre<br />
ke nos avons de par noslre pore ou reaume de<br />
France; el le roi de Franco (loiiioure ([iiile de la<br />
ferme ke il poiet (sic) avant pur colle terre. [(j| Et par<br />
cesle pes nos quiUi iceli rois a lou/. jours, pur li et<br />
pur ses hoirs el pur ses successeurs, les |s]ere-<br />
menz de la seiirli" des chevalers , dos homes et dos<br />
viles, des tories (pie ses peros dona au noslre par<br />
la pes fêle jadis entre eus, sioimi il est dist par<br />
devant, ço est a savoir louz icous soreineiiz (pio il<br />
pooyt demander par celé pes l'ete eiilie nos pères;<br />
' Les<br />
lUiner.<br />
mois sicnm hi partie, elc. . tic sont pas donnés p:ir<br />
87
88<br />
et si aukuiis de ces seieincnz siiiit receiis j)iir le roi<br />
(le France devandit, il les a qiiitez |)iir sei et pur<br />
ses hoirs et [mr ses successours, et en asouz ceus<br />
ki les seremenz firent, si ankun en soit fet. [7] Et<br />
nos, pui' nos et pur nos hoirs et pur nos succes-<br />
surs, li avurn quili' pardurablement toz les eschanges<br />
que nos ii demandions ou poiuns demander pur ceus<br />
de Iroiz cillas et do trois eveschoz devant dites, ke<br />
sonnl privileg-ez, par letties dou roi Lois devant dil<br />
ou de ses ancessonrs, qu'il ne puissent esire mis<br />
hors de la main le roi de France, et demorent a nos<br />
et a nos lieirs iceaus privilegez de trois citez et<br />
de trois evescliiez devani dites que se sunt turnez<br />
jiiskes au jour d'ui ou |<br />
oui '] olieï a nos et a nostre<br />
])ere, seit de leiu' voleiilë. seil a la requeste dou dil<br />
roi de Fi-ance ou de soeu père. [ 8J<br />
lordance, li devani ilit noslre sires le rois de France<br />
RÔLES GASCONS<br />
Et jiar reste con-<br />
est tenuz el a preniis ke il fera enquere, de la nia-<br />
nere desus dite, si la terre ke li cuens de Poitiers<br />
tint en Caorsin de jiar sa femme feu doncie ou bail-<br />
lie, en tout ou en partie, dou roi d'Engleterre par<br />
maria j;e ou par {;a{|iere a sa suer que lu niere au<br />
counle de Tholouse, sicum il est dist devant; et ço<br />
ke trov(i serra ke en fu einsi baillié ou doué, il nos<br />
serra lenuz a doner, selonc la tenur de la dite pes<br />
fête entre nos pères. [9] Et reste pes cteeste acor-<br />
dance, sicum ele est cuntenue en ces |)resentes<br />
lettres, et touz les arlicles qui sunt contenu en la<br />
dite ])es que fu fêle jadis entre nos pères , fors ceus<br />
(pii suiil changiez par cesie ])resenti' acordance,<br />
nos a\ons promis el promettons a tenir, a gardir el<br />
a cum|)lir fermement. [10] Et toutes ces choses,<br />
en la présence dou dit noslre seigneur le roi el en<br />
la noslre, nos avons l'et jurer en nostre aime an<br />
saintes évangiles par Jolian de Vesci", nostre che-<br />
valer, a ijuel nos douâmes poer et comandement<br />
especial a ço jurer en noslre noun et en nostre aine;<br />
el, kant a ces choses einsi tenir et acumplir, nos<br />
avons obligt' et obligeons, nos et noz hoirs, a nostre<br />
seigneur le rei de France avant dit, el a ses hoirs<br />
et a ses successurs. [11] Ft cil mesines'^ nostre sire<br />
' Ce mot est supplée d'apivs Kymer.<br />
' Sur Jean de Vesci , voir le Calemlar nf thc patent rolts.<br />
Edward I, laSi-iaga, et Robeils, Ciileii
[A. R. vil" -1 37(1]<br />
diem et dies quern et quos contingcrct vos tenere<br />
ad exhibenduni justicie coinplemenlurn dilecto et<br />
fuleli nostro Gnstoni, vicpcomili Bearnie, super<br />
facto d
90 ROLES GASCONS. [A. H. •1979I<br />
karissiulo, doriiiiKi AU'oiiso, Deifji-aciaRoinaiioruin<br />
semper augusto, Castellc, Tholeti, Legionis, Gal-<br />
licie, Sihillf, Coiiliibe, Mairie, Gyenni et Algar-<br />
baruni régi illuslri' . . .<br />
MEMBU. .>.<br />
3o6. Pio rei'C, cl piinve Saiicti Ai'iti Sciiions,<br />
cl Gulliiinio (le Snncto Germauo , cl dllis. — Rex di-<br />
lecto et lideli suo Luce de Tbauey, luiliti, vel ejus<br />
iociini tenenti, salutem. Mandamiis vobis quatiiius<br />
cum consiiio. . . ^, scnescalli nosti'i Vasconie , et con-<br />
stabulaiii iioslri Biirdegale ,<br />
aut illiiis aiit ilioruni<br />
quem vol quos dictus senescalliis vei constabulariiis<br />
ad boc [deputandos] reputaverint, audiatis ques-<br />
tiones seu controversias que suiit iiiter nos, ex uua<br />
pai-te, et piioreiii Saiicti Aviti Senioris'' et Galbai-<br />
diini de Saricto Germano ', vei qiiosciiiiique alios , ex<br />
altéra, apud Belluinmonlem, apud Podium Guil-<br />
Iclini, et apud ],iu(liaiii'', vei in [lerlinenciis pre-<br />
(liclorLMu IcHoruMi, racioue ipiiii'Uiiidaui airaliuiii<br />
seu ])lacearum pro domibus vel pro ceteris, raciiuie<br />
jui isilicciduis predii'toruiu loeorurii, seu (pialil)el<br />
ali:i i-aci(ine; et questÎDiies seu conlioversias jiiijus-<br />
iiicidi, iu (piibus jus nosirum exigalis e! defendatis,<br />
pace, judicio. vel aliter, proul niajjis ad opus uos-<br />
tri, secuiiduiM jusliriaui. viderilis expedire, ternu-<br />
nelis; et l
lA. H. vii°-i9 791 ROLES GASCONS. 91<br />
(lilur, quod, non tanquam ballivus noster, sed tan-<br />
(juam baro, lenealis predicta. Datiiiii iil s*.<br />
340. Pro PoHcio .liiiati. — \\c\ dilecto cl lideli<br />
.siio, constabidario suo Burdegale, saluteni. Man-<br />
dainus vobis qualiniis , juxia tftiioroiii litlcrariim<br />
per vencrabilcm palrciii in Chrislo 11., Dei jfracin<br />
Bathoniensoni et Weileiisem episcopuin , et Othoncm<br />
de Grandisono, niililetii, lune nostrum lociiin te-<br />
nentos in Aquilauia et V'asconia. concessarum , sub<br />
sijfillo dieti epi.scopi, dilecto et (idoii nostro Poncio<br />
Aniati, clerico, super suis feudo et expensis per<br />
annuni , audilo compoto ipsius Poncii , de hoc quod<br />
invoneritis sibi deberi salisfacialis eideni, et ex<br />
riunc certa vadia per dieni pro suis expensis,<br />
(juandociuiique ad exponsas senosralli nosiri Vas-<br />
conio non lueril , assijfnclis eidem l'oncio in nostro<br />
servicio existenti. Insnper, si locus de Lados', (picni<br />
lenef ex dono nostro, sibi non valuoril per annuni,<br />
deduclis expensis raci
02<br />
ISOLES<br />
iiUeiuliiiil; et hoc oiniiiljiis (jiinium iiilerest vel in-<br />
teresse potest sijjiiilicaimis per bas noslras iitteras,<br />
sigillatas sigiUo qiio utiimir in partibus cisma-<br />
rinis. Dalinii ut supra.<br />
34^1. Prn Oihonc de Grandisono. — Rex episco-<br />
pis, alibalibus, coniitibus, bai'onibus, justiciariis,<br />
vicecoiiiilil)Us, prepositis, ministris, et omnibus te-<br />
nentibus et liilebbus suis insuiaruni tle Gerneseyet<br />
aliarum irisulanun siiaium, sahitem. ('.uni de gi-a-<br />
cin nostra speciali concesseriuuis ' (Jileclo el /ideli<br />
nostro, Otboni de Grandisono, insulas predictas<br />
(uni nmnilius perlineiitiis suis, liabendas eidein<br />
Oliioni ad totain \itan] suaiii, voliis niandaniiis<br />
i|uod cidrin Ollioni, vel siio rerto atornato bas bt-<br />
teras deli'reiiti sno nomine, preslelis lidelilalis de-<br />
bilum sacranieiituiii, et (Jllioui, lainpiani domino<br />
Vf'stro, ad tulain vitam snaiii, et suis, silis in omni-<br />
bus intendentes et res[iondentes. In cujus.etc. Da-<br />
tum ut supra.<br />
3^5. Pro rcge, de inqulsicione super terra Wal-<br />
Icri de Sundun. — lîex dilecto et lideb suo Johanni<br />
de Grelbi, senescallo suo Vasconie, sabilem. Man-<br />
damiis vobis quatinus per vos vel aiium lide (bonum<br />
inquiratis , scu iiupiiri faciatis , dibgencius verilalem<br />
quanliun terra, (juani Galterus de Sandon., co-<br />
quus noster, lenet de dono nosdo in Olerone, et<br />
qnam Siepbanus, du(bini eapellanus nostor de-<br />
binclus, consiniililer tenuit, (bini vivebat, in eadem<br />
insula Oleronis, vabH de reddilibns quolibet anno,<br />
scrnndum plus et minus, et in qnibus rébus liujus-<br />
niodi valiir existât; et quod super liiis inventuni<br />
fiierit iiiibis, quamcicins jioteritis, snb vestro si-<br />
gillo inchisuri] (idebler sigiiilicare curetis. Datuni<br />
apud (Jiess\, .xiij. die Juiiii.<br />
3'l(). Pro Petro de Mniilc Ftcee/li. — Rex dilecto<br />
etfid:"lisni> iiKigisli'o Aib' de Norl'olk, constabnlario<br />
>w> l!iirdc!|ali', sahitcin et dilecciononi. Mandaiiiiis<br />
vobis qiialiiuis niiiiislretis expensas racionabiles<br />
' Le<br />
ib jiinvicr 1377. Voii- J. ll.ivot : Sirie clii-nnol. tlesifai-<br />
diens et sei
|A. 1!. \ir - 1 a7
n RÔLES GASCONS. [A.R. ^791<br />
domine de S;inclo Albino', Willelmo Gerodonis ',<br />
ci\i Hurdegale, cjiiani Bernardiis d'Aillyan' junior<br />
(enebat, el, judicaliun suum exeqiiendo, Ipsum<br />
Wiilelinuin posuerit in possessionem dicte domus,<br />
ac idem Bernardus, occasione cujusdam littPre ' a<br />
dileclis et fideiibus nostris episcopo Bathoniensi<br />
et Olone de Giaiidisoiio, gerenlibus in Vasconin<br />
vices noslras, ad vos vel niandatum vcstruiii, seu<br />
senescalluni Vasconie, directe super liberacionebo-<br />
nonim suornni, nitatur a dicte Willclmo posses-<br />
sionem dicle domus avocare, sentencie dicti Luce,<br />
imtno noslre, illudendo, mandamus vobis quatinus,<br />
occasione lillerarum dictoruni episcopi et Otoais,<br />
cumdcni Willehnum non presumatis aiiqualenus<br />
molestari, et ab incoala jam moiestia desislatis, el<br />
dictaiii seiitenciain suum eflectuni consequi pennit-<br />
latis. In cujus, etc. Datum ut supra.<br />
;!55. Pro Olivero de la Bard. — Re\ dilecto cle-<br />
lico stio magistro Ade de Norff. , constabulario cas-<br />
tri sui Burdegale, saiulem. Mandamus vobis quod<br />
habere facialis dilecto el lideii nostro Olivero de la<br />
Bard , familiai'i nostro , novem marcas stcrlingoruni<br />
in partem solucionis annui feodi sui quod percipit<br />
ad scaccarium nostrum Burdegale, et recipialis<br />
inde ab eo litfcras suas patentes; nos([ue vobis su-<br />
per hoc allocacionem debitam facii'mus habere.<br />
DatiiNi ut s'.<br />
;S56. Pro Ida de Norff. — Rex auditoribus com-<br />
poti in:i{;islri Ade de Norfl'. , conslabidarii noslri<br />
Burdegale, salutetn. Allocale eidein luagislro Ade<br />
vijiinti sex libras, Iresdeciin solidos et (piatiior dc-<br />
narios tnronensiiTm nigrorum (pios l'cli-o Slephaiii,<br />
civi Burdegale, vciiienli ad nos Ainliiainun, pro<br />
e^iieusis suis in vi'iiiendo et redeunilo de nianclalo<br />
nostro [lersolvil ; ilein . \ig'iiiti libras ejusdem monde<br />
' Saint-Aubin-e[i-Jallt', dont parle iUiurfiil [Var. hordet.<br />
L 11, p. i.'i/i). Ka (lame de Saint-Aubin est apprit'-i' pins Inin<br />
.(.V 375) Ma,js.<br />
~ Voir riiisloii'c (te ta maison Gérandun dans t,. Di'onyn,<br />
liordfau.r "c/s iù-''io, p. -îô^; elle était situëf mie Obscui-e,<br />
appelée plus lard rue de la Tour-de-Gassics.<br />
' Ms. DailUijn. Cf. plus haut n" aoy.<br />
* Le lUs. ajoute ; qiiam.<br />
quas ex dono nostro pro uiio jocali persolvit eidem.<br />
Item , allocale eidem constabulario viginli sex libras<br />
tresdecim solidos et quatuor denarios quos Rei-<br />
muudo de Mirallo, ad niandatum nostruiu venienti<br />
Ambianum, pro suis solvit cxpensis. Item, allocale<br />
eidem conslabulorio triginta libras ej\isdem monele<br />
([uas magistro [Pelro] Odoni[sj, cli'rico noslro, ad<br />
niandatum noslrnni ad predictum locum venienti<br />
pro expensis siu's persolvit. Item, allocale eidem<br />
viginli octo libras ejusdem monele quas magistro<br />
l'etro de Podio , judici noslro Petragoricensi et Le-<br />
inovicensi, ad diclum locum de mandato noslro<br />
venienti, pro suis persolvit expensis. In quorum<br />
omniimi testimonium bas litteras noslras lleri l'cci-<br />
mus patentes. Datum apud Waban' in Ponlivo,<br />
.xiiij. die Junii.<br />
.3.57. Pro WilMmo de Henovre. — Johannes de<br />
Greylly recognoscit se debere Willelmo de He-<br />
novre, clerico, .xliiij. solidos, .viij. denarios, sol-<br />
vendos eidem in festo apostolorum Pétri et Pauli<br />
proximo futuro, produabus cartis sigillatis sigillo<br />
domini régis, imde idem Willclmus manucepit Ip-<br />
sum Johaimemerga omnes acquietare;et, nisi fece-<br />
rit, concessit quod levetur de terris et calallis suis<br />
in Vasconia. Datum apud Valleyse", .xiiij. die Junii.<br />
358. Pro eodcm. — Thomas de Sandwyco, se-<br />
nescallus Pontivi, recognoscit se debere Willelmo de<br />
Henore .xiij. marcas, .v. solidos, .iiij. denarios, sol-<br />
vendos eidem in feslo beatorum apostolorum Pétri<br />
el Paidi, pro octo cartis sigdlo domini régis sigil-<br />
latis eidem Thome liberatis, videlicel pro qualibel<br />
caria .xxij. solidos, .iiij. denarios; et, nisi fecerit,<br />
quod levelur de terris et calallis suis in comilalii<br />
Kaiicie. DatuiM Muslerollii\ .xvj. die Jimii. Uude<br />
idem Tiiomas solvit .xxij. solidos, .iiij. denarios.<br />
' Wabcn<br />
[BilTé] Siilrit et quietus est.<br />
MEMim. 2.<br />
359. Rex dilecto et lidili suo magistro Vde de<br />
(Pas-do-Calais, an', et c. AIontreuil-sur-Mer).<br />
au n" 3'*8.<br />
' Valloires . comme<br />
' MonIreuil-sui'-Mer.
[A.R. vu"- 1-179]<br />
Norfl'. , coiistabulario suo IJtirdegale , vel ejiis locum<br />
lenenli, saluleni. Mandaïuus vobis qiiatiiius dileclo<br />
et (idcli iioslro Willclmo de Monlo Hevolly liaberc<br />
laciatis cenluiii libras tHi'oiieiisiuiii di; ilnrio iiostii),<br />
el eas in compoto veslro precipiiniis allocari. T. li.<br />
apud Mustrolliuiii, .xvj. dit; Junii.<br />
360. Edward, etc.', a sa cliere cosyiie el fêle<br />
Conslauncc, jadis l'etniiio de noble remeiiibraiicc<br />
Henri de Alcin., noslie cosyu', saluz. Nos vos fe-<br />
sunis a saveyr ke nus avons eu parolys a voslre<br />
père' du mariag^c de vus' el de Edmuu [de] Genève,<br />
nevu/. le esveke de Lengris ' el nostre cosyu ; el pur<br />
ce ke nus vodrum ke celé chose se feyr', vus priuins<br />
ke vus veylleyl acorder, kar nus entenduiis keccesl<br />
voslre prou cl voslre lionur; et ja seyt isço ke vus<br />
seez lyd a nos par serment ke vos ne vos peiisoz<br />
marier saunz nostre cungd, endreyl de ce mariage<br />
vus donum le cung*;, el vos relessum le serment<br />
ke vos nos aveyl fet ke vos ne vos mariez saunz<br />
' Publié dans Itymor.<br />
' Ms. cosyur.<br />
' Gaston de B6
VII<br />
ROTULUS VASCO^IE<br />
DE ANNIS REGNI EDWARDI I OCTAVO, NONO ET DECIMO ^<br />
MEMBR. 1 0.<br />
30)3. De lerni Affcimciisi extenilcndii. — Rex ve-<br />
nerabili patri. . .", Agcnnensi episcopo , et dileclis-<br />
l't lidolibus suis G[u]itardo de Burgo et magistro<br />
Adc de Norir. ,<br />
cnnslidjulario suo Biinlegale, salu-<br />
leiii. Quia, oh qiiasdam convenriones inler karissi-<br />
niain matrein nostram Aliaiioram, reginam Auglie,<br />
et nos, iiiitas super vero valore leri-e nostre Agen-<br />
iiesii, voluituis certiorari, assip,navimus vos, vice et<br />
l'x parte nostra,ad exteudeiiduiii terrain prediclani<br />
et ad iiiquireiidiiin de vero valore ejusdeni (erre,<br />
reddituum, [icdagiorum, prolicnoruin et aliaruni<br />
perliiienciaruiu suaruni quarunicumque, qiiorum-<br />
cuinque noinine censeantur; ita videlicet (|Uod, si<br />
ipsi Ires ad linciiileiiderenequiveriiil , tiuicduo ipso-<br />
riiiii ad lior intendant, una cum Irihus vel duobus<br />
quos preiala inaler iiosira ad hoc depiilaiiil e\ jiarle<br />
sua. Et ideo vobis niandamus quoil ])reinissa l'acia-<br />
tis in forma predicta, et exteutamct inquisicioneni<br />
prcdictas nobis, sub sigillis vestris et sigilliseoruni<br />
per quos l'acte fuorint, niittatis,etboc brève. Mau-<br />
daviuuis enim baronibus, militibus, burgensibns<br />
cl coinnuiiiitatibus terre predicte, (puni voijis ad<br />
preniis.sa facienda, ul [iredictuni est, in omniiius<br />
siiit inteudeiiles, respondentes, consuleiites etauxi-<br />
lianles, proul eis scire l'aciatis ex |iai'le nostra. In<br />
' l.f! ms. n'ii (iii'uii lih'c : Ilolulus \iisroiiw de aimo reipii<br />
n'i^is Edwtti-ti- i,Jilu i-fo's îknrki, uctavn.<br />
' \,o uciiii esl en lilario. (j'esl Arnaud VII de (lot.<br />
DE A.NNO OCTAVO ( 1-271»-1280).<br />
cujus, etc. Datuni apud Divises', .xix. die Deceni-<br />
bris [1279].<br />
3tii. Pio al/hiilc (le Soriliin. — lîex magistro<br />
Ade de NorlF., constabidario suo Bnrdegale, salu-<br />
tein. Cuni celebris memorie dominus Henricus rex,<br />
pater noster, duduni teneretur dilecto nobis in<br />
(iln'islo abbati de Sordua* in centuin inarcis, pro<br />
dampnis que quondain sustinuit in guerra Vasco-<br />
nie , de quibus prefalo abi)ali quincjuaginta niarce<br />
persoivunlur, nos, eidem abliati graciain lacère vo-<br />
leates specialern, concessiinus ei quin(juaginl.i iii:ir-<br />
cas'pro predictisquinqiiaginlaniarcis, liabendasde<br />
dono nostro ad clausuram ville de Sordua. Et ideo<br />
vobis mandamus quod eideni abbati easdem quin-<br />
quaginta marcas liberai'i faciatis, liabendas in forma<br />
predicta ; et nos vobis inde debilani allocacionem<br />
liabere l'aciemus. T. R. apud Wyntoniam, .iiij. die<br />
.lamiarii [1 280].<br />
365. Pin Vilidi de Cmqjenc. — Mandaltini esl<br />
magistro Ade de NorlF., conslabulario Rurdegale,<br />
quod Viiali de Gaupene, Lucc de'fany et Elia de Ilau-<br />
villa ', super liiis que corara ipso proponere volueril<br />
secuudum foros et consneludinem parcium illaruni<br />
plenam et celerem justiciam l'acialis. Daluni ut s".<br />
' Dcvizfs<br />
. coinlé di' WiUs.<br />
-'<br />
Sordes ( Landes, atT. Da\,c. l'pyrohorade ).<br />
' l'eul-Alrc , ici et plus bas , faul-il libvas au lieu do marcas.<br />
' Sur ce dernier personnage, voir Boberts, Calvndarium<br />
^
[A.H.viii''-i-28o| UOLES GASCONS.<br />
366. De ordiiiniido intcr Reimuiiitum Anuildi cl<br />
Auecruiii Rohcrii , super quuditm dkcnrdia etc.— Rex<br />
dileclo et lideli suo Johaiini de Groilly, senoscallo<br />
suo Vasconie, salulein. Guiii, sicut iiitellcxiriuis,<br />
Heymundus Ariialdi de Donio Nova et adhérentes<br />
eidem, super discordia que erat inler nos et i|)sos',<br />
ordinacioni v(!slre se siipposiierint, appellacioni<br />
interjecte ad doiiiiniini rejfeni Kl'ranconini a seiies-<br />
cailo noslro Vasconie renunciantes expresse , voliis<br />
mandamus cpiatinus inler ipsos et partem Aujjeri<br />
Koljcrli curetis tidiler ordinare quod civiliis nnslra<br />
.Aquensis' adeo bene cuslodiatur, ([uod raei'catores<br />
et cives ejusdeni rivitatis die nocteqiie tute et se-<br />
cure ad lacienilinn sua neifjdci;! possinl incedere per<br />
candetn, provi-o ([uod super murdris et homicidiis<br />
hinc indo factis durante discordia, serunduiii foros<br />
et consnetuilines civitalis iliius, justifia picna liât;<br />
et ul liée, nostra voluntas optatum sorciatur elTec-<br />
tuin , taleiii ii)i preticiatis preposituni (pii nostruin<br />
intime dilijjat coinnioduni et lionorein, et jura nos-<br />
tra scrvare et cuilibet, sine rcspeclu, velitjusticiam<br />
cxhihere. Datuui ut s'.<br />
367. Pro Peiro tie Tossa cl Couvcnicntc , uxore<br />
ejus. — l\v\ onuiilius, elc, saiuleni. Sciatis quod<br />
in reconipensacioneni duodccim niarcarum annua-<br />
ruiu quasdederainus l'elro deTossa etConvenienti,<br />
uxori sue, eivilms uostris Aquensibus, ad vilain<br />
ipsorum et superstilis eoruindein, et quas venera-<br />
bilis paler in Ghrislo R. , Batboniensis et Wellensis<br />
episcopiis, cancellarius nosler, et dileclus et lidelis<br />
noster Otto de (irandisono, tune vices nosiras jje-<br />
renles in Vasconia , eisdem assifjnaverant in terra de<br />
la Bene', quam dileclus et fi
98<br />
ROLES<br />
dictas in lolulis nostris Vasconiu nichiioniinus de<br />
verho ad verbuin i'acienles irrotulari. luciijus, etc.<br />
T. fî. apud Wyiitoiiiam. .v. dio Januarii.<br />
370. Uex omnibus, etc., saluteni. Cuin iliidum<br />
dedissemus et concessissemns dilecto et lîdeli nostro<br />
Vitali de Caupene terras nostras de Pontes cum per-<br />
linenciis, ad vilain ipsius, nos, propler laudabile<br />
serviciiim et diutiniiiii ijuod idem V'iUilis nobis ini-<br />
pendit, xoleiites [)ersoiiani ipsius in suis posteris<br />
bonurare , ad ipsius iiistanciam concedimus, pro no-<br />
bis et beredibus nostris, quod, si eumdein Vitalem<br />
decedere contigerit, Eiia de Caupene, nepote suo.<br />
superslite, idem Elias terras prediclas cum perti-<br />
nenciis habeat et teneat de dono nostro toto lem-<br />
pore vite sue , faciendo inde sei'vicia consueta ; ita<br />
quod, post obitum utriusque, terre predicte ad nos<br />
vel lieredcs aostros intefjre revertantur. In cujus, etc.<br />
T. ut s».<br />
.")7I. Pi-o codent Vitali de Caupene.— Rex senes-<br />
callo suo Vasconie et omnibus aliis ad ijuos, etc.,<br />
salutem. Cura dudum dedissemus et coneessissemus<br />
dilecto et liib^li iiosli-o Vitali de Caupene lenas nos-<br />
tras de Pontes et -<br />
il'Aiiribail (l.auilcs, ••. Moiilfurl)-<br />
GASCONS. [A.R. vni°-i98o]<br />
seisinam babere l'aciatis iii forma predicta. lu<br />
cujus, etc. T. ut s'.<br />
372. Pro Pelro de Tussa et Convcnientc , ujore<br />
ejus. — Rex senescallo suo Vasconie, constabulario<br />
Burdegale et preposito Aquensi qui pro lenq)ore<br />
fuerint, salulem. Cumin reconqieusacionem illaruni<br />
duodecim maicarum quas nuper dederamus Petro<br />
de Tossa et Gonvcnieati, u\ori ejus, civibus nostris<br />
Acpiensibus, ad vilain ipsorum el superstilis eorum-<br />
dem, annuatim percipiendas in terra de la Beiie<br />
quam dilectus et[lidelis noster, Lucas de Tany, lenet<br />
ad presens, eis concesserimus viginti libras morlanorum<br />
in prepositura iioslra Aquensi, pei- manum<br />
ejusdem prepositi qui pro tempore fuerit. singulis<br />
nnnis ad tolam vitam ipsorum Pétri et Convenientis<br />
el superstitis eorunidem, sicul in litteris nostris<br />
patentibus quas ei inde lîeri fecimus plenius con-<br />
tinetur, vobis, prefate preposite, mandamus quod<br />
prefatam pecmiiam de exitibus prepositure predicte<br />
prefatis Petro et Convenienti et eorum superstiti , ad<br />
terminos in litteris nostris ])rcdictis contentos, ba-<br />
bere faciatis juxta formaiu litteiarum prediclarum.<br />
Et vos, prcl'ati seiiescalli' cl cousiabularius, pre-<br />
dictas viginti libra.s morlauorum prefato preposilo,<br />
(pii pro tempore fuerit, in exitilius prepositure pre-<br />
dicte allocaii faciatis in forma predicla. T. ut s".<br />
373. Pio Vitali (le Caupene . — Kex omnibus, etc.<br />
Cum dudum dilecto el (ideli noslro \'ilali de Cau-<br />
pene dedissemus et coneessissemus quicipiid babe-<br />
banuis et babere debebamiis in parocbiis de la<br />
Luke et de Onaid , Aquensis dioeesis, baliendum et<br />
tenendum sibi el bereddtus suis de suo corpore lé-<br />
gitime procrealis, nos, altendenles obse(|uium diu-<br />
tinum et lidele quod idem VitaUs nobis impendil<br />
bucusque, et sperantes quod beredes sui id idem<br />
facient in fuluruni ,<br />
et propler boc volentes, conteni-<br />
plaeione i])sius, suis faceie graciam pleniorem el<br />
personam ipsius Vitalis in suis posleris honorare,<br />
damus et concedimus eidem Vilali et beredibus suis,<br />
dominis de Caupene .quiccpiid in prediclis parocbiis<br />
liabuinuis et babere debuiuuis, babeiiilum et te-<br />
nendum eidem Vitali, tolo tempore vite sue, el, post<br />
ipsius obilum. beredibus suis ilomiuis de Cau|)ene
[A. R. vin°-ia8o] RÔLES<br />
inincrpetiiiiiii . laciendo inde nol)is et liprodihiis<br />
iinstris idem Vilalis et heivdes siii', doiniui de Cau-<br />
pene, unuin servientem peditem de excercitu et<br />
iinuin par calcariiim
100 UOLES GASCONS<br />
cuiri iu Vasconiu cxccllnilissiiiii [)ritiri[)is et doniiiii<br />
Ivlwiitdi, régis Aiifjlic, doiiiiiii Ilibernio cl ducis<br />
A(|iiilaiiie, noUim l'aciiiius uiiiversis quod conces-<br />
siniiis, iiotniiii' dicti donnai uoslri, et dimisimus in<br />
Ibodiini seii ciiipliileosyin Desirate de .Mente , iixori<br />
Doniinici de Belus, civis Baione, et eideni Domi-<br />
nieo, pro nvore i[)sa et suis heredibus et successo-<br />
ribus, cridani seu jus proclaniandi puljlice onuiia<br />
(|ue debent et cniisueverunt proclamari apiid Baio-<br />
nam, eum biis liberlatibus : (juod sit lilier et ini-<br />
munis ab exercitu ville et exitibus, et cuin omnibus<br />
aiiis juribus et liberlatibus debitis et consuetis ad<br />
eundem cridani, et diclani Destratam ejusve mari-<br />
luni predictnni racione ipsius cnde speclantibus;<br />
ita lanien (juod dicti conjugesel sui heredes et snc-<br />
cessores in dicta crida reddant inde et persolvant,<br />
noinine dicti doniini noslri régis et beieduni ao<br />
siiccessnrun) snnruni, conslaindario l)iii(je
A. lî. >8ol UULES GASCONS. 101<br />
vixerit, a iiobis'percipieiidas, et vos id ila esse inve-<br />
neritis, tune id quod inveneritis dictarn deciniain<br />
valere sing;ulis annis de rcdditu ad conimiineni<br />
exlimaciiiiieiii , alibi suppleatis eidcm iiuifrisin) Jo-<br />
Iiarini, uhi niagis pro nohis et ipso vostra discrecio<br />
vidcrit expedire. Nos vcro quicquid super hoc fece-<br />
rilis ratuni haliebiinus et acceptiirii. T., etc."<br />
379. Pro lierimido Fabri. — PiPX dilectis et li-<br />
deliltus suis Jolianiii de Greilliaco. scnescallo suo<br />
Vasconie, et Ade do iNoilT. , constahulario suo liur-<br />
degale, vel eorum alteri , saluteni. ('.uni, pro jjrato<br />
et laudabili servicio (|uod dilectus olericus noslcr,<br />
ISernarilus l'abri, iiobis iiii|ieudit et adbuc iuipcn-<br />
det, dedcrimus et roncesserinius eideui Bernardo<br />
deciuiaiu uostrani in parochin do .Malbaiis in ilio-<br />
resi Vasatensi, liabondatii et teueiidnin de nobis el<br />
heredibus noslris, loto temporc vite sue, prout iii<br />
litleris iiosiris |KilentibLis (juas idem lieru.irdus<br />
inde liabcl plenius vidobilis rontlneri, vobis tiiau-<br />
damus cpiod euudein ISernardurn in corporalcm<br />
posscssionom cjusdom tlccimo ])er vos vel aliuiu<br />
induci faciatis. lit si forte niafjister Joliainies Donii-<br />
nici, (pii diftani dtïcitnani tenet e.x assi([narione nos-<br />
tra , asseral [ledajfiuin et cetera que tenet de nobis<br />
apud .Miliian et Lsostani sibi non sullicere, sine<br />
décima meiuorata, ad compleinentum dncentarum<br />
iibrarum luronensinin (|uas ei concessimus singulis<br />
annis, (juoad vixerit, a nobis pcrcipieudas , el vos<br />
id ita esse inveneritis, tune id quod inveneritis<br />
diclam decimam valere singulis armis de redditu<br />
ad conimuneni cslimacioneni , alibi suppleatis eidem<br />
ma,(|islro Jolianni, ubi magis pro nobis et ipso ves-<br />
Ira discrecio videril expedire. Nos vero quicquid<br />
su|)er hoc leceritis ratum habebimus et accc[)tuui.<br />
T. W. apud Wistnionasleriuiu, .xviij. die Mail.<br />
Ilespice ceditlam pendenlem pro eiidem Bernurdu'.<br />
380. Pro rcgc Caslclle'. — Rex inajori et jura-<br />
lis Baione, saluteni. Mandamus vobis (piod, si se-<br />
renissiinus princops Alphonsus, Dei gracia (iastello<br />
rex illuslris, sororius nosler, fustaui ad l'acienduni<br />
Voir ic numéro préccdonl.<br />
Publié daiij iîymcr.<br />
galeas el naves contra Sarrucenos, iniinicos cluis-<br />
tiane fidei , in civitale el districtu veslris eniere , vel<br />
infra districtum vestruni naves et galeas ad hoc<br />
l'ac(;re construi volueril. ipsum vel nuncios suos<br />
eandem einere , el ipsani et dictas naves el galoas<br />
exinde extrahere et ducere quo volueril pro sue<br />
libilo volunlatis libère porniillatis; (|uod si carpen-<br />
larios et lactores iiavium et (jalearuni liuinsniodi île<br />
civitate et districtu predictis habere volueril, vos<br />
ipsos, cuni snper hoc per ipsum vel mandatuni<br />
suMiii rorpiisiti luorilis, niillalis eidem. lu cujus.elc.<br />
T. It. apud Westmonasteriuiii . .xviij. ilio Miiii. El<br />
dii|dicanliu°.<br />
381. Pro llnslaiido de Molti. — lîex dileclo cl<br />
(ideli suo magislro Ade de Norfl. , constabulario<br />
suo Burdegale, salutem. A oniens ad nos lioslandus<br />
de Mola, doniicellus, nobis luimilitor sup(ilicavil<br />
(pioil.ciun de approbata ol obsiMvala consueludine<br />
parcium V'asatensium, in (piibus lorro el touemenla<br />
l'isclaranunide, lilie i|non(lam (iaillardi de Mola,<br />
l'ratris sni, |)ro majori parle consistunl, lutela et<br />
custodia ejusdem Ksclarannuide ad i|)sum, tancpiam<br />
ad propinquiorem ex parte patris ejusdem Escla-<br />
ramunilo, debeat pertinere, i|)sam sibi restilui vel<br />
salteni in manu nostra puni, quousipie discussum<br />
fuerilad t|uem spectare debeat ijisa custodia, nian-<br />
daiemus ; peciil insupor quod , cnm ipse medieUitem<br />
terrarum el tenemontorum, que |)aler ipsius Ros-<br />
tandi et Gaillard! habuit et habero debuit tomporo<br />
morlis suo ia diclis partibus, jure hercditario vin-<br />
dicarc |)roponat, quas terras et tenementa Johan-<br />
iies de Grelliaco, senescalius nosler Vasconie, una<br />
cum dicta Esclaramunda, detinet, super hoc sibi<br />
justiciam (iori laceremus; nos igitur, attendentes<br />
(|uod dictus Joliannes, ex (|uo pars est in predictis,<br />
suspeclus judex niorito j)ossit haberi, voi)is nian-<br />
daiinis (piatimis, vocalis partibus coram vobis et<br />
earum racionibns anditis, fai'iatis ei.sdem super<br />
predictis onuiilius, et super aliis que alibi abeodom<br />
Jiilianno coram \oliis pelero volueril, socundiim<br />
l'oros el consueludiucs parcium in quibus res petite<br />
consistiuil, vice nostra, juslicic complemenluui. In<br />
cujus. etc. T. li. a|)iid Wcsmonaslerium, .xxvj. die<br />
Maii.
102 ROLES GASCONS. A. R. viii°-ia8o|<br />
352. De caitxa inter Johaimetn de Gicilly et Ama-<br />
iieiiiii de Muta decidenda. — Rex eideni , saluteni.<br />
Ani.ililus ReyniiiiKli de Solerio et Doalus de<br />
Lailij'. , procuratores Amanevi de \lola. doiiiirelli.<br />
in iiostra pi'esencia conslituli. procura torio noniim;<br />
dicii Amanevi , reniinciaverunt expresse appeliacioni<br />
a vobis, aiiclorilate niistra cognoscentiltus in causa<br />
([ue erat inler Johanuein de Greilliaco, seiiescalluni<br />
noslrum Vasconie, ex parte uiia, et dictnm Ama-<br />
iievuni , ex altéra, ab eodein Anianevo ad curiaiu<br />
illustris régis l'rancorum iiiterjecle; et ideo vobis<br />
mandamus cjuatinus eausam ipsani in statu in c[uo<br />
erat,(iuando a vobis appellatuni exlilit.absque ali-<br />
tpia pena eideui Amenevo proplcr boc iufligenda<br />
resumentes , ipsam, seeunduni illarura parcium con-<br />
sueludines, decidatis, et eundem Amanevnm , fanii-<br />
liares et fautores suos prolegentes et defendentes,<br />
non |)ermittatis ijisos vel eorum aliqueni per dictuni<br />
.lohannem \el suos in personis vel bonis ipsoruni,<br />
durante causa bujusniodi, et potissimein rébus que<br />
de noliis [advoral], moleslai-i. Et si que contra eos-<br />
deiu vel eoiuni ali(pieni per dicluiri Joiianiiein vel<br />
suos injuste a(lenq)lala vel presunqila invenerilis,<br />
illa in staluni debltuni revocetis. Nos enini super<br />
liiis omnibus et singulis. tenore presencium, vobis<br />
committimus vices nosiras. In cujns, etc. T. ut s".<br />
i)8.i. Pio llri/iitiiiido MarLcsii el allis in brevi.<br />
— Rex Jolianni de Gredliaco, seriescallo suo Vas-<br />
conie, vel cjus locuni tcnenli, saluleni. Reyniundus<br />
Markesii, civis noster Vasatensis, pro se, Bernardo<br />
de Ladiisel Reyiruuido deCossyno', Dobis huTiiiliter<br />
supplicavit quiid, cuni ipsi a quodani judicio lato<br />
contra ipsos per prepositum seu justic[iariuni] epi-<br />
scojii et capituli Vasalensiuni, lanquam a falso el<br />
iiiiquo ad ves train audiencianiappeliarunt.pendente<br />
appellacionis bujusniodi negocio, nicbil pernn'tte-<br />
rennis contia eos indei)ite attemptari; et ideo vobis<br />
mandamus quod contra eosdem nicbil perniiftatis<br />
' Ces trois bourgeois di; Bazas avaient été conilainncs poui-<br />
meurtre par- le prévôt de t'évêque et du cliapiire. Voir dans<br />
Bynier un acte daté "die lune post festum b. Matbie apostoli<br />
anno Doniini 127011, et placé par erreur en février la^r). Dans<br />
la Table liiiUiriqve des diplômes (t. VII), il esl daté du 96 fé-<br />
xricr i-3l?o (.w). La date exacte est : a5 seplembre 1-179.<br />
a quoquam , pendente appeliacione predicta , leinere<br />
attemptari ; et , si quid inveneritis atlemptatum , illud<br />
in statum debitum revocetis. Datum apud Westmo-<br />
nasleriinn, .xxix. dieMaii.<br />
38.'j. Pro Guillehno Ariialdi et aliis civibii-s Baioiie.<br />
— Rex senescallo suo Vasconie, saluteni. Alias<br />
scripsiuius ' majori el juratis Baione quod super pla-<br />
leis et nassa ^ quas GuilleJmus Arnaldi de Sauvenak'<br />
et quidam alii cives Baione babebani ex concessione<br />
nostra per cartas nostras, eum dictis Giiillebno et<br />
aliis amicabiliter eomponere procurarenl, alioipiin<br />
ad parliamenlum nostrum ad très septimanas post<br />
Paschain prociu'atores et nuncios destinareut factu-<br />
ros et receptnros super predictis quod requireret<br />
ordo juris; veriun iideni major et jurali nec eom-<br />
ponere, sicul ex relatu dicti tiuillelmi didiciinus.<br />
nec ad parliamenlum mittere ciu'averunt; quare ex<br />
bubundanti eosdem niajorem et juratos requirendos<br />
duximus et liorlandos quod super nassa et plaleis<br />
supradiclis cum prefalis Guillelmo et aliis amicabi-<br />
liter eomponere non poslponant; et ideo vobis man-<br />
damus quod partes veslras interponere euretis effica-<br />
citer quod buiusnmdi di.scordia amicabiliter sopia-<br />
lur: alioipiiii nienioralis Guillelmo et aliis cartas<br />
nostras quas liabenl su])er premissis observari t'a-<br />
cialis iuviolabililer et teneri. T. ut s".<br />
38,5. Pro regiim, mntre régis. — Rex dileclis et<br />
lidelibus suis Jolianni de Greilliaco, senescallo suo<br />
\asconie, et magistro Ade de NorfF. ,<br />
conslabulario<br />
suo Burdegale, saliitem. Cuni Gytardus de Burgo<br />
ad mandatuni régis Francorura nuper tradiderit<br />
viceconiiti Fronziaci quasdam terras in castellania<br />
''<br />
de Burgo supra mare que<br />
karissime malri nostre<br />
Alianore , regine Anglie , in dolem fiierant assignate<br />
nos, eideni niatri nostre teri-as illas rceompensari<br />
volentes, vobis mandannis (pujd de aliis terris nos-<br />
' Allusion<br />
est laite à cette ieUre dans les l^tudcs histo-<br />
riques sur Baijonite , par Balasque, t. II, p. hitli.<br />
Nassa, barrage à poissons (Du Caupe).<br />
' Sanbagnac , dépendance actuelle de Dax , relevait autre-<br />
fois de Saint-Vincent-de-Xaiiites { ISiill. de la Sac. de Borda,<br />
1SS7, p. a8ç)).<br />
' Bourij-sur-Mer (Oironde).
[A. i;.viir-is8o] RÔLES<br />
(ris iii Vasconia , iibi inelius vidorilis exjjedire , eidein<br />
nialri noslix' iisque ad valorem U'rrariiiii i|ue pre-<br />
l'ato vicecomiti per prefatiim Gylanlum tradite fue-<br />
lint, u( j)redictiim est, per Icjjalcni extentam de<br />
terris illis [)er vos l'aciendam, sine dilacioue assi-<br />
jjiiari facialis tcnenda in recompeiisacionem ter-<br />
raruin predirl;irniii, nisi easdeni terras (|ue dicto<br />
vicecomiti Irailite fuerint por Hytardtini predicluni<br />
rebabere et eidera matri uoslre restituere possitis.<br />
Et boo non oinittatis. Datuni apud Weslmonaste-<br />
riiun, .iiij. die Junii.<br />
38C. Pro Anuildo Johumis, cive Baione. — Hex<br />
omnibus, etc., saiiilcni. Inspexiiuus litleras paten-<br />
tes qiias veaerabilis pater \\. ,<br />
Batbouiensis et Wel-<br />
lensis episcopus , et diiectus et ûdelis aoster Otto<br />
de Graudisono, nupcr {feientes vices iioslras in<br />
Vasconia, fecerunt dilecto nobis Arualdo Jobannis<br />
de Conties<br />
', civi Baione, in bec verba :<br />
(tR., permissione divina Balboniensis et Wellcn-<br />
sis episcopus, et Otto de fjrandisono, miles, gerou-<br />
tes vices iliustris doniini reg^s Atigbe in Vasconia,<br />
universis bas litteras inspecturis , saluleni in Do-<br />
mino. iNovcrilis nos litleras Hcnrici, quondani re(jis<br />
Anfflie iliustris , sigillo ipsius di miini régis sigiilatas<br />
vidiaso, lejjisse et diligcnler inspexisse, et quarinii<br />
lenor de verbo ad verbuin setjuitur in bunc nioduni :<br />
trHenricus, Dei gracia rex Anglie, dominus Hi-<br />
wiiernie , dux Normannie , Aquitannic , et comes An-<br />
ffdegavie, arcbicpiscopis, opiscopis, abbalibus,<br />
f prioribus, comitibus, baronibus, justiciariis, vice-<br />
Tconiitibus, pi-eposilis, niinistris et omnibus bal! vis<br />
'et lidelibus suis , saluloin. Noveritis nos concessissc<br />
rdilecto et lideli nostro Ogero deMurlens, fdio Ogeri<br />
-de Murlens", civi nosiro Baione, quod facial ad<br />
'custuni suum duos furnos exlra civitatom Baione,<br />
fin nova villa que vocafur Burgus Sancti Andrée^,<br />
-ex parle civitatis orientali, ludiendos et tonendos<br />
rrdc nobis et bercdibus nostris sibi el bereilibus suis<br />
^bbere, quicte, bene et intègre in per|ieluum , salvo<br />
' (;oiilis( l.,Tii(lc8,au dcbouclié de l'étanj; do Saiijl-Julrcn).<br />
' CeUc fainilli; existait encore à Bayoniie au xi*' siècle<br />
( Livre des EtMi>aemenU , p. Sicj : tiAugcr de .Moilansr). Mur-<br />
leiis est peut-ôtre Mortaas.<br />
^ Lp lîoiir|[-Ni,'iif, aiij. quartier di' liayomie.<br />
GASCONS. 103<br />
I "predictos<br />
. \ beredes<br />
i die<br />
"jure ecclesie Baione; ita scilicel cpiod, si disracio-<br />
ffnetiirquod ecclesia Baione nicliil de jure percipere<br />
Tdebeat de exitibus diclorum furnorutii, predictus<br />
f Ogerus el beredes sui annualini rc(l
lO'i lioLKS GASCONS. lA.R. laSol<br />
m-aciam l'aciTC in liac parlP, concessirnus ei (juoil<br />
ipso l't liorodps sui redilant nobis et bereclilnis nos-<br />
tris, noi' inamis eonstabnlarii nostri castii Baione<br />
qui pro toiiiporo l'iioi-it, prediclas quatuor iibi-as per<br />
arinum, quas pcr eundcni coiislaliulariuni consla-<br />
bnlario caslri noslri Bin'degale ad opus noslrnni<br />
vohimus libfrari. In cujus, etc. T. R. apud West-<br />
ninuask'riuin, .vj. die Junii.<br />
;'>87. Pro hahitaloribiis terre de Geosse. — Rex<br />
omnibus ad ([nos, ete. , saluteni. Inspeximus lillcras<br />
sigiilis venerabilis palris !!., liallioiiiciisis el Wol-<br />
lensis episcopi , caiirellarn noslii , el resumanl. In (]uorurn lesti-<br />
moniuni sigilla nostra duximus apponcnda. Dalum<br />
.vj. kal. Augnsli, anno Domini .ni°. ce", septuage-<br />
simo .viij '.i<br />
In cujus rei leslimonium bas lilteras nosiras lleri<br />
f'ecinius patentes.<br />
388. Consimiies lilleras liabenl bomines Iran-<br />
cales domini régis babitalores terre de Senaus^ de<br />
verbo ad verbum. In cujus, etc. ï. ut s'.<br />
mGMBH.<br />
1 h. {l.\ DOItSQ.)<br />
.'58'.). Pro Jordano de liisiiln. — l!e\ seuescallo<br />
suc Vascoiiie, salutem. Jordano de Insula, domi-<br />
cello, intellexinuis rel'erenle quod, cum, morluo<br />
Otone de Casaiibono^, avo suo materno, adivisset<br />
bereditatem dicli Otonis el bona, inter que castrura<br />
' de Gasalibono cl baronia . «pie a nobis inniiediale<br />
leneri debent et de quibus domino Henrico régi, jia-<br />
tri nostro, facla fuit recognicio , ut idem domicejhis<br />
;iudivit dici , Gerardus , comes Erniinaci el F(i»zen-<br />
ciaci<br />
', asserens dictum oaslrum el baroniam esse<br />
debere de t'eodo suo ex donaciono seu concessione<br />
noslra, dicluni domicellum voluil conq>ellere ad<br />
bomagium sibi faciendum pro Castro el baronia<br />
' Le 37 juillet 1378.<br />
' Pays clonlie nom s'esl conservé dans celui de Saint-Mai-<br />
Lin-de-Seignaux (Landes, arr. Daï).<br />
^ Jourdain iV de TLsIe, père de Jourdain V. avail êjiousé<br />
Faydite , fdle d'Otton de Cazaubon ( Bceur de iiascoj;nc, t. .\.\I<br />
1880, p. 27). Il y a dans Rymer l'acte d'hommage et d'aveu<br />
de Jourdain V à Edouard I (de Down Ampney , le iC mars<br />
1280); il s'y intitule viconile de Corneillan (Gers, arr. Mi-<br />
rande, c. Riscle) et sire de Cazaubon; il y énumore les Gefs<br />
qu'il lien! du roi d'AUj'jleterre au diocèse d'Afjen : la ville de<br />
Dunes (Tarn-et-Garonne, arr. Moissac, c. Auvillar) et fléjien-<br />
dances, ses possessions à Monsempron (Lot-et-Garonne, arr.<br />
Villeneuve, c. Funiel ), Puymirol (arr. Agent et une partie du<br />
château et de la baronnie de Fumel.<br />
' Cazaubon (Gers, arr. Condom).<br />
^ Géraud V, comte d'Armagnae et de Fezensac (P. Anselme,<br />
I. 111, p. .'11 3). .
[A.K.vm'-i28o]<br />
])ro(lidis, eoiit'm domicHlo conlrariiim .issciviilc,<br />
oh quoriiin roiileiicioiiem vos vel jfc'iilfs vf-slivilic-<br />
tiiiii caslruin et liaroniam copislis in iriaïuini iios-<br />
tiaiii; et (|uia Miliiiirus ([iiod ud'iqiic parti ploiia et<br />
céleris jusiicin exiiihealiir iii |irIKMI!i;. I.').<br />
;}'.)0. Pro Willeliito (If Moiitf Kcrelti. — Kex om-<br />
nibus, etc., sahiteni. Scialis nos dédisse et ronces-<br />
sisse, quantum iu nobis est. pro nobis et bereibbiis<br />
nostris, dilec to et lidcdi nustro Willeinio de Monte<br />
Uevein illam placiani cuni perlinenriis in Lcy-<br />
bnrna', in Nasconia. (pie fuit ma
lOG ROLES GASCONS. A. li. 280I<br />
euiiileiii veiiionleiii ;»! civilalPin eiiiuli^iii bénigne,<br />
|];icilipe el fliiiie.iliililer nuimlarcnius atlniitli. El<br />
Idcii \oliis liiMiiilci' injiinniinus et niandainus ([na-<br />
tiniis sii|ira(licUnii l'cnein Casleile ad proiliotam ci-<br />
vilalem , ut |ii'edicluni est , venienteni , bénigne , paci-<br />
lice et aniicabililer adniiltatis. juxta ipsius doniini<br />
régis Fianeoiuni beneplaeitiini et niandatuiii. In<br />
eiijus,etc. T. R. apiid Langel., .x\. (be Julii.<br />
'M'i. De lioiiuiffiis cl. serviciis burgcnsium de iii-<br />
sula OliTunis , etc., roiiis/ii'x. — Res (bleolis ol iide-<br />
bblis suis universis, niibtibws, oivilnis, liiirgeu-<br />
sdjus, el (iMindiMs de msida Oleionis. de Bitrgo<br />
sii[(ra mare, de Saiieto i:lniiiioiie et de Inler duo<br />
maria, sakileni. Cuiii karissiina mater iioslra Aba-<br />
iKira, rejjina Anglie ilbistris, iioliis remiserit el<br />
(piieUiin claniaverit (piic([ui(l juris baliuerit in<br />
bcmiagiis el serviciis vesiris et in omnibus lerris,<br />
leoilis et tenementis (pie iiabnit m parlibiis \eslris,<br />
exeepto Sancio \b-ikario. \nbis rnandanius (pioil<br />
de eelero sitis inlendenles el i'(>spondenles, uomiue<br />
noslro, dilectoel liileb iiostroJobanni de GreilHaco.<br />
sem-scallo noslro Vasconio, (jnnmdiu nobis jiia-<br />
ruerit. In cujus, elc. T. R. ul s'.<br />
;')',).>. Pro Lncii de l'Imiii/ de llelloiiioiile' . —<br />
Rex<br />
omnibus balbvis et lidebbns suis Vasconie ad<br />
fjuos, etc., sabilem. (iuni in curia dilecli et lidebs<br />
nosiri Lnee de Tany de liellomonle " inler ipiosdnni<br />
niagnales de leiia sua iliiilem ibielbnn sil vacbalum ,<br />
ae biens (biebi iibns, de assonsn predicii Lnce,a(l<br />
Mia|oreni seemilalem ejusdem. assigiiatus sil exira<br />
leodum snnm apnd RMrdej|,dam, nos, \olentes idem<br />
duebnm pronl jnslnm luerit de(liici el lineni dcbi-<br />
linii sorlii-i, \obis manckimus ipiod magisiro Poncio<br />
Amali, ballixo preiHcli Luce. iH aliis liaMivis suis<br />
iliiib'in, pro cnnservaeione juris ejusdem Luce, in<br />
bac pni-te assislalis el eisdem consulenles silis et<br />
anxilianlcs, cpiociens ab eis super boc fueritis re-<br />
ipnsili, non permillenles diclum duelbini indebite<br />
per abquorum violenciam impeibi'i. Nolumus antem<br />
pi'r assignacinnem (bidb pi-edicli l'aclam in rivitale<br />
' Publié<br />
dans Kjujer.<br />
' Bcaiinioiil |l)iiiil(i||iii', ,iri'. l!i'i'i;oi,ir ) . (|iio l.uc ilo Taiiy<br />
c-oiniTlil rii b;isli(l.' ! ( I'. Ansclluc, I. VII, p. :iilil.<br />
I<br />
; siilviilis<br />
noslra predicla el evlra liMMbuii prelali l^uce et<br />
alias, jnri sno in casa consimib aliipialeuus pre-<br />
juJicari seu deiogari. In cujus, etc. T. R. apuil<br />
LangeL. .xviij. dii; Jnlii.<br />
396. De apiielhicione fnctil pcr Poiiciutii de Moni.<br />
— Rex universis présentes litteras inspecturis, sa-<br />
b.item. .\overitis qnod in curia nostra constitntus<br />
Poncius de Moi'a , (be Veneris ante festura béate<br />
Marie Magdalene, coram magistro Adam de Norf-<br />
folch. ,<br />
constabulario noslro Burdegale, et magistro<br />
Wiilebiio de Estden.', clerico domine Abanore, ka-<br />
rissinie matris noslre, appellavit ad pedagiimi Mar-<br />
mande. oflerens (piingenlas Hbras tnronensinm ni-<br />
grorimi. uRra sex miba bbrarum ejusdem monele<br />
(jnibns dictum |)i'(lagium fuerat arendatum, pro-<br />
milleiis se [)ro pic(Hcla pecunie snmma salisl'accio-<br />
nern idoneam preslatiniim. hi cujus rei leslinio-<br />
ninni bas btteras palenles sigillo noslro sigiHari<br />
leciinns, in lestimoninmpremissorum. Daliim a|)n I<br />
Langeb, .xx. die Julii.<br />
397. De ciialodi)! fnrcste de Biicntiiinis cniwessa.<br />
— Rex constabulario caslri sni Rnrdegale, .salnleni.<br />
Gum nos Viviano, latori presenciuni, concesseri-<br />
mus, (juamdiu noslre placnerit volnnlali. cuslo-<br />
diani loresle noslre de Baconnavs" ad vadia que<br />
Peirns Ruele ])ercipiebal ibidem, scilicel duorum<br />
siilidoriiiii luroncnsKini per dieiii . iiiaridannis vobis<br />
(piod, amolo predicio l'elro de dicla cnslodia, ean-<br />
dem piei'ato \ iviano dcliberetis et dicta vadia<br />
diiornm solidor((m, ni dicliini est, de noslro per-<br />
eideni. Incipicl anleni ejus l)aj|a die (pia<br />
intraliit servicium anledictum. T. ut s".<br />
398. Pio Ciuihivdo de Podio. — Rex eidem con-<br />
stabulario, saintem. In placilis (pie (iaillardus de<br />
Podio mo\ere inlendil coram noliis in curia nostra<br />
versus Gaillardum de Rupe de (pubusdani terris el<br />
tenemenlis et rébus aliis, vobis committimus vices<br />
' Cp<br />
persoiiiiai^e est plusimics fols fit»'- dans h' Cnlrudar uj<br />
juttcul riiUs. Edivai'tl I, laHi-i'jcfj.<br />
- Poiil-étiT Béquignaiix (Gironde, cnnimmii' du liouscal,<br />
]irès lîiiidi'autl. Baun;iu ( Viii: bordel., I. II. )>. 3oS) parlo<br />
précisi'iueiit d'une focèL royale au lîouscat.
lA.R.viii"- laHo]<br />
nostras, iiiandanlps ([uod, vocalis parlibus coiiiiu<br />
vobis, et audilis super hiis jure et pelicione iiidali<br />
(iailiardi del'odio.ei inde, seciindum lejfem etcon-<br />
siieluditiem parciiitu iilariiin, liori faeialis releris<br />
juslicic (oiii|il('iiientiiiii. lu cujus, etc. T. H. apnd<br />
Langel., .\\. dieJulii.<br />
399. De manerio de Talomone eiiiendo. — Ue.\<br />
dileclo clerifo suo iiiagistro Ade de NorlF. .<br />
consla-<br />
hulario suo Hurdejfale, salulcui. Srialis ipiod di'di-<br />
tnus voliis |)otestaleui enieuili nobis maueriuni de<br />
Talomone in diocesi Xanctoueusi ', el uiedii-laleni<br />
cnstri de Villa Lata " cuin suis perlinenciis iu dio-<br />
cesi Hnrdegale, prout vobis magis cxpedire viderit<br />
ail opus uosli-uni. El nos vobis in coiupolo vesiro<br />
de exilibns ballive veslre prcdicle pecuniain (piam<br />
cirea eniptioneni iilaui posnerilis volutnns allocari.<br />
lu cujus, etc. T. ut s".<br />
/lOO. Prn iiin/rlutio Ida de Moiff. — He\ andilo-<br />
libus couijioti ninjfistri \di'dr Noriï. ,con>;taiiiilario<br />
Burdeg-ale, saluleni. AUocale eidem magislio \dc<br />
in coriipolo suo. do exitibus ballive suc picdicle, id<br />
quod Suivit dilecto n(d)is l'etro de Mmite Itevelli , |tro<br />
expensis suis (juas fecil IJurdegale pro se el pi'o<br />
(|ualuoi' eipiis et (pialuor niulis durtis de llispnn-<br />
uia, et pro ex|)ensis (pias l'ecil duoendo eosdcni<br />
e(juos el inulos de Burdejjala iu Augliam, prout<br />
dictus couslabnlarins per tesliinoniuni rontrarotu-<br />
latoris castri uostii liuidegale doceie |)oleril se sol-<br />
visse. In cujus. etc. T. ut s'.<br />
/lOl. Prn (iuidone de Leziniaco. — Rex ouuii-<br />
bus,
108 liULES GASCO^S. [A. H. Mil - 1 280<br />
suo lîiirilcn^iile, suliil;io<br />
nostro Marmandf Affaicitsit dhccsis; si pour une cause quel-<br />
conque les produits de ce péa||o venaient à se tai'ir au point<br />
de ne pouioir l'ouinir celle sonnne ajinindie, le comte et la<br />
comtesse décident quod de nliia itrovcntihns noslrix t't rrdditi-<br />
bus bnitlivic iiostrc Ageiii n-ih , . . rcddntiir ri-idcm pecunia supra-<br />
dictti. L'acte est reproduit une seconde fois dans le même re-<br />
gistre , fol. 3.^11. avec celle différence qu'ici la rente à servir<br />
est de tioo I. l. au lieu de 4ii ; c'est le cbilTiv iloriné par noli-e<br />
ms. Voir au surplus liimtaric : Haiiit Louis et M/onse de l'ni-<br />
tîer.H , p. 8'), et les Layettes du Trènor des cliaytes, t. Itl,<br />
n" 6oâ(j.
|A.li.Mii-ia8o] HOLES G ASGONS. 109<br />
ahljatissc et convpiilni vcl eoruiii mantlato anuis<br />
singulis, prout ad hoc nos lenci-i viderilis, persol-<br />
vatis; et voliis allocabuiiliir. Iii ciijus, etc. T. ut s*.<br />
/lOi). De ijiKitlam caria mngi.slro Ade de Sorff.<br />
liberanda. — Hex Aruaido (iuilli'liiii, civi Biirde-<br />
gale,salulein. Ciiiii caita dcconvencionihus diiduin<br />
initis per lioijei-uni de Leybiirna, lime seiiescalluin<br />
nostriiiii \ asconiç, iiiter nos et (|uondain doiiiinani<br />
de Blaiikelord', de caslio ejiisdeni loci ciini perli-<br />
neiiciis pênes vos ex causa depositi resideat, vobis<br />
mandanuis (pio*l carlam illam dilecto clerico nostro<br />
inagisiro A B., Dei<br />
peniiissionc Balhoniensis et Wellensis episcopus, et<br />
Otto de Grandisono, miles, gerentes vices illusiris<br />
régis Anglie in \ asconia , saluteni. I.itteras doniini<br />
nostri régis nos vidisse et récépissé noveritis in liée<br />
verba :<br />
rEdwardus, Dei gracia rex Anglie, doininus Hi-<br />
-bernie e( dux A(|uitnnie. veneiabili in (Iliristo<br />
f-palri B., eadeni gracia liathoniensi et Wellensi<br />
irepiscopo, cancellario suo, et dilecto et lideli suo<br />
'Oltoni de (îrandisono, saiuleni. (.uni per Iilleras<br />
:'iH)slras patentes concesserinms Paschali del l'yiiu,<br />
-burgensi uostro Baione, quod singulis annis ha-<br />
Tbeat et percipiat a nobis quindecim libras nior-<br />
''huioruiu ad scaccariuin nostruni Buidegale ad<br />
trsustenlacionem suam, vobis ad inslanciam dicii<br />
fl'aschalis mandanmsqnod, si, in instanti adventu<br />
Tveslro apud Vasconiam , videritis ubi easdem (piiri-<br />
' I.a dame de Blanqucfort s'oppcloit Mabilia (/id'o^'iuroiK,<br />
1. I, a la table).<br />
rdccini libras niorlanorum ad siislenlacioiieni suain<br />
(taniuialini percipiendas alibi ad nostruin el ipsiiis<br />
^rconiniodum poleritis assignare, lune alibi certiini<br />
trlocuni eidem assignelis ubi (Visdem quindecinÈ<br />
'rlibras rt'cipiat annuatiiu, proviso (piod de eiscaccarium donuni noslri Burdegaie , in quo<br />
prius erant assignate eedem quindecim libre, a pre-<br />
slacione nieraorale sunune pecunic exoneretur oni-<br />
nino. In cujus vei teslimonium |iresenlibus apposiii-<br />
mus sigilla noslra. Dalum Baione, .xiij. dii- Julii.<br />
anno Doniini .m°. cc°. septuagesimo octa\o.n<br />
Nos aulem , assigiiacioiuMii prediclam latain lia-<br />
bentes, vobis niandamus (jiiod as-igiuuionem illam<br />
teiieri el observari facialis in forma predicta. In cu-<br />
jus, etc. Dnlum apud Eboracum, .xviij. dicAugusIi.<br />
'i 1 1 . De potentate data alienandi incurfcmcnia lio-<br />
nonim [injuiobiliuin , etc., iii tcna Ajjeniicnsi. — Bex<br />
omnibus , etc. , salulem. iNoverilis i|uod commillimus<br />
plenariam potestalem et spéciale mandatumdileclis<br />
el (idelibiis nosiris Jolianni de Greilly, senescallo<br />
nostro Vasconie, et conslabulario castri noslri Bur-<br />
degaie, vendendi ex causa permulacionis, conce-<br />
dendi cl alias, prout voids expedirc viderint, alie-<br />
nandi iacurrcmenta bonorum inmobilium etjurium<br />
que ad nos pertinent vel perlinerc dobent el eciaiii<br />
perlinebunt in terra Agennensi, et sunt vel esse<br />
dcbent de lelroleiido noslro, ac eciam illa que sunt<br />
vel esse debent de feudo noslro immediato, ncc-<br />
non allodia que ad relinendum et conservandum<br />
nobis sibi iildia minime videbuntur, ratuin
110<br />
lecoiiiU in linr parlr. Iii cnjusetc. , ppr iiiniin ^muiiiih<br />
(luialuras. T. H. apud Eboratiiin, .wij. die Augiisti.<br />
Mû. Dr compolo Berlrniidi de Ci/coniis audieiulo.<br />
— Mandatutn ost niajjislro Ade di; Norff. , cousla-<br />
buJario Burdegale, (jiiod finalem compotum, de<br />
loto lempore quo liortiandus de Gyconiis fuitsenes-<br />
callus régis in Lemoviconsi , Petragoricensi et Ca-<br />
turcensi diocesibus ', de omnibus receplis suis et niisis<br />
audial, el dehiis que sibi debebunlur de raciona-<br />
bilibus iiiisis suis et vadiis eideni indilale satisfieri<br />
faciat. T. ul s'.<br />
h\?). Do potestnte data fackndi et conslriieiidi<br />
hasddas, etc. — liex omnibus etc., salutem. IVove-<br />
ritis quod l'OiumiKimus plciiariam poiestalem ei<br />
spéciale uiandatum dilectis el lldeiiiius noslris Jo-<br />
banui de Greilly, senescallo iinsli'o \ ascoiiie, et ...<br />
ciiuslabuiai'in casiri ii()>lci liuidegale, lacieudi el<br />
conslrueudi basiidas. el ad i|).-!ai'um ccinsti'uccio-<br />
nein , ex causa ciupcionis, |)ei'mutacionis et alias,<br />
adquiiendi jura, deveria, lercas cl alia imiuobilia.<br />
el ob (adquisicioiiçsj bujusmodi de terris noslris cl<br />
juribuscl deveriis in escambiuui coucedeudi in tei'-<br />
ris noslris \ asconie el Agencsii , et alia facieiiib circa<br />
premissa que necessaria et ulilia videl)uulur pro<br />
nobis. Si qua vero cousiabuiarius nosler Burdegale<br />
pro|)ler adquisiciones bujusmodi solveril, illa pre-<br />
cipiinus in suo compolo alloeai'i. ralum iM llriiium<br />
babitiu'i quicquid iidem .lobannes el conslabularius<br />
feceriut iu premissis. In cujus, elc. , jier ununi an-<br />
NUMi duraluias. T. ul s'. ]]l dupplicanlur.<br />
'l I 'l. Df fonijKiiiciiiln ciiiH ricecoiiillr F/roiiciaci<br />
siipcr {oiilritciviiiliiis . elc. — l!ex omnibus, etc., sa-<br />
lulem. .Noverilis quod danuis el concedimus pei' pre-<br />
^enles liltei'as pleiiain el liberani poleslateui ibleclis<br />
et lideiibus noslris .lobauni de (ireillv, senescallo<br />
nosiro<br />
I<br />
Vasconic cl] Agencsii, et niagislro Ade<br />
lie Norir . conslaliulai-io casiri noslri Biu'degale, el<br />
cuibbet corum , pacilicaudi, compoiiendi, Iransi-<br />
gendi cl alias conveuieudi ciun lievmuudo, viceco-<br />
' Il avail clr nuiriDiu le uS iiovriubri; 1279 (11° '?5'i).<br />
WiLES GASCONS. [A.B. viu'- i-jSo]<br />
i mite<br />
Fronciaci, et tiliis suis', de omnibus conten-<br />
cionibus et querelis hereditariis el aliis que sunt vel<br />
esse possunt inter nos , ex una parte . el diclum vice-<br />
connleui et suos lilios qualileicunupie, ex altéra,<br />
simul vel divisim, gratuni et ralum babiluri pro<br />
nobis et noslris heredibus el successoribus quicquid<br />
per diclos Jobannem el niagislrum Adam, vel per<br />
eorum ijucuilibel aut cum eis vel eorum quobbet,<br />
actum fuerit in hac parle. In cujus , elc. Datum xit s".<br />
Il 1 ô. De polestate data recipieiidi clericos et latcos<br />
nd servichim t-egis. — Rex universis présentes lil-<br />
leras inspecluris. salulem. Noverilis quod damus<br />
el commiltinius poleslateui el spéciale mandaluni<br />
Jobanni de Greilliaco, senescallo nosiro irr ducalu<br />
.Aquilanie, reci[)iendi ad nosirum servicuiiii clericos<br />
el laïcos, el consliluendi eisdeiu salai'ia cl vadia,<br />
prout sibi niclius pro nobis videril expedire , nec-<br />
imn amovendi a nosiro servicio clericos el laïcos de<br />
quibus sibi eciaiu videbilur expedire, el eorum sa-<br />
laria el vadia revocanili, ac alia circa |)remissa el<br />
eorum (juodbbet laciciidi lyic necessaria vel ulilia<br />
videbuntur eisdem; ralum et gralum babeiiles (piic-<br />
ipiid lieliii premissis per senescallum nosiriuu |)re-<br />
dicliuM. lu cujus. elc. Dalum ul s".<br />
MKMlili. !>.<br />
^llG. De Joliaiiiie de Greil/i/. eoiistiluto senescallo<br />
in Vascoiiiii , etc.' — Rcx arcbie|iiscopis, episcopis,<br />
abbalibus cl celeiis ccclesiarum ])relalis, comili-<br />
bus, vicecomlllbus, baronibus, uiililibus, domicel-<br />
lis, majoribus, juralis, communilalibus, castella-<br />
nis, prepositis et ballivis. ac aliis (pid)uscum(puî<br />
sulxlilis el lideiibus suis iu \asconia, Agenesio,<br />
Leiuovicensi, Polrag-oriceiisi cl Galurcensi diocesi-<br />
bus el Xanclonia ullra lluvium Gbareuloiiem con-<br />
slilulis, salulem. Quia Jobannem de Gri'iliv. nii-<br />
litem, fideiem noslrinii, senescallum nosirum<br />
predictaruni lerraruni, lacimus et coustituimus,<br />
' .Ses deux fils, Giiillauuie Aniaiiicu rUiuillamnc Arcy sont<br />
nommés plus loin { n" /188 ).<br />
• I*ul)lié dans Hymer. Jean de Grilly n'rtait encore séné-<br />
chal que pour la Gasco|;ne; il l'est mainlenant pour toule la<br />
Guvonne. Cf. 11° Vï'i.
[A.Ii.v[n°^ia8o] ROLES GASCONS. 111<br />
vobis iiiandanius liriniler injuiijjpiiilo (jiuiliiius pi-<br />
(lein ,<br />
tuiiqiiaiii nosiro senescallii cl vcstro. silis obe-<br />
(lieiites, intcndentes et per oninia respotulentcs,<br />
f|uousqiie a nohis aliiid recpporilis in iiiandniis. Iti<br />
cujus.elc.T. Il.npud Kboi'acuiii, .wij.die Augusli.<br />
^rl7. De cnpellnnia in ecclesiu béate Marie de<br />
Castro Oleroiiis coiifeiciida. — Rox discrète \\vo<br />
iiiafjistro (joinbaudo de Merralo, canonico occlesie<br />
Saneli Seveiini iiiirdcgale, saluleiii. Ciiiii dilocliis<br />
nosler Hiifjo IViri , prcsljytor, (a|)oIlaniis rapoilanio<br />
(piaiii upii^copiis Xaiicloni'iisis olini iiislitiiit in<br />
ecclesia benle Maiin de Castro Oleronis ad collacio-<br />
neiii unstrain, spcrlaiidis ci'rtis persoiiis, ut inlfl-<br />
loxinnis, cniiiiiiiseril poleslalein ip^ani ra[)cllaniaiii<br />
libère resignandi, vobis coniniilliiniis cl tiiandaniiis<br />
qiiod , si dirlarii rapniianiaiii a prociiraloie dieti Kii-<br />
gonis l'etri , liaitenlo super hoc polostatctii. corarii<br />
vobis loco noslri resignai'i contingat, ipsaiii resigna-<br />
cioiicin adiiiillalis o( candciii cappllaniaiii per rosi-<br />
giiacioni'iii bujiisiiiodi vel alias jibi'raiu l'I vacaiili'in ,<br />
ouin terra Oleronis a manu domine matris nosire<br />
ad manntii noslr-ani devenerit. |)i>r-oni' idonee ronfe-<br />
ralis , et iilum ciii eandcm eonliderilis in corporalem<br />
possessioneni dicte ca|)ellanie et perlinenriariim<br />
vice iiosira taciatis induci. .Nos enim omnibus sub-<br />
dilis nostris prccipimus iil super premi-sis vobis<br />
obediant et intendanl. In cujns, elc. Dalum ni s'.<br />
/ri 8. De ohediciido Joliaimi de (îreillij. — lie\<br />
universis prelalis, baroiiibns, inilitibus. domicellis<br />
et aliis qnibnscnmqne nobiiibus el igni)liilil]iis in<br />
terra \ancloiiensi nllra llnsiiini (^liarenloncm, in<br />
insnla Oleronis i I in linrdeg[alensi] ronsliliilis, sa-<br />
Inlein. Mandarniis vobis (piod, posiqnani terre (pias<br />
serenissima domina Alianorn, regiiia \nglic,maler<br />
iiostra, lenet inlocispredictis,dilectoet liileli nosiro<br />
.iolianiii de (îreilly, seneseallo nosiro Vasconie, per<br />
génies ejnsdem matris nosire iibej-ate fiierini , eidem<br />
Jolianni obedialis et inlendalis, (pions(]ne alind a<br />
nobis receperilis in mandatis. In cujus,elc.T. ut s°.<br />
Ali). Pro Jokannc de Greilhj. — Rex omni-<br />
bus, etc., salulem. Erapcionem et adquisirioneni<br />
quas dilertus el lidelis nosler Joliannes de fïreil-<br />
liaco, senescalltis nosler Vasconie et Agenesii. lecil<br />
ad opus suum el heredum suorum a niagislro Jo-<br />
hanne Cot'erii, clerico, de domo Hocliefer. , cnni<br />
perlinenciis, nection el de lerra que fuit qnoiidam<br />
Hugonis de Castro Mauronis', miiilis, (pie quidem<br />
domus, jiertinencie et lerra sunt in dincesi Age-<br />
nensi, quantum in nobis est, ratilicanius. approba-<br />
nuis el ronfirmanuis, eo non obslante cpiod con-<br />
Iraclus prediilus l'uil inilus ipso Jobauno exislenle<br />
in ollicio senescalcie .Agennensis predicle; ila tanien<br />
(piod.si terrain predieli llngonis ali([uo lem|)oread<br />
opus noslinm babeie velinms, lune e;im ad idem<br />
loriiin ail ipiod idem Joliannes leri-am iihim liabuil<br />
babeanuis. In cujus, etc. T. iî. apiid jiburacum<br />
.xix. die Aiigusti.<br />
'\-(\. Rex universis présentes lilleras inspec-<br />
Inris, salulem. Noverilis cpmd nos (olam lerram,<br />
jura et onnua alia iniuobilia cum perlinenciis suis<br />
in caslro de Falgaroliis '<br />
el loco de Celsac' el alibi,<br />
ubicunupii' in rivilale Agenensi el diocesi consli-<br />
lula fuerint vel esse debuerinl. Rerirandi de Kalga-<br />
riis. miiilis deluncli . bomimnn<br />
ac leiiilalarioiiini<br />
suorum , nobis incursa occasione liomicidii de (inil-<br />
lelmo (Jalsam, domicello, conunissi, dilectoet (ideli<br />
nosiro (iiiillelnio de Monle Revelli. milili, a
112 ROLES G<br />
[de] Pynn, civi Baioue, ([uindecim liliras innrlano-<br />
l'iiiii quas ei prius ooncosseraiiiiis ilo dono noslro<br />
ad siislciitacionoiii siiam, peL'cij)iendas de exitibus<br />
liiPiMisidirc l'aiono. singiilis annis, in iiipdia qiia-<br />
dragesima, prout in lilleris paleiilibiis eoriimdoni<br />
i>p!sroj)i etOllonis de assi,f;nacio;;e illa quas insjifxi-<br />
iiiiis iHibis conslat, cl idem l'asrbalis nobis dede-<br />
lil inli'llijji ipiod (piedani arrerajjia ei debentiir de<br />
qiuiiil(v-i]ii lilii'is |irrdiclis, nos, arrei'ap,in illa cidem<br />
l'ascbali [lei'soKi vojentes, vobis niandaiiiiis quoil<br />
id quod sibi aivtro est a Icnipore doni nnsiri pre-<br />
dii'li silii l;;c!i. iinn de sutnnia arrerafjioriini illo-<br />
nini vobis nil pleniiiii ciirisliloi'il . pei'Sdlvi larialis<br />
eidoMi; et nos \(diis indc debilani alloraeioneiii lia-<br />
bere lacieniiis. In cujns, etc. T. R. apud Eboracnm,<br />
.xviij. die Aiiniisli.<br />
'i:^^. l) Jolicniiir lie (irci/lji, coiistilulo •^'•iirscfillo<br />
in ihiciilii .[(juiiini'c. — !te\ nniversis a)Thie])isc()-<br />
pis, epise(i[iis, abbalibns, jirioribns et aliis ercle-<br />
siaruin prelalis, cninil.ibns, viccconniibns, baroni-<br />
bus. ijiilililins, doniicejlis, niajoribns, juralis,<br />
connnnniis, senescallis, casielianis, prepositis et<br />
ballivis ac aliis cninscninquc ciindicionis existant in<br />
lolnKiio dncaln ;\i]inlani(^ riinslilnlis, salutein. Onia<br />
.Inl'anni'iii de (ircdliaeo, niiliti'in . lidriern n
[A.R. viii°-ia8oJ<br />
liOLES<br />
'l26. Pro magktio Alla de \oil/'. — llex dilocto<br />
cl liileli suo Jolianni de Greilliaco,seiiescalli) suo iii<br />
ilucalti Aquilanie, et constabulario Burdegale, salii-<br />
lem. .Ne dileclus clericiis noster, majjister A
Il'l HOLF.S GASCONS<br />
ncislin (l;iillni'.l on hlam-,<br />
^ Toul près (le Urillac se Ironve MireniHuI |<br />
c. le Jîiiî[iie 1.<br />
' Penl-éire<br />
hlanl .<br />
Dordojjne<br />
Oimiuihui. ceniinuMi' île Dniiville i f. Villain-<br />
= l'enl-èUe l'aun.il ( r. Saillie- M\ ère).<br />
" Sans (hnile Nielii.iinl. nnlé parle viromie de (ii)ui-{;nes<br />
{Diclidini'i'ri' injitiniiipltkjiie dr lu Ihir In^'iiif) ihins la coiri-<br />
miine rie KliMirar (e. le liii|;ne ).<br />
' Sur<br />
\rM seigneurs île Lainliias i<br />
(jiromle, an-. Bordeaux .<br />
e. Podensac). loir li;iineiii. ] nriétrfibordrliiîsrs . I. III. p. -jo-.<br />
I<br />
\. li. viii"-i a8o|<br />
l'onslabidario no-lro [iurdegale, qiicin super biis el<br />
aliis dederanins pailibus auditoreiu ,<br />
discussuni essel<br />
ad qucni deliei'el ejusdiui l'.srliaraniuiidine cuslo-<br />
dia jiertinere, idem lainen .loliannes, |iosl 7uan-<br />
daliini uostruni receptum, fecil vel |)erniisil, cnin<br />
prohibere posset, inler quendani nepotem suuni el<br />
ipsain Escharamundinaiu inatriinoniiim celebrari,<br />
in noslri niandali ronteniptiim el ipsius Rostandi<br />
prejudieiuni niaiiif't'slun!; ipiare vobis niandanins<br />
quod, vocatis partibus coraiii vobis, lam super lioc<br />
qnaui aliis (pie idem Rostandus contra predictuin<br />
.lolianneni propouere voluerit coraui vobis, facialis.<br />
seCLUidiini foros et consneludines jialrie, jusliciaui<br />
indilatani. lu ciijus, pIc. T. ut s'.<br />
'l-i'i. Dr i-(i)iimifisi(iiir farta m rniisi^ rniihii/ioii-<br />
lihiis Jdliiniiirni ilr (îrrilhj irvocuUi. — lie\ dilectn<br />
sibi nia;;islro (ioinbaudo do Mercato el oinniiins<br />
aliis ad quos. etc., salulem. Meniininuis quoil nu-<br />
por causas oiinies el siugulas conlingeules dilec-<br />
tuiii et liileieiu iiosiriini .lobanneni de Greilly, se-<br />
uesralliiiu iKistriiiu \asconii', el (pioscunique alios<br />
abersarios sMos, vobis, Gonibaiuln preilicio, dictis<br />
adversariis absentibiis, per nosiras lilleras com-<br />
luisiiuiis aiidiendas; veriini, ipiia dicli adversarii<br />
liabent, siciitasseruiil ,<br />
Missiispeclos. nos, noiontes<br />
eosdein corain sns[)ecl'i silii indice liligare, coni-<br />
niissioneiu super biis vobis l'aclain ex nuiie lotaliter<br />
revocaiiuis, et, ne cause InijusMioili propter delee-<br />
liiiii iiiiiieis dincius prolelentnr, voliinius el inaii-<br />
dainiis quod parles predicle in uniuii vel duos jn-<br />
dices conveniant el coiicordenl ,<br />
quibiis cognoscendi<br />
inler ensdeni Jobanneiu el aibersai ios snos (pios-<br />
cnniipie. deoniuibiiset sinjjnlis de (|uibiis est ques-<br />
lio intei' eos. el l'aciendi onuiia el singiila que circa<br />
coitiinissioni'iii liujiisinodi l'iierinl necessaria ,<br />
li'iiore<br />
preseneiiini auclni'il.'ilein coucediiniis el eciain la-<br />
cultalein , volenles quod uni vel diiobiis a diclis par-<br />
tibus eleclis concorililer. iii onuiibus que ;id [ire-<br />
dicla perliiieni . parealur. In cujus. ejc. T. iil s".
\. R. |-!8o| IIOLKS (lASCONS. 11.")<br />
MKMISIt. 1 I .<br />
'|3.'). Pio Beiiraiido, itrcliidiacoiio .l(fciieii.si. —<br />
lîe\ uiiivcrsis seiiescallis, juiiicilius, Icillivis, rus-<br />
l.'liaiiis, celcristjiie niiiiisliis iii Ajjcnesio consli-<br />
(iilis el qui pro luinpore tucriiit, sivIulL-iii. Quia<br />
(lilcctuin rleiicum iioslium I5i'rlinii(liiin, arrhidia-<br />
conum AjfuneiiscMi , et otunia bona sua suh spcciali<br />
|>i'olec(iouc nostrn suscipimus. voliis pi'ceipicudu<br />
iii.'indainiis cpinlituis prodicUiin ai'cliidiacuiiurii iii<br />
posscssiime dcciiiianiiu et nlioium Uouoiiiin suo-<br />
l'iiiii rnainileiiealis, cl euiu et lioua sua ah oiiini in-<br />
juria fl iiioleslia defeudalis, salvo in onuiibus jure<br />
uoslro. Il) cujus. etc. T. R. apud WVstmona'stiMiuiu,<br />
.\\i(. die Noveinljris |<br />
i-j8()|.<br />
'l'M't. l'ro Gaylarilo tk llotiauilla. — Re\ om-<br />
nibus ad quds, etc., saluleiu. \ olenles diieclo et<br />
liiii'li iii hli'ii (laillai'do de Ruvisvilia, doiiiiiio île<br />
Miiuriionte ', graciaiii laeere specialeiii . ruiÉcessiuius<br />
eideni, pio mii)i.s ol iiercdibus nosiris, i|uod ipsi<br />
et beiedes sui, doniiui Miriiiioiilis, >i\\l de ciiria<br />
Vasaleiisi, de ijua ipse ol patri- suiis liaclenus l'iie-<br />
riuil, el pei- l'oros el cousueludiues ejusdeni cune<br />
roganliu' et judiccntur, si hoc pos^il lieri sine pre-<br />
judioio alieno. Concessinuis eeiani Gaillardo el he-<br />
redibus suis, pio nobis el lieredibus uostris, quod<br />
in eastio el caslellania Miiiirionlis non colliifalur<br />
vc! ievelur locajjiuni aliipiod, cciani si alii de ilitta<br />
curia locajjiuMi nobis vel lieredibus nosiris iii loi-ris<br />
suis ecncesserini , nisi de ipsius Gaillaidi \el licre-<br />
duin suoruiii expressa processeril volunlale. Insii-<br />
pei" l'oddidiiiius cidern IJaillaidu. de jjracia noslra<br />
speciali, ruedielateni fommiinis in caslellania de<br />
liellyaco (piam idem Gaillardus palreni suuin per-<br />
(êpisse inuilis teniporibus assereb;il,licet per in(|ui-<br />
sicioucni qiiain ad inslaiiciain ipsius Gailiardi super<br />
hoc lieri leciinus hoc modo debito non probassel.<br />
IJiiare omnibus ballivis el lidelibus uosti-is pieci-<br />
Voir |)lus haut ii' 'i3i.<br />
DE ANiNO N0^0 (1280-1281).<br />
piinus ipiod enndein (iaillarduni super preniitsis de<br />
celcro nullateiius iiupiietenl. In cujus, etc., T. R.<br />
a|)iid Westnionaslerium, .xxiij. dio Novenibris,<br />
anno. elc. l'jl dupplieanlur.<br />
'|37. l'ro [j'cneimi episcopo et siihdilts suis. —<br />
Rex dileclis suis universis seuescallis, judicibus,<br />
ballivis, caslcllaiiis, ceteiis(pic minislris in A{[ene-<br />
sio constilulis et (pii [)ro tempoie riierinl , sahileiu.<br />
I.icet \enerabilis paler Aiualdus, Dei gracia Aj;e-<br />
nensisepiscopus, in serviciosuo(»/e) existai, iuvenil<br />
lanien, ut asseril , (jui in deciiiiis suis abjiiralis el<br />
incursis el possessis, aliis(pie bonis suis elsiibiiilo-<br />
ruin siiorum impedimenta preslaie non loiinidanl,<br />
personas invadeudo, décimas el i)oiiaoccii|ianilo et<br />
diripieudo; cuuKpic seues^'allus noster A{j
ik; ROLES (iASCONS. A. K..v"-ia8i]<br />
scopii , f I licraldo Del Got , niilili . Iijilri sud ', liieii-<br />
cifiiii coiistruentli in feodo de Livrano", quod do<br />
n(d)is immpdiafo lonoiil, doinnni l'orlcni rirciiiu-<br />
dahiiii imiris, liirribiis cl l'ossjilis. p| sic circuin-<br />
daUiiii jiuiiis, tumljus el fossalis silii pt lieredibus<br />
suis (çnerc. Et idfo voltis iiiandaiiius qnntiniis eos<br />
fl lieredes siios prediclani dnimini coiislnipre ol<br />
Icnere periiiillalis, ila taiiieii (|iiod domuiii prc-<br />
diclaiii iiohis cl scncscallis nosli'is. [lai'alis \cl iratis,<br />
(piocipiisnimiiiio indigucriiiius, tradcrc Icneaiiliii'.<br />
Im cuiiis. c((\ T. ut. s".<br />
/n59. l'ro iiiHgisliri Pdiiciii AiiKili. — lîcx coDsta-<br />
liidaiio suo Burdejfale, saliitom. Mandaiiius vol)is<br />
(|iioil aiidialis coiii|ioliipri magislii Poiirii Aiiiati.dc<br />
expensis (jiias lecit in diversis negociis nostris et<br />
ohsequio nosiro et de aireragiis feodi siii (jnod de<br />
nobis percipit aiimiatini , et eidem de racionaliili-<br />
l)us ex|ietisis suis cpias t'ecit in negociis nosliis ])re-<br />
dictis et obse(]uio nostio et de arreragiis l'eodi sui<br />
piedicii, de qnibus legilinie duccic poleiil eoram<br />
\nbis, salislieri facialis, pnnil de jiiie fiicrit la-<br />
cieiidiiiii; et nos vobis indc deiii(;iiii aildcacionciii<br />
lial)ci-e l'acieiiuis. lu ciijiis. clc. T. l'i. apud Wal-<br />
siiinliari) \ sexio die Jaiiiiarii fi-)8i].<br />
i'iO. De Iracliniilii r! iinliiiiiiiild niiii l'jiixcdjid ri<br />
caiiiliiln I iixiitrnsiljuf:. — l!c\ iiiii\crsis ad (pins piv-<br />
senles lillere jierveucriiil , saluleiii. Ne cdiicnrdia<br />
inler nos. ex parle uua, el vencrabilciii pali'ciii<br />
episnipuiii cl capiluiiMii Vasalcnscs. ex allera. per<br />
veiierabilerii pairciii arcliiepiscopiiiu \u\ilaiuiiri,<br />
cl ndiiiiciii \n-iiiM (I., Cdiiiileiii Ariiiaiiiari . pr'c-<br />
Icinili occisidiu' ipieiiniidarn arliculoruni obscu-<br />
roruiii. pioul prima raci(,' \idebalur, et alioi-iini<br />
nobis preju(bciabuMi iii eadem coiiiposicionc cnii-<br />
lenliiriiiii, reinaneal iinpcrfecta, a-isignavinuis cl<br />
eonsliluiiiius dilectos et lideles noslros Jubanneiii<br />
de (ireilHaco, niagislruin lîei-arduni Del (iot, arelii-<br />
' liéraiiU el Arnaud cliiionl lils de Si-iicbriin II d.' Gol.Voir<br />
(ic)urcellcs, Pairs de F/ancc, t. VI.<br />
' I^ivraii, rliàtcau de la commune de Sainl-Gennain-d'E^-<br />
leuil (Giriinde, air. lîordeaux, c. Les|iaMc). \oir Baurcin<br />
Vnyicles boiih-hiscs , t. I, p. !.S3.<br />
^ Walsingliam, conilé de Norlbil..<br />
diacouuiu iMmitaldenseni '<br />
iii ecclesia Agenensi, el<br />
inagislrum Adam de Norll. , vel duos eonnn. ad<br />
traclanduni el oïdinanduiii cuni diotis ejiisfopo el<br />
capilido, \el illis rpios ad boc duxerint deputan-<br />
dds, su])er declaracione et miligacione aiticulorum<br />
oljseurorum et aliorum nobis prejndiciabiim. pinut<br />
nostro videtiir consilio, et ad l'acienduin ea que<br />
eirca bec l'iierinl oporluna, raliim babiluri el<br />
gralum cpiicquid per ipsos vel euni ijisis tribus<br />
vel (bioluis eorum dcrlaratnin, niiligatuiii \el fac-<br />
liiin l'uei-il in ])reniissis. Et bec omnibus quorum<br />
iiileresl signilicaniiis per pi(>seiiles lilteras sigillo<br />
nostio sigillatas. T. li. apud Sbuldbam ', .xviij. die<br />
Januarii.<br />
'l'rl .<br />
I<br />
Respire rethilnni jtruilrnlrni jn-ti iiuigi^lrn Adif<br />
de Norff.<br />
1\ (;edi;L\. |<br />
— Rexdileclis etfidelibussuis<br />
aiiditdribus ciimpoti dilecli elerifi sui. niagistri<br />
Ade de Norll'.. ronstabularii ISurdegale, saluleiii.<br />
Mandaniiis vobis ipiod. si vos oinnes ad dicluiii<br />
roiiqiotuin andiendiiin, de luto lemporc quo idem<br />
magister Arlain biil cnnslabnlariiis nosler liiir.le-<br />
!>;i|c. iiilciiderc ncquiverills. lune duo vcsliiim ail<br />
boc inleiidani , jiixla lenoreMi lillcraniiii venera-<br />
bilis |)atris H., Balbdiiicusis el Welleiisis epis-<br />
copi , cancellarii noslii. it dilecli el lidclis noslri<br />
(lllonis de Graudisono, nnper vices noslras ge-<br />
rencium in Vascoiiia, vobis inde conreclaruiii.<br />
T. \\. apud Sbuldbaiii , .xviij. die .laiiuarii . aiino<br />
iidini.<br />
'l'ilJ. Dr iijirixd /'(irii'inlii. — l!ex dileclis clericis<br />
suis magislro Beraldo Del (lot, aicbidiacono Moiilal-<br />
densi in ecclesia Agenensi, el \de de Norll'.. saln-<br />
leiu. Discordanle Doato de Fini bus in l'ornia cujns-<br />
dain conqiromissi sen submissionis sub sigillo curie<br />
nosire Vascoiiic exliibili vel exliibite, corani nobis<br />
facii ab ipso Doalo pio se et parte sua ,<br />
ni dicebatur.<br />
ex una parle, lievinundo Marscasii el Hernardo di;<br />
Nadils pio se cl parle sua . ex altéra, nos primo per<br />
' Moiilaut, un des li'nis arcijidiaconi's du diocèse d'Amen<br />
(Lot-et-Garonne, ari'tuidis.^enifiit de VMIeneuve-siir-Lot, c.<br />
Villeréal 1.<br />
-' ShoutdiKim.<br />
comle de Norfolk.
\.K.i\"-i28il ROLES GASCONS. 117<br />
magislriwn Bonelluin deSanclo Quiiilinoet Pctruiii<br />
Oiloiiis.ct [losttiiocliiiii pri-iiiagisli'uiii Ucyiiiuiiduin<br />
lie Fenoiia et l'oiiciiiiii Ariiuli super lontia liujus-<br />
iiiiidi cofiiijroiiiissi addisei cl nobis relerri iiiaiida-<br />
xiiims vi'i'itatem; voiiuii, (|iiia certis de caiisis vo-<br />
liiiiius ([iiod apiisa liiijustiiodi por vos (iat, vobis<br />
iiiandaiiuis quod, vocalis qiios viderilis evocaiidos,<br />
non per publiée vel consuele incpiisicionis njuduni<br />
sel alias per vestie solliciludinis niiiiisicrium,<br />
nprisam predictani dili^'enlissinie l'aciatis, id quod<br />
iiivenci'ilis ad proxiiiiurn paiieanieiUuiii nostruni<br />
Pasclie sub sigillis vesliis nobis fidelitei- rcniissuri.<br />
In cnjus rei tesliinoiiiutn lias lilleras vobis initti-<br />
mus patentes. T. ul. s'.<br />
'l'i-'i. Dr conteiicione iiilev Joliaitiwiii de Giotlli/<br />
rt Aiiiiineriim de La Mole audiendn H lerminandti. —<br />
rie\ dileclo clerico sno lierardo, aicbiiliacono in<br />
ecelesia Ajfennensi, salutcni. Scialis cjuod, cuni<br />
inler dilecliiiii et lideieni nustrum Joliaïuicni de<br />
(irevJv. rcnescaliiiMi noslrutn Vasconie, ex parle<br />
una. et Anianevuni de La Mole, ex altéra, super<br />
cpiibusdani terris et possessionibus in \a$couia<br />
eoiilencio ^il exorla , et ideni Anianevus jndii'iuni<br />
inde. quantum iii ipso est, dillujjiat. el in judices<br />
conq>etentes qui contcDrioneui illani audiant el<br />
leriiiiiienl noiit, ut accepinius, consenlire. nos,<br />
eandeni conleucioneni sopiri volentes justicia ine-<br />
dianle. vobis et alicui lideli nostro parciuni illaruni,<br />
(pieni \ obiscurn duxeritis adjunijenduin , darnus po-<br />
lestalerii per |)resentes ad inducenduni via; noslra<br />
partes ipsas, ut ipse in judices conipclenles con-<br />
senriant (pii dictum nejrocium terniinenl in forma<br />
juris. Ouod si alterutra parriuni id facerc renue-<br />
ril , vobis comniittinius vices nostras partibus dandi<br />
judices bujusmodi qui, loco et vice nostra, vocalis<br />
parlibus corain eis et audilis liinc inde pro|)onen-<br />
dis. |>i('nani habeant poteslatein vice noslra diclain<br />
contencioneni auiiicndi et judicialiter terniinandi,<br />
liront de jure el secnndnrn foros cl consucliidines<br />
piircinin illaruni niclius tore viderint lacicnduni.<br />
lu iiijus, etc. T. 11. a()nd Desening'. .ix. die Fe-<br />
biMiarii.<br />
' DiMiiiif;. ciiiiiti- (le Snffolk.<br />
Vi'i. Prii rpiscoju) AgeiiCHsi el Beruido Del Gol.<br />
— liex siMiescallo .suo Vasconie, salulein. Cuiii<br />
dedciinius licenciani venerabili patri Arualdo, l)ei<br />
jjracia Ajfenejisi c|iisr(ipo, el Heraido Del (!ol<br />
IVatri suo, niilili. constrncndi doinnni forteni apud<br />
Livranuni, in locoqnein iiinicdiatc se rocofjaoscniU<br />
Icnere a nobis, proul in caria noslra inde conl'ecla<br />
plenius coiitinetur ', vnbis inanilaiiins tpiod. si ipii<br />
eosib'm Iralres vel coruni allcrnin in conslruclione<br />
doDuis iiujusniodi qunmodoiibel presuinpscril ini-<br />
pedire,vos inipeditoivs cosdein ab linjusmodi ini-<br />
pediniento conipescatis. (pianidin iideni Iralres pa-<br />
rali l'uerint coram nobis inde slare juri. T. 11. apud<br />
\Vinde.sorani , .xxj. die Fl'ebruarii.<br />
/lia. De Castro de Ponte [ iii | Xnitcloniu senescallv<br />
I ascoiiie liberaiidv. — Rex dileclo et lideli suo Flic<br />
lludelli, domino de Ponte, saluleni. Quia caslro<br />
veslro de Ponte', Xanclonicnsis dioccsis, quod de<br />
l'eodo noslro fore dinoscilur, ad preseiis indi{;enius.<br />
vobis niandamus quod castruni illnd dileclo el liileli<br />
noslro Jobanni de (irciily, senescailo noslro \asco-<br />
ine, \el ejiis ni;iridalo présentes lilleras delerenti<br />
liberelis, secuiiduin (|uod fcuduin prcdichiiii rc-<br />
quiril. In cnjus, etc. T. il. apud Clarendonani,<br />
.xxviij. die Marcii.<br />
'l'iG. Uc Jortalicw Jaciendo. — liex dileclo cl<br />
lideli suo Jolianni de Cîreilly, senescailo suo \ as-<br />
conic, saluleni. .Mandanius \obis qnatinus ail bas-<br />
lidara de Poiiiijji^s ' quoddam fortaliciiiniel alia dicU;<br />
basiide uecessaria fieri faciatis, (iront vesira dis-<br />
crecio utilitati nosti'e magis viderit expedire, el<br />
custus ibi neccssarios jier conslalndariuni noslrnni<br />
IJurdegale exsoivi l'aciatis; el in coinpolo sno eos<br />
volumus idiocari. T. ut s°.<br />
h'il. De castiis rejiariiitdia. — Maiidatuni est<br />
Reyrnundo de Mirallo, constabnlarin lasli-j liinde-<br />
galc, quod castruin re{;is Xanclouie el alla castra<br />
régis in custodia senesralii régis in dncaln Aipiitanic<br />
existencia cooperiri et reparari faciat coopeiinienlH<br />
' Voir plus haut n° 4,38.<br />
'' Pons (Cliaienle-Inféiicurc).<br />
' Non identifié.<br />
. .
118 liOLES GASCONS. \.R. i\ -I -loi 8i<br />
cl rc|);ir,iciiiiio (|iiiliiis nc'i'cssjii'io indigviit; o( ciistus<br />
(iLios :i(l licic l('(i>ril sil)i in loaipoto suo allocu-<br />
Imiitur. T. ut s'.<br />
A'ilS. Dp ciiIcpIo tinte Ixiaùdiim de Li/biirnri ja-<br />
ciriido. — lic\ diloclo et liileli suo Joliaiini di'<br />
(ircyly, seiiescallci suo Vascuiie, salulem. Quia in-<br />
If'llexiiiius (|uod bastiila de Ijiljurna ' meliorarelur<br />
cl in ncislri commodnni ac liominiim paixiuiu illa-<br />
ruin ciiinnimiem rcderct uliiitatcin. si quoddam<br />
calrcliMii ' in |)akMlc anie diclani haslidani exis-<br />
tcntc versus Bnrdpjjalani lialieielni-, vojjis rnanda-<br />
tnns (|uo(l, si lioininrs parciiiinftarumdeni raicelimi<br />
Inijnsniiidi , si cis in nulle lilii'is liin'iiei;alensnini<br />
ad iadurain ejnsdem sniiveniainns, lacère vulnei'inl,<br />
linic easdeni mille liljrasin l'aelnra falreli illius per<br />
ciinslalinlariiMn nnslrinii lini'dejjaie puni laciaLis;<br />
et nos eas cidcm eonstahulario in conipolo suo vo-<br />
Iniiius allocari. lu ciijus, oie. T. ut s'.<br />
^l'iO. De coiiteiidniie iiilnr Johaiinem île Greilli/ et<br />
Amiiiirniiii île \lnlii luidiriiilii el termliinndn. — liex<br />
ddiMio i-lerico suo luajjisln) Ade de iNorll'. . salutern.<br />
Scialis quod. euni inler dilcctuui el iidelcm uos-<br />
triuu Jolianncni de (îreilly. senescalluni uostruni<br />
Vasciinie, i<br />
\ paite una, el Anianevuni de La Mote,<br />
ex alleia, super quil)usdaui lerris el possessiouibus<br />
in Vasconia, contencio niovealur, el idem Aniaiicvus<br />
jndiciuni inde, ipianluin in ipso est, dilTuijiens, in<br />
judices conqielenles cjui conlencioui'ni illani audiaut<br />
et teruiineut noiit, ut aerepiuius, oonsentire, per<br />
(|uod nos, conlenrioneni illani sopiri volentes jus-<br />
licia incdianle. uupei- per lilleras nosti'as patentes<br />
poleslaleni deilnuus dilecto clerico nosiro Bei'ardo,<br />
arelùdiaiono in ecclesia Ajjenensi, et oi querii securn<br />
ad lioi- ad|iui;;endiiin ducrrel, ad inducenduin viee<br />
nostra parles ipsas ni ipsi in judices compétentes<br />
consrniireni ([ni in forma jni'is diclum negociuui<br />
lerniinareiil ; l'I idterins, si alterutra |(arciuni ipsa-<br />
rum id lacère remdssçt, oideni Bci-ardo commi-<br />
simus vices nosiras |)artibus ipsis judices dandi,<br />
(pu idenani liaberoul polestalem diclani contencio-<br />
liiboiinip.<br />
- lili.iussée. Viiir Du C:ii]j;i' au mol l'.aU-^a.<br />
iiem vice nostra audiendi et jndicialitei' tei-minandi,<br />
nos, quia jaiu accepinius quod idem Berardus ad<br />
preniissa l'acienda inlendcre ue(]uit ad presens,<br />
vobis et alicui lideli unslro parciinn iilarum, qiiem<br />
ad lioc vobiscnni decreveritis assmnendum ,<br />
per pré-<br />
sentes eandem damus poteslatem , ad iuducendum<br />
videlicet vice nostra partes prediclas, ut in judices<br />
coni|)etenles consenciani qui in forma juris iiego-<br />
cium audiant et ferniiuent contencionis supradicte.<br />
(Juod si alterutra parciuni id facere noluei-it, vobis<br />
siniililer cimuuittimus \ices nostras partibus ipsis<br />
judices dandi qui, vocatis partibus corani eis, audi-<br />
lisque liinc inde proponendis, loco et vice nostra<br />
plenam liabeaut |)oteslatem diclani conlencionem<br />
audiendi et judicialiler leiininandi , proni de jure<br />
et secundum l'oros el consuetudiiies parçium illa-<br />
iiun melius fore \iderint ficienduni. In cnjus, etc.<br />
T. ut s'.<br />
'l.")0. [<br />
Iknjurf cetltiliim in-iiil 'ili'iii pi'it uiiti^isii'ii Ilinœtto<br />
du iSaiirtii Qiniitino.<br />
In ci;uiL\.<br />
— lldwardus. Dei ijracia l'cx<br />
I<br />
Ang'lie, doniirnis ililiernie el dux Atpiitanie. dileclo<br />
(>t lideli suo Jolianni de (jreyiy, seu(>scallo suo Vas-<br />
couii\ salulem. Mandanius vobis (piod liabere fa-<br />
cialis dileclo clerico nostro. nia;;'istro Bonelto de<br />
Sauclo Quinlino, i\\n n(^{;iiciis nosiris in partibus<br />
Vasconie pci' prew^ptnni uoslruin inlendil, singulis<br />
aniiis, duiri negociis illis inlenderit per precepluiu<br />
noslrum. racionabiles expcnsas suas, proiil disciT-<br />
(ioni veslre mag'is '<br />
viderit expedire, duin [irosecii-<br />
cioni negociorujn illorum inlenderit per precepinm<br />
nosirmn. Teste me i|)soapud Wodeslok", -xxiij. die<br />
A])rdis, auno rcgni noslii ni)nii.<br />
.'|.">1. /*)•'/ iiiii/fistri) Sti'pliiiiio dr Ln l'Yi/lo. —<br />
Mandatum csl conslabularin Bnrdcjjale (piod allocct<br />
niagistro Slcphano de f>a Fl'vie, receplori régis<br />
Agcncnsi, in |)roxinio conqiotusno de exilibus terre<br />
Agenensis, ducenlas libras Ini-onensiiun i|uas libera-<br />
vit dileclo clerico régis, magisiri) Bonello de Sancto<br />
(Juintino, in subvencioneiu cxiiensarum suarum<br />
' Ms. majiis.
|A,li.ix"-ia8il MOLES GASCONS. 119<br />
lier ipsiiin lachii-uni circa prosecucioneiii nqjocio-<br />
riini iioslroruni in parlibus illis ol ;ililti , iiiino |)rc-<br />
seiili. Datuiii ajiiid Woiicstok, .xxiiij. die Aju'ilis.<br />
fl't'I. Manduliitii esl Johiinni de nieilly, senes-<br />
callii \asconie, qiiod liaberc l'acial siiijjulis annis<br />
inajjistro Boiiclto de Sancto Quintiiio. «jiii negociis<br />
i-egis inteiidil in parlilnis Vasconie per precepliiiii<br />
re(fis, raciiinabiles oxpeiisas suas, proiil diseic-<br />
rioiii ejusdcMi Jiihaimis iiiagis videliiliir expi'dire.<br />
quïimdiii idem inajyisler prosecueiiuii iiegocioruin<br />
illoi'iim iliidom inlniideiit per preeepliim refjis.<br />
Datiiin II! supra.<br />
[BifTc] Vucat quin reslitiita esl lillein ; el lilmnla<br />
fuit ci jieeunia ail e.rpcnstii , de irnrilcroba legi».<br />
^if)."?. Pro Aymardo (ji-osali.—Rexdilecloel lideli<br />
suo .lolianiii de (îreilv, senesrallo siio Vasroiiie , vel<br />
coiistnliidaiio suo Itiiidejrale , saluleiii. (,)iiia ex |>arle<br />
(Ayniardij Crosati, civis l'ampelone', iiol)is esl<br />
ostensuin ipind .<br />
licet diidiiin iDanilaveriiiiiis Tliniiie<br />
de lp|ie;p'i\e, (pimidaiiiseiiesrallonoslin Vasconie",<br />
et WillelnioGaujjer, lune eonstabulario Burdejfnle',<br />
(|uoil pielalo Avinanlo vel ejus eeilo iiiincio mille<br />
libras tiii'oiicnsiiini . in i|iiibus leiiebamur eidem el<br />
pro qiiibus Joliaiiiic^ de \ aleri versus preratuin<br />
Aymarduiii (idejussor iiosler exlileral, solvereiil<br />
prou! in lilleiis nostfis eis inde diiectis plenius<br />
contineUii', iideni Thomas el Willelmns de predicta<br />
pecunia jirel'alo Ayniardo in niillo salisfeceruni<br />
née piM- nus liacleniis inde salisfaeluin exlilil, vobis<br />
inanilaiiius ipiod.si per recnijnicionein prelaliWil-<br />
lelini vobis conslare possit quod prel;>lus Aymardus<br />
de prelala poeiinia niebil reeeperil , lune, receplis<br />
ab eo iilleris nosiris paleiilii)us per qiias ad dicinm<br />
debitum assoril nos leneri, necnon et Iilleris palcn-<br />
lii)us preliiti .Inliaiiiiis per (|uas fîdejussor noster<br />
devenit, Iilleris eciam nosiris |)atenlibus per (pias<br />
prefalis Tbonie el Willelnio alias mandaviiiuis de<br />
siilucione debili illiiis facienda, idem debilum diclo<br />
' Sur<br />
ce bourgeois de l'ampeliine, voir VHùloire de In<br />
ffucrrc de Movarrc (éil. Fiancisquc-Midicl), p. 53 1.<br />
' En ia68. Voir l'introduction nu lonn- 1 dos Itoles gatcoiis<br />
Suppli'mcnl, p. r.ix.<br />
' Eu laOi). Voir ibid.. p. (xx, note 7. Cf. les n"' 81) et 173.<br />
. .<br />
Avinanlo. \el ejus eerlo atlornalo lias lilleras iios-<br />
Iras del'eienli, sine dilarione persoivalis. T. li. apud<br />
Weslmonasterium , .xij. die Maii.<br />
'l5'l. Prn IleiimiiHilo Pidifrijn. — liex eisdeiii.<br />
salulem. Mandauuis vobis (piod peeiiniam in qiia<br />
teneinur lîeimundo l'ulgevn, eanij)soii Burdeffale,<br />
de parle que ipsuin eonlingil île debilo ipioii per<br />
lilleras veneral)ilis palris li., Halbonicnsis et VVel-<br />
lensis episropi , et dilecli el fitlclis uoslri OUonis<br />
(le lirandisono. nuper locum iiosiriiin lenencinni<br />
in ptirlilms predietis, debemus campsorilnis eivi-<br />
lalis predirle. eidem Ueyniiiudo de ciisliinia ipiaiii<br />
nobis deberi el reddi ronliiijjil in eadem civilale<br />
de vinis socielalis Pétri de ISnlIeryne' el sorielalis<br />
Willeliiii de Margot, salislieii l'arialis. In (ujus,elc.<br />
T. iil s".<br />
MKMlill. I U.<br />
'1.')"). De riillficncinne tlicli ( piscopi \/ieneiisis iitlcr<br />
Joliaiinrin de GrciUij el mufrislnim Giiillelmiiin Moli-<br />
iierii . super iiuiiddiii eoiitroieisia , etc. — liex om-<br />
nibus, etr.. salulem. Iiispexiniiis lilleras \enera-<br />
bilis palris \rnaldi. rpiseopi Agenncnsis. in bec<br />
\erba :<br />
"Nos Arnaldiis.Uei gracia episcopus Agcunensis,<br />
nolnm l'arimus iiniversis boe presens inslrniiienlnm<br />
pulilicuin [inspecluris<br />
I<br />
(piod, cum qiieslioseii cou-<br />
Iroversia essel el fuisscl seu fulura sperareliir iiiler<br />
nidiileni \irum, dominiiin Jobaiineni de (ireilliaro.<br />
mililini. illuslris domini rej;is Anglie, diicis Aipii-<br />
lanie. senescalluin in ipso diiealu, vice cl nomiiie<br />
predicli doinini régis, ex iina parle, el magistrum<br />
Guillelmiini Moliiierii, sindicuni el habcnlem spé-<br />
ciale iiiandaliiiii super lioc, ut dieebal, proul in-<br />
slruinenlis piiblicis per iiiaimm pulilicaiii cniifeclis<br />
sindiratiis ejiisilem plenius conlini^lnr, consiilum.<br />
universilalniu el liominnm villariim, caslrornm et<br />
locorum deC.oiiilomio ". ili' M
120 ROLES GASCONS. lA-R-ivO-iaSil<br />
(le Monte Gaprelli', de P^rnxino-, de Andirano\ de<br />
Villa Nova', de Sancto (jaiidemio<br />
de Retrosinjyida<br />
', de Bovis Monte,<br />
'', dn Caliiiliaco ', de Forcesio, de<br />
nii|)e Foi'cessi', de Franciseano", de Gaossenx "',<br />
de Saruto Oi-i-encio ", deBerauto.detJastroNovo'',<br />
de Lûberiis".et de Monte Regali '<br />
', vice et norniue<br />
eorinndeni. ex altéra, siijier eo quod diclus sin-<br />
diciis dieebal qiiod lioniiiies dictoinni castroruiii,<br />
villariiiii al([iie locoruni |ioterant poi'Iare, liabere<br />
et eipieie ubicunii|ne et undecumque sa! , et vendere<br />
idjiniiiKjiie vellent illiid inlVa tanien certes limites,<br />
dictns vern . 190.<br />
' Andiran (arr. e[ c. Nérac).<br />
' VilIriicuve-dr-Mi'zin (c. Méziii).<br />
' Non idenlifii'.<br />
" Beaiiiuorit-sur-rOsse et Lai-i'essinjîle (Gei's, aiT. el c.<br />
Condom |.<br />
' Cali(|iiac iLol-pt-Uaroiiiio . arr. «l c. Ncrac).<br />
'' Fourcès cl I.aro(]ne-Fonrc^s ou sur I.Obse (Gers, arr.<br />
Gondoni . r. Montréal 1.<br />
' Krancescas(l.ol-el-GaroMne. arr. Nérac).<br />
'° Causseus (Gers. arr. cl c. Condom).<br />
" Saint-Orcns (c. Valence).<br />
'- Béranl el Casteinau-.'sur-l.ovjjjiioii ( arj-. et c. Condoni I.<br />
'^ I.oubère, entre Mézin e! Villejipuvc-snr-Mezin.<br />
" Montréal (tiers, arr. Coudom ).<br />
olliciales ceteros afficianlur injuriis, set poeins in<br />
tranquillilatis pace per eosdeni légitime, ni eon-<br />
dccet. del'enilantur, pro boiio pacis volenles pre-<br />
dicle finein controversie iinponere, conslitulis in<br />
nostra presencia ]iia,o;is!ro PetroRainuindi, judice<br />
ordinario \oeimi, prociiratore in lioc iiegocio per<br />
piedii-liini doiiUMum Joliannein de (ireillv, nomine<br />
predicli doniini régis spccialiler coiistilnlo, pront<br />
in lilteris sne jtrocnracionis patentibus sigillo pre-<br />
dicli doniini Joliannis pendeati sigillalis, quorum<br />
lenor annolatur inf'erins, plenius conliiietur, ex nna<br />
parte, et predicto sindico, ex altéra ,<br />
in modum qui<br />
seqnitur protuliiiins dicluin noslrnni, ordinacionem<br />
sen arbitriuni : \ idelicet quod quicnnique bonio vel<br />
ieiiiina preJicloruni castroruni, villarum el loco-<br />
rnin sal eniere, recipere et babere undecnnKjue vo-<br />
lucrit, boc ei liceat, el libère et absque orani<br />
inqiedinicnlo quod eidein non fiai per predictum<br />
senescallnni vel aliurn, ejusdem noinine vel eciam<br />
))redi(li domiiii logis, recipial, eiiiat vel liabeat;<br />
ila tanieii qnoil pro (pialibet niensnra quani por-<br />
labil ubicuinque in Ajjeiiesiuin cuiii etpio seu equa,<br />
inulo vel mula, asino vel asina, vel alio animali<br />
qiiocnmqiie, cnin curru eciam sen qnadriga vel<br />
alio veliiculi génère seu specie, vel lioiiio vel Ce-<br />
iiiina |iorlabit ad collnm vei alias quoquo modo,<br />
duos solval denarios arnnidensos vel unuin inor-<br />
lanensem pro mensina
|A.R.î\°-t28.1<br />
ROLES<br />
(luni (Ippiitnlus fiieril hona liili". Dicimus eciani,<br />
ordinamus ac ecianti arbitramur super piedictis<br />
ijnod qnicnmque honio vel femina prpdictnrum<br />
caslniriini, vilianim ali|iie locoriini, sal ad portaii-<br />
diiiii in Ageiiesium, ubieuinqiie vel undecuiiKine<br />
illiid iwepnrit, emorit vel linbuerit, aliiinde lamen<br />
(juani il salino Ageniii, nocpssai'io ciim diclo sale<br />
transire babeal per ali(|ucm de locis, per quein<br />
lamen nialnerit, supeiins expressalis, videlicel per<br />
[.anssinlia, vel Cabiniis, seii l'elrain Crescenleni,<br />
vel Losppyros, seu Montein Rcfjaleni; et si aliquem<br />
ve! ali
122<br />
Ad liée nos, iVlius {iryimiiifli. jiulex el procii-<br />
ralor nredictus, arliiliiuiii .<br />
oïdinacioiiPiii el diclnni<br />
reverendi palris:, predicli doinini episcopi, de con-<br />
siiin et nssi'usu nnliilis viri Steplinni Ferrioli el dis-<br />
creli viri magistii Stei)haiii de V\ln, receptoiis red-<br />
diliiiiiii pr'edicli dotiiini régis in Agenesio. qui<br />
présentes eranl ihideni, auetorilale. vice et noniine<br />
prrdicii doniini Johannis de (ireilliaco ae eciani<br />
doniini noslii régis, landanuis. nmologaniiis ae<br />
eciani approbamns, et sigillnin nosli-nm una curu<br />
siHIlis prediclornin doniini episeopi ei sindici, Sle-<br />
pliani Ferrioli el didi rereploris, nobilisviri Guil-<br />
lelnii lievninndi
(A. R. .r-.a8i]<br />
cpioil preseus coraproinissuni duret usqiit^ ad iIl^lims<br />
fpstuin INalalis Doiiiiiii, et ([uod do prcsenli com-<br />
|iniiuisso fiant duo piiblica instrumenta ejnsdeni<br />
tenons, quorum defcnsor doniiai rejjis prediclus<br />
lia[>i-bit ununi et diclns sindicus aliud; (|ui quidiiii<br />
siiidicus proniisit et débet facere ralilicare istud<br />
eoijiproniis^utn ab boniinibus dictoi'uni locoruin,<br />
funi siqxT boc fueril requisitus. \cla l'iierunt' bec<br />
apud G[ajvanetnni", (bc \eneris posl fe»lMiii Om-<br />
iiidin Sunclonini, anno Duniini .m", ce". Ixx\°. \ in<br />
presencia et Icstimonio niajfislroriiin Ueymundi de<br />
l'errcria, Bcnianb l'abri, (iuillebni Mote, dotnino-<br />
runi (Juiliebiii de Pudenasio ' et Arnaldi de Uovin-<br />
bano', rnditum, l'etri de Nbirlorelo, et niei, Dulccti<br />
de (iosoniio, publie! nolarii in senesiallia Ajjen-<br />
nensi, (pii bec scripsi et in lonnani pidjbcain re-<br />
degi, et rnetiin apposui seqiieiis sifjnuin, régnante<br />
iloniino I^ , i ej^e Angbe, cl Ainaido, episcopo Ajjeii-<br />
nensi , supradictis.n<br />
Teuor vero procuraciouis seqnilnr in bnnc ino-<br />
dnin : trNovei'int mnversi présentes btleivis in-<br />
specluri ipiod nos, Jobannes de Greilliaco, miles,<br />
illustris domini rejfis Anglie, ducis Aquitaniiie,<br />
scnescaibis in ipso diicatu , lacimiis l'I constiliiinius<br />
procuralores nostros niaj|istrum l'etrum Iteinnuidi,<br />
judieem ordinarimn Ajfennenseni , et iHdcctnni,<br />
clericum etnotai'iinn uostruni in Ajfciiesio, et (jnem-<br />
lib^t eorum in solidum, ila quod non sil inelior<br />
condieio occiipanlis, in négocie compromissi quod<br />
vertitur coram leverendo pâtre domino A., epi-<br />
scopo Agennensi, inter nos, nonnne domini nostii<br />
preilicii, ex parte una, et procuralores villarnm de<br />
Coudoinio et aliarum que causani movebant super<br />
saiino contra dominum nostrum piediclum; dantes<br />
eisdem procuratoribus noslris (denariam poteslalem<br />
et spéciale mandatuin procedendi coram diclo do-<br />
iiiino episcopo in . tii.<br />
RÔLES GASCONS. 1-23<br />
;;aiuli, el alia laciendi que nos lacerenms si jire-<br />
sentes esseinns, raluin et firnuim habenles el per-<br />
peluo babiluri quicquid per ipsos vel eorum allenim<br />
actum fueril vel eciani procuratum. Kl lioc diclo<br />
domino episco|)o et qiiibusciimipie (pioruui inler-<br />
est signilicainus per ])resentes, sigillalas nostro si-<br />
gillo. Datuni Marmande, .xj. die Movembris, anno<br />
Domini .m°. cc°. Ixxx°.i<br />
Inspexinuis eciam lilteras Jobannis de Ureilli,<br />
^euescallinoslri iu ducal u Aqinlannie, in hecvcrba:<br />
irlniversis présentes lilteras iiispecturis, Jobannes<br />
de Gi'eilliaco, miles, illustris régis Anglie, diiris<br />
Aipiilainiie, senescalbis in ip.so ducalu, snluleni.<br />
Noveritis (piod. ciiiii (pieslio scu conlroversia fu ril<br />
inter nos, loco el nomine dicli domini nosiri, e\<br />
parle una. el sindicum consuUim, universitaliim '1<br />
linminiim villarnm de Condomio, de Nairiaco, de<br />
Medicino et aliarum plurium villarum et locoruni<br />
idlra (îaronnam conslilutorum, ex allera , suiieieo<br />
quod diclus sindicus dicebat (piod lnimines diito-<br />
rtmi castrorum, villarum alqiie lucorinn ]iiileranl<br />
portare, babere el emere ubicumque el vendere<br />
sal, undecumque el ubicum(|ne vellenl iilud. infra<br />
lamen cerlos limites; uo-; veto dicebanuis, nomine<br />
prcdicti domini nostri, rontrarium, scilieet (]U(jd<br />
boulines predit'lorum castrorum, villirum alquc<br />
locoruni de salino de Agcnno dmiilaxal, et non<br />
aliunde, debebanl sal reci[)ere et babere; et super<br />
questione el conlroversia bujusmodi per nos, ex<br />
parle una, et sindicum seu procuralori'ni niajoris<br />
partis castrorum, villarum alijue locoruni j)ii'dic-<br />
lorum, ex altéra, in reverendum pali'eni dominnni<br />
Vrnalduni. Dei gracia episcopuin Ageunensem,<br />
lueril coinpromissum. iilenupie dominus episcopiis<br />
proiiuncia\eiildicluiii suiim, et ijisius [irominciacio<br />
seu ordinacio per diclum sindicum el per discre-<br />
tum virum, dominum Pi Irum lieymundi, judieem<br />
ordiiiarium Ajfennenseni, procuralorein nosiriim.<br />
dicli domini nosiri ri noslro nomine, omologala<br />
lueril ac eciam a|(|)robala . pi oui in lilleris iiide coii-<br />
fectis dicli domini e|)iscopi el alioruin plurium [iro-<br />
i)orum virorum sigillis sijfillalis plenius conlinelur,<br />
nos predictam pronunciacionem et ordiiiacinni'in,<br />
dicli domini nostri el nostro nomine, laudamiis,<br />
omologanius ac eciani approbamus. El ad ipsam m-<br />
i6.
124<br />
dinacioncm e( j*rommfi;icii)iieni i|isiiis(|iii' observa-<br />
ciouem ailinillinuis et adniilli voluinus et inandanius<br />
lioniines de Podonasio', de Fendis ', deLigardis', de<br />
Gazao Podio', del Voipilloii', qui una eiim aliis su-<br />
pradictis similem questionern ac causam lialjueraiit<br />
et habebant, necnon bomines de Spienxs', de IJe-<br />
daissano ', de Nazarel*, et de Podio Fortis Acus ",<br />
([ui eaudem questionern ex eadem causa poteraiit<br />
siiscitare, licet causam super hoc cum aliis non m -<br />
vissent, ut sic in premissis onines preiHcti ejusdini<br />
condicionis ac prestacionis existant. In (juoruin les-<br />
tinioniuni nos, dictus senescalius, sigfiilum noslriiin<br />
presentibus duxinuis a|)ponendani. Daliiin Aoonni,<br />
die sabbati anle festum beali Grp^i'orii. aniio Dti-<br />
raini .m". cc°. Ixxx" '". i<br />
Eapropter nos , rex predicttis, pio nobis et siicces-<br />
soribus nosiris dictuni arliitriuiu , et ordiiiacioneni<br />
[A. K.iv-i->8il<br />
a|ifrle in lUrocjue negocio in scrijttis sub sigillo<br />
vestio et illius |)(!r qucm iieiit ini|aisicioiies seu<br />
aprisie predicte noLis niittalis, sine mon; ilis[)en-<br />
(lio, et lias litteras fideliler interelusas. Daluni apuil<br />
Westmonasteriiiiu , .xxiiij. die Maii.<br />
457. Pro Johanna de Marchia. — l{e\ senescailo<br />
suo in oodein duratu vel ejus locum tonenli in |)ar-<br />
libus Bui'dejjalensi et Vasaten^i, vel alibi, saluteni.<br />
Mandatnus vobis (piatinus Joliannain de Marcbia,<br />
karissimani ucptem nostram, rastris et iocis m-<br />
rébus aliis sii)i pro dote sua seu dolalicio per Ber-<br />
iini'iluiu Ksii, «loiniccllurn, viruin ejus qui luit',<br />
relictis seu assignatis, prout ad nos perlinet et<br />
peitini're polesl, facialis jjaudeiv, predicta lan-<br />
quarn nostia ab onuii injuria et violenciis ac gra-<br />
vantiuibus indebitis dcfendentes. Datimi ut supia.<br />
MEMini. ().<br />
'l58. Pro Amiineo de Luheiiij. — l\ex senescailo<br />
suo in codeiu diicatu, et omnibus aliis présentes<br />
litteras inspecturis, salulem. Super eo quod Ama-<br />
neus de Lobcny '. doniicellus, dicebat ipioil , runi in<br />
terra sua quani tenct de nobis inuiediale in rcoduni<br />
in prepositura et justiciatu nostro de Régula, vellet<br />
conslrueredomuni seu iiianeriuni pro sua mansione<br />
et sine niagno et indebito fortalicio, et per vos, se-<br />
nescalluni nostruni , et ex parte vestra dieebat super<br />
hoc indebile iin|)ediri , ordinavinius quod per de-<br />
pulandos a nobis locus adeatur in ([uo dictuiu o|)us<br />
incepil, et si-iatiu- cujusuiodi foilaliciuni vellcl ibi<br />
facere, et si quod et quale prejudicium nobis vel<br />
aliis nuiic aut futuris temporibus posset itnniinere<br />
exinde, et de aliis cirruriistanciis; et de boc quod<br />
invenietur, nobis veritas referatiu-. Kt intérim coii-<br />
cessimus eideni Amaneo quod douuun ligneam<br />
' lioniaid<br />
Ezy, Dis il'Ariianieu VI d'Alhrel; il fit son tcsla-<br />
nient le a:! décembre ij8o (P. Anselme, t. VI. p. ao8). \,c<br />
V. Anselme se trompe quand il dit qu'il épousa Jeanne de<br />
Lu9i|;iiun tvcuvc de Pierre de Joinvillcnj au contraire, elle<br />
épousa Pi.'rre après Bernard (Delaborde, les seigneurs de<br />
JoinvUle. p. umG); clic était sœur de Guyard, comte de la<br />
Marche.<br />
Peiit-t'Ire Loubens {Gironde, arr. et c. la lïeole).<br />
ROLES GASCONS. 1:2 5<br />
ereclani ouni suis appetidiciis, (Hi;mliMU perlinet ail<br />
clausurain de terra, vel de lijf nis et , ad cooperlurmn<br />
de tegula ', et ;;d alia opéra iuleriora, possil perli-<br />
eero, sine omni clausura alia, pali[s] et ingenio el<br />
ponte lovadicio^ et augmiiulacione fossalonnu el<br />
aliis operibus magni fortalicii, mandantes vobis el<br />
omnibus aliis gentibus nostris per présentes quod<br />
contra ordinacioneni et concessionem linjusmodi<br />
non faciatis alicpiid, nec lieri permittatis contra<br />
Amaneum |)redictnm. Datum apnd VVestmouaste-<br />
riuni, .wvj. die Maii.<br />
/|59. Pro hominibns de Coiidomio. — Uex senes-<br />
cailo suo in eodeiu ducalu vel ejus locuiu tenenti,<br />
salulem. Mandamus vobis qualiiius hominibus ville<br />
de (londoniio consuetudines et liberlates suas, ([iii-<br />
bus liactenus pacilice et racionabililer usi sunt, ser-<br />
velis et faciatis servari. Uatum ul supra.<br />
/|60. De villa (le Leijburiia fortijicmidd . —<br />
, .<br />
Uex<br />
eidem senescailo \ couslabiilario lîui'degale el<br />
oiimibns aliis ollicialilms ad ipios, etc., saluteni.<br />
Mandamus vobis cl vestruni cuiiibel ipiatinus lit-<br />
teras concessioiiis diiduni lacle per locum nostrum<br />
tenenles lune in Vasconia. pro villa nostra de Le\-<br />
burna claudenda et forlillcanda, secundum Ibr-<br />
mani in ipsis litteris eontenlam, teneatis et teneri<br />
faciatis; proviso qucd niajoi', jurali et biugen.ses<br />
dicte ville circa boc impendaiil de suo quod debenl<br />
et impenderi! promiserunl. Uatum ut su|)ra.<br />
'i6 1 . De barra coiicessa ad rcparuciouein potUis de<br />
Condomio. — Uex univcrsis présentes litteras, (;tc.<br />
salutem. Notum facinuis (|uod nos hominibus de<br />
Condomio concessinuis barram seu catbenam pro<br />
ponte dicte ville reparaudo, usque ad Ires annos<br />
levaudam in liiuic nioduiu ; videlicet a (|uiilil)el<br />
saumario onerato, unum deiiaiium nionele coi-<br />
rentis, et a quolibet boinine oneralo transeunte,<br />
unum obolum ejiisilem monele; proviso hoc (piod<br />
dicti homines de Condomio ad dictam rej)aracionem<br />
impendant «pied debent el consueverunt inipen-<br />
' Ms. Rejpila.<br />
^ Ms. lavadicio.<br />
' Après senescailo, le ms. ajoute :aluh'iii.
1ï>G<br />
(lere, l't (|iiiiil illiid (|ii(jd levaliiiii lueril jnelrxlu<br />
dicte liarre scu calhene aJ usus alios non conver-<br />
lanl. Datuni ut supra.<br />
'(62. Pro homiiiibiis casfri de Astaforti. — Kex<br />
A.». iv-taSil HOLKS G ASGOiNS. 127<br />
inslitucndi ad nos(ros reddiliis coUigendos ibidem,<br />
vnl .1(1 nnsirarii |)i'P|)osiUiram tonondani. iifc causas<br />
tangeiilrs nos vol diclain villain aiil Ijurgenscspjus-<br />
detn aiidiondi', nisiper rcsortuin ad i|)siussenescnlli<br />
vei ejiis iocutn teiiPtilis audiptiriain (jiieslio del'cra-<br />
Itir, set hec cl oiiiiiia alla, que nos aiil villam nul<br />
btirgenses noslros tanjjent, dicli deriri disposirioni<br />
que non cédai in lesioneni nostrormn jnriuni. re-<br />
linqnanlni'. El nos eidcrn proniotnri et delensori.<br />
qnantiun ad premissa pcrtinct, ab omnibus pareri<br />
mandarniis per présentes quamdiu nobis placueril<br />
iluralnras. Datum ut s".<br />
ZiGfi. Pro Mailla de Lebreto. — Mandalum csl<br />
senescailo in ducalu Aqnitanie vel ejus locuni le-<br />
nenti in [)artibus Burdegaiensi et \ asatensi vel<br />
alibi, quod Malbam de Lebreto' castris et locis ac<br />
rébus aliis sibi pro dote sua seu dotnlicio per Aina-<br />
nevuiM de Lebrelo, virum ejus (pii fuit, relictis seu<br />
assignalis, prout ad regem pertinet et pertincre<br />
polesl ,<br />
facialis ifaudrre. piediclam [M.|, lanquam<br />
rejjeMi, ab otniii injuria et violenciis ac {fravami-<br />
nibus indcbitis defendentcs. Datum ut s'.<br />
'iG7. De comjiroiniiio facto /mper miilenrionihus<br />
et dixcordiis motLs inter episcopum Baimie , et inajorem<br />
centumtiue pares et totam commimitalem llaioiie. —<br />
In noniine Domini, amen. Quia niulte circninslancic<br />
t'arli atrocilatem liabent merilo milijjare, nos, Ed-<br />
wardus, Dei gracia rex Anglie, dominus liibernie et<br />
dux A([uilannie. a venerabili patie Domicio, eadeni<br />
gracia Baionensi episcopo '. ex parte nna . e( \<br />
majore, renlnmque paribns ac tota conuinu)itati'<br />
Baione, ex altéra, super conlencionibus. (pieslioni-<br />
bus et discordiis inler eos motis', in nos arbilrandi,<br />
' M<br />
9. andire.<br />
' Mattie, fille de Pierre de Bordeaux, veuve d'Am.iiiieu \ l<br />
d'Albret. fit sim tesUiineiit eu txXi I<br />
P. Auseline, t. VI,<br />
|i. '^08 , et <strong>Rôles</strong> irasonx. t. I , à \a Uible , au mot \maneuit df<br />
Lebreto ).<br />
* Dominique de M.nns.évêqne de Bayoune depuis i':»7(j<br />
IGall. chrisl., t. I. roi. i3i5). Cf. Balasque et Dulaurens,<br />
Études nir ISaijonne , t. II, p. i.Sti.<br />
* Le nom du ruaire do Bayonnc est on blanc. Celait Pierre<br />
Arnaud de Viele {Kiwlex mtr Baijonne . t. II. p. .^.^.I ).<br />
' Toute celte aiTaire est lonjjuement résumée et eoramentée<br />
,<br />
ordinandi, t'aciendi, dilliiiieiidi aile et bassi\ non<br />
servalo eciain |uris ordine, poleslale translata,<br />
prout in comproniisso super liiis facto |)leiiius con-<br />
linetur. ex bono et eipio aciis et processu diligenler<br />
exaiuiiiatis, priisalis uudiipie |)ersonaruru , rerutn<br />
et nejfociorum condicionilms iniiversis, arbilramur,<br />
dillinimu-i, slatuinuis, ordinamus, laudamus et di-<br />
ciniiis (|uod pro injuriis Deo, ecdesie et pre(liot
128 ROLES GASCONS. A. R.<br />
in liiiiusiiiodi cnllorlis alii|iiniKlo |i;iiiperes indebite<br />
pravandir, precipimiis quod snnespalliis nosler nut<br />
liallivus videat ne niniis oiierentur nec, pretextn is-<br />
tius pecnnio. cdiiecta inajoris pecuaie fiat. Voluinus<br />
cciani et precipimiis ut procnratores paitiuni aut<br />
pnrtes ipse coram nobis présentes hoc noslruni<br />
arbilrium, diffinicionem, statutum, ordinacionem,<br />
laiidum etdiclum stalim per suam scripturani erao-<br />
logent et acceptenl. lieservaraus itaque nobis spe-<br />
cialiter potestalem hoc nostruni arbitrium, diffini-<br />
cionem, staluluin.ordinacionemjaudum etdiclum<br />
corriffiMidi, dcclarandi et interprolandi ahas, semel<br />
an piuiies, prout nobis vidcbilur expedire. Et in<br />
hiis unmibiis resi^rvainus nobis regalem potestatem<br />
et dominicain emendas capiendi pro liiiilo nostro,<br />
cnni nobis plncuei'il, (jualcmis predicla deiicla nos-<br />
tram i-f'giani potestalem (iircnib^rint seu domini-<br />
cain. Nos vero Robertns, It^'i fjracin Batbonicnsis et<br />
Wcliensis e|iiscopns, a paitibns prediclis arijiter<br />
concorditer sitriiHlec clcctns, in hiis, si rpie sint<br />
ipie jnre rcfcgante non possunt cadere in jierso-<br />
nam domini legis, prout in forma conipromissi<br />
[)leniiis ciinlinclnr, scnlencias excommunicacionis<br />
et inliM-dicii in |)rodirtos majorera, cenlmu pares<br />
et communitalem predictam lalas, arbitrainur,<br />
ordinamus, diffinimus et dicimus per Jîaionensem<br />
rpiscopum revocandas, et petentes ab eodein abso-<br />
lucionis beneliciam ex dicta causa sine didicuhatis<br />
obstaciilo lore absolvendos. Datnm et actum iii pa-<br />
lacio nostro regali, tercio die Junii, anno Donn'ni<br />
.m". cc°. odogesimo primo. Et triplicantnr.<br />
/|G8. Pro Gtiidone de Lcziimco. — Rox ooLiiibus<br />
ad quos, etc., sakilem. Scialis (piod concessiinus<br />
dilccto avuncnlo noslro, Gnidoni de Lezioiaco, ma-<br />
nerlum nosirunideChaurapaigno' cum [icrlinmciis,<br />
quod est in episco|)alii \anctoniensi, haijendnm et<br />
lonondum cnm omnibns nd manerium ilkid s[)ec-<br />
tanlibus ad lolam vit.im ijisius Gnidonis; ita (piod<br />
posl decessum ejusdcm Guidoiiis dictnm nianerinm<br />
cum onniibns perlincnciis suis ad nos el lierodes<br />
noslros intègre rcverlaUn-. In cujus , etc. , T. R. apud<br />
Westmonasterinm, .viij. (be Junii.<br />
' Champagne<br />
(Gli.nrcnlf'-liilcrienre , .irr. Maronnes, c.<br />
Saiiit-A(;nanl).<br />
Rt mandatuni est Johanni de Greilly, senescallo<br />
^asconie, quod eidem Guidimi manerium ilUid li-<br />
beret, babeuduni in forma predicta. T. ni s°.<br />
469. De pectinia constnbulurio Burdegale persnl-<br />
venda. — Rex executoribns Aymerici Sicardi. biu-<br />
gensis de Sancto Eniiiiano, salutem. Gum, sicut<br />
inteileximus, dictus Aimericus nobis teneretur in<br />
septingentis quinqnaginta Hbris bnrdegalensium<br />
et de ip.sa pecunia mandaverit in sua uUinia vo-<br />
luntate nobis satisfieri, mandamus vobis quati-<br />
mis dictani sunnnain jiecunie constabulario noslro<br />
Burdegale vel ejus mandato, nostro nomine, per-<br />
soivalis; et nos de eo quod eidem soiveritis in bac<br />
parte vos, heredes, ac bona dicti Aimerici absol-<br />
vimus et imperpetuum quielamus. In cujus, etc.<br />
T. ut S-.<br />
470. Pro Ilulierto de Rmtigacio el nliis in breri.<br />
— Edwardus, Dei gracia , etc. Noium facimus uni-<br />
vcrsis ad quos jiresentes lillere jiervenerint quod<br />
concessinuis Huborlo de Rnstigacio', Guillelmo el<br />
Jacobo de Velnla, fratrilms, el sociis eorum de<br />
Placencia", quod possint salvoet securc ubicumque<br />
per terras et potestales nostras el subditorum nos-<br />
troruni ire et redire ac morari, et suas mercandi-<br />
sas excercere, faciendo el persolvendo débita con-<br />
sueta. In cujus, etc. T. nt s'.<br />
471. Pro Garciano de Angulis et uliis in breei.<br />
— Rex sene.scallo suo in eodem ducalu vei ejus locum<br />
tenenti in partii)us Rurdegalcnsi et Vasatensi,<br />
saintem. Mandamus voiiis qnalinus Garciam de<br />
Angulis', militem , et ejus niatrem, ac Reniundiuu<br />
(Juillelmi île Lados '<br />
in iiiis que advocanl se tenere<br />
a nobis nominalim apud Lados et peilinencias, ma-<br />
' Sur la Société des Rustifjazzi fie Plaisance, voir Piton.<br />
ïj^s Lombards en France, \i. 8o. Paf;os if)7 et 9o3, on y voit<br />
mentionné nn "Oberlusde Hnstigaz" ,<br />
- Plaisance (Italie).<br />
à l'année 1299.<br />
^ Les Angles (Hautes-Pyrénées, arr. Argelès,c. Lourdes).<br />
La généalogie de la maison d'Angles est donnée, 1res incom-<br />
plète, pai' Davezac, Etudes sur le Bi^jorre, t. 11, p. 'i3.<br />
* L-idos (Gironde, arr. liazas, c. Anros). Voir \rchires<br />
liistor. de la Gironde, l. lit, p. 3y.<br />
,
[A.R.iv"-i28i]<br />
nuleneatis,
130 HOI-KS (;ASGO^S. lA.H. i\"-i->8il<br />
Hi'iimiiidiis (le Mirallci lecil so pieposituni piiorjs<br />
(le li(>;;iilii d iioriiine ij)siiH [iriniis in ipsa villa de<br />
liegtiia, piolexiii doniinii, ([uedain exicrcuit el dii'-<br />
liis |)rior mine o\c rcet, in prejudiciuni jurisdiclio-<br />
nis el doniinii quod ad nos in ipsa villa nianifeslc<br />
noscitur perlincre , vocatis ad hoc Rainiundo de<br />
Pinibus pio nobis et dicto Rainuuido de Mirallo et<br />
aliis qui fiierint cvocandi, secunduin articules ex<br />
parle dicti Rainuindi de l'inibus vohis tradendos,<br />
inqiiiratis diligonlcr ci lidcliter \('ril;item . (>t (puid<br />
inveneritis nobis niillali^. imn inrn pn-sontiliiis. stdi<br />
vestris sigiiiis inclusuni. Va nos iii.iiiil.iiiins pcr |irr-<br />
senl(^s nt nli omiiiinis parc.itiir \ol)is, (jnantnni<br />
perlini't .id |irPMiiss;i. Dnluiii apiid Westnionaste-<br />
ridrii . .\ ii|. die Jiiiiii.<br />
'|77. Pro Gui/lr/iiio Arimlili cl iiiiilmsilinii allia ci-<br />
riliiis lliuoiie.—Ivin ardus, etc. , etdiix A(pLilaunic.<br />
senc'seallo siio in codeni ducalu vel (^jus locurn te-<br />
nenli in districtu cin'ie Sancii Scvcri '. salutrni.<br />
(uini (lilecliis ol lidnjis nostcr Nucas de Tanv, lune<br />
sciicscalliis iKisler in Vasconia, conc(^ssprit. auctori-<br />
lalc noslra el Honiin(i, GnilN^hno Arnaldi de Sali-<br />
bayliik.^ et (piibusdani aliis civiluis Baione (piasdani<br />
placeas, basas, solos sive loca in ieoduni inmedia-<br />
tum sive in eTn[iliiteosim , et quandam nassain sive<br />
paxei'iani in lluiiiine de l' Adoi-, lenenda de nobis<br />
sub cerla Iniiiia, el major, jnrati et cenlniii pares<br />
et (piidain abi de civibus nostris 15 lione se o|)po-<br />
suissenl el ali(pia iiii[ie(liiiirnla preslitissenl in-<br />
debite. ut dieebalui-, m- nos iiianila\issenuis dictnni<br />
(iniilelnunu Arnaldi el alios, secuiidiiin proposilinn<br />
cai'larinu nosiraruui , ni sibi ('(incessis rMannleneri<br />
doiiec aiidixisseuius luunirnenla \el jura civinni<br />
nostroruni |ireilicloruin se (ip|iiiuencinin , per (pie<br />
abud l'acire nio\e[i'('|iMur. (|iioil ' ad<br />
prcseus parlea-<br />
iiienluiM nnslrunidilleiri manda viiuus. ciiistilulisiii<br />
ipso parliamcnld noslrcroraiii nobis dicloduilleimo<br />
\riialdi. t'\ im;i parle, elniajore el piocuraldribiis<br />
jnralorum et centnm parinm pro se et connnunilate<br />
(liile ville lîaiiine, ex allera . visis privilejfiornui<br />
suoium lranscii|ilis (pii' exiiilmei-iinl iii judirio ro-<br />
' Ms.<br />
Stnirli Sri frrilii.<br />
" Vdir |)liis li^iiil n' :;s'i<br />
' M.s. ijiu-.<br />
.<br />
' nianeria<br />
\ ram<br />
imbis . auditis et intelleelis que una ])ars contra<br />
alleram de jure suo et inipcdinientis indebitis et<br />
inobedienciis factisab op[)oneutii)ussnpradiclis pro-<br />
ponere v(jluerunt. onniibus circinuspeclis, quia pei-<br />
verba privili^jj-ii eoruni in |)roprietate seu fundo<br />
terre luillum jus eis attribuitnr, et nos et predeces-<br />
sores nostri per nos et génies nosiras in seisina<br />
fuerinuis de proprietalibus terre, et expresse soluni<br />
sive fundus terre exripitur, predictas concessioues<br />
fadas dicto Guillelmo Arnaldi et aliis per senten-<br />
ciani nostrain dicimus et precipinius (îrmiter ' ob-<br />
servari, volentes (jnod, si aliqui ex nunc ansn<br />
tenierario ])resiunpserint, revocaverinl et rem ad<br />
statuni pristinum et [injdebituni perduxerini , adeo<br />
contra ipsos viiiliter piocedalis quod eoruni correc-<br />
lio et piMiicio aliis Iranseat in exemplum. Datuni<br />
ut ,s'.<br />
ME.MBH. 8.<br />
'|78. De honuigio Jordiiiii de Podin , etc. Ed-<br />
wardiis, Dei gracia, etc. ^otunl lacinins universis<br />
ipnxl Jordanus de l'odio'\ doinicelius, fecit nobis<br />
homagium ligium de suo manerio cuin pertinenciis<br />
vocato (le Brunhaco\ ac de terris et tenenientis el<br />
possessionibus aliis quas habet et habere débet in<br />
parrocliia de Marinliaco, el in parrocliia Sancti Vin-<br />
cencii, et in parrocliia de (Jorraco, et in pai'rochia<br />
Sancii fiendegarii, el in parrocliia Sancti Romani,<br />
diocesis Vasatensis<br />
', (pie oninia diclus .lordanus as-<br />
seruit (piod ipse el sui anlecessores teniierant in<br />
alodiuin libère, el ((iie recepit a nobis lenenda ex<br />
mine in Ieoduni imnedialinu euiii dicio liomagio cl<br />
niio pari cirotecariini nlbaruuL in iimiacione do-<br />
mini de aca[)te, et ciiiii aliis deveriis racione feodi<br />
debitis et consnetis, el (jue antea debebat elconsue-<br />
veral nobis el anleeessoribus nostris lacère, sicut<br />
alii teuentes allodia in diocesibus in qiiibus sunt<br />
et parocliie picdicte. I']| mis prediclum<br />
boinagiuiii cl alia rcrepimiis, jure mislio salvo el<br />
' Ici coimiifiice hi membu\n\ .s.<br />
' !,(<br />
1,1' l'ncU (Giroiidr. ;ut. lii Hi'*o!«' , r. SaiiMHtM-re).<br />
Bournai^, près ilii l'uch,<br />
' Ci'S cinq paroisses s'appellent aiijotiifriiiii M(îrignas<br />
.Saiiil-Vincent-dc-Pei'tignas , (joirac, Saint-Lq;ir, Sainl-Ho-<br />
maiii, loules localités situijes dans le ('ailloli dr* Sauveterre.<br />
.
[A. U. IX" -1^8 il RÔLES GASCONS. 131<br />
qiioliiii'l nliciKi, ila (jiind caprio linmajpi [iii'ilicli<br />
non cedat in |)i'('ju(liciuni juris allciius ciijus-<br />
ciinique; et in prediclis rcbiis sic receplis » nobis<br />
in feodum dictuni Jordanum el herodes l't suoces-<br />
sorcs suns ab onini vi et injuria por scnnsi-allnni<br />
nostium, ballivos cl alias jfonlps noslras, qni niiiic<br />
sunl vol pro Icmpore fueiinl, defendi pt>r [)rflSPritPs<br />
niandainns. T. li. apud Weslinonaslprinm . oclavo<br />
dio Jniiii.<br />
/i79. Pro liomiiiibus porlus (le lieiirritli. — lliw<br />
aicliicpiscopis, elr., salntoni. Inspcviniu'i i-artani<br />
([iiaiii Hojjerus de f^ejburna, quondani (jerens<br />
vices noslras in Vasconia, fecil boniinibus porlus de<br />
Heairidi! ' el de An{[leln' in lier verba :<br />
"Omnibus lam prosenlibus cpiaui i'uluris ailtpios<br />
pri'seules iitterc pervenerint, Hojjerus di' l.ev-<br />
bui-na, jfciens vices doniini Edwardi in N'ascouia,<br />
salnlcni in Domino. .Noveiilis (|uod nos, boniinuni<br />
j)ortns de Bearrid/. supplicacionibus inclinali, cnni<br />
eisdeni pro se et boniinibus d'.Anjjlel conveninins,<br />
viccetnuuiine dicii nosiri doniini ,iii liiinc inodijin :<br />
videlicelipiod eisdein liominibiis porlus de Itearrid/.<br />
et de Aiijfleto l'ilicredibus coruiii dediinnselconces-<br />
sinins liccnciain. vice dicii iioslri doniini, pisrniidi<br />
et capiendi ad opns ipsorum bnlenani. balcnnluni<br />
el cavelatum. sint niascnli vel leniinfeji; ila taiiien<br />
(piod [iro ipiolibel islornin pisciuni dicti boniiues<br />
de Beaii'idz el d"An{[lel et eoriiin ln'ii'des tenenlur<br />
darc el solvei'e dicto domino nostro et beredibus<br />
suis qnindecim libras inoilanoniin . solvendas el<br />
l'i'ddeiidas caslellaiio liaioiie (|ui|»i() li-inpoie fiiciit,<br />
ad opns dicii doniini noslii apud Maionaiii. inlVa<br />
quindenain |)i()\iiiiiiin post caprionem «licloniin<br />
|)iscinm.(jiinveneriinli'iiaiii nobi-;cuin , \ic('pri'dicti<br />
domini noslri, piefali li
132<br />
liuiillior ilriKilins lilil(l('jj;i|pilsis iikiiii'Ic cl lllliilil<br />
robam, sieiil uni de clciicis luistris, (jiius sibi ilo-<br />
lieiiiu-i, j)ioiit liqiiet ycv litlei'as raagisiri Ade de<br />
iNiirir. . diidiiin conslabularii iiosiri Burdegale, d<br />
aliiii'uiji ad coiiijiolurri ilicli niajjislri Poncii [icr \os<br />
aucloiitale nostra deputaloruiii, retenlis |)(>nes vos<br />
dictis litteris predicti niagislri Ade et alioruiii aii-<br />
diU)i-uin iircdictoruin sui coinpoti (juas iiispi'ximiis;<br />
et vobis allocabuiiUir in coiiipofo voslid. Daluiii<br />
ul s".<br />
/|8l. De Iracltiiidi) siiprr coiiipoxiciiiiic superfacto<br />
(jaturcensi. — Kex oiiinibus, etc. , saliilnii. Sciatis<br />
(|uod dedimus jHileslatom ddectis et (idebbus iius-<br />
tiis Johaniii de (iroilliaco et magistro Bonelto de<br />
Sanclii (Juinlino Iraclaiiili de ((iinijosicioiie cuiii<br />
assigiialis doiiiiiii régis FTraiicnriiiii super t'aclci<br />
Gaturceiisi, de ijiii) per diserelus viros ab ipso do-<br />
iniiio re|re et imbis cornimiMiler eleclos, seeiindiiiii<br />
l'oiMiaro picis mile (pioriilarii ml'i' clare iiieiiion'f<br />
Lodovvvcuiii, l'I'rancie lune, et lleiiriciiiii, palreni<br />
iiosirum, Auglie reges', lleri deiiebal iiiipiisicio,<br />
iieeiioii roniponeiidi, transigeudi el alliroiandi.<br />
priiiil iiliiilali iiostre iiiagls \ideiiiit expedire, ra-<br />
linri babilori el graluiii (jiiicquid per i|)sos Iracla-<br />
luiii, Iransacturn el allirinaliini l'nerit m preiiiissis,<br />
prcsentiliiis iisipie ad fesliiiii saiieti Micbaelis proxi-<br />
iiium dnraliiris. In cnjns, elc. T. I). apnd Wesliiio-<br />
nasleriiMii. .\\vii|. die Jiiiiii.<br />
'iKl'. l'ro Uillrl,,,,, ,lv Moule Heeelli. — lîex<br />
oninibiis, elc, sabileiii. Cnni iinper dederinius et<br />
eoncesserimns dilecto el lideii iioslro Willebiio de<br />
Monte lievelli lolani lerrani . jnra el oiniiia alia in-<br />
uiobiiia ciini pertinenciis suis in caslro de Ffalga-<br />
roliis'- et loco de Gelsac el alii)i, idiienmijue in ci-<br />
vilale Agenni et diocesi coiisliliil i , (pie l'iierinl vei<br />
' Allusion<br />
il na iirliclc du Irailc de l'iiris (i3 oct. iMJij) :<br />
"Il siM-a PiKinis en Ijonc lui et de plaiu , a nosliv raquesle,<br />
pai- prudes homes d'une part et d'autio a ce elluz , se ia terre<br />
que li cuens de l'oili.fs tient en Caorsin do par sa famé fn<br />
don roi d'Knj;leterre douée ou haillée aver l,i terre de Age-<br />
nois par niai-iage on par );a|;iere, en tôt ou partie, a sa suer,<br />
qui fu mère le conte Raynion de TLolose darreetiement mort ii<br />
{Layettes du Trésor ilrs chartes, I III, |i. /1S7).<br />
' Voir plus baut n" '120<br />
H 1. K S (i A S C iN S. [A . li. i v' - 1 a 8 1<br />
esse debnerinl Berlrandi de Ffalgariis. iiiililis de-<br />
funcli. bominnni ac feiidalaloriiiin snorum, nobis<br />
inciirsa occasione lioiiiicidii de (jiiillebiio Galsani,<br />
domicello, coniinissi , babeiida ad lolaiii vilain ipsiiis<br />
\ViHelnii. nos, eidem V\ iliebiio graeiain facei'e vo-<br />
leiites nlieiioreiu , dediinus el concessinius ei tolam<br />
lerrani, jura el oiniiia alia snpradida. babenda<br />
eidem Willeinio et lieredibus suis inipeipeluuin,<br />
salvo jure qiiulibel alieno. In cujiis, elc. T. ul s'.<br />
^80. De j/olcst(ite data rei'ikiuU iiwmrimeiila iito-<br />
billiiin, elc. — llex dileclo clerico suo, magislm<br />
Siepbano de La Flyte, receptori suo Ageiinensi, sa-<br />
hiteni. Vendendi, per visuin senescalii iioslri \ as-<br />
conie, vel conslabularii iioslri lUirdejjale, iiicni'ri-<br />
nienla inobiliuni et inmobiiinm tpie nobis in balliva<br />
veslra jain aceiderniit vel accident posinioduni, ipie<br />
iillra annnin el inensem in niannni iioslrain non<br />
possumnsfclinerc, vobis tenore presenciuin liberani<br />
concedinius lacullalein. (lelernni volunins (piod do-<br />
nios,iiiolen(lina,finiiael aliaedilieiaiioslra in balliva<br />
veslra ipie reparacione iiiili|;('nl ,<br />
per \isiiin diioinin<br />
proboriiiii el legalinni liiiiiiiniiiii jnrali>riuii , [ler<br />
seiiescallnin nosirum Vasconie vel coiislabnlariuni<br />
noslruin lUirdegale assigiiaudorum, reeniendelis el<br />
repaielis; el ciislus (|uos ad hoc posuerilis, in coin-<br />
polo vesiro vobis precipimns allocari. In cnjus,elc.<br />
T. li. nt s', l'er legeni el consiliuni.<br />
'l8'i. Piv mugklro Steplumo de La l'Jjjte. — llex<br />
senescallo suo in ducalu Aipiilanie cl conslabulario<br />
suo Bui'ilegale, el omnibus aliisad (pios, etc. ,salii-<br />
leiii. l'repler laiidabile lesliiiioniiiiii ipiod de dilcclo<br />
clerico noslio, magislroSlepbtnio de La Fl'yle, acce-<br />
pinius, concessinius eidem (juod ipse sil recejitor<br />
iio-ler in Ageoesid in Inrm;! tpia per dileclnm pn-<br />
Irunm el lidelem nosli'iiin, Willelnuim de \ aleiicia .<br />
dinn |)ro nobis l'iiil in parlibns ilbs, ad boe extilil<br />
assignalus, el vadia eidem jier dicluin palrniini<br />
propter lioc assignala in suo com|iolo, (jiiaiiidiu<br />
nobis placueril i|)suin noslruin esse receplorem ibi-<br />
dem, precipitnus allocari. Ft i[uia inagisler Ada de<br />
NorlT. , nuper conslabiilar'ius noster iliidcni, quein<br />
idem patrnus iiosler iid audiendum ipsiiis Slepliani<br />
conipotumassignaial,constabulariedimisil ollicioni.<br />
1
A.K.ix" laSil iU)Li:s (;Asco^s. \:v.]<br />
voliiiiius qiiod dicliis Stephojius, ciiiii coiisl;ibui;irio<br />
Biinlcgale ([iii pro Icinpore l'uerit, de otmiibus ifi-<br />
ci'|)tis suis et lihoracionibus liabeat coiiipuUire el<br />
illi laiitiiminodo respondere, iiisi forle aliud ordi-<br />
naiidiini dtixeriiiius in bac parle. Et idco vobis,<br />
sent'srallc et coiislabularius, mandanius «piod pre-<br />
dicta servari iacialis. ut superius est expi'fssuni, cl<br />
eidem tanquaiii retc|)ton uoslro Agciuieiisi in hiis<br />
(|u ad bujusmoili olliciuin [xM'tincul obcdiri. lu<br />
cujus,ftlc. T. I\. apud W ostmonaslenuni,.xxviij. dit"<br />
Juiiii. Pcr lejjcin et coiisiliuin.<br />
/iS."). De crtsf/'o de Tuniiiii Jticiciido. — lîcx di-<br />
Ipftd clerico suo, raajfislro Slepliano de La Flyte,<br />
rcri'plori suo Ajfeiuiensi . sahilcin. Vdbiunis et<br />
Mianduuuis
\u<br />
preiliiiis (|ue sufficerp dcboanl pro îjnroiilo nostrii<br />
pt vcstro, ipso judicalo iiiligon(er insppcto, ()osse.s-<br />
siniiPin oiiinium rerum de quibus sumiis tenenles,<br />
ipiî ilelibin'aiida psset dicto vicecomiti, si viveref,<br />
per judioatiiiii predirUim et declaracioiipm juiaio-<br />
riam dicti vicecomilis el aliarum personaruin nbla-<br />
taiii subscciitam d" coiitentis in judicato predicio,<br />
prefato Guillflmo Arcii deliberetis , salvo juin iios-<br />
lio, in pi'oprietale; et sciatis quod idem Willelnuis<br />
Arcii de liiis que nos sibi deliberari uiandanius, ut<br />
pif'dictiiin esl , l'erit nnliis bomagium et fidelitalem,<br />
e( nos illud recepimiis, saho jure iiostro et alterius;<br />
el ab ipso Willelino Ai-cii instniiiienla hajjealis re-<br />
cognicionis in rastio et thesauraria noslra l>iir-de-<br />
gale deliberaiida de rébus (juas sibi deliberaveri-<br />
tis. et siib (jiui l'orina ipsas l'es leiiet de noliis. In<br />
rnjns, elc. T. li. apud Wesinionasieriiiin, .\iij. die<br />
Julii.<br />
/iS;). Re\ dilerlo el lideli siio Johaniii de (ireilly,<br />
senescallo suo in dncnlii Aqnilanie, saliiteni. Man-<br />
dainus vobis quod, andila querela Willeiuii Arcii,<br />
niiiilis, de quibusdam terris el juribus in casiro et<br />
casleliania de liui'jj'o supra mare (|ue ad ipsum
lA.K. i\''-ia8il KOLKS GASCONS. 135<br />
lidos turonensiuni, priiis imle coucessis onerelur,<br />
absque ducenlis et viffiiili libiis luroiieiisiurn (|uas<br />
cornes Pelrafjonceiisis de eodeiii pedajjio exigit a<br />
nobis ', sicut per exlentam per dilectos et fidèle!;<br />
noslros (îvvitaiduiii de Kurgo et magislnim Adam<br />
de .Nord', accepimus; et nos, in ieci)in|)eiisacioueiii<br />
oneris ]»i-eriictaruiii (|uadrin{jentariiiii Iriginta et<br />
(piiiupie librariini , sexdecini solidonim et oclo de-<br />
iianoniiii liirotiensiiiin, concesseriniiis eidem inatri<br />
iioslre totani saliiiarii nostraiii Ageniiensem ruiii<br />
omnibus peiiinenciis suis, habeiulam et tenciidaiii<br />
ad lolain vilain suam et exerutorilm'; lestameoti sui<br />
posl morlem
136<br />
ROLES<br />
bularii) Iiiinie{|ale qui mine siiiii el |)ni teinpore<br />
fiieriiil , qiialinus de prpcliclis promissis dieto Poiieio<br />
eidi'in vcl suo niandalo salisfacient; el sibi alloca-<br />
hitui' in coinpoto suo. Et in lestiinoniuni premissa-<br />
luni nos, dicliis epis"opus, noslrum sigilluni pi'O<br />
nlnxjufi noslruni apjiendiuius presenlibus. Datuni<br />
Akistris', iPi'cio die in e\ilu Seplembris, anno Do-<br />
mini .m", ce". Iwviij".»<br />
(^uas ([nideni lilteras, quas pênes nos relinenuis,<br />
el in eis contenta rata liabontes et giala, \obis et<br />
vesirnm cuilibet niandanuis quod omnia in pic-<br />
diclis iiltrris contenla, sienl superius conlinenlni-,<br />
eideni Poneio li'neatis iirniiti'r et serveti-;. in rnjus<br />
rei lestimoniuni lias iitleras nostra-i lieri i'eciimis pa-<br />
tenles. Datuin apml Estuodc", primo die Angiisli,<br />
annri regiii iiostri iiono.<br />
'il''i. Qiirddui lillcra direda rcgi per hotiniic» ha-<br />
IkiiIc^ Icrrus el J'coiln iii Uoriio. — Domino suo pre<br />
cnnclis niortalibus diligendo, domino Edwaido,<br />
Dei gracia illnslri régi AiYglle, domino Hibernie el<br />
diici Aqnilannie, sui fidèles milites, doniicelli et<br />
librri liomines : Johannes de Greilliaco, Giiillelmus<br />
IJemardi dOriion '\ Amanevns de (lis, dominas de<br />
I5essanat\ Viviaiis de Saiiclo Martine', Arnoidns<br />
Amanevi de Canqielo ', inililes, Ainanevus de l^e-<br />
brelo", Giiillehiins d"Ossoa", Gawardus de Mola,<br />
Garcias Arnaldi, virecoines Vlariliuie<br />
", Ainanevus<br />
de Lesgor". Lombardns de Scolissa, Rolandns de<br />
Moyssac, Raymnndiis de Losinlian, l'rtnis Bcrnar-<br />
diis \rnaldi et Beimitiis de Monlanier, liaymundns<br />
' (liiitres<br />
^<br />
((iirouds, an', l.iliouniu).<br />
t];ipt\voo(i , oomlé d'Essev.<br />
Villi'n;i\e-d'Oi'iion, près Hordeanx. Sur la seifjneui'ic<br />
[)Iiis l;ird coudé d'Omoii, voif Baureiii, Var. horikl. , t. II.<br />
p. S'ill.<br />
' .Sans doute Bcssaii, dans la comiiiuno i\i.\ Civrac-oii-<br />
Médnr, (Gironde, arr. cl c. Lnsparrc). Voir Baiirein , Variélès<br />
bordvhisi'S, t. I. p. aGG.<br />
' Sans doule Sainl-\lai-liii -d'Oney (Landes, arr. el c.<br />
Monl-de-l\Iarsan).<br />
" liampel [ibid. ).<br />
l'ils cadet d'Anianii'U VI ( Lnchaire, Iticucil de (crics de<br />
raiteieii dhderle frasrnii , p. ^>)).<br />
" Onssc (Landes, orr. Moht-dc-.\Iarsan , c<br />
Mai'L'iunc, pays du di'|iailenii>nt des Laudes.<br />
" Lesgor (Laudes, -aiT. Saiut-Sevei', c. Tartas).<br />
.\rjusan\).<br />
,<br />
GASCONS. [\. R.iV-iaSi]<br />
.\inalili de Binhelas, Gnillelmus Fnrli d'Ornoy,<br />
Hngnelsde .\ovelliano', .Anianevus de Gis, (iarcias<br />
Arnaldi de Hoy, Arnaldiis de Montquer, domiceili<br />
Johannes Columbi, civis Bnrdegale', Agnes, nxor<br />
qnondum doniini Gawardi de Lugautenc \ militis<br />
defnncti, iiomine filii sui, et Petronilia ])eu Tev,<br />
lerras et l'eoda in Borno* habentes, se ijisos ad<br />
ejusdem perpetuum obsequiuiu el debitnm faiiui-<br />
lalum. Domiiiarionem vestram lenere voluiiuis [iro<br />
constanli quod nnllalenus nobis placel ut allain jus-<br />
liciam terraruni noslrarnm preiliclariim . ipie ad<br />
vos et jirogenilores vestros peiiincl ab antiipio, in<br />
Arnaidnm Rayniniidi de Solerio vel ali(pipm alinni<br />
maxime ignobilcm transf'eralis vel aiiiriatis de manu<br />
vestra : rnm eniiii lerras easdeni el l'enda leneamus<br />
(h vobis in feudnni, non immerilo nos gravarel , si<br />
vobis et veslris super feodo, et alii vel aliis super<br />
alto jusliciahi terraruni noslrarnm lialierenuis pa-<br />
rère. Unde sup|)licanius excellencie veslre ne in<br />
veslruin et nostrum prejudicium aliquem super pre-<br />
inissis velilis ex nunc audire, aut nos per interro-<br />
gaciones varias inl'estare. Nnnquara enim jireniissa<br />
proponinuis sustinere, nisi id faceremus, quod ali-<br />
sit, coacli a vobis; et, ut vobis appareal liquide de<br />
voluntate iiosira predicla, |)resenles doininacioni<br />
veslre millimiis sigillalas noslris sigillis, l'I , cnm<br />
omnes iKin liabeamns sigilla. sigillé arcliipresbileri<br />
de Roriio iilininr in liac parle. Datum prima die<br />
\laii, anno Doniini .m", ce", oclogesimo priniii.<br />
Et meinoranilnm quod isia lillera Iradila liiit<br />
l'elro Lassa\lli, jireposilo de Plerbel'averia '<br />
, ,<br />
ri de<br />
Dorno, tradenda lieyninndo de iMyrayl, conslabu-<br />
lario Hnrdegale , iiiler alias carias régis cuslodienda<br />
ila ([iioil régi inde respondeal ad mamlatum régis.<br />
V,)5. Pin Pelro \ss(i!h". — liex oinnibiis ad<br />
i|Uos, etc., salnlcm. iNovcnlis ipiod pni boiio id<br />
' Noaillau<br />
((iii'onde, arr. Bazas, c. ViUandraiit).<br />
- .lean ('olon , fils de Gaillard {Archhes historiques de ht<br />
(lironde, I. V, p. ;i3â).<br />
•^<br />
\Is. Lngantent. In Gailîardus de Ln
[A.R.i\°-i28i]<br />
lauilnbili sonicio quod dilectus et fidelis nostcr<br />
l'ctrus Assalli de l'ndcnzak ' nohis iiiipfindil, foii-<br />
cediiiius jiro nobis et hcrcdibus nostris, (inantiiin<br />
in nobis est, eidein Peiro, pro se et beredibiis et<br />
successoribiis suis recipienli, qiiod possit con-<br />
struere et lacère cniislnii ad opiis suum, in sta-<br />
{[no iiostro Miiiiisaiii' vel extra ipsum slag-num,<br />
ubi magis sibi viderit expedire, in terra nostra,<br />
inler dirluni slagninu et mare, unuin inolendiniini<br />
ciun loi rolis (juol voiiieril, et omnibus jinibiis<br />
et pertiiienciis in receptione aipie el decursu , in<br />
domo et aliis ad dictnni niolendiniitii nocessariis et<br />
nlilibiis, babenibini et len('n(bnii a nobis et bere-<br />
dibiis nosiris in einpbiti'siin iinne
138 ROLES GASCONS.<br />
suoium [irncuratoruni iiiter cetera propter hoc ad<br />
nos iii Aii!;lin Iransmissoruiii, qui Liu-gensiimi et<br />
conimuiiie dicte ville majoreiu paiteni l'aciebant, et<br />
ad quos et ad alios biirgenses ipsiiis loci qui omnes,<br />
valde paucis exceptis, iu hoc concordabaut, majo-<br />
rin et jus oHgendi majorem in villa predicta Sancli<br />
Eniiliani pertinebat, ut ilicehant, recepimus et re-<br />
cipiinus a;l manum uoslrain ])rodictam majoriam<br />
cum suis pertineuciis, consuotudinilnis, libeilalibus<br />
et foris eoruiii aliis iu suo robore debito perinau-<br />
snris; et pisdeui concessimus et coucethiiuis in iiui-<br />
joreni dileclum et lidcleiu noslrum Pdruni Fer-<br />
randi, militem, a doniinica post instaiis l'estum<br />
sancti Laurcncii usijue ad annum, mandantes<br />
omnMjiis hurgensibus et communie piedicle et aliis<br />
([uoruni intercst, ut dicto Peiro Feriandi, milili,<br />
(juantuiii ad ofliciuni majorie predicte pertinet,<br />
sicut inajori suo pai'i'ant et intendant, el , |)rcdicto<br />
anno complelo , aliuiii majorem qui non erit de dicta<br />
villa nec de territorio de hiterdordonia , consimihter<br />
oisdem daimnus et sic deinceps annis singulis ia-<br />
ciemus. In ciijus, etc. Datuni ut s°.<br />
i99. Pio magisiro Poiwio Amali et aliis in brcvi.<br />
— Piex omnibus ad quos, etc. Noveritis cpiod ad<br />
concedendnm, modo et forma debitis, pro domibiis<br />
et ahis editîciis faciendis in antefossatis et aliis<br />
locis vacuis (jua ex concessione nobis fjicta vel fa-<br />
cienda per (juoscum(pu' vei alio modo liabemus et<br />
habere
[A. i-j8i RÔLES GASCONS. 139<br />
bilitcr ostendere poterit coraiii cis. T. H. ;nuid Fl'n-<br />
binge', .iij. «lie Augusli.<br />
[ BilTé] Vacal quia nliler in cediita peiideiiti. Rcs-<br />
jnce ccdutnm peiitlenletn.<br />
502. [In CEDiLA.] Edwardus, Dei gracia rex An-<br />
glie, dominiis Ilihcrnie et diix Acjuilanio, consla-<br />
bulario siio Burdi'galo, snhilcm. Mandaniiis vobis<br />
quod dilpolo et fidftii iiosiro Jidianni de Gioilliaro,<br />
senpscallo iii ducatu Aquilanic, in coiii]ioto siio duo<br />
inilia trescenlas scxaginta et sex lil)ras, sex soli-<br />
des pt sp[)("m doiuirios Imrdpgalpiisos pro divprsis<br />
misis et ex])eiisis ac doiiis ppr ipsiiin in advenln<br />
reguin Francie cl Caslpllc in Vasconia niipcr faclis,<br />
prout idem spnpscaliiis misas et pxponsas ac donn<br />
illa in codem ad\cutu nobis ostendidit {aie), ])er<br />
parliculas noniine noslro fecisse, allocptis. Et nos<br />
prpdiclani ppciiiiip sunimatn vobis in poiiipoto ves-<br />
tro laciemus aliocari. Teste nie ipso apnd Fol)enge,<br />
tercio die Augusli, anno regni nostri nono.<br />
503. l'io l'oncio Aiimli , clerico. — Hpx consta-<br />
bnlai'io su» Huniegale, salutcm. Manrlanius vobis<br />
quod, viso compote (juod dilectus pI lidciis noslcr<br />
Poncius Aniali, elerieus, vobis seu dpputatisa vobis<br />
reddidil, ab eo tcmporc et citra de ijuo non com-<br />
pulavit, de suis cxpensis diurnis usqucnd dieni pre-<br />
senlacionis presenciuni, compotnni dicli Poncii au-<br />
dialis, et de px|)ensis qiias inveneritis eum lecisse<br />
sequendo Jobannem de (Jreilly, mililem, senescal-<br />
lum nosirum in diclo (hicatu, posl quandam con-<br />
lenciiinpm que intcr eos extilil , vel exislendo post-<br />
niodum in Vasconia, vei ad nos veniendo, morando<br />
aul redeundo, iipcnon de arreragiis sui i'endi et aliis<br />
sibi proniissis, secundnm tenorera litteranim nos-<br />
irum iocum tenencium lune in Vasconia, satisfa-<br />
eialis indilate; et vobis in conqioto veslro alioca-<br />
buntur. Dalum ut s*.<br />
50 'i. Hex omnibus, etc., saluleni. Scialis quod,<br />
si Josse, liiius quoudam Cressentis, Judei, solverit<br />
nobis seu conslabuiario nostro Burdegale annnatini<br />
in festo .Nativilalis Domini duasmarcas argenli, et<br />
' Fobliliii;, conitù d'Essex.<br />
Léo, frater suus, consimililei' duas niarcas, et Sa-<br />
muel, filins Josse predicti, dimidiam marcani, et<br />
Aleinanda, soror eorumdem Josse et Leonis, aiiam<br />
dimidiam marcam, et omnes insinud, (piando a<br />
conslabuiario noslro Burdegale fuerinl requisili<br />
centum libras burdegalensis nionete, [)redictos Ju-<br />
deos absolvimiis, (piaiitnm in noliis est, ab omni<br />
lailia et exactione alia (pwun ab cis' possemus<br />
percipere el iiabcre. dum apud Lcctoram suum<br />
donnciliimi babuerint et ibi residerint, mandantes<br />
per présentes senescallo nostro in dielo dnraln el<br />
constai>ulario nostro Burdegale, et aliis minislris<br />
nostris qui suiil et pro tcnq)ore fuerint, ut nichil<br />
amplius a predictis Judeis lèvent aut exiganl facicndo<br />
predicta. Dalum iit s*.<br />
[Bilïé] Vacul quia aliter i/i/eriiis-.<br />
505. Pro Bcnediclo de Thnz/icio , judco. — Bex<br />
senescallo suo in ducatu Aquilanic el conslabuiario<br />
suo Burdegale rpù nunc sunt et pro leinpore fue-<br />
rint, salutem. Ex parle Renedicti de Tliozacio\ judei<br />
nostri Burdegale, nobis est inlimalum quod, licol<br />
ipse litteras noslras habeal ne amplius quani in ip-<br />
sis conlinclur possit exigi, nicbilonn'nus vos contra<br />
lenorem ipsannn lilleraruni eundem indebite mo-<br />
lestatis; (piare vobis mandanuis quod, si aliquid<br />
contra lenorem diclarum lilterarum indebilealtemp-<br />
lastis.illud in slalum debilum revocelis et revocari<br />
facialis. Datunt ul supra.<br />
500. Pro Wlllclmo de Moule Rerelli. — Manda-<br />
iLun est conslabuiario Burdegale quod in |)roximis<br />
i'uturis annis allocet Willelino ilc Monte Revelii,<br />
custiidi ballie (]Uê est iiiter duo maria, ia firma<br />
ejusdeni linliie, cenlum marras qiias rex ei conces-<br />
sil, tam [iro bono et laudabili servicio suo régi diu<br />
impeuso (juam pro e(juis régis per ipsnm divprsis<br />
vicibiis liberatis; et rex eas ia compolo suo l'aciel<br />
aliocari. T. R. apud Canluariam, .xij. dio Augusli.<br />
507. Pro Josse , Jilio quomlnin Cresseiilis , Judei,<br />
el nliis in brcoi. — Rex omnibus, etc., salutem.<br />
' Le<br />
ins. ajoule «on aianl possiwms.<br />
^ Voir plus loin n" 007.<br />
' Toiiîac (Lol,arr. Caliors, c. Piiy-l'livAque ).<br />
18.<br />
,
l/iO ROLES GASCONS. [A.R. iV'-iaSi]<br />
Sciatis (jund coacossimus Josse, filio quondam Gies-<br />
seulis, Jiiilei, et Leoni, fratri ejus, Samueli, Clio<br />
predicti Josse, et Alemande, sorori eorunidem Josse<br />
el Lconis, qiiod, cuin ipsi onines insiiiiui ad requi-<br />
sicionem coiistabularii iiostri Burdegale nobis sol-<br />
verint ceiilum libras burdegalensiiim, iiJern Judei,<br />
quanliim in nobis est, postca sint quieli ab onini<br />
lallia el exaellone qiiani ab eis percipere vel habere<br />
possenms, dununodo apud Lcctorain ' domicilium<br />
suuni babneiint et ijjideni fuerint résidentes, ila<br />
taiiien quod, a leinpore qiio predicfas cenliini libras<br />
nobis plenai'ie persoivei'int, iideni Judei qiiinque<br />
niarcas arjfenti nobis seu constabuiario nostro qui<br />
pro tempore fuerit annualim ad fesluiu Natalis Do-<br />
inini solvant : videiicet prediclus Jusse, duas mai-<br />
cas, Léo, duas niarcas, Samuel, dimidiani marcam<br />
et Alemanda, aiiam dimidiam marcam, mandantes<br />
per présentes senescallo nostro in eodem ducatu<br />
et constabuiario nostro Burdegale et aliis minis-<br />
tris nostris ibidem qui pro tempore fuerint, quod,<br />
cum prefati Judei predictas centum libras nobis<br />
solvennt, nicbil amplius lèvent aut exigant ab eis-<br />
dem, dum tamen iidem Judei predictas quinque<br />
niarcas nobis reddideriut annuatiiii, sicut predic-<br />
tuni est. la cujus, etc. Dalnm apud Ffobingc,<br />
.iii°. die Augusli. Duppiicantiu-.<br />
Et mandatura est senescallo in ducatu Aquitanie<br />
quod, cum prefali Judei predictas cenluni [niarcas]<br />
constabuiario pri'dicto vice régis [)lenarie pei-soive-<br />
rint, et de s(]liicione iiide facta per litteras testimo-<br />
niales ejusdem conslabuiarii sibi coiislilerit, tune<br />
ab eisdeni Juileis' predictas ijuincpie marcas régi<br />
animaliin reddentibus \ ut predittum est. iiiciiil<br />
amplius exigal.<br />
MEMBlî. ().<br />
508. Pro reg'ma Aiiglic, miilrc Rex<br />
dileclis el lidelibus suis Jobanni de Greilly, senes-<br />
callo suo Vasconie, vel Reymundo de Alirallo, con-<br />
stabuiario Burdegale, saluleiu. Quia vobinnis quod<br />
oclingente triginla et quinque libre slerlingorum,<br />
' Ms.<br />
Lfctiiriiuu.<br />
I.o ms. ajouLe litleras.<br />
' Ms . rcddcnd. , avec un siyiic U'abivvialiou.<br />
in quiljus lenenuir karissinie nialri noslre Alianore,<br />
regine Anglie, et que sibi assignate sunt racione<br />
dotalicii sui in eustuniis nostris Burdegale per novas<br />
convenciones inler nos et ipsam confectas in festo<br />
ajiostolorum Simonis et Judo proxinio future',<br />
juxla tenoreni lilterarum inter ipsam et nos inde<br />
confectarum, modis omnibus persolvantur, vobis<br />
mandaraus quod pecuniani prediclam oideni malri<br />
noslre vel ejus cerlo allcirnalo persolvalis ad ternii-<br />
num prediclum, sine ulleriori dilacione; et si pecu-<br />
niani illani eidem niatri noslre ad terminuni predic-<br />
lum non solverilis, tune allornalum ])refate ninlris<br />
nostre slalim post eundem terminuiiL costumas<br />
illas lenere, et omnes exitus earumdem jier visum<br />
altcrius veslrum de die in dieni percipere permit-<br />
lalis, douée eidem matri noslre de pecuuia predicta<br />
per recepeionem bujusmodi plene fuerit satisfac-<br />
tum; et hoc, sicut nos et honoreni nosirum dili-<br />
gilis, nullatenus oniitlatis. T. B. apud Wyndeso-<br />
l'am, .xij. die Septembris. Et sunt clause.<br />
509. Pro commuiiilitle judcoruin Vasconie. — Rex<br />
senescallo suo Vasconie et constabuiario suo Bur-<br />
degale, salutem. Ex parte comraunilatis judeorum<br />
nosirorum Vasconie nobis est ostcnsuni quod ipsi,<br />
ad proiuracionem et insligacionem qunrunidam<br />
eiiudorum suorLim .<br />
|)ri)pter modicas et levés occa-<br />
siones, per graves l'edempciones el intollerabiles<br />
l'aligantur et indebite pcrtractantur; nos igitur, no-<br />
leiiles eis injuriaii in bac jtarle, vobis mandamus<br />
quod, prefalosjudeos juste deducentes, ipsos siqier<br />
querelis quas de eis lieri contigerit faciatis pci' pro-<br />
bos et legitimos christiauos, piout justum fuerit,<br />
judicari. T. R. apud Lindhurst ", .iiij. die Octobris.<br />
510. Rex eidem, salutem. Ex parle comniuni-<br />
talis judeorum nosirorum Vasconie nobis est osten-<br />
suiu quod per varia et immensa talliagia ad que<br />
ipsi talliiti fuenuit temporibus retroactis, in tan-<br />
tum gravati existunt quod plures eorum, relictis<br />
domibus quas inbabitare consueverunt, ad alia loca<br />
extia potestateni noslram se diverterunt el, ubi<br />
' I.c 28 octobre.<br />
- Linilhurst, comlé de Soulihaunilo'i.
[A.R.ix"-i28i] RÔLES<br />
solebant esse quincjuaginta judei talliabiles, juin<br />
paiiri ivmanont qui leiii|iorilHis dcbitis poteriiit<br />
talliari; (juocirca vobis luaiulaimis quod |nefatos<br />
judeos per taliiagia hujusmodi inloUerabilia de ce-<br />
lero non gravctis, j)pr(|iiod niinienisjudeorum qui<br />
rémanent niinoretur. T. ut supra.<br />
511. Pro rcfflnn Anfflie,miitre re/rU '. —<br />
Rox se-<br />
ncscallo suo Agennensi vel ejus locuni tenenti, sa-<br />
lulem. Cum per iilteras noslras palentes pro iiobis<br />
et hercdibus nostris concessorinuis karissiine nia-<br />
tri nostre Alianore, reginc Anglic, pcdagiuni ville<br />
nostrc Mireinaude cuni passagio cinalli, nassis et<br />
parco nostro ejusdem ville, et omnibus juribus et<br />
pnrtinenciis suis, lial)onda et lenenda eidoin niatri<br />
nostre ad tolani vilain suam et executoribus tes-<br />
tamenti sui post morleni ejusdem matris nostre,<br />
libéra et ([uiola ab omnibus foodis, elemosinis et<br />
oneribiis (piibusciim(|iio, ipie de prediclis pedagio,<br />
passagio, nassis et parco exigi poterunt a quo-<br />
cumqtio, |)i() mille quadringeiitis et (piincjiiagiiita<br />
libris slcilingorum, diiiii'c iidem oxecutoros drcem<br />
mdia marcaruin inde, etdealiis (|ue conlincntur iu<br />
prediclis lilleris noslrispatenlilniseisinde coiifectis,<br />
levavorint ail cxecucionein lestameiiti predicti inde<br />
faciendam, et idem pedagium de elemosinis pro-<br />
genitorum iiostrorum, regiim Aiiglic, usque ad<br />
siimmam ([iiadringontarum triginta et quinijuc li-<br />
brarum , sexdecim solidorum et oelo denarioruiii<br />
tiironensiiim, videlirct do quadringenlis libris liiro-<br />
nensiumabbalisse FonlisEbrardi, |de] viginti libris<br />
arnaldeiisium, que valent sexdecim libras et tres-<br />
decim solidos cl quatuor denariostmonenses, bospi-<br />
lali l!ossido\allis,do viginli libris arnaldcnsium, que<br />
valent sexdecim libras tresdecim solidos et quatuor<br />
dcnarios turonenses, monialibus de Condomio, et<br />
de sexaginta solidis arnaidensium , que valent quiii-<br />
(piaginla solidos luronciisiuiii , prius indo concessis,<br />
oneretur, absque ducentis et viginti libris turonen-<br />
sium quas cornes Petragoricensis re-<br />
dicte pecunio quain prcdictus comes de prediclu<br />
pedagio recuperabil; el nos et heredes noslri pre-<br />
dicto matri nosire vel executoribus suis prediclis de<br />
toto residuo pecnnie predicte per predictuni comi-<br />
lem sic recuperate satisfacere tenebimiu' alibi per<br />
présentes. Et idco vobis mandamus quod eidem<br />
matri nostre vel cerlo procuralori suo de predicla<br />
salina cum omnibus perlinenciis suis plenam sai-<br />
sinam babero l'aciatis, habendam in forma pre-<br />
dicla. In cujus, etc. T. R. a])ud Wcstmonaslerium<br />
.xxix. die Octobris, anno nono.<br />
512. Rex universis presenles lilleras inspecturis<br />
vel audituris, salutem in Domino sempilmiani. No-<br />
.verilis nos, de assensu et \olunlate carissime malris<br />
, ,
U2 l'.ULES GASCONS. I.V.R.<br />
iiostro Alianoie, rep/ine Anglie, assignasse et con-<br />
stiluissc dileclos et liileles nostros mngistrum Adam<br />
de Norir. ,<br />
iiiagislrum Ravmundum de la FeiT[aiiaJ<br />
Rogei'imi de Ho, clericos nostros, et Petrum de<br />
Monte Rivelli, ad prtendiira el proseqiicndum , no-<br />
niine matris uostre predicle et nosli-o,actioneni,c]iie-<br />
rdam, racionem et deinandani qnas habeimis vel<br />
nlii[iio modo liaherc poterimus versus Willeiiuum<br />
RiiU'y, na|)er baliiviiin Xanctonie el preposilum in-<br />
sule Oleronis, Nicholauni de Passa Fyoles, Garena-<br />
riiun Morniun ' etWillelmuin Ausierii, nuper ser-<br />
vientes in Xnnclonia, etsubditos illornrn, et versus<br />
preposituni de llejors<br />
", Willelinuin de Gacliettis,<br />
Nicliolauni Maidurre, Johaunom de Fioribus, Elyani<br />
Chcsac, luiper preposilos iiisule Oleronis, et sub-<br />
dilos illoniMi, de raciociiiio, arreragiis, dc^bitis,<br />
bereditatibus et adquisilis illoruiu quibiiscuin(ju(^<br />
teinpore ollii-ii sui in lerl'is supiadiclis, \(ilentes cl<br />
niandanles qiiod corani predictis niagislro Adam,<br />
magistioReymiindo, Rogero di' Ho, cloi-icis nostris,<br />
et Peti'o, vel duobus ilioruni qui presi-nles lue-<br />
rint, de preinissis omuibus querclis '<br />
ad ]>rediclani<br />
iiialroni nostram et nos spectautibus respondeant<br />
et satisfaciant, tanquam ballivi el olliciales terra-<br />
ruin supradiclarum; danuis eciani piediclis niagis-<br />
tro Ade, niagistro Reyniundo, Rogero et Petro, et<br />
duobus iiloium qui presonlos esse poterunt, potcs-<br />
tatcm capiendi et seisiandi heredilates, onmia bona<br />
et adquisila prediclorum ballivorum, etdis])ouen
[A.r,. N"-i38i]<br />
(leiii Artialdi extitil supplicatum ut i|)siiin supi'i-<br />
(liilis (i;ictioriil)iis (Ifleudi al) cjusileni (iaillardi<br />
vinli'iiciis iiiaiulareriiiis; nos ilaiiue, ipsius sii|)-<br />
plicacionibus iiiclinali, voLis til ciiilibet veslruiii<br />
niaiiilatmis «[uotl, eundctii Ainaldiun piotojjpiiles<br />
et dclcndeiiles , non (nMinitlatis ipsuni per dictuin<br />
Gaillardiim vel aliuiii contra pacliones predictas in-<br />
debile inoleslari. Dalum apud Wcstuionastei-iuin,<br />
.xxiiij. dio .Novembris, anuo, etc., .x°. [liîSi].<br />
515. Pro precciilore cl aiiioiiicis ecclesie Bunle/ra-<br />
leiisis. — Hex eideni senescallo et niajori Burdc-<br />
gale, saluteni. Precenlorcm Biirdejjalensis ecclesie<br />
cl aiios canonicos ejusdeni (|iii dilectum clericuiii<br />
noslruni nia{[istmm Boraldtnn, arcliidiaconiini<br />
Miinlalilcnsein ', sibi, quantum in i|>sis extitil, in<br />
Burdejjalenseni archiepiscopuni elegerunt, habeiilcs<br />
et por nostros haberi volontés propensius conunen-<br />
dalos, vobis inandatnus (piod eosilein preccnluiein<br />
et canonicos , lioniiiies el bona ipsoruiii manute-<br />
nentcs, protc{|enles et defendenles, non perniiltatis<br />
ipsos in pei'sonis aul bonis a suis einulis vel aliis<br />
quibuscumque indebite niolestaii ; el si quiil eis<br />
lorislacluin lueiit, id laciatis siuedilacioue (pialibct<br />
eniendaii, ne iiileni piecentor et canonici e\ lioc ex<br />
(|uo lioneraii luorentur videanlur incoinnioduni re-<br />
|)ortare. Datuni ut s'.<br />
51(i. Pro lluffone de Monte Menardi. — Hex di-<br />
lecto sil)i tiiajjislro Stepliano de La l'fyle, receptori<br />
redilituuni suoruni Agcncsii, saluleni. Guni nos di-<br />
lecto el (ideli nostro Hujjoni de Monte Menardi,<br />
niiliti, bastidani nostrain de Villa Francliia^ duxe-<br />
riiuus conimittendani, ad vadia ([ue custos predicte<br />
bastide percipere consuevil, que de rcdditibus nos-<br />
li is Ajjenesii volumus liJjerari , vobis niandanuis ([ua-<br />
tinus predicla vadia, secnndum (piod sencscallus<br />
noster Vasconie ordinuverit et vobis pec litteras suas<br />
' Simon de Roclicchou.nrd , arclieviV|Up do Bordeaux , clant<br />
mort le ag août 1179, le siègo resta vacant pendant quatre<br />
ans; c'est dans cet intervalle que se place cotte tentative pour<br />
élire Bérand, archidiacre de Montant (diocèse d'Ajfcn), dont<br />
la G«//iVi christ, (t. II, col. 827) ne parle pas.<br />
' Villefranclie-du-Queyran (Lot-et-Garonne, arr. Nérac,<br />
f Casicijaloux).<br />
RÔLES GASCONS. 1/1:5<br />
[ a<br />
niaiidabit, eidein iniliti liberelis, una cuni aliis va-<br />
diis que racione bastide» Sancte Fidis '<br />
el de {jiMcia<br />
per nos sibi l'aria percipere consuevit; el eailein in<br />
compote vestro precipitnus allocari. T. ut s°.<br />
517. Pio VorUtnurio de Mundyrun '. —<br />
liex se-<br />
nescallo SUD Vasconie, salutem. Dileclo et lideli<br />
nostro Fortunaiio île Mundyrun^ volenles graciarn<br />
f'acere specialeni, eideni concodinius el licenciani<br />
dainus ut in manerio siio de Mundyrun quanidani<br />
doinuni possil construerocuin ibrialicio conipelenti :<br />
el ideo vobis niandaniiis (piod eundeni non inq)e-<br />
diatis nec inipcdiri perniiltatis (pioniiinis dictain<br />
dunuini ciun l'ortalicio in manerio [)rediclo possil<br />
consirucre, prout su|)crius est cxpressum, reci-<br />
pieiilesab ipsosecuritalcni idoneani pei-lilleras suas<br />
patentes vel per cartatu de cartulario ([uoil ])redic-<br />
luni fortaliriuni nobis, vel .seiiescallis iiosiris qui<br />
pro leinporo l'uerinl, liberabil, quoeienscuin(|iie el<br />
ipiandocuniijucrucritrequisilus. In cujus.etc. T. H.<br />
apud Weslinonasleriuni .<br />
.xxv.die Novenibris.<br />
518. De compolo balliforuiii Vasconie irci/iicndo.<br />
— Hex dileclo clerico suo nian;islro Stepliano de<br />
La Ffyte, receptori A(jenensi, sahileiii. Ciini di-<br />
Icctis el lidelibus noslris Ado de NorlF. , Jolianni<br />
de Fl'or
U'i ROLES GASCONS<br />
ijiiolilipl iiKinilato alio non obstanle, prediclo nia-<br />
g-istro Ade sine dilacione iiherelis, et eisdein Ade,<br />
Johanni et Guillelnio in omnibus que nd dictuni<br />
rompotum pertinent pareatis rt intendalis; nos<br />
eiiiiii cjiioad premissa eosdcni ponimus loco nostri.<br />
In cujus, etc. T. li. u! s\<br />
519. Rex Reymundo de Mirallo, constabulario<br />
liui'defrale, Guiilelnio de La Veille, et omnibus<br />
niiis i)allivis nostris in Vasconia, salulem. Cum<br />
dileclis et (ideliluis nnsliis mag-istris Ade de Norff.<br />
Johanni de Fforgelis , clericis , et Guillelmo Emei'ici<br />
i-ivi Burdegaie, per litteras nostcas niandaverlmus<br />
ut a \oliis de liiis rjuibus nobis teneniini de lolo<br />
tempore vestro, de redditibus et exilibus terre nos-<br />
tre Vasconie per vos reeeptis, eompotum a vobis<br />
reci|)iant et rereplum examinent et compleant di-<br />
ligenler, ac omnia arreraffia in quibus inveneriiit<br />
vos teneri , idem magister Adam a vobis recipiet<br />
in quadam summa ])ecnnie in qua tenemur eidem<br />
pro arreragiis eompoti sui dedueenda, vobis et<br />
cuilibet vestrum lirmiter injuiigentes precipiendo<br />
mandatnus qtiatinus, quam cilo per ipsos vei duos<br />
ipsorum requisiti fuerilis, reddatis eisdem eompo-<br />
tum vestrum de omnijjus supradictis, et arreragia<br />
in quibus vos teneri ronlijjerit, quolibet mandato<br />
alio non obstanle, jirediclo magistro Ade sine dila-<br />
cione liberelis, et eisdem Ade, Johanni et Guillelmo,<br />
in omnibus que ad diclum compolum pertinent,<br />
pareatis et intendalis. Nos enim quoad premissa<br />
eosdem poninuis loco nosiri. In ciijiis, etc. T. ut s".<br />
520. Rex dileclis clericis suis magisiro Ade de<br />
Noriï. et Johanni de Ffoi-gellis et Guillelmo l">me-<br />
ri[ci], civi lîurdegale, salulem. Mandamus vobis<br />
(piod, voratis coram vobis Reymundo de Mirallo,<br />
conslabulario liordegale, et Guillelmo de La Veille<br />
et aliis ballivis nosiris Vasconie, et Siephano de La<br />
Ffyle, reeeptore reddituuin nostrorum in Agenesio<br />
ab eodem Reymundo de Mirallo, de lenqiore (pio<br />
recepil constabulariam prcdictam Burdegale', et a<br />
predicto Guillelmo, de tempore (juo cuslumam nos-<br />
' C'est à partir (le laSi iiue Pairaond du Mirail est qua-<br />
lifié counélabli! de Bordeaux. Voir plus haut n' lih-j.<br />
,<br />
,<br />
[A.R. x'-iaSi]<br />
tram Burdegale dicitur récépissé, et ab aliis bal-<br />
livis Vasconie usque ad diem reeepcionis presencium<br />
lillerarum , et a Siephano prediclo , de tempore citra<br />
quo vobis, magistro Ade, coinpoluin suuni reddi-<br />
dit, scilicet a festo Omnium Sanctoruni, anno regni<br />
nosiri nono , uscjue ad idem festuni , anno revoluto<br />
recipialis conq)olum de onmibus reddilibus et aliis<br />
exilibus terraruni nostrarum Vasconie et Agenesii,<br />
et idem compolum diligenler examinelis et lidehter<br />
lerminetis, el oimna arreragia in ipiibus iidem<br />
(iuillelmus , Reymundus et Stephanus et alii ballivi<br />
qui conqjoluni suum minime reddiderunt nobis, in<br />
suo conqiolo tenebuntur, vobis, magisiro Ade, per<br />
eosdem Guillelmum, Reymiinduni et Slephanum<br />
el alios ballivos sine dilacione liberari preci|iinnis,<br />
usque ad suraniani octo niiliinn quadringenlariun<br />
sexaginta noveni librarura, dccem et novem solido-<br />
rum burdegalensis monete, in quibus vobis, magis-<br />
tro Ade predicto, tenenuu-, ut dicitur, de (inali com-<br />
poto vestro reddilo coram coraputatoribus vestris a<br />
venerabili pâtre R., Bathoniensi et Wellcnsi epi-<br />
scopo, et dilecto et Cdeli uostro Ottone de Grandi-<br />
sono, nostro noniine, deputatis. Et si predicla arre-<br />
ragia ad solucionem predictepccunienonsufficiant,<br />
volumus et lirmiter preci])iendo mandamus senes-<br />
callo noslro Vasconie ut, cum sibi conslileril per<br />
litteras patentes prediclorum receptorum conq)oti<br />
vestri prcdictam summam pecunie vobis ex fmali<br />
coiiq)oto vesiro esse debitam, idem senescallus per<br />
litteras sigillo curie nostre Vasconie sigillatas, vel<br />
aliter (pio commodius polerit, creditoribus quibus<br />
lenemini arl residuuni nos obliget el vos exinde<br />
quielari et liberari facial, ila cjuod nos sollicilari<br />
de celero non contingal. Kl nos eisdem Revnnmdo,<br />
Giullelmo, Siephano et aliis ballivis nostris Vas-<br />
conie tenore presencium precipimus et mandamus<br />
ut super premissis omnibus vcdiis obediant et in-<br />
tendant, non obstanle si constabulario Burdegale<br />
mandaverinius quod conq)otuin dicli Stephani do<br />
La Ff\ te recipiat de redditibus in Agenesio reeeptis<br />
sub quacunique forma veiborum. In cujus, etc.<br />
T. ut s".<br />
MEMBli. G. (/.Y DORSO.)<br />
521. Pro abbalo Sancli IJcrmevu. — Rex con-<br />
,
[A.P,.x°-i28i]<br />
ROLES GASCONS. l/i5<br />
slabuiario suo Burdegale, salulom. Cuin vobis alias 523. De hiislida de Salvalerra commissa '. — Rex<br />
rnandaverimus qnod expensas qiias quondam reli-<br />
giosiis vir Petrus, ahbas Sancti Ffwmerii', feccrat<br />
piopter hasiidaiii Salvelerre' qiiani de niandalo<br />
nostro faciendam inceperat, liberaretis eidem ad<br />
requestam siinm, et, siciit inlelioximiis, prediclas<br />
ex])ensas non liberaslis eidem, ac idem ai)bas jain<br />
in Anglia diein clauserit exlremiim, nos, noicntes<br />
quod pro expeusis factis ab ipso in proseoiicione<br />
nejjocioriini iioslronim abb^icia predicla palialiir<br />
in ali(pio detrimentuni vel ère aliène debeat one-<br />
rari, vobis pfeci|)ienilo niandanins quiilinus omnes<br />
expensas prediclas cpias idem ai)lias in prosecu-<br />
cione negociorum nostronim stqier dicta bastida<br />
facienda fecit, et eciam expensas per i[)suni factas<br />
in veniendo ad nos in Angliani et nionmdo, et<br />
eciam expensas faciendas in redenndo circa corpus<br />
ipsius et familiam, donoc ad diclam abbariani ve-<br />
nerint, prout racionabiiiler jiirate luerint, eidem<br />
abbacie sine dilacione aiiqua liberari faciatis; el<br />
(|nicquid rncionc prerlicta eidem liberaverilis, vobis<br />
preci])imus in vestroconipoto allocari. incujus, etc.<br />
T. R. apud Weslmonastorium, .x. die Novembris,<br />
anno noiio.<br />
522. Pro miiffislro Elia de Mnriolio. — Rex universis<br />
présentes litteras inspecturis, salutem. Cnm<br />
religiosus vir Petrus, quondam abbas Sancti Ffre-<br />
merii , Vasatensis diocesis , in villa nostra seu bas-<br />
tida Salvclerre, ejusdeni diocesis, per i|)suni de<br />
niandalo nostro incboala, magislro Elie de Mario-<br />
lio', clei-ico, otTirium notarié seu ctu'tolarie nomine<br />
nosti'o concesseril et in dicte oflicio instituent eun-<br />
ilem ,<br />
nos prediclam concessioneni eidem magistro<br />
Klic faclani ratilicamus et eciam conlirinanuis,<br />
(piamdiu vixerit et bene in dicto olficio se habnerit<br />
el (idelis erit. T. H. ut supra.<br />
' La Gii/(i« chrMdna (t. II, col. iai8J nolo comme abbc<br />
de Saint-Ferme Pierre do Saint-Michel, de 1208 à laS-'i.<br />
Mais on voit plus loin (n'Sgg) que l'abbé Pierre (appelé<br />
r-de Sanrlo Michaele^i au n* 606) eut pour prédécesseur un<br />
autre Pierre. La GaUia les a confondus. Pierre I" mourut en<br />
Angleterre après le 8 juin laSi (cf. n' 472). Pierre II de<br />
Saint-Michel était déjà abbé en juillet laSa (n" 599 el6o5).<br />
' Sauveterre-d»-Guyennc (Gironde, arr. la Réole).<br />
' Peut-être Marcuil (Gironde, arr. Libourne, c. Pujols).<br />
nÔI.ES CVSCONS. — u.<br />
priori de Cidturis ', Vasatensis diocesis, sahilem.<br />
Cum, racione jiiris quod dilecli et lideles noslri<br />
Johannes de Grcilly et Aloxandcr, doinimis de Bra-<br />
geraco', in bastida nostra de Salvalerra asserunt se<br />
babere, de quibus per magislros Adam de Nord', [et ]<br />
Jobanncm de Forgetis mandannis iiupiiri , ordiiiave-<br />
rimus (piod a conslructione predicte bastide usque<br />
ad instans parleamentum nosirum |)nst Pascliam<br />
cessetur, et quod dicta bastida in eodem sinlii in<br />
(pio nunc est usque ad predirtum tempiis rcmaneat<br />
ut intérim de jure (>orumdem Jobannis v[ AlcxaiiiJri<br />
ipii prediclam bastidam in prejudicinm eorunidom<br />
asserunt esse factam, [inquiratur |, de fidelit^ile et<br />
diligencia veslra pleniiis confidentes, prediclam<br />
bastidam de Salvalerra vobis diixiiiius committen-<br />
dam; et eandeiii usque ad tenqius predictum in<br />
statu in quo nunc est ciistodiatis; ila (piod reddi-<br />
tus el exitus dicte bastide nomine nostro perci-<br />
piatis, de eisdem constabulario nostro Burdegale<br />
respondenles. El ideo lenore presenciiim babilalo-<br />
ribus dicte bastide et omnibus aliis subditis nosiris<br />
firmiter injungendo mandamus quatinus super pre-<br />
missis et omnibus (pie ad (>remissa pertinent, vobis<br />
pareant cl intendant, donec aliud n nobis recepe-<br />
rinl in inandatis. In cujus, etc. T. ut s'.<br />
MEMRIl. i).<br />
52-'l. Pro Alrxaiidro, domino de lirafferiaco''. —<br />
Rex senescallo suo Vasconie et constabulario Rurde-<br />
gale, salutem. Snpplicavil nobis dileclus et fidelis<br />
noster Alexander, domimis de Brageriaco, quod,<br />
cum ipse in cerla siimnia pecimie nobis tenealur<br />
racione i'ocagii terre sue nobis in Vasconia concessi,<br />
acvos pecuniam illain liberari mandaveritis, et nos<br />
nobili Mnrgarole, uxori sue, teneanmr, ut asscrit,<br />
in qiiadam summa pccunie, pro exjiensis per ean-<br />
deni factis in servicio nosiro in guerra Bcarnie,<br />
' Publié dans les Archives lii'itonquea de ta Gironde, t. VII ,<br />
p. .37.<br />
' Coutures (Gironde, arr. la Réole, c. Monséifjur).<br />
' Alexandre de la Pébrée, seigneur de Bergerac par sa<br />
femme Marguerite, fdle d'ÉIie Rudel (voir plus huit n laG).<br />
' Ms. Brczeriaco, ici comme trois lignes plus lias.<br />
'9<br />
,
\à6<br />
predictam suraniam pecunie nobis debitam in ex-<br />
pensis predictis uxoris sue compensare velimus;<br />
qiiaie vobis mandamus qualinus, cura vobis con-<br />
stilerit de prediela sumiua pecunie racione focagii<br />
débita, eandem in expensis predicte uxoris sue<br />
compensetis, recipienles iitteras patentes ab eodem<br />
quoil eadeni uxor sua eandem suumiam pecunie<br />
eidem Alexandre compensatani [et] quietatam in<br />
expensis predictis quas petit a nobis, allocabit, et<br />
de dicta suninia nos faciet esse quietos; et vos vel<br />
alter vestrum factura hujusmodi exequatur, ces-<br />
sautes penitus ab inqnictacione dicti Alexandri<br />
super sumraa racione dicti focagii petenda. In cu-<br />
jus, etc. T. R. apud Westmonasterium , .xxv. die<br />
Novembris.<br />
525. Do Iriiclinulo aiipcr permiitacione comilalus<br />
Btjgorrc. — liex dileclo et lîdeli suo Jnlianni de<br />
Greilly, senescallo suo Vasconie, saluteni. De flde-<br />
iitale vestra plenius confidentes , vos ponimus loco<br />
nostri ad tradanduni, oi'dinandnra et coinplenduni<br />
cura dilecto et (ideli nostro Eschivato, coniilc Bi-<br />
gorrc, vel cura illo quem loco sui ad boc duxerit<br />
assignanduni , super permutacione vel escambio seu<br />
quavis alia concessione de comitatu Rigorrc nobis<br />
per eundeni couiiteni facienda; et ([uic(piid jier vos<br />
et perattornatura ejusdemcomitisactumfuerit, ra-<br />
tura habebimns et acccptum. In cujus, etc. T. ut s".<br />
526. De Imclando siiiier lcmpor[al]ilate ecclcsie<br />
AiuvilHiie. — Piex dilcctis et fidelibus suis Gastoni,<br />
vicecoiniti de Biarnia, et Jobanui de Greilliaco, se-<br />
nescallo suo Vasconie, salutera. De fidelitate vestra<br />
plenius conlidenles, vos loco nostri poniraus ad<br />
tradanduni, ordinandum et coinplenduni cura \e-<br />
nerabiU paire Aiuanevo, Dei gracia arcliiepiscopo<br />
Auxitano, et ca])ilulo suo, super hoc quod iidem<br />
arcliiepiscopus etcapituluni suuin recipiant a nobis<br />
et lieredibus nostris, ducibus Aquitanie, tenipo-<br />
r[ai]itatera ecclesie Auxitane; et quictpiid per vos,<br />
Gastoneni et Joliannein, dando, cuncedeuuo, per-<br />
iiiul.iiido, Iractando, ordinaudo cuni eisdem arclii-<br />
episcopo et ejus capitule factura fuerit, raluui lia-<br />
bebiiiuis et acccptum. lu cujus, etc. Dalum apud<br />
Westnionasteriuin, .xxviij. die Novcrabris.<br />
RÔLES GASCONS [A.R.x'-i28i]<br />
527. De inquisicionefacienda de basiida de Salva-<br />
terra. — Rex dilectis clericis suis magistris Ade<br />
de Norff. et Jobanni de Fforgetis, salutera. Cura<br />
dileclus et fidelis nosler Jobanues de Greilly et<br />
Alexander, dorainus de Bregeraco, bastidara nos-<br />
tram de Salvaterra, eo c|uod eandem cum perti-<br />
nenciis de fcodo siio esse proponunt, in prejudicium<br />
ipsorum esse asserant inclioatam, supplicantes ut<br />
eandem bastidara ccssari faciamus, donec de jure<br />
eorunidein plenius fuerit inquisilum, nos, eoruin-<br />
dem peticionibus inclinati, oïdinavimus quod dicta<br />
bastida in statu tpio nunc est usque ad proxinuini<br />
parleamentum nostrura post Pascham lemaneat , et<br />
de jureeorumdem Jobannis et Alexandri et alioruiu<br />
qui se ibidem habere jus asserunt inquiralur; et<br />
ideo, de fidelitate vestra plenius confidentes, vobis<br />
precipiinus et mandamus quatinus ad prediclam<br />
bastidara de Salvaterra personaliler accedentes, de<br />
jure eorumdera Jobannis et Alexandri et omnium<br />
aliorum qui se in dicta bastida jus babere conten-<br />
dunt , et Jordani de Podio et nostro , vocatis quorum<br />
interest, tam super possessione, proprietate, alta<br />
vel bassa justicia, feodo, quam super aliis que expe-<br />
dirc viderilis, inquiratis plenius veritalem; et quid<br />
super boc invcnerilis , ad dictiim parleamentum no-<br />
bis fidebter baberi facialis. Mandamus eciam om-<br />
nibus ballivis et subditis nostris tenore presencimn<br />
ut in liiis (pie ad preinissa pertinent vobis pareant<br />
et intenilant. In cujus, etc. Datuiu ut s°.<br />
528. Pvo mngisiro Ada de Norff. — Rex dilecto<br />
et fideli suo Jobanni de Greilli, senescallo suo Vas-<br />
conie, salutera. Cura nos, sicut intellexiinus, di-<br />
leclo et fideli clerico nostro luagistro Ade de Norff.<br />
dudura constabuiario Rurdegale , racione predicte<br />
constabularie teneainur in ccrta surama pecunie,<br />
prout in finali conipolo suo de niandalo nostro et<br />
eciam de mandato venerabilis palris [R.], Batlio-<br />
niensis et Wellensis epicopi , et dilecti et fidelis nostri<br />
Ottonis de Grandisoiio , luilitis , gerenciirai vices nos-<br />
tras in Vasconia, ivddito cerlis personis ad id assi-<br />
gnatis, evidenter apparet, ac arreragia constabula-<br />
rie Burdegale et alioruiu iiallivoruni de Vasconia et<br />
eciara Slepbani de La Fyte, receptoris nddituum<br />
nostroruni in Agenesio, in quibus nobis in finali<br />
,
fA.R. \'-i28i-i28al KÔLES GASCONS. '1/<br />
coinpoto siio eidem magislro Ade et aliis coaiidilo-<br />
ribus suis reddendo tenebunlur, raandaverimus libe-<br />
rari, ac loto cordis effectu vpliinus' eiindpm iiiajjis-<br />
lriiniAdaiii,(juipro[)redicfasuinnia pcciiniediversis<br />
creditoriltus obligatus existit', sotvi penilus et qiii-<br />
tari, vobis proeipipiidoniandamiis (pinlinus de dicta<br />
pecunio ijuniililale iii qiia por littcras aiiditonini<br />
compoti pi'cdicli ioaf[istri Ade invenerilis nos teneri<br />
per sijjilliirii nostnini ciiiic Vasconie vel alitor, proul<br />
coimiiodins (ici! poterit, nos eisdeni creditoribus<br />
quibus idem Adam tenetur pro dicta pecunia obli-<br />
{fetis, et euiidem Adam absoivi et fpiiotari penilus<br />
faciatis. Voluinus lamen quod pecuiiiani quain de<br />
arreragiis predictorum constabularii, ballivoruni,<br />
et Slephani do La Fl'yte predii-li, receperil do dicin<br />
suinnia pccuilio oidrin Ade débita, lolalitcr dedu-<br />
catis. In cujus, etc. T. ut s".<br />
529. De piocuriilore pro capellis rcffis.—iie\ om-<br />
nibus bailivis , etc. , salulem. In omnibus causis et ne-<br />
gnciis libéras capellas noslras in regiio nnsiro AngHo<br />
constitulas ubiiuuKjue et corani quibuscunupie per-<br />
sonis conlingenlibus, diieclum clericuni uoslrum,<br />
Riubdpbuin de Merlawe ', nostrum prociiratorcni<br />
l'acimus, eonstiluimus ac eciam ordinamus, daiites<br />
eidem polestatem specialem nomine nostro agendi,<br />
defendendi ac eciam prosecpiendi jura et Hberlales<br />
noslras in capellis prediclis et eorum pertinenciis,<br />
tam in relms cpiam in personis, ])rout juri et<br />
boneslali régie videbitur convenire , appeliandi<br />
eciam, ap[)ellaciones prosequendi, et omnia alia et<br />
singtda l'aciendi ipio ad eonservacionem et tuicio-<br />
nem jurium et iibertatum hujusmodi pertinere nos-<br />
cuiitur, ra(um et (irmum habitiiri quicquid diclus<br />
Hadul|)liiis qiiibiisciiniquc dicbus et loris nomine<br />
noslro in premissis omnibus et singuiis duxerit f'a-<br />
ciendum. IIecomriii)us (juoruni interest tenore pre-<br />
sencium inlinianius. In cujus, etc. T. H. apud<br />
Westmonasterium, primo die Decembris.<br />
' Ms. voluniiti.<br />
' Ms. insittil.<br />
' Ce Raoul do Merlawe est encore, lo 37 sept. laSi,<br />
nommé procureur, pour trois ans, dans toutes les causes<br />
conccrnanl les chapelles royales ( Calendar nf paient rolti.<br />
Edward I , lotli-figa , p. i35).<br />
,<br />
530. Pro Liica de Thany et geiitibus suix. — Rex<br />
senesrallo sue in ducalu Aquitanie et ejus locum<br />
tenentibus in Burdegalensi et Vasalensi, l'etragori-<br />
censi et Agennensi ])artibtis, et aliis balliviis suis ail<br />
quos présentes litière pervonerinl, salulem. Manda-<br />
nnis vobis et veslrum cuilibel quatinus non impe-<br />
diatis génies dilccti noslri Lucc[de] Tany, mililis,<br />
quominus possinl, proul justum est, suumjudicium<br />
pi-olalum conira Guillelnnim de Birone, Gaslonem<br />
et Pelium de Gontaido , Iralres ', et eorum lidejusso-<br />
res, de quadam compulsione in personis* et rébus<br />
eormn facienda, quia delcrerunt in proseeucione<br />
cujusdani duelli quod lirmaveranl , et verboruni que<br />
proposueranl bine et inde, ul dicitur, exerucioni<br />
débile demandare, el sua jura opliuere, set ad lioc<br />
presletis, quantum poterilis socundum jusliriam,<br />
ubicumqueinpotestalenostra,di(tol,uceetsuisgen-<br />
tibus, veslrum cnnsilium et jiivamen. In cujus, etc.<br />
Daliimapud Kemescye', .xx\ij. die Decendiris.<br />
531. De potexliite tracUmdi cmn regc Franco-<br />
riiiii, etc. — Itex Jolianni de Greilliaco, militi,<br />
senescallo suo Vasconie, el magislro Bonetlo de<br />
Sancto Quinlino, in erriesia I.emovycensi arcliidia-<br />
cono, salulem. Lt super biis que dominus et con-<br />
sanguineus noster l'bilippus, rex Francoruni, no-<br />
bis racione paris jam durluni inite inler celeliris<br />
memorie Lodowycuni, Ffraneoruni, et Ilenricuni,<br />
palrem nostrum, Anglie reges, liberare tenetur el<br />
super omnibus aliis que racione dicte pacis pelere<br />
possuraus el debemus, et (pie dirtam pacem tan-<br />
gunl, Iractare, ordinare, componere, [)ormutarc<br />
noslro nomine valeatis. vobis plenam concodimus<br />
polestatem , ratum babituri quicquid per vos faclum<br />
luerit iu premissis, presenlibus [losl l'eslum sancli<br />
Joliannis Baptiste proximo futurum minime valilu-<br />
ris. In cujus . etc. Datum apud Persbore \ secundo<br />
die Januarii [1282].<br />
' (îuillaume de Biron est qualîGé «{lamoiseaiin dans un<br />
acte d'homma(jc et d'aveu de i38(i (Bibl. nat. Périj^ord,<br />
t. Xll, foi. 5 v"). — Pierre de Gontaud, écuyer, est qualifié<br />
BStre de Bironi! en laSS [ibid., t. X, fol. 81 v").<br />
' Ms. prUoitU.<br />
' Kempsey, comté de Worcester.<br />
' Pershore, même comté.<br />
'9-
l/i8<br />
532. De «(M.s7( que rciiitur iiilcr Johannein de<br />
Greilli/ et Amaneum de Mota audicnda, etc. — Ilex<br />
dilecto clerico suo iiiagislro Rcmumlo de Ferr.<br />
canonico Sancli Severiiii Burdegale, salutem. Cau-<br />
sam que inter fidèles noslros Joliannem de Greilly,<br />
iniiitem, ex parle una, et Amaneum de Mola, do-<br />
niicellum, ex altéra, super hiis que dklus Amanens<br />
advobat a iiobis se tenere apud Leugoneni coraui<br />
uiagislro Adam de NorlT. , aucloritate et vice noslra<br />
coguoscente, verlebalur, de fidelitale et discrecionc<br />
vestra plenc confidentes, vobis in eodem statu quo<br />
est, audiendam coramiltiinus et fine debito termi-<br />
nandam. Vubinuis taiiieu quod iioiiiiue uoslro le-<br />
gittinuis delcnsor detur per vos, si ad nos viderilis<br />
pertincre, mandantes et precipicnles omnibus quo-<br />
rum iiileresl ut ipioad premissa vobis [lareant et<br />
intendant. In cujus, etc. Datuni apud Kemeseye,<br />
.xxvj. die Decembris [i28i|.<br />
533. Consimiles litière dirigunturmagistrofiun-<br />
baldo de Mcrcalo, canonico Sancti Severini Burde-<br />
gale. T. ut supra.<br />
53i. Consimiles littere diriguntur magislro Jo-<br />
iianui Gerardi, canonico' ejusdem loci. T. ut s".<br />
535. De caslris et alii.i cdijiciis in Agenesio rc-<br />
pnniiulis. — Rex leceptori redditunm suoruni in<br />
Agenesio, salulem. Mandamus vobis quod ea (pie<br />
ad reparacionem et sustentacioneni castroruni ri<br />
aliorum edificiorum nostrorum in Agenesio per \i-<br />
sum senescalli nostri Agonesii necessaria fuerunt,<br />
vos per assensiim ejusdem senescalli ponalis ;<br />
,<br />
et ea<br />
que apponclis precipimns in veslro coni|)oto allo-<br />
cari. Dalum ul s',<br />
53G. Consimiles lillere dirigunlurieccplori régis<br />
in Xanclunia de reparacione cl susientacione cas-<br />
lioi'uni el aliorum eilificioruni régis in Xanclonia.<br />
Dalum ul supra.<br />
537. Consimiles lideir dirigiinliir conslabulario<br />
Burdegale de reparacioiic et suslenlacioMC caslro-<br />
' ]\ls. ctuiouioi.<br />
ROLES GASCONS. [A. R. r-iaSi-iaSa]<br />
rum el ediliciorum régis in Vasconia. Datum ut<br />
supra.<br />
538. Pro magislro Osberto de Baggeston.— Rex<br />
conslabulario suo Burdegale, salulem. Mandamus<br />
vobis quod magislro Osberlo de Baggeston. ,<br />
quon-<br />
dam conslabulario nostro Burdegale, pecuniam<br />
quam invenerilis sibi deberi perfinalem compotum<br />
quem per dilectos el fidèles nostros magistrum Adam<br />
de NorlT., conslabularium uoslrum Burdegale, et<br />
Guytarduni de Burgo, majorent ejusdem ville', au-<br />
diri l'eclraus de loto lempore quo idem magisler<br />
Osberlus luit coustabularius nosler predictus, lia-<br />
bere f'aciatis; et vobis allocabitur in compoto veslro.<br />
Datum apud Uffeubam ', .xj. die Jauuarii , aiuio de-<br />
cimo [i 282 J.<br />
539. De mancrio de Meray et insula Oleroui.i'<br />
capieiidis in maniim régis. — liex senescallo suo<br />
Vasconie, salulem. Per senescallinn noslrum Xanc-<br />
lonie nobis exlilil inlimatum quod, cum i[)se, ra-<br />
cione aplegiameiili (piod \Villelnuis de Cbesac de<br />
vi el injuria conira dilcclnm et fidelem uoslrum<br />
\\ illelmum Talilere, milileni, fecerat super mane-<br />
rio de Meray<br />
', de quo idem Willelnuis Cbesac asse-<br />
rebat se per eundem raililem fuisse spoliatum , et ra-<br />
cione cimtraplegiamenli per eundem militem facti,<br />
manerium de Meray, super quo inter eundem mi-<br />
litem et predictum \\ illelmuui controversia verle-<br />
balur, in manu nostra posuissel, ac ccrlos ser\ienles<br />
ad cuslodiendum dictura manerium nomiue nostro<br />
constituisset ibidem , qui |)redictum manerium no-<br />
mine nostro tenuerant per certum lempus el lene-<br />
banl, Jobannes Bussel, major insuie Oleronis, cum<br />
mullitudine juraloium suorum ausu lemcrario ad<br />
dielum manerium cum armis venieus portas fregit<br />
dicli manerii el, eosdem servienles alrociter verbe-<br />
raus, de diclo manerio violenter ejecil eisipie claves<br />
dicli manerii abslulil, et juralos suos nomine cuslo-<br />
' Giiitard de Bon 17,^ fut maire do Bordeaux eu 1377-1278<br />
{.l/r/ii'tTS histin-iqncR tir la Gironde, I. XXViï, p. iGtj, 261;<br />
Livre des Coudnues, p. /io5).<br />
' Oiïenhaiu , couité de Worcesler.<br />
^ Ms, Holeroiiis, iri el pUi^ ioia.<br />
' Non ideiitilié.
[A. li.X°-1982]<br />
die dimisit ibidem, maneriuin predictiim occupans<br />
el adliuc detinens occupatimi , in nostre jurisdictio-<br />
iiis elusionem et non modicum conlempluin; sii|)er<br />
ijuilms idem major |)ro se et prociiralorc piedieto-<br />
rum jui'atonim coram nostris aii(litoril)us requisi-<br />
tus reroffnovit .-liiqiia esse vera , ctijus rcco(jnieioneni<br />
sijfillo siiu sigillalaiu una cum sufjgestione senes-<br />
calli predicti Xanctonie nobis facta vobis mitlimus,<br />
firiniler injungendo (piatinus, tani secundum coii-<br />
fessata (jiiani seciiiidiini ea que in predicta siigges-<br />
lione continenlur super negalis , facta diligeuli in-<br />
quisicione, dictiim majoreiii et omnes juiatos qui<br />
predicle Iransgressioni et occu|)acioiii dicti nianerii<br />
in terfuerun t , per capeioneni rerum et cor|)oris us(]ue<br />
ad conqielenleiu eiiiendam nobis et noslris facien-<br />
(lam acriter Cfmqieilatis, ne tantu^ excessus im-<br />
puuitus remaneat, nec propter facilitatem venic alii<br />
in casu consimili delinquendi sumant exenq)hun;<br />
manerium auteni predirtuni ad inanuni nostram<br />
capiatis et teneatis, donec secundum consuetudinem<br />
Oleninis justicia siqier lioc fada fiieiit inter parles;<br />
et quos ibidem iutra fores inveneiilis carecri inaii-<br />
cipetis, donec tanlum excessum emendaverint no-<br />
bis et nostris. Majoriam auleni dicte insuie (juam<br />
ex nunc propler excessum predicluni ab eodem<br />
majore et juratis suis nobis facluin, prout idem<br />
major pro se et procurator pro connnunitale insulo<br />
predicti' confessus est, ad manuni noslrani ex nunc<br />
cepimus, capiatis et nostro noniine teneatis, donec<br />
aiiud a nobis receperitis in mandatis. Datum apud<br />
Evesham, .xij. die Januarii, anno decimo.<br />
Itespice ceiltilam jieiidenla» pro subdilis Sanctonie<br />
et (le inxula OleroiiisK<br />
5/i0. Pro Wilklmo Tailtefer. — Rex senescallo<br />
suo Vasconie, salutem. Monstravit nobis dileetus et<br />
fidelis nosler VVilielmus Tavlifer. niilis, quod, ouni<br />
\\illeimiis Chcsaic eiindein \\ illelinum Tayiifer su-<br />
per niancrio de Meray cum perlinenciis in insula<br />
Oleronis, de quo per eundem WilIcinHim Tayiifer<br />
se asserebnt fuisse contra jusiiciam spoliatum, co-<br />
nnu si'uescallo nostro Xanctonie vocari fecisset,<br />
petcns se rcstilui de manerio supradicto, idem W il-<br />
' Voir plus ioin ij" ôia.<br />
RÔLES GASCONS. 1'.9<br />
lelmus Tayiifer, die sibi assignata corani rodem se-<br />
nescallo comparons, proposuit (piod, cum ipse esset<br />
juralus niajoris et conmiuiiie insiiio Oleronis, coram<br />
eodem senescallo super hujusmndi aclione que |)er-<br />
sonalis erat respondere minime lenebatur, petens<br />
ad curiam dicti majoris et examen se remitli, ac<br />
Jobannes Bussell, major dicle insuie, euiidem Wil-<br />
lelmum Tayiifer, tanquam juratum suum advoans,<br />
coram eodem .senescallo ad examen suum remitli<br />
peciit, cum lioc sibi licri deberel secundum privile-<br />
gium et consuetudines eorumdem majoris et jura-<br />
toruni concessas et baclenus usilalas, ut (licebat,ac<br />
idem senescallus, noiens eundem Willebuum Tay-<br />
iifer super predictis racionibus admitten', et ipsum<br />
pnsuit in defeclu, ac prediclum Wiilelmum Cliesak<br />
conlrajusticiamjudicavit esse' in possessioneni dicti<br />
nianerii cum perlinenciis, racione dicti defectus',<br />
iiulucendum, a quo jmlicii) lantpiam pravo el iui-<br />
quo idem Willeliiius Tayiifer, |)rose,ac iiiem ma-<br />
jor, pro se et juralis suis, ad nos immillime, ut<br />
dicitur, appellaruul. super premissis justiciam sibi<br />
fieri postulantes; quare vohis mandamus (jualinus,<br />
vocalis partibus et omnibus quorum interest , tam<br />
super appellaciono (piam super principaii, lacialis<br />
eisdem justicie conq)lementum, et quicquid post<br />
appellacionem perdiclum senescallum factum fuo-<br />
ril occasione dicte appeliacionis, in staluni [irisli-<br />
nuni revocetis. Dalum apud Persbore, ut supra.<br />
541. Pro Slepltano lialardi. — Rex dilcclo sibi<br />
magistro Ste[)hano' de La Ffyte, receptori suo in<br />
terra Agenesii, salutem. Exposuit nobis Slepbanus<br />
Ralardi , ballivus nosler de Grandi Castro ' et de Cor-<br />
nillans '% Agennensis diocesis , quod , cum nos in villa<br />
de Cornillans quandam aulam baberemus, cujus<br />
magna pars pre vetustate diruta fuit et allera pars<br />
ruinam minabalur, idem ballivus nosler aulam re-<br />
|)araii et quedam alia edilicia ibidem lieri fecit, licct<br />
super boc niandatum superioris non babuisset, nos<br />
igitur, factum suum approiiantes iii bac parle , vobis<br />
' Ms. et se.<br />
^ Lo nis. rcpèto in possessioneni .nvant inducendiim.<br />
'<br />
]\!s. Rnffcro.<br />
' Puymirol (Lot-et-Garonne, air. Agcn).<br />
' Corneillan (Gers, arr. Condom, c. Montréal).
150 ROLES GASCONS. [A. R. : a<br />
mandamus niiod aulim illam et edificia videatis, et<br />
surii|)tiis quos circa emendacionein ejusdem aule et<br />
consliiiclionem edificiorum predictoruin idem bal-<br />
liviis nostei- raciouabiliter se posiiisse et per visiim<br />
proboruin et legalium homimini docere poterit, co-<br />
rain vobis recompensari seu allocari faciatis eideni ;<br />
et nos id vobis in compoto vestro precipimus allo-<br />
cari. Datuui apud Cirencestriam ', .xxv. die Jainiarii.<br />
542. [In cedula.] Rex senescallo suo Vasconie,<br />
saluteni. Ex gravi questione suixlitorum nosti-orum<br />
de Saiictonia et de insula Oleronis ' accepinius quod<br />
Willelnins Rull et Willelniiis l'iopositi de Deros',<br />
ballivi preiliclaruni lerraruni Saiirtonie et Oleronis,<br />
teinporo (pio jiredicte terre in manu nialris nostre<br />
karissiine exislebanl, eosdem el alios nostros sub-<br />
dilos gra\iter oppresserunt, Iwiia eoriini indebite<br />
capiendo, nonnullos incarcerando, terras el |)Osses-<br />
sioues eoriini conira justiciani oecupando, seisiendo<br />
et injuste adqiiireiido, el adcjuisita sub noslro no-<br />
mine relinenilo, multiiqiie alla et (Hversa gravnniina<br />
eisdeui in rébus et corporibus inl'erendo, jura el dc-<br />
veria noslra et karissiine matris nostre decnrlando,<br />
el, ul ballivi, relinentes sub noslro nominc, (|ue<br />
sibi poslmoduin ap[)ropriaverunl el adlmc appro-<br />
priata illicite delinent contra juramentum suum , in<br />
prejudicium nostrum et predicte karissinie matris<br />
nostre el subditorum noslrorum, el jaclurani non<br />
modicam ac jurediclionis nostre contemplum: sub<br />
quibus inquiri et jusliciam fieri sibi predicti noslri<br />
subdili supplicarunt, proponenles eciam quod su-<br />
per preniissis el aliis gravaminibus predicla ka-<br />
rissinia mater nostra in([uiri niandaverat et ince-<br />
perat rentra ipsos \Mllelnuim Rufi et Willelmum<br />
Preposili el alios ballivos.que inquisiciones nondnm<br />
exiiterant lerniinale quando de mauibus dicte<br />
jnalris nostre rccejiimus dictam lerram ; quare vobis<br />
precipieiulo mandamus cpiatinus ))er vos seu per<br />
alios discri'tos viros, vocatis eciam qui fuerint evo-<br />
candi, tam super prcmissis gravaminibus quam su-<br />
per aliis quiliuscunique jier (juoscuincjue subditos<br />
nostros prediclaruin terrarum pro se vel pro nobis<br />
' Cirnirester, comté rie Ciloucesler.<br />
- Ms. Ilokroiiis, coiimio deux ii|;nes plus bas.<br />
^ Hiei's-Brouoifc , comme au n° 48o(?J.<br />
8 al<br />
proponendis, contra ballivos prediclos inqiiiralis<br />
seu inquiri faciatis diligentissime verilatem, a lem-<br />
pore quo dictas ballivas tenuerunt, et quecumque<br />
exacta , extorla seu injuste recepta vel indebite ad-<br />
cpiisita emendari cuni justicia faciatis; el hoc sine<br />
dilacione facere nullatenus oniitlalis. Precipimus<br />
enim eisdem ballivis tenore presencium et omnibus<br />
quorum interest ut vobis seu deputandis ' a vobis pa-<br />
reant in bac parte. Dala^ apud Evesbam, .xij. die<br />
Januarii ,<br />
anno regni nostri decinio.<br />
MEMRR .<br />
5i3. Pru lioiiiiiiilnis Lrclore. — Rex dilecto et<br />
lideli suo Joliamii de Groilly, senescallo suo Vas-<br />
conie, salutem. Ad requisicionem proborum bomi-<br />
num nosti'orum Lectore vobis mandamus (piod ad<br />
villam Lectore acredatis et muros ejusdem civitatis<br />
videatis, (jualiter videlicet et per quos reparari<br />
possinl el dei)eanl, el de reparacione eorumdem,<br />
si necesse fueril, taliter ordinari facialis (piod id ad<br />
securitalem el coinmodum ejusdem civitatis cederc<br />
possit. Cetcrum , quia civitas illa pai'va est, volumus<br />
et mandamus quod non permiltatis de celero quod<br />
aliqui reiigiosi de novo civilatcra illam ingrediantur<br />
ad inlinbilandum infi'a muros civitatis ejusdem, et<br />
(juod omnes novas alienaciones arearum seu pla-<br />
ccarum quibuscnmque viris religiosis fadas vel ad<br />
manuni mortuam pnsitas, quatenus de jure et se-<br />
cuudura legcm et consuetudines parcium illarum<br />
fieri polerit, faciatis in irritnm revocari. T. R. apud<br />
(lirenccstriam, .iiij. dieFebriiarii, anno, etc. , .\". Et<br />
sunl clause.<br />
5/j4. Rex eidem Jolianni , salulem. Volentes pro-<br />
bes homines nostros Lectore in suis juribus manu-<br />
leneri, justicia mediante, vobis mandannis quod<br />
bajulo noslro Sancli Clari ^ per vestras litteras detis<br />
in mandatis quod predictos probos homines nostros<br />
non compellal ad pedagium vel alias consuetudines<br />
prestandum quas ipsi haclenus prestare non con-<br />
sueverinl, et quod homines ipsos pro portacione<br />
' Ms. (lehitatidh.<br />
' Ms. Data , en toutes lettres.<br />
Ix.<br />
' Saint-Clai' (Gers, arr. Lectoure).
[A. H. x'-ia8a]<br />
armorum quam nuper fecerunt in ecclesia Sancte<br />
Marie de Haiielare' non {jravet aut mojpstet, do-<br />
nec aiiud a nobis hoc habuerit in niandatis. Datum<br />
ut s*. Et sunt clause.<br />
545. llex eidom senescaiio suo, salutem. Mau-<br />
damus vobis quod , si probi honiines nostri Lectore<br />
necesse iiabeanl ad eotnpellenduni aliiiuos de coii-<br />
civibus suis qui jurati sunt ad arma ad habendum<br />
arma consuela prompla, cum o])us fuerit, lune ois<br />
consilium et auxiliuni vestrum ad hoc impendatis,<br />
prout a
15-2<br />
cimus c'\pe
[A.R. x°-ia82] RÔLES GASCONS<br />
bHsdam responsiim nostrum feciimis vobis ex pyitc<br />
nostra vive vocisoraciilo plrniiis rcfoiTiidiiiii , vobis<br />
manilamus qund eideni Royniundo iii risdom (irmam<br />
(idem adliibeatis. T. W. apiid Sliyiebuin,<br />
.xviij. die F(>l)ru.iiii. Kt siint clause.<br />
55'i. De siibmissione Elle de Castellionc. — liex<br />
dileclo sibi FMc do Castclh'one, saluteni. Cuiii vos<br />
nu|icr bcrcditalein veslrani de (-aslellione a nobis<br />
pecieritis', et postmodum vos, ad nos personaliler<br />
accodn(es, indc suliiiiiscrilis vos nostie tolalilnr vo-<br />
luulali, vobis iiiandanius (piod sitis corani uobis in<br />
parliamento nostro quod erit apiul Weslnionaste-<br />
riiim in craslino Asceiicioiiis Doinini proxiino fu-<br />
tiiro, ad audicndum volunlalnn iiosdarn super<br />
submissione predicla. In oujus, etc. T. 15. apud<br />
Shyreijurn, .xviij. die Februarii.<br />
555. Pro regiim , maire vegix. — Rex dileclis et<br />
/idclibiis suis Johanni de Greilv. scnescallo siio Vas-<br />
conie, vel ReinnuKlodc Mirallo, conslabulario Rur-<br />
dejjale, salulem. Quia voluuius qiiod oclirijjente lii-<br />
(jinta et quinijiie libre slerliii;[orun), in quibus<br />
teiiernur karissimc inatri nostre Alianore, reffine<br />
Anjflie, et que sibi assijjnate sunt raeione dolalicii<br />
sui in custumis noslris Burdejyale per novas con-<br />
vencionos inter nos et ipsam factas.in festo Pascbe<br />
proximo futuro, juxia tcnoivni lilleiaruin inler ip-<br />
sam et nos inde confectarum , niodis omnibus persol-<br />
vantur, vobis mandaniusipiod pecuniani prediclani<br />
eidein inalii nostii; vel ejus corlii alloinalo persol-<br />
vatis ad terminum predictuni , siufî ullerioii dila-<br />
ciono. Et si pecuniam illaiu eidcni matri iiosti-e ad<br />
' La lettre de soumission d'blie do Cnstillon nu roi d'An-<br />
î;Ielerre pour toutes ses terres à Fiiynonnnnd, Castilion et<br />
Béiiauges (i8 août laSo) a été publiée dans les Archive!<br />
Iiiêlor. (iirimdc, t. VI, p. .'iGrt. Il y a dans le ras. de la Bibl.<br />
C.otton. Jutius E. I. une lettre d'Kdouard I" sommant Élio do<br />
comparaître devant lui (i" décembre laSi), une autre or-<br />
dunn^int au sénéchal do Ga9C0(;ne do transmettre à Klio celte<br />
citation {ibidem) et enfin la procuration donnée par le lieu-<br />
tenant du sénécbal à un notaire pour f.iire ladite citation<br />
{3o janvier laSa). Ces actes sont en copie dans le fonds<br />
Moreau de la Bibl. nat.,vol. 637. fol. n'i. Klie était fréro<br />
cadet do Pierre, vicomte de Castilion, dépouillé par Simon<br />
de Montfort (Rùlet gatcon» , Supplément au t. I, p. Lxvi.<br />
r.iii.KS G isroN5. — 11.<br />
153<br />
terminum })rcdictiim non solveritis, lune allorna-<br />
lum piefate consortis nostie stalim post enndem<br />
terminum custumas illas lenere et omnes exitiic ea-<br />
runidem per visiwn alleiius vosirum de die in diem<br />
percipere permiltalis, donec cidem malri iiosire de<br />
pecunia j)redicta per recepcionem hiijiisiiiodi \)\eiu\<br />
luerit satisfactum. Et hoc, sicut nos et iionorem<br />
nostrum dilifptis, nulialeiius omiltalis. T. li. apud<br />
(Juenylon', .xxvij. die l'Icbmarii. Et sunt clause.<br />
5.)G. Proctirnlores super ducalu Aquilnnie. —<br />
Régi Fiancorum rex Anglie, saiutem cum sincère<br />
dileccionis continuis incrementis. -Noverit vestra re-<br />
;yia celsituiio (piod in omnibus causis et negociis<br />
motis et movendis in curia vestra a (]uibtisciiniqne<br />
contra nos, et a nobis contra quoscum(]ue arciii-<br />
episcopos, episcopos, abbales, priores, et alios<br />
prelalos, capitula et conventus, comités et viceco-<br />
mites, comraunitales et omnes alios, ciijuscnni
154<br />
ROLES<br />
comilrm Siibaiidic , etc. — Rex orauibus, etc. Scialis<br />
qiiocl, ciiMi inter inagiiificuni principom ilominuin<br />
R., regem RoiiKinoriiiii illuslrem, ex parle una, et<br />
nobilem viruin Pliilippum, comitein Sabaudie,<br />
consanguiueum iiostnim, ex altéra, conlencio seii<br />
guerra sit suborla, qiiod nos tedet, nos, propter<br />
affectionein benivolam quani erga ulramque par-<br />
cium geiiiiuis cthabeinus, ipsonini tranquillitateni<br />
et pacem plurimum affectantes, dilectis et tidelibus<br />
nostris Ottoni de Grandisono, faniiliari et secretario<br />
iniiiti noslro, et niagistro Johanni de Derby, decano<br />
Lichefeldensi , clerico noslro', teiiore presenciuni<br />
plenam dedinius potestalera tractandi, si partibus<br />
placuerit, cnm partibus ipsis, et ordinandi intei-<br />
ipsas qualiter, j)er viam pacis aut conconlie, hu-<br />
jusniodi conlencio seii guerra decencius et honestius<br />
valsai lerniinari, et eisdem Olloni cl Johanni , qua-<br />
teniis negociiun iliud nos contingit, ad premissa fa-<br />
cienda comniiltiinus vices noslras, et cos ad hoc<br />
loco nostri duximns substituendos. Nos enim ralnni<br />
habemus et acceptum quicquid ipsi vice nostra el<br />
loco nosiri foceiiiit in preniissis. In cujus rei, etc.<br />
Datuiii apiid Gyrencestriam , .xij. die Februarii<br />
anno, etc., dcciiiio ".<br />
' Jean de Derliy reçut le ao février laSa l'aulorisaliou île<br />
se rendre outre tner pour ie service du roi (Calciidar of pa-<br />
tent rolls. Edward }, isSi-iaSa , p. la).<br />
^ Ms. nono , ce qui est une indication erronée. La 9° année<br />
du règne d'Edouard I" commençant ie ao novembre ia8o,<br />
le la février appartient à l'année laSi. Or, nos rôles eux-<br />
mêmes nous montrent que, en février ia8i,ie roi Edouard I"<br />
était daus l'est de l'Angleterre : ie 6 janvier, à WalsingUam,<br />
comté de Norfolk [i\" 'jSij); lo 9 février, à Disning (n° 'i43)<br />
et le 18 fé\ rier, à Sbouldbam ( n"' hUo , U'it) , localités situées<br />
dans le même comté. Il ne pou\ait être en même temps dans<br />
l'ouest de son royaume. Au contraire, en i'j8a, il était, le<br />
a5 janvier et le U février, à Cirencester, comté de Gloucester<br />
(n°'5io,54a); Iesi5 et iSfévricr, aSherbornc, comté de Dor-<br />
set(n°' 55i,553 , 56o); le 37 février, à Quennington, comté<br />
de Gloucester (n° ô5'i). L'inventaire du rêle des lettres pa-<br />
tentes pour In lu" année donne les mêmes résultats: en 198a,<br />
il montre lo roi à Cirencester les 3, 4 , 7, 10, la février, et<br />
à Slicrborne les i5, 17, 18 , ao février [Calmdar qflhc paient<br />
rolls. Eilviard I, laSi-ia^a, p. 10-1 a). La date anno, etc. ,<br />
«ono n'est sans doute qu'une distraction du scribe, caria mem-<br />
cnANA 'c , au 1I118 de laciucllc a été transcrit notre n" 5O7, ap-<br />
partient en l'ail à la 10" année, laquelle commence vers le<br />
milieu de la mf.\ibrin\ ( voii- plus baut, on tète du n" 5i4 ).<br />
,<br />
GASCONS. [A. R. x'-iaSa]<br />
Consimiles litière fiebant eisdem Olloni et Jo-<br />
hanni super predicla pace tractanda, cura, bac ad-<br />
dicione :<br />
rrqualiter per viam pacis aut concordie, ut<br />
predictum est, seu treugei. etc.<br />
558. Régi Alemannie iliuslri, rex Anglie, salu-<br />
tem cnm sincère dilectionis continuis incrementis '.<br />
Cum inter vos, ex parle una, cl Pliilippum de Sa-<br />
baudia, consanguineiim nostrum, ex altéra, con-<br />
lencio seu guerra mota sit, ut accepimus, quod nos<br />
ledet, nos, ob sincère dilectionis affectum qiiem<br />
erga vos et ipsum comitem habemus, injuiixiinus<br />
dilecto et famiiiari ac secretario nostro, Olloni de<br />
(irandisono, et dilecto clerico nostro, magislro Jo-<br />
hanni de Derby, decano Lichefeldensi, quod ad<br />
])artes vestras ea occasione specialiter iter arri]naiit<br />
ad tractaiidura vobiscum, si vobis placel, et cum<br />
[irefato Philippo, et ad ordinanduni juxta circum-<br />
spectioncs suas qualiter jierviani jiacis vel concor-<br />
die melius et honestius sedari possit hujusmodi<br />
conlencio si\e guerra, magnillcenciam veslrarn<br />
alVcctuose roganles quatiiius, cum negocium ip-<br />
sum racione partis utriusque nos contingere fa-<br />
teamur, cum prelatis Oltone et decano, cuui ad<br />
vestram ])resenciam accesserint, super facto ilio<br />
Iractalmn habere et eis credere velitis, et ordina-<br />
cioni cpiam [ler viam pacis vel concordie inilo fe-<br />
cerint conscnlire. Dedimus autem eisdeiu per nos-<br />
' Cet<br />
acte et les quatre suivants (n*" 558-56a) ont été pu-<br />
bliés par Rymer, seulement dans un ordre difl'érent. Trompé<br />
par ia fausse indication d'année par laquelle se termine le<br />
'<br />
n 557 , ïïymer a attribué ces actes à la 9" année du règne<br />
d'Kdouard I" et les a placés par conséquent à l'année i'38i.<br />
La date exacte, ainsi que le montre la note précédente, est<br />
laSa. — Quant au différend entre Rodolphe, roi d'Alle-<br />
magne, dont le fils. Hartmann, décédé récemment, avait été<br />
fiancé avec une fille d'Edouard V\ et Philippe , comte de<br />
Savoie, qui était frère delà reine d'Angleterre Aliéner, mère<br />
d'Edouard I", on en trouvera le détail Jans 0. Lorenz, Deutsche<br />
llexchiclite im .i/ii-.iir"" Jahrlmnderl , t. II, (1867), p. 4a2-<br />
4-1 j, et surtout dans Paul Fournier, ie roijamne d'Arles et<br />
de lVe»ne {1891), p. a'io-aôS. Enfin l'ambassade d'Otton de<br />
tirandson a été racontée d'après les sources anglaises dans<br />
Allgcmeine Monalseknft (année i85i,p. 070), par R. Pauli.<br />
ipii, de plus, a résumé lui-même cet article dans lui mémoire<br />
sur les rapports de l'Angleterre avec la Prusse et l'Autriche,<br />
inséré dans ses Bilder ans Ah-England (187O), p. iaa-198.
Iras patentes iitteras, pro co (jiiofl nofjnciiim ip-<br />
sum nobis exstat multiim cordi, super hoc plenani<br />
et specialem jiotestatcm: ita (piod ipiiccjiiid ipsi<br />
vice noslra et loco nostri fecerint in preiiiissis ra-<br />
tuin habebimus et acceptuin, et semper protnpli<br />
primus ea facere que vestris l)eno[)lacitis noveri-<br />
mus convenire. Datum apud Sliireburn, .xviij. die<br />
Ffebruarii.<br />
559. Consirailes lillcie diiijjuntiir Philippe . co-<br />
miti Sabaudie, mutatis rautaiidis, etc., cl quod<br />
credal prefalis Oltorii et decaiio, etc.<br />
560. Rex dilecto et fideli .suo Oitoiii de (!ran-<br />
dissouo, saluleni. Cuiii iiiler jiia(fnificiim piiiicipein<br />
dorninuiii H., [regeni] lîornauoniiii ilhisircrn, el<br />
dilectum consangiiiiicum noslruni Philip|)uiii. co-<br />
initi'iii Sabaudie, sirul nostis, contoiioio scu jpierra<br />
sit niut;i, nos, (pii paitein iilranique specialis di-<br />
Icctioiiis brachiis amplexamur, dcdiinus vobis et<br />
ddeoto cloiico noslco, nia{jistro Johanni de norhy,<br />
decano Lychcfeldensi , (|uem proptor hoc ad vos<br />
transmittitnus, specialem et plcnain potestatein , pcr<br />
iiosiras palenles Iitteras quas ei liberari feciniiis,<br />
Iractandi iuter partes ipsas et ordinandi juxtn cir-<br />
cumspcctiones vestras qualiter et per quam viatn<br />
pacis vol concordie aul sallem (reuge, vel alip modo<br />
honeslo etdccenti ,sedan possit hujusmodi conlencio<br />
sivo guerra , et vobis et prefato ma{jistro Johanni<br />
super hoc, quatenns negociuin illnd nos conlingerc<br />
polest, per easdem Iitteras commisinius vices nos-<br />
tras; et ideo vobis mandanuis qiiod, perviani pacis<br />
scu concordie , tractatum cum partibus ipsis habca-<br />
tis dilifjentem, et per unam viarnm illarum, si quo<br />
modo lieri possit, parles pacilicctis; et si id per vos<br />
ad presens fieri non possit, tune per viam Ireugc<br />
procedatis in ncgocio predicto; et diligenciam et<br />
laborem vestroin , tuni propter iaboi-em nostruni<br />
lum propter misas irapendendas, tum propter alia<br />
incomoda vilanda, omnibus moilis (juibiis poleritis<br />
adhibeatis, quod negocium ipsum fine v()li\o va-<br />
lent consummari; et prefato decano, cui injunximus<br />
quod vobis in preinissis inlendat et consilio vestro<br />
utatiu' et (|uoil ci in hac parte injiinxeritis faciat,<br />
adhibeatis iii hiis que vobis super liiis ex j)arle<br />
,<br />
RÔLES GASCONS. 15J<br />
nostra viva voce referet, plenani fidem. T. R. apud<br />
Sliireburn . .xviij. die Februarii.<br />
5()1. Kl inandatum est eideni Otioni quod ad<br />
pacem inter dictas partes reforniandani inlerini<br />
quantum poteril diligenter laboret, et (piod scire<br />
faciat [iredicto decano apud ', ubi idem de-<br />
canus ei occurrere poterit, ad premissa cum ipso<br />
facienda, et pro diversis obstaculis que in eundo<br />
polcrunt evenire, rex mitlit ad ipsuni Otloneni<br />
duos de nunciis suis, ut alter eorumdem prefato<br />
decano occurrat apud ', ad ipsum decannin<br />
<strong>info</strong>rmanduni , (]uibus diebus et locis piefalo Ot-<br />
toni occurrere j)oterit pro premissis, et alleiiun<br />
nunciuni , cum<br />
iidcni Otto et decanus adinvicem<br />
colloijuiuni liabuerini, re|;i sine dilacione reiiiillat,<br />
ipsum regem de eo quod intérim per ipsum Olto-<br />
nem fieri conligerif reddendo plenius ccrciorrm,<br />
et cciam (piod idem Otto alium nunciuni pri'diclum<br />
seciini retineat, quousque cum partibus predictis<br />
(rartalum liabiierint in premissis, et tune eumlein<br />
nnni'ium ad regem remittat, ipsum su|)er fado suo<br />
in hac parte cerciorandum; et quod idem Otto pre-<br />
fato decano credal, etc.<br />
562. Item mandatum est Thome de Sabaudia<br />
quod ad pacem inter dictas partes i-eforinandam<br />
modisquibus mejius, caucius el secrecius [lolerildi-<br />
ligenter se intromittat, ita quod regem ipsum super<br />
industrie et diligencia sua ita circumspccte et secrète<br />
in premissis adliibenda mcrilo debeat connnendare,<br />
et quod predictis Ottoni el decano ciedal, etc.<br />
563. De négocia Sancti Mcliani aiuliciido, etc. —<br />
Rex dilectis cl lidehbus suis Johanni de Greylly,<br />
senescallo suo Vasconie , vel ejus locum leneiili , et<br />
inagistris Ade de Norlî. , el Gumbaido de Mercato,<br />
audiloribus datis ad negocium Sancti Meliani ' au-<br />
diendiim, salutem. Veneruut ad nos quidam de<br />
probis hominibus ville predicle el nobis aliqua iiia-<br />
joritalem ejusdem vilh; contingencia exposuerunl;<br />
quocirca vobis mandamus quod, audilis racionibus<br />
' Un blanc dans le ms.<br />
' Saint-Kmilion.
156<br />
suis (jiias pro nobis, ut dicunt, coraiii vobis expo-<br />
iieiit occasione majoritatis illius, ciijus ciistoiJiam<br />
dilecttis et fidelis noster Petrus Fferrandi lialiel, ad<br />
iiistanciain et rogaliiin proboriiin lioininuin ville<br />
predicte per nos, et cisdem pienius intellectis, in<br />
dicto facto taliler et lain fideliler piocedatis quod<br />
neutra paicium in aliijuo injurieliir et quod pleua<br />
iiat justicia utrobique ,<br />
et quod salvetur nobis racio<br />
nostra in liac parle. T. R. apud Dunameu. ', .vij. die<br />
Maicii.<br />
564. Pro majore cl cotiitiunutnlc Baione. — Rex<br />
dilectis et lidelibus suis Jolianui de Vescy et Anto-<br />
nio Bek, salutem. Querelas aiiquas nobis ex parle<br />
uiajoris et connnuuilalis Baione nuper depositas<br />
audiviraus, et pacicnter non l'erimus si inter ipsos<br />
ibidem contenciones alique suborle fuerint vel dis-<br />
cordie suscitentur, et iibenter^ paci et Irnnquillilali<br />
civitatis ejusdem ne singularuui personaïuni pro-<br />
viderc vellenuis et prospicere [pro] posse nostro;<br />
quapropter vol)is mandamus quod, expletis in re-<br />
niociorilnis paitijjus que vobis ii)junxinuis, i)er civi-<br />
lalem prediclam redeatis et, audilis diligenler et<br />
iuleliectis que dicti major et cives proponenda<br />
duxeiint undique coiani vobis, remedium udbiben;<br />
curelis (piale viderilis oportuiuini; et, si quid sub-<br />
i'uerit quod per vos nequeat commode expediri, re-<br />
feratis id nobis cuni red[i]eritis ad nos, ut tune,<br />
liabila super hoc deliberacione et eousilio, inde or-<br />
dinenms et lieri faciamus quod pro bono pacis vide-<br />
renius faeiendum. T. H. a|)ud Divises', .\iij. die<br />
Aj)rilis.<br />
565. De Pctro de Monte Revelti. — Rex di-<br />
ieclo, etc., Peiro de Monte Reveiii, sakilem. Lit-<br />
tei'as veslras recepinius et audivimus que nobis per<br />
easdeni scribei-c voluistis; veruiu, (piia de consilia-<br />
riis noslris ali(juos qui de rébus et negociis par-<br />
cium Vascouie baberent noticiam juxta nos non<br />
babuimus lune présentes, vobis responsum dare<br />
non potuimus illa vice super hiis que niandaslis,<br />
set cum senescallo noslro parcium predictai'um et<br />
' Down<br />
Aiiipnpy, cuiiilij de Glouccster.<br />
- Ms. librrintiiv.<br />
' Dfvizcs, couilé de WiUs.<br />
RÔLES GASCONS. [A. R. x'-iaSa]<br />
cum aliis consiliariis noslris et iidebbus noslris ibi-<br />
dem debberetis in premissis et traclatum babeatis<br />
cum cisdem , i'aciendo quod pro bono pacis decrcve-<br />
rint faeiendum. T. ut supra.<br />
566. De controversiis inter regem et episcopum et<br />
capilulum Vaantcnses , etc. — Rex dileclo, etc., Jo-<br />
banni de Grciiiy, senescallo suo in ducatu Aquitanie<br />
salulem. Super controversiis pendentibus in curia<br />
Ffrancie inter nos, ex parte una, et episcopum et<br />
capitulum Vasatenses, ex ailera, volumus et man-<br />
damus, pro co quod episcopus et capitulum pre-<br />
dicti nobis rebelles l'uerunt et nocivi, quod in cis-<br />
dem per viaiu lilis el juilicii ulterius procedalur, si<br />
id ad nosirum coumuxlum et ad eorumdem epi-<br />
scnpi et ca[)ilidi l'aligacionem fore viderilis oporlu-<br />
num. Quod si ob aiiquas causas utile fore non vide-<br />
rilis, miltiinus vobis lilteras nosiras donn'no régi<br />
Ffrancie dirigendas, négocia prcdicla tangentes, ut<br />
petislis, qxias eidem porrigere potei'ilis si id vide-<br />
rilis expedire; alioijuin cusiodiatis eas nobis, cum<br />
oportune polerilis, remitlendas. Dalum apud Ces-<br />
triani, .viij. die Juiiii '.<br />
567. De castris repnrandis. — Rex dileclo, etc.,<br />
Jobanni de Greiily, senescallo suo, etc., salutem.<br />
Quia ifltellexinms quod castra nostra Vasconic el<br />
alibi in ducatu noslro Aquitanie reparacioiie et<br />
emendacioue nmltum indigent, vobis niandanms<br />
quod castra ilia reparari et emendari faciatis decen-<br />
ciori modo el minus sunqiluoso quo polerilis, prout<br />
ad commoduni nostrum el securilalem magis vidc-<br />
bilis expedire. Et boc non oiuillalis. Datuni apud<br />
Ceslriam, ul s°.<br />
568. De tractando super ncijocio comitis Btjgorre.<br />
— Rex eidem Jobanni, salulem. De negocio nos el<br />
'<br />
Il y a dans Pijiiier, à la même date (Chesl(>r, 8 juin<br />
laSa), une letlro d'Edouard I" à son cousin le roi de France<br />
Philippe III , portant sur le même sujet. Cette lettre a été ré-<br />
éditée par ChampoUion-Figeac (Lettres de rois et reines, t. I ,<br />
p. Soa), d'après une copie de Bréquigny, qui l'a puisée ail-<br />
leurs que dans les liâtes gascovs. Dans Chauipollion , la lettre<br />
est suivie d'une sorte de mémento, qui ne se trouve pas dans<br />
Rynier, et qui rappelle un certain nombre d'affaires concer-<br />
nant la Guyenne, à suivre devant la cour de France.<br />
,
[A. U.x°-ia82]<br />
corailem Bigorre tangente , de quo nobis per Re\ -<br />
ntundiini M.ti-kesii iiiamlaslis, voluiniis et tiianda-<br />
iiius quod cuui eodeni comité super eodein iiegocio<br />
tractetis, ita quod in certos articulos descendatis. El<br />
quia ipsuni iilicpiaiido mulnhilcni iiivcninius, expe-<br />
dit l'I \oluiMUs quod niodis (juilius niclius facieii-<br />
(hini fore videritis per scripluram obligctur ad ea<br />
liiniiler oLservanda qiic inter vos et ipsurn inter-<br />
iorula et conconlata fueruut; de premissis, si nobis<br />
placcant, cum nobis conslitcrit de eisdem, cl de eo<br />
itulo per vos ullerior [sit] trac-<br />
tatus, ut roinposicio illa sic ullerius pcrlrartata in<br />
scripturam in eo modo redigalur ([uo débet nostro<br />
sigiilo consignari, et nobis per dilectos et fidèles<br />
noslros Joliauuem de Vescv et Antonium lick vel<br />
abuiii lidelim nuncium per vos nobis remiltalur ut<br />
nos, inspecta composicione illa, tucius in ea procc-<br />
dere valcamus. Datuni apud Cestriam, ut s'.<br />
570. De Gasionc de Bieniin. — liex eidcm Jo-<br />
lianni .<br />
salulem. Mantlamus vobis (piod in causa que<br />
est inler nos, ex parte una, et Gastonein, vicecomi-<br />
tcm Hiernie, ex altéra, de Augerio de Miromonte<br />
in prisona detenlo, ad judicium procedatis et in<br />
causa illa inter nos et ipsum Gasloneni lieri faciatis<br />
justicie complementum in forma qiiam nobis per<br />
Heymumlum Markesii nuper mandavistis, et secundum<br />
quod j)ro nobis magis viderilis expedire. Da-<br />
tuni ut s'.<br />
571. De Iraclando cum capitula Leclorciisi. —<br />
' Voir plus loin ri° 585.<br />
ROLES GASCONS. 157<br />
Rex eidem Jolianni, sa!uteni. Mandanius vobis quod<br />
super facto escambii unper facli inter nos ol capi-<br />
tulum Lectorense, cum ipsis de capitnlo Iractatum<br />
habeatis, et videatis in quo loco in Agenesio vel<br />
alibi arroragia et redditus quo eidem capitnlo occa-<br />
sione dicti est-aïubii assignanda restant, cominoilius<br />
et cum minori danqino nosti'o possent assignari, et<br />
liabito tractatu illo cum ipso capitnlo nobis dis-<br />
tincte et aperle conslare facialis de premissis, pro-<br />
viso quod capitulum predictuni nobis faciat ea que<br />
liltere escambii predicti in se proporlant; de quo<br />
siniiliter per vos lieri volumus cerciores. Dalum ut s".<br />
572. De oïdinacionefactn defacloribuspannofuiit<br />
liurde/fale obieiranda. — Rex eidem Jolianni, sa-<br />
luteni. Mandanius vobis quod ordinacionem factam<br />
rorani nobis in presencia vestra de factoribus pan-<br />
noruin Rurdegale teneri et obsrrvari facialis in forma<br />
iiide provisa, si ipsi faclores pannorum in foiiiia<br />
illa id voluerint observari , accepta prius ab eisdem<br />
sccuritale t;ili
158<br />
et iiberam committiimis potestatctn, promittenles<br />
nos perpetuo servaluros (jiiicijuid per vos soiuni<br />
in hiis que de jure vel consuetudine poterilis, et<br />
cum assuiiipta a vobis alla persona ecclesiastica in<br />
liiis que solus de jure vel consuetudine decidere non<br />
posselis, super preniissis vel aliquo premissoruni<br />
ordinatuni, com])osiluni fuerit vel eciani arbitra-<br />
tuin, renunciantes expresse omni juri de persona<br />
incerla in arbitruin non suraenda. Et liée vestre<br />
régie niajestati pt omnibus quorum inlerest vel<br />
interesse polest signiiicamus per présentes. In cu-<br />
jus, etc. DaUiinapud Gestriam, .viij. die Junii.<br />
57'l. Pro Rcijmundo Maikesii. — Rex Jnhanni<br />
de Greilly, senescalln suo in ducatu Aquilanie, et<br />
magislro Stepliano de La Fl'yte, saluteni. Quia non<br />
est consuetudinis cime noslre Anglie quod corn-<br />
niissiones caslrorum noslroruni Vasconie vel Aj;e-<br />
nrsii siib sigillo nostro quo ulinuir in Anglia alicui<br />
lieri l'aiiamus, nos, pro laudabili servicio quod<br />
licyniundus Markesii nobis iinpendil ipsum favore<br />
beuivolo prosequentes, vobis niandanius quod eideni<br />
Reymundo castrum de Penne in Agenesio' nomine<br />
nostro connniltatis,custodienduni adnostreetvesire<br />
beneplaeituni voluntalis, prout ad commoduni nos-<br />
Irum magis videritis expedire. Datum apud Ces-<br />
Iriam, .x. die Junii.<br />
575. De majore preficiendo. — llex rideni Jo-<br />
banni, saiulom. Quia in fine cujusiibct anni prelici<br />
débet major in villa Sancti Eniiliani, vobis inanda-<br />
mus quod in l'esto sancti Laurencii proxirno future'<br />
quando tempus liujusmodi prefectionis instabit, ut<br />
dicitur, nomine nosiro aliquem viruni discrelum et<br />
ad hoc ydoneuni ibidem gcnlibus noslris de Cumlia'<br />
preficiatis in uiajorem, si nos ibidem majorem pre-<br />
ficere debeamus. Datum apud Ce>triam, .xiij. die<br />
Junii.<br />
576. Pin Aaion de Londoiiui , Jiideo Burdeijnle.<br />
— Rex constubulario suo Burdegale, salutcm. Vo-<br />
lentes Aaron de Londonia, Judeo Burdegale, et<br />
' Penno (Lot-et-Garonne, an'. Villeueuve-sur-Lot).<br />
^ La Saint-Laurent est ie lo août.<br />
^ Saint Laui-ent-des-Combes, près de Saint-Émilion.<br />
RÔLES GASCONS<br />
[A. R.x"-i28a]<br />
Rose, uxori ejus, graciam faceie specialera, con-<br />
cessimus eis quod a die confeclionis presenciuiu<br />
per sex anaos sint quieti de omnibus talliagiis et<br />
coutribucionibiis nobis a Judeismo nostro Burdegale<br />
prestandis pro duabus marcis nobis intérim an-<br />
nuatim reddendis. Et ideo vobis mandamus quod<br />
a predictis Aaron et Rosa duas niarcas, tempore<br />
predicto durante, singulis annis ad opus nostrum<br />
recipientes, ipsos de omnibus et singulis talbagiis<br />
et coutribucionibus inter Judeos nostros ejusdem<br />
ville assidendis per prediclos sex annos quietos esse<br />
l'acialis. In eujus, etc. T. ut s'.<br />
577. De Castro Iradendo. — Rex dilecto et iideli<br />
suo Johanni de Greilly, militi , senescalio suo Vas-<br />
conie et ,\genesii, salutem. Ex parle Slepliani de<br />
La Ffite, receptoris reddituuni nostrorum in Age-<br />
nesio, nobis extilit suppbcaturn ut aliquem certum<br />
locum in Agenesio ad custodiendum cailas, liltei'as<br />
et insirunienla nostra que pênes ipsum résident,<br />
(jue sine pericido custodire non polest, liberari<br />
laceremus eidem. Unde nos, super hoc providere<br />
volontés, vobis mandamus (juatinus castrum uos-<br />
Iruni de Marmanda , sub oisdeni vadiis quibus teneri<br />
consuevit, tradalis eidem usque ad noslre benepla-<br />
eituni volunlatis. In cujus,etc.T. R. apud Gestriam<br />
.xvj. die Junii.<br />
578. Pro Guidoiie de Leziniaco. — Rex consta-<br />
bulario suo Burdegale, salutem. Gum nos karis-<br />
sinio patiuo nostro, Guydoni de Leziniaco, de dono<br />
nostro concesserimus mille libras tuionensium de<br />
quibus, ut inlelleximus, .salisfactum est ei de oclin-<br />
genlis et (piinquaginta libris, et residuura debeUu'<br />
eidem, vobis firmiler injuugendo mandamus (jua-<br />
tinus quicquid de predictis raille libris non invene-<br />
ritis esse solulum, sine dilacione liberetis eidem. Et<br />
nos illud in compote vestro precipimus allocari.<br />
Datura ut s°.<br />
579. Pro magislro Johannc Doniinici. — Rex<br />
dileclis et lîdelibus suis Johanni de Greilly, militi,<br />
senescallo Vasconie et Agenesii, magistris Rey-<br />
mundo de Fferrar. ,<br />
canonico Sancti Severini Bur-<br />
degale, et Stepliano de La Ftyle, receplori reddi-<br />
,
[A.R.x'-iaSa]<br />
tuum noslrorum in Agenesio , salutem. Ut pensionoin<br />
fliicentarum librarum magislro Joliaiini Dnminici,<br />
nomine nostro pro Castro iiostio de Millaiio ' cuni<br />
pertinenciis, que (ludum cidem dedimiis', valeatis<br />
in ioco coiiij)etenti assijjnare vei minus, prout cuni<br />
ipso ordinale poteritis, vobis omnibus vel duobus<br />
ex vobis plenam et liberam concedimus poteslatera,<br />
ratuin habituri cl {jratnm quiajnid par vos vel per<br />
duos ex vobis actuni fueril in premissis. In cu-<br />
jus, etc. T. ut s*.<br />
580. Pro custode fratrum Minorum in Afjenesio.<br />
— Rpx ma(jistro Stepiiano de la Fille, receptori<br />
reddiluuni noslrorum in Agenesio, salutem. Man-<br />
damus vobis qualinus liberctis custodi fratrum nii-<br />
iKiruni in Agenesio ccnluni libras lurononsinni, de<br />
dono nostro, pro fralribus Minoribus custodie sue<br />
misericordiler vestiendis; et easdeni iu compote<br />
vestro precipinius allorari. Daluni ut s'.<br />
581. î)e mnlrimomn Alianore , Jilie rcffii. — Rcx<br />
omnibus ad ([uos j>rfisentes liltere pervenerint,<br />
salutem. Noverit universitas vestra tpiod, cum<br />
duduni iriler inclilum domirelluin Alfonsum. primo-<br />
gcnilum doniini P., Dei jpacia régis Arragonura<br />
iiluslris, tune infunlem .4rragonum, et Alianoram,<br />
liliam noslrani. essont contracta s|)onsalia, nostro<br />
et prefati domini régis consensu mutuo concur-<br />
rente, ipsis sponsis jani in étale nnbili eonstitulis,<br />
(jiiaiilum ad nos pertinet placel nobis quod ipsi<br />
sponsi per se vel per nuncium vel per epistolani,<br />
qualenus jura permittunl, matrimonium conlra-<br />
lianl per veiba de presenli. Nos vero, occasione<br />
nialriiuonii luijusmodi, eidem lilie nostre dolem<br />
(piindecini inilium marcaruni sierlingorun consli-<br />
tuimus et assignamus in pecunia numoranda, quam<br />
([uidem pecunie summam tempnre tradurtionis pre-<br />
fale (ilie nnslre in domuni sui soceri prefalo inarilo<br />
vel suo patri, ipsius mariti nomine et mariti dolis<br />
nomine, solvere promiltimus et intègre numerare,<br />
ailiricnles et relinenles specialitcr et expresse ut, si<br />
prcfata filia nostra rébus bumanis, non existentibus<br />
' Meilliiin (Lot-et-Garonuc, arr. Mnrmande).<br />
* Le ras. ajoute et dictum castrum ad nos reciperc après<br />
dedinuts.<br />
ROLES GASCONS. 159<br />
liberis, exhumalur, tota dos ad nos et lieredes nos-<br />
tros intègre revertatur, cnncedenles lainen cidem<br />
filie ut in casu predicto de tercia jiarte dicte dolis<br />
in ultima volunlate sua disponendi liberam liabeal<br />
facultatem. Et ad solucioiiem [iredicte dotis prefalo<br />
marilo vel patri suo, ipsius mariti nomine, lideliter<br />
faciendam , obiigamus nos et heredes nostros et om-<br />
nia bona nostra specialiter et expresse. In rujus , etc.<br />
T. ut 8*.<br />
[Bille] Vacat quia rfstiluta/uit ; et lancellanus<br />
mandavit de Rothelan ' cancellari.<br />
582. Pro abbatisxa et monialibus de Coiidomio.<br />
— Rex magisiro Stephano de La Elite, rece|)lori<br />
reddituum noslrorum in Agenesio, salutem. Ex<br />
parte abbalisse et sororum minorum de Condomio<br />
nobis extitit supplicatum quod, cum nobilis quon-<br />
dam .\lfoasus, cornes Pictavie, et Jobanna, uxor<br />
sua , concessissent eisdem sororibus Minoribus vi-<br />
ginti libras turonensium annui redditus, percipien-<br />
dasab eisdem in portu de Miremaunda\ ac de ilictis<br />
vigiuti libris in possessione fuissent usqne ad tempus<br />
quo diclus portus ad manusnosiras pervenit, soivi<br />
et liberari eisdem dictam pecuniam cum arrerngiis<br />
mandarcmus; set quia ad concessiouem eorumdem<br />
comitis et uxoris sue et [ad] donaciones factas posl<br />
|)acem inler inrlite recordacionis Ludowycum<br />
Ffrancorum , et karissimum patrem nostrum , Aii-<br />
glie rcges,initam [qos] esse non credimus obligatos,<br />
supplicacionem earumdem monialium noiiduximus<br />
eoncedemlani ;<br />
tamen de gracia eisdem concedimus<br />
viginti libras turonensium per vos semel liberandas<br />
et, si ad id nos teneri contigerit in solurionepredicta,<br />
redditus allocaudos; et idco vobis mandamus (pia-<br />
tinus prcdictas viginti libras turonensium in forma<br />
predicta eisdem sororibus Minoribus libeietis, quas<br />
in vestro conipoto precipimus allocari. l)atum )it s".<br />
583. Pro Guldone de Lezininco. — Rex dileclo<br />
et fideli suo Jobanni de Greilly, senescallo suo V as-<br />
conie, salutem. Ex |)arte karissimi patrui noslri,<br />
Guidonis de Leziniaco, domini de C/Oinpiniaco',<br />
' ni]iicldlan,en Galles. Voir plus loin n" 587.<br />
' Vnii' plus haut n" '191.<br />
'<br />
(iui do Luzi(jnan, sire de CoRuar. Voir plus jiaul n' 3-2.3.<br />
,
IGO ROLES GASCONS<br />
liobis monslratuni extitit quod, cuin eidem mane-<br />
riuni iioslruni de Gnmpania ' cura pertinenciis ad<br />
vitani suam de dono nostro concesserinius , quod<br />
est in episcopatu Xanctoniensi, iocum vestnini<br />
tenens in Xanctonia feodum de Ffayola', et lalia-<br />
gium de Sancto Aniano ', et ripagium de Sanclo<br />
Jobanne ', que omnia île pertinenciis ejusdem<br />
nianerii esse a iongo lempore dicebantur, eiileni<br />
bberare recusavit, eo quod predicta de pertinen-<br />
ciis ejusdem manerii existere non credebat; unde,<br />
cuni per litteras vestras patentes nobis constite-<br />
rit, inquisicione facta super hoc diligenti, quod,<br />
a ternpore quo cornes Pictavensis tenebat terram<br />
de Xanclonia, posiiit predicla feodum de Ffayola<br />
et taliagiuin de Sanclo Aniano et ripagium de<br />
Sancto Jobanne in pertinenciis manerii supracbcti<br />
nos, noientes donacionem predicto patruo nostro<br />
graciose factam restringere set pocius ampliaro,<br />
vobis precipiendo mandamus quatinus predicla<br />
feodum , tallagium et ripagium una rum predicto<br />
manerio eidem patruo nostro sine dilacione iiberare<br />
facialis, ita quod de cetero ad nos rccurrere uecesse<br />
non habeat ex boc facto. Datum ut s°.<br />
58i. Pio Avmncvo de Mota. — Rex dileclo<br />
clerico suo magistro Berardo Ffal)ri, canonico<br />
Sancii Severiiii de Burdegala, sahitoni. Cum causam<br />
que iiiler lidcles noslros Joiiannem de Greilly, ini-<br />
lilein, et Amanevum de Mota, domiceHum, super<br />
biis que iiiem Arnanovus a nol)is advoat apud I^vn-<br />
gonium '', vertei)atur corani niagislro Ada do Norif.<br />
vice nostra cognoscenle, magistro Reymundo de<br />
Fferrar. , concanonico vestro, dudum concesseri-<br />
inus, ac coram eodcni R. aliquantulum procedendo<br />
ad nos per eundem A. appeilalum fuei it, et ex (bcla<br />
causa appeliacioiirm hiijusmodi non admiserinius,<br />
vos ad instanciam ejusdem \maneYi cileni Rey-<br />
11 \i\nil encore en ia88 (Delislc, Bibl. École des Charles,<br />
II' série, t. II, p. 54 1).<br />
' Voir plus liaul n° 468.<br />
I,a Fayolle, coniraune de .Saint-Denis-tlu-Pin (Cbarente-<br />
Inférieiirc, arr. et c. Saint-Jcan-d'Anj;ely).<br />
' Sainl-Ajiiaut-lps-Marais.<br />
' Saint-Jeaii-d'AngC'ly.<br />
' LangOD (Gironde, arr. Bazas).<br />
,<br />
[A. H. X"- 1282]<br />
mundo in cognicione et decisione dicte cause ad-<br />
jungendum duxinius, secundum formam eidem<br />
Reymundo comniissam; et ideo vubis mandamus<br />
quatinus cognicioni el decisioni dicte cause una<br />
cum eodem magistro Reynuindo vacare velitis; pre-<br />
cipimus enim predictis partibus et omnibus quorum<br />
interest ut quoad premissa simul cura eodem Rey-<br />
mundo vobis pareant et intendant. In cujus, etc.<br />
Datum ut s°. Duppbcanlur.<br />
585. De poleslate traclandi cum Aiixitaiio arclii-<br />
episcopo super advocacionc teiiipordlitalis sue et archi-<br />
cpiscopatus mi. — Rex omnibus ad quos, etc. , sa-<br />
lutem. Sciatis quod nos ddectis et fidelibus nostris<br />
Gastoni, vicecomiti de Biernia, et Johanni de<br />
Greilly, militi, .senescallo nostro Vasconie, daraus<br />
potestatem tractandi , ordinandi et componendi cum<br />
venerabili pâtre Amanevo , Dei gracia arcbiepiscopo<br />
Auxitano, nostro noiiiine, super advocaciono leni-<br />
poralitatis sue et archiepi^ropalns sui ', cl faciendi<br />
eidem cerlani et racionabilem compeiisacionem de<br />
terris, villis. seu r.=ddild)us noslris, jirout iideni<br />
Gasto et Joliannes cum eodem arcbiepiscopo diixe-<br />
rint ordinandum. Composicioneni aulem per ipsos<br />
faclani sub preniissis ralilicare et conlirmare pro-<br />
miltimus bona lide. In cujus, etc. Datum ut s".<br />
580. De causa que vertilur iiilcr Julianncm de<br />
Greilly et Amanevum de Mota mulienda, etc. — Rex<br />
dilecto clerico suo magistro Reynuuido de Fferr.,<br />
canonico Sancti Severini de Burdegala, salutem.<br />
Per vestras patentes litteras inteileximus quod , cum<br />
causam que inler fidèles nostros Joiiannem de<br />
Greilly, militem, ex parle una, et Amanevum de<br />
Mota, domiceHum, ex altéra, super biis que dictus<br />
Anianevus advobat se lenere a nobis apud Lingo-<br />
nium, coram magistro Ada de Norff. , vice nostra<br />
cognoscente, vertebatur, vobis cominisissemus au-<br />
diendam et fine debito lerminandam, presentibus<br />
certn die partibus coram vobis, dictus Joliannes de<br />
' Voir déjà sur celte question les n^' 5^0 et ôGr); joindre<br />
la lettre de Jean de Griily au roi d'An|;leterre à propos des<br />
intrigues de farchevèque d'Auch et de son frère, ie comte<br />
d'Armaf[nac, qui a été publiée par Cli.-V. Langlois, Le rèjne<br />
(le l'hilippe lu le Hardi, p. 438; cf. t'/»/. .p. i3o.
Grcillv propopnit et |)eciit dictuin Amanevum peti-<br />
rioiii sur- olim [n'oposilo rospondere roraiii vol)is<br />
aucloritale rommissioiiis predictc ; veruni idem<br />
Amaiievus proposiiit quod, cum causa que erat<br />
inter ipsum el euiidcni Joliannoin (h Groilly ptimo<br />
dicio magistro Ado, secundo inajjistro (junil)audu<br />
de Morcato, et poslmodurn niagistro Johanni Oe-<br />
rardi, e( iterum poslea de ronsensu parciiim lios-<br />
tando de Solerio et Reyinundo de Mirallo commissa<br />
fuisset, et sic cofjiiicio translata erat in eosdem<br />
Roslandum et Rovnniuduin, el tenipore cognicioiiis<br />
vobis facte predicta causa eratroranidiclis Ilostando<br />
et Rejinundo el non corani uiagistro Ada |)redic(o,<br />
et causa que erat coram inagislro Ada inter dictas<br />
])arles et non aiia vobis erat conimissa , et dicte par-<br />
les nuil.mi causani liaberent coraiu eodoin inajfis-<br />
tro Ada set coram Roslando et Reymundo predic-<br />
tis in quos, ut dictuni est, translata erat co;j-nicio,<br />
racione fommissionis eis facte, vos in dicta causa<br />
procedere, racione commissionis vestrc, minime<br />
debebalis, nec idem Amanevus respondere coram<br />
vobis niiiiiiiie lonebatur, maxime rum iii commis-<br />
sione vobis fada de commissioneeorumdem Rostandi<br />
et Reymnndi nulia lieret mcncio |)or quam possi'l<br />
eoiiim commissio revocari, dicto Joliamie do (ii'eiliv<br />
ex adverso proponeute vos posse procedere, racio-<br />
uibus non obstanlibus supiailictis, lum
1C)-J<br />
tiim, contrahendi, ac eciani pelendi et recipiendi<br />
oldiffaeinnem per euiidom re,",em vel aliuni, noniim^<br />
suo, l'acieiidani ,<br />
pro quindecim niilibus niarcarum<br />
eidem Alianore per nos consdtulis et assignatis in<br />
dolem silii restituendis, si inai'itum siuim premoii<br />
conligerit, vel nobis, si eadetii filia noslia sine libe-<br />
ris decederet , ac eciam inc[uirendi valorem villarnni,<br />
lerrarum seu locorurn que eidem lilie nostre assi-<br />
gnai'i pro arris, vel sibi et nobis pro dote obligari<br />
debent, prout inter eosdem regera, pro se et lilio<br />
suo, et Johannem de Vescy et Antonium Bek extitit<br />
vel extiteril ordinatum", et eciam intrandi, tenendi,<br />
conservandi seu coniniittendi possessioncm omnium<br />
predictorum , et recipiendi juramenta iidelitatis et<br />
omnimodam obedienciam et jurisdiclionem a sub-<br />
ditis locoriim debitam , et faciendi in preinissis quic-<br />
quid jioBsenuis lacère, si présentes esseraus. Volu-<br />
mus eciam et concedimus ul liée ornnia et singula<br />
' M. F. Darwin Swift a public, le premier, dans Eiiglish<br />
liklorkid Itcviirv ( av rii 1 890 , p. 328 ) , le texte du traité conriu<br />
à Sorde, le 9 octobre 1273, entre le roi d'Angleterre et Pe-<br />
dro, fils et héritier présomptif de Jayme I", roi d'Aragon,<br />
pour le mariage d'Aliénor, fille du roi d'Angleterre, avec le<br />
(ils aine de l'Infant Don Pedro : i-Anno Domini 1373, .vii. id.<br />
Octobris, in villa Sordue. . ., doininus Edwardus, Dei gracia<br />
illustris rc!i Anglie. . ., et illustris Infans Petrus, inagnifici<br />
régis primogcnitus, volentes iuler se dileclionem et veram<br />
coricordiara firmiter durare et eandem per afGnitatis viiicu-<br />
lum consummare, convenerunt quod prcdictus dominus re\<br />
Anglie desponsaret filiam suam et illustris regine, domine<br />
Alianore, conjugis sue, majorem filio majori predicti domini<br />
Infanlis et illustris domine Constancic , uxoris sue. . . Unde<br />
predictus dominus re\ siib forma predirla filiam suam des-<br />
|)onsavit per verba de fiituro filio predicti domini lufantls. .<br />
Testibus venerubilibus patribus Auxitanensi arcbiepiscopo et<br />
episcopo LectoriMisi, Erbivardo de Gbabbenajs, comité Bi-<br />
gorne, Aymerico de Riipe Cavardi ,<br />
. ,<br />
Imberto Guidonis, Ho};cr(><br />
de ClilVord, Jnbanne de Bonn, militibus, et Antonio Bcck<br />
rleriro predicti domini régis, Bernardo Roggerii .<br />
ROLES GASCONS<br />
comité Pa-<br />
lariense, Blasio de Alagone, Atbone de Focibus, R. Dor-<br />
tbau (sic), P. de Offegato et Berengario de Monte Pavonis,<br />
militibus predicii domini Infantis. . .» Quand la jeune prin-<br />
cesse Aliéniir fut nubile (elle était née en laGù), des négo-<br />
ciations furent entamées pour le mariage. Aliéner désigna<br />
elle-même comme ses procureurs Jean de Vescy et Antoine<br />
Bek, qui avaient déjà été témoins au trailé de 1273. Le con-<br />
trat fut conclu en ellet et le mariage célébré par j)rocura-<br />
tion lo i5 aoùL i-*82; mais les choses en restèrent là. Jamais<br />
Alienor ne vit son i'|iou\ (Green, Livcs of titc princesses of<br />
Kiighiiiil , t. II, p. aS2-3o5).<br />
[A. P.. x^-1282]<br />
pro se facere valeant , vel per alios quos ad hoc con-<br />
jnnclim vel divisim duxerint assignandos, ratum ha-<br />
bituri pro nobis et tilia nostra tpiicquid per ipsos<br />
J. et A. vel per eorum assignatos aclum fuerit in<br />
premissis. In cujus, etc. Datuni ut s".<br />
MEMBR. 3. [in DORSO.)<br />
588. De Gasione de Byeniia. — Rox dilecto, etc.<br />
Johanni de Greilly, senescallo suo in ducalu Aqui-<br />
tanie, saiuteni. [Répétition littérale du n° J70.]<br />
Datum apud Cestriam , .viij. die Junii.<br />
589. De tractando cum vicecomite Ffronciaci, etc.<br />
— Rex eidem, salutem. Super fado ipiod est inter<br />
nos, ex parte una, et vicecomitem Ffronciaci, ex<br />
altéra, volumus et mandamus quod eum ipso vice-<br />
comité diligentem tractatum babeatis, ita quod cas-<br />
truni Ffronciaci de feodo nostro reinaneat, si per<br />
tractatum hujusmodi fieri possit quoquo modo. El<br />
si fortasse id perducere non possitis ad effcclum,<br />
tune cum eodem vicecomile de aliis controversiis<br />
que sunt inter nos et ipsum tractetis et eas ad cer-<br />
tum finem deducatis, si possitis, et' de fado illo<br />
nos distincte et aperte reddere curetis cerciores.<br />
Datum ut s'.<br />
590. De caMro de Penne commisso. — Rex ei-<br />
dem Johanni et magistro Stéphane de Laffyte, re-<br />
ceptori suo in Agenesio, vel eornm alleri, salutem.<br />
Cum commiscriraus dilecto nobis Hcymimdo Mar-<br />
kesii castrum nostrura d(î Penne ' in Agenesio , cus-<br />
todiendum quamdiii nobis placuerit, ita quod no-<br />
bis inde respomleat sicut alii custodes castri nostri<br />
|)redicti nobis hactenus inde respondere consueve-<br />
runt, et pro custodia illa recipiat vadia sua sicut<br />
alii custodes vadia sua pro custodia predicta reci-<br />
pere consueverunt, vobis mandamus quod eidem<br />
Reymundo castrum nostrum predictum libcrelis<br />
rustodiendum in forma |)reilida. Datuni apud Cestre<br />
ut supra.<br />
591. Rexeisdera, salutem. Cum, pro laudabili<br />
' Pcnnc-d'Agen. Voir plus haut u° 576.<br />
,
[A. l\. x'-iâSa]<br />
servicio qiiod Reymundus Markesii nobis impentlit,<br />
concosserimus ei quod ipso faabeat dislodiam castri<br />
de Penne in A^jenesio quanidiu nobis placiierit, et<br />
non sit consuetudinis curie nostre Angiie ([uod<br />
liujusiiiodi comniissioncs sub sigillo nostio quo in<br />
Anfjlia utimnr fieri faciamus , vnl)is mandanius quod<br />
eidcni Reyniuiido castrurn illud uominonostro com-<br />
mittalis custodiendum, proul ad opus noslruni<br />
juxla veslram disciecionom ma{jis viderilis cxpe-<br />
dire. Datum ul s".<br />
Vacat fjuia aliter ex alia parte rotuli.<br />
592. De biirgeiisibus de Podio, etc. — Rox oidciu<br />
Jobanni, salutein. Quia vobimus quod causa quo<br />
est iiilor nos, ex parlo una,ot burjronsosde l'odio',<br />
ex allora, dobilo liiie deoidalur, \obis iiiandanius<br />
quod ad decisionem ejusdoni cause, quanicicius se-<br />
("unduin lejjoin et consuoludinoin parciuni illarum<br />
potcritis, duiii laiiion jus noslruni in oiiiniijus sal-<br />
vuiii sit, procodatis et quid inde fecoritis nobis in<br />
proxinio parloamonlo nostio post feslum sanrli Mi-<br />
chaeiis proxiino fuluiuin distincte et apertc con-<br />
slare faciatis. Datum ut s".<br />
593. Pro Poncio de Cur. et aliis in brevi. — Rex<br />
eidem, salutcm. Mandamus vobis quod, si Puncius<br />
de Cur. , Ri'yuiunthis Fulconis, Poirus Truk , Klyas<br />
Reginaldi et alii conipUces sui, capti et detoiiti in<br />
l>iisona nostia pro quodani contemptu qiiem nobis<br />
fecisse dicuntiu-, ])rcstiloiiiit voi)is racionabileni sc-<br />
curitatoni, videbcet quibbet pro quolibet, vei alio<br />
modo racionabili, ad supponendum se alteet basse<br />
voluntati nostre pro contemptu illo, tuuc ipsos per<br />
bujusniodi securitateni a prisona qua occasione pre-<br />
dicta detinentur, sine dilacione debbcrari faciatis.<br />
T. R. ut s".<br />
59.'i. Pro Guidone de Leiiniaco. — Rex eidem,<br />
salutem. Quia por litteras veslras patentes quas<br />
nobis nuper transmisistis accepinius quod quedam<br />
res, que dudum adjunctc fuerunt niancrio de (lani-<br />
pania ' luinc sunt loco pertinenciarum ejusdeni<br />
' Sans doute Puch-dc-Gontaud (Lot-et-Garonne, arr. Nc-<br />
rac, c Dtiiiiaz.in).<br />
' Voir |>las haut n* 588.<br />
ROLES GASCONS. 163<br />
nianerii, vobis maïKbimus quod res ilias dileclo<br />
avunculo et fideb noslro Guidoni de Leziniaco, cui<br />
manerium de Canqiania cuni suis pertiLicnclis cou-<br />
cessimus, babendum ad totara vitam stiam, res<br />
ilhis nomine pertinenciarum ejusdcm mancrii bbe-<br />
relis babeniias in forma predicta , et , antequam res<br />
illas eidem liboraveritis, recipiatis abeo cartain suf-<br />
ficientcm ad opus nosirum quod ipse in manerio<br />
iJlo seu rébus ad illud pcrtineutibus nuibuii jus,<br />
nisi tantummodo ad vitam suam . poterit vindicarc.<br />
Uatum apud Cestriam , .xix. die Junii.<br />
.')95. Pro fmlribiis Minoribu.'i de Leclora '. —<br />
Rex dilecto et (idoli suo Jobanni de Grcilly, juiiiti,<br />
seiiescallo suo Vasconie, salulom. Ex |)arle fraimm<br />
Minorum do Eeclora nobis extiiit liiiiiiililor- suppli-<br />
catum quod, cuiii oisdcm inhibuissemiis, ad in-<br />
stanciarn et ijuerelaiii cpiscopi et liominurn de Loc-<br />
tora, ne in jilalea quani babeiit iiil'ra civitalcm de<br />
Leclora, in (]ua eciani editicare inceporaiil , ultcrius<br />
edificarc présumeront , donec intor ipsos fratres et<br />
eosdem episcopnm et lioniines dicte ville, in quo-<br />
rum prejudicium idem ediGcium fieii dicebatur, de<br />
mentis cause cognosceretur et didineietur, eaiidem<br />
inbibicionem amoveri de gracia facerenms; nos ijji-<br />
lur, sic volontés oisdem frati'ibus existere graciosi,<br />
ut aliis injuriosi esse minime videanuu', vobis man-<br />
damus quatinus super hiis que in dida plalea infra<br />
diclam civitatem baclenus adquisicrunl, dummodo<br />
ibidem ultorius nil adcpiirant, prediclaiii iiiliiiiicio-<br />
nem amovoatis quantum ad nospertiact, nisi lumen<br />
predicli episcopus et bomines dicte ville causam<br />
racionabileni |)retenderint, quare id lacère minime<br />
deboalis, su])erqua, auditis parlibus, faciatis bine<br />
inde justicic complementum. T. R. ut s".<br />
59G. Pro C.omitissa, domina de Doiiomonte. —<br />
Rex eidem Jobanni, salutem. Ex parte Gomilisse,<br />
domine de Bonomontc, nobis monstratum oxtitit<br />
([uod, cum osset in possessionc paciOca casiri de<br />
Bonomonte, dilectus et (idolis noster Aiigerus Mota,<br />
miles, locum vestruni tenons in Ajjonosio, predic-<br />
' Putili'qiar Chaïupoilion-Figeac, Lettres Je rois et niticSf<br />
t. I, p. .'iofi, d'après une copie de Bréqnignj.
IGi<br />
tam ilominam propter quoLldum iiuinlium quoJ<br />
Forlunaiius, Joliannes et Gerardus, filii ejusdem<br />
domine, in terra noslra perpeirasse diciiiUur, in-<br />
debite disseisivit, supplicans ut predicluni castriuii<br />
eidem restitui mandaremus; unde nos, volenles<br />
eideni domine gi'aciam facerc in hac parle, voljis<br />
mandamus quatinus diligenter inquiratis si predicli<br />
(iiii ejusdem domine de predicto murdro l'ueriut<br />
culpaijiies, et si hoc fecerint se defendentiljus, et si<br />
predicta domina de eodem Castro fuerit contra jus-<br />
ticiani disseisita; hoc autem per veritalera, famam,<br />
presumptiones et credulitatera inquiratis, rescri-<br />
bentes nobis per veslras clausas lilteras quid super<br />
hoc poteritis invenire. Si vero dicta domina super<br />
restitucione dicti castri intérim agere vohierit, ce-<br />
lerem justiciam faciatis eidem. T. ut s°.<br />
597. De viatrimonio flic régis. — Rex dileclis<br />
et lidchbus suis Johanni de Vescy et Antonio Bek<br />
saluteiii. Per liiielcm clericum uostrum, magistrum<br />
Bonettum de Sancio Quintino, audita reiacione de<br />
hiis que cum egregio principe, rege Arragonum,<br />
super niatrimonio lilie nostre et [iriniogeniti sui<br />
per vos ordinata existunl, conteuli sunuis ])ienias<br />
et ])arali ; quare vobis inandanuis, liahila dehliera-<br />
rione cum consdio uostro, qualinus diçlum mulri-<br />
monium juramento lirmetis, et qiunitum cum jure<br />
poteritis, com])leatis. Arras autem non augnienlum<br />
ehginms et per vos ehgi precipinuis. Terminuiii<br />
eciam traductionis predicte lihe et solucionis pe-<br />
cunie dotis sue voiunuis assignari per vus ab in-<br />
stanti festo Omnium Sanctorum uscjue ad duos<br />
annos, si ])otestis commode, siu autem a dicto l'esto<br />
us([ue ad anuum ; ita quod tune predicta liHa ad<br />
partes illas sit adducta. Regina eniin, mater sua, et<br />
karissima mater nostra nolunt suslinere, projiter<br />
teneritatem ejusdem lilie, quod antea Iraducatur.<br />
Hanc autem racioncm eidem régi vel lilio suo po-<br />
teritis assignare; Htteram autem nostram obliga-<br />
toriam super solucioue dolis l'acienda vobis mit-<br />
timus, si necesse lùeril Uberandam. De sedicione<br />
autem inota per Wallenses non moveainini, quia<br />
eosdem non credimus uec presumimus aiiipios<br />
habere fautores , et de die in diem potestas eorum<br />
minuilur; et speranuis quod in brevi jileuissime<br />
,<br />
ROLKS GASCONS. [A. R. x'-iaSa]<br />
conlundeniur ; uec occasione eorumdem vohuiius<br />
ut, omisso expedicionis vestre aliquo ai'ticulo, ve-<br />
nire festinancius properetis. T. ut s°.<br />
598. Francia. — Régi Ffrancorum rex Angiie,<br />
saiutem et felices ad vota successus. Cuni ex virtute<br />
pacis inter indite recordacionis Lodowicimi, pa-<br />
treni veslrum, Fliancorum, et karissimum patrem<br />
nostrum, Angiie reges, et ex ordinacione Ainbia-<br />
nensi mulla nobis in Lemovicensi, Petragoricensi<br />
et Catiucensi diocesibus iiberare leneamini, que<br />
liberata non fuerunt , et umlla que liberata et postmodum<br />
sub prisa fuerunt restituere debeatis, ad<br />
que requirenda diiectos et fidèles nostros Johannem<br />
de Greilliaco , militem , senescallimi nostrum Vas-<br />
conie, et magislrum Reimundum de Fferrar. ad<br />
vos duxinuis destinandos, placeat exceUentissime<br />
vestre régie majeslati facere liberari premissa et<br />
inipusicioucui super fado Caturcensi, prout alias<br />
secundum l'ormam pacis ])redicte inchoala extitit,<br />
lerminari. Litteras eciaiu tangentes terias Agenesii<br />
et Sanctonie, per vos nobis reslilutas, que pênes<br />
magistrum Egidium (Jameiini, pi'ocuratorem exe-<br />
cutorum comitis Pictavensis, residere dicuntm- et<br />
ad regimen predictaruin terrarum nobis sunl neces-<br />
sarie, placeat domiuacioni vestre senescallo uostro<br />
Vascouie facere liberari. \';deat ceisitudo vestra bene<br />
et diu. Datum apud Cestriam , .xxj. die Junii.<br />
599. Pto burgensiliiis et liabitatoribus hmlide<br />
Rex dileclo sibi in Cbristo Petro,<br />
Saleeterrc '<br />
. —<br />
abbati Sancli FQ-emerii, saiutem. Cum nuper vobis<br />
injuuxerimus cpiod in loco Salvelerre ^ quaudam<br />
basiidam nostram, quam bone incmorie Petrus,<br />
predecessor vester, ad mandatum nostrum mcepe-<br />
rat, lieri faceretis ibidem, et poslmodum, pro eo<br />
quod quidam de hominibus nosiris Vasconie fac-<br />
tioni illius bastide se opposuerunt, asserendo rpiod<br />
bastida illa in prejudicium facta fuerat eorumdem,<br />
ejusdem bastide factionem ad tempus suspeiuli et<br />
quaudam intpu^stam inde lieri fecerimus per diiectos<br />
et fidèles nostros, inagistros Adam de Norfolch. et<br />
p. 3;|.<br />
1*uI)Im/ djins les Archives liisl'jri'iiies de la Gironde, t. Vil,<br />
Siiuveterre. Voir pins liant n" ôai.
[A.R. x--ia82]<br />
Johannem de Fforgelis, super jui'e eorum qui bas-<br />
tide illi se opposuerunt ; per quam quidem inques-<br />
tain , cuin dchila juris sollcinpnitate faclain et noLis<br />
liansinissaiu ac dilifjenter inspcctain et cvajninalain,<br />
lucide compertum fuit quod iili qui se op|)osuerunt<br />
bastide predictc nicbil pro se habebaut seii probai'e<br />
potueraiil , iicet super lioc coiain iiiquisitoribus<br />
nostris predictis testes quos voluerant produxissent<br />
per quod i)astida illa, sicut eani fieri prccepinius,<br />
(icri non polerat aut dcijebat, nos, bastidani pre-<br />
dictam , quam<br />
ex causis premissis sine injuria alicui<br />
facienda facere possunuis, conipleri vob'ules, vobis<br />
inandaiiius quod bastidani piedictani fieri et manu-<br />
teneri laciatis, |ir(iut ineepla fuit et prout ad o|)us<br />
noslruni et utililatriu iioniiiuiiii noslronini de bas-<br />
tida iila iiiajjis videritis expedire. Datum apud Ccs-<br />
Iriani , .iiij'°. die Julii.<br />
GUO. Uex diicclis ciericis suis niajjistris jobanui<br />
de Ffurgetis, Reymundo de La Fferer. et Ber-<br />
nardo Fl'abri , etc. Cuni nirper injuuxerimus di-<br />
leclo nobis in Cliristo abbati Sancti Ffremcrii<br />
quod in loco Salveterre, quem abbas nionasterii<br />
Bloviinontis ' et Jordauus de Podyo nobis dederaiit<br />
quandani baslidam ([uani boue uicniuric l'cli'us,<br />
predeeessor suus , ad niandaluin nostruni inceperal,<br />
licri faceret, et postuiodum, pro eo quod (blocti et<br />
fidèles noslri Jubanncs de tireiily et Alex[aader] de<br />
lirijjeriaco baslidam iilani in prejudicium ipsoruni<br />
fuisse dixcrant inchoatam, ejusdem bastide ulterio-<br />
reni factionem suspendi fecerimus ad tcmjius, et<br />
inquestam lier! dejureeoruuuleni Joliannis et Alex-<br />
nndri et omnium aiiorum qui se ibidem jus baberc<br />
dieebant; per quam (piideni inquestam per diioctos<br />
et fidèles nostros niajfislros Adam de .Noil'olcb. et<br />
Jobanuem de Fforgetis, vocatis coram eis omnibus<br />
(pios neffocium iliiid tangebat et qui iiupieste illi<br />
intéresse vulebant, cuiii débita juris sdllempnitate<br />
factam et per eosdem niagistros Adaiu et Jobanneni<br />
nobis Iransiiiissamac diligenler iiis[)eclaiu et exami-<br />
natani, lucide compertum luit ijuud iili (|ui se oppo-<br />
suerunt bastide predicle nicbil pro se habcbant scu<br />
' r,a Gallia clirislinna (I. l, col. 1217) marque un Guil-<br />
laume I'' abbé de Blaziinont ((lirondc, arr. la Itéoîe, r. Sau-<br />
vetcrro) en 12G7 et en i3o6.<br />
, ,<br />
ROLES GASCONS. 165<br />
probare potuerant, licel super hoc coram inqui-<br />
sitoribus predictis testes quos voluerant produxis-<br />
sent, per quod bastida illa, sicut eam fieri prece-<br />
pinms, fieri non poterat aut debebat, nisi quod<br />
duodecima vel décima pars ejusdem baslide sita<br />
est in solo Atbalasie ', «pie fuit uxor Riidelli de Rri-<br />
geraco, per cpiod predicto abbati Sancti Ffremcrii<br />
dedinuis in mandatis quod ipse baslidam illnm,<br />
quam ex causis premissis sine alia injuria alicui<br />
facienda facere possunuis, compleri et inaniilenori<br />
faciat, prout incepta est et prout ad opus nostrum<br />
et hominum nostrorum de bastida illa iiiagis viderit<br />
expedire, nos, per baslidam illam neiiiini injiiriari<br />
volontés, vobis niandamus quod vos onines vel duo<br />
vestruiu, assumpto vobiscuni [ircdiclo abbalo Sancli<br />
Ffremerii, quem custodein nostrum illius baslide<br />
deputavimus , ad locum baslide predicte personaliter<br />
accedalis, et soliim illud predicle Athalasie, in qiio<br />
décima vel duodecima pars dicte baslide est, sicut<br />
jiremiltitui', incboata, videatis et de aliis terris pre-<br />
dicli abbalis Rlavimontis et Jordani, (jiii locum ad<br />
baslidam illam faciendam ibiilcm iu terris suis<br />
nobis dederunt, juslam et debilam recoinpensa-<br />
cionem per escambium vel ulio modo, si piedicta<br />
Allialasia voluerit, noiuine nostro assignari et ba-<br />
berc faciatis, jirout ad ntilitatem suam et habila-<br />
torum ejusdem bastide magis videritis convenire,<br />
salvis semper nobis actionibus nostris versus ean-<br />
deni Atbalasiam compctentibus, cuni inde loqui<br />
voluerimus versus eam; et si forsan eadem Atlia-<br />
lasia [iro solo suo predicto aUas terras ibidem iu<br />
escambium admittere noluerit, tune baslidam pre-<br />
dictam ex alia parte ejusdem bastide in solo pre-<br />
dictorum abbatis Rlavimontis et Jordani lieri, et<br />
dictam decimam seu duodecimam partem soli [ire-<br />
dicle Athalasie, in qua dicta pars baslide sita est,<br />
reslitui faciatis eidem ; et de consilio |)redicti abbalis<br />
Sancti Ffremerii provideri faciatis de libertatibus et<br />
liberis consuetudinibus quas habitatores ejusdem<br />
bastide et bui'geuses nostri ibidem liaberc, etqiiibiis<br />
uti et gaudere possiiit, ad securitalcm iilorum et<br />
commodum nostrum ; et do libertatibus et consue-<br />
tudinibus illis, cmn inde per vos provisum fueril,<br />
' Voir plus loin le n' 768 , où flic est appelés Tiialcsia.
166<br />
riobis distincte et apeile sub sigillis vestris vel si-<br />
gillis (luoriim Ycstriiui coustare faciatis, ul nos<br />
super liljerlatibus et liberis coiisui-ludinibus illis eis<br />
litleras nostras patentes Qei-i faciamus. Datum ut<br />
supra.<br />
MEMBR. 9.<br />
GO 1. Depoteslnteilataveridendi domos, vineas, etc.<br />
— Uex Stepbano de Laffyte, receptori reddituuni<br />
suoruin in Agenesio, salutoni. Ut terras, domos,<br />
vineas et alia tenementa minuta que nobis in Age-<br />
nesio sunt vel erunt vestro tempore ineursa, ita<br />
quod precium vendiciouis cujuslibet eorumdein<br />
tenementoruin vel possessionum precium centum<br />
iiiiraruiu turonensium non excédât, per visum di-<br />
locti et fideiis nostri Augeri Mota, railitis, ad uliii-<br />
tatem nostram vendere, permutare seu in empbi-<br />
leosim perpetuam vel ad tenipus Iradere nosiro<br />
nomine valeatis, vobis damus pleuam et liberani<br />
poteslatem. In cujus, etc. Datum apud Ceslriam<br />
.XX. â\o Junii.<br />
60:2. Pro magistro Reymundo Stincii. — Rcx<br />
eidem Stepbano, salutem. Ex parle magistri Rey-<br />
mundi Saucii, judicis nostri in Agenesio, nobis<br />
extilil supplicatum ut salarium sive vadia que de-<br />
bentur eidi'm pro servicio suo cum arreragiis, se-<br />
cunduin convenciones habitas inter ipsum R., ex<br />
parte una , et vencrabilem patrem R. , Batboiiiensem<br />
et Wellensem episcopimi, et Ottonem de Grandi-<br />
sono, mililem noslrura, ex altéra, dum gerebant<br />
vices nostras in jiarlibus Vasconie, solvi [et Hbe-<br />
rari] mandaremus; unde nos, attendentes quod qui<br />
ad onus eligitur repelli non debeat a mercede, vobis<br />
precipiendo mandamusqualinus predicta vadia cum<br />
aireragiis et debenda , quamdiu in servicio nostro<br />
l'uerit ibidem, liberelis; et nos ea iu compote ves-<br />
tro preci[iiums allocari. In cujus, etc. Datum ut s°.<br />
603. De pntc.flnte diila compoiiciuli cum vicecomite<br />
de Fronciaco. — Rex omnibus, etc. , salutem. Scialis<br />
quod dilectis el ildelibus clericis nostris magistro<br />
Bonelto de Sanilo Quintino, Reymundo de Ffer-<br />
rariis et Rernardo Fabri, vel duolius ex ipsis quos<br />
présentes esse contigeiit. danuis potestalem com-<br />
,<br />
ROLES GASCONS<br />
[A. R.X°-1289.]<br />
ponendi pro nobis cum vicecomite de Ffronciaco<br />
super omnibus querelis quas babel contra nos, vel<br />
nos contra ijisum , excepta (piestione quam contra<br />
ipsum et conimunitatem Petragoricensem movimus<br />
in curia Ffrancie, super feodo et justiciatu castri<br />
de Ffronciaco et pertineuciarum ejusdem, ratum<br />
liabituri ijuicquid per ipsos, vel duos ex ipsis ac-<br />
tum fuerit in premissis. Et composicionem faclam<br />
per ipsos, ut diclum est, ratificare et confirmare<br />
promittimus bona (ide. In cujus, etc. Datum ut s°.<br />
606. De coiistahuhrio Biifdcfjale. — Rex consta-<br />
bulario suo Burdegale, salutem. Quia circa prose-<br />
eucionem negociorum noslrorum in Vasconia multas<br />
et diversas oportel expensas facere, de quibus ga-<br />
rantum aliquod non babetis, volumus et precipi-<br />
mus ul ea que per visum et preceptum dilectorum<br />
clericorum noslrorum ,<br />
magislroium Reymundi de<br />
Fl'errar. et Beruardi Fabri, ad utilitatem seu uc-<br />
cessitatem nostram et negociorum noslrorum ex-<br />
penderitis, vobis in vestro compoto alloceulur.<br />
In cujus, etc. Datum ut s".<br />
605. De hastida de Salvalerra custodieiida , etc.<br />
— Rex dilecto sibi in Ghristo Petro de Sancto Mi-<br />
cbaele, abbati Saucti Ffremerii, salutem. De fideli-<br />
tate et circmiispectione vestra liduciam gerenles<br />
specialem, vos cuslodem nosirum bastide de Salva-<br />
lerra quamdiu nobis placueril facimus [et] constitui-<br />
mus per présentes , vobis mandantes quod bastidam<br />
prediclam, sicut incepta est, Ceri et compleri fa-<br />
ciatis, et eam cuslodialis et manuleneatis, prout<br />
ad utibtatem nostram et burgensium ac habitato-<br />
rum ejusdem basiide magis videritis expedire; ita<br />
([uod de exilibus inde provenienlibus nobis possitis<br />
respondere; et circa custodiam ejusdem bastide<br />
tabler vos babeatis (juod ex boc circumspectionem<br />
et diligcnciam vestram merito debeamus commen-<br />
dare. Volumus autem et mandamus per présentes<br />
senescallo nostro et omnibus aliis ballivis et iidelibus<br />
nosUis parcium illarum quod vobis, quoad négocia<br />
bastidam illam tangencia , pareant et intemlant. In<br />
cujus, etc. Datum apud Ceslriam, .iij. die Julii.<br />
606. Pro burgciisibiis de hastida Sdlvetcrre. —
[A. U. x°-i28a] ROLES G ASCONS. 1G7<br />
Kex dilecto et lideli suo Jobaimi de Grelliaco, se-<br />
uescallo suo Vasconie , et omnibus aliis sencscallis<br />
\ asconic qui [H'o tem|)ore fueriiil, et eonini locurn<br />
tenenlibus, saliitem. Volenles Beruardum de Se-<br />
naux, presbilerum, Wiilebiiuni lieymundide Segur<br />
et Jordaimm de Podio et coniiii {Tenus, ac aiios<br />
burgenses et homines de baslida nostra Saiveterre<br />
in suisjuribus nianuteneri, protegi et defendi, ita<br />
(|und prrvosaut abos baibvos nostros ibidem nulla-<br />
tenus indcbile molesteiitur, vubis mandanius (|Uod<br />
prediclos Bernardum, Willelraum et Jordanum et<br />
eorum genus ac alios Inu'gi'nses et bomines nos-<br />
tros de bastiila j)redicta manutcneatis, prolegatis<br />
et deferidatis, non inferentes eis vel, quantum in<br />
vobisest, inferri peiinilleiiles injuriam, molestiam,<br />
dampnum, impedimentum seu gravameii; et, si<br />
quid eis forisfactum fuerit, id eis secnndum foros<br />
et consuetudines parcium illarum eisdem faciatis<br />
emendari. In cnjus, etc., quamdiu régi placuerit<br />
duraturas. Dntuin ut s*.<br />
607. De casiris Vasconie munimdis, etc. — Rcx<br />
dilecto et fideii suo Johanni de (îroibaco, senescallo<br />
suo Vasconie, saiutem. Super eo quod nobis de ser-<br />
vicio domini régis Flrancoruni sunimonito scnp-<br />
sistis, vobis signilicnnuis qudil (be et k)C0 sum-<br />
monicionis ejusdera intersitis personaliler, diccntes<br />
qiiod pro noliis accessislis ibidem, ot si vos de ser-<br />
vicio ([uod a nobis cxigunt fuerint aliocuti, respon-<br />
deatis quod in pace inde inita nondum reperitur<br />
dicti servicii cerlitudo, set nicbibiminus parati estis<br />
de gentibus nostris dicto dumino régi succursum<br />
facere in suis agendis cum fueritis requisiti, sicut<br />
a nobi< babotis speciabter in preceptis. De casiris<br />
autem nostris in \ asconia munien(bs, abas vobis<br />
signiGcavimus quod ea raeliori modo ({uo possetis<br />
niunirelis; nnde de Iiiis que in partibus iliis de<br />
nostro perquircrc poteritis, municionem facialis in<br />
eisdem, quia tani pro guerra nostra Wallie' quara<br />
])ro abis necessariis que nobis incumbiuil pecuniam<br />
ad boc vobis ad presens transniittere non vaiemus.<br />
De draperia autem a[)ud Burdegalam facienda, me-<br />
' I.asccondecampagnccontre<br />
les Gallois occupa Edouard I"<br />
pondant prosquo toute l'année 1281; le dernier prince indé-<br />
pendant, l.lewellyn , fut tué le 11 décembre.<br />
moriter credinuis vos tenere quod lam ore (piani<br />
litteris vobis alias iujunximus quod cum civibus<br />
nostris Burdegale tractalum et colloquium babe-<br />
retis super commoditale tpie' nobis accrescerc<br />
potcrit in bac parte et certitudine perpétua nobis<br />
inde facienda, de quibus adbuc nos ntdlaleiius<br />
cerciorastis ; pcr quod cum eis super boc, proul<br />
expedire videritis, colloquium babeatis, quia de<br />
nostro circa boc ali(piid apjionere consilium non<br />
babemus, quousque de commodo et ejusdeiu secu-<br />
ritate nobis constiteril evidenter; ex tune enim con-<br />
silium liîltcbinuis (juid circa boc facere nobis fuerit<br />
oportunum. Ceterum , qualiter terra nostra Vasconie<br />
feodis et elemosinis oneralur salis sumus certi,<br />
nicbiiominiis lamen aiii exinde proveniunl exitus<br />
et conuuoda, de quibus ea que nobis incundninl<br />
ibidem vos posse sustentari credimus condecenter.<br />
T. U. apud Hotbelan^, .xxj. die Julii.<br />
608. Pro Jiideis Vasconie. — Rex dilecto et lideli<br />
suo Jobanni de Greilly, senescallo suo Vasconi»;,<br />
salulem. Quia noliunus ipiod Judei parcium illarum<br />
per lallagia vel peralias prestariones nobis lariendas<br />
in lantum onerentm- quin habeant unde racionabi-<br />
liter sustentenliu-, vobis mandamus cpiod prefalos<br />
Judeos per lalliagia seu preslaciones liujusiuodi<br />
plus justo et solito non gravetis, nec ipsos aliler<br />
quam tractari debent im|)0sterum pertractctis. T. R.<br />
apud Uothelan, .xvj. die Augusti. Et sunl clause.<br />
Consimiles liltere diriguntur pro Judeis parcium<br />
illanim constabulario Burdcgali'. T. ul s".<br />
609. Pro majore et communitate civitatis Balone.<br />
— Rex dilecto et (ideli suo Jobanni de Greilly,<br />
senescallo suo Vasconie, salulem. Supplicaverunt<br />
nobis major et commimitas civitatis nostre Baione<br />
quod assisam in civitate predicta, qualeiii cives<br />
nosiri Burdegale in civitate sua liaberit, ij)sos pcr-<br />
millamiis babere. Quocirca vobis mandamus ([iiud ,<br />
inlellocla pleiiius pelicione eorumdem iii bac p.uto,<br />
ipsos [assisam] bujiistuodi pcrniittatis babi're,<br />
prout ad communeni eorum uliblatem viibu-ilis<br />
' Ms. q'tarn.<br />
' Hhuddiau, comte do Flint, en Galles.
168 ROLES GASCONS. A. n. x-isSal<br />
exjicilirc; ila qnod uobis per hoc daiupnum vel<br />
])reju(licium luillum Gat. T. ut s°. Et sunt clause.<br />
G 10. De basis Baioiic Iradeiidis. — Rex eidom<br />
senescallo, salutcm. Qnia voliinuis quod de basis<br />
nostris Baione samper cominodum iioslrum (lal,<br />
voLis iiiandamus quod Petro Arnaldi de Villa ' et<br />
Petio Reymuiidi de Aidi[r]^ basas nostras ibidem<br />
tradatis, prout base bnjusmodi aliis Iradi consue-<br />
verunt ibidem tempoiibus letroactis et prout ad<br />
Vùliintalem nostram videiitis faciendum. ita (amen<br />
quod aliis super boc con({ueri voleutibus respon-<br />
deant et stent juri. T. ut s°. Et sunt clause.<br />
Gll. Pro Pclro Arimldi de Villa'. — Rex om-<br />
nibus, elc. , sïiiutem. Sciatis quod concessimus,<br />
quantum in nnbisest, Petro Arnaldi de Villa, civi<br />
nostro Baioue, (juod in solo suo proprio, inlVa civi-<br />
tatem pp^didam, Ijaineiiin et sluvas facere possit<br />
duni lamen non sit ad nocumentnni alioruin, et<br />
quod inde stet juri in cnria nosha, si quis super<br />
hoc loqui voluerit versus ipsum. In cujus, elc. T.<br />
ut supra.<br />
612. Pro reffiiia AngUe, maire régis. — Rex<br />
dileclis el fidelibus suis Jobanni de Greylly, se-<br />
nescailii sun Vasconie , vi'l Reynuuido de Mirallo,<br />
conslabulai'io Burdeg-ale, salulem. ()nia vobinuis<br />
quod nclingenle et triginta (piinijue libre slerlin-<br />
goi-uni in quibus lenemur karissime nialri noslre<br />
Alianore, regine Anglie, el que sibi assignatesunt<br />
racione dotab'cii sui in custumis nostris Burdegale<br />
|)er novas convenciones internes el ipsani fadas, in<br />
l'esto aposlolorum Simonis el Jude [iroxinio futuro,<br />
juxta lenorem litlci'arum inler ipsani el nos inde<br />
confeclanini, modis omnibus persolvanlur, vobis<br />
manda mus ipiod pecum'ani prediclam eidem mntri<br />
noslre vel cjus certo attornalo persolvalis ad ler-<br />
minum predictuni sine ulleriori dilacione , nisi pe-<br />
cunia illa in loto vel in jiarlc sibi fuerit persolula ;<br />
t, si peeuninm illam eidem matri nosli'C ad 1er-<br />
minuiu predicUnii non solverilis, lune attornalo<br />
' .Surricrro Ainaiid de Viole, voiries n"' 88 et ¥^1<br />
'' Ardir est le jinui d'une famille connue do Rayonne.<br />
^ Ms. Vinea.<br />
.<br />
,<br />
prefate malris noslre slalini post eundem terminum<br />
custumas illas tenere et omnes exilus earuni-<br />
dem per visum alleiius veslrum de die in diem<br />
percipere permiltalis, donec eidem malri noslre de<br />
pecunia predicta per recepcionem bnjusmodi plene<br />
fuerit satisficluni. El hoc, sicul nos el bonoreru<br />
nostrum diligilis, nullatenus omillalis. Teste me<br />
ipso apud Rotbelan, .iiij. die Oclobris, anno x°. Et<br />
sunt clause.<br />
613. Pro alibate Pindingcnsi. — Rex senescallo<br />
suo in dncalu Aquitanie et omnibus ballivis el fide-<br />
libus suis ibidem, salulem. Cum dederimus licen-<br />
ciatn dilecto nobis in (.hristo abbali Radingensi,<br />
ob quedam négocia que sibi incumbunt, regnum<br />
noslrum exeundi et aliquamdiu in ])arlibus trans-<br />
marinis niorandi, nos diclum abbalem,eo amplius<br />
quod abbacia ejusdem de advocacione noslra et de<br />
fundacione progenitorum noslrorum exlitit ', Irac-<br />
tari favorabiiiler cujiii'ntes , vobis mandamus quod ,<br />
si ipsum alirubi sub poleslale noslia in dncalu<br />
jirediclo iransire conligeril vel morari, admillalis<br />
eundem curialiler et lienigne, non permillenlcs<br />
quod in persona sua vel bominibus aut rébus suis<br />
per aliquos iridebile moleslelur. Et, siijuid ei foris-<br />
laclum fuerit, id eidem l'acialis absipie dilacionis<br />
inconimodo emendari. T. R. apud Dinbegh ", primo<br />
die Novembris'.<br />
' L'alibaye de Reading avail été en effet fondée en liai<br />
par Henri I"(Du(;dale, Monaaticon iingUcannm , t. IV, p. a8).<br />
i/abbé à (pii le présent acte est adressé était Robert de<br />
lîurgate, 1268-1987 (ibUl ]i. 3i).<br />
,<br />
^ Denbigh , en Galles.<br />
' Le rôle des années 8-10 d'Edouard I'' se termine par la<br />
transcription d'actes rédi(;és en français et tous relatifs à l'ad-<br />
minislration du Ponlbieu. Ces actes couvrent 1 e dos do la<br />
MEMBRANE 2 et ceiui de la îiembrxsa i. Le recto de la mem-<br />
BRiKA 1 est en blanc, sauf l'annotation suivante, qui sert de<br />
titre au riilc tout entier :<br />
Vasconia. — De asnis regni nEcis Edwardi , filii iiecis IIbn-<br />
RICI, OCTAVO, NONO ET [dECIMo].<br />
Et notandnm qnod fimnia que tauffunt ]'asroniain ifrotitlatituv<br />
infra istum rolulum , et ca que lan
Mil<br />
ROTULUS VASCONIE<br />
HE V>>() l«E(iM MEGIS EmV\ni)l I liNDECIMO.<br />
MKMIIII. G.<br />
(»l/i. De iiKiffislio Jdlmniie lie l.iiscy , admisso in<br />
clericuiii irifi.s. —<br />
\\o\ ilili-clis silii iiuijjistiis liii-<br />
iii'tlo (le Siinctii Quiiiliiio cl ccteris i)rocuialoiil)us<br />
suis iii ciiri.'i Kraiicif i'\islen(iliiis. s.iliili'iii. (Juia iiil<br />
misimus discrcturii \iruni, iiuigislnini Jolianneni<br />
(le Lascy, jiiris ci\ilis professorciu , iii raniiliareni<br />
clpricuni nosirum, volfules quod ipse Iraclalibiis<br />
aegocioruin noslronim in cuiia Franciu peisona-<br />
liter inlersil (jnamiliu iiobis placucrit, proul ei pcr<br />
nos esl injuncliim, ita cpioil négocia illa de consl-<br />
lio vestro cl siiu regaiitiir el fianl, vobis niandanuis<br />
({uod eiindeiH niagistruin Joliannoiii ad hujiisinodi<br />
nostra négocia traclanda advncelis inler vos, tpio-<br />
ciens opiis luoril . cl in cis de consilio suo opcre-<br />
niini in foiina piediclo. In cujns, elc. , duraluras<br />
donec aliud indc duxcriinus ordinandnin. T. It.<br />
apnd Rotlielaii ', .v. die Dccembris, anno, etc., nn-<br />
decimo [ i a8:! |.<br />
(ilT). De tompoxicioiie facienda intcr ricecomilcm<br />
IJrunciaci et regem. — Ik'X onniibus, elc, sabi-<br />
teni. Sciatis quod nos diieclis clericis nostris ma-<br />
gislris Bonello de Sanct» Quintino, Heynnindo ili><br />
Kfcrar. , et Bernardo Fabri , vel duobus ipsKi-um<br />
([uos présentes esse contigerit, daiiuis polestateni<br />
Iraclandi et ordinaiidi curii vicecomite de Flron-<br />
' llhuddlaii,<br />
coiuté rie Fliiit, nii (îalles.<br />
nÔLES (ilSC.OSS. — II.<br />
(128-2-1283.)<br />
ciaco de coniposicione lacieiida, iioinine nosdo,<br />
snpor onniilxis ([ucieiis, actioiiibiis, son dcniandis<br />
molis inlor nos, ex jinrlc una, cl ciindeni vice-<br />
comilcm, c\ altéra, sive sint realcs sive persona-<br />
ics, excepta causii pcr nos contra ipsuin niola in<br />
cnria Francie sujicr indebit;i advocacione caslii<br />
de Flronciaco, et super jiirisdiclione cl subjec-<br />
tione cjusdem castri, ratuiii iiabilnci quicipiid<br />
per eosdeni clericos noslros vel duos ipsoruin ac-<br />
lum l'uciil in [)rciiiissis. hi cujus, elc, duraturas<br />
ipiousquc cas duxcriinus rcvocandas. Datuni apnd<br />
Rolhclan, .v. die Dccembris.<br />
GKJ. L)e compostcione Jdcieiida inler rrf^cin et<br />
eptscopiim et cnpitulum Aiiicieiises. — Rex omni-<br />
bus , etc. . salutem. Sciatis (piod nos dilectis et (idc-<br />
libus i\ostris Jolianni de Greiliy, niiliti, senescalli)<br />
noslro Vasconie, et magislro Konelto de Sancio<br />
Quintino, in ecdesia Lemovicensi archidiacono,<br />
vel eonim alteri, damus poteslalem tractandi et<br />
.<br />
orcbnandi cum veneiabili paire . . ', e[)iscopo, et<br />
c^pitulo Aniciensibus , de com|iosicione lacieiida<br />
nomiiie nostro inler nos et eosdeni cpiscopuin et<br />
capiliilum, in causa ipiam iidem episcopus et ca-<br />
pituluni habent contra nos in cnria Francie super<br />
leodo et doniinio coiiiitalus de lîigorra"; et quid<br />
per ipsos Jobannem d Boiielliiiii vel eoruni alte-<br />
' I.o iiiiiu csl en blanc. C'est (iiiillatiiiie 11 do la l!oiii>,<br />
évi>(|iio du l'uj, mort en it!8.3 (Gallia chrimiaiia , 1 (I.<br />
col. 7181.<br />
- Sur cft |ii'
170 ROLES (;ascons. \K. R. 1282<br />
nim aciiini fiieril in preiuissis, laluni hahebimus<br />
et compleri faciemus. In fujus, etc., dnraturas ut<br />
supi-a. Daliini ut .sM|)in.<br />
617. De co)iiposlcioiiefiicieii(ln iiiler rrgem fl com!-<br />
tem Petragonccnsem. — Rex oTunibus ad quos , etc.,<br />
saluteni. Sciatis quod nos dilecto clerico nostio m.n-<br />
gistrolîonettodeSanctnQuintino, in ecclesia l
[A. R. \i°-i282-it!83|<br />
ter reffis per atlornatos suos , ((iios ad lioc ordina-<br />
vit, sibi inde, prout juslam fuerit, saLisiieri faciet<br />
ad plénum. Datutu ut supra. El l'ueruut clause.<br />
623. De Pclro de Podett-^ak et tiliis in brevi po-<br />
iiendis per mnnuenpcionem. — Hex dilecto et (ircdictu[u est. lu cujtis, de. ï. B.<br />
ul supra. Gauc|eilarius| maad[avitj de Botbclan.<br />
()2G. De viisis iir/feiitels et u/i'i.s- jocuUbux i/uv<br />
fuerunt mu/pslri Ade de l\orJ/. cu.ilodieiidix. — Be\<br />
Joliauni de Greyily, senescallo suo Vasconie, salu-<br />
lein. (juia intellcvinuis quod vos mqjcr, post mor-<br />
lem magistri .\de de iNoriï. , quondani coustiibularii<br />
noslri Burdegale, libres, vasa argcnlea, jocalia.<br />
pecuuiani, qiiaindam capaiu de scrico, et abas res<br />
suas sub custodia exccutoruui suoruni existeacia<br />
cepistis seu capi l'ecislis, nec permitlilis ijjsos exe-<br />
cutores de bonis iliis aliqiiam adminislracionem<br />
liabere. vobis luandamus quod omnia bona pre-<br />
dicta diclis executoribus sine dilacione, cavilla-<br />
cione, vel excepcioue aliqua, deiibcretis et delibe-<br />
rari faciatis ad cxecucioncni dicli teslanicnti iade<br />
lacieudain, cl pccuniaiu illaiu (juani a liernardo de<br />
Gajiipis, cive et campsore Burdegale, ueciiou et<br />
cartas, lilteras, instrumenta, et omnia alia uos et<br />
prcdiclum niagistrtun Adam langeucia, de maïut<br />
et custodia predicti Bernardi cepistis seu capi fe-<br />
' Camps<br />
(Gironde, arr. Libourne, c. Coutras).<br />
aa.
172 IlOLES GASCONS.<br />
cislis, et que iileiu lieniardus uoniine predicli<br />
ma^islii Adi^ vel execiitoruin sunriim rcceperat.<br />
(Iili'(li> clei'icd iKisIro inagisiro Osberlo de Bages-<br />
(on., contraioliilatmi nostro Burdegale, Iradatis<br />
et iiberelis inililati', piistodieiida por predieluni<br />
magistruni Osbcrtiini, dnnec aliud indo duxeri-<br />
nius ordinanduiii. In cnjus, l'tc. T. H. apud Ro-<br />
ihelan, .viij. die Januaiii.<br />
627. Pro Arimlih dp La Natide. — Hex senes-<br />
|A. K. m"-i-j83]<br />
si in prediclis négligentes >el reniissi l'ui'rilis,<br />
sci'ibiinus magistio R. de l'Terrai'. (jiioil ilc pre-<br />
iiiissis veiitatein adiliscat, et dicliiin mandaluni<br />
noslruni pro diclo Amanevo exeqiialur iu l'ornia<br />
predicla. Datum apiid Rolhelan, .\j. die Januarii.<br />
Et fuenint clause. Canc(ellanus| niand[aYit] de<br />
Ruthcinn.<br />
6150. De causa que veititur inter Johannrm de<br />
Greilly el Amaneum de Mola audiendn. — Rex nia-<br />
gistro Reiinnntlo de Fl'errar. ,<br />
cani)nico Sancti Seve-<br />
riiii liiirdegale, clerico suo, salulcm cl dilcctiuncin.<br />
Ciiisain que vertitur inter Johanneni de (îreilliaco,<br />
iiiilitem, ex iiiia paitc, et Aniaiievuiii de Mota, do-<br />
micelluni , ex altéra , super liiis que idem Amanevus<br />
atlvoat se tenerc a nobis in l'euduni . audiendani in<br />
ctiriis el assisis debitis et coiisuclis.inias perseues-<br />
calluiii iiostnini Aquilanie vel ejus locuni tenentem<br />
in illis parlibiis teiieri, et iu quilius causas alioruiu<br />
liaioniiiri et li
174<br />
MEMBR. b.<br />
63."). De piocuratovibus conslilulia. — liex om-<br />
nibus ad quos, etc., salutem. Sciatis qiiod nos di-<br />
Icclis clericis nostris magisliis Bonelto de Saïuto<br />
Quintino , Jolianni de Lacy et Ueymundo de Fferrar.,<br />
vrl diiobiis ipsonim quos présentes esse conligerit,<br />
damus et concedinuis plenani et liberam potesla-<br />
tem et spéciale mandalum romponeudi, coiicor-<br />
daiub , paciflcandi, ordinaiidi et eciain conipro-<br />
niiltendi, alte et basse, cum pcna vel sine pena,<br />
sub forma de qiia sibi videbitur expedire, pro<br />
iiol)is et heredibus nostris, cum vencrabili pâtre<br />
Amanevo, Dei gracia archiepiscopo Auxiacensi',<br />
super advocacione lemporalitatis sue et arcliiepi-<br />
scnpatiis sui, proinittentes nos ratum habiluros et<br />
gratum quicquid per dictos procuratores et altor-<br />
iialos nostros, vel duos ipsorum quos présentes<br />
l'sse contigerit, super premissis el singulis premis-<br />
sorum ,<br />
simul vel divisim, concedcndo, remittendo,<br />
(leclarando. permutaudo, vel alias, fuerit conipo-<br />
silnm, ordinaluiu, concordalum, seu ab assunien-<br />
dis et eiigendis arbitris vel arbitratoribus dictum,<br />
pionuueiatum .<br />
vel eciam arbilratum. In cujus. etc.<br />
T. R. npud llotlielan, .xij. die Jaiiuarii.<br />
63G. Rex omnibus ad quos , etc. , salutem. Sciatis<br />
quoil nos dileclis clericis nostris magistris Bonetto<br />
de Sancto Quintino, Johanni de Lacy et Reymundo<br />
de Fl'errar. , vel duobus ipsorum quos presenles<br />
esse conligerit, danuis et ccmcedimus plenam el<br />
liberam potestatem et spéciale mandalum conipo-<br />
ni'udi, concordandi, pacilicandi,ordinandi el eciam<br />
CDiiipromittendi, aile et basse, cum pena vel sine<br />
pena, sub forma de qua sibi videbitur expedire,<br />
pro nobis et beredibus nostris, cum vencrabili<br />
patie [Iliigone^], episcopo , et discretis viris ca-<br />
pitulo Vasatensibus, super omnibus et singulis<br />
eonlroversiis et questionibtis, beredilariis et aliis<br />
quibuscum(pie, que siuit et esse possunt inter nos<br />
' Anianieu (l'Anna|;iiac, ar(.-lievc(|uf ilAiich de 1 3G3 à 1 3i 8<br />
{Galtia clirisliana. 1. 1, roi. i|i|3).<br />
' Huijups II do Roi-liefort,i'véqupdeBazas de 1-277 ^ '^gi<br />
{ ibiil. , \. Il , col. laoo). Voir plus hautn" 21 j.<br />
KOLES GASCONS.<br />
[A. R. M°-I283]<br />
et gentes nostras Vasconie, ex parte una, et preHi-<br />
tos episcopuni et capituium, ex altéra; proniillen-<br />
tes, etc., de verbo ad verbum ut s\ In cujtis, elc.<br />
T. ut s".<br />
C37. Pro Oiiffci'o de Malo Leone. — Rex dilecto<br />
et lideli suo . . . . , senescallo suo Vasconie (pii pro<br />
tenqjore fuerit, vel ejus locum tenenti, salulem.<br />
Cum dilectus et fidelis uoster Ougerus de Malo<br />
Leone bene el lideliter se gesserit in servicio nostro.<br />
ob (juod de familia et domo nostra retinemus ac<br />
ipsuni favore prosequitnur et prosequi volunius<br />
speciali, vobis mandamus firmiter injungentes<br />
quod ipsum Ougeruni in omnibus suis agendis,<br />
tanquam fainiliarem nostrum et de domo nostra<br />
specialiler balientes recommendatuni , sibi el suis<br />
in omnibus negociis suis que coram vobis et pênes<br />
vos babet expedire, graciam et favoreni, cum ea<br />
boneslale (pia decet el expedire videbilis, inpenda-<br />
tis, ila (piod ipse inslanciam nosti-am sibi senciat<br />
])roriiluram cum effeelu. El hoc non omillalis.<br />
Datiim apud llnllielan, duodecimo die Ffebruarii.<br />
El sont patentes.<br />
038. Pro Rcijimindo de Amirall. — Rex consla-<br />
bulario caslri sui Burdegale et audiloribus compoti<br />
Reyniundi de Amirail., qui jiro lempore fuerint,<br />
salutem. Mandamus vobis rpiod allocelis dicto Rey-<br />
mundo, in compoto suo vobis reddendo, ceutuni<br />
et quadraginta libras, et decem et septem denarios<br />
sterlingorum, in quibus ei tenemur pro centum<br />
doleis (.s/c) vini ab eo captis ad opus nostrum, et<br />
liberalis dilecto servieuli nostro Malbeo de Golum-<br />
bariis', pincerne nostro, et ei de dicta summa pc-<br />
tunie satisfaciatis, nisi per compotura ipsum iiive-<br />
niatur quod tantum nobis debeal de receptis sibi<br />
lactis Domine uoslro. In cujus, elc. T. R. apud Ro-<br />
thelan, .viij. die Ffebruarii.<br />
G39. Pro Berardo Fraiicoiiis. — Rex senescallo<br />
suo in eodem ducalu et con-^tabulario Burdegale,<br />
el eorum cuilibet, salulem. .Mandamus vobis quod<br />
Berardo Ffranconis, civi Burdegale, trescenlas li-<br />
' V
[A. I«. xr-i-i8?.]<br />
bras liironensiura ni{Tronini quas mag-ister Aflam<br />
de NorlT. , lune constabiilariiis , et Osbertns de Bag-<br />
{jupstonc, coiilrarotiilator rasd-i iiostri IJurdejjale,<br />
per eorum lilleras patmites débitas p\ inuliio rece-<br />
(jcrunt pro iiobis, et sexcentas libras barde[g;a]-<br />
Innsis monete per alias lilleras patentes dicti iiia-<br />
gistri Ade, ronstabidarii ,<br />
eidem burgensi ex muliio<br />
similiter reccptas pro nobis, ad solvendnni dilccto<br />
et (ideli nostro (lastoni, vireconiiti Biernie, per nos<br />
débitas, cnni celeritate qua poleritis, retentis pênes<br />
vos dictis litteris et aliis SH])er hoc relinendis, pro<br />
iKibis persolvatis et habere faciatis. Et vobis alloca-<br />
biintur in compoto veslro. Daluni apud Hothelari<br />
ut s". El fueriinl patentes.<br />
(i/lO. Pro lldimunilo Bnbirti. — \\e\ senoscallo<br />
suo in eodem dnralii et ronslabuiai-io suo Rnrde-<br />
jjale , et eoruin ruilibel, salntein. Quia coneessimus<br />
dileflo el Hdeli nostro Bainiundo Boberli. \ice-<br />
coinili Tarlacensi ', ([uino-eiilas libras tiironcnsiiini<br />
ex dono nostro, ipias vohinius ipsnm habere in<br />
accpiietarione debili
176<br />
mandantes insiiper senescailo nostro, liallivis, et<br />
aliis ministris, ut predictas libertates et convencio-<br />
nes per vos datas et concessas servent et teneaiit,<br />
et servari et teiieri faciant ab omnibus, et quod in<br />
lioe diligenciam apponanl. In cujus, elc.T. R. apud<br />
liolhelnn, .\x. die Ffebruarii.<br />
()'|/). Pro Vivimo Boni Filii. — Rex omni-<br />
bus, etc., salutem. Sciatis quod, pio bono et hiu-<br />
dabili servieio quod Viviaiuis Boni Filii nobis in-<br />
pendit, concessimus ei pazeiiam de Methok '<br />
Vasconia, babendani et cuslodieiidam qiiamdiii no-<br />
bis piacuei-it. In cujus, etc. T. R. apud llotlielan<br />
Axiiij. die Fl'ebiuaiii.<br />
Et inandaluni est Jolianni de GreUbaco, senes-<br />
cailo refjis Vasconie, vel ejus locuni tenenti, quod<br />
eidcm Viviano |)azeriaiii predictam liberet, lia-<br />
beiidam et tenendam in forma predicla. T. nt<br />
supra.<br />
6'l5. Pro Gnilhinlo de Pod'io-. — Rex dilecto<br />
clerico suo, magistro Gumbaido de Mercalo, salu-<br />
tem. In placilis ipie Gayllardus do Podio movere<br />
iutendit corain nobis in rui ia nostra \ersus Gaillar-<br />
dum de Ru|)i>, de quibusdam terris et tenementis<br />
et rébus aliis, vobis committimus vices nostras<br />
mandaiiles quod, vocatis parlibus et auditis super<br />
liiis jure et peticione prel'uti Gaillardi de Podyo, ei<br />
inde secundum legem et consuetudinem parcium<br />
illarum (ieri l'aciatis céleris justicie complemenluni.<br />
In cujus, elc. T. li. apud Rolhelan, .\\v. die Fie-<br />
bru a ri i.<br />
6'l6. Pio Ernaldo de Jiisis. — Rex dileclo et li-<br />
deli siio Jobanni de (ireiiiiaco, senescailo suo Vas-<br />
couie et constabulario caslri sui Burdegale, vel ejus<br />
locum tenenli, salutem. Ouia accepimus quod Pey-<br />
levinus de Millauo quin(juagiuta libratas terre sue<br />
infra honoreni de Miiiano, que sunt de bereditale<br />
Baldewinc. lilie et iieredis Ernaldi de Jusis, mili-<br />
tis, (pii (leraldarn, sororem el beredem ipsius Pei-<br />
' Miiloc, dans lu bassin d'Arcachon. Voir Baui'pirt , Vai-iélés<br />
bijrdcloiscs , t. III, |i. 327.<br />
^ Voir plus liani n" 3
[.\.'K.vi--i-i83]<br />
niiiiis iiilogi-e rcsponderi. Kl, (]iii;i domine inalii<br />
iiostre irdditiis prnvenioiilps t\p pcdagiis cl ciislii-<br />
mis de iMireinande iiilegraliter concessimiis , volu-<br />
mus et vobis inandainus quod tanlumdem attornati^<br />
ejiisd«>ni inalris nostrode noslris propiiis lodditihtis<br />
in illis partibus tacialis irfiiudi, quanla est stimnia<br />
pecunifi (|ue debeliir |)redictis abbalisse el conven-<br />
tui de hiijusinodi pedajjii et custiimo rcdditibus<br />
annuatini. Supplicavinius eiiiui prel'ale domine,<br />
inalri uosti'o, ut attornalis suis in dictis parlihns<br />
conslitutis injuiijjat et mandet ul ibidem preuniam<br />
a noslris recipiant, jjfo iila quuntitatc videlirel<br />
qnam iidcni abl)atissa el con\entiis sunl do diolomm<br />
pedag'ii el cuslume reddilibus peicepturi.<br />
Taliler hoc mandaluni nostrnni ouretis exeqiii el<br />
i(npioro (jiiod abbalissa et conventus monaslerii<br />
antedicti ex causis jam dictis cxpensas et dampna<br />
non sustini'anl nllerins aiil incurrniil. el (jnnd nos<br />
non oporleat super hoc uiauum apponeic sollici-<br />
tudinis aniplioris, undc nioveri scu lurbari non in-<br />
nierilo dcluNiiniis. Datiun apud Holbi'laii , .iij. lYw<br />
Marcii. Kl sunt clause,<br />
O'iS. El mandaluni esl niafjislio Sle|)bano de La<br />
Flilhc, rcci'ptori A[;enesii, quod prcdictis abbalisse<br />
et convenlui aireragia liujusniodi aljsque dilacione<br />
solval; et rex id quod eisdeni solverit, laciet sibi<br />
'<br />
in sno conqwlo allorari ; et l'aciel eciani quod dein-<br />
ceps eis respondealur ad plénum de prediclis red-<br />
dilibus in suis lerniinis, prout consuevennit illos<br />
perri|)ero lem|)nribas relroaclis, juxta modum el<br />
lormam in lillcris quas rex senescallo Vasconic<br />
super iioc niillil, (b'claralani. Daliini ni s", Kt sunl<br />
clause.<br />
6'i9. Ilcm niaiidaliim esl ISc} niundu de Miraili.<br />
conslabulario Burdej^ale. quod prediclis abbalisse<br />
el convenlui arreia
178<br />
l'icx clilecto ot liclfli suo Jolianni de Greiliy, se-<br />
nescallo suo Vasconie, saliilem. Veuiens ad nos<br />
prior doiinis de Pnraviso ', que est (îlia monasterii<br />
Fontis Ebraiidi, nnbis ex parle ahbatisse et con-<br />
ventus ejusdi^ni nionaslerii siipplicavit qiiod, cuiii<br />
clarc meiiioi-ie predecessores nosiri dicto nioiias-<br />
torio Foiilis iîbnmdi el omnibus inembris suis ab<br />
olim per carias suas concessei'uiit ul ])ersone spec-<br />
tantps ad idem moiiasterium lilipie essent, iibique<br />
in feri'is ipsoriim snbditis dominapioni, a presta-<br />
cione pedagii el custume, ut predicte doniui de<br />
Paraviso in Agenensi situate diocesi, lanquaiu<br />
meii)l)i'o monasterii antedicti, illam libertatem con-<br />
eedere curarcinus, ut de bladis, vinis, ac aliis re-<br />
Inis suis per viam vendicionis et quamcumquc<br />
aliam, commodum suum facere possiut libère et<br />
absque prestacione pedagii seu custume. Preterea<br />
peciit idem prior quod, cum quondam .lolianna,<br />
regina Sicilie* et roniilissa Tiiolose \ niedietatem<br />
piscature piscerie de Mirmande prefate domui de<br />
Paraviso concessisset, in cujus tamen possessione<br />
non extitit hactenns, ut super hoc faceremus eidem<br />
graeiam specialem; quocirca vobis mandanuis<br />
quatinus super factis hujusmodi et suis circunistan-<br />
ciis universis diligencins inquiratis, et quid et<br />
((uanluni nobis possct seu nostris horcdibus depe-<br />
rire, ot quod dampnum eciam provenire, si peti-<br />
cioni exhiliile laverenuis; et qund inveneritis in<br />
premissis nobis conslare per lilteras veslras l'acia-<br />
tis, consiiiiini vesirum et alioruni similiter, (jui<br />
de consiiio nosiro in partibus ilbs exislunt, et quid<br />
senciunt in linc paite nobis jilenius rescribentes.<br />
Et boc nullatenus omittatis. Daluiii ut s". Et sunt<br />
clause.<br />
653. Picx |)riorisse el oonvenlui Fontis Ebraudi.<br />
salutem. Alïectione plena recepinius iitteras quas<br />
nobis misislis super eo quod pro nobis nostra([ue<br />
' Paravis (Lol-et-Garonnc, arr. Nérac, r. I.avardac).<br />
= Ms. Scicilii:<br />
' Jeaiiiip, fille de Henri II el d'Aliénor d'Aquilainc, épousa<br />
d'abord (iiiillaiime II. roi de Sirilc (Benoit de Peterliorough<br />
Rolls Hcries, l. 1, p. i5.S). puis Haimond VI, comte do Tou-<br />
louse. Elle mourut en septembre iiçii, ( lîoffer de Howdcn ,<br />
ibiil. , t. IV, p. (|6 ).<br />
,<br />
ROLES GASCONS. [A-R-xf-iaSS]<br />
sainte Dominum non desinitis' e.xorare, prout ee-<br />
dem litière continebant, devocionem vestruni gra-<br />
ciarum aciione miiltiplici prosecjiienfes; négocia au-<br />
tem vestra, |>ro ([uibus nos rogatis, expediviraus<br />
qualenns ea expedire potuimus ad presens, prout<br />
prior de Para\iso, nuncius vester, lalor presenciuni<br />
vobis polerit plenius exponcre viva voce. Ad hoc<br />
vero quod nos requisivistis de nostra fiiia ^ in vestro<br />
monasterio monachanda , non possuniiis voiiis modo<br />
certuni dare responsum, quoniani non erat nobis-<br />
cum, set cum doniuia maire nostra; verumpla-<br />
nien, ubicumque fuerit, erit vestra. Ut igitur de<br />
statu nosiro vestris desideriis satisfiat ,<br />
, ,<br />
significamus<br />
quod, per Dei graciara, pleua gaudemus corporis<br />
sospitale, et négocia nostra, laudelur Allissinius,<br />
jirosporautiu'. Et quia veslras preces nobis credi-<br />
mus. immo pocius sensimus profuisse, quesumus<br />
nt apud pium Patrem Altissimum pro nobis devotis<br />
intprc('ssionil)iis insistatis, ut nos et actus nostros<br />
dignelur dirigere per suoruni semitas mandalorum.<br />
Datum ut s".<br />
0)54. De hasttdn de Doua Giirdii. — Rex seues-<br />
callo suo in ducatu Aquilanie, constaimlario Bur-<br />
degale, eteorinn euilibet, saluleni. Mandanuis vobis<br />
([ualinus, retonto ad opus nostruni et bastidi; nostre<br />
' Ms. ilffiiitis.<br />
- Marie, sixième fdle d'Kdouard V et d'Aliéner de Cas-<br />
tille. Elle naipiit le 1 1 mars 1378 ; elle allait donc avoir cinq<br />
ans au moment oi'i le roi fit écrire la présente lettre à Gila<br />
prieure de Kontevraull. La réponse de la prieure a été con-<br />
servée; M"' M. A. E. Grcen en a donné une traduction au-<br />
i;laise ilans la bio{p"aphie qu'elle a consacrée à la princesse<br />
Marie ( Tlic In-es 0/ ihe primemcs 0/ England , t. II , p. ûog-<br />
'iio). Finalement Marie ne fut pas cloîtrée à Fontevrault.<br />
l,a reine Aliénor, mère d'Kdouard I", étant toujbée malade<br />
au couvent d'Anieslmry (comté de Wilts), souhaita d'y ter-<br />
miner ses jours et voulut avoir auprès d'elle .sa pelite-DIle<br />
Marie, qui fit en elVel profession le i5 août ia85. M"° Green<br />
cite ejicore une lettre de l'abbesse de Fontevrault, Marguerite<br />
de Pasej, demandant qu'au moins .Marie leur fût envoyée<br />
quand sa jrand'mère serait morte; mais elle n'eut pas plus de<br />
succès que la prieure (iila. La parole donnée par le roi :<br />
ttubi-<br />
cumque fuerit, erit vestraw, fut cependant tenue, car Ames-<br />
bury, depuis la réor(;anisatiou du monastère par Henri II en<br />
1 177, était rattaché à Fontevrault ( Rujfdale , Moiinsl. aiiglic. ,<br />
t. II. p. 33.'?). La phrase «Ad hoc vero. . . erit vestraii a été<br />
citée te\tuellement par M"" Green d'après notre u" 053.
[A-R-M'-iaSS]<br />
vocale de Bona Garda', in pailibiis curie nostre<br />
Sancti Severi' ronsti-ucte, de teriis et lencmentis<br />
diiecti et fideiis nostri Bcrnardi de Arricau', mililis,<br />
ipsi bastide circumadjacentibus, quantum videritis<br />
expedire, de valoie ejus (piod retiniiei'ilis, ut pre-<br />
dictiim est, prelato milili de denariis uostris vel per<br />
escambium competens de terris nosli'is et valore<br />
oijuivaleiitilius satisl'aciatis; et vobis allncal)itur in<br />
coiiipoto vestro. Insuper de dampnis etinjuriisque<br />
se asseiit sustinuisse occasione dicte bastide , voca-<br />
tis qui evocandi fuerint, celcn'm justiciani faciatis.<br />
Datuiii apud Aberconewoy' in Snawedou, .xv. die<br />
Marcii.<br />
655. Pro n'Odonc de Mareiis. — Rex dilccto et<br />
fideli suo Johanni de (îreilly, senescallo suo Vas-<br />
conie, vel ejus locum tenenti, salutem. Gum n'Odo<br />
de Marens, qiii in servirio nostro in presenti expe-<br />
dicione nostra WaNie iaudaliiliter deservivit, nuper<br />
a terra nostra \asconie utlajjetur pro morte ciijus-<br />
dam lioniinis, i|)so non citalo, suninionilo sou con-<br />
victo, sel penitus l'actuni pro quo utiajfatus fuerat<br />
ignorante, nos, ad instanriam diiecti nobis Elie de<br />
(janipane, prcfalo n'Odoni paceni nostrain, quan-<br />
tum in nobis est, rcmcessinius. Et ideo vobis man-<br />
damus quod eidem n'Odoni pacem nostram obser-<br />
vari et sncundum ronsiietudinein parcium iilarum<br />
habcri laciatis, it;i lamen quod stet recto iii euria<br />
nostra, si quis versus euni iade loqui voluerit. T. R.<br />
apud Aberconewey in Snaudon, .xviij. die Marcii.<br />
Ml'Miin. II.<br />
G56. [IxcEDiLA.| Rox senescallo suo Vasconic<br />
et ejus loeura tenenti, salutem. Quia Ik-rlrandusde<br />
Podcnciaco, doniiccllus, recognovit coram nobis se<br />
debere Viviano Boni Filii ([uinquaginta et duas li-<br />
bras turonensium et ti'ijjinta solidos slerlingorum,<br />
solvendos cidem Viviano apud Burdegalam in festo<br />
Pentecostes proximo future . conccdendo quod, nisi<br />
' Boiincgarcle-cii-Cliaiossc (I.audes, arr. Saiiit-Scvcr, c.<br />
Amou ).<br />
^ Ms. Sancti Sevcrim.<br />
' Anicau (Landes, arr. .Monl-dc-Marsan , c. la Glorieuse).<br />
* Conwav, comté de Carnarvon, en Galles.<br />
RULES GASCONS. 1<br />
70<br />
fcccrit, tune pecunia predicla de bonis mobilibus<br />
et inmobilibus ipsius lîertrandi in Vasconia per vos<br />
vel niinistros nostros Vasconie statim post feslum<br />
prediclum levelur ad opus ejusdem Viviani, tan-<br />
(|uani pro re firmala et judicala in caria nostra Bur-<br />
degale, vobis mandamus quod, si predictus Ber-<br />
ti'andus predictam pecuniam predicto Viviano non<br />
solverit in festo predicto, tune [jccuniam illam de<br />
bonis mobilibus et inmobilibus ipsius Bcrtrandi in<br />
Vasconia post prediclum terininum levari et pre-<br />
dicto \ iviano liberari faciatis, juxta forniam rc-<br />
cognicionis predicte. T. B. apud Aberconewey in<br />
Snaudon, secundo die .Vprilis.<br />
657. De trans/jTCs.sioiie amUenda cl Icnnmaiida.<br />
— Rex dilectis et lidelibus suis Gaifrido de Gcyn-<br />
villa et Antonio Bek, salutem. Quia intelleximus<br />
(|uod diverse conlenciones et discordie babite sunl<br />
inter diversos bomines ville nosire div I.ejburna'<br />
et magistrum -Vlbartum, custodem. ejusdem ville,<br />
de divereis transgressionibus et excessibns eisdeni<br />
bominibus per prefalum Albartiim faclis, ni asse-<br />
runt, assignavimus vos ad qucrelas omnium et sin-<br />
gulorum de villa predicUi, de Iraiisgressioiiibus et<br />
excessibus illis coiiqueri volencium, audieiidas et<br />
lerniinandas, et ad inquirenduni , |)er sacramentuni<br />
proborum cl legalium bominum ville prodicle par-<br />
tibus non suspecloruni, de tran.sgrc'ssionibus et ex-<br />
cessibus predictis pienius verilatem et ad jusliciam<br />
inile fariendani, secnndum legoin et cmsuetuilinem<br />
|)arciura illaruin, et juxta tenorem cujusdam litière<br />
et quarumdam pelicionum quas vobis transmiltiuius<br />
sub pede sigilli nostri, et ad custodem prediclum<br />
amovendum et alium loco ipsius substilueiiduni, si<br />
necesse fuerit, prout magis videritis expedire. El<br />
ideo vobis mandamus quod ad certes diem et lo-<br />
cum, quos ad boc providerilis, vocatis partibus<br />
])redirlis coram vobis, premissa faciatis in forma<br />
predicla. Mandavimus enim majori et juralis ville<br />
predicte ipiod ad ceilos diem et locum (pios ei scire<br />
facietis, venire faciatis coram vobis partes piedictas<br />
et lot et taies, etc. , per quos, etc. In cujus, etc. T. R.<br />
apud .\l)erconewey in Snaudon, .vj. die Aprilis.<br />
' I.ibourue (Gironde).<br />
23.
180 HOLES GASCONS. >\.?,. 1283<br />
(iôiS. De jiiileshilc dulii coinpoiieiidi . de. , riiiii epi-<br />
scopo et capitula Vasatensibus. — Rex omnibus, etc.<br />
siilulein. Sciatis qiiod nos dilectis clericis nostris<br />
inagisli'is Gombaido de Mercato, Johanni Girardi<br />
et Reynuindo de Fferrar. , canonieis ecclesie Sancti<br />
Soveriiii Burdegale, vel duobus ipsorum quos pré-<br />
sentes esse conligei'it, danuis et coucedimus plenaiii<br />
et liberam polestaleni et spéciale mandatum coni-<br />
ponendi, concordandi, pacificandi, ordinandi et<br />
ei-iani coniproiiiitlendi, aile et basse, ciim pena vel<br />
siiiu (iona, sali forma de qua sibi videbitiir expe-<br />
dii'O, pro nobis et Iieredibns nostris, cum veuei'abiii<br />
paire [Hugone], episcopo, et discretis viris capi-<br />
tulo Vasatensibus, super omnibus et singulis con-<br />
lnnersiis('t «jueslionibus lieredilariis et aliis qui-<br />
bubcumque, ([ue sunt et esse po^sunl int'jr nos et<br />
génies nostras \ascoiiie, ex parte uua, et prelalos<br />
episcopum et capitnlum, exaltera .<br />
proinillenles nos<br />
ralum liabiluros el graluii! quicquid pcr diclos pro-<br />
cuialores et allornatos noslrcs vel duos ipsorum<br />
(pios [)resentes esse contigerit super premissis et<br />
singulis preniissoruni, siniul vel divisim, conce-<br />
dendo, remitlendo, deciarando, pernmtando, vel<br />
alias, liiej'it coiiÈpusitum, ordinalum, concorda-<br />
lura, seu ai) assuinendis et cligejidis arbitris vel<br />
arbilraloribus dicinm, pronunciatum, vel eciam<br />
arTjilratum. In ciijus, etc. T. II. apud Abercone-<br />
«•ev in Snaudon, .xj. dii' Aprilis.<br />
(j,)9. Ik ciipclliiiiui casirt Biirdegiile ilala. — liex<br />
conslaliulario casli-i sni Uurdogale i|ui pro tempore<br />
ineril, salulem. Sciatis (|uod dedinuis et coneessi-<br />
mus (lilcclo nobis in tJInislo Uicardo Trencbe, ca-<br />
pellano, ca])cllaMiar]i castii nosiri predicii cmn per-<br />
tineiiciis, habcndain et Irnendani ad tolam vilain<br />
ipsius lîicardi, |)ercipicndo inde vadia sua codem<br />
modo quo Hicanliis Spek., nu|icr reclor capellanie<br />
|iredi(le ilelunçlns. capcllaniam illani liabuit et le-<br />
luiil, l'I dicta \adia ]icrce|)it in vila sua. Et ideo vo-<br />
bis maiidaiiuis qniid |>rediclum liicai'dnm Trencbe<br />
in corporalcm possessioiiem ca))elianie predicle cum<br />
pertinenciis inducalis in loi ma predicta. In cujus, etc.<br />
T. \\. ut supra.<br />
(')G0. Pro iibhdlc cl coineutn Silec Mcijoris. —<br />
,<br />
lîex dilectis et lidelibus suis (ialfrido de Gyenvilla<br />
el Anlonio Bek, salutem. E\ querela dilectorum<br />
nobis in Cbrislo abbalis et conventus Silve Ma-<br />
joris ' accepimus quod dilectus et fidelis nosler<br />
Jobannes de Greilly, senescallus noster Vasconie,<br />
sibi, monasterio. ecclesiis et hominibus suis vio-<br />
iencias, dampiia elgravamina diversa intulit. Nos<br />
igitur, eisdem abbati et conventui ac bominibus suis<br />
justicie complementum in bac parte exbiberi volen-<br />
les, assignavimus vos ad iii(|uirenduni inde plenius<br />
veritatem. et ad violencias, danqina et gravaniina<br />
illa audieudnm et terminandum. secundum foros<br />
et consneludines parcium illarum. Kt ideo vobis<br />
maridamus quod ad certos, etc., incpiisieionem<br />
iilain l'acialis vel aller vestrum laciat, si and)o ad<br />
boc vacare non polerilis, et violencias, danipna el<br />
gravamina predicla audiatis et terminetis in forma<br />
jiiedicla. El si ambo vel neuter vestrum ad boc va-<br />
care |)oteritis vel poleril , tuuc vices vestras aliquibus<br />
personis fide dignis conimittatis qui melius sciverunl<br />
et poteruni ad hoc inlendere. Mandavinius enim<br />
predicio Johanni quod vobis vel commissariis, seu<br />
suhsiitutis vestris, in premissis pareat et intendat.<br />
In cujus, elc. T. ni s'.<br />
CCI. Pro execuloribiin teslumenli et familia ma-<br />
gistri Adc de Nor/f. — Rex eisdem, salutem. Ex<br />
paite executorum teslamenli et familie magislri Ade<br />
de NoilT. ,<br />
quondam conslabnlarii Bindegale, nobis<br />
est oslensum quod dilectus et fidelis nosler Jobannes<br />
de (ireilly, senescallus nosti'r Vasconie, et Reymun-<br />
dus de Mirallo, nunc constabniarius lîuidegale, vio-<br />
lencias, dampna et gravamina non modica super<br />
carlis, instrumentis el bonis que luerunt [iredicti<br />
Ade, eis contra justiciam intulerunt. Nos igitur,<br />
eisdem execuloribus et l'amilie justicie comple-<br />
mentum in bac parte exbiberi volentes, assigna-<br />
vimus vos ad violencias, danqjna et gravamina illa<br />
audienda et lermiuanda ,<br />
secundum foros et consne-<br />
ludines parcium illarum. Et ideo vobis mandamus<br />
quod ad certos, elc, violencias, danqjua el grava-<br />
mina predicla , et eisdem execuloribus et l'amilie<br />
plenam et celerem justiciam inde lieri l'acialis, se-<br />
' La Sauve-Alaji'Ure (Giroiiik', air. BorJcuiu, c. Créon)
lA-lî-xr-taSSl ROLES GASCONS. 181<br />
cundum Ibros, etc., iUi quod nnii oporieat nos am-<br />
plius indc sollicitari; mandavimus onim prcfalis<br />
Joiianni cl Fteyniundo (jund vobis in preniissis pa-<br />
reanl et iiilendant. In cujus, etc. T. ut s'.<br />
662. [ In cedui.a.] Kdwardns, Dei gracia rex An-<br />
glie, dominas Ilibcrnie et dux Aquilanie, dilecto<br />
et fideli suo Joiianni de Greiliaco, sencscallo sno<br />
Vasconie, salulem. Cnm quedani arreragia (pinrum-<br />
daiii redditunni, quos abbalissa et convcnliis nio-<br />
nasterii Fontis Ebraudi de pcdagiis et custumis de<br />
Mirmande' consueverunt percipere, debeantiir eis-<br />
deni, ul aceepinius, et nohimu-; cjuod ea, (jue a<br />
predecessoribus nostris rcgibiis Anglie ipsis in pu-<br />
rani et perpcluam eleinosinani siinl largita, pcr nos<br />
ab(pialcnii$ sulitialuiiUiir. sou jx'c dissrinulariones<br />
oliquas diiïerantui', j)rcsei'tini cuiu religiosas pre-<br />
diclas intcr alias quascuuKpio fnvore spccialissinin<br />
proscquaiiiuj', nos', iicct podagiuni cl cusluiuarii<br />
de Mernianda domino malri nostre Alianore, rc-<br />
gine Anglie illustii , intogralilor conccsscriiiuis.<br />
mandavinuis' dilcctis cl lidclibus nostris .Arnaido<br />
de Gyi'un
182<br />
cundum qiiod vestra tliscrecio inagis viderit expe-<br />
rlire. Taliter hoc iiiandatiim nostrum curetis exequi<br />
et iin])lero, qiind abbalissa el convontus nionasterii<br />
anledidi ex caiisis jnni diclis expensas el danipna<br />
non snslineaiil uHeriiis aiil incurrant, et quod uos<br />
non oporteat super hoc ni.muin apponere solhcitn-<br />
dinis ampHoris. undo moveri spu turbari non in-<br />
nierilo debeaniup. In cujus, elc. T. R. apnd Aber-<br />
conewey in Snaudon, .x. die Aprilis.<br />
6(56. Rex dileclo et fideii suo magistro Stéphane<br />
de La Ffithe, receplori suo de Agenesio. salufeni.<br />
Gum quedani arreragia quonnmlain leddituum<br />
quos abbalissa el conventus Fonlis Ebraudi de pe-<br />
dagiis et custumis de Miriuande cousueverunt per-<br />
cipere, debeanlur eisdeni, ut accepinius [et] nobis<br />
fuit monsliatum, el nolumus quod ea, que a pre-<br />
decessoribus nostris ipsis in purani et perpetuam<br />
elemosinnm sunt laigita, per nos ali({uatenus sul)-<br />
trahantur, vobis mandamus et firniiter iiijungimus<br />
quod diclis abbatisse el coiiventui arreragia luijus-<br />
modi absque dilacione solvalis; et nos id quod<br />
cisdem soivcritis, vobis allocabimus. Faciatis eciam<br />
quod deinceps eis respondealur ad plénum de pre-<br />
dictis redditibus in suis lerniinis, |)rout consueve-<br />
runl iilos percipere leniporibus red'oactis. Tabler<br />
hoc niniKlaluiii noslrum exequi el implere curetis<br />
quod nos non o])orleat super iioc aniplius solhci-<br />
lai'i, unile niovtri seu turbari non iumerilo debea-<br />
mus. T. ni s°.<br />
Vdcut (juui reslilulc fneinnl litière et cancellate'.<br />
065. Pro cvcciitovibus tcslamcnti Emcrici Sicardi.<br />
— licx dilectis el lidelibus suis G. de. Geinvilla el<br />
Antonio Bek, sakiteni. Cuni senescailus nosler Vas-<br />
conie et conslabuJarius noster Burdegale per lilte-<br />
ras suas nobis significaverint quod executores tes-<br />
tamenli Emcrici Sicardi, quondam burgensis do<br />
Sanclo Emiiiano^ defuncti, asserunt se habere<br />
quandam iilleram jusliciarii nostri Ilibernie, super<br />
centuni marcis sierlingorum eidem Enierico de-<br />
bitis ex quadatn prisa vinorum ad opus noslrum<br />
' Cet i\cfo et le précédent sont en elîet biffés sur ie rMc.<br />
''<br />
Saint-tmilion (Gii'onde).<br />
RÔLES GASCONS<br />
[A. R. XI»- 12 83]<br />
dudum fada , quas quideni cenlum niarcas in quadam<br />
suninia pecunie per ipsum Emericiim nobis in<br />
testamento legata postulant aliocari ,<br />
vobis manda-<br />
mus qualinus, visis piediclis lilteris, et auditisque<br />
super hoc dicti execulores petere voluerint , faciatis<br />
noslro nomine quod inde videritis expedire. Datuni<br />
apud Aberconwey, .xxiiij. die Aprilis.<br />
66G. Pro Giiilleimo Ihth.<br />
I)ii)i>ciisi de Sanclo<br />
Emiliano. — Rex dileclis et lidelibus suis G. de<br />
Gyenvilla et Antonio Rek, salutem. GuiUelmus<br />
Buk., bin-geusis de Sanclo Emiliano, nobis con-<br />
querendo monstravit quod, cum ipse et fralres sui<br />
pro quibusdam certis summis pecunie eisdem de-<br />
bilis pcdagium de Castellione' et de Peirofixa' a<br />
vicecomilc Caslellionis obligatum haberinl, et c\<br />
promissione seu licencia nostri idem pedagiiun ali-<br />
quamdiu tenuissent, dilectus et fidelis noster Jo-<br />
hannes de Greilliaco, miles, senescailus noster Vas-<br />
conie, eosdem de dicio pedagio, aniequam prcdicta<br />
pecunia solula fuisset eisdem ,<br />
indebite disseisivil<br />
supplicando ut prediclum pedagium reslilui, vel<br />
de dicta pecunia , prout jusle per lilleras ejusdem<br />
vicecomitis de Castellione vel aliter probare pote-<br />
ril, sibi satisfieri facerenuis, quare vobis manda-<br />
mus ut, vocalo eodem Johanne el aliis quorum<br />
inlerest, visisque lilteris uoslris, et receplis pro-<br />
liacionibus ejusdem Guillelmi su|)er debilis supra-<br />
diclis, el audilo compolo ab eodem Guiilelnio de<br />
hiis que recepit de pedagio supradicto, et de quibus<br />
sibi salisfaclum exlilit, el per quos super hoc exlitit<br />
perlurlialus, verilatem plenius iudagantes per vos<br />
vel per alios, tolum residuum quod sibi deberi do-<br />
ciieril Suivi, vel pedagium reslitiii facialis eidem. In<br />
cujus, etc. Datum ut s°.<br />
667. Pro Willclmo Amanevi. — Rex omni-<br />
bus, etc., salutem. Gum Reymundus, ffiiondam<br />
vicecomes de Ffronciaco, castrum suum de Fronciaco<br />
cum pertinenciis de comité Pelragoricensi advoca-<br />
veril, quod de Icodo noslro existere aeserimus, ac<br />
' Ciislillon-sur-Dordogne (("lirondc, nrr. Libournc).<br />
^ Pierrefifte, port sur la Dordojjne. commune do Saint-<br />
Sulpice-de-Faleyrens ,<br />
près de Saiut-Émilion.<br />
,
[A. R. XI"- 1983] HÔLES GASCONS. 18:5<br />
Willelmus Aniancvi, pjusdem vicecomitis filius ot<br />
lipres', ;ul {fraciam noslrani venorit, nos, de speciali<br />
gracia, eidem coiicediiniis ut, si leoduin prodicli<br />
casiri per aliquam viam ad nos redire coiiligerit,<br />
mdliiiii silii vel lioiedibiis siûs super proprietate<br />
dicti castri occasioiie predicte advocacionis fiai pre-<br />
judieiuin, nec propler hoc iiobis vel iiercdibus nos-<br />
Iris ineidere valeat in coininissuin. In cujus, etc.<br />
Datiini apiid Aberconwey in Snandon, .xxiiij. die<br />
Aprilis.<br />
668. Pro vicecoinilc de Fronciaco. — Rex dilectis<br />
et fidelijjus suis (i. de fiyenvilla cl Antonio Bek ,<br />
sahiteni. Cinn, siciit intelleximus, senescalliis nos-<br />
ler Vasconii' nomine noslro Icncat foroslani de Ara-<br />
bya' et homines Deliabet, ciun pcrlinenciis que ad<br />
vicecomilein de l'"roiiciaco pertinerc dicuntur, vo-<br />
bis niandainus (juatinus, si jnstiim fuerit et expe-<br />
(bie videritis, prouiissa sibi restilui faciatis. Datum<br />
ul s".<br />
669. De feodis alienalis et in mantim mortuain<br />
posilis, etc. — Rex viceconiili de FTronciaco, sa-<br />
kilrni. bilrllf'xiiuiis
18i ROLKS GASCONS. [A.R.vi°-ia831<br />
()72. De ji(ite\liit" (Idtii comjioiiciidi, etc.. cum<br />
iiicnaloiibiif, i-illaruiii Tliol'i.ic , Moiitis Albani, etc.<br />
— Rex oinnilms ml ((nos, clc, saluleni. Sciulis<br />
(|iioJ nos (liloclis el lidfliljus nostris Johanni do<br />
Greilliaeo, inilili, seiiescallo nosiro V.-sconie, ma-<br />
[lisU'is Bonelto do Saiiclo OiiiiUino, Johanni do<br />
Ffoijielis et lleymiindo do Kferrar. , idericis, vol<br />
tribus sou diioljiis ex ipsis fjnos présentes esse<br />
conliwrit, daniiis el coiiccdiiiius plenain el iiherain<br />
polestaleni et spéciale niandatniii coniponendi, con-<br />
cordandi, pacificandi, ordinaiidi et eciam compro-<br />
niitlendi, aile el basse, cuni pena vel sine pena<br />
sub forma qnaeisdcm expcdire videbitur, pronobis<br />
et lieredibus nostris, cum mercatoribus villanun<br />
Tbolose, Moiilis Alliani, Moysiaci', et aliarnni vil-<br />
larurn de dominio domini régis Fl'rancorum et<br />
nosiro, in causa quam dicti mercatores sou aliqui<br />
alii intentant contra nos in cnria predicti domini<br />
régis l'Trancornm, snper majori cnsluma Burdegalc<br />
et super custuma de Royano"; proniiltcntes nos<br />
raluni babituros et grnium quici[uid pro nobis et<br />
lieredibus nostris per dictes procuratores et allor-<br />
natos nostros, vel ires, vel duos ipsornm quos<br />
présentes ess? contigerit, snper premissis el sin-<br />
gnlis premissoruni , coneedendo, remittendo, de-<br />
clai'ando, vel alias conipositinu fuerit vel concor-<br />
datuni, son ab arbilris el arbitratoribus eligendis<br />
diclnm l'uerit, vel eciam arbitratuni. In cujus, olc.<br />
T. ut supra.<br />
(173. Pro Pctro de Bi/ous cl Wilklmo .fralrecjiis.<br />
— Man
[A.«.m°-i-j83J<br />
ROLES<br />
(le Meni[i]sano ' iipiitl Aberconwcy in Siuiiuloii , sexto<br />
(lie Miiii, jiiino rpjj-iii nosiri imdocimn. Kt nos vol)is<br />
preiliclas derem lil)ras, sox solidos ft odo denn-<br />
l'ios in compolo vestro faciemus allocari. T. R. aj)iid<br />
Abt'rconwev in Snaudon. .\j. die Mail. Kl siint pa-<br />
tentes, l'cr billaiii (piani (aiic[ellannsj niandiavil|<br />
de Aberconwey in Snaudon.<br />
G70. liex dijccio el (Ideli siio Jobauni de (îreillj ,<br />
sencscallo suo Vasconie, el ejus locnni (enenti,<br />
nccnon niojori ville sne liaione. sa.'ntcrn. \ olentcs<br />
dileclo nobisJobanni de liardus, nierculoii Baione,<br />
pro bono servicio (juod nobis iii excoreilii noslro<br />
Wallie j;ratanlerini|)endi( ,jfraciani (ieri spccialein^,<br />
vobis nian(]anins (|uod, de busis nostris apnil Baio-<br />
nani assijjnundis, predicto Jobanni ntjani basain<br />
conipelcntem, inter doninni de Dusians el ina^niini<br />
ponloin', de laliltidine vijfiiiti rnbiloriini et lonjfi-<br />
lur(>[iin(niioi'es<br />
\i(ii]i basis bnjusniodi a nobis babcntes nobis pro<br />
basis suis rcddnni anniialini. In cujtis, elc. T. lî.<br />
apiul AbeiTonuev in Snaudon, .\j. die Maii.<br />
[lîilTé] lacat qtiia aliter inj'cniis^.<br />
G77. De ((lu.sii iijiiielldciollis i/uaiu AiimiK'u.i de<br />
Areysfecil commissa nd amUcndum. — lîex dileclis [el<br />
lideliliusJsuistiaHVidci iledenxilla. inilili,et Antonio<br />
Bck., cicrici), saluleni. Causani ap|icliacioiiis ijuani<br />
' Miiubtiii (Landes)'.'<br />
' Par lotlrc patente du ag avril ijSS, ce Jean de llanliis<br />
reçut une lettre do |irotection pour trois ans, parce qu'il a\ail<br />
abordé le premier àConwny avec un chargement de vins, pen-<br />
dant que le roi élail dans celte place {Cateiular nfpal. rolU<br />
p. 6.'i). Son fils Guillaume est nommé an ini^me endroit.<br />
' l.c pont Mayou, sur la Ni>e, à Bayunne.<br />
' Voir plus loin n° 680.<br />
RÔLES GASCONS. —• II.<br />
. .<br />
GASCONS. 18.5<br />
I<br />
1 rionein<br />
I<br />
i<br />
.Vinaaeus de .Areis', civis Burdsjjale, al) aiidieneia<br />
locuiii leniMilis in Bin'dejfalei)si el \asalcnsi dioce-<br />
sibussenescalli nostiiin predicio diiealu ex quodani<br />
jiidicic) per ipsiiiu locurn lenenteni eiiin sua ciiiia<br />
pro \uda, nxoro i|uondaiu Arnnidi rie Granboler.<br />
civis Burdejjale defuneti, et coiiti-a dicliim \nia-<br />
neiun |)rolalo, asscrit se fecisse ad nos de eonsensu<br />
dicii Arnanei personaliler, ex uua parte, et Peiri<br />
.\rualdi deiiiaubolef. et AnianeiSicardi deBolvac^<br />
piocuralorum litteralorie destinatorum per diclam<br />
.\udam, ex parle altéra, rorani ixdjis pro dicta<br />
appellacion(! prosecpienda comparenriuni, vobis,<br />
Galfrido el Anlonio, el veslrum cuilibel audiendain<br />
ooniiniltinnis et line debilo terminandain, man-<br />
dantes vobis ijuatinus, cum dicte partes ad vos<br />
propler lioc venorinl in Vasconiam ad examina-<br />
dicte cause appellacionis, intendatisetsu|)er<br />
ea vice nosira (piod jusliim l'uerit decernalis. Kl nos<br />
mandamus lenore prcsenciunt onuiibus quorum<br />
iulerest ut, (piauluni ad premissa perlinet, vobis<br />
et veslrum cuilibel pareant et itilendanl. T. B.<br />
a[)ud Dolviilalan\ .xx. die Maii. Kt diq)plicautin'.<br />
(J7S. Pli) Lrnnldo de (itiinxtoiie. — llex dileclo<br />
cl (ideli suo Jobamii de (ireilliaco, senescalio suo<br />
Vascoiiic, salutem. Guni dilectus el fidelis noster<br />
Krnaldus de Gavasione leneretur nobis in mille li-<br />
bris miu'Ianorum, ac nos ducenlas et quin(niaptinjjenlis et ipiin-<br />
(luaginla libris residuis de sunima predicta mille<br />
librarum , sub modo el forma conveneionum inter<br />
nos et ipsuni conrectarimi , de siumiia tocius debili<br />
predicli nobis reddenda, eidem Aiiialdi) castrum<br />
suum de Kulbeni) ' (jiiod est in manu uostia, iiln;-<br />
rari taciatis sine iiiora. Kt lioc non omitlalis. Daliim<br />
apud Aberconwey in .Snaudon, .\ii|. die Juiiii.<br />
13/ y. J'ro (jarsioiw Anuikli. — liex omnibus ad<br />
(jiios, etc., salutem. \oientes fawre graciam spe-<br />
'<br />
1,0s .\yres, à Bordeauv ( Ilôlet gascms, t. I, n' /i5a(i).<br />
- Rouillac (Gironde, arr. Bordeaux, c. Carbon-Blanr).<br />
' Dulvvyddelan , comié de Carnarvon , eu (Jallcs.<br />
'<br />
I >ii;ny (Basse.s-Pyrénées, arr. Oiihez, r. Arza((|).<br />
lui-i.iMfric >ii<br />
,
186<br />
cialem dilecto nohis Gaisid Ei-iinidi |iro laiulabili<br />
servicio qiiocl in expedicione nostra Wailie nobis<br />
imijeiidit, |)erdonavimus ei bannicionem quam in-<br />
currit occasione transgressionuiii (juas Bernardus<br />
de Gar. ,<br />
quondam pater suus, nobis perpetravit;<br />
ila lanien quod idem Garsins s(e( rcclo in curia<br />
nostra Vasconie, si ipse idem nobis in aliqiio foris-<br />
l'eeerit. In cujus, etc. T. ut s".<br />
680. Pio Joliaiiiie de Bavdus , niemtlorc. — Rex<br />
dilecto et fideli suo Johanni de Greilliaco , senes-<br />
callo suo Vasconie, et ejus iocnm tenenti, necnon<br />
inajori ville sue Baione, saliitem. VoJeules dilecto<br />
nobis Juhanni de Bardus, niercalori Baione, pro<br />
bouo seivicio (jiiod nobis in exciTcilu nosiro Wallio<br />
gratanter iinpendit graciam fieri specialem, vobis<br />
inandamus quod, de basis nostris apud Baionam<br />
assignandis, predicio Johanni unani basani ronipe-<br />
lontem, inter domum de Uusiauset magnum pon-<br />
lem' , de latitndine viginli cubitorum et latitudine<br />
basarum aliarnm pjusdem ville, liberetis, tenendam<br />
et habendam sibi et lieredibus suis sub oisdem li-<br />
berlafibus quibiis alii basas suas lenent in eadem<br />
villa. El si foilc nulle base remaneant ibidem adhuc<br />
assignande, Imic aliquam basam alibi, quam ipse<br />
Johannes duxerit acceplandam ,<br />
de longitudiiie sexa-<br />
ginta cubitorum et, in latitudine, quatenus mare se<br />
retrahil, eideni Johanni, tenendam et habendam<br />
sibi et heredibus suis sub libertatibus predictis,<br />
assignelis; ita lamen quod ipse Joiiannes et heredes<br />
sui pro basa ipiairi sibi diLxerilis assignandam cer-<br />
liim reddiluin reddanl per annuiii nobis et liere-<br />
dibus nostris, in l'orma ([ua propinquiores vicini<br />
basas hujusmoili (eneates nobis pro basis suis red-<br />
dunl annnatim. In cujus, clc. T. R. apud Aber-<br />
coMwey in Snandon, .vij. die Jnnii.<br />
Rcupicf rntulum peiideiilem de diirrsis Ulteris<br />
missh régi Francie et tdih regilms et princi-<br />
pilins'.<br />
' Voii' [jIus liant 11" 67O.<br />
Celle note, écrite en haut de la membi\an( 'i , renvoie auï<br />
actes consignés sur la membiwn* 3. Celte dernière, au lieu<br />
d'être, comme à i'ordinaire , cousue au bout de la précédente<br />
:i été attachée en têli> de la j|n\TBi\4NA !i cl de manière à re-<br />
couvrir celle-ci presque enlièreiiicnt.<br />
,<br />
ROLES GASCONS.<br />
MEMBR.<br />
[A.R.xi°-i283J<br />
08 1. Edward, pai' la grâce de Deu, rey de<br />
Engleterre, etc.'. A sun très cher cosin Pierres, ûz<br />
le noble rey de Fraunce, conte de Alenzon e de<br />
Bleys^, saluz e bon amur. Nous receumes vos lettres<br />
e vus mercioms de ceo qe vus estes désirons a savoir<br />
boues noveles de nus; dnnt nus vous fesoras asa-<br />
voir, cbior cosin, qe nus sûmes sein e haitié , la<br />
Deu merci, [trest a ferc chose qe venir vus puist<br />
a bien e a honur. Vostre estât, qe Deu touz jors<br />
face bon, e si rien voilletz vers nous, sovent nus<br />
maundés. Saluz c a Deu. Don[(''es] a Aberconewey<br />
en Snaudon, le .xwj.jonr de Marz, le an de nostre<br />
règne .xj.<br />
C82. Serenissimo princijii, domino Rodulpho',<br />
Dei gracia imperatori Romanorum el semper au-<br />
gusto, Edwardus, eadem gracia, etc., salutom et<br />
coiilinua prosperitale lelari. Gratissime nobis vene-<br />
ruiif serenitatis vestre litière que salubrem status ves-<br />
Iri continenciam nunciarunt , vobis assurgeiites (sic)<br />
ad grates quod certiludinem slalus nostri exquirere<br />
vobis placuil per easdem. Ut igitur super hoc vestris<br />
desideriis satisllat , vestre ccisiludini innotescatuos,<br />
per Dei graciam, plenegaudeie beneficio sospitalis<br />
parali ea f'acere que scirenius vestre magnitudini<br />
fore grala, altencius deprecanles quatinus slaluni<br />
vostruni una cum aliis vistris beneplacitis nobis ve-<br />
lilis rescribere, quociens vobis aderit oportunitas<br />
nunciorum. \ alite. Dalum apud Aberconewey in<br />
Snandon, .xx. die Marcii.<br />
G83. Edward . par la grâce de Deu , elc. '. A sun<br />
très cher cousin Charles, |)rince de Salerne e sei-<br />
gnoin- de MonI d'Angele'^, e saluz e bone aiiinr. Pur<br />
' l'nblié dans Ryiner.<br />
' Pierre, fds do Louis IX, mort le avril ia84 {llistorieiis<br />
de Fnmcc, t. XM , p. yS ).<br />
' Ms. l'hilipp').<br />
''<br />
t*nblié dans Rymcr.<br />
* Charles 1" d'Anjou rétablit en faveur de son fils Charles<br />
en laOg, la principaulé de Salerne et lui donna, en outre,<br />
le comté de Lésina, la cité d'Andria el l'honneur de Honte<br />
Saut' Augelo.<br />
,
[A.R. x.°- ia83J<br />
ceo qc nous cnlendoms ([o vus esles désirons a<br />
saver Ijones noveles de nous, nus vous fosonis asa-<br />
voir (je nous suraes sein e hailié, la Don merci, e<br />
èsmerveillons meut de ceo tje vus nous mauiidastcs<br />
rien par les messajjes le rey vosiro pierc, e enten-<br />
dons qe vus savez bien ceo q'il nus manda. E sachez<br />
qe nous ne avoms pas otrié sa requeste de estre<br />
(janloin du champ de la bataille qe enprise cstonli'C<br />
lui e le rey de Aragon, mes le avoms refusé tut<br />
outre; e si vus encoroueetz de ceo, le nous par-<br />
donez; mes peine e tra\ail volcnticrs mctlrioms qe<br />
bone pes fust entre eaus. Douées a Abciconwey en<br />
Snaudon, le .xxv. jor de Marz.<br />
fiS-'i. A très excellent e très puissant prince<br />
Challes. par la grâce de Deu rey de Jérusalem e<br />
de Sezile, du ducheédel'uillc, duprinceé de Capes,<br />
princes de la Mourée, scnatom- de Rome, d'Anjou,<br />
de Provence, de Foucarjuier, de Tonnerre quens',<br />
l'Alward, par icele nicsme grâce rey de Engle-<br />
terre, etc. , salutz e veraie amour, oveaparailiie vo-<br />
lenté a louz se[sj bons picisirs fero'. Nous receu-<br />
mes, cher cousin, vos lettres le .xxij. jor de marz<br />
en la abbeie do Aberconwey par voz raessiiges,<br />
en les (pielcs nsloit coiilemi (jue \ns e le rev de<br />
.\ragon avez enqirise bataille', chascun ov cent<br />
' Charlos, frôre do Louis IX. reçut en apanafjc le comté<br />
dWnjou. Après son m.iri.iye avcr Itéalrix, fille de Raymond<br />
Bérenijer, comte de Provence. I.i4(uellc était sœur d'Aliénur,<br />
mère d'Kdouard I", il prit les litres de comte de Provence et de<br />
Forca)(|uicr et de luarquis de Provence. Béatrix étant morte on<br />
i-]67, il épousa, l'année suivante, Mar|;ueritc, fdlc d'Eudes,<br />
duc de Bourpogne .<br />
et prit le titre do comte de Tonnerre après<br />
la mort de son beau-père (la^'i). 11 fut trois fuis sénatt-ur de<br />
Rome, la troisième fois en iq8i (to mars). En 1377, il hé-<br />
rita de son fils cadet, Philippe, epaux d'Isabelle do Villehar-<br />
douin, les principautés d'Achaie et de Morée. La même<br />
année, il acheta de Marie, fille de Bohémond IV, prince d'.^n-<br />
tioche. tous les droits i|ue celle-ci prétendait avoir sur le<br />
royaume de Jérusalem et il prit olliciellement le titre de roi<br />
de Jérusalem le là juillet 1377. Il était roi de Sicile, du du-<br />
ché de Pouiile ot de la princi[>:uité de Capoue depuis i-i6.'>,<br />
époque oii le pape l'rbain IV lui en donna (aî( juin) l'inves-<br />
titure. Voir Durrieu ,<br />
' Publié dans Ryn»er.<br />
I^s arcliivex angevines de Xaptes, p. 180-<br />
' Voir dans II; mer (3o déc. i-j8o) le traité ([ui réçla les<br />
conditions du duel projeté entre Chartes I" d'Anjou et Pierre<br />
l'.OLES GASCONS. 187<br />
ch(evale]rs '<br />
; e , por establir liu e terme , ordenasles<br />
douze ch[e\ale]rs, diasc.un sis de sa part, les qeus<br />
douze par voz assens establireiit qe vus fusetz a<br />
Bordiausie premier jour dejung a vouz présenter<br />
devant nus pur la avantdile bataille fero. e nous<br />
priastes qe en totes maneres fusoms a jour, ensi qe<br />
pur noslre absence la bataille ne fust doiaiè, qe le<br />
délai vus serreit mont griclz pus qe vus serrietz<br />
venuz de si loing e ausi graunt travail, si nous ne<br />
fusoms au terme desutzdit. E encore estoit contenu<br />
en les avanldites lettres qe les choses sont ensi liées<br />
entre vus, qe par lettres, (]e par seremenz, q'il vus<br />
covenl estre devant mis ou liu e ou terme dessuzdit.<br />
Sor la qeu chose notis vus fesoms a savoir, cher<br />
cousin, qe , qant vos messages nous vindrent, nous<br />
esleioms en nostre gerre de Gales, si come il vus<br />
])urrunt dire, la (jeu gerre nus enlendoms pro-<br />
cheinement mettre a lin par l'eide de Dieu. Et pur<br />
ceo qe la bosoigne nous touche mont a queor qe<br />
vus nous avez mandé, nus vous entendoms de en-<br />
voier en bref tens ims messages, par les qeus nous<br />
vous froms a savoir clcremeiil tote iinslre vo!ent(' sor<br />
la avantdile bosoijfne. Douées coin avant. !'] simt<br />
cesles lettres paleiiles.<br />
68."). Al prince (îlialles. rey de Jertisalem e de<br />
Sezile, etc., F'^dward, par icele mesme grâce' ivv d(;<br />
Engicterre, etc., saluz e verrai amiu', ove appa-<br />
raillc volenté a touz ses bons pleisirs'. .Nous re-<br />
ceumes, très cher coiisvn. vos lellres, le .xxij. jor<br />
de marz, en la abbeie de Aberconwey par vos mes-<br />
sages, en les queles estoit contentiz ke vus e le rcv<br />
de Arragon avez emprise balaile, chescun ov cent<br />
ch[evalejrs; e,pur establir liu e terme, ordinastcs<br />
.xij. chivalers, chescun sis de sa part, les qeus .xij.<br />
par vos assens establirent qe vus fussct a Hur-<br />
deus le preiner jor dejung, a vus présenter dovani<br />
nus pur la avantdile bataile fere, e nous priastes<br />
qe en totes tnaneres fussoms al jor, ensi (je pur<br />
noslre absence lu bataile ne fust delaé, ke le délai<br />
d'.\ra|;on. Cf. Ch.-V. l,anj;Iois, ie ré/;nc de l'Iiilippc III Ir<br />
Hardi , p. I '1 1<br />
.<br />
' Ce mot, ici et plus loin, est écril en al)r''-j;é.<br />
- Ms. I mesine celé grâce.<br />
^ Publié dans Rynicr.
188<br />
vus siTinit mont greCs, juis (je vus seirielz venuz<br />
de si loing, o ausi graunt Iraviiil, si nous ne fu-<br />
soins al terme desiizdit. E encore esleit contenu en<br />
les a\antdiles lettres (je les choses sunt ensint liez<br />
entre vus, ije jiar lettres, (je par sereinentz. qe il<br />
vus covent estie devant nus ou lu e ou terme avant-<br />
ditz; sor la quen cliose uns vus fesoms asavcir,<br />
clior cousyii, que nus avoms regard(ie e jiensée,<br />
eouie celé chose qe mont nus louche au quer e qe<br />
niDut nus semble gri s e jjcsant, e avoms ausint<br />
regardez la graunt anuir e le cosinage qe est<br />
entre vus e nous, e la jjrocheinté de sanc «je est<br />
entre nus e nostre cher cousin, vostiefiz, ensein-<br />
hli'Uient ove graimt aniur (je nus avoms a lui; c<br />
avoms eneoie regaidc'e e jioisé le graunt jieril e le<br />
graunt damage (je avendreit a la crestienti- si ceste<br />
chose se leïst. Nous, totes icestes choses regardées e<br />
Lieu estroit exaniint^es, ne jjouoms' trover en nule<br />
mauere en nostre queor (je si graïuit cruauti' se<br />
leist devani nous, ne eu nostre [jner. ne en autre<br />
liti ou ims le j)usoms desturber. E, chier cosin<br />
inout nus serroit gre\e chose e estraunge (je en teu<br />
manere vus receiisoms en nostre 1ère, qe si graunt<br />
iiouur nous i'eistes e si bel nous receiistes en la<br />
vostre , quant nous revenisnies de outre mer. E<br />
\us jirioms, très cher cousin, que vus nous teignez<br />
j)ur escus(3 si nus ne fesoms en ceste chose vostre<br />
lequeste, kar sachez de \enlé (je, jjur gainer tous<br />
dcus reaunies corne celui de Gezile e de Aragone,<br />
nous n'en serioms gardeins du chanijj ou la sutz-<br />
dite balaile se feïst, mes nieltrioms jieine e travail en<br />
(oti's les n)aneies (je nus saverioms (je j)es e acord<br />
l'usl mis entre vus. corne celui (je mont le vodreit<br />
et miiul le désire. l)(raéez a Aberconwey en Snau-<br />
doii. le .XXV. jor de Mars, l'an de nosti'e règne .xj.<br />
()8G. A inesuie le rey, saluz c j)reste volenté a<br />
ses bons j)leisirs". Sachez, très cher cousin, qe sor<br />
celés liosoigues, sor les (jeus vu-; nous enveiastes<br />
voz lettres e voz messages, enveioms a vus nos<br />
certeius messages e nos feaus e noz leaus Geffrei<br />
de (îyenville e Anlovne Rek. , jii'eseutors de ceste<br />
Ms. pnrromx,<br />
I*ul)lié djiris iiviiier.<br />
.<br />
ROLES GASCONS<br />
[A.R.xi-1983]<br />
lettre; e vus jirioms qe eaus deus e un de eaus<br />
ensement voiliez crere en ceo q'il vus diront de la<br />
nostre part sor les besoignesavantnom(^es. Don[(;'es]<br />
a Aberconwey en Snaudon, le quint jor de Avril.<br />
G87. Excellenlissimo principi P., Dei gracia<br />
illustri régi Arragonie, Edwardus, etc., salutem in<br />
Domino '.Cuin dilectos et lideles nostros Galfriduni<br />
de Gienvilla et Antonium Rek.. exhibilores presen-<br />
cimn, de (juorum probate fidei sinceritale jilenam<br />
opiinemus Gduc iam , a nostro latere ad vestrani<br />
j)reseuciam destinemus, excellenciani vestram re-<br />
(juirinuis et roganuis (jualinus velitis eisdem et eo-<br />
rum alleri, su[)er liiis (juc ex jiarte nostra vobis ex-<br />
jiresserint viva voce, lidem inilubitabilem adhibere.<br />
Dalum apud Aberconwev in Snaudon . .iiij. die<br />
Aprilis, anno Doiuiui .m". cc°. octogesimo tereio.<br />
El mémorandum quod iste très littere précé-<br />
dentes smil j)atentes.<br />
Et sriendum (juod inia littera de crcdencia clausa<br />
dirigitur predirto régi Sicilie et una alia régi Arra-<br />
gonie , tercia régi Francorum . quarta Gastoni , vice-<br />
comiti Byarnie , quod credaiit predictis Galfrido et<br />
Antonio in hiis que eis dirent ex jiarte régis. Et<br />
siml omnes clause.<br />
088. Rex Johanni de Greilly, senescallo suo<br />
Vascouie, vel ejus locum tenenti, et constalmlario<br />
suo Rurdegalo, salutem''. De probate fidei dilec-<br />
torum et lideliuni ac secretariorum nostrorum Gal-<br />
fridi de Gyenvilla et Antonii Rek. sinceritate plenam<br />
fiduciam optineutes, ipsos a latere noslro ad vos<br />
destinamus liiis diebus, pro arduis et sj)e(;ialibus<br />
negociis nostris in jiartibus Vascouie exjjcdiendis,<br />
secundum quod eis plenius injunximus ore tenus;<br />
unde vobis mandanuis, in (ide et dilecllone (jui-<br />
bus nobis tenemini, liriniter injinigeutes quod eis-<br />
dem (jallrido et Antonio et eorum alleri, iu luis<br />
que vobis ex jiarte nostra dicent et injungent viva<br />
voce, cnnlatis et lideni indubilaliilem adhibeatis, et<br />
ea modis onuiibus exjileatis, ac i[)sis intendentes,<br />
respondcnlis, consulentes, el auxilianles si'is in<br />
' l'iiblié dans liyinor.<br />
• Les n"' G'S8-Im(7 oui Hp |<br />
iihln
[A.ii. M"- 1-3831 UÙLES GASCONS<br />
pceinissis. Dalum apud Abercoiiwoy in Siuuulon,<br />
.iiij. (lie Aprilis.<br />
689. Consiniiles litière dirigiintiir arcliiepisco-<br />
pis, episcopis, abbatibus, prioribus, decanis, inili-<br />
tibiis, cominunilatibus et omnibus aliis, tani eccle-<br />
siasticis (|uain viiis secularibus, de terra Vasconie<br />
ad quos, etc.<br />
690. Gonsimiles littere dirijfunttir arcbii^pisco-<br />
pis, etc., de terra Agenesii.T. ut s*.<br />
691 .<br />
Item coiisiiniles littere dirijyuiitiir uuiversis<br />
el sirijjulis cnininuiiitatibiis terre Vasroiiie. 1". ut s".<br />
692. Item consiniiles littere diriguatur uuiversis<br />
et siflgulis communitalibus terre Agcuesii. T. ut s'.<br />
693. Item consimilos littcio diiiguntur decano<br />
el capitule Sancii Severini Burdegale. T. iil s'.<br />
69'l. ilem consiniiles littere ilirigiuitur decanu<br />
et capitule Sancti Andrée Burdegale. T. ut s".<br />
695. Item consiiuiles lillrri' diiiguntur decano<br />
et capitulo Sancti Severi. T. ni s*. Kt sunt omnes<br />
paleiilos.<br />
696. \\c\ majori et probis buminibus suis Bur-<br />
degale, salulem. De curiali subvencione quam<br />
nuper, occasionc expedicionis nostre Wallie, ad<br />
rogatum dilecti secrelarii et tidelis noslri Antonii<br />
Bek. vel nomirie nostro facluni, nobis gratanter el<br />
liberaliler fecistis, vobis (piaulas possumus aciiones<br />
rel'erimus graciaruni, scire vos volentes (juod,<br />
propter lidelitaliset gralitudinis veslreconslanciam<br />
ac promptiludinem vestram, \obis volumus obli-<br />
gari in luis omnibus (jue respioiunt vestruiu ciiiu-<br />
nioduiu et boiiorem leniporibus oportunis. Uatuni<br />
a|mil Aberconwey iii Snaudon, .iiij. (lie \prilis.<br />
' Au<br />
(>'.)7. Consiniiles littere diriguntm- Imiiiviselpro-<br />
ms. , la iiicntiuii de clucuoe de ces ville» forme iiii<br />
alinéa séparé. Ilymcr a icproduit celle dis|iosilioii.<br />
189<br />
liis bominibus de' Biirgo, de Leyburiui, de Sancto<br />
Mibone, do Sancto Maccario, du
190 ROLES GASCONS<br />
701. De dcimriis pro ciiiis solfcmlis. — Rex<br />
conslabiihiiio suo liunlegale, saluleni. Cuiii lenea-<br />
iiiui- Reyimindi) Ffiiiinag. in sexaginta et deceni<br />
libris slerlingorum , ]iio trigiula et quinqup doHis<br />
viiii ad ii|His uostrum ab eo eiiiptis per Matlieiim<br />
de Coluuibaiiis, pincernam nostrum, anno legni<br />
nosti'i undecinio, vobis niandaïuus quod eideiii<br />
Ueymundo peciiniain illani citia festum sancli Mi-<br />
l'haelis proximo futuium liabeie (acialis. Et nos<br />
ppciuiiam illain in compolo vestro vobis faeienms<br />
allocari. T. Pi. apnd Abei[con\vey] , .ix. die Julii.<br />
702. Consimiles lilleras Label Elyas de La<br />
Naude eidem constabulario , de sexdecim libris ster-<br />
liiigornin siiii soivendis, etc., pro octo doliis vini<br />
ab eu emplis per prediclum Matbeuni, etc., ut s°.<br />
703. Gonsiiuiles lilteras habel Wiilelnius de<br />
Bouu eidem coiistabidario , de triginta et diiabus<br />
libris slerlingorum sibi soivendis, etc., pro sex-<br />
decim doliis vini ab eo emptis ail o|ms régis per<br />
dictiini Matheum, etc., iil s".<br />
704. Consimiles lilleras habel Matheus de Mer-<br />
cors eidem constabulario, de quadraginla libris<br />
slerlingorum sibi soivendis, etc., ])ro vigiiili doliis<br />
el una pipa viin ab eo emplis ad opus régis per<br />
prediclum Matheum, u( s". T. ut s°.<br />
705. Iiex constabulario suo Burdegale, salutem.<br />
Mandamus vobis quod sine dilacione liabere faciatis<br />
Petro de Insida sexaginta et quinque libras, tres-<br />
decim solidos et novem denarios slerlingorum, in<br />
(juibus ei lenemur pro vinis ab ipso Petro ad opus<br />
noslrum caplis apud Crikel' inWallia, anno regni<br />
nosiri undi'cimn. Et nos eos vobis in compolo<br />
vestro allocari lacienuis. T. R. ajuid Kaernarvan ',<br />
.xvij. die Julii. Et fuerunl patentes. R[ex] man-<br />
d[a\il] de Kaernarvan sab privalo sigillo.<br />
706. Consimiles lilleras liabel Petrus Peu-<br />
nuseide, de quinquaginla el uua libiis, novem<br />
' Cricliflt, coiriti' de Slirewsbury.<br />
' Cai'iiai'voii , eu Galles.<br />
\\.\\.M°-i-?Xi\<br />
sohdis el duobus denariis, pro vinis caplis ad opus<br />
régis, ul supra. T. ul s*.<br />
707. Consimiles lilleras habel Johannes de<br />
Pynes, de decem el octo libris, deeem et octo so-<br />
lidis et octo denariis, pro vinis ad opus régis, ut<br />
supra. T. ut supra. R[f'x] mand[avil] , ut supra.<br />
708. Pro ]Villrl,„o de Monte Reeelli — Rex<br />
omnibus, etc. , salutem. Sciatis ipiod dedimus licen-<br />
ciam dileclo et fîdeli noslro Willelmo de Monte<br />
Revelh concordandi cum Bernardo de Alyan el<br />
Bernardo de Alyan, nepole ejus, super molendinis<br />
de Ga el de La Margaunte super ripariara de Jale'.<br />
In cujus, elc. T. R. a])ud Kaernarvan, .xij. die Julii.<br />
Canc[ellai'ius] mand[avil] de Kaernarvan.<br />
709. Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis nos<br />
dédisse, concessisse, el hac caria noslra confirmasse<br />
dileclo et fideh noslro Willelmo de Monte Revelli<br />
oinnes terras et tenemenla illa cum pcrtinenciis,<br />
que fuerunt Reymundi de Markaus , nu|)er defuncii<br />
in archiepiscopatu Burdegale, una cum omnibus<br />
aliis que ad terras el tenementa predicta accidere<br />
polcrnnt, habenda et lenenda eidem Willelmo et<br />
heredibus suis de nobis et hcredibus nosiris iniper-<br />
peluum , faciendo nobis el heredibus nostris ser-<br />
vicia inde débita et consuela. In cujus, elc. T. R.<br />
apud Kaernarvan , .xv. die Julii. Canc[ellarius]<br />
jnand[avit] de Kaernarvan.<br />
[liill'é] Mulaliir, quia aliter in cedula pcitdeiile.<br />
liespicc cediilam pendentem pro eodem Wi7-<br />
lebno',<br />
710. [l.\ cEricLA.] Rex omnibus, etc., salutem'.<br />
Sciatis nos dédisse, concessisse, et hac caria nos-<br />
lra confirmasse dileclo et fideli nostro, Willelmo<br />
de Monte Revelli, onmes lerras et tenemenla illa<br />
cum pcrtinenciis que fuerunt Seguyny de Maickaws<br />
mililis defuncii, in dominii de Burgo supra mare<br />
' La<br />
Jalie de lîlanfjiiefort, ruisseau qui se jetle dans la<br />
Gironde, en aval de Bordeaux.<br />
^ Voir le numéro suivant.<br />
^ Publié dans les Arcl'in's historiques de la Gironde, t. Vil,<br />
p. i.'.7.<br />
, ,
[A.R. xr-ia83]<br />
in arrliiepiscopatii Burdegale, et tpe per fbris-<br />
ractuiii ipsius Segiiiny ad inaimin noslram deve-<br />
iiei'unt, et (pie Riyinuiidus de Maickaws et Wil-<br />
lelmiis Sefjuyiii, filii iirefali Segtiyni, tenuerniit ad<br />
vilain siiain de (jracia nosira speciali , iiaheiida el<br />
Icneiida eideiii Willelino de Monte llevelli et iiere-<br />
dibus suis de nobis et hercdibus nostris, una ciim<br />
omnibus aliis que ad terras ilias et tenemenla pre-<br />
dicla accidere poterunl iniperpetuuin, l'aciendo<br />
nobis el heredibus nostris scrvicia inde débita el<br />
fonsueta. In cujus, etc. T. R. apud Kaernarvan,<br />
.XV. die Julii. R[ftx] mandavit miilari.<br />
711. Pro Willelino de Lunat. — Rex ouuiibus,<br />
etc. , salutem. Donacioneni cl concessionoin quas<br />
dileclus et (îdelis iioslcr W illeinius de Monte Revelli<br />
fccit Willelmo de Lunaz ', de terra
1'Jl><br />
Bainiicsio', el iii c;ilj;iii;r el herbngio iliclo lorre,<br />
et in omnibus jiiribiis et peiiinenciis enruuidetn,<br />
sine juris pi'fjudicio alieni; ita quoil ipsa Marga-<br />
rcla a nobis p( nosiris heredibus et snccessoribus<br />
|iiedicln leiieat in fenduin, una cnm aliis i'eudis<br />
suis, et ([uod piedicla Maivai'ela, pr.) se el suis<br />
heredilnis, det et concédât nobis et nostris imper-<br />
petuuni,nd l-icienduiu nosli'oni onuiiniodani volun-<br />
tateru. ([uicquid juris. proprielalis, jiossessionis,<br />
douiinii, seu devcrii cujuscnnique liabet vel babere<br />
polest quoquoniodo in villis et parrocbiis de Naus-<br />
sanas\ de Bana, de Monîe Canino', integraliter.<br />
et in villis et parrocbiis de Monsac et de l'erinn '.<br />
secnndnni lerniiuos snbscriptos :<br />
HOLES GASCONS.<br />
videiicet de nio'a<br />
vocata del Gbaronluer, seeun(hnn quod reclius itnr<br />
ad pontem vulgariler appeibUum de La Cabana "<br />
versus Bellum Monlem', et exinde secunduni quod<br />
goeile rectius procedit sub ecclesia de Pinu versus<br />
niotam vocatani de Lopdac, et de eadein luola,<br />
prout rectius ilur versus petram vocatam Poussi-<br />
nera , el exinde pront rectius itur ad fontem de La<br />
Vacberessa et exinde secinidum quod rivus, qui<br />
derivatur a dicto fonte, descendit et vadit ad rivuni<br />
vocatuni del Goson', et exinde secunduni (juod idem<br />
rivus del Coson descencbt et cadit in (luvinni Dor-<br />
donie; ita quod illa oninia, que ex illis teruiinis<br />
pi'eilictis snni iulus versus Bellum Monteni, sunt<br />
nostra, et cetera omnia versus Gunbac intus ab<br />
illis lenninis dicte Margarele et beredibus suis per-<br />
pctuo remaiiebunt, nos, pro nobis et- nostris be-<br />
redibus, dictani ordinaiionem gratani et ratam<br />
babenuis et teuore presenciurn conlirmamus, cl<br />
volunuis ac coucedimus ut (juicquid in cnntentis<br />
in dicla ordinacione babere possnmus et debernus<br />
secun
A.li. M°-ia83| ROLES GASCONS. 193<br />
(|iie habel velliaberc puli'st
19'i<br />
72 J. Et iiiaudalum osl senescallo Xanclonie,<br />
lliesaïu-ario Agenesii, et omnibus aiiis ballivis régis<br />
in (Idcatii Acjuitaniiie, iil de omnibus bailiviis suis<br />
et (le hiis (|ue i'ece])erunl et iii ([uibus régi le-<br />
nentur, de lenipore (|uo receperunt baiiivias suas<br />
seu olllcia, de ipiibus alii iioniine régis finaleni<br />
compotuni minime reiididerunt, respondere, salis-<br />
f'acere, finaiem compolura reddere et obedire sine<br />
(lifTugio eurent eidem. In eujus, etc. Dalum ul s',<br />
.xxxj. die Augusii.<br />
722. De potestale data inqvircudi de traiisgres-<br />
.Hioiiibus et bdtlivos ainovcndi, etc. — Rex eidem P.,<br />
constabulario suo Burdegale, salutem. Lt omnes<br />
baiiivias nostias de Vasconia, Agenesio, et Xanc-<br />
tonia, et loto ducatu Aquilannie in manu veslra<br />
ponere et de tiansgressionibus ballivorum , a tem-<br />
père quo receperunt baiiivias illas factis, inquirere,<br />
ballivos amovere et alios ponere, transgressiones<br />
eorum corrigere et puniie noslro nomine, et easdeni<br />
baiiivias ad llrmam dare vel sub eeilis vadiis coni-<br />
mendarc, prout utilitati nosfre ex|)edire vobis vi-<br />
debitiir, valeatis, vobis plenam damus polestateni<br />
et spéciale mandatum, omnibus ballivis et subdilis<br />
nostiis parcinm eaiumdem mandantes et te.iore<br />
presencium injungenles ut in nnniibns ]ireniissis<br />
et (juolibel prenn'ssoruni vobis pareant et intendant.<br />
In cLijus, etc. Datiirn ut s°.<br />
72;i. Pro Matlieo de Colnmlmr/is. — l!e\ ei lein<br />
conslalndaiio, salutem. Intellexiinus (pind dilectiis<br />
et (idelis nostec Ksci[ivalus, coines Bygorre, débet<br />
\latbco de (liilinid)ai'iis, pincerni' nostro', CMitiim<br />
fnarcas steilinifor(n]i , dalo su[iit linr lidejussnre<br />
linberto, panelario nostro, et eidem Hoberto qua-<br />
di'agiuta inareas, qiios denarios solvere debuissct<br />
dictis Matlieo et Hoberto, ut assermit, terminis<br />
jani e]a[isis; unde vobis mandaiiiiis (pialinus, si<br />
vobis conslilerit de predictis dcjjills, de |)rimis<br />
denariis quos dicto comili debetis persolvere pro<br />
uobis de custuma noslro Burdegale vel aliunde in<br />
partibus Vascoiiie. de diclis ccntuin niarcis dicto<br />
Matlieo et de dictis (juadraginta niarcis dicto lîo-<br />
' Voir<br />
|ilus li.Tul 11" ."î? , Gy.') . etc.<br />
ROLES GASCONS. jA.R.xi'-iaSS]<br />
berto vel eorum mandato satisfaciatis. Et vobis allo-<br />
cabitur in compote vestro. Datuni apud Cestriam<br />
.iij. die Septembris. Et sunt patentes.<br />
72^. Pro executoribus testamenti magistri Ade de<br />
I^oiff. — Rex dilecto sibi in Cliristo priori fratrum<br />
jn'edicatorum Bnrdegale. salutem. Quia de bono et<br />
fideli ob-:equio ipiod magisler Adam de NorlT.<br />
niiper constabiil.irins nosler liurdegale, in vita sua<br />
uobis prestitit in ollicio supradicto. IVequenter an-<br />
diviimis testimonium lïde dignum, per quod res et<br />
négocia ejnsdem felicius cupinuis protractari, vobis<br />
niandamus quod bona dicti magistri Ade, que posl<br />
niorlem suani per dilectum et fidelem nostrum<br />
Joliannem de (ireilliaco, seneseallum nostrum Vasconie,<br />
ob causas aliquas capta fuerunt in manum<br />
nostram. et que postea per dilectos et fidèles nrs-<br />
tros Antoniiim Bek. et Galfi'idum de fienevilla vobis<br />
ciistodienda tradebantur, executoribus testamenti<br />
dicti Ade lib'^relis ad execucioneni testamenti illius<br />
inde faeiendani et coniplendani voluntatem defuncti.<br />
T. R. apud Macleffeud.', .xj. die Septembris. Et<br />
fuerunt patentes.<br />
725. Pro Willchiw L/i Veille, tnevcatori. — Rex<br />
magislro Petro de Lek., constabulario suo Burde-<br />
gale, salutem. Mandamns vobis ([iiod .<br />
de<br />
,<br />
|)i'iiiiis<br />
denariis quos levari coiitigerit de custuma nostra<br />
Mnrdegale. babeie (acialis Willebiio La \'eille, mer-<br />
catori', totam pecuniain in ipia pro nobis se obli-<br />
gavit ad inaiidatum diledoruin et lldelinm nos-<br />
Iroruni Autonii Bek., niinc Dum Imeiisis electi',<br />
Galfridi de Gyenvilla et Jobannis de Greilli, senes-<br />
caili nosiri Vasconie; ita tainen ijuod nos acquie-<br />
tet de pecunia su|)radipta. T. R. apud Maclelleld,<br />
.xiiij. die Septembris. Et sunt patentes.<br />
' Macriesfield<br />
MEMIÎR. 1 .<br />
72(). Pro e.reciU
fA.R.xi'-taSSj IIOLES G ASC ON S.<br />
Norff. — Re.x dileclis et lidelibus suis Galfrido de<br />
(ivenvilla et Johaniii de Vallibus', inililibus. isa-<br />
luleni. (îuin dilectiis et lidolis nosler Joliaiiiies de<br />
(iicilly, miles, senescaHus noster, et Reymundus de<br />
Miiallo, coiistabuiarius nosler, Burdegaie exislen-<br />
les, ac l'rater Klias C.iiculi de ordiiie fralium Miiio-<br />
rum , ([ui fuerat unus de audiloribiis cuiii|(oti dilecti<br />
rierici iiostri , magisiri Ade de Nord". , niiuc defiincti<br />
de tenipore quo idem Adam fuerat constabularius<br />
noster Bm-dt'gale, atile licyiiiundum predirtiim<br />
post coiupotum dicti Ade,dum vivebal, redditum,<br />
codem magislro Ada defundo. dicereiit prefatiim<br />
compotum pbiribus racioiiibiis foie sus|)ectiini et<br />
nos plui'iinmii in co dampniiicalum fuisse, (]uas<br />
racioiies coram voI)is, Galfrido, et dileclo nobis<br />
in Christo Antonio Brii., nunc electo Uunebneusi,<br />
missis ad partes Vasconie de latere nostro, dictas<br />
Johaniies de Greilly proposuit cl proponi focit,<br />
prout contiiienlur. ut asserit, in (juodain lotulo<br />
quem nobis misit, innuens per suas littcras nobis<br />
directas quod vos, dirlus (ialfridus, absente de<br />
Burdegala dicio Antonio |)ro nostris negociis, pro-<br />
ccssislis supirlieialiter ad e\ariiinandum dicturn<br />
conipoluiii , et visus fuistis veile pincederi! ad a|>-<br />
probamhnn oundetii; (piic(|uid auteiii dicerclur a<br />
eeteris, sibi et pluribus aliis videl)alur expédions<br />
ut diclus compotus diligeiilej' et li a nobis; licet auteni,<br />
secundum ea cpie inlelloxiiiius, onniibus conside-<br />
ralis, salis {sic) toilerare possenius ne uiterius de<br />
dicIo conipoto (piercretur, ne jus noslrum oiimino<br />
neebgcre videaniui-, ;idbuc voliunus et mandamus<br />
([uod, assuni|)lo vobiscuiii (Hleclo clcrico nostio<br />
iiiagistro Boiiello de Saiirto Quiutino' ri magislro<br />
Jobaune de (lalliano', decano Sancii Severini Bur-<br />
degale, vel eorum aitero, dictutii Joiianneni et<br />
aiios su|>(!r biis(pie rontia (bcluiii conipotuni pro-<br />
pouere vobieriiil vel jarji |)i-oposueruiit, audialis. et<br />
secundum ea i[ui' invcnerilis execuloribu'; lesla-<br />
' Jean<br />
ndc ValliliHs» est fr«|iiciiinient cité dans le Cahmlar<br />
of patent rotU, en qualité de jujje itinérant. Le a novembre<br />
ia83, il recul une lettre de protection jiour trois ans. parce<br />
c|u'il allait pour les aflairesdu roi en Gascogne (p. 8.^).<br />
' Saint-Quentin (Gironde, arr. Libourne, c. Branne).<br />
* (iaillan (Gironde, arr. et c. de Lcsparre).<br />
,<br />
19.-)<br />
Hienti dicti defuncti, \el ad cxoneracioiicin siiaiii<br />
creditorilius ejusdcni dcliincti, !-ieul alias iiianda-<br />
viriius, de pecunia quam sibi per nos deberi cou-<br />
stiterit salisderi et oninino expediri et terminari<br />
taliter fariatis et terniinelis, (juod nobis debeat esse<br />
gratum, el lama et jus dicti deluncli, nisi in culpa<br />
l'uerit, serventur illesa; nosque inandanms per pi e-<br />
senlcs magislro Petro de Lek., conslabulario nostro<br />
Burdegale, quod in solucionibus pecunie noslr(! el<br />
aKis vobis pareat in biic parle. El cideni consla-<br />
bulario volunius in coinpolo suo allocari. Daluiii<br />
apud Acion Burneil.', .xviij. dieOctobiis.<br />
727. De defensoribus coiislilull.t iii causa .live<br />
causis, motis iiiler Jolianiiein de Greilly et Aiiinneuw<br />
de Mola. — licx dileclis sibi Galfrido de Gene-<br />
v\lla et Jolianni de \allibns, inilililiiis, salulcm.<br />
('.oiniiiissionem cause sive caiisaniiii, mole sive<br />
luotarum, inler dilectmii et lidoleiii nostriini Jo-<br />
bannem de Greylly, militem, ex iina parle, el inler<br />
Amaneuin de Mola, domirelluiii, ex allera. su|)er<br />
qnibusdain rébus [codalibus tpias diclus Aiiianeiis<br />
a nobis advobat se tenere apud Lengoniuru*, seu<br />
earumdem reriuu prelextii, quam nuper feciinus<br />
dileclo clerico nosiro magislro Iteimimdo de<br />
l'Terrar. , canonico Sancii Severini Bmdcgale, ad<br />
supplicacionem cjusdeiu clerici circa alia nos lan-<br />
gencia babenlls mullipliciler inlendore, revocan-<br />
les, cause si\ecausaruiii earunidein cognicionem el<br />
decisioneni vobis el \estrum cuilibet conimiltiniiis<br />
per présentes, cum potrslale consliluendi super<br />
prediclis causa vel causis, qualenus nos laiigiiiil ,<br />
uijiiiii vel piures legitimos defensores pro nobis,<br />
qiiandocumque el (|U()cienscnriiqiic vobis vid .bitur<br />
e\|»edire, vobisque mandamus «pialinus, vocalis<br />
partibus cl aliis (pii fuerini «ncicandi. super pre-<br />
diclis procedalis et procedi lacialis, |)roiit jusluin<br />
fuerit. Nos enim maudniiius lennie près ncium om-<br />
nibus quorum inleresl, iit, i|iiaii'iinM ad |)rcmissa<br />
pertinet, vobis et vesirum cuilibel pareanl et iii-<br />
leiidant. Daliiin apud Aclon Burneil., .xvij. die<br />
Oclobris. Per brève de parvo sigillo.<br />
' Aclon Burneil, comié de .Slirewsbury.<br />
' Langoii (Gironde, arr. Bazasj.
196<br />
ROLES<br />
7i8. Pio Gtiillurdo de Luiula. — Pie\ niiini-<br />
IjLis.elc, sahiferii. Cuiii quidam, qui se asserebat<br />
uiocuniloreiii rialliardide Landa ',(loiiiicelli,etquo-<br />
iimidiiJii IValiiiiii suoruiii et alioriiui de sua f'aïudia<br />
eisdeiii Galliaido et aliis in prisona iiiajoris civi-<br />
Inlis nostre nur.lejfale deleiilis. pro siispicione cii-<br />
jusdaiii hoiiiicidii in jurisdiclione dicti iiiajoris per-<br />
petrali. et, eodciii (Jailhardo inscio, alj audieneia<br />
locuiii teneiilis in iliis parlijjus Joliannis de Greiiiy,<br />
seiiescalli nostii tnnc in ducatu prediclo, ex deleclu<br />
juris, iil dicebat, ad CLiriam doniini [Pliilippi],<br />
l'ei'is Flrancoruni, appeliasset |irn eodeiii (ialliardo<br />
et aliis supradiclis, et postmodiun idem Gaihar-<br />
tlus , cum iiberalus esset a predicta prisona , et facto<br />
imposito per judicium cuiie dicti majoris pio se et<br />
abis predietis ini|)nsonatis et pro quibus appella-<br />
lum fuei'at et siniiiiter iiberatis, ad nos in Angliam<br />
accessissel, supplieans nobis quod, cum appellaeio<br />
seu appellaciones predicte de ronseieneia sua vel<br />
aliorum predicloi-um minime processissent et ipsis<br />
imprisonatis, ut dictujii est, l'acte laissent, nec<br />
ipsas vellent prosequi seu ali(jnatenus se injuriare<br />
exinde, nos suain resijjnacioneiri pio se et aiiarum<br />
iliiiaruni appi'llacionuiii admiltere, et eis penani<br />
seu ejiiendam \\\ cpiam versus nos possenl inci-<br />
dere pro appella(iouii)us et resignacionibus ])re-<br />
diclis remillere, lerrainque ejus, donios, et bona<br />
iii manu iiosti'a saisila occasiune predielorum per<br />
diclum senescalium seu alias geiites noslras ipie<br />
e\lab:inl , l'aciTe restilui, de exitibus \ei'o iiule |)er-<br />
ceplis ac «le dampnis sibi dalis in destruclionibus<br />
domoruni, arborum, bladi et aliter, ex parte dicli<br />
senescalli niandare satislieri ad cognicioneni pro-<br />
boi-um viroruiii, si inveiiirenl predicta dampna<br />
allala fuisse indeliile, dignaremur. Cum antem<br />
nobis constilerit per alios lidc dignes quairi pre-<br />
dictum Galliardmn de processibns predietis, nos,<br />
altendcnti's tpiod dietus Galhardus et sui fratres<br />
predicti in lidelilate quain ipsi et progenilores eo-<br />
rum liabuerunl liaclenns ad nostruin domininm<br />
persévèrent, de noslra gracia spécial! dictain re-<br />
signacionem recepimus, el i[isMin Galliardum et<br />
fratres et eorinn aiiiore alios r.<br />
' l'eniic ( Lot-ol-Gai-oriiiP . an'. VilIciienve-sm-Lol).<br />
''<br />
M.-i. Guhirih).
fA.H. xi°-iâ83] ROLES GASCONS. 197<br />
iliiiiiiuo [ilej Corregfiauo', tradalis et Iradi Incialis,<br />
ad vadia que tempore doinini rogh Ffrancorum<br />
et, anle ipsiini, tempore Alphoiisi, coinilis Pictavie<br />
et Tholose, duiii lenuenint terrain de Agenesio et<br />
(licluiii castrum, consuevenint assignari et solvi,<br />
et eodem modo quo tune dicta custodia tradcbatnr.<br />
Duluiii a[)ud Acton Buniel., .wiij. die Octoljris.<br />
7;51. Pro Hepnmulo de Amirallo. — llex diiecto<br />
clcrico siio magisti'o l'etro de F^k., coiisUd)ulario<br />
siio Burdegale, salutem. AUocale Reyniundo de<br />
Amirallo, nu|)er constabidario nostro ijjidem, in<br />
eonipoto suo baiiisie sue, quingenlas libras turo-<br />
nensium quas diiecto et fideli nostro Willelnio de<br />
Monte rtevelii pro equis iinstris ail n|)us nos-<br />
Iruni emendis, lilieravit. T. li. apud Acion liurnel.,<br />
.xxij. die Octobris. Per brève sub privato sigiilo.<br />
7.'52. Pro cxccutoribus teslameitli Gaschie , que<br />
fuit lixor Gtisslonis de Marcliin'. — Rex senescallo<br />
suo Vasconie et constabulario suo IJurdegale, sa-<br />
lutem. Mundanius vobis (piod viginti et sex inilia<br />
solidorum et viginti et duas libras turonensiuiii<br />
nigrorum et duodeiiani busselloruin frumcnti sine<br />
dilarione babere faciatis exccutoribus lestamenli<br />
(Jascbie, ([iiondam uxoris Gassionis de Marcliia'<br />
defuncle, pro Castro de Talamone' nobis per exp-<br />
cutores testanienti cjusdein Gascliie vendito ol con-<br />
cesso, jii\ta paclioncs et conveiiciones inter ililcclos<br />
et lideles nosiros Antoniuni Bek. , nunc Dunelmen-<br />
seni electum, et Gainiiluni de Gyenvilla, qiios ad<br />
parles illas Irniisniisiinus ex jiarle nostra, inilas et<br />
lirinatas, cl jiixta tenorem cartularioruin Rurde-<br />
gale super lioc confectorurn; ila quod pro delectu<br />
solncionis predicle dicti execulores ad nos iiecesse<br />
non babeanl rcdeundi. V.i nos dictam pecuniam,<br />
(lun sobila iiifjit, vobis in compoto vrsti'o \oluinus<br />
alloeari. T. 11. a|)ud Acton Rurncll. , .xx. die Uclobris.<br />
' CoMrréjiiii, commune do VilIcnave-d'Ornoii (Gironde,<br />
arr. Bordeaux, c. Pessac).<br />
' Publié dans les ;1it/iiïc» /iMforijiif» Je la Gironde. I. VII,<br />
p. i'»;.<br />
' Sur Gassioii de l.
198 PiÙLES GASCO^^S. rA.R.xi°-i283l<br />
ibidpni debere oonlingit, allocet, donec ei de parle<br />
(|iie ipsuin conlingit de debi(o predicto plcnarie<br />
fiieril satisfactiiiii. T. R. apud Acton Biunell.,<br />
.xxviij. (lie Octobris.<br />
7157. De officio senescalcie Vnsconie coiinnisso.<br />
— Rex univeisis et singulis prclatis, baronibas,<br />
iiiilitilms et libère teiieiilibus, niajoribus, juratis,<br />
consuliljus et coniiminitatibus, fastellanis, prepo-<br />
sitis, et bailivis et fideHbiis suis predicti ducatiis,<br />
ac aiiis ad quos présentes lillere pervenerint, sa-<br />
luteni. Sciatis quod conimisimus dilecto et fideli<br />
nostrn Jobanni de Vaiiibus , militi , officiuni et re-<br />
giiiien senescalcie predicti ducalus cum omnibus<br />
ad dictuin ofEcium pertinentibus, quamdiu nobis<br />
|)laruerit. Et ideo vobis iiiandanius quod eideiii<br />
Jobanni, quamdiu eum tenuerimus in diclo oflicin,<br />
in omnibus tanquani senescallo pareatis, respon-<br />
deatis et fideliter infendatis. In cujus, etc. Dalum<br />
ajnid Acton [Burnell.], .xviij. die Oclobris.<br />
738. El de rntllis senesrnkie. — Rex omni-<br />
bus, elc. , salutem. Sciatis quod [pro] offieio senes-<br />
calcie ]iredicli ducatus quod comniisimus dilecto et<br />
fideli nosiro .lobaimi do Vaiiibus, milili, quamdiu<br />
nobis placucrii, assigni.mus eideni Jobanni, quam-<br />
diu in diclo oflicio fuerit, ut est dictum, [quod] lia-<br />
bcat et percipiat prn va<br />
fuerit, velejusmau(lalia|)ud Runlegalam, duo milia<br />
librarum turoiicnsium per annuin, vel eorum valo-<br />
rem conqielentein. llabeateciam et percipial racio-<br />
nabiles expensassnas per manuin dicti cnusiabularii,<br />
vel ejiis mandali, ultra sua vailia |ireilicla, quando-<br />
ounKjue ipsuru Joliannem, senescallum nostrum,<br />
ad parliameiila seu ad curias domini régis Franco-<br />
l'um vel alibi pro noslris agendis extra diclani se-<br />
nescalciam conligeril prolicisci. Idem vero Joliannes<br />
débet el leuelur, dum extra i|)sam senescalciam fiie-<br />
ril, de dielis vadiis suis dunrum milium librarum,<br />
illis qui locum suum lemu;rint m eadcm senescal-<br />
cia providere, seu vadia conq)etencia assignare.<br />
Mosque mandamus coiislabulaiio nosti'O Rui'degale<br />
(}ui lumc est vel pio tenqioie l'ueril, quod eidem<br />
senescallo vel suo mandato dicte vadia et expensas<br />
in forma predicla habere facial; et ea volunuis et<br />
mandamus eidem consUibulario in suo compoto al-<br />
locari. Incipient aulcni vadia senesealli die qiio in-<br />
grcssusfueril senescalciam et officium supradictum.<br />
In cujus, etc. T. ut supra.<br />
739. De poleslale data senescallo lasconie.—Rex<br />
omnibus, etc., salutera. Sciatis quod daraus per bas<br />
nostras litteras specialiter potestatera dilecto et fi-<br />
deli nostro Jobanni de Vaiiibus, militi, senescallo<br />
nostro predicti ducalus , super<br />
causis el de causis<br />
controversiis et negociis, presentibus et futuris,nos<br />
langenlibus et tangere valenlibus, experiendi,com-<br />
promillendi, Iransigendi, coraponendi et aliter or-<br />
dinandi, prout ad nostrum conimodurn viderit ex-<br />
pedire; et quod fecerit in bac parte gratum<br />
liabebimus et babemus. In cujus, elc. Dalum apud<br />
Acton Burnell., .xviij. die Octobris.<br />
740. Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod<br />
damas per bas nostras litteras specialiter potestalem<br />
dilecto et lideli iiosiro Jolianni de Vaiiibus, militi,<br />
senescallo nostro predicti ducatus, vasia, foreslas,<br />
nemora, basas, el alias possessiones slei'iles nobis<br />
vel quasi stériles, quas babemus, seu habere debe-<br />
mus in partibus dicte senescalcie, appro[pr]iandi<br />
emeudandi , in feodum seu in empbiteosim conce-<br />
deudi, permutaiidi, et alia inde faciendi que ad<br />
noslrum cnunnodum viderit expedire; et gralum<br />
habebimus el babemus. In cujus, etc., appendimus<br />
presenlibus nnslrimi sigillum. Dalum ut s'.<br />
741. Rex omnibus, etc. , salutem. Scialis (pmd<br />
damus ]>er hasnoslias litteras specialiter poteslalem<br />
(lilecio et fideli nosiro Jobanni de Vaiiibus, militi,<br />
senescallo nosiro predicti ducatus, senescallos seu<br />
locum lenenles, judiccs, caslellanos, promotores,<br />
procuratores, di'fensores, consiliarios el alios servi-<br />
tores, (juibusindigueril ad dictum diicalum noslrum<br />
custodiendum et regendum , relinendi , ponendi<br />
sive subsliluendi, et eos destiluendi el mulandi,<br />
eisdemque salaria', l'euda sive vadia compelencia<br />
assignandi, et qualiler inde salisfial per constabu-<br />
' Ms.<br />
mhniia.<br />
, ,
IA.R.xr-i283J RÔLES (JASGONS.<br />
lariuiii iiosiriitii Biirdegale, eidem constabulario vel<br />
ejus luctiin tenenli imnciandi sive inandandi lille-<br />
ratorie e( patenter; et quod perdictum Joliaiinem,<br />
senescaHum uostruin , lactum seii nrdiiintiiin fuerit<br />
in hac parte, gratiim haltebimiis et habeniiis. In<br />
cujiis, etc. Datiini ut s".<br />
7/l2. De jmrendo seiiescallo Vasconic. — Rex<br />
constabulario suo Biirdojyale, ([ui nunc est vel pro<br />
lenipore fuerit, saluteni. Mandaïuus vobis quatinus<br />
diiecto et (ideli noslro Jolianni de Vallibus, railiti,<br />
nii foninnsiiiuis olliciiiin senesralcie predicti dii-<br />
ealus quanidiu nobis plaruerit. in satisfaclionem<br />
salariorum, feudoiuin, sive vadionun corn|)eteu-<br />
ciiiin nostris seivilonbiis,(juiiius indijjuerit addic-<br />
liiiii (liKatutu nostrnin cuslodien lam et rejjendnm,<br />
eciani si racluni armonini ant alii casus exlraordi-<br />
199<br />
riarii pro iionore sou jure nostro lialiendis vel con-<br />
servaudis interveueriut, et in omnibus cpie ad dic-<br />
luni olficiuui senescidcie pertinent, qnimdin in<br />
\ i rcctu, ou lil le liti-t> suiv.'iiil ;<br />
VtSCD.lIA ET POSTIVUM. — De v\>0 HEGSI IlEUIS EdWARDI . FILK<br />
REGIS IIenkiii, i:>deci«o.<br />
El sc^'iidum quod en qitr tanifititt Vascoiiiant iriolutantuf<br />
in/ra ûtum rotiditm , et ea que lan/^nnt Pontivum in dorso<br />
'jiisdem .<br />
Comparoz la titre du l'iiio précédont, ii" 6i3.<br />
Par suite d'une erreur dans le iiuiU(Jrota|;c des pièces, l'uclc<br />
suivant, auquel il u d^jà été précédciuiacut ronvoyé (voir<br />
il" 5.'), page l'i, colonne i), porte le n" 7/16 au lion de 7'i:i.<br />
.
IX<br />
ROTLILIJS VASCONIE<br />
DE A^'NO REG.M REGIS EDWVRDI I DI ODECIMO.<br />
ME.MBR. 8.<br />
7'iG. Pvit liiivgeniihiix ville Sa It^eteire , ilc liher-<br />
Rex universis présentes<br />
Idiibiis (('s- concessis '. —<br />
lilteias ins[)ecluris, salutem in Dnmino. Moverilis<br />
ijnod nos, prndenciuin et l)onornm consilio et linr-<br />
latu lialiilo, dileclis et lirlelibiis nosiris l)urp;ensiljus<br />
bastide seu ville Salveterre", Vasafensis diocesis, et<br />
eorniii successoribns ])ipsentibiis et l'ntui'is, pornos<br />
etonHiessuccessorPsnoslros,liberlales,foros et ron-<br />
sueludines inf'rasi-riplas, |)ioiil seijuidu', duxinuis<br />
ronredendas. i Primo eis conceditnns et | ] doiianius<br />
loca seu placeas ad donios l'aciendas seu conslituen-<br />
das, slalueiites (piod (jueldiet |iiacea liabeat enses<br />
dicle ville qui ibidem ioca vel placeas roceperinl.<br />
in prima parle sue placée doniura constituere, sal-<br />
lem in teicia parte et in anteriori; et hoc in primo<br />
anno; in secundo vero anno, débet aliam terciam<br />
|iartcm perllcere, et posfmodum residuum (juili-<br />
bct cum poterit et placebit. [i] Staluimiis qiiod<br />
quelibet rarreria major dicte ville habeat quatuoi-<br />
sladia ubicumque et ])er lotum in anq)litudine.<br />
[.')] llem, volumus qnod (piilibet burpjOnsis dicle<br />
ville lenealur solvere pro qualibel concala Ires soli-<br />
dos pro leodo annualim domino feodi a quo terrain<br />
suam lenebit; de nemoribns solvel siiiiililor duos<br />
solidos lantiHii. [G | llem,<br />
slatuinnis (]iiod qiiilibet<br />
habitalor dicle ville jiossil dimillerc vel legarc, si<br />
alisipie herede deresseril . omnia bona sua mobilia ,<br />
possessioiics el leodum suuni lolum, iibicnn)qiie<br />
iin'ril . cui volueiit, dum taiiieii diclorum lionorum<br />
receplor facial dicte ville ([uod alius qui dederit<br />
priniiUis laciebat, et quod in iiigressu solvat il'e<br />
qui prelala bona receperit medietalem pro sporlula<br />
illius pecunie que annualim domino feodi sohi<br />
consuevit, et sporlulag iiujiismodi solvet domino<br />
cuilibet a qiio bona sua lenebil , proul superius est<br />
cxpressum. In alicpio casu alio habitatores dicte<br />
ville solvere sporlidam non tenentur. Excipitiiv la-<br />
men (juod nullus ])oteril majori domino vei ecclesie
A. H. 1283] ROLES GASCONS. '201<br />
dimittere vel legare possessiones
202 ROLES GASCONS.<br />
in crasiino saiuli Romani duodecim jnrali ' in villa<br />
predicla eliganlnr; ila quod perjuialos, qui tem-<br />
|>ore etaniio precodenli jiirati extilerinl, cum con-<br />
siliii illitis qui loeum nnsirnm tencliit ibidem et<br />
aliorum bonoruMi de villa illi juiali l'ului'i ponau-<br />
liir: el jiualiuiil ad sancta Dei ewaugelia illi jurati<br />
eiecli quod iideliler erga nos el communitalem lo-<br />
tam dicte ville, in quantum scieni et poterunt, se<br />
liabebunt. [ao] Item, concedimus supradiclis bur-<br />
gensibus quod nos non ponenius judiceiu" aliqueni<br />
in dicta villa Salvelen'e absque voluulale et ronsilio<br />
juratonim et comniunitatis dicte ville, l-ii] Item .<br />
nos non debemus aliquem burgenseni dicte ville<br />
Salveterre capere nec bona sua ,<br />
quanidiu possit el<br />
velit jus facere coram nobis , nisi homicidiuni pei<br />
peiraverit, vel atrox vulnus fecerit, vcl aliud com-<br />
miseril unde penam corporalem debeat sustinere.<br />
[aa] item , statuinius quod burgenses dicte villeibi-<br />
dem liabilanles ad (juerinioniam alionjus non Ira-<br />
banlur, nec niandentur coram sencscallo nostro vel<br />
alibi in causam secularcni, (juamdiu ibidem parali<br />
siiit vcl fuerint stare juri, nisi propter propria<br />
l'acla nostra. [aSJ Ilem, nos vi'l bajulus nosler non<br />
delienms piguerare nec capere pro debitis pannos<br />
lecti burgensiurii liabilancium in dicta villa, seu<br />
vestes (]uas porlabunt assidue, nec armaluras, nec<br />
bhiiluiu paralum jiorlandiad molendinuin, nec vi-<br />
num perforaluiii cotidie ad bibendum. [a4] Ilem,<br />
voluMuis quod de omnibus mercaturis (pie ibidem<br />
porlabuntur liospes mercaloris possit medielalom<br />
de diclis mi'rcaliu'is relinere pro eodem jirecio quo<br />
vendenlur alii, ikim lamcn lios|ies solvat precium<br />
mercalori. [a-SJ Item, slatuimus ([uod quilibet bui'-<br />
gensisdicli; ville possit relinere de terris et |)Osses-<br />
sionibus (pias liabebit circa villam, quantum duo<br />
boves perannum excolere poterunt bono modo, el<br />
uiuuu eslironem ' terre pro orto, et ad opus vinea-<br />
rum unam concatam terre; et, si piuribus terris<br />
indiguerit, nos cum consiliojuratorum debenuis ei<br />
liaut.<br />
' Corapai'oz les vari;iiiles Iburiiies por te n" 55 , jjuliliû plus<br />
' Ms. .Iiiiliiim. l.a cbarin pour Saint-Osberl lionne la bonne<br />
leçon.<br />
•* Dn<br />
Caiijfe, au mot Hlsliio , cite ce passaj^e des couUiuies de<br />
Sauvoterrc d'après le reg. •j/i du Trésor des chartes, cb. 658.<br />
-<br />
[A.R.iu°-i283J<br />
terras dimittere competenter. [36] Item, statuimus<br />
quod ponatur notarius in villa predicta de consensu<br />
nostro et juratorum supradiclorum. [ay] Item, sla-<br />
luimus (juod ali(juis bm'gensis de villa predicta<br />
non teneatur nianulevare aiiquid alicui, nisi velit.<br />
[28] Item, statuimus quod, cum senescallus de<br />
Vasconia de novo venerit, eis jurabit; et dicti bur-<br />
genses jurabunt senescallo nostro, prout in aliis<br />
villis terre nostre Vasconie observaliu'. Rajulus<br />
eciam quocienscumque mutabitur in villa predicta,<br />
,<br />
jurabit predictis biu'gensibus servare libertates,<br />
foros et consuetudines eis concessas et eciam obser-<br />
vatas, et quod eos defendet et fidelis erit in omni-<br />
bus toto posse. [99]<br />
Item, statuimus quod, qui-<br />
cimique conimiserit liomicidium in dicta villa . si<br />
invenlus fuerit vel fuerit l'ugilivus, tolura mobile<br />
ipiod babuerit erit nostrum. Hereditates vero et<br />
bona inmobilia ad heredes suos proprios devol-<br />
vantur, dum tamen ipsi solvant débita et creditori-<br />
bus satisfaciani; et, si forte solvere noluerint, bona<br />
sua inmobilia creditoribus tradantur et quod ipsi<br />
.solvant census et feodum aimualim domino seu do-<br />
minis feodorum. [3o] Item, ccmcedimus dictis bur-<br />
gensibus quod habeantsigillum commune clausum;<br />
et dictum sigillum debent custodire duo boni viri<br />
el fidèles dicte ville, eiecli de consilio nostro et ju-<br />
ratorum: et ipsi jurabunt servare lideliter sigillum ,<br />
el quod non sigillabuni cum di
[A.R.xii°-i983] ROLES GASCONS. 203<br />
7-'i7. De ordinacione facta inter regem et epi-<br />
scopum et decanum et cnpitnlum Vasatciises. — Rex<br />
omnibus, etc., salutem. Litleras vcnenibilis patris<br />
P., Dei gracia Adiirensis et Saiicle Quiterie epi-<br />
scopi'.et discreti viri magistri Poncii iIr lnsuia,(le-<br />
cani Xanctonie, vidimus, legi fit inspici l'ociinus di-<br />
iigeiitpr, quanim ténor de verbo ad vcrbum scipiitur<br />
in hune modum :<br />
rrlliiivcrsis pn'sentes lilteras inspecturis, Peirus,<br />
Dei graria Adiirensis et Sancte Quilcric cpisco|)US,<br />
et magister Poncius de Insula, decanus Xancto-<br />
nie, salutem et habore menioriain subscriptorum\<br />
Noverit universilas vestia nos vidisse et iegisse hl-<br />
leras sigiliis reverendi patris domini llugonis.<br />
Dei gracia episcopi, et venerabilium viroruni capi-<br />
tiiii Vasatensis, ac eciam magistrorum Ronetti<br />
de Sancto Quinlino, arcbidiaconi de Mayniaclio '<br />
in ecclesia Lcmoviccnsi, et Reymundi de Ffcrrer.<br />
canonici cccicsie Sancti Severini Burdegaie, procu-<br />
ratorum ilinstris régis Anglie, ducis Aquitannie,<br />
sigillatas, super roinproniisso in nos facto per epi-<br />
scopuui et capitulum tl procuralores prcdictos<br />
confectas, (juarum leiior seipiilin- sub hac forma :<br />
wNoverint nnivcrsi presiMilcs lilteras insperturi<br />
rr(|uod, cuin iiilcr nos, Hugoneiii, Dei gracia epis-<br />
rtcopum, et capitulum Vasatenscs, ex parte una, et<br />
Tdoniinum Edwardum , illustrem rcgcni Anglie , du-<br />
trcera A(piilannie, et gentes suas in \asconia, ex al-<br />
ittera, su|)er justicia ulta et bass.i civltatis et distric-<br />
irlus Vasatensis, rogalia sive cuslodia bonorum<br />
Tepiscopnliuni, sede Vasatensi vacante, caslris de<br />
'tllereino et de Gans\ violenciis et dampiiis, et aliis<br />
irpluribus articulis multe ardue controversie verte-<br />
itrentur et jani aliquandiu |)erdiirassent , nos, cpi-<br />
irscopus et capitulum sujiradicti, attendenlesquod,<br />
r lam propter fortem et duram cervicem et rebellio-<br />
' Pierre II. cïi^qup d'Aire 1 3(17-1 a8'i (Gatlia cliris(., 1. 1,<br />
col. 1107).<br />
' Analysé d'après une autre sourco, (ibid., en noie).<br />
* Meymac ( Corrèze , arr. Usael ). Les arehidiacresde l*é\ ^nue<br />
de Limoges n'exeiçaicnl p,ns leur juridiction snr un territoire<br />
déterminé et immuable ; aussi étaient-ils le plus souvent dé-<br />
si(;nés comme étant rin ecclesia Lemoviccosin. Bonct de<br />
Saint-Quentin est d'ordinaire qualifié de cette dernière façon<br />
(Abbé Texier, l.e Pouillè du diocêge de Limoges, p. 7),<br />
' I.erm (Gironde, arr. Bazas.c.GrignoU), Gaus (c.Bazas).<br />
,<br />
'^nem subditoriuii uosiroriiin ipiani resistenciam<br />
-gencium dicli régis et ducis, prefatn justicia, eciam<br />
-si in manu nostra more solilo et an(i(juo existerel,<br />
rriiobis ad nullani utilitalem cederet setadonus, et<br />
-midto plus incommodi quam coniniodiaportarot,<br />
r propter graves et inporlabilcs nobis expensas quas<br />
roccasione dicte jiisticie lenende cl exceicende tani<br />
" nos quam predecessores nostri hactenus feceramus<br />
iret adhuc in prosecucione causarum ol coulencio-<br />
-mini liiijiismodi incuri'crc haboliamus, ac eciain<br />
Toccnsione hujiismodi jiisticie relroaclis tenq)oribus<br />
-Tinidla mala et liomicidia conligoranl el cotidie con-<br />
-liiigebant, et justicia ([uasi in nosirif» nianlbus de-<br />
f peribat, redditus et exilus ecclesie exinaniebantur,<br />
(tnec divinis ofliciis polerainus altendere ut dece-<br />
rrUai, el non soliim viciiii sel eciam suliditi cornua<br />
f contra ecclesiam erigebani et in prosecucione ipsius<br />
rfjusticie multo plus (piam valeiel uns expendere<br />
roportebat, iiec sine ciijusquaiii pi)toncioris manu<br />
- poleramus in dicta justicia dominari ; perpcndentes<br />
t^eciam manifeste quod do pace et de benivolencia<br />
'prefali domini régis et gencium suarum nobis el<br />
ffficclesie nostre, quasi iu sue dicionis medio consti-<br />
ttulis , magna poterat sccurilas el trancjiiillilas et per<br />
rrconsetpenscounnoditates plurime, lam in personis<br />
-quam in augmcntis redditniiin el aliorum nostro-<br />
- rum conservacione jiiriiim obveiiire , deliberacione<br />
-iiabita cuni pcrilis, viam parare volcnles per quam<br />
rpossemus ad etrectiim liujiisniodi devenire, nos.<br />
rrepi.scnpus et capitulum supradicli, et nos, Ronel-<br />
ttus de Sancto Quintino, arcliidiaconiis de May-<br />
T macho in ecclesia Leraovicensi, et Roymundus de<br />
cFferrer. , canonicus ecdesie Sancti Severini Rur-<br />
trdegaie, dicti domini régis et ducis clerici et ipsius<br />
r- procuralores ad lioc specialiler dej)utati, proiit in<br />
-suis iitleris palentibus contineUir, quarum lenor<br />
"infei'ius presentibus Iitleris est inserlus, super pre-<br />
-niissis et omnibus aliis et singiilis (juestioiiibus,<br />
rcontroversiis et querelis, que sunt vel esse possunt<br />
(tinter nos, episcopum el caiiituliim, ex parlr-una,<br />
!rel dictum doniinum regem el diicem et génies<br />
-suas, ex altéra, compromittimus alte et basse in<br />
rrcverendiiiri palrein in t'-hrislo doniinum P., Dei<br />
iTgiacia episcopum .Vdurensem, el \enerabilem et<br />
itdiscretiun viruin magistrum Ponciiim de Insula<br />
,
204<br />
rrdeeanuiii Xanctonie; ila quod ipsi nnibn concorrli-<br />
ffter, vel diclus (loiiiinus episcopus Adureiisis soins,<br />
rper viam et inoduni vendicionis, perniutncionis,<br />
"advocacionis el roco,(fni('iouis, donacionis, seu al-<br />
rloriiiR cujiiscumfpie concessionis et translacionis,<br />
rrjurisdiclinnis et juslicie aite et basse civitatis et<br />
ffdislriclns Vasatensis et aliarum possessionum seu<br />
rrjurium noslrorum, cum pecunia ad eniendum<br />
frredditiis sen possessionos, et cuni aliis jnrilius,<br />
tflibertalibus sive deveriis dicti domini régis et du-<br />
rcis, et per alias quascumque ordinaciones et com-<br />
T posicioiies de quibus \iderint expedire, possiol<br />
'finfra instans festuiii Omnium Sanclorum diclum<br />
rtsuum, coinposieioncm, arbitrium seu nrdinacio-<br />
rrnem, tanqnam aibitri, arbitralores sou amicabiles<br />
(rconipositores ordinare, jH-oferre, arbitrari et pro-<br />
rrnunciare una vice vel jdiiiibus, (pincumque loco<br />
fvel tempore, die fesliva vel non festiva, stando vel<br />
trsedcndo, iiiscriplis vel sine scriptis, parte |)resenle<br />
rrvel absente, licet non per conturaaciam, omni<br />
rligiira jndicii et jiiris soilempuilate vel online in<br />
rparle vel in loto servatis vel penitiis preterraissis:<br />
f promillentes nobis adinviccm , sub pcna mille mar-<br />
Tcaium bonoruni et jegaliuiu slerlingorum , solven-<br />
tf dornm a jiarte que dictum arbitrium , pronunciacio-<br />
f nem , composieiiincm seu ordinacioneni linjnsmoili<br />
rrnon servai)il |)arli premissa servanti et servare vo-<br />
r^lenli, (jiind nos, pi-cfali episcopus et capitnlum a[i-<br />
t-probai)iimis rt ralillcabinuis el servabinuis. Et nos<br />
rrprediili Bnnellus et Ueynuuidus quod dictus domi-<br />
tnus rex el dnx approbabit, ratificabit, conlirmabit<br />
rret obsei'vabil et obscrvari faciet et manilabil (jnic-<br />
frqnid |)ei' diilos dominos episcopum Aduroiisem et<br />
rfdecamim Xanctimienscm concordiler, vel per dic-<br />
rrlnni dominum episcopum Adurcnsom solum super<br />
trpremissis et racione premissorum fiierit dictum,<br />
frarliitcatum, pronunciatum, seu eciam ordinatuni,<br />
f [approbabinuis et ratiiicabimns et servabimusj.T!<br />
n-Tenor auleni iilterarum predicii domini régis<br />
talis esl :<br />
ffEdwardus, Dci gracia rex Anglie, doininus Hi-<br />
T bernie et dux Aqnitanic, omnibus ad quos présentes<br />
irlitlere pervenei'int, salulem. Sciatis quod nos di-<br />
ttlectis et lidelibus nosiris Jolianni de Greilliaco, nii-<br />
ttlili, senescallo nostro Vasconie, et magislro lîo-<br />
ROLES GASCONS<br />
[A.R.xn'-i2 83]<br />
rr netto de Sancio Quiiitino et Reymnndo de Fferrar.<br />
rrvel duobus ipsorum quos présentes esse contigerit<br />
tfdamus et concedimus plenam et liberam potesta-<br />
rrtatera et spéciale mandatum compouendi, concor-<br />
rrdandi , pacificandi , ordinandi et eciam compromit-<br />
rtendi alte et basse, cum pena vel sine pena, sul)<br />
rrforma de qua sibi videbitur expedire ,<br />
,<br />
pro nobis et<br />
fflieredibus nostris , cum venerabili pâtre episcopo et<br />
rrdiscretis viris capitule Vasalensi , super omnibus et<br />
rsingulis controversiis et questionibus bereditariis,<br />
ret aliis quibuscumque que sunt et esse possunt<br />
rinter nos et gentes nostras \ asconie, ex ]iarle una ,<br />
ret prefatos episcopum etcapilulum Vasalenses, ex<br />
rraltera, promittenles nos ratum habituros et gratuni<br />
f-quicqnid per dictos procura tores et altornatos nos-<br />
rtros vel duos ipsorum, quos présentes esse coali-<br />
frgerit , super premissis et singulis premissorum con-<br />
rcedendo, remiltendo, pennulando, declarandovel<br />
tralias fuerit compositum , ordinatuni concorditer,<br />
tfseu ab assumendis et eligendis arbitris vel arbitra-<br />
trtoribus dictum, pronunciatum, vel eciam arliilra-<br />
rrtum. In cnjus rei testimonium bas btteras nostras<br />
rrliori fecimus patentes. Datum apnd Abeiconwey<br />
(fin Snaiulon, .\\v. die Aprilis, anno regni nosiri<br />
rundecimo'."<br />
ffEt in testimonium premissoi-nni nos, episcopus<br />
fret capitnlum supradicii, jiro nobis, el nos, jirefali<br />
fBoneltus et l'eynnuidns, pro dido domino rege,<br />
frpresentibus sigilla nostra duxinuis ajiponenda.<br />
ff Datum el actum apnd \'asatum, .iij. idus Julii,<br />
n-anno Domini m." ce", octogesimo lercio. "<br />
trîNos igitnr, epi.scopus et decanus [)redieli, re-<br />
cepto in nos ad inslanciam dictarum parcium<br />
liujusnmdi compromisso, jiei-jiendentes causas que<br />
prefatos episcopum et capitidum ad l'aciendum<br />
compromissum predictum iriduxerant evidentissime<br />
fore veras. ampiiacinni' iliviui ollicii, Iranquillitate<br />
ac aliis niultis commodilalibus que |)er aniocionem<br />
et ordinacionem queslionum et controversiarum<br />
prediclarum ipsi ecclesie in personis et rébus ac<br />
eciam toli clero et populo civitalis ejusdem evenire<br />
])oteranl, diligenler pensatis, communicato aliquo-<br />
runi prelalorum, magnalum el alioruni prudenlum<br />
' Comvay, le qô avril ia83.
[A.R.xii°-ia83]<br />
consilio, illorum polissimc quos zelare tTe(lel)ainiis<br />
prel'ate ecclesie coiniiioduni et honoreni , in nomine<br />
sancteet individue Trinitalis, l'alris et Filii et Spi-<br />
ritiis Saiicti, aiictorilale et poleslate compromissi<br />
predicti , arbitramur, pronuncianius , seu eciani oi-<br />
diiiamus quod prefali episcopiis et capiluliim Vasa-<br />
Ipiiscs [)ro se cl suis suceessorilius concédant et Ira-<br />
dan t vel (piasi domino Edwardo, Dei gracia régi<br />
Angiie, domino Hihernie et duci Aquitanie, pro<br />
ipso et suis lieredibus sive successoribus, sive se-<br />
ncscallo suc Vaseonie, ejusdem régis et ducis no-<br />
mine, me
206 ROLES GASCONS,<br />
[iro ipso leiieliit assisiam , ipso senescailo vel locuni<br />
suum lenonte pro tribunal! sedente, omnis jiiris-<br />
dictio et justicia et alia que inde provenient siiit<br />
propiia seuescaili. Prefatus insuper rex et (lux.<br />
senescallus suus et episcopus Vasatensis, quilibet<br />
eoium per se, in laïcum de faniilia sua halteant<br />
omnem jurisdictioneni et justiciam altam et bas-<br />
sani; ijuiiibel vero canonicus Vasatensis in fami-<br />
liani suam communeni jui-isdietionem et justiciam<br />
habeat, excepta justifia niortis, muliiacionis, et<br />
legaiis vulneris, que erit commuais régis, episcopi<br />
et capituli predictorura ; et gagia et alia inde pro-<br />
veniencia ijloruni erunt' ad quos casus justicie<br />
pertinebunt, ita quod in hoc casu illi soli de Camilia<br />
intelliganlur existere, qui non erunt cives et erunt<br />
ad viclura et vesiitum dominoriim régis et ducis,<br />
senescalli, episcopi, et canouicorum predictorum.<br />
De omnibus tamen aliis qui aliquo modo venient<br />
ad pret'atum regem et duccm, senescallum vol alios<br />
ballivos suos ,<br />
de civilate Vasatensi vel dislrictu civi-<br />
tatis ejusdem, racione vel oecasione jurisdictionis el<br />
justicie predictarum, episcopus et rapituium lia-<br />
beant niedietatem; cum autem |>refatus rex el dux<br />
donuim, nuu'um, vel focagium et collectam, vel<br />
aliam subvem-ioncm recipiet in tota terra sua me-<br />
diala vel iiirnediala Burdegalensis civilatis et dio-<br />
cesis et eciani diocesis Vasatensis, tune illud quod<br />
recipiet de civilate et distridu Vasatensi totuni sil<br />
régis; si vero alias de civilale et distridu Vasatensi<br />
recipiet aliquod de prcdiclis, lune episcopus et capi-<br />
lulum supradicii liabeant inde modielatem. In om-<br />
nibus insuper augmentis el melioramenlis tempora-<br />
libusque decetero quoquo modo fient et [irovenienl<br />
in civitiite el dislrictu prcdiclis in balis, jionderi-<br />
bus, niensui'is, l'urnis, et aliis siniilibus cpiibus-<br />
cumcpie, lial)eant prefatus rex el dux mediela-<br />
leni, et episcopus el capilulum aliam medietalem;<br />
idenKjue rex et dux sine prcdiclis episcopo el capi-<br />
tulo, et ipsi episcopus el capilidum sine rege et<br />
duce predicto, nullani advocacionem novam possil<br />
deinceps recipcrc de biisqni sunl in ci\ilale et dis-<br />
lrictu prcdiclis; jurarnenUim qnoque quod a civi-<br />
bus Viisalensibus rpiscopo Vasatensi pro se et capi-<br />
' Us. erit.<br />
[A.R.xn°-iû83J<br />
lulo Vasatensi sive ecclesia consuevitfieri et prestari<br />
sit commune parlibus anlediclis , ita quod episcopus<br />
Vasatensis pro se, capilulo sive ecclesia régis et du-<br />
cis prediclis, et rex et dux predictus, vel suus se-<br />
nescallus pro ipso rege et duce, episcopo el capi-<br />
lulo sive ecclesia, in novilate sua, a civibus et<br />
burgensibus de Vasato predictum récipient jm'a-<br />
menlum ; el nicbilominus senescallus dicti régis et<br />
ducis, in novitale sua, a civibus Vasatirecipiat jura-<br />
mentum quod haclenus recipere consuevil , et quod<br />
dicti episcopus et capilulum in boc nullalenus con-<br />
tradicaut. Item, pronunciamus et ordinamus quod<br />
|)refali rex et dux vel allornali sui in Vasconia pro<br />
dicta medietale jurisdictionis el justicie aile et basse<br />
civilatis et districtus Vasatensis dentetsolvant pre-<br />
fatis episcopo el capilulo tria milia librarum bur-<br />
degalensis monete, semel lanlnmmodo solvenda-<br />
rum; et quod predicli episcopus et capituluni<br />
babeant juiistUclionem et omnem justiciam aliam et<br />
bassam in casatis sius , in parrocbia de Heremo et<br />
de Gans; in aliis vero casatis suis extra civitatem<br />
el dislrictum Vasali et exira parrochias anlediclas<br />
in diocesi Vasatensi, quantum protenditur inme-<br />
diala jurisdiclio el alla justicia dicti régis el dncis,<br />
babeanl prefati episcopus et capilulum bassam jus-<br />
ticiam et eciam magnam sive altam, secundum pa-<br />
trie consueludinem, ubi contra casatimi ipsoram<br />
erit questio tanlummodo de clausura vel iinpedi-<br />
menlo, seu exaracione, sacione', seu dirrupcione<br />
vie vel itineris publici vel privali, licet eci;un vio-<br />
lenter fada dicalur; nec casali diclorum episcopi el<br />
capituli in diclis parrocliiis vel alibi in diocesi<br />
Vasatensi per gentes dicti régis et ducis ad caval-<br />
gatam vel excercitum conqjellantur. Item, si pêne<br />
vel gagia, ob defectum habitatorum Vasali et dis-<br />
trictus qui non ibunt ad excercitum régis et ducis,<br />
babeanlur, episcopus el capilulum Vasatenses ba-<br />
beant inde tanlunmiodo vicesimam partem. Si quis<br />
vero ob defeduiu cavalgale vel exccrcitus non facti<br />
episcopo el capilulo ad emendam vel gagium te-<br />
ncatui-, inler partes prcdidns régis, episcopi et capi-<br />
tuli per médium dividalur. Item, idem rex eldux,<br />
senescallus vel alius ballivus suus, non impediant<br />
' Ms.<br />
slationc.<br />
,
[A.H.xii°-i283]<br />
i|uorainiis episropiis V asafi vel oflicialis suus juris-<br />
(lictioneinsuain libère valeant excercere, nec super<br />
hoc sciVnler f'acieiit aiil perinittpiit impedimenttim<br />
preslari. Cuslodia quo([iic bonoriiin episcopaliurii,<br />
sede vacante , sit perpeluo capituli V'asalensis , ila<br />
quod dictus rex Anglie et dux A(juilaiinie, senoscal-<br />
lus vcl iilii liallivi siii iii Vascnnia , racione vel occa-<br />
sione regalie vel ciistodie, nidluni faciant impedi-<br />
iiienlmii in eis, nec racione vel occasione rejfalie<br />
vcl ciisloilie possinl in eis jus ali(juod vendicare.<br />
Item, episcopus et capituluni Vasatenses liaheant<br />
castra sua sive domos suas cuui juribus et perliuen-<br />
ciis suis, census, feoda, pc(la|fia. tcydaiu, vcndas,<br />
nuiidiiias, mercata, niolendina, et oninesalios sucs<br />
retidilus el ])rovciilus, pcnas, jjajjia et incurra-<br />
Micnla ([ue inile provruicnl; liabeanl eciani peiias cl<br />
{jnfjia census non soliili vel racione solucionis ulli'a<br />
di'bilum lenipus proroffale, et alia jura et doveria<br />
Imcteuus usilala, intègre et sine diuiinucione (jua-<br />
cunique ; et in ipsoruni pedajjii, leyde et aiiorum<br />
rcdflilunm siioruni el juriuin |jcrc('ptionç pcr cives<br />
Vasali vel aliosarlc vol ingénie non fraudenlur. El<br />
prepositusepiscopi et capituli predicloruni sive pia-<br />
jjerius infra civilalem et dislriclum ejusdeni ac eciam<br />
inl'ra peadjjitiani [sic) sive lirniles peadgini (si(;)sui<br />
possint orreslare sublrahenles pcdagiuni, leydam<br />
seu vendas, et bona non pedagialascisire, rctinere,<br />
ac eciam liberare; si lanien propler arreslacioneni<br />
vel seisiacioncin liujusniodi insurgal [(jueslio] , cause<br />
congnicio corani [)rcpositis communibus de Vasato<br />
fiât el ecian» Icrminelur; et cuni lerniinalum fueril<br />
bona fore incursa, vel penaiii scu gagiuin deberi<br />
racione Icyde sou pedagii non soluli, illa diniil-<br />
tanturet dclibercnlur peadgino (sic) cpiscopi el ca-<br />
pilidi vcl corutii niandilo. Itiu-sus, si quis civis vel<br />
de faniilia civinni conira cpiscopuni presoncialiler<br />
vel alias publiée conlunieliani verbo vel fado coni-<br />
niiseril , proinde ac si in personam sencscalli ; si in<br />
canonicuni vel pre|)osiUini dictoruni episcopi el ca-<br />
pituli, proinde ac si in personam preposili legis de<br />
\asalo: si iii familiain episco|)i, proinde ac si in<br />
Tamiliam senesc;dli ; si in faniiliam canoniei vel pre-<br />
posili ipsorum episcopi et capituli, ac si in laini-<br />
liam preposili régis de Vasato coniitiisstun l'uisset,<br />
puaiatur, salva ullra hoc districtione canonica,<br />
ROLES GASCONS. 20:<br />
quantum raeio suslinebil. Item, si clerici civitatis<br />
vel diocesis Vasatensis insurganl contra episco-<br />
puni , capituluni el canonicos nicnioratos vcl ali-<br />
queni eorumdeni, cum armis vel sine arniis, invo-<br />
cato ab eisdem vel aliquo eorumdeni auxilio dicii<br />
régis et ducis, seuescalli vel ballivoriun suoruni,<br />
rex el dux, senescallus suus et ballivi sui in civitate<br />
et diocesi Vasatensibus imperciantur eisdem auxi-<br />
lium et juvamen, nec eis vinlenciani vel gi-avamen<br />
lieri pcrniillant scienlcr. N'ullus eciam gamloat pri-<br />
vilegiis civiuni vel burgensiuni de Vasato, nec a<br />
preslacione pedagii vcl alioruni oncrum sil inmu-<br />
nis, iiisi (|uolibcl anno pcr nniiiii mensoni contl-<br />
uuum cum familia sua apud Vasalum teneat fociun<br />
vivnm. Rcv, episcopus cl capituhiin habeant carcc-<br />
icm coinmunem in ali(pio loco rivilalis sumptibus<br />
communibus construenduin , el cuslos carceris eril<br />
communis. Item, quilibcl senescallus Vasconic et<br />
(piilibct prcpositns régis de Vasato, iii novitatc sua<br />
cum primo venerint apud Vasatum , jurabunl super<br />
allare Sancti Johannis do Vasato scrvare intègre<br />
hujusniodi pronunciacioncm cl ordinacionem , el<br />
scrvare el defendere episcopum , capilulum el cano-<br />
nicos Vasatenses, el bona eljura ipsoruni; el qui-<br />
liliet e[)iscopns Vasatensis, in novitale sua, necnon<br />
sindicus aul procurator capituli Vasatensis, in ne-<br />
vitale cujnslibet episcopi, liabens ad hoc spéciale<br />
mandaluni, jurabunl similiter super allare Sancti<br />
Johannis se pronunciacioiiem el ordinacionem hu-<br />
jusniodi intègre servaluros. l'ronunciacionem au-<br />
tem el ordinacionem hujusmodi rex Anglie el dux<br />
Aquilanaie prcdictus el singuli successores ejus rati-<br />
licabunl et approbabunt cum litteris suis palcnli-<br />
bus, et facient jurare in ariimam suain se pronun-<br />
ciacionemetoiilinacionem hujusmodi irreiragabililer<br />
servaluros; quani pronunciacioneni et ordinacionem<br />
prefali procuralorcs ilicli régis el ducis et magisler<br />
Folquelus de Preichaco', nllicialis Vasatensis, 1'. de<br />
Perquerio, Vasalmensis-, G. Maurini, Gainagensis'<br />
' Précliac (Gironde, arr. liazus, c. Villoiirliaut).<br />
' Archidiaconé de Vézaume, dans l'éviklié d'Agen , |)uis,<br />
après i3i7, dans celui de Condom.<br />
' Archidiaconé de Gamages, diocèse de Bazas. Son nom<br />
lui vient d'un ruisseau qui se jctt" dans la Dordognc après<br />
a\oir passé à Blasimorit.<br />
,
•208 ROLES GASCONS<br />
ai-cliidiacomis,iii;i,fjislri liaymun
[A. 1!. Ml» 1983]<br />
feuda lenfbuiitur. |3J llfiin, (juod lialntantes dicte<br />
ville possint (ilias suas libère iibicumque voliierint<br />
inariUire et (iiios siios ad sacros ordiiie> promi)-<br />
veri. I 4 | Item , qiiod nos nec ballivi nostri non<br />
capieiiuis aliquem liabitanleui dicte ville, nec viin<br />
ei l'arieiiuis, née saisieniiis bona sua, diini lamen<br />
voluciil lirinare slaie jnri, nisi pro inurdiv) vel<br />
moiie lioiniiiis vel plag'a inortil'eni , vel alio cri-<br />
niine pro (juo corpus suiini et b(in:i sua nobis de-<br />
i)eanl esse incui'sa. [û] lleni.tpind ad qneslioncrn<br />
ve! claiiiorem alleriiis non niandabit nec cilabit sc-<br />
nescalhis noster nec ballivi sni , nisi pro facto nos-<br />
ti'o propi'io vel querela, alicipere ad censnni vel ad<br />
donuni de quacumipie persona volonté veiidere, xel<br />
<strong>info</strong>udare, vel ressuas inmobilesdare, exceplis niili-<br />
taribns et IVancalibiis fendis que non possunl emere<br />
vel recipere, nisi pro iiosiraet snccessoruiii nostro-<br />
riini voliintate. [lo] Item, dequocuniqne soloipia-<br />
tuor brassatis delalo et ain[)litudineet deduodecim<br />
delon,filudine, habebiinussex denariosohiiariini, et<br />
de qiiocuinque solo sex brassatis de lato et anipli-<br />
ludincet diiodeciin in longitudine, habebimus ocio<br />
denaiios obliarum tanlum, et sccundum majus et<br />
minus, in festo Cathedre sancti Pétri'; et lotidem<br />
de acaptaffio in mntacione domini; et si vendaii-<br />
lur, babebiiiuis de emptoro vcudas, videlicel duo-<br />
decimain partein precii ([uo vendetur; et, si obli(?<br />
ad terminum non solvantnr, (juinque solidi nobis<br />
pro jjagfio persolventur, et dicte oblie. [ii| Item,<br />
si aisine vel alia nialellcia clam liant in dicta \illa<br />
et perlinenciis et honore ejusdein, liet per nos vel<br />
locnin nostnim tenenlem einenda super illis robus,<br />
secniidum bona stainta et usus approbatos dioce-<br />
sis Ajjennensis. (ta| Item, senescallus nosler et<br />
ballivus dicti loci tenentur jurare in principio so-<br />
nescalcie et ballivie, coram probis hominibus flirte<br />
ville, quod in dicto ollicio lideliter se habebunl , et<br />
cuilibet jus facient ad posse suum , et approbatas<br />
consueliidines dicte ville et staluta racionabilia ob-<br />
servabiint. [i;î| llem, consulcs dicte ville mnlentur<br />
quolibet anno in festo dathedre sancti Pétri; et nos<br />
et noster ballivus debemiis a[)ponere et elijjere<br />
ipsa die sex consnies catholicns de liabitantibus in<br />
dicta villa, illos quos" inaffis bona Dde et conimuiii<br />
proliciio in ilida villa videbimns esse jionos; (pii<br />
cfinsules jiirahiinl hallivo nosiro et populo dicte<br />
ville quod ipsi bene et lideliter gardabuut l'I
iJlO PiOLf:S GASCONS. [A. H. 1283]<br />
[servare]. [li] Kl ntes, el levandi per soliJimi el per libram, cum<br />
consilio viginli quatuor Labitaucium ia dicta villa<br />
elecloi-um prn cotnmunitate, missiones et expensas<br />
de liabilaiilibus in dicta villa (jue per lepaiacionem<br />
dictaïuni reruni lient vel que fient per aliqua com-<br />
munia négocia ad commune proficuum dicte ville<br />
redundancia. [i5] Et qui in quarreriis surdes nii-<br />
serinl, per bajulum nostrum et consules dicti loci<br />
puniantur, sceunduni quod eis videbitur i'acien-<br />
duin. fi6] Et quilibet laicus (jui in dicta villa vel<br />
pertinenciis ejusdera liabebit possessiones vel red-<br />
ditus, racioae illarum rernm, ipse et successores<br />
sui in expensis. niissionibus et talliis, que lient per<br />
cousules ad prolicuum dicte ville, ul dictum est,<br />
faciaiit et doneni , ul alii liabitatores in dicta villa,<br />
per soliduMi et pei- libram; et, si iioc facere nolue-<br />
riiit , quofi noster bajiilus eum iinpignoret ad in-<br />
slanciam ])redicliirum consuluni. El clerici el alie<br />
persone privilegiate ad boc lenebunlur de omni-<br />
bus suis possessionibus ([lias non liabebnni de lie-<br />
reditate, de (juibus rebns iieredilariis non lenentin-<br />
aliipiid dare, nisi de eorum procosseril volunlali'.<br />
jiyj Item, res comeslibiles de foris apporlate ad<br />
vendendum, que deinlra mediamieuram eruni a|)-<br />
portate ad vendendum, non vendantur, douce primo<br />
ad placeani dicti caslri fuerint apporlale; el,si ali-<br />
ipiis contra l'ecei-it', em[)lor el xendiloi- i|udibel in<br />
duobns solidis et diniidio puniatur, nisi sil exlra-<br />
neus qui consuetudineia ignorel. |i8| Item, ipii-<br />
cumque alinm percusserit vel lirabit ' cum pugno,<br />
vel palma, vel [lede, irato aninio, si sanguis non<br />
interveneril et clamor l'aclus fuerit, in quinque so-<br />
lidis pro justicia puniatur, et emendam facial inju-<br />
riam passo secundum racioneni; el si sanguis in-<br />
terveneril, in viginti sobdis (lercuciens, si clamor<br />
l'actus l'ueril, puniatur; et si cum gladio et lusle,<br />
vel pelra, vel Icguln, si sanguis non interveneril,<br />
si clamor fucliis fuerit, in \iginli solidis peicuciens<br />
' Ms. roiili ajitcichut.<br />
" Rymei- donne rirahil , que les coiiliuuateurs de Du Cange<br />
iliorrhoiit à nxplii|iier à l'aide de l'iiii|;lo-sasnn. Dans les<br />
chartes pour Villeréal elpoui' Saint-l'astour pnljliées plus loin<br />
(n°'i 108 et 121)7), il y utraxail, qui justifie la leçon tiruliil.<br />
pro JHsIicia jmnialur; et si sanguis iulervenerit el<br />
clamor factus fuerit, in sexaginta solidis jiro jus-<br />
ticia puniatur et emendam facial injuriani passo.<br />
[ig] Iteni, si aliquis alium iulerfeceril et de morle<br />
culpabiiis reperialur, ita ipiod bomicida reputetur<br />
per judicium nostre ciuie, puniatm-, el bona ipsius<br />
nobis sini incursa, solutis lanien primo debilis suis.<br />
[aoj Item, si alitjuis alicui obprobria dixeril vel<br />
verba contumeliosa irato animo, et inde liai clamor<br />
ballivo nosiro, in duobns solidis etdiiuidio pro jus-<br />
ticia puniatm-, et emendam facial injnriam passo;<br />
et si ali(|uis corani ballivo nosiro vel noslra cnria di-<br />
cal verba conlumeliosa irato animo, in quiiKpie so-<br />
Ii(Hs |)ro justicia puniatur, et emendam facial inju-<br />
riant passo. [ 9 1 J Item , quicumque bannum nostrum<br />
vel bajuli nosiri tVegerit , vel pignus per ipsiim fac-<br />
lum et \)V0 causa judicata sibi attuleril , in Iriginla<br />
solidis pro justicia puniatur. \-2-2] Item, qtiicumque<br />
fiu'alus lueril ledam, in decein solidis [)unialnr.<br />
I<br />
0.3] Item, adulter et adultéra, si in adultei-io re-<br />
pcrimtlur et clamor l'aclus fuerit, vel videbitur per<br />
boniines lide dignos , vel in judicio confessum fuerit<br />
in cenlurn solidis quilibel pro justicia jiunialur.<br />
vel midi cuiranl villain; et sit opcio eoiuiu
|A. lî. \ii"-i983| HOLliS<br />
vendis' coasulibus ad opus dicle ville pio justicia<br />
piininliir. Kt loluin qiiod iiidc coiisnles liiiiielmiil<br />
deltciil iKinere in coiiirmiiie pioliciiiini dicte ville,<br />
ulpote il) reparacione (piarreriurum, poncium,<br />
l'oncium el coiisimiliiiin; el si ullra diiodeciin<br />
denarios valel res qiiaiu iiide cepeiit, i» de-<br />
ceni solidis iiobis pro jiis(icia puniatur. \'Â si de<br />
iiocio (plis inlraveril, el fruclum, feiiiini, paleam<br />
vel iiijiuiin ceperil , in triginla solidis nobis pro<br />
insliri-i punialur el etnendain l'aeial danipnuin<br />
passo. Kt si bos, vel vacca, vel beslia grossa inlra-<br />
veril orlos, vineas, prala alterius, solval dominus<br />
beslie sex denarios consulibiH dirte ville, et pro<br />
prjrco(vel) sue, si iulrent, Ires denarios, el pro<br />
dnabus o\ibus, ca|)ris, irois, solval dominus cujus<br />
b('sli(! eriint iinuin denarinm consniibiis ilicte ville;<br />
el inde l'acial ni diriiiiu est, et eniendel cnjus eril<br />
ortus,\inea \ei |)raluiM. ay Item, cpiieunupie te-<br />
( |<br />
nuerit faUiim ponilus, vel lalsatn nieiismam. vel<br />
falsam ulnam, dnm lanien super hoc débite eritin-<br />
stnictinn, in sexaffinla solidis punialur. 38 | ]<br />
lleni,<br />
|)ro clamore debili vel de conlraclii, vel alia causa<br />
simili, si ibiilcm, vidolicel prima die, in presenria<br />
nostri bajuli confessum fueril pro debilore, sine<br />
lile el sine judieiis, nicliil nobis ])ro jiisliria persol-<br />
valur, set iidVa ocio dies ballivns nosler débet fa-<br />
ceie solvere el complere debiloi-i ipiod coiircssum<br />
corani ipso l'ueril ; aliter nllia deiiilor in dno-<br />
bns solidis el dimidio nobis |)ro jnslicin punialur.<br />
ag I<br />
I<br />
Ilem, |)ro onnii clamore simplici do (pio lis<br />
movealur et uude indiicie' petanlur posi senten-<br />
ciani,
212<br />
'<br />
07 lleiii, iiisliiinientu l'acla |irr iiolaiiuiu<br />
I<br />
I<br />
nOLES GASGOAS<br />
dirto<br />
villo illaiii viiii opliiieaiit ul [iiililica insiruineiila<br />
()|)tiiienL |38| Heni, si qiiis ])i-o lali'ociiiio siispen-<br />
(lalur, (lecein lilire iiobis peisolvantur pro jiislicia,<br />
si lioiia sua taiiluni valeant, solulis Jehitis suis, et<br />
resifluuMi si! liereiiuiii ejusileni. [3f)] Item", \o-<br />
lunius t]UO(i liajuhis et crinsulcs diclc ville j)0ssiiil<br />
lacère slalula insiuiul cl iiou i|uililK't perse; iluni<br />
laiiieii illa slalula siut e( leduinienl ad comuiune<br />
conimoduiii ( t ulililalem iiostrain et lialjilanciuiu<br />
rcl'alus rex cl duxpersuos et<br />
didorum e|)iscopi cl capiluli procuralores ad suam
[A. R.xii°- 13831<br />
vel sui seiipsc;illi instanciain ordinandani sumptibiis<br />
suis rc(|niri facial a sedo apnstnlica ronlirmacionom<br />
istius cl aileriiis proniinciacionis cl onlinacionis<br />
iioslre, et ociani, ([iianlurn iii ipso crit, conliriiia-<br />
cioiieni hujiisnioili a scdo aposloiica facial opli-<br />
neri. Pronuiiciacioncm et ordinacionem presen-<br />
lem rex Anglie ratilicabit et eonlinnaijil per suas<br />
paleiites litteras et in aniinain suam faciet jurari.<br />
Ouain pronunciaciotiem et ordinacionem prefali<br />
procicralores dicli l'egis et diieis et maffistri Fol-<br />
(|ui'liis (le Pressaco, oUicialis Vasalensis, P. de<br />
PerTUni\ersis prcseiitihus cl fuluris, Hugo,<br />
iJei gracia episcopus et capilulutn Vasatenses, salu-<br />
leni in Vero Snlulari. ( Lu sitile comme nu n" y'ij,<br />
juxijii'à lu fin d'' /'nc/c. j<br />
750. Pro mngisiro KUa de Mariolo. — Rex<br />
dilectis cl lidclihus suis magistris Jobanni de<br />
Ffnrgetis et Bonetto de Sancio Quintino. salulem.<br />
l'A parle magislri Klye de Mariolo, nolario liasliile<br />
noslro de Salva Terra. nobis exlilil supplicaliirii ut,<br />
cum circa négocia ejusdern bastide eundeni occu-<br />
patum esse plenuntpie contigerit, propler ijuod<br />
suum non potesl Iretjuonler oUiciuni excercere,<br />
concederemus eidem licenciam ul, cum volunlate<br />
et assensu bomimim dicte bastide, licerel eidem<br />
alium vel alios nolarios conslilucrc loco sui; unde<br />
nos, religiosi viri abbalis de [Sancto] Ffermario<br />
pro eodeni cicrico siipplicnntis jirecibus iuclinati,<br />
\obis raandamus «piatinus, si secundum consuelii-<br />
dinem aliarum bastidarum islud (ieri licite polerit,<br />
\os eidem Klye licenciam subsliluendi, ut dicliun<br />
est, nostro noniine Iribuatis; et (piod per vos aclum<br />
fuerit in premissis raluni liabebiuuis et acceplum.<br />
In cujus, etc. Dalum ul s*.<br />
ROLES GASCONS. 2i:$<br />
751. De Joresia piopp litirdeffalnm siib iinniin<br />
Rex dilectis el lidelibus<br />
ceiisu tradmda, etc. '. —<br />
suis magistris Ronelto de Sancio Quintino , Johamii<br />
de Fforgetis, Osberto, conlrarotulatori Rurdegale,<br />
clericis, Simoni Gondomerii, Bernardo Ffranconis,<br />
Rustando de Solar. ,Elye Carpentarii.civibus Rur-<br />
degale, salulem. De lidelitate veslra pienius con-<br />
(identes, volumns et concedimus ut vos sinud vel<br />
quinque , -seu quatuor, vel Ires vcstrum, una cum<br />
prediclo magislro Ronello, (|uos présentes esse<br />
contigerit, valealis nostro nomine dare, tradere el<br />
conceilere foreslam noslram que est prope Rurde-<br />
galam ad excolendum per diversas parles, lam ad<br />
vineas quam ad aliam agi-iculluram, sub annuo<br />
censu el sub annuis obliis ammalim solvendis, vel<br />
ad puram et perpeluam eiililbeosini seu (juovis<br />
aliomodo, prout iililitali noslre videbitis cxpedire.<br />
Kl quic([uid per vos, ut diclum est.actuni fuerit in<br />
premissis laluiii liabebimus el conlirmaliimus bona<br />
tide. In cujus, etc. T. ut s'.<br />
752. Ue nssciixii dnto composicioni ordinale super<br />
clitusurii muroruiii de Grandi Castro', etc. — Rex<br />
omnibus ad quos, etc., saliileni. Scialis quod,<br />
cum inter fidelem noslrum JoliaiH)em de Grel-<br />
liaco, militcm, sencscallum Vasconie, pro nobis cl<br />
nomine noslro, ex parte una. et consules et probos<br />
viros Grandis Casiri, ac consules el jirobos viros<br />
Monlis Clari\ ac eciam consules el piobos viros de<br />
Monte Fnankvno\ et consides ac probos viros de<br />
TurIJon^ ex parle altéra, super clausura nnu'orum<br />
dictarum villarum de Grandi Castro , de Monte Claro<br />
de Monte Fflankynoet do Turnon pei' predictos con-<br />
sules ac probos viros predictos facicnda, el super<br />
portaILbus earumdeni villarum propriis' sumpli-<br />
bus faciendis sub cerlis modo, forma el conven-<br />
ciouibus, cerla fuerit composicio, ut intelli^xinms,<br />
ordinata , ac carte do cartolario super premissis<br />
facte fuerint bine et inde, nos predicte composi-<br />
'<br />
Piibliétlîingles {rchii-fnfiistor.dt: la Gironde, t. \\\,[t. lîiQ.<br />
' Pujiiiirol (Lol-et-Garonncr arr. Agcn).<br />
* Monrlar (Lot-et-Garonne, arr. Villeiieuve-sur-Lol).<br />
^ Monflanf{iiin {ibid.).<br />
''<br />
Tournon-d'Ajjeuaiïi {ibid.).<br />
' M s. vesliis.<br />
,
21 'i<br />
cioiii sii|j('i- |)ix'iiiissis fade pleiiiiiii cl i>x[ii'essuin<br />
nrelioiiuis nsscnsiiin. In cujiis, etc. T. ut s'.<br />
753. De coiiiposiclonc fucifiula super apercioiw<br />
fin lui (le Holto, eir.'. — Rex ililecLis et fidelibus suis<br />
al)b;ili de Sancio Maiirino, Aiigero Mota, militi,<br />
inaoisiris BoiiiUo de Sancto Ouintino et Jolianni<br />
de l'Torgctis, saluteiii. Ut vos vel très vestruin quos<br />
pre-enles esse coiili;ierit enin veneraliili pâtre,<br />
e|)iscopo Catiurensi-, et ejiisdeni loci eapilulo, ac<br />
eciaiii ciini coiisidibiis et comuimiitate civitatis<br />
(laturceiicis et aliis qiios idem tangit negociiim<br />
su|)er apercione ihivii de Hollo el super impedi-<br />
mentis in dicto iluvio jam existentibus, propter<br />
(pie naves seu navigiuni de Caturco usque ad flu-<br />
Mien (iaronue descenderc non possunt, amovendis,<br />
Iraclare, componere, el ordinare nostro iioniine<br />
valeatis, vobis concedinms tenore presenciuin ple-<br />
naiiani polestateni. Coniposicionern autem seu or-<br />
dinacioncm per \os seu per 1res vestrum fac-<br />
lani iu preuiissis ratani liabcbimus et acceptain, et<br />
eandem coidirmabimus bona fide. In cujns, etc.<br />
T. ut s".<br />
Tô'l. De feodh in iimumn mntliiiim (iliciinlis in tiui-<br />
niim régis seisiandis. — Rex omnibus ad (juos ,<br />
, .<br />
ROLES GASCONS<br />
etc.<br />
saluteni. Sciatis quod nos ad saisianduni et pnnen-<br />
dum ad raanuin nostram, seciindum slalutuni<br />
curie l'francie, nobilia i'euda que in l'eudis et retro-<br />
l'eudis noslris alienata et iu uianu niortua seu<br />
ig'iiobiii posila sunt, dileclos et lideles iiostros se-<br />
nescalluiu nosirum l'eti'agoricensein et niagislrum<br />
lîonelluin de Sanclo (Juiulino. iu ecdesia Leniovi-<br />
cenci arciiidiacdnum, iu Calurcensi, Pctragoricensi<br />
et Lemovici'usi diocesibus tenore pi'esenciuui assi-<br />
gnanius, danles eisdeni spéciale mandatuui ut ea-<br />
deni lenda in manu nosira leneant, donec aliud a<br />
nobis rece[ieniit in niandalis. In cujns, etc. T. ut s".<br />
755. Rex onuiibns ad (pios, etc. , saluteni. Sciatis<br />
' Publié ainsi que tes n°'-7Ô7 et 761, par Champollion-<br />
Figcac, Lettres, t. I, p. .T-iS-S.So. Voir en outre ie Bull, des<br />
étmles litt. du Lot, I. Il, p. la'i pt a/11.<br />
- En iaH;i, l'évcque rlc. Cahors était Kaimond II fjc<br />
OirnelioT , 12X0-121)8 (Oaltia christ., t. I, col. i30|.<br />
[A. R. \M°-i:!83]<br />
quod nos, ad saziendum el poneuiluiu ad niaïunn<br />
nostram, secunduni statulum curie Ffiancie, nobi-<br />
lia f'euda que in feudis el relrofeudis noslris alienala<br />
el in manu niortua seu ignubili posila sunl, dilec-<br />
tos et fidèles noslros senescaliura noslrmn Xaiic-<br />
tonie et niagislrum Boneltiuu de Sancto Quintino.<br />
iu ecdesia Lemovicensi arcliidiacoiium, ac Peli'uni<br />
Odonis in diocesi Xancloniensi, tenore presencium<br />
assignanius, danles eisdem spéciale mandaliim ul<br />
eadem feuda in manu nosira leneant, donec aliud<br />
a nobis receperinl in mandatis. In cujns, etc.<br />
T. ut s'.<br />
756. De jioleslule (htla cnnijinnendi ciini uieica-<br />
loribus de Bm/renneo aupev ciistuma et pedagio de<br />
Letjbnrnii. — Rex omnibus ad quos [iresens scrip-<br />
luni, elc, salutem. Scialis (jiiod nos dilectis el lide-<br />
libus nostris niagislro Bonetio de Sanclo Quinliuo,<br />
Jolianni de Fl'oi'golis, Reymundo de Fferrar. . vel<br />
duobus illorum quos présentes esse contigeril<br />
plenani poleslalem el spéciale inandalum conipro-<br />
niillendi, paciscendi, el componendi ciini meica-<br />
toribus de Rra^eriaco et aliis qui conira nos causani<br />
movent in curia Ffrancie siqier custiima et pcdagio<br />
ville de Leyburna, concediinus pro nobis el liere-<br />
dibus nostris, ralum liabilnri quic([uiil jier ipsos<br />
vel duos illorum noniine iiosiro aciiiiii luei-il in<br />
premissis. In cujns, etc. T. ut s".<br />
7.)7. /'/() iiUxile el roneenin de llliiziinonl. —<br />
Re\ senescallo suo de Vasconia, salutem. C.nm reli-<br />
giosi viri abbas el conventus de Rlazininnl quicijuid<br />
babent avobent se lenere a nobis, nos, volenles<br />
eosdein liabere in speciali cuslodia, vobis nianda-<br />
mus quatiiuis eosdem religiosos, liomines et bona<br />
ipsorum ab omnibus injuriis, violenciis etgra\anii-<br />
nibus defendalis; et, si ipiid in personis vel rébus<br />
injurialum fueril, ernendari cuni celerata jusiicia<br />
faciatis. In cujns, elc. T. ut s".<br />
758. De poteslale data divideiidi el liiiiilaiidi<br />
terras, nemora, etc., ad Imslidnm de Sniva Terra<br />
spectancifi. — Rex ddectis et fidelibus suis abbati<br />
de Sancto Flirmario, magistris Ronetto de Sancto<br />
Quintino et Jolianni de Fi'orgetis, canonicis Agen-<br />
,
A. I!. xii°-ia831 HOLES GASCONS. 215<br />
neusibus, saliitcm. Ut vos vel duo veslriim , qiios<br />
présentes esse conligerit, leiras. iieinoni , prata,<br />
pascua ad l)aslidaiii nostraui de Salva Terra spcc-<br />
tancia, par vos et alios bonos vires dividere et<br />
liiiiilare possilis nostro iioniiiio, et pcrlitiencias<br />
eJLisdeni l)aslide recipere valealis, vobis loiiore pre-<br />
senciiim plenani concedimus potestiilem, raluiri<br />
babiliiri quicipiid per vos vel duos vestrum actuni<br />
liioril in premissis. In cujus, etc. T. ut s".<br />
7.")9. Pro maifiilro Sleiilmiio de La Ffyla. —<br />
Rex auditoribus compoti rnajjislri Sle])haiii de La<br />
Flita , receptoris reddituuui nostrorum in Ag'e-<br />
uesio, salulem. Cum idem Stephanus, ul inleilexi-<br />
inus, l)aHstas, j)erponlos, capellos ferreos, et alias<br />
ai'itialuras ad opus noslruin enieril et in castris nos-<br />
Iris de Afjenesio posiierit usquo ad precium novies<br />
vijjinli el derein iibrarum arrialdinoruiii ,<br />
vobis man-<br />
daiiius (piulinus ca ipie «le preniissis idem Sleplia-<br />
nns se expendisse dociierit, nsquc ad snmmam pe-<br />
cunie su])radicte in suo compolo allocetis. Ualum<br />
ul s'.<br />
760. De polestatc dnin compromillcndi cum exe-<br />
ciilnribiis Alfonsi , iiuoiidnin rowiiViv l'icltivie , -luper<br />
ccrlix hwilidi.s siiis in lerrii Agciineimi. — Ue\<br />
ouuiibus ad «pios, etc., salutem. Scialis (piod nos<br />
(liicrlis et lideillius nostris Jnbanni de (irtMlliaco,<br />
militi, senescallo nostro \asconio, et magistris<br />
Bonetto de Sanclo Ouinlino, Joliaïuii de l'Torjfetis<br />
el Kevinuiido de l'Torrar. , cioricis, plenam roncc-<br />
dinuis poleslalem compromilt
216<br />
imindus [)ieilictaiii constabulniiain recepit usque<br />
ad tfiiipus quo diniisit eandeTii , vos onines quinqiie<br />
eciaiii, vel (jualuor vestnim quos presonles esse<br />
coiilijjei'il, teuore |)resenciuiii assignaimis ; et ideo<br />
eideni lioimindo et omiiihus aliis subdilis iiostris<br />
per iiresentos iilteras ]irecipiond(i iiiaiidaimis qiia-<br />
tiniis idem ReiDuiidiis conipotuiii suuiii reddat<br />
vohis, utdicliim est, et omnes suljdili noslri in iiiis<br />
([lie ail predictiirii coiiipoluni jierlinont iiiia cum<br />
eodeiii lîeimindo cle Mirallo \oljis pareaiit et inten-<br />
dant. In cnjus, etc. Datuni ut s".<br />
7G5. Pro iiKijjislro Sti')ili(uiii de Lu l[/l/l'i. —<br />
Rex audiloribiis compoli niasjislri Siephani de<br />
LaFfita, receploris reddidnini nostroruni in Age-<br />
nesio, saliilein. (Jnin nos coinposirioni son ordina-<br />
fioui f'acte inler lideieni nostrnni .lulianneni de<br />
(ireilliaco, niilitpin,et consides villaruin iioslrarum<br />
de Grandi (jastio, de Monte (jiaro, de Monte Flan-<br />
kino et de Tnrnon', snpcr claiisura nmioruni dic-<br />
taruni villaïuni et poitaliltns faciendis, plénum et<br />
expressuni prebucrimus assensuni , vobis niauda-<br />
711US ut quicquid idem Steplianus secunduni formam<br />
predicte composicionis ad predicta poitalia<br />
t'acienda, per visum proborum virorum ad lioc per<br />
predictum senescalluni nostrum seii aliqueni as-<br />
siguatum ab eo, et per lideieni cleiicum uostruni<br />
magistrum lîonettum de Sancto Quintino, super<br />
iioc eligeudornni, se légitime docuerit expendisse,<br />
in suo conipoto alloietis. Datuni ut s".<br />
7G(J. De cerla cowposicioitc de Jiideis Agenensibus<br />
rccipieiidis pro ialla6t) à 1271J.<br />
L'arclievéquc d'York était (lualifié ingilie primait, et<br />
l'aixliev'èque de Cautorbéry, totius Anglit! primas.<br />
^ Sur Thomas deCtare, voir Roberts, CaUndarinm p^enca-<br />
loi^itnm , p. i3i<br />
* IjC i"aoùt I27'i.<br />
.<br />
,
[A.R. xif-ioSS]<br />
conveiitui i'ratriim Miiiorum de Baiona facere gra-<br />
ciani et nostraiii eleinosinatn in liac parte, ail siip-<br />
iilicaciuheiii eoriim nobis faclaiii super hoc iiicliiiati ,<br />
damus et concedinius per présentes conveiilui sii-<br />
pradictn, de terra et basis nostris apud Baionain,<br />
vijjinti (îl octo bracbiatas terre et basaruni iii lou-<br />
{yiluostquain fuerat assensata eideni , et quia '<br />
tencl)aimir l'espoiidere dicto Giquardo do cxitibns<br />
dicte balli\e a festo Nalalis Doniini , aiuio ejus-<br />
doni .m\ (X. Ixix'. , ns(|iie festuni l'asche tune fu-<br />
lurnin, ad ariiilriutu i'. de Montorovelli, cni de<br />
Qiandato nostro Iradita fuerat dicta balliva in<br />
festo Natalicii Domini prodicto, cuni per lempiis<br />
predictum do festo ^iatalis Domini usque l'aschani<br />
predictam prefatus Gyquardus, sectniduin firmani<br />
sibi concessani, dictant baliivaui tenere doberet,<br />
niandanms vobis (juatinus de donariis (pios * inve-<br />
nietis no-; debere de diclis .Iwj. libris et deceni<br />
solidis, ac de exitibus dicte ballive de toinpore<br />
predicto de festo Natalis Domini usque Paschatn<br />
' Forlancr ^de Casanovan est meritioiiiii.' comme sénéclial<br />
de Gascogne cil laOgl/idfcs/rojcJiu.t. I,Sup[>lémeiU, p.cîii).<br />
' Sur Guillaume de Montgaugcr, voir plus haut n' 8ij.<br />
* Ms. quod.<br />
' Ms. quod.<br />
ROLES GASCONS. M.<br />
RÔLES GASCO.NS. 21:<br />
Arnaldo Aiidocni, (îlio et heredi dicti Gyquardi,<br />
seu ilii cui debebitnr pro eodem Gy([uai'do, sa-<br />
lisfaciatis euni celeritale qua commode poterilis;<br />
retentis pênes vos iitteris nostris et dicti Fforta-<br />
nerii et constabularii supi'adiclis. ac présent ibus,<br />
et recognicione débita do solacione que liet, el<br />
(|uietancia de prediclis pro nobis. Et vobis alloca-<br />
biliir in compoto veslro. Datum ut s°.<br />
770. Rex universis ad ((uos présentes iiftere<br />
pervenerint, salutem'. Sciatis quod pro laudabili<br />
servicio quod dilectus clericus noster, magislor<br />
Gonibaldus de .Meicato, nobis impendit, volentes<br />
Gorabaldiiin de Cantenaco \ ncpotem sunm , favore<br />
et gracia ])rosequi speciali, concedinius lenore<br />
presenciuni eidem G. de Gantenaco et suis succes-<br />
soribus ut manorium suuin de Gantenaco in dis-<br />
triclu nostro de Burgo possit, piout sibi expediens<br />
videbitur, claudere, ac ibidem foiUdiciiim coii-<br />
struore et bnbere; ila (juod idem G. et sui succes-<br />
sores ipsuni forlalicium nobis et nostris successo-<br />
ribns ac sonescallo nostro, qui pro tempore fueril<br />
in parlibiis \ asconie, teneantiu- tiadere et delibe-<br />
rare, socnndum foros et consiietuilines illarum<br />
pnrciuni, et loiinani (|ua alii nosiri snbditi nobiles<br />
el fidèles habentes forlalicia iii Biir(l[egalensi]<br />
nobis super hoc sunt astrieli. In injus, etc. Datum<br />
ut s".<br />
771. Rex dileclis iiiercatoribiis suis Baruneino<br />
Galleri et sociissuis, lucrcatoribus Luco, salulem.<br />
Mandamus vobis ([uod de denariis nosiris vei vestris<br />
haberc faciatis Marlino de Marviilialo , iiieicatori<br />
Mori[anensi|, qiiingentas et quimpiaginla inarcas<br />
ad opus karissime consanguinee noslre Gonstancic<br />
de Biarnia, in parte soliicionis ciijusdam sumiiio<br />
peccunie in qua oidem Gonslancie loneinur. Kl nos<br />
' Publié dans les \rchivcs liùt'ui/iutx di; lu Oinmdc , t. VI! ,<br />
!>• '''Il-<br />
' Buuroin {Variétés bordelaises, t. I , p. .'i()7) idciilifie ciHIe<br />
localité avec la paioisso do.Saiiit-Didier-de-Caritenar (Gironde,<br />
arr. Bordeaux, c. CasteInau-do-.Médoc); il cite mémo une<br />
phrase extraite du présent acte ; mais ce Cantcnac , situé prés<br />
de Bordeaux, sur la rive jjauche de la Gironde, jwut-il bien<br />
être dit itin districtu noslro de Bui(;oi, Bouri; étant sur la<br />
rive droite ?<br />
28<br />
UpriULniE SATIOXALC.
218 RÔLES GASCONS. [A.R.xn°-iû83]<br />
iiide vohis debilnin iiilocacionem scu quietanciam<br />
liabere facieimis. T. , etc.<br />
772. Rcx Stepliaiio de LaFlite, leceptori suo<br />
in Agenesio, salutem. Cum Guillelmus Ganipanen-<br />
sis asserat quod , exislens ballivus noster in par-<br />
tibas Agennensibus, fecil pbires expensas in noslro<br />
sei'vicio nostra négocia prosequendo , tam ad manda-<br />
tnin dilectoruni et fideliuni nostrornni Augfii Mole<br />
subsenescalli in diclis partibus', [quam] niagistro-<br />
rum Reymundi Sancii , judicis majoris , Pelri I{cy-<br />
mundi Geraidi , jndicis ordinarii , ac vestii ad lioc in-<br />
siniuiconM>nirnciiini, uecnon et alias tam in balliva<br />
quam tune tenebat qnani extra eandem baliivam<br />
in casibuH (juos nisi ad expensas unstras non de-<br />
buit proseqiii, utdicit, vobis inandanms quatinus,<br />
audita racione et conipoto dicti (luiilehni de hiis<br />
in (juibus ex dictis expensis iuveneritis nos teneri<br />
racionabiliter eideni Willehno, satisfaeiatis eideni;<br />
retentis pênes vos iitteris et muninientis que pi'o<br />
nobis et garenlo vestro videritis retinenda super<br />
predictis. Et voliis allocabitnr in conipoto vestro.<br />
Uatum ut s'.<br />
7715. Rex conslaliulariosuo Rurdegaie, sahitem.<br />
Mandanius vobis quatinus convenlui Iralruin Mino-<br />
runi de Baiona de nostris redditibus et obvencio-<br />
nibiis civilalis et ville nostre predicto de Baiona<br />
cenluin libras bui'degalensinni de dono et elenio-<br />
sina nosira, ciiin ceieritale qua connnode fiei-i<br />
poterit, faciatis babere; retentis peni's vos presen-<br />
tibus et recognirioue débita solucionis cjue fiet de<br />
dictis deiiariis. Et votiis allocabitur in conq)olo<br />
vesiro. Datuni ut s'.<br />
11 li. Rex universis ad qnos présentes liltere per-<br />
venerint, salutem. Sciai is (|uod dilectus dericus<br />
nosler, Poncius Amali, reddidit racionem et compo-<br />
tum in garderoba nostra, tenqjore magistri Willelmi<br />
de Lnda, tliesauiarii ejusdem garderobe nostre, de<br />
quadringcntis triginta et octo libris, .vj. solidis, et<br />
' Dans<br />
les Arciiivcs municipales d'Agcu , Chartes, 1. 1 , p. i|3 ,<br />
M. G.Tholiii a |iublié uni- charte de cet
[A.R.xii°-ia83-i384] RÔLES GASCONS,<br />
predicta, salvo alias jure noslro et quolibet aliène.<br />
Datum ut supra.<br />
777. Rex dilecto et lideli suo Johanni de Greyiy,<br />
senescallo suo Vusconio, salutoni. Placot nobis quod<br />
adempcioncindotissive dnlalicii coniilisse Rigorre,<br />
relicle dilecli et lidolis nostri Eschivati, comitis<br />
Rijforre del'uncti ', procedatis ad opus nostrum; et<br />
quod fecerilis in bar parte ^ratum et ratiim habc-<br />
binius et babeinus, iiiaiidniile-i tenore preseneium<br />
constabulario noslro Rurdegale, qui nunceslet pro<br />
leiiipore l'uerit , quod , juxta vesirurn mandatuni quod<br />
ei feceritis,de prerio dicte enipcionis satisfaciat sine<br />
dilllcultate quaeiiiiiipie. Datuni ut s'.<br />
778. Rex conslabnlario suo liurdegale vel ejus<br />
iocuin teneiili. saiiitem. Mandamus vobis cpialinus<br />
preriuiii cujusdain ('(pii, (pii dicilur esseapud Con-<br />
doiniuni, et duorum vel Iriuni aliorum equoruni<br />
quos per dilectuni et lideleni nostrum Johanneni de<br />
Greyii, senescalluni nostrum, mandamus emi ad<br />
opus nostrum in [)arlibus Wascoiiie, et (|uos ' cum<br />
celeritate qua poterit per suflicienlem nuncium nos<br />
faciat babere, juxta mandaliim dicii seuescalii<br />
nostri persolvalis. Kt vobis allorabitur in compoto<br />
vfstro, una cum oxponsis etpiorum posl dictam<br />
eni|)cionem ad nos venienriiim , et ducciilis et cus-<br />
todieiicium diclos eipios. Dalum ut s'.<br />
MEMIiH. .'{.<br />
779. Novcrint universi ipiod nos, Couslaneia de<br />
Rearnio, vicecomilissa Marciani, |)romillimus('Xcel-<br />
ientissiinoprincipi domino nostrolîdwanlo, Deigra-<br />
' Esquivât,<br />
comte do liigone . lit smi lpst;iin(>rit :i Olili',<br />
ie 1 8 août 1 18.3 ( Marca , llitluire de liéarn , p. 832 ) ; il mourut<br />
peu après, c;ir, dès le i" soptcmbre, Constance. Gllo aincc<br />
(le Goslon do lîcarn, îippuyro sur le testament do sa (jrarid'<br />
mère, la romtossc t^crronclle , était reconnue comme dame<br />
de lîijjorre par la cour des pn-lals, barons, chevaliers, nobles<br />
et liourgcois (Arcbiies nationales , J. ay'i, n° «i ). Quant .i<br />
Ksquivat, teste sans enfants de sa femme Agnès dcFoix, qu'il<br />
avait épousée le a8 se|)lcnibrc iu.J6 (Anh. des Basses-<br />
Pyrcnèes, E. 3(ji)), il avait institué pour son béûtièro sa sœur<br />
Laure, > icomtesse de Tuienne ( Bibl. Ècoledeê Charles, W série<br />
t. III, p. 309).<br />
' Ms. et quod cos.<br />
,<br />
219<br />
cia régi Anglie, domino Hibernieetduci Aquilannie,<br />
(t in manu ejusdem lirriuunus, ad linc nos et bona<br />
nostraobligantes,subomnireuuiiciacioneet caulela,<br />
ubicumque fiierint, quod de iuobedienciis et Irans-<br />
grossionibus per nos et gentes iiostras contra dic-<br />
tum domiiium nostrum regemelsuum senescalluni<br />
in parlibns VVasconie factis, recipiendo bomagia,<br />
juramenta et alias obediencias villarum et babita-<br />
torum in planicie de Rigorre, vcxillum dicti domini<br />
régis prosternendo , vel alia atlemptando, eidem<br />
domino régi emendas et expensas ipias a nobis<br />
habere volueril re
uibus ejusdeni (li)mini nnsli'i regi-i satisfaccre vo-<br />
hinlati, predicla liomagia et jucaineiila fidelitalis<br />
et obedieiicie vobis omnibus et siiig-ulis icrnittimus<br />
lenore presencium et quilamus, exceptis [et] reten-<br />
tis noliis liomagiis et juramentis prelatorum ,<br />
ROLES GASCONS<br />
baro-<br />
nuin et iiobiliiim dicte planiciei ac eeiam hominuni<br />
el lialjitaloi'um valliuiu de Lavedaiio et de lîaregia ',<br />
que an(e dictain prohibicioneni rerepimus. Et si,<br />
per a|)risain de nuniidato dicti doinini régis facien-<br />
dani, eonslilerit nos, |)Osl prefatarn prohibicioneni<br />
aut saisynani dicli comilatusperdictumsenescailuni<br />
apnd Tarviani pubiice positani ,<br />
et poslquani posi-<br />
cio ipsius saisine |iervenit seti perveuire coniode<br />
polnit ad nos seu dominum genitorein nostruni<br />
|iredietuni, aliqua aiia boinagia et juvamenta vel<br />
obediericias que supra reniittinuis récépissé, illa<br />
ex nunc jienilus remittimus et quilamus, salve<br />
nobis alias in biis et omnibus jure nostro. In cujus<br />
rei leslimoniuiii sigiihnn nostrum presenlibus ap-<br />
pendimus. Dalum a[)ud Karnarvon in Snaudon',<br />
die Jovis in festo a])osto]orum Pétri et Pauii, anno<br />
Domini .m°. ec°. Ixxx°. quarto.<br />
781 . Universis prelatis , conventibus , baronibus<br />
nobilibus, juralis, consulibus, fommunilatibus, te-<br />
uenciariis et aliis quibuscumque habilatoribus comi-<br />
tatus et terre Bigorre et pertinenciarum ejusdem,<br />
Gonstancia de Bearnio, vicecomitissa Marciani,<br />
salutem et dilectionem sinceram. Rogamus vos et<br />
requirimus, vobisque mandamus quatinus excel-<br />
lentissimo principi domino nostro, régi Anglie, el<br />
suo senescallo in parlibns Wascoiiie jurelis quod,<br />
quamdiu saisinani comitalus et terre Bigorre cpiani<br />
ei tradidinuis relinebit, dicto domino régi et senes-<br />
callo suo eritis obedienles et intendentes ae fidèles<br />
in consiliis et judiciis; ad bec aulem volunuis vos<br />
aslringi, quamdiu dicta saisina durabit, contem-<br />
placionc nosirc Iranquillilatiset vestre, nonobstan-<br />
libus cjuibusiibel boiuagiis, juiamentis, fidelitati-<br />
biis et aliis obedieuciis nobis vel domino Gasioni,<br />
carissimo geniloi'i nostro, vol alii seu aliis nostro<br />
nomine,siMiul vddivisim, pervosfactis; salvo nobis<br />
' Piiys (lu I.avcclan ft voilée de Bari'gcs (Hautes-Pyrénées).<br />
^ Ms. Stvfiiftloii.<br />
,<br />
[A.R.xn°-i2 8i]<br />
alias in omnibus jure nosUo, el salvo quod j)er hoc<br />
vobis vel vestris successoribus in posterum nullum<br />
possit prejudiciuni genei'ari. In cujus rei teslimo-<br />
nium sigillum nostrum presenlibus appendimus.<br />
Datnm apnd Gaernarvon in Snaudon<br />
', die Jovis in<br />
festo beatorum apostolornm Pftri et Pauli, anno<br />
Domini .m°. cc°. Ixxx". quarto.<br />
782. Noverint univers! fpiod nos, Gonstancia<br />
de Bearnio, vicecomitissa Marciani, promisimus et<br />
firniavimus domino nostro régi Anglie, domino<br />
Ilibernie et duci Aquilannie, quod, si saisina vel<br />
possessio comitalus Bigorre aut eciaiu idem comi-<br />
talus per judicium curie domini l'egis predicti in<br />
Wasconia alii vel aliis qnam nobis adjndicata fuerit,<br />
nos, ad requisicioneni ipsius domini régis vel se-<br />
nescalli predicti , omuia liomagia, juranienla fideli-<br />
lalis , et obediencias per nos vel alium nomine nostro<br />
lecepla a quibuscumque, pretexiu coinitatus pre-<br />
dicti, in forma quam idem dominus rex vel ejus<br />
senescallus nobis injunxerinl , (piilabimns et eciain<br />
remittemus. In cujus rei teslimonium lias litteras<br />
nostras fieri fecimus patentes. Datum apud Kaer-<br />
narvan, die Jovis in festo apostolornm Peiri el Pauli,<br />
anno Domini .m", ce". lxxx°. quarto.<br />
783. E. Dei gracia, etc. dilecto et fideli suo Jo-<br />
lianni de Greylly, senescallo suo in eodem ducatu,<br />
salutem. Gum dilecla el fidelis noslra Gonstancia de<br />
Biarnio , vicecomitissa Marciani, roget et requiral<br />
universos prelatos, capitula, convenlus, barones,<br />
nobiles, juratos, consules, communilales, tenen-<br />
ciarios et alios quoscumque habilatores coinitatus<br />
et terre Bigorre el pertinenciarum ejusdem, quod<br />
nobis et senescallo nostro in partibus Vasconie<br />
jurent ([uod, (juamdiu seisinam comilatus el terre<br />
Bigorre ipiam nobis Iradidil relinebimus, nobis et<br />
senescallo nostro ernnl (ibedienles et intendentes ac<br />
fidèles in consiliis et judiciis , ad que vult eos aslringi<br />
quamdiu
[A. R.xii°-i984]<br />
per prelaclos coniilatui ol lerre Bigorre faclis , salvo<br />
eidetii ("nnslancio alias in oniiiilms jiii'o suo, et<br />
(juoil per hoc facieii(ibas dicturii jiu'aiiiciitutii vcl<br />
eontm successoriims in poslerum nulluiii possil<br />
pivjudiciiiiii geiicrari; pl ,<br />
quia posl pioiiiliicioiipiii<br />
vestri, sMicscalli iKistri. laclaiii doiiiiiio Gastoni<br />
apiid Tarviain<br />
', lioniagia et juraineiita fidclilatis cl<br />
obodienrie supiadicla [rcce[)il], e\r('[)tis et retentis<br />
eideiii lioiiiagiis et jui'ariienlis prolatonidi [et] ba-<br />
ronum dicle planiciei, ac eciain honiinuin et habi-<br />
tatoruiu valiiuiii de Lavrndano ol de Marcjjia que<br />
recepit, ut asseiit, aiite proiiibicioueui predictain';<br />
si, per nprisaui quaiii per vos vel euniniissarios<br />
vosti'os fi('ri iMandaiiius\ cniistitorit eandciri Con-<br />
stanciani, post diclain probibiciuiieui aul scisinaui<br />
dicti coniitalus per vos apud Tarviaui publiée posi-<br />
larn, et postquaiu posicio ipsius seysine pei-venerit<br />
seu pervenire couunode |)otuerit ad eandetu vel pa-<br />
treni suuin predirlnin, aliqua alia honiagia et jura-<br />
inenta vel obedieniias , quc-su|)ra rcruisil , récépissé<br />
ilta ex nunc peuitus rcuiittat et ipiietet, salvo sibi<br />
alias in liiis et omnibus aliis jure suo, vobis nian-<br />
danius quatiuus, liiis proarlis, recepla suflïcienti<br />
caucione a Gastone predicto quod nobis satisfaciet<br />
de enicndis et e\|)ensis quas babcre voluiruis ab<br />
eodeni, rarione inobcdienciaruni et Iransgressio-<br />
nuiu in dicto coniitatu ' et terra contra nos facta-<br />
luiii ,<br />
dicle Constancie \c\ suo procuralori de iiostra<br />
gracia in nos taiigentibus quatenus ad nos pertinel<br />
adniitlendo, douce ipsarii {;raciani duxeriinus per<br />
nostrani liilcraiu revocanilani, faciatis iiiaturuin<br />
justicie coniplementum , super iiiis et aliis, dilectis<br />
nostris luagistro Goinbahlo de Mercalo et lievinuudo<br />
Marqucsii. (pios ad nos transinisislis, crcdoiitcs, et<br />
ea (pie vobis dixcriiit lionorcm et coninioduni nos-<br />
truui tangcncia coriiplentes, sicut indiffnacionem<br />
nostrani cupitis cvitare. Datuin apud lîaladeulyn in<br />
Snaudon ', .xxvj. die Junii, anno regni noslri .xij°.<br />
Postqnain contenta in jircsentibus secunduui<br />
' Tarbes.<br />
' l.c ins. ajoute : et avant ni.<br />
' Le mot mandamits a été, par iiiadvcrtanM , mis apri%<br />
coiiêiilerit.<br />
* Ms. commilatu.<br />
' Baladeulyn en Snowdon , comté de Carnarvon.<br />
,<br />
RÔLES GASCONS. 2^1<br />
haruiii presenciuni continenciaiii et vestraiii discre-<br />
cioneiii coiiiplela fuerint , iiccora cl ciincta alia<br />
redenipciones et Lona alia que de dicto Gastone vel<br />
a suis gentibus et subditis capta inveneritis per<br />
génies noslras et subditos, leiiipore coiitencionis<br />
dicti facli Rigorre extancia vel non exiaiicia, in<br />
utilitalcni nostrani seu ipsaruni geneiuin aul sub-<br />
diloruin noslroruni conversa, restituatis et rcslitui<br />
facialis; et interiin oinnia recredantur; super lioc<br />
prediclis nunciis veslris crcdalis.<br />
78/|. Mandatuin est per lilleras clausas ' Jobanni<br />
Bunylar, iniliti, quod, excepta prius a Constancia<br />
de lîiarnio vel ejiis iiiandato possessione terraruni<br />
cl viceconiilatus de Marciano, casdcni dicte Con-<br />
stancie vel atlornalo suo liberet cuiii omnibus inde<br />
perceplis. Daluni ul s'.<br />
785. K. Dei gracia, etc., dileclo et lideli suo<br />
Jobanni de Grciliaco, senescallo suo Vasconic, salu-<br />
lem. Sciatis ([uod concessimus dilccte consanguinec<br />
nosli-e, Constancie de Riarnio, quod in omnibus<br />
causis et negociis nos langentibus,
222 ROLES GASCONS. A. R. -ia83-i28/i|<br />
liilr^los in consiliis cl jiuliciis; salvn quod per hoc<br />
non inteudiimis nec voluiiius juri dicte Constancie<br />
alias, ncc vobis aut libortatibiis vestris in aliquo<br />
dorngai-i, immo lani jura ilicle Constancie qiiam<br />
libertales veslias et consuetudines apjirobatus salva<br />
fore volnmiis et illesa. In cujiis rei teslimonium<br />
lias jitleras nostras lieri fecimus patentes. Datum<br />
apud Baladeulyn, .xxvj". die Junii, anno regni<br />
nostri diiodecimo.<br />
787. E.. Dei gracia, etc., omnibus ballivis et<br />
(idelihus suis ad (juos présentes litière pervenerint,<br />
saluteni. Soi ilis quod suscepimus in prolectioneni<br />
et defensionetn uostram venerabilem palrem Pe-<br />
Iruni, Sancle Quiteiie et Adurensem episcopuiu',<br />
boniines, res, redditus, et oinnes possessiones<br />
suas; et idée vobis mandauius quod dicluni Pe-<br />
tnini, bomines, res, redditus, et oranes posses-<br />
siones suas luanuleueatis, prolegatis, et defendalis,<br />
non inferenles eidcm vel inferri |)ennittentes iu-<br />
juriara, niolesliani, danipnuin, aut gravameu ;<br />
et,<br />
si quid eis rorislacluni fuerit, id sine dilacione la-<br />
cialis euiendari. In cujus rei tcstimonium bas lilte-<br />
ras nosiras lieri fecimus palenles, uscjue ad ([uin-<br />
quennium duratuias. Datuiu ut s'.<br />
788. E., Dei gracia, etc., cousiabulario suo<br />
Burdegale vel ejus locum lenenli, saluteni. Man-<br />
datnus vobis quatiuus tiilecto nostro clerico, nia-<br />
gistro lionelo de Saucto QuiutiHO, vei ejus man-<br />
dato, super cNpensis quas idem magisli'r habet<br />
facere in nostro servicio, ccntuni Jiiiras luroneu-<br />
simn facialis liabere; et vobis allocabilui' in com-<br />
|)o(o veslid. Daluiu ul s".<br />
MEMliR. 'i.<br />
78y. l'io MiiiKisse. Jiidf'O Agenni. — Rex senes-<br />
callo suo Agcnesii et Sicpbano de la Flîta, receptori<br />
suo in Agenesio, salulcm. Ex parli parle Manasses, Judei<br />
' Voii- plus haul n''jh-]. La Galliii c/iràïioim ( 1. 1 , col. 1187)<br />
dil que les frères de Sainle-Marthe admellent un Géraud<br />
comme successeur do Pierre 11 à l'évèché d'Aire en ia84.<br />
Notre n° 787 prouve qu'à la dale du 2(> juin 128^ Pierre II<br />
élail encore vivanl.<br />
Agenni, lilii .Incobi de Marnianda. nobis monstra-<br />
luni exlitit quod, cum multi subditi nostri de terra<br />
Agennensi eidem in diversis summis pecunie ex<br />
cerlis causis obligati existant et solucionis lerniini<br />
sint elapsi, nonnulli ex prediclis subditis, easdem<br />
pecunie sunnnas sibi solvere non curantes, niinan-<br />
tur eideni et dedeliitis suis salisfacere coniradicunt,<br />
in ejus prejudicinni et jactnrani. ])elens sibi super<br />
boc provideri; unde, cum non solum chrislianis<br />
veruni eciam Judeis noslris simns pislicie ilebilores,<br />
vol)is mandanius quatinus ea, que idem Judeus<br />
sibi deberi légitime docuerit, vos vel aller veslruni<br />
de bonis debilorura suorum levari et sibi solvi,<br />
seeunduni terre consuetudineni , facialis. In cu-<br />
jus, etc., quamdiu nobis placuerit duralnras. Da-<br />
luni Cestrie, .xxviij. die Decembris [ia8.'i].<br />
790. De Jiue rrcipieiulo super feoilh (dienalh in<br />
manu movliia.—Rex omnibus , etc. , salutem. Scialis<br />
quod nos ad reci])ienduin llnem seu composicioiieni<br />
nostro noniine super feodis et relrol'eodis nostris in<br />
Lemovicensi, Pelragorieensi el Caturcensi dioce-<br />
sibus, ajienalis in manu morlua vel ignobili, se-<br />
eunduni statulimi curie Francie, dileclos nostros<br />
senescalluin nostrum prediclaruni diocesiura el ma-<br />
gistrum Roneltuin de Sanclo Quintino tenore pre-<br />
senciuiu assignamus, raliini babiluri quicquid in<br />
premissis per eosdem factum fuerit. In cujus, etc.<br />
Datum apud Rurton super Trentain', .xxij. die<br />
Februarii [1 a84].<br />
791 . Eodemmodo<br />
assignantur senescallusXanc-<br />
toniensis, et prefatus niagister Bonettus et Petrus<br />
Odonis, vel eorum aller cum eodem Bonelto, ad<br />
recipiondum llnem, etc. , snjiei- feodis, etc., in dio-<br />
cesi Xanetoniensi alienalis, etc. Datum nt s°.<br />
792. De comimto maghhi .Ulr de Xoiff. rceranti-<br />
mindo. — Rex omnibus, etc. , salulem. Sciatis ijuod<br />
ad reexaminandum compotnm (piondam magistri<br />
Ade de Norlï. . constabidarii, ad terminandmn vel<br />
ad référendum nobis, si expcdire viderint, dilectos<br />
nostios magistrum Ronettum de Sanclo Quintino,<br />
' linilon-upon-Trent,<br />
comté de StalToid.
[A. R.xii'-i28/i]<br />
et Johannem de Forgetis, Petrum Odniiis, Eliam<br />
Carpentarii, cl Kustandum deSoiorio, vel ([ualuor<br />
seu 1res illorum ciim eodem Houello, tenore prcseii-<br />
citim assignaiims; et ideo omnibus subditis nostris<br />
iiijiingendo pi'eci|)imus iit in biis que ad preiuissa<br />
pei'linent eidein Bonello et aliis suprascn[)tis pa-<br />
reant et intendant. In cujus, etc. Datum ut s".<br />
793. De causis molis vel movendis per siibditos<br />
Vasconie contra Johannem de Grcllly, audiendi.i et<br />
terminandis , etc. — Rex dilecto suo tnajjistro iio-<br />
netto de Sancto Quinliiio, salulem. Ut causani vel<br />
causas, quani vel quas subditi nosiri Vasconie<br />
movent seu movere volueriut ronlra fidelera nos-<br />
Innii Joliarinem de Grcyllv, sonescallum uiistrutn<br />
\ nscoEiie , vel idem Jnbannos contra eosdotn subrlilos<br />
audire, pace vel judicio terminare, vel aliis quibiis-<br />
(unique, prout expcdire viderilis, ex parle iiostra<br />
eouimittere nostro uuiniiic valeatis, voi)is [ilenariaiu<br />
potestalcni presencium lenore coinmitlimus , spé-<br />
ciale mandatuni su|)pr lioc facientos. In cujus, elc.<br />
Oatuni utsiq)ra, .xxij. die Februarii.<br />
79'l. De int/uirendo xujier valore casir! de Monte-<br />
fernndl , etc.'. — liex dileclis cicricis suis niajyis-<br />
Iro Bonello de Sancto Quinlino et Rejinnndo de<br />
Fl'ei'rar. , salulem. Lt super valore caslri de Monle-<br />
ferandi', Biu^deualensis diocesis, et perlinenciarum<br />
ini[uiri , ac de vendicione seu perniutacione eju.s-<br />
doni caslri cuiu perlinenciis tractan; cuui domino<br />
dioli caslri nostro nominc valeatis, vobis conce-<br />
dimus polestalem plenariam et spéciale niandalum ;<br />
volenles ut quid super biis inveuerilis, nobis iideliter<br />
rel'eratis. In cujus, elc. Datuiu ut s".<br />
795. De cau.ta que vertiUir inler Anmnemim de<br />
La Mote cl Johannem de Greilly audienda et tenni-<br />
nanda, etc. — Bex omnibus, etc., salulem. Cuni<br />
nos dilectum clericura nostrura, magistrum Bonel-<br />
tum de Sancto Quinlino, pro quibusdam negociis<br />
nosli'is ad terraui uostram V'asconie tluxerimus<br />
dostinandum , eideni tenore presencium commilli-<br />
' Publié dans les Arch. ttistor. de la Gironiit' . t. VII , p. i ô i<br />
^ SaiDt-Louis-dc-Moiitfcrrand (Gironde, an'. Bordeaux,<br />
c. Carbon-Blanc).<br />
.<br />
RÔLES GASCONS. ±2i<br />
mus ut causani, (pie inler Aiuanevimi
224<br />
ROLES<br />
gorius (le Rokesleye', civis Loodonie, quod, ciiiii<br />
Petrus Vigerii, Rostandus de Solariis, cives Bur-<br />
degale, et lidelis uosler Guytardus de Rurgo,<br />
miles, se obiigaveriul, videlicel qiiilibel eorum in<br />
solidum ,<br />
eideni Gregorio in centum lonellis viai et<br />
dualjus pipis vini solveiidis et reddendis Londonie<br />
infra cerluiii li'iniiiuiiii e( snli cerla forma, proul<br />
in litteris eorunidem civiuin el niililis continolnr et<br />
in rotulis cancelliirio nosire, ubi de premissis re-<br />
cognicioneiii fecerunl, evideutei- apparel, iidem<br />
cives el miles |)rcdictos centum lonellos el duas<br />
pi[)as viiii soivendas, ut diclum est , reddeie non<br />
curarunt, iii jacturaui ejusdein Gregorii et non<br />
modicuin delrinienlum ,<br />
petens eosdeiu ad sohicio-<br />
neni debitam per nos conipeili; tnide, euui reco-<br />
gnicio l'acta in caneellaria nostra pro ic judicata<br />
penitus babcalur, et eideni (iregoiio in jure suo<br />
déesse minime debeamus.ac majori el juratis liur-<br />
degale niandaverinius ut eosdeni cives el miiilem<br />
per capcionem bouorum suoruin in jurisdictione<br />
Hurdegale exislenciuni ad plenani solneionem com-<br />
peliant, nisi sohicionem allegaverinl el probave-<br />
rint esse factani, vobis mandamus (irmiler injun-<br />
gendo ul, si iidera major et jurali in execueione<br />
mandati noslri predicta negbgentes per vos invenli<br />
fuerint vel reuiissi, vos, ob defeeluni ipsoruni, ad<br />
conipulsioneni preiHctani per capcionem bonorum<br />
eoruindeni Peiri, Rostandi el Guylardi, ubicumque<br />
inventa fuerint , donec ])lene de predicta ]iecuriia<br />
salisfecerini ,<br />
proccdalis. In cujus, etc. Dalum ut s°.<br />
71)1). Pro Elin , jdio Vtciidtkli de Londoniii , Jiideo<br />
Burdegale. — Rex onmibus, etc., salutem. Ad in-<br />
slanciam dilecti el (idelis noslri Wiilelmi de Monte<br />
Revclli, inilitis, conecssinnis pro nobis el hereiH-<br />
bus nostris lîlie, (ijio Benedicti de Loudonia, Jndi>o<br />
noslio liiu'degale, (juod ipse el uxor ejus el eo-<br />
rum bona. ipianidiu nobis placuerit, quielus sit île<br />
omnibus tallagiis, exaclionibus el deniandis, jier<br />
quinqne inai-cas sterlingorum nobis et bei'edilius<br />
nostris ad scaccarium uosiruin Burdegale singulis<br />
annis ad duos anni lenninos soivendas. videlicel<br />
' Ce (jréfjuire est souvoal cilé dans le Cakmiar oj patt'nt<br />
folls. Le roi lui conféra , le 3o mai i a85 , la j;ariie des cbaiii;es<br />
de Londres et de Cantorbéi-y (p. i08).<br />
GASCONS. [A. R.xnO-iaSi]<br />
duas marcas el diinidiam ad festum Pasclie el
[A. R.xii'-i384] ROLES G<br />
80 1 . Pro priore domus de Paravko. — l>cx oni-<br />
nihus ad quos, clc. ,<br />
salulem. Sciatis qiiod supplira-<br />
cioni fratris Benedicti de 'jorneliis, prioris doimis<br />
de l'araviio', sidj dicione nostra in dioci'si Ajfen-<br />
nensi conslihile, ad nos accedentis pei'sonaliter, in-<br />
clinai!, susL'cpinius eiiiiiloni priorem el prioratuiu<br />
seu donnini prcdictani t\o Paraviso, cuni ornnilms<br />
suis jiiribus fit possessionibus in personis el rébus,<br />
sub ndslia proledione cl cuslodia spcciali , senes-<br />
callo nosli'i), et illi r[ui pro lenipore fneril in illis<br />
parlibus, et omnibus aliis ministris noslris ot sul)-<br />
ditis, no eis inférant inferrivo perniiltaiil injui'iain ,<br />
niolesliam, vel jjravanien, firniiler iniiiberilos: et<br />
precipientes quod , si (juil ois fori-ifactnni fneril,<br />
id eniendonl celerilor ot faciant onieiid iri, oosdeni<br />
priorom et donium, cuin omnibus suis jnribus ot<br />
possessionibus in personis el rel)us, dicla prolec-<br />
tione et cuslodia in forma débita ot consuola fu-<br />
cienlcs gaudere. In cujus, etc. Datum ut s".<br />
802. Pm Ilfnric) l.c Walci/s , de caslro de Podi'o<br />
Guillelmi, cuin- bastidis, etc., ei eomiimsis. — lle.x<br />
omnibus ad quos, etc., salulem. Sciatis quod nos<br />
pro nnbis ol lion'dibiis noslris Iradinuis ot conce-<br />
dinnis ad firniani dilecto noslro llenrico Le VValoys,<br />
civi Londonie', pro se et berodibus ac assignatis<br />
suis recipienti.caslrnni noslrnm del'odio Guillehni'<br />
ciMii bastidis nostiis de Tfonroqua*, do lielloloco'<br />
et do Villafranca °, que fuit in bonorc ojusdcm cas-<br />
tri: item basti
23G ROLES GASCONS. [A.R.xii''-ia8/l]<br />
803. Et m;ini];iliini est senescallo régis duca-<br />
liis predicii et constabulai-io régis Biu'deffalo quod<br />
ambo, vel eorum aller, alfcrum super hoc non<br />
e\pectans, oranes frucliis qui recepti fuerint de<br />
prediclis concessis ad firniam a dicte feslo Nati-<br />
vitatis hr'ati .lohaniiis Bapliste prnxinio prelerito,<br />
usque ad teinpus quo diclus Henricus vel suum<br />
mandalum obedienciam et seisinam habuerit pre-<br />
diclomm, eidem Heiu'ico suove mandato restituant<br />
et reslitui faciant intègre, sine dilacione et didî-<br />
ciiltale quacunique. Et rex gi-aluni habet. Datum<br />
ul supra. Et sunt litière p:ilentes.<br />
804. Et niaiidatum est militibus, doniicellis,<br />
consulibus, probis hominibus, habitaloribus et te-<br />
nenciariis castri de Podio Guillelmi, bastidaruni de<br />
Ffonroqua, de Beiloioco , de Villafranca, de Bclio-<br />
niontp, Sancti .loliaïuiis de MoleriLs, de IJndia,trr-<br />
raruni et tenem^ntoriini de Goosse, de Senliaus, et<br />
de La Bene, et hoiiorum ac perlinenciariun pre-<br />
dictorum locorum, lerraruni et teneinentoiuiu, et<br />
aliis omnibus quorum intei'est et intéresse potesl,<br />
ad (pioium uoliciani présentes litière perveneriut,<br />
qnod in omnibus que ad prnuissn pertinent dicto<br />
Henrico et suo mandato usque ad diclos decem<br />
nnnos complelos, tanquam ballivo ipsoi-um sub<br />
senescallo régis ducalus predicii et ejus locum le-<br />
neule, posl([iinm présentes lilleras vel ejns manda-<br />
lum eis exliibiiei'it et eoium obedienciam de pre-<br />
dictis reijuisierit. jier onuiia j)arere curent. Daluni<br />
ul s". Et sunt litière patentes.<br />
805. Pro Pelro de Rurdegnla.—Rex conslabula-<br />
rio Burdegale, salulem. Cuni nos teneamur ddeclo<br />
nobis Pelro de Burdegala, mercalori Burdegale, in<br />
Irescenlis et (puidraginla et septem libris et unde-<br />
ciui denariis, quos nobis et nostris dudum mutua-<br />
vit, \obis maudamus quod, receplis prius a prefato<br />
Petro liiteris nostris et littei'is luagislri Ade de<br />
NorlVolcbia ,<br />
dudnm cousiabuiarii nostri Burdegale,<br />
pateutibus, qnas inde liabel, eidem Petro de pre-<br />
dicta pecunia in cusluina quam nobis debcbil de<br />
vinis suis propriis sine dilacione satisfieri faciatis.<br />
El nos pecuniam illaui in compolo vestro vobis al-<br />
locari faciemus. In ciijus, etc. T. R. apud Neu-<br />
gull<br />
', .xxvij. die Jidii. Can[cellarius] mandavit de<br />
Acion Burnell.<br />
806. De liherncionc castri et terre Tha/omonis',<br />
fnciendd , etc. — Hex C(mslabulario suo Burdegale,<br />
salutem. Mandanuis vobis quod, quanto conimo-<br />
dius et honestius polerilis, iutendatis ad liberatio-<br />
nem castri nostri et lerre nostre Thalamouis, et<br />
dedebitis, ad que liquido apparere polerit nos te-<br />
neri pro casiro et terra prediclis, per viam pacis<br />
aul viam alias nobis utiliorem satisfieri facialis. Et<br />
nos vobis in compolo vestro super hoc allocacionem<br />
debitam faciemus. Datum apud Porlelly in Snau-<br />
don ', quinio die Augusii.<br />
807. Pro Jolinnne de Bardos. — Rex senescallo<br />
suo Vasconie et ejus locum lenenti, et oumibus aliis<br />
ballivis ad quos, etc., salulem. Quia non l'iiil iu-<br />
lenciouis nostre quod dilectus nobis .lohannes de<br />
Bardos*, qui primus de suis parlibus cutn vi!iis et<br />
aliis victualibus veniens,nos etexcercitum nosirum<br />
Wallie visitîivil, aliquod darel nobis vel alicui alii<br />
pro ingressii base que est inter vallatum porlusVi-<br />
ridarii \ ex parle una, et vallalum magnum de<br />
Tarriila<br />
", ex altéra, apud Baionam, cpiam basam<br />
lolani cuni perlirionciis eidem Johauni,[)ro bono<br />
servicio suo (piod nolùs in excercitu nostro jire-<br />
[A. R. 28tl\ ROLKS GASCONS. •221<br />
ejusdem Johannis , pro mestiagio siio quod ihidoiii<br />
inhabitavil, nobis reddere consucvit, vobis iiianda-<br />
nius quod nicliil oiunino a prefato Jidiaiine ])ro iii-<br />
gressii predicte hasn exijjatis vel capiatis, sel inim<br />
basaiii illani ciitii pcrtinenciis per hujiisniodi red-<br />
ditiiTii sil)i et hcrcdibiis suis teiiere pcrmiltalis iin-<br />
pcrpetuuiii. El, si ipiid occasione ingressus dicte<br />
base ab eo captuin sil, id eidem sine dilacione res-<br />
tiliii farialis. In riijiis, elc. T. H. apud Portelly,<br />
(jiiinlu die Augiisli.<br />
808. De hominibux ivgis Francnrum in Vaxeonia<br />
receplaiitll.s , elc. — Rcx inajori , centuru |)ai'ibus et<br />
oiiiiiibus fidelil)iis suis Baioiie, snlutcm. Mandamus<br />
Ndbis (piud humilies doinini et cunsangtiinei nostri<br />
karissimi duiiiini, l'iiilippi, régis rrancurum illus-<br />
Iris, et omninioda vicUiaiia sua que per villaiii<br />
nosh'ain Baiono duxorit transiiiillciida, laD(piani<br />
nos! ra propria, rece|)tan el salvo ser^ari inibi fa-<br />
eiatis; et, si contigeril (piod de navigio requisierinl<br />
parles vcslras, juvetis eosileiii quateuus poleritis<br />
de navigio perquircndo. Prole^alis eciani ipsos cl<br />
insuper dclendalis, iicdampiinrii, injiu-ia aul iiioles-<br />
lia aliqua cis liât iupei'sonis aul rébus, niagisquaiii<br />
pi'opriis rébus iioslris. Daluni apud Kuornarvan in<br />
Siiicudon, .xiij. die Aiigusli.<br />
809. Coiisiniiles litière diiiguntur inajori, jiira-<br />
tis, et ouinii)us lidelibtis régis lîmiiogale, |)ro bo-<br />
niinibus ejusdeni régis Franrie et oinniinodis vic-<br />
tualibus suis (|ue per civitalem Riirdegale duxerit<br />
iransinilleiida, etc., ut s'.<br />
810. Consiniiles lillere (brigiintur Jobanni de<br />
Gieilliaco, scnescallo Vascuiiie, jiro hominiiius iMis<br />
cl oinniniodis vicliialibiis que per terrani \ asconie<br />
duxerit Iraiisinitlcnda, elc. . ut s*. Datuin ut supia.<br />
811. Pro Altiuiora, reffina Aiiglie, maire re/jis.<br />
— Rex diicctis et lidelibus suis Jobanni deGievIly,<br />
sonescallo suc \ asconie, vel constabuiario raslri<br />
sui Biirdegaie, salutem. Quia volumus ((uod mille<br />
s>xreiile sexaginl:i et deceni libre annue sterlingo-<br />
ruin, iii quibus teneniur karissiiiie niatri iiostre<br />
Alianore, icgiue Aiiglie, el que sibi assignato sunt<br />
racione dotalicii sui iii cuslumis noslris Burdegale<br />
|)er novas eonvenciones inter nos l'actas percipiende<br />
ad duos anni lorininos, niia videlicet niedielas in<br />
feslo apostoioruni Simoniset Jiide ' et alia niedietas<br />
ad festuni Pascbe, juxla lenorem litteraruin inter<br />
ipsani et nos inde coiireolaiinn. lundis omnibus<br />
persolvanlur, vobis niaiidaiiius((uod pecuuiaui pie-<br />
dictain eidem malri nostre vel ejus certo atlornato<br />
persolvatis ad lerminos prediclos, sine ulleriori di-<br />
lacione. Et si |iccuniain illain eidem malri nostre<br />
ad lerminos prediclos non solveritis, tuni; attoi-na-<br />
lum prefate niatris nostre stalim post eosdcm ler-<br />
minos custumas illas lencreel oniiies exitus eanim-<br />
dem per visum alterius vestrum de die in diem<br />
percipere perniitlatis, doncc eidem matri nostre de<br />
pecuuia prcdicta per recepcioneni linjiisinodi plene<br />
fueril satisfaclum. El hoc, sicut nos et honorem<br />
nostrum diligilis, nidlatenus oiniltatis. T. R. apud<br />
Overlon ', .xxvij. die Sepleml)ris.<br />
812. Itex omnibus ad quos, elc, saluleni. (liiin<br />
per lilleras noslras patentes ad quielem cl tianquil-<br />
lilatein ac utilitalem karissime malris noslie Alia-<br />
nore, regine Anglie, el nostrain, dederimus el<br />
concesseriinus eidem malri nostre, pro nobis el liere-<br />
dibus noslris |)cdagiuin ville nosliede Mirmaiindo ',<br />
,<br />
Uun per lerrani quant per mare, una cum passagio<br />
curalli el iiassis et pralo iiosiro ejiisdem ville, «uni<br />
oiiMiibus juribus et |)ertinenciis suis, cl cum omni-<br />
modis libertatibus, jurisdictionibus, doininiis, el<br />
aliis ad picdicla pedagium. passagiiim, nassas, et<br />
pralum (pialilcirumque ]ieiiinentiljus, habenda el<br />
lenenda pro mille (jiiadringenlis cl (piinquaginta<br />
libris slcrlingorum eidem malri nostre ad lotam<br />
vilain suani, et execuloribus teslamenti. soi posi<br />
morlem ejusdcm malris nostre. libère el quiète ab<br />
oniiiihus feodis el elemosinis ac oneribus qud)us-<br />
cumque. ipie de prediclis pedagio, passagio, nas-<br />
sis el pnilo exigi polopiint a quocumque ; et in-<br />
super concesseriinus eidem malii nostre (piod. si<br />
alique cleniosine, feoda, vel oiiera diclis pedagio,<br />
passagio. nassis cl pralo quoquo modo incumhe-<br />
' Le a8 octobre.<br />
- Overlon , coinlé
'2^8 r.OLES GASCONS<br />
leiil, que aliqui vel tiliquis occasione qunciiin([iie<br />
])elere possont \ei posset al) eadcin maire iioslia<br />
vel execntoribiis leslanieuli siii, racione pedagii,<br />
])assagii, nasse, el prati eoiiimdem, quod nos vel<br />
Iteredes noslii omne^ hujusiuodi eleiuosinas, feoda<br />
el onera suslineremiis, el ipsani malreni noslraiii<br />
el excculores leslamenlisui inde indempnesconser-<br />
\arpmiis, el ipsos deteiidei'eiiuis conlia onines:ila<br />
(pind ])i'o siitTima eleinosiuaruni , l'eodoriiiii, vel<br />
onerum, de ([iia eandeni iiialrem iiosliam vel exe-<br />
culores tcstaiiienfi siii oa-asione pedajjii, passagii,<br />
nasse, el |)iali |iredictorum, ul predicluiu csl.<br />
oneraii conligeril, ipsi iiiatri noslie vel exeeutori-<br />
Inis suis in tei-ris vel reddililnis in Anglia vel in<br />
Agenesio per legaleni extenlam, racionahileni re-<br />
coinpensacionein sine dilacione halieie facerciiuis;<br />
ac idem j)edagiiim versus diverses us(pie ad sum-<br />
mani sexcenlaruni (piin(juaginla et (|uinque liljra-<br />
rum, sexdeeiin solidorum el ocUi denarioruru lii-<br />
lonensium oneielur : videlicel versus aljbalissam<br />
Fonlis Ebroldi in quadringenlis libris turonensium<br />
comilem Petiagorieensem in ducenlis cl viginti li-<br />
bris lurouensium, lios|)ilaleni de Rossidevalle in<br />
viginli libris arnaldinoruni , qui valenl sexdecim li-<br />
bras, Iresdccim solides el(|ualuoidenarios luronen-<br />
siimi , moniales de (jondoniio in viginli libris arnal-<br />
dinoruni, qui valenl sexdecim libras, ti'esdecim<br />
solides et quatuor denarios turonensiiun, el prio-<br />
reiii de Garifa ' in sexaginla solidis arnaldinoruni,<br />
qui valent quin(|uaginla solidos turonensium, sicul<br />
per extenlam per dileclos el lideles noslros Guytar-<br />
duiii de Burgo et magislrum Adam de Norff. inde<br />
lactam acce])imus, nos, in recompensacionem eo-<br />
ruindem nnernni sexcenlaruni el quinquaginta el<br />
quinque libraruni, sexdecim solidorum et octo<br />
denariorum turonensium, eidem matri noslre et<br />
executoribus teslamenli sui ]iiisl niorleni ejusdem<br />
malris noslre, sexcentas quinquaginla el quinque<br />
libras, sexdecim solidos et octo denarins turonen-<br />
siiun concediiMus et assignamus jini nobiset here-<br />
dibus niislris, perci|iiendas el liabendas annuatim<br />
lie cusUunis noslris Burdegale, videlicel unam me-<br />
' Noti'e-Danii' (le Giimijufs, prieure de l'ordre de (Irand-<br />
inoiit ( Dnreii(;iies, Ptnrtli: liistoritpic litt dùicèse d'Agni<br />
p. 566).<br />
, ,<br />
[A. R. xii»-i984]<br />
dietatem in festo Purilicacionis béate Mrginis, el<br />
aliam medietatem in festo apostolorum Pliilippi et<br />
Jacobi', quamdiu pedagium illud tenebunt, jtixta<br />
formani concessionis noslre eidem matri noslre inde<br />
confecle. In cujus, etc. T. R. apud [Overton.j,<br />
.xxvij. die Seplembris. El dup|ilicanlur.<br />
813. Et raandalum est senescallo régis Vasconie<br />
et eonslabulario régis Burdegale quod eidem matri<br />
régis vel suo cerlo allornato dictas sexcentas quin-<br />
quaginta et quinque libras, .sexdecim solidos et octo<br />
denarios turoneusimn terminis supradictis habere<br />
faciant de cusiumis Burdegale .supradictis in forma<br />
supradicta ; et lilleras régis quas preflile abbalisse<br />
Fonlis Ebroldi de predictis quadringenlis libris<br />
turonensium de prediclo pedagio annualim per-<br />
cipiendis Augero Mole, niiliti, sub senescallo régis<br />
Ageuesii, magistro Reymundo Sancii, majori régis<br />
judici, et Stéphane de Lalfyte, receptori régis in<br />
Agenesio, direclas, régi transmisit, ab eadem ab-<br />
batissa vel suo atlornato, cui illas rex liberavil,<br />
recipianl et eas cancellenl, el régi transmittant [in]<br />
Angi[iani] cancellalas ; el rex predictas sexcentas<br />
quinquaginla el quinque libras, .sexdecim solidos et<br />
octo denarios turonensium annuas sic prefale matri<br />
régis vel allornato sue liberatas eis in compote suo<br />
rex vult allocari. T. R. ul su])ra. El sunt patentes.<br />
MEMlill. 1.<br />
81i. De liabilatoribvs coiiiitatus Bi/ffonr jioiiiidis<br />
Johanni de Greilliaco, senescallo Vnscrinie, etc. —<br />
Rex universis prelalis, capilulis, conventibus, ba-<br />
roiiibus, nobiiibus, jiiratis, consulibus, communi-<br />
latibus, lenenciariis, el aiiis quibuscumque habi-<br />
latoribus comilatus Bigorre, saiuteni et sincère<br />
dUectionis affectum. Vos omnes et singulos requi-<br />
rinius, vobis nicbiloniinus injungenles quoddilecto<br />
el lideli noslio Jebaiini de (ireyily, senesc;dlo noslre<br />
Vasconie , juretis quod , quamdiu seisinam comilatus<br />
et terie Bigorre, quam cepimus a dilecla cousan-<br />
g-uinea et ll
[A. R. xir-taSi] RÔLES<br />
nostro V'asconic obedientes crilis el inleiulenles ;<br />
salvo (|uod per lioc non inlendiinus née volumus<br />
juri dicte (lonstaiicie ali.is nec vobis aut liluTlalibiis<br />
vesliis in aiiijiio derojfari ; iiiinio, lani jura dicte<br />
Constaneie et cujiiscuinqiie alterius, quam liber-<br />
talcs vestrasetconsiieludines approbatas, salva fore<br />
\olunuis et illcsa. In cujus, etc. Uatum apiid liala-<br />
deulyn, .xxvj. die Julii.<br />
815. De bornagio Comtancie de lieamia , dedicto<br />
comiUitu cujilo , etc. — Rcx cepil homagium dilecte<br />
consanguinee et lideiis régi Constaneie de Hear-<br />
nio, de comitatu Bygorrc, salvo jure cujusliljet. In<br />
cujus, etc. T. R .apud Karnarvan, .x. die Octobris.<br />
81 6. Pro eadein Corixtiincia. — Rex consta-<br />
biilario suc Burdegaie, salulem. Mandainus vobis<br />
(piatinus dilecte et lideli nostre Constaneie de Bear-<br />
nia, viceconiilissc Marciani, secunduni litteras nos-<br />
tras dudum sibi factas de recipiendo certum tjuid<br />
per annuin, racione dolalicii in Anglia assignali, et<br />
partein aliquani ejusdcni dotalicii apud Burdega-<br />
lam , de hoc (juod ipsa débet et consuevit recipcre<br />
apud Burdegalam , «t est dictum , a die date presen-<br />
ciuni in posteruni,de noslra gracia , et donec aliud<br />
vobis mandaverimus , satisfacere procuretis ad terrai-<br />
nos assignâtes, sine dilacione, diniinucione ac difti-<br />
eultate (juacumque. Et vobis allocabitur in conqioto<br />
vcslro. Datuiu apud Kaernarvan, .xviij. die Octo-<br />
bris.<br />
817. Pro Gaslone, vicecomilc Beamensi. — Rex<br />
eidem constabulario ,<br />
salutein. Mandamus vobis tpia-<br />
tinns dilecto et fidcli nostro Gastoni, vicecomiti<br />
GASCONS. 229<br />
Bearnensi, duo iniiia libraruin et centuni raarcas<br />
sterlingoruui quas a nobis soiilus est recipere in<br />
cusiunia nostra Burdegaie annualini , a die date pre-<br />
senciuni in posleruni ad lerniinos sibi assignâtes,<br />
necnon de tennino sancti Micbaelis prcterito, de<br />
noslra gracia, et, donec aliud vobis mandaveri-<br />
mus. lacialisbabere plane et intègre. El vobisalloea-<br />
bitur in conipoto veslro. Datum apud kaernarvan,<br />
.xxij. die Octobris.<br />
818. Pro Aissko de Navallt. — Rex constabu-<br />
lario suo Burdegaie (pii nune est vel pro lempore<br />
fuerit, vel ejus lociun tenenli, salulem. Vidinms<br />
litteras patentes per quas dilectus cl fideiis nosler<br />
(iasio, vicecoines Bearnensls, dedil Aissivo de Na-<br />
valli.', niilili, renlum libras monete nostre Burde-<br />
gaie annuatim, de illis mille libris quasdictiis Gasto<br />
de dono nostro in feslo sancti Joliannis Baptiste in<br />
magna custunia noslra Bm'degale annualini per-<br />
cipit; que sohicio debuit incipere facienda dicto<br />
Aissivo, sccundum donnin dicii Gastoiiis, in festo<br />
Nalivilatis sancti Jobannis Baptiste, currcnte anno<br />
Doniini .m°. cc°. .Ixxx". primo. El quia dicliim Ais-<br />
sivum, propler serviciuni quod sirenue et lauda-<br />
biliter preslilit nobis in ullima guerra noslra Wallie<br />
gracia et favore proscqui volumus speciali, dictam<br />
donacioneni confirmamus eidem, mandantes vobis<br />
qualinus, annissingulis, in dicto l'esto sancti Joban-<br />
nis eidem Aissivo \cl suo niandato dictas ccntum<br />
libras babere faciatis, et sibi de arreragiis tcmporis<br />
preterili |)lane et intègre salisfaciatis. El vobis al-<br />
locabitur in compoto vestro. Datum ul s'.<br />
' Voir plas haut n" jSi.<br />
,
X<br />
ROTULUS VASCONIE<br />
DE A^NO REG.M REGIS EDWARDI I TERCIO DECIMO.<br />
MEMBR. 1 h.<br />
819. Pro Jacoho Johaiinis et sociis suis , incrciito-<br />
vihus de Ciidurcis. — Rex constabuiario suo Bur-<br />
degale, saliiteui. Cum teneanmr dileclo nobis Jacoho<br />
Johannis et sociis suis, mercatoribus de Cadurcis ',<br />
in diicenlis inarcis slorlingorum qiias eis in feslo<br />
Penlpcostes proximo preterilo solvisse debuimus,<br />
vobis niaiidanms (|ii(id, reccptis prius htteris nos-<br />
liis [Kitenlil)iis ([lias iideiii niPiralores inde habent,<br />
eis de predicla pecunia cutn celerilatc ijua poleritis<br />
salisfieri faciatis. Et nos ])ecuniani iilam in coinpoto<br />
vestro vobis allocari facienius. T. R. a|md liiisloll.<br />
.xxviij.die Decembris, aiino, etc., .xiij. [128/i]. Per<br />
inagislrum VV. de Marebia '.<br />
820. Rex coiislabulario suo Burdegaie, salutein.<br />
Mandanms vobis qiiod [de| ex[i]lii)usciislunie noslre<br />
Riirdegale babere l'acialis diieclis nobis in Cbris(o<br />
fralribus Minoribus de i'cne ^ in Agenesio viginti<br />
liiiras nigioruni luronensiuni in subsidiuni siislen-<br />
lacionis suc, de dono iiostro. Et nos vobis iiide<br />
. deiiitain ailocacionein lieii facienius. Datum apud<br />
liiisloll., .xxviij. die Decembris.<br />
821 .<br />
' Cahors.<br />
Pro<br />
(Irnildo et Pelro de Leviiiliuco', fralri-<br />
° Giiillniimn do Marrh, doyen (le Sainl-Martiii-le-GrauiJ<br />
plus tard év(*((uo de lîalh et Wells (i 298-1 3o2) et trésorier<br />
de l'Echiquier {Calendar of tke patenl rails, à la table).<br />
^ Voir plus haut n° 780.<br />
* L(;vigiiac (Lol-et-Garoniie. arr. M arma n de , c. Seyclies).<br />
,<br />
(128/1-1285.)<br />
biis. — Rex eidera, salutem. Mandanius vobis qua-<br />
tiniis. si vobis constiterit per liltoras venerabilis<br />
patris R. , Dei gracia Bathoniensis el Wellensis<br />
episcopi, et Oltonis de Grandisono, niiiilis, turte<br />
vices nosti-as gereuciuin in Vasconia, de ijuadam<br />
ordinacione et provisione mdle marcarum ster-<br />
lingorum , dandaruni et soivendaruni canibiatoi'ibus<br />
Bui'degale (jui tune eranl vel coi'ura heredibus, a<br />
quibus nos, dum ultinio fuiaius in Vasconia, mille<br />
sexcenlas el ipiadiagiala juarcas slerlingorum ba-<br />
bueranuis, ut dicilur, et [si] Geraldus et Petrus de<br />
Lcvinbaco , Iratres , exhibitores presencium , existuiit<br />
de dictis pei'sonis (|ue dictas mille inaicas percipere<br />
debeant, vos eisdem fralribus, sine dilacione ulteriori<br />
el diflicidtalcî, faciatis liabere, secundnm dictam<br />
ordinacioneiii
[A. R.xiii''-ia85] RÔLES<br />
iiosiri, predecessonim[que] nostrorum et tenen-<br />
rium, siib tloniinio, jiirisdiclione et preposiltira<br />
Ciistri nostri de Hegiila ' dicte diocesis, fiindaluin<br />
esse dinoscitiir, ad nos accedentis personaliter, iii-<br />
cllnati, didutnliospitalc, preceplorem Pi fralres Deo<br />
iriilii fariiulantes, ciini omnibus juribii'i el posses-<br />
sionibus suis in pereonis et rébus suscipimus, uobis<br />
salvo in omnibus jure nosiro , sub nostra prolorlione<br />
et custodia spcciali, lirniiter iniiibfMites senescalio<br />
nosiro, et iili (jiii [iro tompore fuerit in illis par-<br />
libiis, et omnibus aliis minisiris noslris el subdilis,<br />
ne eis infeiani inl'eiTivc permiltani injuriam, ino-<br />
lesliam vel gravamen, et precipientes qiiod, si quid<br />
eis t'orisfacluni fucril. iil emendeni celeriler et fa-<br />
ciant etnendari, predicluni bospilaie, preceptoreni<br />
el fralres cum omnibus juribus el possessionibus<br />
suis in pci-sonis el rébus dicta proteclione el cus-<br />
todia in fonna debiUi et consuela lacienles gaudere.<br />
In cujiis, etc. Dalum apud Balhoniani ", lercio die<br />
Januarii [i 280 ].<br />
82."5. l'ro Guillelmo Escarlete'. — Uex omni-<br />
bus, etc. ,<br />
snlutem. iNoverilis quod nos, pro nobis cl<br />
heredibus noslris, daiims el concedimus in eni-<br />
pbitcosini (îuilleltiioSc;ulale, burgensi nosiro Sancii<br />
l'jTiiliani, pro se el heredibus et successoribus suis<br />
recipienli, niolendinuni seu niolendinare nosirum<br />
cuni juri!)us ci porlincnciis suis, (pioil Iiai)onuis<br />
apud .Sanctiun KmiHanum extra portani liokeriam \<br />
el quod Johaniies do Floribus dudum consuevit<br />
tenorc de noliis, habendum et li'uenchnu eideiu<br />
Guillelmo, heredibus et successoribus suis in em-<br />
phileosim innif^diate de nobis et de licrcdibus nos-<br />
li'is, sub censu seu pensiono decein iibraruiu mo-<br />
nde noslre cuirentis in Burdegalesio , solvendarum<br />
et reddendarum, ([uolil)et anno in feslo Nalalieii<br />
Domini, casiellano nosiro Bunlegale vol ejuslocuiu<br />
tenenli, ot tolidem de acapt" in mulacione domini<br />
et cum aliis deveriis debilis ol consuelis inde fa-<br />
ciendis nobis et lieredibus noslris ac casiellano<br />
\.a Réole.<br />
' Bath, comlé de Somerset.<br />
* Publié dans les Archirc^ lâitoriques fie ta Gironde , t. Vit.<br />
p. !5a. Comparei" plus haut le u" igt).<br />
' Sur la porte Bouqueyre , à Saint-Emilion , voir le n° '196.<br />
,<br />
G.ASGONS. 231<br />
nosiro prediclo, secundum jus et usus ac consiio-<br />
tudines illins j)ati'ie; el predicluni niolendinuni seu<br />
inolen
232<br />
ciatis in seisiiiaiii iiioleudinaris seu ]iiolen(lini,cuin<br />
juribus et perliiienciis suis, Guilielmum predictum<br />
et eiinck'in indiictiim ipsa seisina facialis gaudere,<br />
omni impediiiieiilo aiiioto, et nostr.iin empliyleo-<br />
sini' recognoscere , cxinde recipienles dictum cen-<br />
sum et aiia deveria nosira , secundiim liltei'aniin nos-<br />
Irariim cniilineuciain piediclarum. Daliini ut supra.<br />
826. Pro liordihii-'i ma/fislrl Jolxinnin Dominici.<br />
— Rex inagislio Bnnelto de Saiicto Qiiintino, ar-<br />
cbidiacono Limovicensi, clerico siio, saluteni. Man-<br />
dainus voljis (jualinus addiscatis et scialLs ipias res<br />
iiiagisler Johannes Dominici", seu aiiiis vei alii pro<br />
eodeni, apnd Millianuni' et in illis partii)us, pro<br />
[A. R. Mil"- 112851 RÔLES<br />
execuloribiis dicti inafjistri Ade scu enruin eorto<br />
maiifliito, sine dilacioiie ((iialibct, liboivlis, ne les-<br />
taiiieiiti dicti defuiicti oxccucio de celero propler<br />
hoc relardeliir. Iii cujus, etc. T. ut supra.<br />
839. Pro AijVKndo Gro^sali, cive Painpcloiiie. —<br />
Rex dileclo sibi ReyrnundodeMirallo,constabulario<br />
suo Rurdefjalc, salutem, Cum per litloras nostras<br />
palciitos nunc senescallo nosiro Vasconic, etTliomo<br />
de l|)|)e{jrave, qiiondani soiiesKillo nostro ibidem ',<br />
et diversis constabularils nostris liui-dcjfale plurics<br />
mandaverimus quod Aymardo (Irossjiti", civi Paiii-<br />
])el(ii)ie, vel ejus i-crlo nuuciu, mille libias luroneu-<br />
siuiu, in quibus leneniur eideni et pro quibus<br />
Joliannos de Valéry versu^i prefalum Aymarduni<br />
lidejussor noslei' flevenit, soivi facerenl; et insiq)er<br />
per lilteras nunc senescalli nostri predicti nobis<br />
constet quod ex parle sua, raciono niandali nostri<br />
sibi super bue dirccti, vobis preceplum extilil et<br />
injuncluni , quod dictain solucionem facerelis absque<br />
niora; acjain ex jjravi querimoTiia prefati A[v]niar(li<br />
didireriinus (juod vus. latirpiam lot mandata nostia<br />
contcjnpnentcs, sibi de dicta [H'cunia in loto vel iu<br />
parle liactenus satisfacei-c non ciu'aslis, de (pio mi-<br />
ramur nec irnmerito et mnvemur, vobis iteralo mau-<br />
damus, (irmiter injungenles, quod prefalo Ay-<br />
manlo, vel ejus rerto allornato lias lilteras nostras<br />
defercnti, citra festuni sancti Jobaniiis Baptiste<br />
proximo futnruni, sine dilacioue ulteriori, nostro<br />
nomine persolvalis ad piiMium pecunintn anledic-<br />
tani. El boc, sicut indi{fnacioneni nosti-am vitarc<br />
volueritis, mdlalcnus omillalis; cl, facta cidem<br />
Aymardo solucione |)redict;i, recipiatis ab eo lil-<br />
teras per (juas in diclo dcbito asserit nos leneri,<br />
cl lilteras patentes prefati Johanuis île Valéry per<br />
quas lidejussor noster inde devenit, et eciani omnes<br />
alias lilteras nostnis quas per diversas vices Irans-<br />
niitti lecimus de solucione dicte pecunie facienda,<br />
siinul cum lillera predicti Ayniardi recepcionem<br />
dicte pi'cunic teslilicanté'. VX nos predictas mille<br />
' Tbomas d'ippegrave l'ut sônécbal do Gascojpie en octobre-<br />
décciiibro 1968 (Rnks <strong>gascons</strong>, t. I, Su|iplcinenl, p. eux).<br />
' Ce bourgeois de Pampeluiie est app:lé Aijmardwi Crotali<br />
au 11° 'iô3.<br />
^ Ms. testijicantes.<br />
BÙLCS i;\
iîlili RÔLES GASCONS,<br />
precipiDius in suo conipoto allocari. la cujus, etc.<br />
Diituin apud Weslinonasteriinn , .iij. ilie Junii,<br />
.•mno, etc., .xiij°.<br />
8.'i)i. Pro Gtilcclmo Aislini de Mota'. — Rex<br />
senescallo suo Vascoiiie, salutein. Cum Gaicelnuis<br />
Aislini de Mota, doiniceUiis. conqueratur teriam<br />
(luam paler suus habebat et ipse Galcelmus habere<br />
debebat iii Castro de Burgo, ad Ihciendiim fossatimi<br />
dicti castri occupalam fuisse, vobis mandaiiius qua-<br />
linns per vos vel alium seu alios de totali terra<br />
quani dictas Galcelmus babet et babere débet in<br />
dicto Castro, diiigenter veritateni inquiratis, vocalis<br />
qui fuerinl evocandi , et de ipsa restituciouem vol<br />
satislactioneni , quantum ad nospertinet. sibi, prout<br />
justuui t'uerit, lieri (aciatis. In cujus, etc. Datum<br />
nt s".<br />
S''ill. Pro majore H juvatis de Burgo '. —<br />
Rex<br />
eidem, saluteni. Mandamus vobis et districte pre-<br />
ripinuis qnatinus bliertates et alia duduin per nos<br />
concessa dileclis et lidelibus nostris, niajori cl ju-<br />
ratis de Burgo observelis, et eadcnr^ jier ballivns<br />
veslros seu locuni vestniin tenantes faciatis iuvio-<br />
labiliter observari; ita quod non habeant justain<br />
occasioneni su|)er boc conquerendi, cuni, e\ spé-<br />
cial! atreclione ([uaiu ad ipsos liabuiums et liabi»-<br />
nuis, in suis juribus velinnis eosdeui jier vos et<br />
alios baJIivos noslros favorabditer protegi et de-<br />
fendi. In cujus, etc. Datum ut s".<br />
835. Pro .loliiuiiie Alegrc , de preposiliiru de liar-<br />
saco''. — Re.x universis ad quos, etc., saiulem.<br />
Noverilis (piod preposiluram nostrani de Barssaco"<br />
cum omnibus juribus et pertineuciis suis concessi-<br />
nuis ad lirmain Johanni Alegre, |)ro cenlum qua-<br />
draginta et quinque libris monete burdegalensis<br />
' Publié clîins les Arcinves liisloriques de la Gironde , t. VII ,<br />
p. i5ô.<br />
'<br />
Pulilii' ibid., |i. lô'i.<br />
' Ms. eisiem et.<br />
'' Publié dans les \iclnrcs liislmiqnrs de lu Gironde, 1. Vit,<br />
|). 1&6.<br />
•219.<br />
' Sur la préiùh' rli' liiirsnn , voii- plus haut u°' i38 et<br />
rA.R.xm''-ia85]<br />
annis singuiis constabulario nostro Bui'degale per-<br />
solveudis, videlicet medietate dicle pecunie in me-<br />
dio et alia medietale in Une' cujuslibet anni,<br />
quanidiu nosire piacuerit voluntali; ita quod in<br />
biis (jue spectabunt ad otlicium prepositure pre-<br />
dicte senescallo nostro Vasconie et ejus locuni [te-<br />
nenti] sit obediens el intentus. In cujus, etc. Da-<br />
tuni ut s".<br />
836. Pro Gwitardo de Burgo. — Rex dileclo<br />
sibi Reymundo de Mirallo, constabulario suo Bur-<br />
degale, saluteni. Mandanniset districte precipiraus<br />
cjuatinus (îwytardo de Burgo, militi, seniori, sol-<br />
valis areragia vadiorum suorum de tempore quo<br />
fuit casiellanus noster Régule, prout eadera ex suo<br />
finaii compoto cum niagistro Adam de Norff.,<br />
quondam constabulario nostro Burdegale. facto,<br />
invenietis sibi deberi ; et quod de premissis solveri-<br />
tis eidem, volumus in vestro conipoto allocari. In<br />
cujus, etc. Datum ul s'.<br />
837. Pro lieredibus Elic de (]ampis. — Rex di-<br />
lecto et lideli suo Johanni de Greilly, senescallo suo<br />
Vasconie, salutern. Mandamus vobis atqne preci-<br />
|>imus quatinus beredibus Elye de Gampis *, civis<br />
quondam Burdegalensis, faciatis solvi per consta-<br />
bularium Burdegale porcionem ipsius contingentem<br />
de pecunia ([uam venerabilis pater, Ballioniensis et<br />
Wellensis episcopus, et Otto de Grandisono, du-<br />
dum locuiu nostruni tenentes in Vasconia, pro<br />
nobis reddi canipsord)us Burdegale mandaverunl,<br />
si nonduni de boc exiilit salisfactum; ita (piod de<br />
cetero super hoc non audiamus quorelani. Et illud<br />
(piod de premissis solulum l'iierit per dicluni cou-<br />
slaliulaiium. precipiums in suo compoto allocari.<br />
In cujus, etc. Datum nt s".<br />
838. Pro AriuMo Mercerii. — Gousimiles lit-<br />
ière diriguntm" eidem senescallo pro Arnaldo Mer-<br />
cerii. cive Burdegale. Dalum ut s°.<br />
839. De composicionibus el ordiimcloiiibiis obscr-<br />
Ms. fini.<br />
Ciunps (Gii'oude, aiT. Liboima', c. Coulras)
[A. R.xiii'-i985| RÔLES GASCONS. 2:î5<br />
vandis, eu. '. — Rex eidera, [salulem |. Ouni com-<br />
posiciones et ordinaciones inler génies nostras no-<br />
mine nosiro, ex parle una, . . . ', episcopuin el<br />
capiluluni Vasalenses, ox altéra, i'actas, duxerimus<br />
approbandas, vobis districte mandamus alqiie pre-<br />
ripinnis quatiinis diclas coniposiciones in omnibus<br />
observelis, et per génies nosiras facialis inviolabi-<br />
liler observan. proiit ad boc videbitis nos teneri.<br />
In cujus. elc. Datnm ut s*.<br />
8.'iO. Pro Petto MmuiljmyUani'' . —<br />
Ri'X l'iilem<br />
senoscallo Vasconie et Agenesii, vel ejns locum<br />
lencnli, salnlem. Mandamus vobis el distincte<br />
precipimus quatinus super dampnis illatis l'etro<br />
Monntpovllaiii el aliis excessibns rouira ipsum<br />
connaissis, ut dicitur, per Berti'amnuin de (lavo<br />
Monte', domicelbmi, et sucs, serunihun iiiqnestani<br />
inde factani vel alios processus super biis habitos<br />
ant aliis, celerem justicinm per vos vel per alium<br />
facialis , ita quod nb defcclum vestruDi non opor-<br />
teat enudem l'elruin ad nos liabere recursum, ip-<br />
sumipie a violenciis el oppressionibus rontra dic-<br />
luni Bertramnum et alios, prout justum fuerit,<br />
dclendatis. In ciijus.cle. Dalum ut s".<br />
H VI. Pro preceptorc el fralribiis lioxpilalis de<br />
Hassan'^. — Rex senescallo suo Vasconie vel ejus<br />
loruni (enenti, salulem. Cum preccplor et fralres<br />
hospitalis de Hassan [et] boiia ipsoruin ternporalia<br />
in garda el obediencia nostra Vasconie [sinl], vobis<br />
inaïulamus et ilistricle precipimus qualinus, si boc<br />
spontanée ar libère recoguoscani , ipsos in suis pos-<br />
sessionibus et libertatibus a violenciis, injui'iis<br />
et oppressionibus defendatis, et per liallivos vcstros<br />
' Publi»' (ims les Arrh. hUtor. de h Gironde, I. VU , p. lôî*.<br />
^ 1.0 110111 est CM Maiic. Voir plus haut ii^ -j'ty.<br />
' Montpouillaii (I.ot-ct-riiironiie, arr. M.irinande, c. Mci-<br />
Ihoii).<br />
* Cauinoiil ( I>ot-
23f> ROLES GASCONS.<br />
fiipi-il, voritate, vos vel duos vestruiii reddi et ros-<br />
lidii, prouljnshim ftierit, fiiciatis; taliter super hiis<br />
rai-icnlesquodolivpsliidefectuiiinosuiteriusniiniiiie<br />
sollicitari conlingal. lu ciijus, etc. Daluin ul s".<br />
8^5. Prn Gaslone,vicccomtl.eBcarneiisi\— Rex<br />
souoscalio sno Vaseonie elconstahuiario Burdegale,<br />
salulmn. Vobis et vestruni cuilibet niandanuis atque<br />
precipiinns qualinus solvatis seu solvi facialis di-<br />
leclo et iideli noslro Gasioni, vicecoinili Bearnensi,<br />
vel iiiandato suo. oninia aneragia de tenipore pre-<br />
teiito sibi débita el deiiiceps in Castro nostro Bur-<br />
dcgale de l'eodo suo, non obstanle abquo alio<br />
uiandato [ler nos alias super boc vobis vel alirui<br />
veslniiri l'aclo; ila
[A.R.xiii'-i285]<br />
nuis vobis quatiniis nd instancinin execiitomin les-<br />
tatucnli sivp iilliiiio volunlads Poncii Daiilnn , ci-<br />
vi.s Lugdunensis, delïiiicli, ini[uinilis per vos vel<br />
ppr alium seu per alios diligenler veritalein . ron-<br />
stilnlo pro nobis ali(|uo defensorc, super oinnihus<br />
que nobis a ilicto Poucio, lieredibus vel executo-<br />
ribus suis, et a nobis ipsis heredibus vel execu-<br />
loribus deberi dirunlur; el de eo quod, racione<br />
habita et coinpensacione lacta, alicui parciuin de-<br />
beri conslilerit, satisfactioneni fieri farialis, provi-<br />
deiiles in priinis, super satisfaclione bujnsmodi fa-<br />
cienda, prcstari a vobis a parle execuloi-nni vel<br />
hercduni predictoruni idoneaiu ciuicioneni; rursus<br />
super quadain douio Burdegaleque noniine nostro<br />
lenelur et dicti Poncii Fuisse asseritur, diclis execu-<br />
loribus vel alicui ipsorum , babeiili el exbibenti super<br />
hoc polestatem , f'acialis per vos vel alium , sine sub-<br />
terlugiii et dilacione superllua. justifie couipleinen-<br />
tuiu , conslituto siuiiliter |)ro nobis ad hoc idoneo<br />
delensore. Incnjus, etc. Hatuiu ut supra.<br />
851. Pro Petro de Solsipreza. — \\c\ cideni se-<br />
nescallo vel ejus locum teiienli, salutcni. Sigiiili-<br />
cavit nobis Petius de Solsi])reza, civis Bin'deffale,<br />
([uod, ruiM ipse haberel et possideret bona Auia-<br />
nevi de Pomeriis', nunc defuncti , sibi pro dote et<br />
dntalicio Willelnie, uxoris sue, relicte dicti Ania-<br />
uevi , obligata , proul in [>ul)licis iusirunientisdicilur<br />
ronlineri , Willehiuis Sanccii' de Pomeriis, post iler<br />
arreplum per qisuni Pelruiri ad nos veiiiendi, sine<br />
c;;use congnif ioni' occupavit boiia jucdicta , in ipsius<br />
Pétri |)rejudieiuni et gravaiuen ; (piocirca vobis nian-<br />
dainus qualinus. si vobis coustittrit ila esse, cuni<br />
onuii celerilale qua (ieri poteril , i|)suMi Peliuni re-<br />
duci faciatis in possessionein bonoruni predictoruni,<br />
et inde|)ercepta sibi reslitui faciatis. cuui i|)se,sicul<br />
asserit, paralus sil stare juri super bonis predictis<br />
cuilibel conquerenti. In cujus, etc. Datum ut supra.<br />
852. De defensoribus coiistilueitdix tu c
238<br />
(|iinlinus sii|)Pi' injiinis , violenciis, el alus excessibus<br />
per ballivos, servienles el alios hoiiiines bastide<br />
Salve Teire contra Wiileliiiuni Reymuûdi de Gen-<br />
ciaco', doniici'llurn , el boinines ac subdilos suos<br />
comiiiissis, ut dicitur, diiigenter per vos vel pei"<br />
alternin vestnim ciiui prediclo iiiagistro Bonello,<br />
iiKjuisila verilale, l'aciatis proiil iiiveiierilis eiiien-<br />
diiri, idem l'acieiiles de injuriis , vioienciis et aliis<br />
expessibus per dictinii VVillobmiiii Remundi et suos<br />
coiimiissis contra ballivos, servienles et honiines<br />
dicte bastide, si su|)er boc vos retpiiranl. Precipi-<br />
iiius si([uideni onnjiiius subdilis noslris «t in pre-<br />
missis voliis obediant el intendant. In cujus, etc.<br />
Datum nt snpra.<br />
855. De iiiqtiitiicione furiemla super conlroversia<br />
ijiie est inler Johaimem de Greilbj el Petrum Amall'iiil.<br />
— lîex cisdeni , salulem. Vobis comniitliinus<br />
et Miandanius qtiatiiius, super lotali conlroversia<br />
que estinter diiectum ot fideiem noslruni Johannem<br />
de Greyily, niilitern , ex parle una , et Pelruni Anial-<br />
vini" de Lyngonio, occasione ilineris seu vie ad do-<br />
muni dicti Peiri et aliaruni perliuenciaruni domns<br />
ejusdem (pie est prope ripani (luminis Gerunde,<br />
ex altéra, diligcnler per vos vel alleruni veslruni<br />
cuni diclo niajiislio Bonello inqnisila verilate.<br />
[A.K.xiii-ia85]<br />
nemur, serundum tenoreni coniposicionuin el ordi-<br />
nacionum predictanim: precipientes dictis niililil)us<br />
el (iiilil)f'li|)sorum ut dictis episcopo ntcapilulo vpI<br />
niaiidato ipsoriim prediclum larianl jiiranioiituni.<br />
[n cujus, etc. Datuiii ut supra.<br />
859. Pio Gaillardo de La Launde\ — iîi'N:<br />
RÔLES GASCONS<br />
di-<br />
lectis clericis suis iriagistro Bonctto de Sanclo<br />
Ouinlino, Hoyiuuudo Sanecii. Guinhauclo de Mer-<br />
cato, siduteni. Gailiiiardo de 1^ Launde, doiiiireliouoHlro,<br />
intelloximus roiiquereulP quod, mm<br />
soneseallus uostor Vascouie. seu locuin ejus leneus,<br />
dopiios dicli Gayllliardi sivo l'orlalipiuiii^ de La-<br />
lireda', ruin perlineiiciis suis et omnibus bonis aliis<br />
ibi o\istentibus, videbcot blacbirii, \inum, annalu-<br />
l'as, ieclos , superlectilia et iiudta aba boiia rerlis de<br />
causis seisivisspt et in manu nostra seisila (eneret,<br />
Micbael de Flolpbi'riis , preposltus dilecti et (Idebs<br />
nostri Jobannis de Greylly, si'nescalli predicti, de<br />
Insula in Arvano' et de LaïuHrano' cuin inullis aliis<br />
manu armât;) veniens ad dirlumiorum dr Lai)reda,<br />
(piem idem Gaiilbanhis de nobis advocal se lonero,<br />
IVortalicium, domos et cetera edificia in manu<br />
nostra existcuciaibrncrunlcldestru\eruiit, lionaijui'<br />
ibidem exislcncia asportaveruntet consumpserunt,<br />
rieruus et quasdam alias arbores domesticas incide-<br />
ruiit, injurias niultacpie alia dampna inlerendo ei-<br />
dem. que diclus (i. estimât duo milia librarum;<br />
que nniiiia petit a nobis sibi restitui et emendari,<br />
eo quod predicla omnia in manu nostra asserit tune<br />
Irmporis esse seisit;u ()uare vobis liriniter injuii-<br />
' Cet octo a été copié iiiio .seconde l'ois daiiâ noire r(>lo<br />
on tenues presque i(lenti(|ucs (n" 937). On notera ici tes<br />
quolquos additions et variantes fournies par cette seconde<br />
copie. Dans les dcui cas, la date est indiquée ilc la mémo<br />
façon : Dalum «/ tupra , ce qui donne , pour la première copie<br />
(n" 869), le /i jiiin(voir plus haut n°8/i3), et pour la se-<br />
conde (n" 937), le i'i juin (voir 11' gaO). Y a-t-il eu réelle-<br />
ment deuv actes orij^inaux identiques donnés la même an-<br />
née à vinpt jours d'int rvalle. on ne faut-il pas plutiU croire<br />
à une néfîlifjence du copiste, qui aura mal lu la date de Tori-<br />
ginal? Notre acte a été reproduit doux fois dans les Arclmes<br />
historiques d*i ta (iiromlg , t. VII, p. 107. et t. VIII , p. ti8.<br />
' Ms./or/i(oc«im.<br />
' L.ibrède (Gironde, arr. Bordeaux).<br />
* Islo-Saint-fieorges (c. Labrède).<br />
^ l.andiras (c. Podensac).<br />
jfendo mandamus quatiniis<br />
:239<br />
', vnratis onuiibus (pio-<br />
nim interest et inquisita super premissis dilif[encius<br />
vi'ritale, predicla oniiiiaper iiialefactores" emendari<br />
sine dilacione cuin juslicia lacialis'. Mandaiiius<br />
cciam tenore presenciuiii senescallo et aliis subditis<br />
nosiris ut vobis pareant in pivinissis '; ila lacientos<br />
ne idem (î. ad nos iteralo cjarnoieni simiii dirifjere<br />
neccsse habeat in hoc l'aclo. In cujiis. etc. Dalurii ul<br />
siqira. Dupplicantur'.<br />
800. Pro Bcriiardo Brcnicrii , cive Ihirdcgnto. —<br />
Hex dilectis suis majfislrn Ronello de Saiirlo (liiiii-<br />
lino, clericosuo, inajjislr
2i0<br />
ter veiitalem iiiquiralis , \ ocalis ((ui t'uerint evocandi<br />
et qiiod emendandiini ^idei-itis eineiidari fiiciatis,<br />
precipieiiles eidemspnesrallo el loruiii Mium Ipiienti<br />
ne dicio Bernardo aul suis iu personis aut rébus in-<br />
feraul, rouira jusliriaiu, iiiolesliain aut gravamen,<br />
sel slando juri ubi deljebunl siib plnia securitale<br />
consistant. Precipimus siqui leniprediclis senescallo<br />
et locuui suum toneiili et omnibus aliis sulidilis<br />
noslris ut inpromissis vobis obediaiil et intendant.<br />
In cujus, etc. Daluni ut supra.<br />
861. Pro Jordnno de Podio. — Rex eisdeiii , sa-<br />
luteiM. Vobis coiiHMiltinius et niandanuis quatinus<br />
super iujuriis, violenciis et aliis excessii)us coui-<br />
niissis et dainpnis illalis Jnrdano de Podio', ijallivo<br />
bastide Salve Teiic, per Johanneiii de Sancto<br />
Eufjendo, niiliteiu, lenenteni iocuni Johanuis de<br />
Greilly, seue^calli nostri Vasconie, el caslellanum<br />
Benaugiaruiu pro eodeni Johanne de Greyily, dili-<br />
genler vos vci alteruui veslruiu cuiu prediclo ma-<br />
gislro Bonello, vocalis qui l'uerint evocandi, in-<br />
quisita vcritate super preiiussis, lacialis prout<br />
inveneritis einendari. i'reci|iiii[nssiquiiieni oninibus<br />
subdilis noslris ul in preiuissis vobis obediant el<br />
inlcndanl. lu cujus, etc. Daluni ul supra.<br />
MEMisn. 1 a.<br />
802. Projnilriliii^ de ]lnuhiet'. — Rex senescallo<br />
suo Xanctonie et niagislro Bonetlo de Sancto Quin-<br />
lino, cicrico suo, el \\'iilebno Ffolcliaudi, receploi'i<br />
leddituuni noslroruni in Xanrtonia, saluteni. Sup-<br />
plicariMil noliis ri'iigiosi viri , |)rior el couvenlus<br />
doinus de .\rligia'\ Leinovicensis diocesis, (piod,<br />
cuni Alianora ', qiiondnni regina Auglie, ducissa<br />
Noirnaunie, Aquitanuie et coniitissa Andogavie, in<br />
purani eleniosinam ilonuii de Manbiet, Sancto-<br />
uiensis diocesis, el fralribus ibidem Deo servicn-<br />
libus, predictis priori et cnnventui de Artigia im-<br />
' Voir<br />
plus haut n"' 478 , 527.<br />
' Magné, cummuiie de Nancras (Charonle-Iuférieure<br />
arr. Saintes).<br />
•'<br />
L'Arti|;(', cominime do Saint-Deiùs-des-.\Iurs (Haute-<br />
Vienne, arr. et c. Limoges).<br />
* Aliéner (r.\(iuitaine, l'emmi' du roi Henri II.<br />
, ,<br />
ROLES GASCONS.<br />
[A. R.xrii°-i285J<br />
médiate subjeclis, pleuuin usiim in foresta de<br />
Baconeus ', ejusdeni Sanctouiensis diocesis, ad cau-<br />
i'agiuni suuiii et ad onmia edificia sua l'acienda el<br />
ad quoslibet usus eoruiu et eciam [lascua ad omnia<br />
animalia sua concessisset, ac ipsi fralres de pre-<br />
uiissis, a tempore de cujus conlrario menioria non<br />
exislil, in possessione fuerint pacitica el quieta, ac<br />
predicla foresta de novo per génies nostras ad agri-<br />
culturam redacta sil iu lolo vel niajori parle, proj)ler<br />
quod iidem Iralres piemissa usus et pascua liabere<br />
non possuut commode, utsolebant, super ipio, ut<br />
asserunl, graviter daiupnilicali exislunt, eisdcin<br />
super premissis aliquam recompensacioneni gra-<br />
ciose facere curaremus; unde nos, eorum supplica-<br />
cionibus indinali et ipsoruni indempnitali jirovidere<br />
voleules, damiis et concedinuis eisdem iVatribus de<br />
Manliiet quod, ultra illaui lerrani (piara dirli fralres<br />
de dicta foresta sub annuo ccnsu rece])erunt in<br />
feoduui et leneut a nobis, siciit alii coloni circiun-<br />
vicini, et de qua nobis in annuo censu reddendo<br />
tenentur, tam ipsi ([uani successores eorum ba-<br />
beant iniper|)etuum de douo noslro, de terra dicte<br />
loresle que aliis Iradila non exiilit, in loco conipe-<br />
lenciori ad comraoditalem dicle donuis, (puuitiim<br />
concedilur seu dalur vel conceili seu dari consuevil<br />
aliis agricolis circumvicinis terram dicte foreste le-<br />
cipientibus, excoien(bim per ceuluin solidos lu-<br />
ronensium annui redditus sive ceiisus; ita (juod<br />
prediclas cenlum solidatas terre in puram et per-<br />
peluam elemosinam absque onini ouere et quovis<br />
alio servicio leneant a nobis el noslris. Goncesserunl<br />
aulem nobis dirli prior el conxentus de Arligia<br />
({uod ipsi in predicla domo de Manhiet unum Ira-<br />
trem leuebunt conlinne in dicta domo île Manliiet<br />
[iro sainte anime nostre et parentum noslroruni<br />
quolidie celebrantem. Et ideo vobis mandanius fir-<br />
milei' injuiigendo (pu)d vos vel unus vesirum cuni<br />
eodem magistro Bonclto, queni présentent esse<br />
contigerit, prediclaQi terram pienominate foreste<br />
quani eisdem fralribus de nostro dono concessimus,<br />
prout diclum est, seilicet quantum consuetuni est<br />
' «Près de Sainl-Sornin-de-Mareunes, il y avoit une forêt<br />
ronsidérable ijui sVtcndoit du côté de Nancras et de Corine-<br />
Koyal, et que l'on nonimoit la forêt de Baconèsu ( Irch. Iiixt.<br />
de la Saialuiigti cl de fAunis, Méinoirvs , t. XII, p. "iô"/).
|A.R. \in'-i285]<br />
dari de terra ejusdem foresle |>ro cenluin solidis<br />
aiiiiui cciistis, assignelis, liberclis seii lilierari fa-<br />
ciatis eisdeni, oiniii occasione et dilacione rcinota,<br />
Nos eiiiin vobis omnibus vel uni veslruin cum eodem<br />
lîonelto, queni presenteni esse conli^'jerit, super hoc<br />
poleslateni concedinuis et quod per vos vel duos<br />
vestrum, ut dicluiii est, super predicta assijjna-<br />
cione et liberacione terre predicte factuiii fuerit<br />
ratum hahebiinus et acceplum, et per nosetberedes<br />
nostros id voUimus et preci|iinius observanduni. In<br />
eujiis, etc. Daluiii apud Westmonasterium , .iiij. die<br />
Junii.<br />
863. Pro (lotisUmcia de Beaniio. — Rex Rei-<br />
mundo de Mirallo, constabuinrio Burdeffale, et<br />
aliis constabuiariis qui j)r() tempiire fuerint, sa-<br />
lutem. Mandaiims vobis quod (Hierte et fideli con-<br />
sanfjuineenostre, Constancie de Bearnio, snivalis et<br />
reddatis sinjjubs annis de celero Iresceiitas libras<br />
sterliiigorutn in parleni dotalicii sui, per nos silii<br />
in rustuuia nosira liurdejj^ali! assijjnatas, et nicliilo-<br />
niinus (b' arreiajjiis ejusdem ibitabcii, prout alias<br />
|)er iiostras litterns recolimus nos mandasse, salis-<br />
l'aciatis eidem sine dilacione ([uacumque. Et nos in<br />
compotis \estris soluciones «[uas inde sibi leceritis<br />
volumus et precipimus allocari, taliter super hoc<br />
farioiites quod prnpter defectuni sohicionis liujus-<br />
iiKidi ad nos ipsam non oporteal ullerius habere<br />
re(jressum. In cnjus, etc. Datum ut supra.<br />
86.'). Adliuc pro eatlftn Constancia '<br />
. — \\c\ se-<br />
nescallo suc Vasconie, salutem. Signilicavit nobis di-<br />
lecta ronsanguinea nosira Constancia, vicecoiiiitissa<br />
Marciani, quod in cotiiitalu suo et baronia Marciani<br />
bastidani de novo iii ipsius prejudicium construere<br />
incepisti-;, jurisdictionern suam et jusiiriain ac<br />
libertates ipsius usurpando, ac inferendo sibi et<br />
suis genlibus multa jjravamina et alias indebitas<br />
novitates, in exheredacionein i])sius, dispendium<br />
et (fravamen. Quia vero dicte (Jonstancie injuriaii<br />
noluinus, innno sua négocia favore benivolo pro-<br />
sequi volumus et traclari, vobis mandanius (pia-<br />
tinus, ab hujustnodi uovitatibus et excessibus de-<br />
Publié dans Kyinor.<br />
i.Oles GISCOXS. — II.<br />
ROLES GASCONS. •2lil<br />
sistentes, predicta sibi amic^ibiliter eniendetis et<br />
emendari faciatis, taliter quod de vobis aut aliis<br />
nostris genlibus de celero non habeat materiani<br />
conqiierendi , vel saltem super hiis eidem celere<br />
judiciuin in curia nostra Sancti Severi secunduiii<br />
foros et consuetudincs ipsius curie faciatis, et ipsam<br />
suis debilis libertatibus et consuctudinibns usilatis<br />
et haclenus obseiivatis uti et gaudere pacitice per"<br />
mittalis. Datum, etc., ut supra.<br />
865. Adhiic pro endem doiisUmcia'. — Rex ei-<br />
dem, salutem. Cnni vobis alias mnndaverinms quod<br />
bona et averia capta de gentibus dilocti et lidelis nos-<br />
tri Gastonis, viceconiitis Rearnensis, et dilecte nobis<br />
Constancie, ejusdem Gastonis l\\'u\, imacuiiidampnis<br />
prodiclis genlibus illalis per ballivos et génies nos-<br />
Iras, occasione negocii de Bigorra, facerelis emen-<br />
dari, et nichil sit inde factum, til intellexinnis, vo-<br />
bis iteratoi mandanius quatimis, inipiisita per vos<br />
vel per alios deputandos a vobis de premissis ple-<br />
niiis veritale, que capla inveneritis cum darnpnis<br />
illalis prcdirtis genlibus emeiidai'i et restilui fa-<br />
ciatis , prout alias vobis per magistrum (jund>alduui<br />
de .Mercato et Reinunidum Mar([uesii nrolimusnos<br />
mandasse, tabler super hoc vos liabenles i(Liod<br />
claraor ad nos siqier hiis non veaiat ileratus. In<br />
cujus. etc. Datum ut supra.<br />
866. Rex senescallo suo Vasconie, salutem.<br />
Maiidamus vobis ipiod dilecle ronsaiiguinec nosire,<br />
Constancie de Bearnio, faciatis de celero habere sin-<br />
gulis annis trescentas libras sierlingorum in parlem<br />
dotalicii sui per nos sibi in rustiuna nostra Bur-<br />
degale assiguatas, et nicbilominus de arreragiis<br />
ejusdem dotalicii satislieri faciatis eidem, ab illo<br />
temporc citra quo dicla Constancia ultimo in An-<br />
gliam ad nos venit, una cum trescentis libris quas<br />
per nostras litteras mandavimus sibi solvi, sicut<br />
constabulario nostro Burdegale per nostras litteras<br />
dedimus in mandatis, taliter super hoc facientes,<br />
vos et consUibularius supradicti, quod propter de-<br />
l'ectum sohicionis luijusmodi danqjuum eadem Con-<br />
stancia non iiicurrat , ncc ad nos ipsam oporteat ulle-<br />
' Publié dans KymrT.<br />
T.iuLnic 5Arion
2V2<br />
riiis hac occasione habere regressuni. In ciijus, elc<br />
Uatuiii ut supra.<br />
867. Pio Gaijllnrdo de La Lande. — Rex eidem<br />
senescalli) vol pjus locuni leneiili, saluloui. Cuiii<br />
nos teri-am, (lonuiin et boiia Gaillardi île La Lande,<br />
(loMiicelli nosti'i, per vos seu per locuni vestruni<br />
lenenteni seisita occasione suspicionis cujusdam<br />
lioiuicidii Burdegale perpefrali, eidem Gaiilhardo<br />
vel niandato suo restitui et de exitibus terre el bono-<br />
ruin dieti G., ut dictuni est, seisitoruni cuni arn^<br />
rajjiis salislieri per vos uiandaverinuis, el man-<br />
daluui nostruni in liac parte, sicuteodeniGailibardo<br />
conquerenio intellexiuius, nondum curaverilis ad-<br />
implore, vobis ileralo (irniiter injungendo nian-<br />
danuis qnatinus prcdicta oninia, terrani, doiuos,<br />
bona, exitus terre, domoruni et alionun bouo-<br />
rum, curu omnibus arreragiis exinde levalis et per-<br />
cepli.s vci que percipi debuerunt, onini occasione et<br />
dilncione remota, eidem G. vel mandate suo resli-<br />
luatis vel reslilui facialis, ne nos ullerius exinde sol-<br />
iicilari continuai. lu cujus, etc. Dalum ut suimi,<br />
.viij. die Junii.<br />
868. Pvo Arnaldo, domino Gironde. — Rex<br />
eisdem, salutem. Cuiu nos terrain et bona Arnaldi,<br />
domini de Gironda, miiitis, que per vos seu de<br />
niandato veslro vel locuni vestrum tcnonlis seisila<br />
liierunt et adhuc delinentur, ut inleilcximus, ipsi<br />
luiliti posuerimus in nia[njleula', receptis ab ipso<br />
lidejussoribus Johanne Coluiuby el Simone Gondo-<br />
iiierii, civibus Burdegale, de slando juri in cuiia<br />
nostra Vasconie quantum debi-bit, \oliis maiidaiiiiis<br />
.il((ui' piecipiiiius qualiniis caudem terram et bona<br />
dicto Arnaldo vel niandato suo intègre et indilate<br />
deliberari et reddi t'aciatis cum fructibus el exitibus<br />
inde perceplis. Alioijuin daiuus (eiiore presencinm<br />
in iiumdatis dileclis nobis iiiagislro Bonetlo de<br />
Sancio Ouintino et luagistro Reimuudo de Flerar.<br />
clericis, vel alleri ipsorum, ut ob vestri negligen-<br />
ciaiii vel del'cclum preiiiissa execucioni ^ deman-<br />
dent, precipientes vobis, senescallo, et Reimuudo<br />
' Voir<br />
Du Cai]|;r au mol Manhnia ( corr. Maiilcnlti) , qu'il<br />
considèrB comme une autre l'orme de manu tevata.<br />
**<br />
Mp. e.reaic'wïicm<br />
.<br />
,<br />
RÔLES GASCONS. [A. R. xni"-ia85]<br />
de Mirailo, constabulario nostro Burdegale, et aliis<br />
subditis nostris , ut ipsis clericis vel alteri eorum in<br />
premissis obedialis et intendalis. Volnmus eciara<br />
quod dicto Arnaldo, advocatis seu cousiliariis suis,<br />
in personis vel rébus nullasinferatis oppressiones vel<br />
indebilas ' novilales. In cujus, etc. Datum ut supra.<br />
869. Piv exccutorihus testamenti magistri Ade de<br />
Norjj'. — Rex eidem senescallo et Reymundo de<br />
Mirailo, constabulario Burdegale, salutem. Quia de<br />
bono et lideli obsequio quod magister Adam de<br />
Norff. , quondam<br />
conslaliularius nosler Burdegale,<br />
in \ila sua noliis preslilil in officio supradicio, Irc-<br />
quenter teslimonium audivimus lide dignum, per<br />
quod l'es el négocia ejusdem felicius cupimus per-<br />
tracttu'i, \obis el vestrum cuilibel precipiendo maii-<br />
damus quatinus arreragia in quibus adhuc silii,<br />
racione liiialis compoti sui de tompore pellaliiiii Laiulirans cum suis per-<br />
linenciis, ratione dotis et dolalicii sui, vos ipsam de<br />
predicto loco de Landirans et suis peitinenciis dissei-<br />
sivislis seu disseisiri fecistis indebile, et contra fo-<br />
ins el consucludincs Burdegale, in prejudicium et<br />
(lampiium iiou iiiodicum dicte Isalielle. super (juo<br />
' Ms. indrbilales.<br />
- Public (laus les Archwcs historiques de la Gironde , 1. VU ,<br />
]). loi).<br />
' Laudiras (Uiroudo, arr. Bordeaux, c. Podensac). Voir<br />
plus haut n"' 189, aijô el38i.
[A.R.Mn°-i-2851 RÔLES GASCONS,<br />
peciil per nos siln renicdiiini adhilxM-i. (Juocirca<br />
vobis precipieiuio inandaiiius quatiiius, si ita est,<br />
diclain Isabellaiii in possessionein dicli loti de Lau-<br />
diraus et pertinenciai'uin suarum reducatis seu re-<br />
duci, vcl celcrein justiriaiii sihi (îeri socunduiii t'oros<br />
el consuetudines Burdegale l'acialis : ila (jiiod non<br />
o[)orteal uos ullei'ius sollicilai-i. In cujus, elc. Da-<br />
liini ut supra.<br />
871. Pro ballivis, servieiilibus et homiiiibus Salve<br />
Terre. — Rex dilectis suis magisiro Bonello de<br />
Sanclo Quintino, clerieo suo, el magistris (ann-<br />
baudo de Meroato, canonico Sancli Severini Bui-<br />
degale, et Reymundo Sanccii, rlericis, salulcni.<br />
Voliis coiniiiittinuis cl inandanius qiiatinus super<br />
danipnis, injuriis, viuienriis cl aliis excessilius per<br />
Elyani de Gonza, clcricuni Johannis de Greyily,<br />
iiiilitis, ballivis, servientibus el honiinibus Salve<br />
Tcire conimissis cl illalis, ut
'ik'\<br />
suo Vasooaie et Agenesii, saluleni. Cum dileclus<br />
nosler Joliannes Coiumby, civis Burdegaie , asserat<br />
sp et |)reflecessoi-es suos usos fuisse (juadam ft-an-<br />
rliisia per iioiie niemorie Pieymiindum , coinilem<br />
Tholosanuni, i[isis concassa, vobis mandamus qiia-<br />
linus, inquisita per vos vel alinm super lioo veri-<br />
tale, posilo([ae delensorepronobis, ipsa iranchisia.<br />
(piantiiiii ad nos porlinel , dictum Johanneni gaii-<br />
dere, proul justnm t'uei-it. facialis. In cujus, etc.<br />
I)aliim ul supra.<br />
875. Pro Peiro Ffevniidi. — Rex dilectis cle-<br />
ricis suis, inagisli-o lionelto de Sanclo Quintino,<br />
clerico suo, et magistris Guinixddo de Mercalo,<br />
canonicd Sancti Sevcrini liurdi^gaio, el Reyinundo<br />
Sanccii, doricis, saiuleni. Voiiis coiiirnilliinus el<br />
mandamus quatinus super inlroductionc ])orco-<br />
rurii facta per .lohanneni de Sancto Kugendo, le-<br />
nenlem locuui Joliannis de Greiily, senescalli nostri<br />
Vasconie , in nemoribus apud Saunbac ' , de qui-<br />
bus Peirns Fferandi, miles, asseril se esse et fuisse<br />
in possessionc pacilica, necnon super dampiiis et<br />
injuriis sihi illalis il)idem, diiigenler \os vel aller<br />
veslruni una cum dirlo magisiro Bouello, vocalis<br />
qui luerint evocandi, inquisita veritate su|M'r pre-<br />
missis, facialis proul invenerilis emendari. Preci-<br />
pimiis siquidem omniijus subdilis nostris ul in pri><br />
Miissis voliis oliedianl el intendant. In riijus, etc.<br />
Datiun 4il supra.<br />
87(i. Pvo Henttinlo IkinUyon. — Re.x eisdeni,<br />
salutem. K\pnsuit nohis Bernardus Bevyliiun, reclor<br />
ecdesie de Barhans ', Agennensis diocesis. quod<br />
quidam inicpiilatis filii de nocte ad donunu suam<br />
iioslililei' vciiicnli's, ipsam violenter cum armis in-<br />
vasenml el e\])ugnarunl, equas et porcos inilji inler-<br />
iecerunt , el alia dampna intuierunl eidem , in ijv<br />
sius injuriam el picjudiciuni el jiu'isdictionis nostre<br />
conlem|)lum; su|)er quiiius,[ul| idem reclor asse-<br />
ril, nidia fada fuit emenda, licel super liiis fuerit<br />
inquisitum; quocirca vobis connniltimus el man-<br />
damus qnalinus super premissis, secunduni in-<br />
' Saugnac.<br />
Voir plus baut n" '17,").<br />
' Barbas, comnuiiio de Saiiit-Eulrope-df-Boni (l.ol-cl-<br />
Goi'onne, arr. Villeueiiïe, c. Villf>iéal).<br />
ROLES GASCONS<br />
[A.B. \ni°-i285]<br />
questam inde fadam per vos vel per allerum \ eslrum<br />
cum dido magisiro Bonello faciendam , proul pote-<br />
litis, ad ipsum nialeficium puniendum, vocalis qui<br />
fuerinl evocandi, dido redori salisfactiouem el<br />
emendam compelenlem fieri facialis ; ila quod ad nos<br />
super hiis non oporleal idlerius defenn ([uerelani.<br />
PrecipLnms euim senescallo nosiro Agenesii el locum<br />
ejus tenenli el aliis subdilis noslris ut in premissis<br />
el ad premissa pcrtinenlibus vobis vel alteri veslruni<br />
cum dido magisiro Bomllo pareant el intendant.<br />
In cujus, etc. T. ut supia.<br />
877. Pvo Aniiildo llci/munili de Solerils. — Rex<br />
eisdeni, saluleni. Cum Arnaldus lle\riiundi de So-<br />
leiiis nobis insinuaxerit ([uod, de expensis per Gail-<br />
iarduui de Soleriis, quondaui [tatrem suuni', factis<br />
in guerra IS'avarre pro nohis, de vadiis suis non<br />
fuit, sicul debuil , salisfadum, et predicla \adia<br />
seu expense diledo el lideli nostro Jobanni de<br />
Greyily, timc senescallo nosiro Vasconie, in suo<br />
compolo dicanlur allocala fuisse, vobis conimilti-<br />
nius et mandamus cpiatinus vos vel aller veslruni<br />
cum prediclo magisiro Bonello , ^ ocalis qui fuerinl<br />
evocandi, inquiralis super premissis veritaleni; el,<br />
si invenerilis quod predictus senescallus predicla<br />
vacba seu ex|)ensas posuerit in compolo suo, com-<br />
pelialis eiindem ul nos versus dicluni Arnaldum<br />
liberel el quictari facial de premissis. Precipinius<br />
eiiim dido senescallo nosiro el aliis subdilis noslris<br />
ul vobis \el alleri \ eslrum cum pri'diclo magisiro<br />
Bonello iiilendanl el obediani in boc l'aclo. In<br />
cujus, etc. Dalum ul supra.<br />
878. Prn lloxiando de Soleriis'. — Rex senes-<br />
callo suo Vasconie vel ejus locuni lenenli, salu-<br />
tein. Monsliaxit nobis Roslandus de Soleriis, ci\is<br />
Bm-degale, tulor, ul dicilur, liheioium Willelmi<br />
de Bovis Villa, domini (pioiidam de l.ingonio pro<br />
parte, quod, cum causa verlrrchu' in curia Vasa-<br />
lensi inler ipsum lioslaniluni , noniiue lulorio dic-<br />
loium liberorum, ex paile una, el n Acoii , relic-<br />
lam dicii Willelmi, ex allera. lacione sui marilagii,<br />
' Voir plus baul n" S-j-S,<br />
' Publié (laus h's Airliivex liisloriqHes de la Gironde, I. Vil,<br />
p. iGo.
[A.K. vm^-iaSS]<br />
Augerius iVlola, miles, tune leiiens lociini \(^slruiii<br />
in Vasconia, boiui super quil)us ngehaUii- ail nia-<br />
uuni noslrani reccpit ul scquesler, ac atrice] ',<br />
"•lilia quoiMJaiu inclilc lecordacioiiis domini Pétri,<br />
t^comilis Sabaudie, Vienne et Albonis comilissa, ac<br />
irdomiria Ffucign[iaci] , ad ejus requisicionem et<br />
winterrogncioncm, nos récépissé et baliuisse ab<br />
rreadem domina de propria pecunia ipsius domine,<br />
tret causa boni et veri niutui et legalis, duo miiia li-<br />
-brarum turonensium, elquadringentasliiirasvien-<br />
tnensium , et ducentas nuircas boni el veri argenti<br />
irquas ])ecunias el pecuniarum quantitales univei-sas<br />
(Tel singulas proinillimus pro sti|mlacionesollenq)ni<br />
reidein domine presenti et stipulanli nos daturos,<br />
trsoluluros el reddiluros bene et inlegraliter, absque<br />
iTuIla diminucione, nulla fi'aude \el dolo adhibitis<br />
irin solvendo, eidem \c\ niandato suo et ruicumque<br />
irper.-ione ae quiliuscunupic personis ecclesiaslici*<br />
ir|vel) secularibus, mouastcriis, ecclesiis, collegiis<br />
iTseu univcrsilalibuN, eui et
2/i6<br />
ROLES<br />
Tcoinitotus Vionni'. et Albonis, coustiluenles ex<br />
iriuiiic, aniiiio Iraiisferenili possessionem el quasi<br />
rrpossessioiiem onmiiini et sinfjiiloruin hoiiorum<br />
ffprediclorum, (itiilo pigiioris et ypoleee, expresse iu<br />
rrdoininain piediel.ini , nos possidere et quasi pos-<br />
"sidere, nos velle possidere etquasi possidere oniiiia<br />
"singuia hona siqiradicta, nomiue dicte domine,<br />
trquoadusque eidem domine vei mandato sno, ut<br />
TSU|)erius diclum est, de fructihus et exitibus die-<br />
ifloruin Ijonoium pignori et ypoleee, ut supra<br />
frdictum esl , ohligatorum vel alin quocumque modo<br />
rrsatisl'acluni l'ueril plcmirie cl sine ali(pia diminu-<br />
f cione de jiredictis onuiibus et singuiis pecuniis et<br />
crpecuniarum cpiantilatibus, ac eeiam de omnibus<br />
ffcxpensis, dampnis, rostamentis et omni interesse<br />
f (puis, (jue et quod ipsani domiuam vel niandatum<br />
tfsuuin seu aJias personas alj eadem donnna causani<br />
frbabenles vel liabilura-;, ut dictum esl supra, qua-<br />
"iilercumque conligerit i'acere vel sustiuere pretextu<br />
fret occasione doli, fraudis, culpe, more, negligen-<br />
rffie nosire vel nostroruui heredum vel sucresso-<br />
rrrum adhibilc vel adiiilieude, contracte vei conlra-<br />
ffhende, in solucioue el circa soliicioneni ouuiium<br />
fret siugulai'um peruniarum predictarum et pecunie<br />
irquantilatuni, super (]uii)us omnibus et singuiis<br />
fcredi volunius simpliri verbo dicte domine, nulla<br />
«probacione sujier iiiis exacla vel exigenda ab<br />
teadeni. Volumus eciam et ex nunc aucloritalem<br />
"•ac pienariaiu pnlesl.ilem daiuus et concedinuis ci-<br />
rrdciH cliiiniiiç ut ipsa per s(^ vel pcr alias personas,<br />
"CujuscuiU(pie celsiludiuis, diguilalis, slalus vel<br />
rtcondicionis r>xisl ml. inijredialur el a|ijireliendat,<br />
rringrcdi cl apprelioiidere possil , (piamlocumque<br />
et<br />
rf(piocieuscuni(pR'silii [ilacuenl ,nulliuspcrsoue,do-<br />
fuiini, iiallivi, judli-is ;uit allerius jiersoneexpeclala<br />
trlicencia \el pelila, possessionem etquasi possessio-<br />
rrni'm oiiiuium el singuinrum bonoruui nosirorum<br />
f siqmuliclorum , nominc piguoris et vpotece supra-<br />
trdicte, cl eam possessionem et quasi possessionem<br />
rrrelinere et ])lene baberc cnm effeclu per quas-<br />
ffCuuKpie |)prsonas, prout sibi placuerit, quousque<br />
r'silii vel cjus iiKiiubilo vel personis ab ea causam et<br />
rrjus baiienlilius vei iiabituris plene et integraliter<br />
ffsalisracluMiluerildoomuibus el singuiis supradic-<br />
ftlis. Item, volumus et ex nunc precipinnis, dantes<br />
GASGOISS. |A. Ii.Mn°-i285]<br />
rrexpressim in mandatis' specialibus, sub debito<br />
fffidelitatum et honiagiorum et sub debito juris<br />
ffonuiimodi, quo et quilms nobis lenentur astricii,<br />
rromnibus baroniinis nosiris, caslellanis, vavasso-<br />
tfribus, vassallis, feodatariis,eniphiteotecariis, con-<br />
ffsitis^, colonis nosiris, et generaliler el speciaiiter<br />
r'onniiiius personis nobilibus et inuobilibus ad nos<br />
rfquocumque jure spectantibus, nobisque ex qua-<br />
rfCunKjue causa et quocumque modo subjeclis et<br />
itasiriclis, cujuscuTrique celsiludiuis, status, vel<br />
frcondicionis existant ,<br />
ut eidem domine vel mandato<br />
fsno oiiediant el respondeani et intendant, posses-<br />
rsionenique el quasi possessionem omnium et sin-<br />
frguloruni supradicio pignori el ypotece daloruni,<br />
fTuI supra, ingredi el apprelieudere juvent, ipsam-<br />
ttque el suos iu dicta possessionc el quasi pos-<br />
rrsessione manuteueanl [el] défendant, tpiousque<br />
rreidem domine vel inandalo suo, ut su|)ra, de pre-<br />
rrdiclisonuiiiius etsingulis ex |)ercepci
[A. R. xm^-iaSS]<br />
rrper interpositani personani, nec iii fiiliiiuiii ullo<br />
irlemporo faciemus vel (ieri curahimus. cpiomiiuis<br />
troiniiia el singula siipradida in siio roboio pcr-<br />
Tgoverent. Supradicla omaia et singula proiiiilli-<br />
"fiius por sli[inlapiones solenipnes predirli'
248<br />
constabulario suo Burdegale et ejiis locum tenenti<br />
saliilein. Ex assercione Aycardi Foitonis de Biirgo ',<br />
senioris, accepimiis qtiod, ciim Joliannes de La<br />
Bere, leinpore quo luit constabularius noster Bur-<br />
degale', assignasset dilecturu et lideleiu nostrum<br />
Austenciiuii Augeri ut de quodaru debilo, iu quo<br />
idem Auslencius iiobis cerla de causa tenetur, sol-<br />
veret predicto Aycardo quindecini libras burdega-<br />
lensiiim, in (juibus eidem Aycaido tenenuu- de<br />
quibusdaiu an-eiagiis feodi sui aiinui quod duduni<br />
ei concessiinus, piout per Jilleras ipsius Jobaunis<br />
patentes quas inspexinius pleniiis a[)pai'et, et pie-<br />
dicto Aycai'ilo de peciuiia illa nec per i|isuni Aus-<br />
tenciuni noc per [nefatum Jobannem liactenus fiie-<br />
rat satisfactLini, iit dicit, \obis inandamus ipiod ,<br />
si vol)is conslitcrit |iredictas ipiindeciin libras pre-<br />
dicto Aycardo deberi et cas sibi nonduin solutas<br />
fuisse, lune eas sibi sine ulleriori dilacione persol-<br />
vatis. T. R. apiid Westnionasteriuni, .vj. die Junii.<br />
881. Pio Gasione , vicecoinile Beariiie'. — Rex<br />
senesculln suo Vascoiiie, salutein. Ex parle (Ulecli<br />
et tidelis nosiri (iastouis, vicecoinilis de Bearnia ,<br />
nobis cxlilit compierendo nionstratuni (|uoil vos in<br />
baronia sna de (iavardano '<br />
quaudani<br />
bastidani de<br />
novo conslrui l'ecislis, jurisdictionem, justiciam oc-<br />
cupari, libellâtes, consuetudines ab anti(piis lem-<br />
poribiis usilatas iudebite usurpando, ac faciendo in<br />
terris suis nonnuUas alias indebitas novitates, in<br />
ejusdera Gastonis [)rojudicium et jactiM'am; super<br />
quo vobis luandauuis qualinus, si ijuas novitales<br />
indebilas vel injustas tam iu baslida quam iu aliis<br />
liberlatibus et usagiis suis debilis fecislis, eidem vel<br />
genlibus suis revocare cuni justicia studeatis, vel<br />
socun
|A. R.xm^-1285] RÔLES GASCONS.<br />
nello et Reimundo de Fferrar. in liac parle obcdiant<br />
et intendant, lu enjus, etc. Datuin ut supra.<br />
88i. Pro Elia de Caslellione' . —<br />
Rex eidem se-<br />
nescallo, salutera. Mandaniusvobis(piatinus, omni<br />
2:.o ROLES GASCONS. A. R. xm^-iaSSl<br />
lum ad ipsiim siciil usufrucluariiiiii poterit perti-<br />
nere; salvo tamen eideni Elye et suis heredilnis vel<br />
sucressorilms. non olistanlilius snpradiclis, fimni<br />
alio jure in projirietale et alias, si qiind haliere<br />
possit vel debeat in prediclis Castro et casteliania<br />
fl ])rTlinnnoiis, ex declaraciono vnl pronunciacione<br />
nostre volnntatis alias i'acienda , cuiii super premissis<br />
fuerimus plenius <strong>info</strong>rmati; salvo eciam eideni Elye<br />
el suis heredihus vel successoribus ,<br />
non obstanlibus<br />
snpradictis, onini jure in proprietate et alias quod<br />
habet vel bnbere débet in dictis Castro et castellania<br />
el perlinenciis, si contingat cpiod nos, morte pre-<br />
venti, quod absit, super ipsis Castro, castellania et<br />
jierlinenciis nostrain finalem non proferanius alias<br />
voluntateni. Volunnis nicbiloininus et niandanuis<br />
quod senescallus noster Vasconie. vel locuni ejus<br />
tenens, facial eideni Elye restilui sive reddi oiunes<br />
IVuclus, exilus et prnventus de dictis Castro et cas-<br />
lellania cl perlinenciis et iiianerio de Gauniaria el<br />
perlinenciis babilos cl jierccptos e\ (pio idem senes-<br />
callus ullimo seisivil vel seisiri fccil casiruiii, caslel-<br />
laniain et irianeriuiii supradicla, elqnoil de prediclis<br />
suum auioveal sciTienlem seu eciaiu servienles.<br />
Salvamus eciam nobis ac relincnuis poleslateiu<br />
dieendi el |)ronunciandi alias voluiilalem nosli'arii<br />
linaleiii supor diclis caslro, casleilania el perlinen-<br />
ciis aliis in lillera su|)p(isicionis et submissionis<br />
cnnlenlis, cuiii super eisdem lud'iinus |)lenius inlor-<br />
Miali: el, ne de premissis possil dubielas subnriri,<br />
\oluirnisquoddictus Elyasderecognicioneetappro-<br />
bacione premissorum nobis concédât lilleras sno et<br />
aliis sigillis aulenlicis sigillatas. In quorum testi-<br />
monium bas lilleras nostras fieri fecinms palenles.<br />
DaluMi ul supra.<br />
MEMISR. 10.<br />
887. Pio (\rpculonhus leslinneiili innyislri Adc<br />
(le Nor/f. — Rex dileclo clerico siio Reyinundo de<br />
Mirallo,conslabulario Buidegale, saluteni. Cuni vo-<br />
bis per nostras lilleras mandaverinuis ut pecuniaui<br />
el alia bona niagislri Ade de NoiC, jani defuncti,<br />
quondam constabuiarii noslri Burdegale, que |iosl<br />
' Voir<br />
plus haul 11° 87a.<br />
morlem ipsius cepislis seu eapi cl areslari fecistis,<br />
executoribus dicii magistri Ade seu eorum certo<br />
mandalo sine dilacione libernrelis, vos([ue dictum<br />
mandatum noslruni non curaverilis adinipiere. vo-<br />
bis ileralo precipinius et niandamus quatinus pe-<br />
cuniam et alia bona preiiicla, jiro quibus reddendis<br />
diclis execuloribus senescallo noslro Vasconie per<br />
nostras litteras scripsimus Gerardo de Risona, cle-<br />
rico, et aliis executoribus dicti detiincli seu eoruin<br />
certo mandato , omni occasionc postposila et reniola<br />
intègre et sine diffugio restilualis seu reddi el resti-<br />
tui fiicialis; ila quod non possitis super lioc redargui<br />
vel puniri de neglicencia vel defectu. In cujus. etc.<br />
Daluin apud Westmonaslerium, .viij. die.lunii.<br />
888. Pro At/cardo hjortonis. — liex eidcm , vel<br />
ejus locum tenenli, salulein. Cum dudum mandave-<br />
rinuis Willelmo deSaliuis et Reymundo deMaykan,<br />
tune constabulariis nosiris Burdegale, ul solverent<br />
Avcardo Florlonis', burgensi noslro de Burgo , vi-<br />
ginli cl duas libras cl decem solides sterlingoruin<br />
in quibus eidcm niercatoii leneniur, ut dicit, pro<br />
novem doliis vini ab eodem caplis apud Brisloll.<br />
ad opuskarissirne consortis noslre Alianore, regine<br />
Anglir, sicul palet per litleras noslras palenles<br />
eideni Avcardo inde confeclas quas nobis oslendit.<br />
cl predicti conslabularii |)rediclam pecuniam dicio<br />
Avcardo baclenus solvere non curavcrinl, in ipsius<br />
darnpnum non modicuin el gravanien, de (jno non<br />
immeiilo moveiiuir. vobis mandamus liiiniler in-<br />
jungcnles (piod , nisi vobis conslileril predictas vi-<br />
giuli et duas libras et decem solidos ciilem Aycardo<br />
solulos^ fuisse, eandem pecuniam eidera Aycardo<br />
sine dilacione persolvalis , vel pecuniam illam sibi<br />
in ali(juo certo loco, ubi eam commode recipere<br />
possil, assignari faciatis et, llicta sibi solucione pe-<br />
cunie illius, présentes lilleras nostias nna cum alia<br />
lillera noslra per quani clamai pecuniam illam sibi<br />
debeii ab eodem Aycardo recipialis. T. ut supra.<br />
889. Pro Elia de Cnstellione de mnnerio de Gnii-<br />
meria. — Rex universis ad quos . etc. , salutem.<br />
' Voir plus haut 11° 88n.<br />
- Ms. solutam.<br />
, ,
[A. I\.xiif-ia85] lîOLES<br />
Noverilis qiiod, cuni Elye de Caslellione, milili,<br />
(lelibeiavf'i'iinus inancriurii de Gaumerin rum suis<br />
perliueiiciis, proul ia lilteia noslia indu sibi con-<br />
cessa ' continetur, Yolumus et declaraimis quod per<br />
aliipia vcrba contenta in (pia
252<br />
inciiisa vel coiiiniissa in Agenesio esse contigeiit,<br />
et eadeiii retinerc commode non possumus, par<br />
visuni magisd'i Boneiti fie Sanclo (Juintino, clerici<br />
iioslri, venilei-p, peiinulare el infeodare iiostro no-<br />
mine valeatis, pront idem Bonettiis et vos utilitali<br />
nostre expedire \idel)itis, eidem Bonetto et vobis<br />
plenam polestateiii eoncedimus et spéciale nian-<br />
datiim. Quicquid auteni per eundem Honetluin el<br />
vos actuin l'ueril in premissis ralum iiaUeliimus et<br />
acceptum. In cujus, etc. Dalum apud Westmonas-<br />
leriuiii , .xiiij. die Junii.<br />
HD/i. De edificiis caslri de Tuvrmne conslnien-<br />
dii. fie. — Bex eidem, saintem. Mandamns vohis<br />
qualinus edinciaeaslri nostri deTurnone', prnulin-<br />
ce|)la sumI, constriii el compleri fiicialis. !n bastida<br />
eciaiii niisli-a de Valencia" unuTn porlale cuin elau-<br />
sura et lortalicio eompelenli per visiim olericornm<br />
nostroruii) magislii Boiietli de Sanclo Ouinlino et<br />
Stephani de Lal'yte facialis fieri. Et quod in expensis<br />
ponelis ilddem in compoto veslro precipinnis ailo-<br />
caii. In cuins, (le. T. ni supra.<br />
895. De redditibiis in Agenesio collii'endis , etc.<br />
— Rex eidem, salulem. Cumdileelusel lidelis nosler<br />
Johannes de G[r]eyliaco, miles, senescallus Vasco-<br />
iiie, vobis, ni inlelleximus, connniserit ut redditus<br />
uoslros in Agenesio recipere cl colligere uostro iio-<br />
minc valeatis , nos , comniissior.em bnjusmodi appro-<br />
banles, (|uanidiu nostre plaoueiilvoluntati, omnibus<br />
lidelibus et subdilis nostris tenore |)resencium pre-<br />
cipiendo mandainusqualinus in biisque i.d odieiuni<br />
reeepcionis prediclornm reddituum pertinent vobis<br />
pareant et inlendanl, donec vohinlalem uoslram<br />
sujier hoc 'duxerimus revocandam. In cujus, etc.<br />
Dalum ul supra.<br />
8'.)(j. De itpeiilins iieeessnriis in caxtio Xunetonie<br />
J'aciendis. — Bex Guillelnio Ffidcandi, receplori<br />
l'eddituuni suoium in Sanctonia, salulem. Lt per<br />
visum senescalii nostri Sanclonie opéra necessaria<br />
in cooperlura et operacione domoinm el lurrium<br />
' ToiM-iion-crA(;en:M9<br />
.•iur-Lot).<br />
( I ot-ct-(i.nroimn. arr. Vitieueiuo-<br />
Valencc-d'Agenais (T>irii-ct-GaioiiMC, arr. lloissac).<br />
RÔLES GASCONS. [A. R. xHf-ia85]<br />
castri nostri de Sanctonia fieri facialis vobis danuis<br />
potestatem plenariam et spéciale niandaluni, et que<br />
in expensis uecessariis ponelis ibidem preci])imns<br />
in compoto vestro allocari. In cujus, etc. Dalum ut<br />
supra.<br />
897. De ordiiiacione fuela siiper ei(sluma Bnvde-<br />
gale ratijicanda. — Bex dileclo et lideli suo Jobanni<br />
de Greili, militi, seiiescallo suo Vasconie, el Rai-<br />
mundo de Miralio, coiislabnlario suo Bnrdegale,<br />
salulem. Scialis quod' ordinacionem per vos, se-<br />
nescallum piediclum, nomine noslro l'aclnm sujier<br />
custunia nosira Bui'degale cum jirocuraloribus uui-<br />
versilatiun Tbolose et aliquarum aliai'um villaruni<br />
in ipsa (x[)ressarum , ratani el gralam babenuis , tam<br />
inarlicidis expressis in lilteris nostris inde confectis<br />
quam in aliis omnibus in eisdem nostris litteris ideo<br />
non expressis, ([nia non sunl perpetuo sel modico<br />
tempore durature. In cujus, etc. Dalum apud West-<br />
monaslerium . .x. die Junii.<br />
898. ho Ebolo de Podio Witlelmi el Uerlrondo,<br />
nepole suo. — Bex sene^eallo suo Vasconie vel ejus<br />
locum tenenti, salulem. Mandanuis vobis qualinus<br />
homines de Senon ' compellatis solvere Ebolo de<br />
l'odio Wilielmi" el Berirando, nepoli suo, domiceliis<br />
nostris, illa jura et cerla deveria in quibus lenen-<br />
lur eisdeju domiceliis, proul per judicinm lalum<br />
inler dictos domicellos, e\ parte una, et diclos bo-<br />
mines, ex altéra, in curia karissimc domine, matris<br />
nostre, quando Icrra Inter duo maria in suis ma-<br />
nibus exislebal. evidenterapparet : el super eisdem<br />
deveriis' a tenqKire lali judicii citra deljitis facialis<br />
eisdem domiceliis, vocatis quorum inlei'est , matu-<br />
rum el celere justicie coroplemenlum. Dalum apud<br />
Westmonasterinin , .xj'. die .lunii.<br />
899. De oiicvihiis neceasdiii-i m eaatris el forlnli-<br />
ciis in Vnsconia faeicndis. — Rrx Reyuuuidn de Mi-<br />
ralio, conslabniario Buidegale, salutem. Ut opéra<br />
necessaria ad reparacionem, cooperturam el sus-<br />
'<br />
Le ms. ajoute : ;«;.<br />
' Onon.prèsla Bastide-Boideaiiv.<br />
^ Piijj;iiilli' (Doi(to|;iie, air. Bergerac, c. Sigouiès).<br />
**<br />
Ms. dvnariis.
[A.R.-\in°-ia85]<br />
tenlacioneiii domorum, castroriiiii el loilalicifuiitii<br />
noslroruiii in Vasconia pervisum niaf>islri Osberli,<br />
coninirotiilatoris nostri Burdcfjale, tieri iaeiatis,<br />
vohis (laiiius [loleslatciii [)lenanaiii cl spéciale inan-<br />
datuni; et custus sive expensas quos vel (|uas po-<br />
nelis ibidetii, ut dictiim est, vnhis preripiiims in<br />
cotii])olo vestro allocari. In cujiis, etc. Dadini apud<br />
Weslmonasteriuni, .xiiij". die Junii.<br />
900. De compolo mn/fislri Ade de Norff. incluxo<br />
liberando. — Rex fratriltus [)redicaloi'il)us Burde-<br />
gale, saliil(>rii. Mandaiiiiis vobiscpialinus luiiipolurri<br />
majfislri Adi' de iNorlV. , incliisuiii in ijuadaiii airlia<br />
in doiiio veslia, per (ideles noslros GalIViduin [dej<br />
Geinviila, iiiililcni. el Anloiiiuin ' Bek., jaiii Dunel-<br />
niensein episcoputn', dcposila, et eciani eandem<br />
arciiani, proul sig^illala exislit, dileclis clericis nos-<br />
Itis iiia(;islfo Ronello de Sanclo Qiiintino et Uey-<br />
niiindn de Fferrai'. libei'elis. In ciijus, etc. Daliun<br />
lit siipia.<br />
'JOl. l)e hiisliilis Jacieiulis et libertaltbus coiice-<br />
dendis. — Itex dilecto clerico siio inajjislio Bo-<br />
nello de SaDcIo Qninlino, saliiteni. It in niola<br />
appellata de .Monte liiuno, prope ccclesiani do l'or-<br />
leto ' et in loresla appellata de Ffolcuse '. pi-ope Ma-<br />
rernandani et alibi in Va.sconia et in Agenesio, ubi<br />
ad ulilitaleni nuslrani ex|)edire \iderilis,ass()cialis<br />
vel adjunclis vobis alletto noslio Eboloni de Podio<br />
Willelmi'. scilicet pro duobus etjuis in obseqnio<br />
nosiro perditis el pro inio e(pi
25/i<br />
ROLES<br />
nos prcilicliis scxagiiiUi l'I 1res inarcas, ciiiii soluté<br />
fuerint, iii rorii]K>lo vesiro precipinuis allocaii.<br />
DaUnii lit supra.<br />
90'i. Àdliiic pro eodem Ebolone. — Rex dileclo<br />
clerico suo, magistro Bonelto de Sanclo Qiimlino,<br />
saliitem. Ciiiii venerabilis patei- R. , Bathniiiensis et<br />
Wellensis episeopus, et dilectus et fidelis noster<br />
Olo de Gratulisono, miles, lune vices nosiras gé-<br />
rantes in Vaseonia, magistro ilevmundo de Ffera-<br />
riis, canonioo Sancli Sevei'ini Burdegale, suis de-<br />
dissi^nl lilleris in mandalis ul , cuni Ebolus de Podio<br />
Willclini, doniieellus nosler, signitieasset eisdeni<br />
(juod, cuin qiiondani Bernardus de Bovis\illa,<br />
miles, anleipiam terra sua per commissuni ipsius<br />
Bernai di deveniret ad nianus nostras', liaberct et<br />
teneiel allani |nsliciani cl hassaiii |iarocliie Sancli<br />
Snipicii Inler duo maria", ar nos pr. diclain paro-<br />
chiam cum perliiienciis. proiil idcjn llrruardus lia-<br />
bebal et teneijal, concesserimns noinine pei'nuila-<br />
cionis l'^lioloni predicto, ac idem Kbolo |)i'ediclani<br />
jusliciam , iiallivis nosiris impe
(A. R.xiir-1285]<br />
Vasatensis dyocesis, ipse Anianevus advoaverat se<br />
tenerp et loiicre debrre in feodo a nobis (|uasi oiii-<br />
iiia supradicta, el sic ipsa bona eideni Jolianni in-<br />
ciderenl in coiniiiissuni secanduiii consueliidines<br />
Vasatenses, dicto Anianevo nol)is firmiler asseronlo<br />
se juxta iiiandatuiii pati'is siii et aliorutn proboniin<br />
viroram coiisilimn légitime advoasse a nobis orunia<br />
sn])radicta, paucis latiicn exce])lis, post nudtos trac-<br />
tai as
256 ROLES GASCONS. [A. R. ia85]<br />
vf'l jMo iiiedielalp, fjiuimcilo dicta assignacio vel<br />
solucio fuerit infra prerliclos duos annos pio nie-<br />
dietate coiiijileta; et quod exinde dictus Amane-<br />
vus istas sexaginla iihras ioterini . ut dictuin est,<br />
j)er prefatiini Johannein percipiendas possit aucto-<br />
ritate pio|)ria ])ercipere intègre vel pro niedietale<br />
ut supra dictum est, lanquaiu suas; si vero dictus<br />
Anianevus predictani assignacioneui sexaginta libra-<br />
rum rendaliuui par dictuni Jolianneni et suos per-<br />
pptiio, ul predictmii est, possidendaruiii non fece-<br />
ril , vel dictas mille et ducentn :<br />
lil>ras non solverit<br />
inlra duos annos prediclos, quod diclus Johannes<br />
predictas sexaginta liiii-as intérim, ul supra dic-<br />
tum est. percipiendas, (aiiidiu percipial el leneal in<br />
loto vcl pro medielale, ul su|>erius est expressum,<br />
([uouscjue comj)lela liieril in tolo vel pro parte di-<br />
inidia alia assignacio vel soiucio pecuiiie snpra-<br />
ilicta; et (juod uicliiloniiniis post dictos duos ar)nos<br />
dictus Amanevus ])nssil couqji'lli per rapcionem<br />
ouuiium l)onoruin snoruni a sencscailo nostro Vas-<br />
conie, vel locum ejus tenenle, ad conqjlendum assi-<br />
guacioneni vel solucionem prerlictaiu, sicul pro<br />
re cognita el percuriam judirala, sine aliqua alia<br />
cause coguicione, consueludine seu usu patrie non<br />
obslanle; et quod post coraplementnm dicte assi-<br />
gnacionis vel solucionis, sexaginta libre predicte<br />
intérim per dictnni Johannem percipiende ad ip-<br />
sum Auianevum libère, ul supra dicluni est, rever-<br />
tantur, secunduni formam et ordinacionem predic-<br />
tam, et cesset compulsio supradicta. Item, quod<br />
ilictus Amanevus jiro se et successoribus suis donet<br />
et quilet perpeluo dicto Jobanni |)ro se el suis suc-<br />
cessoribus illud juiamentum quod justic[iarius] de<br />
Lingonio vcl ejus locum lenens oidem Amanevo et<br />
suis predeci'ssoribus lacère consuevit, de respon-<br />
(lendo sibi lidcliter de porcione ipsuni Amanovum<br />
ante coiirccliouem prcseiicium contingente de fruc-<br />
tibus et exilibus parv(! jusiicie de Lingonio , scilicel<br />
de deceni et ocio deuariis, ([ni sunt qnarla pars<br />
gagii parve jnsticie supradicle, et eciani quicqnid<br />
juris diclus Amauo\us habet in deceni et octo de-<br />
nariis ])ieilictis; et cpiinl idem Anianevns |>rocurel<br />
et faciat, piout poleril bnna lide, juramento eciani<br />
super lioe pei' ipsum Amanevum preslando ad<br />
sancta ewangelia dicto Jobanni , quod Bemardus<br />
,<br />
d'Escossain', domicellus, obliget se pro se et suis<br />
beredibns obligacione personali, non feodali, dicto<br />
Johanni pro se et suis successoribus, de faciendo<br />
lieri eideni Jobanni et suis successoribus hujus-<br />
niodi juramentum per illum juslic[iarium |<br />
de Lin-<br />
gonio qui dictum juramentum facere consuevit; si<br />
\ero dictus Anianexus boe procurare non possit<br />
cum dicto Bernardo, super que suo predicto stabi-<br />
lur juramento, quod dictus Johaimes ex donaeione<br />
et (piitacione predicii Amanevi supradicta ad hoc<br />
faciendum faciat dislringi dictum Bernardum per<br />
judicium, si hoc lieri possil de consueludine illius<br />
jiatrie vel de jure, et sine aliquo alio incommodo<br />
vel |irejuilirio Amanevi jiredicti; ila lamen (piod<br />
dictus Amanevus teneatiu- assistere dicio Jobanni<br />
in causa predicla vel eciam ipsani caiisam incipere<br />
et ducere, si necesse lueril; el hoc licite tacere<br />
possil idem Amanevus cnnira diclum Bernardum,<br />
quous(]_ue dictum Johannem, \el alium (piem dictus<br />
Johannes deputabit, possit idem Amanevus, secuudum<br />
consuetudinem Vasateuseni, procuralorem fa-<br />
cere et coustilucre in causa predicla. Et si dictus<br />
Johannes juxta ordinacionem predictani non possit<br />
hoc per judicium vel alias de voluniale dicii Ber-<br />
nardi o|ilinere, quod jus i'eci[)iendi juramentum<br />
predictinn ad ipsum Amanevum , heredes et suc-<br />
cessores suos libère reverlatur, et lune dictus Ama-<br />
nevus et siiccessores sui teneantui' obligacione ])er-<br />
sonali perpétua, non feodali,
[A.l«.xiir-ia85|<br />
aliud jus et deveriuin, ;ui quod dicobat idt^m Jo-<br />
haniies dii'tiini Amaneviiiii sibi teneri, racione ali-<br />
ciijiis t'eodi, de omnibus et sinjjulis ipbus el jiiribus<br />
predictis cl aliis (jiubiiscunKjtie, iibicitin(|ue siiit,<br />
de ([uibus erat conlencio intcr i|)sos, et eciamlota-<br />
leiii ([ueslioiieiii et coiilruvprsiani siipradiclaai, cl<br />
(juicquid occasione dicte (jueslionis et roiitroversie<br />
dicliis Johaniics pecieral et pelere polerat ab Ama-<br />
nevo prodicto, otnnilius tainoii super liiis ordinalis<br />
in siio roborc duiatuiis; et ipiod diclus Aiuanevus<br />
remaneal in hooiajjio et advoacione iioslra de om-<br />
nibus aliis bonis suis a nnbis alias advoalis; el (juod<br />
prcfati Jobannes et Amaiievus prescntem ordinacio-<br />
nem el pronunriacionem approbeni eum lilteris<br />
vel instrumentis pu()bcis sibi afbiivicem ronceden-<br />
dis, quibus lidcs plena dcbeal adbibcri. Qiiam<br />
oi'cfinarioneni et proniinoiacionem nos, Kdwardus<br />
ve\ prediclus, ratam et «fralam babentes, ipsam<br />
maiidamus et pi-cripinius lampiam rcjn judiralam<br />
per parles pi-edirlas inviolabilité!' observari, ita<br />
quod medietalem chcli pedagii leri'i crudi, quam<br />
diclus Amanevus tcnebal de nnbis in fcoilo, diclus<br />
Jobannes lecojjnoscal se lenere et teneat a nobis in<br />
l'eodo , cum aliis que apnd Linjfoniuiu lenel in feodo<br />
seu tenere débet a nobis. In cnjus. etc. Datum apud<br />
Westiiionasteiium, .xv. dieJunii. F^ltsnntdupplicate.<br />
1)07. l'ro Aijschiiitlo h'ortonis. — Ue\ J'ievRiundo<br />
de Mirallo, constabulario Burdegale.salulem. (iuni<br />
Jobannes de La Hère', olim ronstabularius Burde-<br />
gale, dileclo nosiro .\iscbardo Forionis' de Bucffo<br />
dederit el eoncessenl in sobicione sui l'eodi quin-<br />
decim librns monele bmdefjaiensis, de illo debito<br />
in quo Vincenlius' Ohmeri ,<br />
niijps, dicio Jolianni,<br />
racione dicte conslabularie, lenebaluc, proiit in lil-<br />
tera predicti Joliannis vidobitis contineii , nec adbuc<br />
eidem Aycliardo. ul assorit, de diclis (piindecim<br />
libris lupi'it satisl'actuni , vobis mandaimis qnalinns,<br />
nisi vobis consl;ire possil dictas quindecim libras<br />
eidcin \\cliai'clo fuisse snlulas, et diclus miles<br />
' \ls. rf.' La Btjere. Voir plus li.itit n' 880.<br />
^ Ici, comme daus le litre. le ms. porte Poreonû. C'est le<br />
|iorsonnaf;e iippolc Aijcardiu Fortonin au n' 888 el ailleurs.<br />
^ Ms. Dintenciitti. Ce clicialioi' s'appelait sans doute Vin-<br />
cent Olunier.<br />
noLts oisïONs. — 11.<br />
ROLES GASCOÎSS. :257<br />
adbuc in sud debito leiieatur, ipsastpiindecim libras<br />
eideni Aycbardo solvi facialis; si vero dicttim luili-<br />
letu inveneritis satisfecisse de dicto debito , dictas<br />
quindecim libras solulas Aycbardo predicto. . .';el<br />
nos ipsas, cum ex bac causa soluté fuerini , precipi-<br />
mus in vesiro coinpoto allocari. In cujiis, etc. Da-<br />
luin apnd VVeslnionasterium, .xviij. die Junii.<br />
908. Pro mafristro Miirsilin, cnnonico Saiicli Sererini<br />
Biiide/rale, et nepole .1110. — Uex dileclis cle-<br />
ricis suis magisiro Guinbaudo de Mercalo et Ber-<br />
nardo Ktidiri, saluteiu.Oum Beviimndusde Mirallo,<br />
conslabularitis noster Burdejjaie , magistio Marsilio ,<br />
canonico Sancii Severini Btirdejjale, et nepoti suo<br />
in diversis artinilis injuriari dicahir, vobis coiimiil-<br />
linius el niandamns (pialinns de ipso Reymnndo<br />
per inipiisicionem vel alias prelalis magislro Mar-<br />
silio el nepoli suo facialis céleris justicie coiuplc-<br />
menlum ,<br />
ila neoporlealnosullerius inde sollicilaii,<br />
ipsos(pie std) securitale nosira lenenles, (piamdiu<br />
durabil corara vobis causa predicla inhr ipsos.<br />
Precipimus siqnidem omnibus subiiitis nnsliis ut iu<br />
premissis vobis obediant cl intendant. In cnjus, etc.<br />
Datum , elc. , ul snpra.<br />
909. De Elia (le (laslellione. — (<br />
Rex )<br />
dileclis<br />
suis raaffistro Bouelto de Sancio Quintino el Reyniiindn<br />
de Fferaria, clericis suis, salntetn. Cum<br />
Elyas de
258<br />
iiosU'o Vasconif et oinDil>iis iiiiis siiljJitis noslrisat<br />
iii preniissis vobis obediant e( intendant. In cii-<br />
jiis, etc. Datuni ut sujira.<br />
910. Pro Folcone d" Mastacin. — Rex senes-<br />
callo suo Sauclonieiisi et magistro Bonetto de Saiicto<br />
Quintino, çleiico suo, saluteui. Monstravit iiohis<br />
Ffolco de Mastacio, vallettus noster, quod, cum<br />
ipse et predccessores sui , a tenipore de cujus con-<br />
Irario niemoria non existit , habuerint et tenueriut<br />
inedietaleni ingagiis, eiiiendis, vendis, et aliisplu-<br />
ribns deveriis in civitafe Sanctoniensi ad nos peiti-<br />
nentibus, ac idem Ffulco habeat ibidem baliivum<br />
suum ad ])remissa recipienda una cum ballivo nos-<br />
tro et ad audiendas causas in cerlo loco ad hoc an-<br />
tiquilus deputato, prepositus noster Sanctoniensis<br />
prcdictas causas in abo ioco quam in consuelo au-<br />
dire, gagia, penas, emendas et aHa deveria com-<br />
numia levare et recipere, ballivo ejusdcni Ffuiconis<br />
inscienle et inequisito, ])resuniit, contia aiitiquam<br />
l't usitalani consiieludinem, in ejusdom Ffuiconis<br />
prejudiciuni cl jaclunini '. Quare vobis maiidanuis<br />
quatinus, super priMiiissis inquis-ita diligencius \r-<br />
ritalo, dalo pro noliisdelensore idonoo', (piodjus-<br />
lumfueiil, si invcnerilis ita esse, vocatis quorum<br />
interest, l'aciatis. In cujus, etc. Datum ul suj)ra.<br />
911. Ailhiir pio codeiii Foiroiie. — Rex eidcni<br />
Bonetio, salulein. Monsiravil uobis Ffolco de Mas-<br />
tacio, (loiuicrlius, (piod , cum<br />
ipse habeat et teneal<br />
(pioddaiu lerritorium vocalum Ougoni' prope Sanc-<br />
loniara, in quo tam ipse quam predecessores sui<br />
liabuerunt et excrcuerunt altam et bassam justi-<br />
ciam a tempore île cujus contrario memoria non<br />
existit, senescallus noster Sanctonie vel gentes sue,<br />
ipso mandante vel ratum hnbente, furcas exLs-<br />
lo[ites ibidem Contra jusiiciam dirruit seu dimii de<br />
' Sur les droits de Foulques de Matliii , seigneur dos Gonds<br />
il Saintes, voir aussi les suppliques qu'il adressa au roi de<br />
France, publiées par Morchegay. Heviie des Sociétés savantes,<br />
II' série, t. V ( 1867), !'• '*9** > ^' Bulletin du Comité des Ira-<br />
vau.v historiques, i883, p. 1. Ajouterles mentions qu'on ren-<br />
contre sur le même personnage dans les Archives histori'ines<br />
(le la Siiintcinge, t. I, p. log; (. XVI, p. !5a8.<br />
" Ms. idonin.<br />
^ Les (ionds , canton sud de Saintes.<br />
ROLES GASCONS.<br />
[A. R. xni°-ia85]<br />
no\ofecil, in ipsius Ffuiconis prejudicium et jac-<br />
Imani , super quo peciit a nobis remedium adhi-<br />
beri. Quare vobis niandanms quatinus, vocatis quo-<br />
rum interest el dalo pro nobis idoneo' defensore,<br />
inquisila super premissis et eciam super jure uos-<br />
Iro diligencius veritale, facialis c[uod su[ier hoc<br />
diclaverit ordo juris. Precipimus enim lenore pre-<br />
senciuni omnibus ballivis el subditis nostris quod<br />
vobis in \\ov facto pareant el intendant. In cu-<br />
jus, etc. Datum ul supra.<br />
912. Pio Guillelino Aia, milite. — Rex senes-<br />
callo suo Vasconie, Gumbaudo de Mercato et Rci-<br />
numdo de Fferaria, clericis suis, salutem. Discre-<br />
cioni vestre commitimusel maudamus quatinus vos<br />
vel duo vestrum super omnibus qnestionibus tpias<br />
Guilielnuis Aicz^, miles, babet contra nos occasione<br />
judicati pro Reinmudo, quondam vicecomili l'IVon-<br />
ciaci, paire suo, contra nos lacti in curia Ffrancie'<br />
et (pias nos habemus vel liabere possumus contra<br />
ipsum de hiis
fA.R. \m''-is85]<br />
nostrmn Vasconie vel ejus locum lenenleni, et l\ei-<br />
iniitiiliiiii fie Mirallo, ooiistabularium Biirrlegale,<br />
iiilflli'\('rimiis fuisse in seisiiia Irrre et Lononim<br />
suoriipii minus jiisie o|)jiiessuMi , et |)roptei' hoc<br />
personaliler ad nos veniendo lahoi'em subierit el<br />
expensas, el, sif[ut| lirmiler asscruil rorani nobis,<br />
velieineiiler linval rerlis de rausis coulinuari op-<br />
pressioneni prediclain , volentes vexacionem ipsius<br />
inilebilairi evilare, vobis maiidainds ali[ue precipi-<br />
nuis (pialinus dicliiia Arnalduiii et suos et eriani<br />
advocatos ipsius ab injusiia violenciis el inolestiis<br />
manlleslis conira diclos senescailiun, c()nstai)ula-<br />
riutii (;t quoinbbel aliutn auctoritale nostra l'un-<br />
gentes defendatis in personis el rébus; et, oinn de<br />
hiis vel siinibbus plenarie vobis conslabit, faciatis<br />
eideni l'aciouaiiibter eiriendari. I'reci|)iinus siqui-<br />
dein senescallo et conslabuiario supradiclis et om-<br />
nibus aliis subdilisnostris ul in premissis vobisvel<br />
dudbiis \estruni ()l)C(baiit el intendant, in ciijus, etc.<br />
Datum ut su|)i'a.<br />
MEMBfl . 8.<br />
'JKl. Rio l'Julcone do Maslacio. — Rex senes-<br />
callo suc Sanctonie el magisiro Bonello de Sanclo<br />
Ouiutino, clerico suo, sabili>ni. Monsliavil uobis<br />
I*"t'ulco de Maslacio ' quoil , cum<br />
nos liabeamus prope<br />
Sanclonam unam garennam cuniculoiiun in qua<br />
idem Fidro medielalem pro indiviso asseril se lia-<br />
bere, i)allivi nosiri cuniculos predicle garenne \en-<br />
dnnt, donani et rapiunl |>ro volinilale sua conira<br />
jusiiciam, ipso Klidcone invilo el irrcfpiisilo, in<br />
ipsius prejudicium et jaclur.iiii, iindr petit (piod<br />
no< prediclain garennam (Hvidi \el bailivos ab bu-<br />
jnsmo(b capcione desislere niandenuis. Item, sup-<br />
plicavil idem Ffidco (piod qnandam domuin snaiii<br />
dii'i'ularn, silain jnxia casircnn noshuni de Saïu-<br />
tona, per ijtsuMi reccblicari el cousirui permillanuis.<br />
Unde, ciun nos penilus ignoremus ulruni predicle<br />
garenne divisio et ciedificacio ejusdem domus sil<br />
ad uliblaleni seu ad danipnnm nostriirn. el in<br />
quantum et si possit fieri sine prejudicio alterins.<br />
et si predicla garenna inler ipsmn el nos, ul asse-<br />
' Voir plus haut n' 910.<br />
ROLES C, VSCONS. •ly.)<br />
rit, sil connnimis, nos, de premissis cerciorari vo-<br />
lentes, v(i!)is mandannis quatinus, inquisila de<br />
hiis diligencins verilaleel de aliis que circa bec ves-<br />
Ira disciecio videril inquirenda, ([uoil super hoc<br />
invenerilis, per vesiras clausas lilleras sub sigil-<br />
lis veslris nobis lideliler cuin preseiilibus lilteris<br />
rcniitlalis. Datum apud Wesliiionasteriuni, .x\. die<br />
Juiiii.<br />
915. Pro Arnaldo de La Naiidc — Rex dileclo<br />
el fideli suo Johanni de (ireyiy, senescallo suo Vas-<br />
conie, cnnslabulaiio ri preposilo l'mbrarie Rui'de-<br />
gale, salulem. V.\ p^ule Arnaldi de La Naiide', civis<br />
et mercatoris Rurdegale, nobis exlilit supplicalum<br />
quod eundein \rnaldum et suos in [lossessioni'<br />
reddiluum cl possessionum eidem per Beitrandtun<br />
el Bernardum de Ladils, fralres, et \rnalduni<br />
Monelarii, civem Burdegale, Iradilarum, subcertis<br />
paclionibus inler ipsos inilis el coram vobis, se-<br />
nescallo predicio, vel Incnm veslnim tenenle, lii--<br />
nialis, cum caria de carlulario sigillo noslroquo<br />
utimur in |iarlibus Vasconie consignata, de (juiiius<br />
omnibus, ut asseril, in ])osscssione pacifica exislil ,<br />
serundum conlinenciani carte predicle del'endi el<br />
nianuteneri iuan
260 RÔLES GASCONS. fA.R. 12851<br />
917. De paclionibiK coniploidis , etc.'. — Rex<br />
dileflo cleriro suo uiagistro Bonetlo de Sanclo<br />
()uiiitiiio, saiuteni. Mand;iTniis vobis (|uatiniis<br />
narlioiies (Mjram voliis initas et coniractas inler<br />
Gailiaiiluin ii"Escosan'", flomicellum , aljbatem de<br />
Rlas\monte ', et Jordaiium de Podio, domicel-<br />
limi, super iimitateni (sic) teiTaruin. pratoiiira et<br />
nemoruiii liaslide de Salva Terra, conipleri e( ser-<br />
vaii, proiit racional)ililer facte sunL, faeiatis. Pre-<br />
eipimus enini liallivis el suhdilis nosiris cpiod su-<br />
per hiis vobis pareant el intendant. Daliini ut<br />
supra.<br />
DIS. /')() Giilllrlmo Amimrvi''. — Rex dileclis<br />
sibi senescallo et constaijulario Buniegale, salutem.<br />
(luni iacioneconi[)osiiionis iiiler nos, ex j)artc una,<br />
el Gwillehnum Amaiievi , vicecoiuiteni de Kl'riin-<br />
ciaco, ex altéra, per karissiniani eonsortem nostrani<br />
Alianorani, reginaui Angbe, l'acte siipei- Iriginla<br />
niilibus iibrarum parisiensium pelitis a nol)is per<br />
eundeni vicecomilem in curia Ffrancie, racione<br />
l'ructuum j>ercc])loruiu de Castro suo de Ffninciaco<br />
cum pertinenciis, a lempore cpio idem easlrum pa-<br />
ir) predicti viceeoniilis restiliii debuit perquondam<br />
Siinonein, comitem I^eiceslrie, usque ad leiiipus in<br />
predicla curia iitis mole, adjudicatorum eidem, ul<br />
dicebal idem vicecomes, tenereinur iu qualuor nii-<br />
libus Iibrarum turonensiuiii seniel solvendis, de<br />
(piibus [e]idem vicecomili in parleni solulionis pre-<br />
dicle (piinjjciilas libras sterlingorum feeimus iibe-<br />
rari, vobis inaiidamus lirmiler iujungentes ((ualinus<br />
eidem \icecoiiiiti iiiilie octiiijjenlas et
[A. K. \iii''-ia85]<br />
altos, etc. , rtuificata et confiitnala '. —<br />
liox universis<br />
atl quos présentes littere [lervenerint , salutein. No-<br />
veritis quod nos forninni seu teiiorein coinposicio-<br />
nisfactcel initeiiiler cliiectos ol l'Klflcs^osl^os(;alls-<br />
l)ium {sic), Dei gracia abhalem Sancti [Ma^l•ini]^<br />
Ag-ennensisdyocesis , Augerium ' Mole , militein . sub-<br />
seiicscallum nostnini Ageiinensem , et niajfislrtim<br />
iioneilum de Sancto Quinlino, nostro nomine, ex<br />
parle iiiia, et magislros Elyam Suloris, canonicum<br />
Uauralc'iisern \ et Peiriiin de l'airaco . [cieririim]<br />
(ipiscopi (Jatiirce[isis, et diseielos viros l'eli'iiin<br />
(iunelli et Julianneiii Martini, consuliini civitatis<br />
(laturci proruialore- , i[)siiis e[)isc()pi et eonsidum<br />
et luiiversitalisCaturceusis nomine, ex altéra, super<br />
;iperliira llnniiiiis Olli °, vidiiiius, inlellexirinis et<br />
ins|ii(i l'eciiniis dilijjpiiier, qni lenor seqnilui- in<br />
liiinc niodum :<br />
tr In nomine Domini , amen ! Nolum sil (|uod , cnin<br />
Iraclutus din iiabitus liiisset iiilcr noliilein virum.<br />
doniinuni Jolianneni de Greilly, niiiilcni, illustris<br />
régis \nfjlio et ducis Aqnitaimie scnescallnm in ipso<br />
ducalu, non)ine domini régis prcdieli, e\ una parle,<br />
et reverendum patreni doniinum Rayniundum ,<br />
viiia providencia episcnpum Catnrcenseni', pro se<br />
et eeclesia Calurcensi, et codsuIcs et iiniversilatem<br />
Cialurcenses, exaltera, super aperiendo camino in<br />
llnmine OIti in dyocesihus Agemiensiet Calurcensi,<br />
et su[ier renioveiulis omniiius que inipedirent vel<br />
inq)edirc posseiil diclum caminnni, quoniinus |)er<br />
dicinni llunien possint navigia rrc(|uentari, tandem<br />
constitulisapiKi l'ennain*, .\gennensisdv0cesi3, dis-<br />
crelis \irisdunnnis (jasbone (sic), Dei gracia abbatc<br />
Sancti Maurini, et Augerio Mole, milite, snbse-<br />
nescalio Agi'unensi, et magistro Bonello de Sancto<br />
()uinlino, arcliidiacono Lemoviccnsi, Iraclaloribiis,<br />
compositoribus , ordinatoribus per predictum do-<br />
niinum regcm deputatis, necnon et niagistris \i\\a<br />
' Put)lié par (^harap()llion-Fi|;eac, Li'ttn'g , t. I. p. 3.'J3.<br />
' Gaubert Girval , abbé de Saiiil-Maurin , 1 a5
26^ ROLES GASCONS.<br />
coni|K'ilei-e e( plifiioriiie et areslare homines de
[\. ll.xiii" 1985] ROLES GA8C0^S,<br />
litem, senesrallum nnstrura in ducatu Acjiiitainiie,<br />
noiiiine noslro , ex parle una , et procuralores ronsu-<br />
Iditi et iiniversitatum civitulisTliolose ', Moyssiacy ',<br />
(le Rabastenx', Monlis Alhani*, de Sancto Barcio\<br />
dalliaci', Insule', et de Villaimiro % ex altéra, per<br />
dii'tum senescallum iiohis misse, audivimus legi<br />
et inspici feciimis diligenter, ctijus ténor seu siib-<br />
slancia sequitur in hune iiioduni :<br />
fNoverint iiniversi présentes lilteras iiispectiiri<br />
tpiod, ciiiii qucstio verterctur inter dominum illus-<br />
treni regem Anglie, diiccin Aqiiilannie, et gentes<br />
suas, ipsius rejjis et diiris nomine, ex parte una,<br />
et consules et universilales ri\ilalls Tlioiose, vil-<br />
laruin de Rabastenx, Monlis \lbaiii et de Mnis-<br />
siaco . ex altéra, super eo i|uo(i consules et<br />
universilales dictorum locoruni, procuralores vel<br />
sindici eorunidem asserebant quod predictus do-<br />
iniiuis rex et dux seu alii ejus nomine, de quo-<br />
libet dolio seu lonello vini de vineis lioniiiuini dic-<br />
larum uni\ersil;iluiii .ipporlato IJurdejjalain per<br />
lluMM'ii (iaione seu lijruude recipiebani, racione<br />
i-ii^luinc, plus deliiluel j)ius quaiu coiisuetuin cral<br />
recipi ab auti(|uo, diclo domino rege et duce et<br />
j;enlibus suis conirariinn asserenlibus. et super<br />
lu)c caus;i penderel in curia illustris domini régis<br />
Kfrancoruni, lanilem, proboriuu viroruiu inler-<br />
veuiente consilio el Iractatu inter nos. Jobaunem<br />
de Greylli , militeiu , dicli dornini rejjis Anglie , ducis<br />
\quilannie, senescallum in ipso ducatu ,ioco et no-<br />
mine ipsius régis et ducis, ex parte una. et nos,<br />
Arnaldum de Fonle, clericuiu, cixilalis Tlioiose,<br />
Moisiaci el de Rabastenx, nos, R.Salemonis, Monlis<br />
\lbani, cl nos. Arnaldum, de Sancto Barcio, Gal-<br />
liaci , Insule , et de Villanuiro consntum el universi-<br />
lalum procuralores, habentes poteslatem et spéciale<br />
niandatuni transigendi", compouendi et pacidcandi<br />
siqierpremissis.proul innnslrisj)rocurncioiiibusseu<br />
' Toulouse.<br />
' Moissac (T(ini-el-Garonne).<br />
' Rabastens (Tarn, an'. Gaillac).<br />
' Muntauban.<br />
' Non identifia!.<br />
" Gaillac (Tarn).<br />
' L'Isle-d'Albi (Tara, arr. Gaillac).<br />
" Villcmur (llautc-Garoniio, arr. Toulouse).<br />
' Ici couimeiicc la XEHBnMiA 7.<br />
-26;i<br />
sindicalibus plenius coalinelur, ex altci-a. lalis anii-<br />
cabilis cninposicio inlervenit quod prel'alus dominas<br />
rex et dux el heredes sive successores sui el iiii-<br />
nisli-i ipsorum deincep.s perpcliio de (juolibel dolio<br />
.seu toucllo vini de vineis bominum diclannn nni-<br />
vcrsilalum apporlalo Burdegalnm ad lerrani \el<br />
aquam et inde exirabendo, pio magna cusiunia<br />
Biu-degale vinorum que ibidem diversimode cpio-<br />
libel auno laxari cousue\i[, recipiant Burdegale ab<br />
eisdeni bominibus ipiinque solidos el quatuor dc-<br />
narios turonensium parvornm conipelencium , com-<br />
rnuniler receptibiliuni, vel valorem diclorum ipiin-<br />
cpio solidorum el (jualiioi- denaiiorum liiranousinni<br />
de moncta Burdegale, sc.ilicel sex solidos et quinque<br />
denarios etnbolum monete burdegalensis [)redii'le,<br />
ila quod libra turonensis , in solulione dicte custuine,<br />
valeat, ultra libram biirdegalensem, i|uin(piaginla<br />
di'Uarios burdegalenses el non ulli'a ; et quod con-<br />
slabularius Bui'degale vel quicnimpicalius receplor<br />
dicte cuslunie pro |)rel'ato domino lege et duce el<br />
suis succpssoribus possil eligen' rpinlibi'l anno,<br />
(jiiaudu el (juociens voliieiil, in (pia dictarinn pe-<br />
euniarutn volet recipere custum;nn prediclam .<br />
et<br />
nicbil amplius (piam supradiclniii esl possit exigi<br />
pro magna cusiuma pi'cdicla. lit si lorle monetaiu<br />
burdegalenseni muUiri aulemendari vel niinui con-<br />
ligeril , prefalus rex el ilux et successores sui reci-<br />
piant de (|uulibel dulio vini a predictis boininibiis<br />
pro predicta magna eusiunia dictos quinipie soliilos<br />
et ijualuor denarios lin'onenses. vel valoi-em ipso-<br />
rum lanlummorlo in valoi'e bui'degalensis monete<br />
tune mulate, ad eleclionem receplorum dicte rus-<br />
turae, ut superius esl expressum. Pro alia vei'o<br />
custunio vinorum vocale ysac. de quolibel cbdio<br />
vini de vineis bominum ])rediclorum apporlalo<br />
Burdegalam et inde, ut dielum esl, exirabendo,<br />
recipiani a diclis honnuibus medielalem lanluni-<br />
modo dicte magne cuslunu; in luronensibus vel<br />
burdegalensibus, proul receptoi' cushiuK-. ni snprn<br />
dielum est, dnxerit eligendum. Item, pro cnsluma<br />
vocala de Royano recipiant duos denarios el olioinm<br />
monete burdegaiensis de quolibel dolio seu Innelio<br />
vini bominum dicta lum uni\ersilaliini ,<br />
sine conlra-<br />
diclione alicjua. ex parle diclorum bomimun ul-<br />
terius diclo régi et duci seu minisiris suis super
264<br />
hoc facienda. ï)c pipis quocpie viui (licloriiiii ho-<br />
niinuiii, pro (jualibi t pii)o pro (|iia ilabitur fretuin,<br />
ieci|)ianl prcfali rex et dux et siii suicessores ine-<br />
dietatein cusluiuaium predictarum , proiit retroactis<br />
temporibus lieri consuevit; quas cusluiuas homines<br />
earuuidem universitalum suh modo et forma pre-<br />
dirtis prefalo régi et diici et suis successoribus vel<br />
minislris suis in posleriim Biirdegale soivere le-<br />
neaulur. T<br />
Quam composicinneiii et nrdiiiaeioneiii nos Ed-<br />
rtardus, rex et dux |)redictus, ralani et gi-ataui ba-<br />
bentes, i|)saMi acce|)lariuis et approbaiiuis, ralidca-<br />
nius ac eciam confiriiiainus, proiiiilleNtes pro nobis<br />
et heredibus sive siiccessoribiis iiosiris nos ipsaiii<br />
perpetuo servaluros et observari facluros. In cu-<br />
jUs,elc.T. li. apud VVestiiionasIerium, .xj. dieJunii.<br />
MEMItll. '].<br />
922. De pi-uteclioiic et coiiduclu. — Poncins<br />
(jycardi el lle\piiun(bis, fralei' ejtis, inercaloi'es<br />
Teloneuses ', babenl lilleras régis de proleclione el<br />
conductu iii duceiiiio viiia el alias luei'Caiidisas suas<br />
a parlibus Vasconii- us(pie ad parles Auglic ibidem<br />
morando et inde ad propria redeundo , et de vinis<br />
et mercandisis suis predictis pro voluntate sua ne-<br />
gociarido , l'aeiendo inde consueludines deliilas et usi-<br />
tatas in regno régis et jioleslale régis, per bienniuiii<br />
duraturas. Et diriguntiir littere senescallo Vascouie<br />
el onmibns balli\is et lidelibus régis ad (juos, elc.<br />
T. W. aj)iid Weslnionasleiiuiii, .xxiiij. die Junii.<br />
923. De. beneficik conferendh , etc. — l!e\ dileclo<br />
et lidi'li suo Johanui de Greylly, senescallo Vascouie<br />
et Agenesii , salulein. Guin, sicut intelleximiis, in<br />
lerra niisira Vasconie el \genesii aliquarnni eccle-<br />
siarnni coliacio seu presenlacio ad nos perlinere<br />
noscalur, vobis coiiniiiltinius et niandannis quati-<br />
nns , cuni dicla beiii'licia vel aliquod ipsorum vacare<br />
continjiel, vos ad ij)sa pei'sonas idoneas per vos vel<br />
per alium preseniclis vel eiideni conferatis, |)rout<br />
ad nos uoverilis peilinere. lucujusrei testimoniuni<br />
lias iillrras nosiras (ieii feciinus patentes. Datuin<br />
' Toulon.<br />
nOLES GASCONS<br />
[A.R.xin°-ia85]<br />
apud Westmouasterium , .xvij. die Junii , anno regni<br />
nostri lercio deciuio.<br />
92^. Pio Ai/cliardn Ffoitlionis'. — Rex eidein<br />
senescallo , salutem. Mandanuis vobis qualinus super<br />
undecinio sexterio salis quod Aycliardus Forlonis*<br />
de Burgo asserit se debere babere apud Burgum '<br />
in pedagio salis quod liabemus ibidem, inquiratis<br />
per vos vel per alium in proprietale et possessione<br />
diligenter veritalem, consliluto pro nobis aliquo<br />
defensore, el illuilquod inveneritis nobis reniittatis<br />
sub vesiro vi'l coiiniiissarii veslri sigillo fideliler<br />
interclusiiin, vel secundum ipsam inquestam, jure<br />
nosiro del'enso , faciatiseidem Aychardo jusiicie com-<br />
plenienluiii, proul idi'm Avchardusalleiuin isloiiim<br />
(luxeril acceplaiidum. In cujusrei leslinioniiim bas<br />
litteras nosiras (ieri fecimus patentes. Dalum a])nd<br />
Westmonasterium , .xxiiij. «lie Junii.<br />
925. l'ro Reyiiiiindo ilr Ffcrai: — lîex liev-<br />
mundo de Mirallo, conslabulario sno liurdegale,<br />
salnleni. Mandanuis vobis qualinus de equilatuiis<br />
quas Reymundus de Fferrar. , clericus noster, con-<br />
sumet vel ainillet in servicio nosiro, et s[)ecialilei'<br />
de quadam nuda ipiam aiidsit Londonie, raciona-<br />
bilem emendain facialis eidem; et quod ex hac<br />
causa solveritis volumus in vesiro conipoto allocari.<br />
In cujus rei testimoniuni, elc. Tesle rege apud<br />
Westmonasterium, .xxvij. die Junii.<br />
92(). De qiioilam iirbilrio interJohaniidii de Greilly<br />
cl GaiUdidiim de \<br />
Lu<br />
\<br />
Lande.<br />
— Ile\ Jolianni de<br />
Greilli , senescallo suo Vasconie , salutem. Cum , sicut<br />
per recordum el visum rolulorum noslrorum nobis<br />
constat, de ronlencione (pie eral inter Gaillardiim<br />
de La l.aiide, ex parle iina, el vos. ex altéra, super<br />
boniinibus de Teurak ' et leiris eoruni, qiios idem<br />
' Publié dans les Wchives liistoriqites de la Gironde ,<br />
I. Vlll, p. 21).<br />
Ms. PhortonU.<br />
' Boui'i;-9ui-Mer (Gironde, arr. Biaye).<br />
" Non identifié. Baurein [Var. Imrdcl. , t. II, p. 'ni)) fail<br />
allusion à un dillV-reud que Gaillard de Lalande eut «avec<br />
Jean di^ Greily au sujet des hommes de Turak , lieu dont on<br />
ne connait pas la posUion^i<br />
.
[A. n. : 1285<br />
RÔLES GASCONS. ^K><br />
Gaillarilus petebal sibi rostilui, oxtilerit conipro-<br />
niissuni pcr ipsuiii GaylliiiHlum el per UoyniiiiKliim<br />
iMarkcsii, iioiiiiiie vcslro, iii dilectuiu et lidelem<br />
nostfum Guitardum de Btirgo, inililem, ac ipse,<br />
|)i'oiil intf'llcxiinus, super premissis proiiuncinveril<br />
dicliini suiini, vobis inaiidainus ipiatiiuis predicto<br />
arbitrio sive diclo ejusdcm GuiUirdi sic prolato,<br />
|)roul jirslum osl, pareatis; aliu(]uin maffistris Bo-<br />
iielto de Saiiclo Quintiiiu, ileyniuiido Sanceii el<br />
Gunibaiidd de Merealo, vel uni corutn cum eodeni<br />
lîonello ((ueni piesnntern esse conlijjoril, tenorc<br />
presencium precipimus ul ad nbsei'vacioiieni pre-<br />
dicti arbilrii pei' eurideni (iaitarduiu prolati, proul<br />
juslnrn fuit, vos corapellant. l'recipiuuis eciaiu<br />
vobis el aliis ballivis cl subditis nostris ut predictis<br />
magistris vel uni eoruin cura eodem liouetto pa-<br />
reanl el intenduut. In cnjus, etc. Datuni apud Wesl-<br />
nionastoi'ium, .wiiij. dio Juiiii.<br />
927. l'io Gayllardo de La Lande. — \\e\ magis-<br />
tioIJonelto deSancIo Quinlino et IleyinuTidoSancii,<br />
(!unil)auilo île Mcicato, saluleiii. [/f
266<br />
jiuandi de raluiiipnia et veritale dicemia in ani-<br />
inani nostram, et subeundi cujuslibet alterius ge-<br />
neris juramenluin, subslituendi eeiam alinni vel<br />
aiios loco sui , et revocandi eosdem , quandocuiiique<br />
et cpiocienscumque ipsis procuratoribus \el eorum<br />
alicui videbitur expedire, et alia oiiinia et singida<br />
facieiidi que veri et legitimi procuratores facere<br />
possunl, ociam si inandatum exigant spéciale; pro-<br />
niiltimusque pro ipsis procuialoribus et substitutis<br />
et pro quolil)et corum rem ratam haberi et judi-<br />
eatuiii solvi sub ipoteca bonorum ducalus nostri<br />
predicti. Et bec omnibus quorum interest vel inté-<br />
resse potest signifîcamus per présentes. In cujus, etc.<br />
Dalum ut supra.<br />
9^i0. Rox iiiagnilico principi domino et consan-<br />
guineosuo domino Pliilippo.Dei gracia illustrissime<br />
Ff'ranroruin régi, saiulera. Noverit vestra regia<br />
celsitudo quod in omnibus causis et negociis motis<br />
et movendis a nobis in curia vestra contra arclii-<br />
episcopos , episcopos , abbates et alios prelatos , capi-<br />
tula et conventus, comités, vicecomites. commu-<br />
nitates et oranes alios, cnjuscnnupie condicionis,<br />
status vel dignitalis existant et a quibusciunque<br />
contra nos, i'acimus, consliluiinus el onlinamus<br />
procm'atores nostros magislros l'etruin liapiieli el<br />
Bernardmn Ffabri, clericos, et Reymundum de<br />
Mirallo, coiislabiilariuni Biu'degale. (jneiulibel eo-<br />
rum in solidiini. ila qiiod non sil rnelior condicio<br />
orcnpnntis, danli>s et roncedentes eisdem procura-<br />
toribus nosiris et eoi-nni cnilibct in soliilum poles-<br />
tatem et spéciale mandatum agenili. delendendi.<br />
lequirendi et supplicundi, jurandi de calunqinia el<br />
\ei'ilale dicenda in animam noslrani , et snbeundi<br />
(ujusliliel alterius generis juramenluni. subsli-<br />
tuendi eciam alium vel alios loco sui et revocandi<br />
eosdem, ([uandocumqne et (jnocienscniiKpie ipsis<br />
procm'atoribus vel eoruni alicui videjtilur expedire,<br />
et alia omnia et singula faciendi que \ eri et legitimi<br />
procuratores lacère possunt, eciam si mandaluni<br />
exigant spéciale; pi-omittimustpie pro ipsis procu-<br />
ratoribus et substitutis suis et pro quolibet eorum<br />
rem ralaui liaberi et judicatum solvi, sub y|)oleca<br />
bonorum ducatus nostri predicti. Et bec domina-<br />
cioni vestre et omnibus quorum intei'est et interesse<br />
ROLES GASCONS.<br />
[.\.R.xni°-i285]<br />
potest signilicamns per présentes. In cujus. etc.<br />
Datum ut supra.<br />
931. Pro inajoiT el jiirnlis de Lcijhiinia. — Rex<br />
dileetis clericis suis niagistro Ronelto de Sancto<br />
Quintino et Reyinundo de Fferar. , salnlein. Man-<br />
dannis vobis qnalinus super cpierimoniis et ipierelis<br />
quas major et jurali ville nostre de Leyburna pro-<br />
ponent coram vobis confia magistrum Osbertum,<br />
custodem ville predicle. el (pias idem Osberlus<br />
nomine nosiro proponet contra ipsos, vocalis (jui<br />
fuerint vocandi et auditis parcium racionibus, vos<br />
vel aller vestrum inquiratis diligenter veritatem;<br />
et que emendanda videritis, faciatis, prout justum<br />
fuerit, emendari. Precipimus sifjuidem senescalln<br />
nostro Vasconie et omnibus aliis subditis no.stris,<br />
ut in premissis vobis et utrique vestrum pareant<br />
el intendant. In cujus, etc. Dalum a|inil W(>slmn-<br />
nasleiinm, .xwiij. die Junii.<br />
ilEMHIt. G.<br />
932. /'co Gaillnjilo de La Lande. — Rex dilecto<br />
et iideli suo Jobanni de Greyily, senescallo suc<br />
Vasconie, salutem. Guin Gayllardo de La Lande,<br />
ai'migero nosiro, et sociis suis omneni penani et<br />
emendam in quam erga nos incideranl vel incidere<br />
polerant occasione appellarionis per ipsos vel no-<br />
mine ipsorum farle ad curiam riomini régis Fl'ran-<br />
coruin dnxerinms remittendam . vobis mandamus<br />
et disiricle piecipimiis ([ualinus, racione alicnjus<br />
del'ectus et cujuscuniqne alterius processus per<br />
cpieiiu unique nosiro vel ollicii vesiri nomine babiti<br />
in predicta curia Ffrancie conlra diclnni Gayllar-<br />
diun el suos. uullalenns procedalis et nullo modo<br />
conlrai-iuin alleni])telis. Et, si aliipiid conlra ipsos<br />
occasione dicii processus extilil atteiiqUaluni, illnd<br />
voiunuis penitus non tcnorc. In cujus, etc. T. u\<br />
supra.<br />
933. Pio Oabeiio, conlviiroUdiiUivc in cnsiro Biir-<br />
defffde. — Rex eideni et Reymundo de Mirallo,<br />
conslabulario Burdegale, salutem. Cum venerabilis<br />
in Cbrislo pater A., Dunolmensis episcopus, tem-<br />
pore ([uo per inandatum nostrnm ulliino fuit in
[A.R.xiii°-ia85] RÔLES GASCONS. :>C7<br />
Vasconia, diiecio iiosiro Osbeito, conirarolulalori<br />
nostro in Castro Bnrdc'jale, (Ip maudalo uoslro<br />
spociaii concesseril ad firniam rastrum noslrimi de<br />
Tlialamoiie ' cuni suis pcrtinenciis ad unum annntu<br />
continiium coinplelum ])ro trcscenlis et (piiiujiia-<br />
ginla liliris turoiiciisiuni iii{fi'oruiii, de ipiihus dc-<br />
heltanl ailocai-i cidein Osherlo ducente soxaginta<br />
et septei)! libre, noveni soiidi et undeciin denarii<br />
hiirdpjjalenscs, in quibus oideni Osbeiio ex finaii<br />
coiiipoto, de leinpore quo teiuiil constabuiariani<br />
Burdeg-ale, tcnebaniur, et quod de residuo predic-<br />
taniin tresfonlanini (piinqnajfinta liliranim turo-<br />
nciisitiiii constabidario luislio Biirde(;'ali! plene<br />
responderct, prout in litlera dirti A. picnius con-<br />
liiielur. et pivdicluni casiriini \r'i pcrtinencie ejus-<br />
di'iii jnxia concrssioneni picdiclaiii dictiis Osbcrtiis<br />
non lialturrit. piuptcr qund di> prodicta sunuiia<br />
pccunie nnnduin cxlitil siitisl'actum, vni)is et vcstrum<br />
('iiilil)ct pi't'cipiendd iiiandarnus qnaliims |)redictas<br />
diicentas sexaginta et sepleni libras, no\eni solides<br />
et undecini denarios Imniefjalenses dietu inajfistro<br />
Osberto, sine dilacione aliqiia, di'iiherelis sen deli-<br />
berari faciatis, vel diclum castruni cuni pertinenciis<br />
siTundnni concessiononi pivdiclaiu, onini inipedi-<br />
inento indu renioto, tradalis et liberelis eidern. Nos<br />
onira quicquid ex [liac] caus;i soluluin fuerit pcsr vos,<br />
constabulariiirn prrdiclnrn, volunins in veslio com-<br />
pote allocai'i. in cnjns, etc. T. ut supra.<br />
93 'l. De composicionc et onlimicione fiicta inter<br />
J. de Greilli/, nominc reffis, et procuratoie.i coiisiiluin<br />
et iiniversitatiim civitatia Tliolose np\nobata, etc. —<br />
Rex omnibus ad quos, etc., s;dnleni. [/?ey
268<br />
consulum el uiiiversitatuiii Tholose, Moissiaci, fie<br />
Rabastenx, Monlis Alhaiii, tie Saucio Barcio, (Jal-<br />
Ivaoi. Insuie et de Viiia Muro, ex altéra, factam su-<br />
])er magna custunia uoslra Biircleg-ale et quibusdani<br />
aiiis articulis in ipsa coinposicione contentis chixe-<br />
linins a])prol3andani , proiit in iitteris nostris inde<br />
cnrifeitis pienius continetur', nos, seciuidum pro-<br />
missionem seneseaili predicli l'aclani procuratoribus<br />
antedictis, volumiis el coneedinius quod predicla<br />
coniposieio et ordinacio oiiniihus univei'silalibns et<br />
hominibus Tliolose, Albiensis et Caturcensis" civi-<br />
latuin et diocesum observelui-. qiii infra certura<br />
tcmpiis a dii'lo senescallo vel conslabulario nostro<br />
Bui'degale prefigendum se el successores suos obii-<br />
gabiint cura Iitteris vel inslrunientis publicis dicLis<br />
senescallo et eonstabulario \el alicui ipsorura, no-<br />
mine nostro, ad seivandura nobis el lieredibus nos-<br />
Iris [nTpelno in ciisinmandis vinis suis apud Bur-<br />
[A.li.xiii"'-ia85]<br />
nunciaeionem , coniposicionem seii ordinacioiiem<br />
parilatem son [)!iri.ngium lafienduni de justicia et<br />
jurisdictione alla et l)assa, mero cl iiiixlo iiiiperio,<br />
que liahei)aiit in villa de Condomio et dislrictu<br />
ejusdein et in oastro de Kelrosingula et ejus perti-<br />
nenciis, ciun illustri domino Edwardo, Dei {^^-acia<br />
vegp, Anglie et duci Aquilannie, pro aliis cerlis ju-<br />
l'ibus, justicia , jnrisdiclionibus et redditibus dandis<br />
et roneedendis, prediclis abbati et convenlui et<br />
eoi uni monaslerio et suis successoribus a prediclo<br />
domino rege et duce, racione predicli pariagii seu<br />
paiilalis et |)eniuitacionis, romposicionis. seu or-<br />
diniiciiiiiis , coiironiiter proi'csscruiit ut , prciiicti do-<br />
mini régis et dncis pi-esidio etpolencia, dicli abbas<br />
et foiivenlns et eoruni familiu in [leisotiis, rébus,<br />
jui'ijjus et aliis suis deveriis teucrentur. El tandem<br />
nobilis vir doniinus Johannes deGreilly, tuiles, pre-<br />
dicti dnniiiii legis et dncis [senescallns J. tenens-<br />
(pie locuin ipsiiis doiiiini régis et dncis in ipso du-<br />
caln Aqnitannie et terra Agcnncnsi pro ipso domino<br />
rege et dure et ejus successoribus, ex parte nna<br />
et û-ater Ar\ens (jernaldi, ipsius inonastei-ii mona-<br />
cluis et procurator seu sindicus, dictorum abbatis<br />
et conventus liabens liberaiu potestatem et spéciale<br />
maudatum comprouiittendi super predirla promin-<br />
ciacione, pariagio seu paritate, com|)osicione sen<br />
ordinacione l'acienda, prout per lilleras patentes<br />
diclomni abbatis et couv(Mitus sigillis eorum pen-<br />
dentibns et integris sigillatas plenius apparebal, ex<br />
altéra, comproniisernnt super tractanda, ordinanda<br />
et l'acienda dicta pronnnciacione, pariagio seu<br />
paritate, coniposicione seu ordinacione inter nos<br />
Gansbertum, Dei gracia abbatem Sancti Maurini,<br />
pro parte dicti domini régis et dncis, et in t'ratrcin<br />
Arnalduiii. j)rioreni de iNeiriaco, pro parte dicti<br />
monasterii, prout in litteris compromissi super hoc<br />
facti sigillo rcvereiidi patris doiniui Johannis. Dei<br />
giacia episropi Agennensis, sigillatis plenius con-<br />
tinetur. Unde nos, dicti arbitri, ad requisicionetn et<br />
instanciam |)arciuni predirlaruni |>redirluni coni-<br />
protnissuni iii nos snscipionles, altondcnles eciani<br />
afFertioneni et \oluMtateni quani predicti abbas et<br />
conventus se haberc dicebant ad predicta facienda<br />
et conq)lenda, bubito su|)er hiis inultiplici et dili-<br />
genti traclatu adinviceni cuiii [tartibus supradictis,<br />
, ,<br />
ROLES GASCONS. 2G!)<br />
connnunicatoque super preniissis plurimoruni con-<br />
silio sapientum . in noinine Patris et Filii et Spiri-<br />
tus Sancti, amen, ordinavinms concorditer, jirout<br />
inferius continetnr : ut videiicel [ i ] predicli abbas et<br />
conventus pro se et successoribus suis recipiant et<br />
adniiltant predictuni dominuni regein et duceni<br />
pro se et successoi'ibus suis ad pariagium seu pa-<br />
rilatem, et comniunionem justicie et jurisdiclionis<br />
alte et basse, nieri et inixti inqicrii. (piani liabcnt<br />
in villa de (londomio el ejus districtu et in caslro<br />
de Relrosingnla et districtu et perlinenciis ejnsdeni<br />
et alioruni oinnimn et singidoi'uni ([uo preniissa<br />
tangunt vel langere possunl, et que ab eis dépen-<br />
dent vel depcndere possunt vel modo aliquo obve-<br />
nire,exceptis illisqin' in feriusexcipiuMlnr expresse;<br />
ila ([uod predicta justicia et jurisdictio alla el bassa,<br />
iTiernm el inixluin iinperium predicle ville de Con-<br />
domio et districtus ejusdem et castri de nctrosin-<br />
gnla predicli et ejus districtus et perlinenciaruin,<br />
sit [ler médium, inq)erpetunni,e(|ualiler el pro in-<br />
diviso. domini régis el dncis et abbatis el conventus<br />
predictorum. [uj Kt quod predictus dotiiinus re.x et<br />
dux, in recompensacioneru elpreciuni dicte permu-<br />
tacionis, pariagii seu parilatis, recipial et adniillal<br />
pro se el successoribus suis ju^ediclos abbalcni et<br />
convenluni et eorum monaslcrium cl succcssores<br />
ad pariagium seu parilatem el comniunionem lo-<br />
cius justicie et jurisdiclionis aile el basse, meri el<br />
inixli imperii, balliviarum de Condomio extra vil-<br />
lam et castri de Gualardo '<br />
et ejus perlinenciaruin.<br />
sicul eam dictus doniinus rex et dux liabel, exceptis<br />
iiiis
270 ROLES GASCONS,<br />
resmli et ajipolhicionuin , el exceplis casiris iii qui-<br />
bus baiones. milites, seii aiii nobiies habent jiiris-<br />
(liclionem altaiii et bassani, et excepto quod, si<br />
incnrsus eveniat in fendis que barones , milites seu<br />
nlii nobiies tenenl inmediate ad Trianum siiam , in<br />
quibus baijenl jiirisdictionem altani el bassani,<br />
quod ille incurstis sit et reiiianeat in proprietale et<br />
doniinio ipsius domini régis et ducis , ita quod dic-<br />
tnm monaslerium nuUam parleni habeal in eodem.<br />
|3] Item, quod, si venial incnrsus in fendis seu<br />
tenis que lenentur vel inqiosterum tenebnntur a<br />
barouiluis, mililibns, vel aliis nobilibns in qnibns<br />
non liabenl aitani jnrisdiclioneiii, iile incursus et<br />
eniolunientniu quod pnneniet exiiide infra metas<br />
seu ter?ninos dicte ballivie de Condoniio inferius<br />
expresses, excoptisjuiibus resorti et appellacioniim<br />
inter dominum rrtfem et ducem et al)batein pre-<br />
dicfns, eqnaliler dividalur; et idem de doiiùbus<br />
religiosorum ipiod de leiris et fendis dictoium nn-<br />
litum etnobilium observetur. [i] Item, (piod incur-<br />
rimenla que rex et (hix habebit de bonis imiiol)i-<br />
libus heielicornm vel aliter ad enm pervenient pro<br />
incursn. que erunt de feodo monasterii predicti,<br />
ea lenealui' dictus rex et dux infra annum ponere<br />
extra manum suam, el constituere persouam seu<br />
personas in eis similis condicionis cum priore, que<br />
reddcnt abbali seu inonosterio predicfo ceasuni seu<br />
deverium consueluni; et idem abbas et monaslp-<br />
rium predicti de feudis régis et ducis facere te-<br />
neantur. |5] Item, (piod jus quod rex et dux et<br />
abbas et monaslerium predicti habent in villa de<br />
Condoniio ' et Castro de Rctrosingula et eoruni per-<br />
tineuciis et extra, inba tenninos dicte ballivie Gon-<br />
domensis inferius exprimendos in rebns incurren-<br />
ilis, idem babcaul in pcndenlibus el jireteritis non<br />
exaclis, non solulis; et ipsum jus equalilei' pernie-<br />
dium pertineat pro indiviso ad eosdem regem et<br />
ducem et ad abbalem pi'edictos, exceplis terris et<br />
feudis quas nobiies inmediate leucnl ad manum<br />
suam, ut snpei'ius est expressum. [G] Termini vero<br />
seu mêle ballivie de Comiomio extra viilain suiil et<br />
inlelliguntur el conforniantur cum (erra domini Ge-<br />
raldi deArmaniaco,[cum] villa, el cum jui'isdiclione<br />
' \h.<br />
f'.fjiuloiuia.<br />
[A.R.xiii°-ia85]<br />
castriSurami'Podii", ex una parte, et cum jtu-isdic-<br />
lione castri Monlis Gaprelli\ex altéra, et cum rivo<br />
vocato laOssa'ex alio latere,et cum rivo vocatoLau-<br />
binlio'ex alio latere. I7] Ilem, quod si aliquis liaro,<br />
vel miles, vel burgensis, vel alius quicuinque infra<br />
tenninos predicle ballivie superius expressatos ha-<br />
bet terras, reddilus, pro quibus débet facere ali-<br />
cpiod deverium régi el duci, quori illud deverium<br />
sit propriuni régis et ducis; el si aliquod deve-<br />
rium debelur abbati seu monasterio pro consimi-<br />
libus terris et redditibus, quod illud sit abbalis el<br />
monasterii predictorum. Verum, si ab bac bora in<br />
antea dicte terre vel reddilus, sive essenl régis el<br />
ducis, sive abbatis et monasterii, caderenl in com-<br />
missuni , medielas sil régis et ducis el alia medielas<br />
abbatis et monasterii predictorum; et quod ex lune<br />
omiiia que langunl vel taugere possunt iusiiciam<br />
et jurisdictionem, morum et mixtum inqierium in<br />
prediclis, veniant in pariagium seu parilateui, el<br />
perliueant equaliler pro indiviso ad domimuu re-<br />
gem el ducem el abbalem et monaslerium predic-<br />
tos, cum determinacioue snpei'ius dicta. [8] Ilem.<br />
quod inciu-rimenta hereticorum, excercilus ei sa-<br />
linum in villa de Condoniio et extra, infra ler-<br />
minos predictos dicte ballivie pertineanl el rema-<br />
neaut ad dictuni dominum regem et ducem; ila<br />
tameii (juod , propter deverium quod rex el dux<br />
recipil in dicio saliuo, non prejudicelur monaste-<br />
rio in deverio quod recipil in sale quod portatnr<br />
ad villam de Condomio et exirahitur de ea, quod<br />
deverium est quedam mensura que vocatur [tlet.<br />
[9]<br />
Item, ordinavimus quod ballivus aliquis non<br />
possit cognoscere de jiu-e resorti predicti, nec occa-<br />
sione ipsius resorti abbalem vel ejus ballivum vel<br />
aliquem de suis punire, sel judex vel senescallus<br />
tantuni dicti domini régis el ducis possit cognos-<br />
cere et punire cum cause cognicione. dum l'ueril ne-<br />
cesse. [10] Ilem, quod rex el dux prediclus liabeat<br />
proprium bajulum pro se, et abbas el convenlus<br />
alium |>ro se, in villa de Condomio el extra, iiilra<br />
' Ms. Uni.<br />
'^<br />
' Moiicrabeau<br />
Saint-Puy ouSeiiipuy (Gers, arr. Condoin, c. Valence).<br />
( Lot-et-Garonne , arr. Nérac , c. <strong>Francescas</strong>).<br />
' Ms. Olfa. C'est la I.osse, qui passe à Ijarressingie.<br />
^ I/Aiivi^non.
[A.l{.xm^-ia85]<br />
leniiinos prediclos. [j i ] Item quod ballivns ' doiiiini<br />
régis et ducis predicti qui pro tcinpnrn l'uorit jiiret<br />
in novilale sua dicto abbati vel ejus locuni leueoti,<br />
anlcquam iu aliquo incipial per se vel per aliuiu<br />
ballivi oflicium nxpprceiv , quod lidolllrr respondcbil<br />
de omnibus quecumque provonient ad euiu vel<br />
aliuni,ejus nomine, racione jurisdictionis et justi-<br />
cie, meri et mixti imporii predictorum, bajulo dieti<br />
abbnlis vel oui ronuiiiserit ipse abbas, et quod (ide-<br />
iiter predictain jurisdiclioneiii et justiriam oxcer-<br />
cebil , tam pi-o rege et duce (piaiu abbate et monus-<br />
Iciio prcdirtis; et bajulus dicii abbatis Irneatur<br />
jurarc bajulo dicli doiiiioi régis et ducis iu forma<br />
supradicta apuil Condoniium, vel illi cui conunise-<br />
rit sen(-scalbis. [t-j] Item, quoil juret bajubis dicti<br />
régis et ducis qui pro li'inpore bicrit diclo abbati<br />
vel ejus mandato , ia novitate sua , jura , personas et<br />
ramiliam monasterii predicti pro possc del'endcre,<br />
servare et lueri bona (ide ab omnibus injiu'iis, vio-<br />
Icnciis c( dampnis a quibuseumquc inl'erendis et<br />
prccipne a se ipso, et illata ulcisci, et quod [)re-<br />
senli'iu conqjosicionem seu ordiuacionem et omnia<br />
et singula contenta in ea irrel'ragabiliter observabit<br />
et complebit, et observari pro possc faciet et coni-<br />
pleri , et non vcuiet contra eam vel nliqund de con-<br />
leiUis in ea. [i3] Item, quod bajulus abbatis (|ui<br />
pro temporc l'uerit juret sencscallo vel cjus man-<br />
dato apud (Condoniium, qiiando fueril reipiisilus<br />
per dictnm senescidium, sub illa forma sub qua<br />
bajulus domini régis el ducis leneturjurare abbati,<br />
ut in proximis duobus articulis superius est expres-<br />
sum de bajulo preilicli domini régis et ducis.<br />
[i/i] Item, ((uod ballivi, tani cepta ;<br />
et quod unns sine al-<br />
tère, nisi ex commissione alterius, nec cognoscere<br />
nec dellinire possil, vel nisi ille qui cognoscet per<br />
se vel per nuncium juratum primo re([uisiverit al-<br />
ternm quod iiromissis intersit, el (juod siq)cr dicta<br />
rcfjuisicione >lelui' dicto et verbo illius (jui requi-<br />
sierit vel nuncii jurali, si altermn requisisse asserat<br />
snb virtute prestiti juramenli. [i.'j] Item, quod, si<br />
' Acte<br />
suivant : bajulut.<br />
ROLES GASCO.NS. 271<br />
ab atidiencia dictoruin bajulorum tam doiiiiiii régis<br />
et ducis (piani abbalis appellari conlingat, ad judi-<br />
cem vel ad senoscallum appellelur; et quodjudex<br />
vel seuescallus prius cognoscat de appellacione , an<br />
sit jusla vel injusta; et, si jusla l'uerit, ille cogno.s-<br />
cat de appellacione ad quem luerit appellatum; si<br />
vero minus jusla fueril appellacio, judex vel scnes-<br />
callus [larles examini prediclorum bajulorum reniit-<br />
lat. [lOJ Item, quod dicli bajuli siinnl ambo per se<br />
vel per alios disbamiiaul et recredant liomines el<br />
|)ignora capta, vel aller eorum cum requisicione al-<br />
terius, et pignora in uno loco commnni anilio vel<br />
aller eorum reponant. [17 |<br />
llem, quod bajulus ab-<br />
balis el sui servienles jurati us(jue ad ceitiini mu-<br />
merum de mandalo ipsius bajuli bannire et pigiio-<br />
rare possint, el pignoru in uno loco communi<br />
repouant, el arma portent in villa et exira, irifia<br />
lerininos dicle balli\ie l'xpressos pi-o execncione of-<br />
licii sui, sicul nuncii bajuli régis el ducis; et ba-<br />
julus abbatis liabeal sex ' servienles el bajulus |n-e-<br />
dicli domini régis el ducis liabeal alios scx, el si<br />
opus fueril, augealur equaliler numerns eorum<br />
ulrinque per sencscallum et abbalem. Qui qiiidem<br />
servienles portent basionos depidos siguis lam ré-<br />
gis et ducis (piam abbalis et monasterii , sicul ea in<br />
sigilln communi eorunulem conlinenlm- inferius el<br />
ap|)arent; et si servienles bajulorum domini régis<br />
et ducis et abbatis délinquant vel aller eorum, per<br />
ipsos bajulos commuiiiter pnnianlur'. |i8) Item,<br />
quod in lola ballivia de Condoniio inlus et extra,<br />
infra temiinos superius expresses, gagi.i , pêne,<br />
mulcle, incurrimenta omnium renim mobilium el<br />
inmobilium, et alia quecunque provenientia ex ea,<br />
racioiK- jiirisdiclionis el jusiicie, seu mei'i et mixti<br />
imperii, sive collecle, lallie, vel muini, doni, aul<br />
focagii, vel alia quavis subvencione aul exaclione<br />
quacumquc, inler dominuin rogeni et ducem et<br />
abbalem jirediclos equaliler dividanlur; exceplis<br />
illis que excipiuntur expresse in presenti composi-<br />
cione seu ordinacione, et excepte (piod . si lola terra<br />
Agennensis vel major pars daretur domino rej"!<br />
el duci predicto, quod hoc quod homines de Con-<br />
dotnio et de ballivia Condomensi predicla dareni ei<br />
' Acte suivant : Irei; de luêuie à la ligne suivante.
272 ROLES GASCONS.<br />
in l.ili comniimi dono, sit |)i(i|iriuiii régis et ducis.<br />
[19] liera, (jiiod bajuli lam doinini régis et ducis<br />
qutini aljbatis silji adiuvicem reddant compotuni<br />
seu racionein de inense in meiiseni lideliter, do<br />
omnibus quecuuque ad eos pervenerini vel prove-<br />
iiient seu receperinl vel iccepturi sunt, raeione ju-<br />
risdiclionis linilivie Condomensis et justicie jn-edic-<br />
torum, et quod inler se nomiae dictorum domini<br />
rejjis et ducis et abbalis dividant oninia; teni]>us<br />
vero uiiius nieusis |ii-edicli prorogaii ' possit vel<br />
breviari ex causa, si cisdeiii expediens videatur.<br />
[20]<br />
Ileiii, quod uiia sit curia connnunis laiu do-<br />
inini régis et (Uicis qiiani abbatis et nionastorii<br />
predicli, et unus caner coiuniunis; el Inni caria<br />
quani carcer consiruanlur ad expensas tonimiiues<br />
iil PO loco iiifra vijjani Coudonienscrn ([iiem senes-<br />
callus el abbas duxerint eHgenduni;el quod aiiiiiu<br />
ijajuli' coiiiinunitcr eliganl umuii lidelem nuuciuiii<br />
et juralum qui noruiiie utriusque custodiat carce-<br />
rem benc el lideliter; et idem nuncius leneat claves<br />
curie el carceris pro ulroque, vel quiiiliet bnjulus<br />
poi'let^ suarn. [-n] Item, quod liajuli predicli po-<br />
iianl messegarios sive gardas in villa de Coiidomio<br />
et extra, intia diclos lerininns dicte ballivie Condo-<br />
mensis communiler, prout eis visuin iiierit expe-<br />
dire; et quicquid de parte dicte niessaguerie eos<br />
contingente obveniel, inter regeni et ducem et ab-<br />
batem prediclosequalilerdividatur. [2 a] Item, quod<br />
juranientum , quod consules prestant iu sua novitale<br />
abbali. abbas el senescallus recipiant siinul in une<br />
loco vel illi ([uibus ipsi coiiuniserinl ; ita quod li-<br />
brum, super quem dicii consules jurabunl, dicli se-<br />
nescallus et abbas siinul teneant, vel illi qui in re-<br />
ce()cione dicli juramenli lenebunl locum eorum.<br />
[ali] llem, quod jus quod abbas habet in creacione<br />
consuliiin el juraloriim, et in creacione tabellionum<br />
et in recepcione vicinorum de novo recijiiendorum<br />
in dicla villa el caslro de Reirosingula , cl quod rex<br />
el dux lialiel exira in predicta ballivia Condoinensi,<br />
exccj)tis casiris dictorum niiiitum seii nobilium,<br />
equaliter perlineat pro iiidiviso ad regem el ducem<br />
etad abbalem predictos; ita lamen (juod librum , in<br />
' Ms.<br />
prfrojrarl.<br />
' Acle suivant: ballivi.<br />
' Ms. portai. Acte suivant :<br />
poiial.<br />
[A.R.\m''~i285]<br />
quo ]ier [nediclos jurabitur, leneant partes com-<br />
muniler, prout superius in proximo articulo est ex-<br />
pressum de jurameulo consulum. [ai] llem. quod<br />
abbas possit dare luloresel curalores '<br />
; et idem pos-<br />
sit facere «piilibet dicloruni bajuloruni. [aS] llem,<br />
quod fiai sigillum cominunis curie Condomensis,<br />
cujus impressio seu caracterin medielalesil signum<br />
régis et ducis, et in alia niedielate, pro abbate et<br />
monasterio, crossa el cUivis; el litière sigilli erunt:<br />
«Sigillum curie Condomensisn ; et forma sigilli eril<br />
rolunda. El quod lillere sigillale ciim diclo sigillo<br />
babeanl vim el aucloritalem rei confessale vel eciam<br />
judicale; el tpiod persona elecla ])çr seiiescalluiu el<br />
abbalem leneat ipsum sigillniii. El illud (|uod ex<br />
ipso sigillo obvenerll . inler regem et ducem et<br />
abbalem prediclos equaliler dividalur. El scriplores<br />
curie coniinuniter eliganlur et jureiil ulrique parti,<br />
el nuncii simililer bajiilorum. [aGj llem, quoil jus<br />
quod abbas liabot in clavibus ville, el sigillo com-<br />
muiiilalis, el lillei'is |)ri) vNla luillendis, el cuslo-<br />
dia murornm el lurrinm, ])erlineal eipialilerad j'e-<br />
gemel ducem clabbalem prediclos. [-17] llem, (juod<br />
senescallus el abbas, si sinl présentes, constiluanl<br />
pi-ecoiies; si vero présentes non sinl, constiluanl m-<br />
per ballivos communiler, el quod preconizaciones<br />
faciant ex parle régis et abbatis nominatim el ex-<br />
presse. [2
[A.li.XIIl'-l-38o]<br />
inoiiii vi'l altorius rei expresse. |3i] Ileiii. (jiioil<br />
nulliiiii sUitiUuiii vol prohibioio aliqua vel aliqiia<br />
exactio fiai in prejiidioitim dicli nionaslerii in dirta<br />
villa vol extra, iiil'ia dietos li'rniiiios ijallivio (lon-<br />
doiuensis predicle, vel servilus habitatoribus inipo-<br />
naliir, vel jus aliipiod aocrescat roj^i el dnri in<br />
nnnilinis, l'iirnis, niarcliis'. niercutis. bastidis. vel<br />
aliter, uisi mm voliintate et expresse assensu abba-<br />
lis; nec nionasleiio aliipiod in prejndiciniii r
27/4 RÔLES<br />
jiossil in (licUi vill;i vel extr:i , inIVa dictos tenniiios<br />
(liclp l)allivie Gniidoiiiensis, liospitali^, oratorium,<br />
ecclesiaiii eiim ciiiiilorio vel ahsqup cimiterio. do-<br />
iniiin leliginsani constiiiere \c\ f'acere, sine voiuii-<br />
tale et exj)resso assensu dictorum aiiljalis et con-<br />
vejihis; el, si qnis conira lacère atteniptaverit, lex<br />
lioc lieri non perniitlat (juanluni in eo crll, in pre-<br />
jiidiciuni dicti moiiasteiii, nisi premissa a superio-<br />
ribus sint conressa. [ào] Item, quod dicli abi)as et<br />
nionasteriuni liahoant expresse pedagia universa<br />
que habent in villa predicta, quoquo nomine cen-<br />
seanlur et in (piilniscuniqiie reluis consistant, el<br />
leiidani ', et potestaleni liljeram disponeudi do eis,<br />
siciit hactemis habuerunt; el (juod de gagiis exinde<br />
provenientibns liabeat rex et diix inedielatem pro<br />
pedagio, lendis" non soliitis seu retentis vel fin'atis'.<br />
I<br />
/i 1 ] Item , quod t;iin rex et dux quam dictus abbas<br />
et nionasteriuni retiueant el liabeant quis((ue divisim<br />
omnes census suos el deveria consueta , tara in blado<br />
quam in vino, sive in pecunia , vel in pane cocto,<br />
vel in aliis rébus, vel in servicio personali', excep-<br />
tis reliu^ suporius expressis et exceptis. |/ci] [tem,<br />
(puid tain rex el cbi\ (piain abbas et ninnasterium<br />
liabeant el relliieant sibi l'eiida sua, vendas seu<br />
capsos, et acaptagia et investiluras l'eLulnrum suo-<br />
niiM ; babeant eciani et retiueant sibi cogniciones<br />
leodorniii suorum, retrot'euiloi'um et fcudalarioruiu<br />
siioruni nomine leiidi, el poteslatem poncndi ban-<br />
luim in eis et pignorandi, et gagia ipiisque divisim<br />
recipieudi pro juribiis sibi iom])etcntibus et conqie-<br />
(iluris ex eis, et omnia alia faciendi ([ue racione<br />
leodi seu retrol'eudi ad eos ut ad dominos l'eudi<br />
peiliiiere possunt. [/i3 |<br />
Item, quod dictus abbas et<br />
nionasleriiiin babeant et relineant sibi jus quod lia-<br />
bent in macellis, tabernis, textoribus, excoriatori-<br />
bus, carnificibus, cerdonibus", sive sabateriis. et<br />
servitulem quam habent in hominibus ville Condo-<br />
mensis [iro lodienda vinea monachali, sicut predicta<br />
pacifiée possidenl in présent!; babeant eciam et le-<br />
' A<br />
l'aclc suivant , sont ajoutés les mois deverium in macelh.<br />
' A l'acte suivant, on lit : jtr.i pcdagiis et leudis iitque de-<br />
vrviis.<br />
'' Acte<br />
'<br />
Ici connuencf' I.i memrr\^\ /i.<br />
suivant : uiiiikiiI: , au lieu de personali.<br />
'' Cordonniers. Voir Du Cange, si(b verbo.<br />
GASCONS. |A. R.xiir-ia85i<br />
lineant sibi (lonios suas, miilendiiia. l'unios, bordas,<br />
piscarias, vin(>as, prata, nemora, leri'as cuilasel in-<br />
cubas , et omnes alias pro|)rielates ([uas leneiil ad iiia-<br />
nus suoS, pi'oiil ea (lossidenl in presenli. \hh] lleni,<br />
quod rex et dux liabeat el rcliiieal sibi domum<br />
siiam quam babel projie villain Gnndomii el terram<br />
circuinjacentem ei, quam cciani teuel inmediate ad<br />
nianum suam. [lib] Item , quod lam rex el dux quam<br />
abbas, uljicumque volui'rinl, possinf divisim causas<br />
feudorum suorum audire, cognoscere el dilVmire.<br />
[i6j Item, quod habitalores ville de Condoiiiio et<br />
extia, int'ra terminos prediclos, exceptis casiris dic-<br />
torum nobilium, jurent abbati in novitate sua qui<br />
])ro tempore fuerit, secundum quod bomines dicte<br />
ville consueverunt jurare abbati bus qui fuerunt ibi<br />
temporibus retroaclis; et jurent lune simililer ba-<br />
julo dicli régis el ducis, nomine ipsius domini legis<br />
et ducis; et quando jurabunl régi et duci vel se-<br />
nescallo, jureni abbati vel alii ejus nomine. [iy] Item,<br />
(piod . lempore vacacionis monaslerii , rex et dux vel<br />
sui non occupent monasterium vel domos, sive jura<br />
vel boiia monaslerii, nec in ca|iite vel in inembris,<br />
nec eciam alio lempore, occasione, vel causa qua-<br />
cumqne, nisi can'^e cognicione premissa. [/î 8] Item,<br />
quod rex el dux vel senescalbis, judex vol balli\ns,<br />
non recipial aliquam advoacionem de novo ', in<br />
prejudicium dicli inonasterii in villa de Gondomio<br />
vel pertinenciis ojus, vel aiiam proprielaleni de<br />
novo ad(piiranl in dicta villa el perlinenciis, in<br />
(liiibns abbas et monasterium iis(|ue ad lenipus pre-<br />
senlis composicionis fade babcnl el babueiiuit iiie-<br />
rum el mixtuui imperium; nec abbas possil similia<br />
lacère in prejudicium régis et ducis preilicli.<br />
[!iÇj] llem, quod, si liai nova recognicio alodiorum<br />
vel alodii inl'ra dictes terminos dicio ballivie de<br />
Gondoinio régi et duci vel abbati predictis, quod<br />
illa recognicio el illud quod ex ea proveniel sil<br />
commune inter regem el ducem el abbateiii, ex-<br />
ceptis lerris et leudis ipias dicti uobiles tcnont in-<br />
mediale ad iiianum siiani. [5o] Item, quod,sicoii-<br />
tingal in jus vocari abbaleiii vel convenltmi vel<br />
aliqucm de convenlii , non Irahanlur extra dincesiiii<br />
Ageiinensem; nec ipsi lenentur respondere injudi-<br />
' Acte suivant : de dono.
[A. R.Mii"-ia85] liOLES GASCONS. •2J0<br />
cio, iiisi coram senescallo vpljudice Uiiitiiin. et lioc<br />
Condoiiiii voi Afjcnni, cl in casilms a jure ronces-<br />
sis, vel citra (îaronatii infra ilirUiin diocesini tan-<br />
tiim. [ 5 1 ] lleni , ([uod pars monasierii possit de fen-<br />
dis et rclrolendis suis lil)ere ad([nirere prn lejjalis<br />
vel aliler; et qnod in hiis que pro inenrsu venieiit<br />
ad regein et ducem de l'eudis vel retrofeudis dicti<br />
nionasterii, pars ipsins monasierii aliis emptorii)US<br />
preferatur; et eodeni modo predictus re\ et dux in<br />
suis l'eudis aliis euiptoiilius |)rel'eratur. [5-j] Item,<br />
quoil rex et dux conlirmel diclo abhati et monasle-<br />
rio le|jala ipsis faclu purdoniinam \ianam de (inn-<br />
laut '<br />
et (îeraldiuii de Ajn'uno del'uuolos: et cpiod ite<br />
conlii-inacione sua concédai eisdem litleras suas pa-<br />
tentes suosijfillopendcnti sijpllatas. |.^3) lloni ,<br />
(piod<br />
diclus rex et dnv et jjentes sue remillant diclo<br />
abliali et convenlni el jfenlihus suis oinneui ranco-<br />
l'em et iiijuiiani qnem vel (|nam liabcnt vel haltère<br />
possnnl us([ue ad prcsenteni diein , lacionc sui<br />
vel ffcnlis sue ,<br />
contra eosdem abhalem et conven-<br />
lum vel eorum l'amiliain vel aliqnem de eisiiem.<br />
[56] Item.quod, si in presenti conqtosicione ali-<br />
(|uod dubium oriatur inler jtarles, illud dubium se-<br />
nesrallus et abbas predicli qui pi'o Icmpore i'ueriut<br />
derlarcnl, prout racionabilius pro utra
"216 ROLES GASCONS. [A.iî.xm'-iaSril<br />
sicut oa pacilice possiilent in prosenli; cl di' conlii-<br />
iiicicioiid siui (let lilleras suas sigillo suo pendenli<br />
sifjillatas eisdein. [5g] Item, quod rex et dux sul»<br />
sua proteclione rccipiat iiionasteriuiii et personas<br />
cl jiua iiiouasterii , et bona lemporalia et spiritualia<br />
lairi iii rapile Cjuani in niembiis, uliicunirpio sint in<br />
terra ejnsdeni rejjis et diicis. [60] Item, quod ron-<br />
lirmacio prosentis com|5osionis impetrelur per re-<br />
gem el dufem el alibnlem piediclos a sede aposlo-<br />
lica, expensis régis etducis tantum.[6i] Item .<br />
, . ,<br />
(juod<br />
rex l't dux ]ii(jinill;it pro se et suceessoribus suis<br />
pi'esentein coni]>osiciniieni seu ordinacioneni el om-<br />
nia et singnia in ea conlcnta obsorvare et eciam fa-<br />
cere inviolabditer oljservari. [lia] Item, quod domi-<br />
iius rex et dux predictus qui nunc esl el sui singub<br />
successores in i|)sn diicalu jji'esenleni coniposicio-<br />
nem seu ordinacionem coiilii meut per su:is ])alenles<br />
blleras, si pelalur; t'I (piod eain el singnia ooulenln<br />
inea per suos senescallos Agennenses servari, coni-<br />
plei'i faeiat et jurari in nnvilate cujuslibet senescaib<br />
iil su|)erius csl de juranienlo ex|)ressuin. f 63] ileni,<br />
(piod, si in presenli fonq)osicione seu ordinucioiie<br />
abijua sint oniissa que langunt' vel langero pos-<br />
sunl doMiiniuin, jusliriani , vel jurisdictioneni ai-<br />
lani el liassaiii, nieruiu et iiiixluni inqjeriuni<br />
que in presenli toinposicione seu ordiuacione,<br />
peiinulacione, pariagio seu parilale non sint ex-<br />
presse , (piod illa, ac si expressata essent, connnunia<br />
pro iiidiviso reniaueaiil intei' dicluin regeiii el du-<br />
ceiii el abbaleni el nionasterium prediclos, exceptis<br />
illis (jue in presenli eomposicioue seu ordinacione<br />
(•\iipiuntur vel exrbubuitur expresse supeiius pro<br />
iilro(pie; et, si (piis l'orle, (piod absit, veneril con-<br />
tra liane coMqiosicionem seu ordinacionem, perniu-<br />
lacionein. pariagiuin seu parilalem, vel ali(pia de<br />
contenlis in ea vel eis, malicia, voluntate, vel ne-<br />
jjlijjencia allerulrius parlis, nulla alicujus leiiqjoris<br />
pres(ii|iliii vel possessio possit ledere vel diminuere<br />
\iiliitein piesenlis cornposicionis seu oi'dinacionis,<br />
pariagii seu paiitalis, in toto vel in parte. [6à] (Jiiem<br />
IraehliMii, conqxisicioneiu seu ordinacionem, dic-<br />
timi vel volunlateiii. babiluiii vel babitam sub pre-<br />
senli pcnuiilacionc, jiariiigio seu |iarilale racieiida,et<br />
' M?., ifinifatit.<br />
ipsam composicionem seu ordinacionem, pernmla-<br />
cionem, pariagiuin seu paritalem, et onmia et sin-<br />
gnia superius scripta , Iractala el ordinala et contenta<br />
in ea vel eis, predictus senescallus pro domino rege<br />
el duce prodicto et suceessoribus suis et pro se, et<br />
predicli abbas el conventus de Condomio pro se et<br />
inonasleiio suo el suceessoribus suis, el diclus (ra-<br />
ter Arneus, procurator predicloruiii abbalis el con-<br />
ventus, procuralorionomineel prose, laudaverunl,<br />
ajtprobaveruni , el expreS'^e einologaveruni , et jtro<br />
miserunt adinvicem lenere, servare, conq)lere, et<br />
contra non venii'e, in toto vel in parle, aliquo lem-<br />
pore, causa, vel casu seu jure, vel eciam racione,<br />
inperpeluum, sine dimimicione et contradictione<br />
qnacuuKjue; et nicbilomimis |)rediclus senescallus<br />
pro dicio domino rege el duce medielalem locius<br />
jusiicie, jurisdictiouis aile et basse, meri et mixti<br />
imperii, el locius dominii (juam vel (pmd prediclus<br />
doniinus rex el dux liabel extra villam (Jondomii in<br />
ballivia predicla de (iondomio infra lerniinos pre-<br />
diclos, cum oiimibus juribus el deveriis pertiiienli-<br />
busad eandem jusliciam, jurisdictioneni, luerum et<br />
mixlum imperiuni, ut superius est expressum ,<br />
pro-<br />
misit se aliiun vel alios ad lioc doniini régis et ducis<br />
predicli babenlem S[)eciale mandalum, nomine et<br />
vice dicti domini régis el ducis, tradiinrum el<br />
assignalurum per médium et pro indiviso dictis ab-<br />
bali et conventui de Condomio, alii vel aliis eorum<br />
nomine recepluio vel recepluris pro se el mouasto-<br />
rio predicio el suceessoribus suis, tilulo el nomine<br />
|)resentis periuulacionis, jiariagii ,seu parilatis, com-<br />
])osicionis seu ordinaciniiis, el eosdem abbaleni el<br />
conveiilum alium vel alios eorum nomine, in veram<br />
etplenam corporalein |iossessionem-otnnium predic-<br />
loruin, (piatenu'; dicluin regem elducem tangiint,<br />
inducturum vel inducluros, exceptis illis que pro<br />
rege el duce siipenns suiil excepta expresse. Et<br />
eodem modo dicii abbas el conventus pro se el mo-<br />
iiaslerio suo et suis suceessoribus promiseruni se<br />
alium vel alios eorum iioiiiiiie Iradilurosel assigna-<br />
turos |ier mediiim et pro indiviso eidem senescallo<br />
alii vel aliis ([uem vel ([nos predictus doniinus rex<br />
el dux Aipiilannie ad boc specialiter recipiendum et<br />
babeiiduiii duxeril desliiiaiiduin \el eciam destiiian-<br />
dos, vice H nomine dicti domini régis el ducis, el
[A. li. xm°-i!!85]<br />
pro ipso domino rege ac duce et successoribus suis<br />
rccepturum vcl recepliiros per niediuiii ol pro in-<br />
diviso inedielalem lociiis jusiiciiî et jiirisdictionis,<br />
Dieri et mixli imperii, et tocius dominii ([u;iiu vel<br />
quod hîibent in villa dp Cimdomio et iii rnstio de<br />
lielrosin/juia predictis et pertiiieneiis eoriiindeiu<br />
tilulo et Domine presenlis peniiutiicionis, paria(;ii<br />
seu parilalis, coniposicioiiis seii ordinariouis, et<br />
euni vol ces, iioniine et peisona dicii doinini régis<br />
et ducis, in veram et picnain corporalem possessio-<br />
nein oiimiuiii predictoruni, (piatcnus abliatem et<br />
conventum el nionasteriutii prediclos lan{Tunl, in-<br />
diictunim vel eciam inducinros, sicul superius est<br />
expressuiii; exceplis illis cpie pro abbate el conventu<br />
seu nionaslerio expresse superius sunl excepta, dum<br />
|)er tloiuinum rejjeiii el ducem presens cuinposicio<br />
seu ordinacio dicte pcrmutacionis, paria{;ii seu pa-<br />
rilalis fuerit apprubala, iaudala. conlirrnata el si-<br />
(jillala.-<br />
.Nos igilur lidwardus, re\ el dux i>redictus, ex<br />
relacione lideli senescalli noslri, cui lidcni plenariam<br />
adliibeinus, iiileiligeiilis pronuiiciariuiieni et iirili-<br />
nacionem predict
-278<br />
Meclicino ot ejiis perlinenciis contingchal IVcquen-<br />
cius evenire, iiec passis dampiia et violenter op-<br />
pressis facere jiislicie coniplementum , et oli pre-<br />
inissa plura incommoda intolleraliiJia sequerentur,<br />
(uni delintjiiere voientibus delinquendi audaeia pre-<br />
horctur, et sic romanerent iiiterdum maleficia im-<br />
piinila, et dictus prioratus suis juribus et deveriis<br />
multipliciter fraudaretur, prout premissa fraler Pe-<br />
Inis, prior de Careiniaeo et canierarius in Vasconia<br />
dicli oi'Jinis, noininodicloriiinaljbatiset conveiitus,<br />
ac dicins j)iioi' de Medicino firmiter asserebant,<br />
necnon apparebat pers|)icins jiuliciis et eventibus<br />
maiiiteslis; voleriles lante advorsilalis pericida eva-<br />
dere atque indempnitali et tianquiiiifati ipsius<br />
prioris et ejiis prioratus cousulere et sahibritei- pro-<br />
videre, ot predicta daiuj)na et poricuia ([uibus lani<br />
ipse prior (piam dictus |irioralus de Medicino et<br />
eoruMi laiiiiiia subjacent evilare, ut circa rp!|ubnreni<br />
ol)servanciani, ciii ex voto et obbgacione sui onb-<br />
nis olmoxii tenentur, possent attencius allendereet<br />
vacare, cl domino Jbesu (Jlu'islo liberius fauiulari,<br />
bonoruHi virorum consilio iiiformali, ad pernuita-<br />
cionem, composicionem seu ordinacionem ,<br />
paria-<br />
giuni seu parilatem faciendam de jusiicia et juris-<br />
dictione alla et bassa, luero et iiiixto iniperio, f[ue<br />
habent iii villa de Medicino et districtu ejnsdem,<br />
cum ilhistri domino Edwardo, l)ci gracia icge An-<br />
glie ac duce A(piitannie, pro aliis certis jiuibus.<br />
justicia, jurisdiclionibus et redditibus dandis et<br />
concedciidis pivdiclo priori cl ejus prioralui de<br />
Medicino e|us(pie successoribus a prediclo doiiuuo<br />
rege el duce, l'arionc predicii pariagii, parilalis<br />
et pcinuilacionis, conq)osicionis seu ordiuacionis,<br />
cdiicoi'dilcr |irocPsserunt nt, predicii doriiiiii régis<br />
et ducis presidio et polencia , diclus prior ejusque<br />
pi'ioi-aUis prediclus el eorinii laruilia in personis,<br />
rébus, juriiius et aliis suis deveriis lucrentur. El<br />
tandem nobilis vir doininus Joliannes de (jreylly,<br />
Milles jirediili domini régis et ducis, locnmqiie te-<br />
iieris ipsius ddiuiui régis et ducis in ipso ducalu<br />
A(|uilannieet lerra Ageuuensi pro ij)so domino l'cge<br />
el dure el ejus successoribus, e\ |iarle una, el dic-<br />
lus cameranus. uomine et vice abbalis et conven-<br />
lus predicliiruiii , et dicins prior de Medicino pro<br />
SI' el priorain pieilicio, ex allera, compromise-<br />
ROLES GASCONS. [A. R. xnr-ia85|<br />
runl super traclaiida, ordiiianda et fai-ienda dicta<br />
pernmtacione, pariagio seu paritale. composicione<br />
seu ordinacione, in nos, inagislrum lîernardum<br />
Fabri, canonicuni Sancti Severini Burdegale, et<br />
fratrem Guillelmum de Dolnia, sacristain prioratus<br />
de Medicino predicii, proul in quodam inslrnniento<br />
publico super boc facto per manum Guillelmi Mel-<br />
nierii, |)ublici noiarii Medicini, plenius continetiu'.<br />
Unde nos, dicli aibilri, ad requisirionem et ad in-<br />
stanciam parciuni predictarum, prodictum compro-<br />
missum in nos suscipientes, altendenles eciam al-<br />
feclionem el volunlatem quani idem cameraiins,<br />
nomine dictorum abbalis el conventus, et diclus<br />
prior se babere dicebanl ad predicta lacienda et<br />
coniplenda, liabilo super biis nudiiplici el dilijjcnli<br />
Iraclalu adnivirem cum parldius supi'adiclis, rom-<br />
mniiicaloque super premissis plurimoi'um coiisdio<br />
sapieiilum, in nomine l'alris el Eilii el Spirilus<br />
Saucii ,<br />
amen, ordinavinuis concordiler. proul rnle-<br />
rius continetur, videlicet qnod predicii abbas cl<br />
conventus diclus(jue prior pro se el successordius<br />
suis recipianl et admittanl dominum regem et du-<br />
cem . . . , elc.<br />
[A pnrilr de col ciidroil , l'aclc rcpioduil, nuilalis<br />
miitandis, lu loueur du précédeitt, sauf les variiiiiles<br />
iiidi/juéfs ci-après.^<br />
Ailicir a. Et ([uod prediclus dominus rex el dux<br />
in recorapensacionein et precium ' dicte pernuila-<br />
cionis, pariagii seu parilatis, recipiat et admillal<br />
pi'o se et suis successoribus prediclos priorem (>!<br />
j)rioratum de Medicino et successores ipsius ad pa-<br />
riagium, paritatem et commuuioiu'm torius juslicie<br />
et jurisdlcliiiuis aile el basse, mei'i cl mixli iuq>erii,<br />
balliviannn de Medicino, extra terniinos juiisdic-<br />
tionis dicli prioratus , in parrochia dicli loci , el par-<br />
rocbiarum de Pjivisio, de Trinliano. di' Sieuza, de<br />
Casali (irande, de Comalesio, de Tenx et de Sauclo<br />
Sigismundo' et earum perlinenciis, sicul enm dic-<br />
lus dominus rex babet, exceptis biis (pie inlerius<br />
' Ms. parcinm.<br />
' Ces loc.',iiit/!S , situées tout autour de Mézin, sont appe-<br />
lées aujourd'hui : Plavis, Trignan, Siouze, Casau[jr'and,<br />
Coiunialeiv, Teiiv (Cassini)ou Temps ( Klat-niajor) et Saint-<br />
Simon.
[A.R.\tii°-ia85|<br />
|)io lege excipiiuilur expresse; quas ballivius dici-<br />
rmis et vnliiiiiiis cotiipi'eliendi sub uiia, et intel-<br />
ligi sub -Mediciiieasi, sicut distiiiguiiiitur certis<br />
teniiiuis parrochie su|)radicle; ila qiiod prediela<br />
justicia cl jurisdirlio halliviiiriiiii prediolanim de<br />
iVli'dicino et diclarum parrochiarurn siiit eijualiter<br />
per luedium el pro indivise domini régis et ducis<br />
et prions prioratusque piedictoruni , el ornnia cl<br />
siiigida que prcdiclaiu jusliciain cl jurisdiclioiicui<br />
taujfunt vel langere possuiit, sou ab eo dependcul<br />
vei dependere possunt, vel aliquo modo obveiiire,<br />
exceplis taïueu juribus resorti et nppeilacioiiurn. Lu<br />
fni de l'article manque dans la charte de Mêmi.<br />
L'article 5 se lennine parles mots: pertineal |)ro<br />
indivise ad eosdcm regeni cl duccni . cl ad prioreiu<br />
et prioralUMi prcdiclos.<br />
L'article 6 est su/iprimé.<br />
L'article S se termine pur les mots : ita lanien<br />
(juod projjtiT JKic diclo prioralui nuiluni prcjudi-<br />
ciuHi geucretur.<br />
A l'article ly, le nombre dcf sergents mis sous les<br />
ordres du huile du prieur et de celui du roi est cliangé :<br />
et IkiJuIus prioris habcal U-es servienles, et bajuUis<br />
prrdicli doriiini régis iiabcal alios 1res.<br />
Les uriicl's a/, ua et -i-'! sont supprimés.<br />
Article ni. itcrn.cpiod liai sigiilurn conununis<br />
curie Mediritii ,<br />
cujus caracter scu iinpiessio iu nic-<br />
dictalesit sigiuuii rcgis et ducis, el in alia niediclale<br />
|iro priorc et prioralu imago beali Joliaanis liaptislc ;<br />
cl iilterc sigilli erunl : -Sigiiluiu curie Mediciiii'':<br />
cl l'uniia sigilli erit rolunda. Le reste de [article<br />
comme dans l'acte précédent.<br />
Les articles -lô et ù8 sont supprimés. A la place<br />
de l'article a-j on lit simplement : lleui, (jund pre-<br />
coiii/acioncs liant ex pai'tc régis cl prioris nouii-<br />
nalini expresse.<br />
L'article 3t se termine par les mots : lill si forte<br />
alujuod acrrescal, illud rcmaiical inter dictas parles<br />
pro indiviso counnune. VA si baslida, vel caslruni,<br />
vel furnus. liciel de no\o iufia teriuiuos diclarum<br />
piUTOcbiaruiii, cjuod tatu bastiila, caslruni, quaiu<br />
furnus el oninia ad jurisdiclionem pertinencia equa-<br />
liter pcriineanlad regcm cl duccui, et priorem et<br />
prioratniu prcdiclos.<br />
\riiele-i-j. Item, ipiod prioralus possit eniere de<br />
,<br />
HOLES G.\S(:ONS.<br />
^-y<br />
feodo et rcti'ofeodo régis et ducis exIia villaui de<br />
Medicino, iulVa prcdiclos leiininos dirlc ballivic \le-<br />
dieini, usque ad mille solidos morlaiiorum lantuin<br />
in annuis rcdditibus, laïueu solulis ab ulroque de-<br />
bitis deveriis ipsi rcgi et duci; el (|uod prioralus de<br />
reluis sic emplis tenealur solverc veiidas seu capsos,<br />
el facere alia deveria consueta.<br />
L'article 38 occupe la fin de la hemiiraxà 3 jus-<br />
qu'aux mots : cl pertineal lautiini ad priorem el<br />
prioratum prcdiclos. // continue à la ueubiiaxà a<br />
par les mots : iu villa Medicini cl extra, infra lenni-<br />
uos prcdiclos dicte ballivic de Medicin ), qui termi-<br />
nent l'article.<br />
Article ho. Item, i|uod dictus prior el prioralus<br />
prcdiclos babcaul expresse pcdagia universa que<br />
balicnt iu villa prediela, ([uoipio uominc censcan-<br />
luiel in (|uibuscuiuqne rébus consistant, et Icudam<br />
el devciium iu niarelio, el polcstateru liiicraiii dis-<br />
poMcndi de eis, sicut liaclcnus baltiiciuiit; el quod<br />
de gagiis cxinde proveuientibus liabeal rex el dux<br />
mcilielatcm pro pedagiis cl Jeudis atque deveriis non<br />
solulis scu retentis vel l'uratis.<br />
Article h3. Item, quod prior et prioralus ba-<br />
bcaul cl relineant sibijustjuod lialicut in maccliis,<br />
sicut illud pacilice possidenl in presculi; liaiieant<br />
criaui et relineant sibi domos suas, molendina,<br />
bordas, piscarias, \ineas, prala, nemora, leiras<br />
cultas el incnltas, et omnes alias proprielales quas<br />
lenent ad uianmn suani, prout ea possidenl in j)re-<br />
senti; cl
280 ROLKS GASCONS. |A.r..xm°-i2 851<br />
poro l'ueriiil, ol) iloluiii , culpiuii seii iie}jli,
[A. R. ! iî!851 ROLES GASCONS. 281<br />
facialis, ad vos niittimus niagistriim Willelinum<br />
Turnemire', nionelnrium iiostruin. qiieiii niagis-<br />
Iruiii dicte iiionele esse precipimus, onliiianlesciiin<br />
eo tjiialiler dicla nioneta ad ulilitalem nostram me-<br />
liiiscudi valeat, el liberanles eidemrcrtnnisumniam<br />
pcciiiiic do qua predictuni neg-ocium nioiiele valeat<br />
rile agi, et quod idem Willelnuis vobis respondere<br />
s. — 11.<br />
.<br />
teneattir respondere in nostro dominio vel districtii.<br />
Volumus laraen ([u
282 ROLES GASCONS<br />
nostrr Willelimis de Monlp RevfUi pio rquis ad<br />
opiis noslruni emendis liberastis, vos teuore presen-<br />
cium quietamus, volentes quod denarii illi vobis in<br />
vesti'o compoto allocentur. In cujus, etc. T. R. apud<br />
Clarendon. , .xxv. die Augusli.<br />
9'iy. Pro Rei/iiniinio Guillclini de Sobiak'. — Rex<br />
omnijjus ad quos présentes littere pervenerint , sa-<br />
lutem. Scialis qnod concessiimis dileclo nobis Rey-<br />
niundo Ci[u]yllelnii de Sobiak" qnod ipse ([uandam<br />
dnnium fortein de peira et cake et fossatis in lerra<br />
sua infra paiochiam de Sobiak, construeie et le-<br />
vare possil , sine occasione noslri seu nostrorum<br />
quorumcumque ; ita quod idem Reymundus et lie-<br />
redes sui dommii illani, cnni facta luerit, in inanus<br />
niislras vel herediim nostrorum. seu senescalli Vas-<br />
conie qui pro lempore fuerit, vel teuentis locurn<br />
ejusdem, ad niandaluni seneseaili ejusdem, vel<br />
eorum rerlo maiiilalo litlerani ipsoruni delerenti,<br />
reddere teneantur, «piociens idem Reimundus seu<br />
beredes sui super hoc fuerint requisiti. In cujus, etc.<br />
T. R. apud Lindhurst \ .x\h. die Augusti.<br />
MEMBli. 1<br />
'.J50. Pro piiorc Grniidîmoiileiisi. — Rex senes-<br />
cailo suo Vasconie, saiutem.Ex parte religiosi viri,<br />
priori.s Grandimonlensis'', nobis extitil sn|)piicatum<br />
quod, cuni quidam fratres ordinis sui Grandiuion-<br />
tensis , lanquam inobediencie liiiia religionis semita<br />
recedentes, eideni priori inol)edientes et rebelles<br />
existant, domosque suas sue jin-isdiclionieldisliiclui<br />
nostro existentes conira voluntateni et ordinacionem<br />
ejusdem prioris tenere et dispensare nilanlur, bona<br />
eorum diripientes et in pravos asus consumenles,<br />
atque . oiiini religionis honestate contempta , per ler-<br />
rani iiosti'aui cum arniis evagantes, rapinas et vio-<br />
lencias ninltus eidein prioi'i el l'ratribus sibi obedien-<br />
libus ac eciam pluiilius aliis inférant inq)udi'nter,<br />
' Publié<br />
p. .-il.<br />
dans les Archives historiques de la dirondc, l. VIII,<br />
- Sauviar. ((iironde, arr. el c. Bazas).<br />
' Lindbursl, comté de Nollingham.<br />
' Pierre de Causac, prieur de Gi-aiiHmoiil , laSa-iago<br />
( Gnlliu christ. , t. Il , coi. fi5i ).<br />
.<br />
|A. R.XM1°-I9851<br />
et nudta majora et enormia conentiu' conuniltere,<br />
in religionis scandaiuni el Ecdesieobprobriunisem-<br />
piternum, nisi per poteslatem iiostram eorum re-<br />
beilioni et malieieobvielur, nos super hoc apponeie<br />
remedium curarenuis, presertim eunianlecessoribus<br />
nostris, regibus Anglie, predirlusordo quadara pre-<br />
rogaliva dileclus, donis et elemosinis, prout idem<br />
prior recognoscit ,dotatus fuerit et ditatus; verum,<br />
quia nos ad defensionem tocius religionis et Ecclesie<br />
et specialiter in polestate nostra existencium ex<br />
reginiino nobis commisso recognoscimus nos as-<br />
triclos, et dignnm estut. quos tinior Dei a nialo<br />
non revocal, penasaltemcoherceat lemporalis, vobis<br />
et omnibus ballivis nostris in ducatu Aqnitannie<br />
constitutis lenore presencimn injunginnis et man-<br />
damus ni, si quos laies arma porlanles cuin habilu<br />
vel sine habilu vol bona earuiudem domoruni sur-<br />
ripientes el conira ordinacionem ordinis el nianda-<br />
tum seu volunlatem ejusdem prioris irreverenler as-<br />
portantes inveneritis . vel de hoc vobis ad inslanciam<br />
ejusdem prioris conslare polerit in jurisdictione nos-<br />
tra ,<br />
eapialis seu capi facialis eosdem predicto priori<br />
restituendos , ut secundum Deum et slatula ordinis,<br />
per ejusdem pi'ioris circumspectam providenciani.<br />
juxta ilelictoium suorum merila puniantur. in cu-<br />
jus, etc. Datnm apud Seleburn', .vj. die Augusli.<br />
951 .<br />
Pro Adelbcrto ,filio Adelbcrtr. — Rex con-<br />
slabulario casiri .sui Rurdegale, salutem. Cum du-<br />
duni, pro laudabili servicio quod Adelberlus' Pie-<br />
posilus. miles, nobis impendil,concessprimns eideju<br />
decem marcas amuiascapiendas pio cusluma nosira<br />
burgensium Rurdegale, donec sibi de marilagioali-<br />
(pio velwarda provideienuis, ac idem Vdelbertus ,<br />
cui maxima pars feodi hujusmodi a reiro fuil, dum<br />
vixit, diu est, in fala decesseril , vobis mandamus<br />
quod , scrutalis roinlis de memoiandis vestris vele-<br />
ribus in cuslodia veslra exisleulibus, Adelberlo, lilio<br />
predicli Adelberli, et execuloribus ejusdem Adelberli<br />
' Selbonie,<br />
comté de Hants. Le Cakndar of patent roUs<br />
n'iiidic|uc que Wooimerpour le séjour du roi le 6 août 13>
(A.R. xiir-ia8ii]<br />
de aiTcragiis predictis que sibi debeb
28/1<br />
Gai-sio vobis super hoc exhibebit. Datnin apud<br />
Wyntoniam , ut supia.<br />
955. Adinic jiro codem Gtirsionc. — Rex rlilecto<br />
cl liileli suo Jolianiii de Greilliaco, senescalld suo<br />
Vasconie, saluteni. Cum assignaveiimus diieclos<br />
clericos noslros, magistros Reymtuidum de Ferar. et<br />
Bernarduiu Ff'abri, ad donacionein quam dilectus et<br />
lidelis noster Garsio de Marcliia dudum nobis fecit<br />
de jure quod sibi cnmpetebat raeione lestameûli<br />
Gat'hie, quondani domine de Thalomone, uxoris<br />
sue', et conmiodum quod ex facto suo hujusmodi<br />
habuimus plenius intuenduni, et ad providenduni<br />
eidem de com|)ensacione débita vice nostra, prout<br />
spcnndiim discrecionein suaui videriol fiicienduui,<br />
viiliis mandamus quatinus provisioueiu seu assigna-<br />
cionem quani proi'ati Ueyniuudus et Bernardus<br />
iliclo Garsioni ex causa predicta loco nostri duxe-<br />
rinl faciendani, latani liabeutes, ipsuni Gaisiourm<br />
pi'ovisione seu assiguacione hujusmodi gauticie<br />
libère pennillatis. Daturii ut s".<br />
!)5G. Rex diieclis clericis suis niagislro Rey-<br />
muiido de Fl'erar. et Bernardo Fl'abri, sahilem.<br />
Cuiii leiieaimu- donacionein (juam diicclus et lideh's<br />
nnster Garsio de MarcUia dudum nobis fecit de<br />
jure quod sibi conqielebat raeione testainenti Ga-<br />
chie, (juondam domine de Thalomone, uxoiis sue,<br />
niutua vicissiludine'' et grato munere compensare,<br />
assignavimus vos ad douacionem quam dictus<br />
' Voir<br />
' Ms.<br />
plus liiiiU n°' 73a et 807.<br />
viacitudine.<br />
ROLES GASCONS,<br />
I<br />
j<br />
j<br />
[A.R.xni'-i985]<br />
Garsio nobis inde fecit et commodum quod ex facto<br />
suo hujusmodi habuimus plenius intuenduni , et<br />
ad providenduni eidem de corapensacione débita<br />
vice nosira, vobis mandantes quatinus, premissis<br />
diligenli meditacione ])ensatis, quod sic liberalitate<br />
graluila nobis fecit eidem rcuuineracione condigna<br />
loco nostri, prout secundum discrecionem vestram<br />
faciendum esse videbilis, coinpeusetis. Mandavinius<br />
enim senescallo nostro Vasconie quod provisioneni<br />
quam dicto Garsioni per assignacionem
XI<br />
ROTULLS VASCOME<br />
DE \>>0 RECM UKGIS EDWAHDI I 01 VKTODIXIMO^.<br />
9ô8. Pro maffislro Bonetio de Snxclo Quintiiio.<br />
— lliîx Rpyiimndo de Mirallo, ronslnbulario suo<br />
Uiii'dc^ylc, saliiteni. Maiidaiiius votiis
SSC)<br />
lui' oiili'iii o\ in ]i(issessiono pacilira prrdii-toriim<br />
nemoriira reducatui-, nec impodiatur de ciHeroquo-<br />
niinns dicliim |)asclierium et lierbagium recipere<br />
vnleat, sicut consnevit. Uiide vol>is mandaimis qiia-<br />
tinus super premissiscmn ballivisdiclorum loconini<br />
et aliis per quos veritas melius seiri poterit, inqiii-<br />
sila dili[;enciiis veritate, premissa restitui et emen-<br />
daii. pioiit seciindiini justiciam expedire videritis,<br />
faciatis. Dalum ut s'. Per eundeni magistrum B.<br />
962. l'ro liomiiiibus deKynsnk , de Sriinco , etc. —<br />
Rex senescallo sun Vasconie , sa)utem. E-i parte liomi-<br />
iiuni noslroruni de Kynsak', de Senaco', de Podio<br />
' Solaz el de Canlalupo ' uobis extitil couquerendo<br />
inonslialum (jiiod, cuni fidelis nosler Reymundus<br />
de Boglon'', miles, predielos liomines et nunnullos<br />
alios de terra iiosfra super alta et hassa juslicia<br />
quain in predictis liominibus asserebat se babere,<br />
impeleret in judicio corani vobis, vos, racione ou-<br />
jusdani litière a curia nostra optente, in qua vobis<br />
niandabatur ut super predicla jiisticia faeeretis in-<br />
quiri verilateni , secundiini tenoicni litterarum Luce<br />
de Tauy, (juondam senescaili nostri Vasconie, jani<br />
defuneli, ad inquisicionem faciendam sn[)er ])re-<br />
missis, eisdeni boniinibus minime consencicnlibus,<br />
immo expresse conlradicentibus, in eorumdem ho-<br />
niinum prejudicium et dompnum non niodicum<br />
])roressislis; unde, cum [non] sit intencionis nostie<br />
nec consiietuibnis Vaseonieut, sine consensii predic-<br />
lorum homiuum et aiiorum omnium quos causa<br />
bujusmoiii taii;;ei-e polest, iiiipiisicio lieri debeat in<br />
premissis, vobis mandanuis qualinus ab bnjusmodi<br />
inquisicione. in qua predicti bomines se minime<br />
supposnisse dicuntur, desistatis et desisti faciatis to-<br />
labter, nec racione ejusdem inquisicionis sine oon-<br />
sensu predictorum hoininum in aliquo proeedatis,<br />
l'acienles nicbilominus eideni niibti justiciam secundum<br />
toros et consueludines terre noslre Vasconie,<br />
si per viam ab'am ordinariam ab eodem milite fue-<br />
ritis rei[uisiti. Datum ut supra. Per eundeni.<br />
' Quinsac (Gironilo, .irr. liordeaux. c. Crcon).<br />
" Cénac (ibid.),<br />
' Non identifié.<br />
' Canleloup, près de Gradigiian (Gironde, c. Bordeanx)?<br />
' Bouglon (I>ot-et-Gaionnc, arr. Maimande).<br />
ROLES G ASGONS. [.A.H.Mv°-ia86|<br />
963. Pro Gnillfirilo île La Laiiiule. —• Rex<br />
ri^li-<br />
giosoviro abbaliSancii Maurini el mnjjislro Bonetto<br />
de Sanclo Quintino, clerico suo, salulem. Monstra-<br />
vit noliis Gaillardus de La Launde, valletus nosler,<br />
qiiod, cum Wiilelmus Erainerici, civis Burdegale,<br />
tenens locum senescaili nostri Vasconie in Bnrde-<br />
gjalensij, domum seu foi-taliciura dicli Gaillardi<br />
vocatum La Brede ' cepissel ad manura noslrani,<br />
racione ciijusdam liomicidii in Burdeg[alensi] per-<br />
pefi-ati, eoilem forlalicio in manu nostra existenle.<br />
Micbael île Ffu[l]clieriis^, prepositus de Insula in<br />
Ai'vano et de Landirano ' pro dileclo et fidelinosfro<br />
Jobanne de Groilliaco, domino dicli caslii de In-<br />
sula, pro indiviso cum aliis ])arcionariis suis, una<br />
cum quibusdam complicibus et malefactoribus ad<br />
dictum l'ortalicium veniendo cmii armis, violrnler<br />
ceperunt, dirruerunt blada. vina, armaluras, lec-<br />
tos, superleclilia et alia bona ibidem existencia as-<br />
portaverimt ete(iamconsumpserunt,necnon nennis<br />
et alias arbores domeslicas iiicideiiirit, alia danipna<br />
quanqilurima infcrendo; que onniia estimât duo<br />
milia librarum monete currentis, in ejusdem Gail-<br />
lardi prejudicium non modicum et jacturam, pclens<br />
premissa omnia a nobis tanquam in manu noslia<br />
posita sibi integralilcr reslilui et eciam emendari ;<br />
unde, cum tam énorme factum et nobis prejudi-<br />
ciale remanere non debeat impunilum , vobis man-<br />
danuis lii'miter injungentes quatinus, vocalis qui<br />
l'uerint evocandi, rlistincte el diligenler iiiquiralis<br />
per (pios dictum l'ortalicium captum luit el dir-<br />
rutum et bona asportata, et (pie, el quaiili vainris<br />
seu estimacionis ei'ant danqma ibidem dala el bona<br />
predicta, et si predictum fortaliciiim Uiuc eiat in<br />
manu nostia. quando dicla ilampna dala luerunl.<br />
vel si lorlalicium oïdem Gaillardo vrl niandalo suo<br />
luerit reslitutmn . et de omnibus aliis circumstan-<br />
ciis que dictum factum langere possunt, et eciam<br />
de armis (]ue et per qiios fuermil porlala iliidem,<br />
et de nominibus armalorum; et super biis que de<br />
premissis invencritis com[)elentem emendam l't<br />
satisfactionem plenariam tam nobis quam eidem<br />
Gaillarde fieri faciatis, secunduiii quod discrecioni<br />
' Labii'He près Bordeaux.<br />
,<br />
- Viiii- plus haut n" 8ô(|.<br />
' Ms. Diliiiiililmio. Cf. le n" 9-27.
[A. R. xiV-ia86]<br />
vestre vidfibilur expedire. Precipimus piiim senes-<br />
callo nostro Vasconie et oiiitiilnis baliivis t't sul)ditis<br />
nosliis, et eciarii otiinilnis qnniurii iiiloi-cst, ut iii<br />
uniiiibus que ad preiiiissa pertinent vnbis pareunt<br />
et inlcndiiul; et si lorte id per vos eriicnilari non<br />
rontigorit, inquisiciononi distincte iartani super<br />
preinissis sub sigiilis veslris iaclusani nobis fideli-<br />
ter reinittalis. Datum ut supra, l'er eundein.<br />
'.16 'i. Piv Greijui-io de liolcenle. — liex niajori<br />
Burdojjale, salnten). Monstravit nobis Giegorins de<br />
lîokesie, rivis nosler Londonio', (jund, cuni Pelrus<br />
Vigorii, fivis Uiirdefjaio, tcneretur eideni Grejjorio<br />
in se\aginla toncilis boni vini , de rentnni loncllis el<br />
(bialins pipis vini tpios idem Pelrus eidem tîrego-<br />
l'io sub cerla l'ornia vendiderat, ipios c|uiden) scxa-<br />
ginla lonellos, et eciara deceni lonellos vini pro<br />
expensis et dampnis que idem (iregorius pio de-<br />
ieclu solurionis jiredielorinji ceutuni tonellorum<br />
vini fecerat, idem Pelrus se reddilurum et solutu-<br />
rnin eidem (îrejjoi'io vei l'jus mandnto aptid Loti-<br />
doniam liona liile promisil, vcl pro quolibet lonelio<br />
vini rcdderc quadraginla solides el i[uadraginla<br />
deriarios slerlin;;nrum eidoni Gregorio l.ondonie,<br />
si in solucione predictorum sexaginta et decem to-<br />
nellorum inb-a rertnm tempus lacienda dcliceret,<br />
prout in lilteris sigillo nostro currente in Burdega-<br />
lensi conlinelur, idem Pelrus premissa roniplere<br />
non curavil. Quaro petit idem Gregorius qiiod eun-<br />
dem Peti'um Vigerii compelli lacinmus ad coniple-<br />
metitnm |)remissoruni. Kt ideo vobis mandamus<br />
lirniiler injunjfendo quatinus eundeni Pelrum per<br />
ca|)cioneiu bonorum suorum in dislrictu nostro<br />
exislencium distringatis ad premissa complenda,<br />
seculidnni predictarum nosti'aruni conliiienciani<br />
lilleranun. El hoc ita effectnalilcr conq)leatis, ne<br />
idem Gregorius ob defectuni vestruni ad nos pro|><br />
1er hoc recurrere (onq)ellatin-, et nos inateriain non<br />
habearaus liceoeiandi predictutn Gregorium ad<br />
dislriclionem super bonis meicatorum Burdegale<br />
faciendam. Datum ut supra. Per eundeni.<br />
' Voir<br />
965. Rex senescallo sno Vasconie, salutem.<br />
plus haut n' 798.<br />
ROLES GASCONS. 287<br />
[Répétition littérale du numéro précédent, moins<br />
feï trois dernières lignes, depuis et nos materiani<br />
jusqu'à faciendam.]<br />
'.)G6. Pro Maltico de Colmnbariis. — Rex dileclis<br />
et lidelibus suis senescallo suo in duc;itu Aquilannie<br />
el majori ac juralis Burdegale, qui nunc sunt aut<br />
pro tempore fuerint. salutem. Cuni Arnaldus Rey-<br />
mundi de Solerio, Raymundus de Sauuhac, Guil-<br />
lelinus Dacra et Arnaldus Reynuuidi de Arpiis te-<br />
neanlur in ccntum el novem libris slcrlingorum ex<br />
causa mntui dilecto servienli nostro, Malheo de<br />
Gohuiibariis, prout in litleris ipsorum sigillis si-<br />
gnatis plenius continctur, ac idem Matheus nobis<br />
sit necessarius non modicuin ad serviendum lu hos-<br />
picid nosiro de ollicio hotellarie ad quod iioscilur<br />
ilepulalus', propter (pnid vacare non potesl ad re-<br />
[jelicioneni debitisupradicd, noienles ipsum damp-<br />
nuin sustinerc occasioiie nostri servicii, de quo<br />
debel ])ocius conunodum reportare, vobis preci-<br />
pietido mandamus (jualinus iiltornalutn vel p.rocu-<br />
ralorem suum cpicm conslitnel de predictis debito-<br />
ribus vel aliis ad rc'peti'ndurn predicluiii debilum<br />
atlmiltalis loco ipsins , maxime cuin dicluiii debilinn<br />
non solum solvi debeat dicto Malheo set cuicumcpie<br />
dictas liUeras deferenli, ut continclur in ipsis, tan-<br />
tnm super hoc facienles quod idem Matheus vel<br />
suiis atlornatus non cogalur ad nos oh' vestrum<br />
defcctum habere i-ecursum. Datum ut supra.<br />
967. Pro Guiltelnto Ariialili de Sescus. — Rex di-<br />
lecto el (ideli suo Johanni de Greyily, s.'nescallo<br />
suo Vasconie, salutem. Quia volumus quod Gwyl-<br />
lelnuis Arnaldi de Sescas\ valleliis nosler, pro bono<br />
servicio (piod nobis impendit, (•uslodie ballive Bei-<br />
lomontis* et La Lynde' aliis preleratiu', \obis man-<br />
daijius quod ballivani jliam cum suis perliriericiis<br />
onmibus eidem (iwillehno nostio nomine commit-<br />
' Ce<br />
pcisonna|;c est en ctlH souvent inentioiiné dans lo<br />
Calendar 0/ patent rotbt. Voir plus liant n '<br />
.'i-j , il-jj, elr.<br />
' Ms. in.<br />
^ Saiiit-Maitin-de-Sescas ( Gironde , arr. la l'u ule , e. .Saint-<br />
Maeairo).<br />
' DeauuiOMt (Dordoi;ne, arr. Bergerac).<br />
' I.aliiidc (idid.).
^88<br />
latis ((uaiiidiii nobis placueril custodiendani , ita<br />
(|uod indu facial et respondeat sicut ipse qui baili-<br />
vam illain ultiiiio lenuil inde facere et respondere<br />
1)10 suo teinpore consuevit. In ciijus, etc. T. R. a])ud<br />
Wodestok. , .xj. die Maicii.<br />
968. Pro regina Aiiglie, maire régis. — liex<br />
omnibus ad quos, etc., salutem. Sciatis quod con-<br />
cessimus pro nobis et beredibus nostris, consilia-<br />
riis et custodibus quibuscumque, si de nobis, quod<br />
absit, biimanitus contigerit, herede nostro' infra<br />
ptatem existente, karissime niatri nostre Aiianore,<br />
regine Ang-He iliustri , oinnes assignaciones quas<br />
niiiic babet in custumis nostris Burdegale et cas-<br />
(runi (le Sancto Makario " cuni pedagiis et aliis per-<br />
tinenciis suis, et pedagio Maremaude '<br />
cum<br />
suis<br />
|)ertinenciis cum onmi iiilegritate, sicut ea nunc<br />
tenent, babenda a die craslino sancti Miebaelis,<br />
anno Doinini .ni°. .ce", octogesimo seplimo, usque<br />
in duos aanos proxime sequeates et plenarie com-<br />
])letos, pro deccni nùbbus marcarutn in (juibus ei-<br />
dem nwlri nostre tenemur ad testameutum ejus-<br />
deni inatris nostre, juxta ejus voluntalem per se<br />
seu assignatos aul executores lestanienti sui pre-<br />
' Edouard I" avait eu de sa femme Aliéner de Castille,<br />
épousée en iihk {Uôles frascons, t. 1, Snppléjuent, p. o),<br />
douze eufanls, dout quatre fds. De ces derniers , un seul vi\ait<br />
eiicoïc en ia8IJ, Kdouard, né à Carnarvon le a5 avril i984,<br />
le futur Edouard II. Voir le tableau généalogique à la fin du<br />
t. IV de R. Pauli, Gvschichtc von Eiifrlund (i865).<br />
' Saint-iMacaire (Gironde, arr. la Réole).<br />
' Marmande (Lot-et-Garonne).<br />
IIULES GASCONS. [A. R.xiv°-i2 86]<br />
(bcti, in qtiocuraque statu fuerit, perficiendum.<br />
In cujus. Ole. T. li. apud Langel., .xx. die Aprilis.<br />
969. Pro Bomjone, Judeo Burdegale, et fratre<br />
suo. — Rex constabulario Burdegale qui pro tein-<br />
pore fuerit, salutem. Cum de sexcenlis et decem<br />
et novem libris et decem et septem solidis et un-<br />
dccim denariis monete burdegalensis quos frater<br />
P. Xanccii. [de] ordine fratriini Minortim, et Ge-<br />
raldus de Risona, clericus, executores (estamenti<br />
magistri Ade de Norff. , Boniony, Judeo Burdegale,<br />
noQiine dicti Ade, debebant, do qua suiiima pro-<br />
dictus inagister Adam trescentas, quaterviginti et<br />
undccim libias posait in expensis venerabilis patris<br />
R., Batboniensis etWellensis episcopi, et dilecti et<br />
lidelis nostri Ottonis de Grandisono, pro negociis<br />
nostris in partibus Vasconie existenciuin. adhuc<br />
ducente et undecim libre eidom .ludeo restent red-<br />
dende, ut pro certo iutelleximus, vobis mandanius<br />
quod, si vobis constare poterit ita esse, tune, re-<br />
tentis et dani|)natis prius lilteris ])aleiilibus predicto-<br />
rum execuloruni, totalem peciniie smnmani contin-<br />
geutibus, quas predictus Judeus inde liabet, oideni<br />
Judeo predictas ducentas et undecim libras monete<br />
burdegaiensis sine dilacione persolvi faciatis, vel<br />
salteni easdem ducentas et uudeciin libras predicto<br />
Bonioni et Isaac, fi-atri suo, in Arma sua viginti<br />
marcarum quas singulis annis, juxta tenorem carte<br />
nostre eis inde facte , vobis solvunt, ailocetis. Et nos<br />
pecuniam illam vobis allocari faciemus. In cujus , etc.<br />
T. R. apud Westmonasteriimi, .xxv. die Aprilis.
XII<br />
ROTULUS VASGOÎNIE<br />
DE .\N>'0 REG.M REGIS KinVAlilU I DKCIMO SEPTIMO.<br />
MEMRH. l6.<br />
970. Pro lleymundo Martini de Saiicto Pclro,<br />
cive Burde/fale'. — Ili'x oniniLus ad ([tios, etc.,<br />
snliitcrii. Sciatis (|iin(l vnlumiis, conccdimus et liceii-<br />
ciam damus Hcymiindn Martini lic Saiiolo Petro',<br />
civi Burdqjale, ul possil conslruere seu oonslrui<br />
fixerfi f(Jssaliirii, sivp nlvcuiii aut aquc incaliiiii<br />
qui viiljjarilor in partilius illis dicilur /foyssi^, ah<br />
arlifja scii terra sua quani habctapud Trcjfcl, juxla<br />
niafifnum iter qiio ilur a |iortu do Tre(jet ad nonius<br />
de (liprcsso iii traviMso dicli ilineris, us(|uc ad rs-<br />
Icrium (|uod est interterrani Guillolmi Martini, lilii<br />
quondani Willelnii Martini, et Willelnii de Monte<br />
Hcvelii, niilitis, ex parte nna , et |);dudeni Bcrtrandi<br />
do Podcasnco, niilitis, et Gnillelnie, lllic quondani<br />
' Publié dans les irchivcê hitloiùiuct de lu Gironde, I. X,<br />
p. 107.<br />
' Sainl-Piorrc, paroisse do Bordeaux ( Ilaureiu , flccAirrc/irs<br />
ê:ir la vilt- volens tratisirc<br />
eques vel pcdes, seu cum carcctis aut brocis, valeal<br />
pcrpetuo nocle dieque'transiluin perinde liabere<br />
liberum et scciirnm , et quod idem Hevmundus<br />
Martini et sui licrcdcs tcneanlur emeiidam facere<br />
com|)elenlem cuicumtpie impedimentnni vel danipnum<br />
aiiijuid in lutiirum pacienli, racioiic vel ocea-<br />
sione operis antedicti. Que oinnia et sinjfiiia ni<br />
dicta siiut vulumus et roncedimns lieii, ([iiuiitimi<br />
in nobis est et ad nos perliiiet, sine injiiiia [vel |<br />
prejndieio alieni. In cujus, etc. Datum apud Con-<br />
datniii prope Levbornaiii, dnodecinio die Jniiii<br />
(.289].<br />
971. De ijenerdli allornameiilo. — Jobannes,<br />
prier l.cvvensis ', liabet littcras régis de {jenerali<br />
attornamento sub nomiiiibus l'ratris Pétri , prioris<br />
' Lcwcs, comté do Sasset. Jean rdo Avinonn est nommé<br />
par I)ii;;dalc ( Monatlion, t. V, p. .7 ) après laS'i. Il est men-<br />
tionné plusieurs fois dans le Calendar nf patent roUs.<br />
f »iE s*rio»»ir.
290<br />
Sancto Elene de insuja Vieta \ el Johannis de<br />
Heyno^ eapellani, diiraluras per quatuor annos<br />
nini clausula frpresenlesi:. T. R. a])ud Gardani in<br />
l'onlivo', spcundo die Auausli.<br />
972. De protrctioiic. — Idem piior Laljet litle-<br />
ras régis de prnteclione sinqiliciter sine elausula,<br />
per euiidem tenuinuin, ut supra. In cujus, etc.<br />
T. ul supra.<br />
973. Pro Arimtdo Giiillcliin tie Seiisaco''. — lîex<br />
omnibus ad (pios , etc. , salutem. Noveritis quod da-<br />
inus et concedinms, ([uantum ad nos pertinet et<br />
pertinere deliet, pro nobis et heredibus et sucees-<br />
sorilnis iiosliis, ArnalilotiuilielmideSensaco et suc-<br />
cessoribus suis Hceuciam construendi domuni juxta<br />
murum civitatis nostre Aquensis\ qui ad[li]eret<br />
portali ejusdeni civitatis, qui dicilur porta clusa,<br />
ad dcxteram ])arleni a parle intcriori, et supra murum<br />
eundem, videlieet in donio, plalea seu solo,<br />
etturri quefuernntGuilIcbni lieymtindi dicti liarre<br />
Vinhe , det'uncti , continuando us([ue ad murum pre-<br />
dictuni, et in rauro ipso et turre predicta, duiu la-<br />
men optineat voluntatem illorum quorum modo<br />
suntdomus, ])latea, solum et lurris predicta; ita<br />
tamen quod ilia via seu luella que nunc est inter<br />
ipsam domuiu, platcam seu solum, et dictum mu-<br />
rum, ejusdem anqilitudinis diniitlatur, mutetur, et<br />
sit inter donnmi" monaslerii Dei Ville' ibi conti-<br />
gua[m] et doinuin , plateam et solum sepius nomi-<br />
nata, qu:iHs ainplitudinis est juxta murum predic-<br />
luin, Miandantrs senescailo nostro ducatus predicti,<br />
preposito A
[A.a. \vii°-i9 89]<br />
RÔLES G<br />
lius inliiljcmiis ne de celero manns veslras extenda-<br />
tis ad oblaciones prediclas, sed cas capellano dicte<br />
ecclesie libère (liniillalis, et de perceptis oxinde per<br />
vos, dicluin Ainalduin, vel alium, vestro noniine,<br />
post deterininacionem diele inquesle laliler compo-<br />
nalis ciim l'elro prediclo, cjuod raerilo sit exiridc<br />
contenlus. Datum ut supra.<br />
97 r>. Pro Armhlo de Gnra.iloiic' , milile. — Re\<br />
constaLulario Bui'dejjalo et receptori reddituiiri) siio-<br />
rum in Agenesio, ac omnibus aliis ad quos, etc.,<br />
saliitem. Sciatis tpiod, attendenles {jrala servieia<br />
nobis iinpcnsa per diicctuin nostrum Arnuiduin de<br />
Gavastone, nùliteni, et sincère dileclionis aiïecluni<br />
quem Ciarenuinda, dicta domina Marciani ', (|non-<br />
dani iLXOr sua, ad nos habnit duin vivebat.danius<br />
et ronccdimus eideni Amaldoad maritaurlani liliain<br />
suarn sexcentas iibras arnaldensis inonele, vobis,<br />
conslabuiario et iTceptoril)us prediclis, et vestruin<br />
cuilibet (iniiiler iiijunjjcntes ut, noinine nosiro et<br />
sicut ad opus nostrum, nulla mcncionc facta ib'<br />
dono predicto, taciatis levari de recblitibus et le-<br />
neuientis Bcrnardi de Reviniiano, doinicclli, dn-<br />
niini pro parle de Buseto^, iilas sexcentas Iibras iii<br />
29^<br />
|iiitis vel nosliis subililis tenehanlur. In ciijas,elr.<br />
Daluni ut siipra.<br />
!)79. Pio licrmmlo de Bcvynhano , domkcllo.—<br />
Ro\ omnilnis ad cjuos, elc, salutem. Scialis (jiiod,<br />
snkilis iinbis seu conslabiilario Burdegaie aut rf'ce[)-<br />
lori reddiliiuiii noslroruin in Agenosio per Bernar-<br />
duni de Revinhano , domiccllum , dominum pio parte<br />
de Biiselo<br />
', sexcentis iibris ai'naldensis nionete, in<br />
qiiilms iiobis tenctur racione transgressionumcom-<br />
iiiissaruni ])er ipsuni contra capellaiium d'Ambru IIS ",<br />
diocesis Agennensis, frangendo securitatem quam<br />
in «iria nosira Agennensi dederat capellano pre-<br />
dirto, et eciani contra prioreni dicli loci de Buselo,<br />
ipsiiin in extremis Jaborantem faciendo eici et por-<br />
lari de sua caméra ad eoclesiam ejnsdem ioci , u'ui<br />
inox ex|)iravil , et bona ipsius prioris capiendo et,<br />
proiit sibi placiiit, diripiendo et dissipando, in coii-<br />
lemplum justicie et jurisdictionis nostre, fractio-<br />
nein pacis et grave prejndicinm abbatis et conven-<br />
lus Sancli Severi, ad quorum monasterinni spcctarc<br />
noseitur jirioralus |ire(licliis, easilein transgressio-<br />
nes, quaiitnin ad nos ])eiiiiiet, dicio Bernardo et<br />
suis peniliis remitlimus el (|uilanuis, et de mille<br />
cenlnin bbiis nobis adjudicalis racione tiansgressio-<br />
niim prediclarnm ipsum Beriiardnm el siios fore<br />
vobnnns iiberos et qiiietos, soiulis, ul dictuiu est,<br />
sexcentis Jibris predictis, cum resiiluas (piingenlas<br />
sil)i rcmiserimus de gracia speciali. In cujus, etc.<br />
Diiliini ut supra, primo dieAugusli.<br />
980. Pro liomiuihus rccijiieidiliiis Icrrum in fo-<br />
rcsla Bimkifak^. — Rex dilectis el fideiibus suis<br />
llerio de Engolisnia , conslabniario Bnrdegale, et<br />
Eiie Carpenlarii, civi Bnrdegale, sahiteni. Sciatis<br />
(juod voiumus et concediinus ut onmes et singnli<br />
qui acceperunt vel accepturi sunt de foresta nostra<br />
Burdegaie, sint onnnino liberi et quieti ])er trien-<br />
niuiii continuum a die ipsius accepcionis conipu-<br />
tauduni , de septiraa parte fructuum excrescenciuin<br />
in foresta et terris per ipsos receptis, que septima<br />
' Voir plus haut n" 975.<br />
^ Anibnis (Ijot-et-Garomic, arr. Nérac, c. Damazan).<br />
•* Publio dans tes Arclikus Irstoriqnes de la Girondr<br />
l. Xltl.p. 3ia.<br />
^<br />
ROLES GASCONS,<br />
[A.R.xvii'-iaSgJ<br />
pars nobis eiat deliita sccundum conlinenciain jiac-<br />
lionnm nostro noinine initariim cum ipsis, dnin<br />
lamen caveant snflicienter, in modo et forma quibus<br />
noveritis expedire, quod infra dictuin triennium<br />
extirpent seu faciant exlirpari et redigant seu re-<br />
digi faciant ad culturam quod acceperunt vel ac-<br />
cepturi sunt de foresta predicta, et quod pactiones<br />
predictas super accepcione predicta initas vel in-<br />
eundas in aliis omnibus compieant et observent;<br />
qnas pactiones voiumus ratas et gratas in omni-<br />
bus permanere, excepta remissione fructuum tricn-<br />
nii antedicti. Datum ut supra.<br />
981. Profratribtis PreiJiaiton'biis opiid Morlaiium<br />
commorantibns. — Rex prepositis snis Aqnensi ' et<br />
Sancti Jobannis de Sordua^ qui nunc sunt vel pro<br />
lempore fucrinl, salutem. Inlelleximus quod vicc-<br />
comes Avortensis ^ quondam ordinavit in sua ul-<br />
tima volunlale de restilnendis quin((uaginta Iibris<br />
morlanoruin cuidam burgensi seu qniliusdam bur-<br />
gensibns de Morlanis' nunc defuncto sive defuiic-<br />
lis, a (pio vel quibus ipsas quinquaginta iibras ex-<br />
torserat minus juste, et poslmnduni fuerunt legate<br />
eedem quinquaginta libre fratribus Predicatoribus<br />
ville de Morlanis predicte, quas viceeomes Avorten-<br />
sis, qui nunc est, dictis fratribus, quamvis plnries<br />
reipiisitns, leddere contradicit , unde vobis et ves-<br />
trum cuilibet firiniler injungendo mnndamus (pia-<br />
tinus, si vobis conslilerit de ])remissis, coinpella-<br />
tis vicecomitem predictum per capcionem omnium<br />
bonornm suorum ad so!vcn
[A.R. wir-iaSg]<br />
nescalio ducatus Aquilannie , et Iterio de Eugolisma<br />
constahiilaiio Biinlefj^ale, salutein. Mamlaiiius vobis<br />
ut, si per diligeutem aprisiaui per vosvd \eslruiu<br />
alleriim faciendam irivoncrilis Pelnim Lamberti',<br />
civem Burdegale, et ejus locum ac homiiies do<br />
Bosc GuermoQ ^ fuisse de juridisdiclione et jusli-<br />
cialu nostro, racione conununie Burdegale vel se-<br />
nescailie Vasconie aul prepositure noslre Linbrarie<br />
Burdegale, a quadraginla aunis et cilra,ct non de<br />
jurisdiclioiu; aul jusliciatu de lilaukaf()id\ ludio<br />
modo sustineatis castelJanuin de Biankaford aliquam<br />
jurisdirlioneiu vel jusliciatum ijueincumtpie<br />
exceieere iu l'etriuii prrdictuiii vel loiuni suuiu aut<br />
homines antedictos, set eos custodiatis et luanule-<br />
nealis in stalu suo in quo liactenus extilerunl. Da-<br />
tuni ul su|>i'a.<br />
983. Pro eoilem Pciro Laiiibcrll. — Bex dilecto<br />
cleiiro suo, ileriode Engolisma, constnliulario Bur-<br />
degale , saiulem. Volumus et vobis mandarnus ul<br />
cxaniinrlis diligenler verilaleiu su[)or (pioilaui dé-<br />
bite ducenlaruMi sexaginla septcm luarcarurn sler-<br />
lingoruin, pro quo Bupiialus Laniberli, pater<br />
Pftri Laiulierti , el (piidam alii rives Burdogali;,<br />
dudum lidejiisscruiit et se debilorcs principales<br />
coustitueruiit pro (.iuiileliiu) de Buell. , tune se-<br />
neseallo Vasconie ', duni i\it ad levanduin obsidio-<br />
neui de Saltu ^ pênes (piosdam alios suos concives<br />
et super eo (juod diclus Petrus asserit se rede-<br />
niisse pro dicta lidejussionc de quarla parte debili<br />
supradicli; et quod super hoc invenerilis nobis in<br />
scriptis quaincito polerilis per ipsuni Petruiu vel<br />
suuni nunciuni significare curelis. Datum ul supra.<br />
98^1. Pro Guillelmo Reymundi tic Miro Monte,<br />
canonico Vasatensi. — Rex eidem Ilerio, saluteni.<br />
Placet nobis el vobis niandauius quod, si processe-<br />
' .Sur co pcrsonnogo, vnir l.i tablo des Roks gaicmx,<br />
t. I, et l'introduction, p. 3ti,vi.<br />
' Bosc-tiornioiit, «maison noblo ou niolo située dans la<br />
paroisse d'Kysinesn ,<br />
t. Il, p. loi ).<br />
près de Bordeaux (liaurein, Var. bord.,<br />
' Blanqurfort (Gironde, arr. Bordeaux ).<br />
* .Sénéchal do Gascogne en ia45 (voir table des RMcs<br />
gateoiu , l. I , et introduction , p. oix ).<br />
' Sur cette affaire, voir Bcmont, Simon deMonl/ort, p. 397.<br />
,<br />
RÔLES GASCONS. 293<br />
rit de vnlunlate dilecte consanguinee noslre Con-<br />
staiicie, vicecomitissc Marciani, solvalis de prima<br />
soiucione facienda per vos ipsi Conslancie, de feudo<br />
suo quod percipil in caslro Burdegale, magisiro<br />
Guillelmo Bcymundi de Miromonle, canonico Va-<br />
satensi, quiccpiid dcbetur eidem de dono qiiinqua-<br />
ginla librarnm nioilanoriiin ipsi magisiro [fado]<br />
super dicto feudo per Conslanciam anledictain per-<br />
cipiendo '
29 '(<br />
luorlis miper perpetrate ' in civitate Baione de<br />
Petro (le VOla, iilio quondam Laurencii de Vilia,<br />
exceUeutissimo domino nostro régi Anglie deuun-<br />
ciate" per nos, fratres el consangiiineos ipsiiis in-<br />
terfecti, doniinus Johannes de Havering, miles,<br />
sencscallus ducalus Aquilannie, de niandato ejus-<br />
deni doniini régis ad civilatem de[s]cendisset pre-<br />
diclam, ad inquirendam et indagandam veritatem<br />
qui fuerant auctores, consocii et coadjutores nior-<br />
tis predicte , et ad facienduni secundura ferre con-<br />
suetudinem de eis qiiod juslicia suaderet; et tan-<br />
dem ideniseiiescalius, factisqiiiljusdani processibiis<br />
coulra Guillelniuni Piobcrti, liliurn mei, Augerii,<br />
Franeiscum de Mestardes , Arnaldum de Seguino<br />
Joliannem de Guiraute\ Vilalem de Ciistanlis'' et<br />
Jobaiineni Deii Molier, de dicta morte inculpâtes , et<br />
liliam meuni condempnasset ad essendum et mo-<br />
randuiu in jierpetuo carcere ejusdem domiiii nos-<br />
tri régis extra civitatcs et diocèses Baiouenses et<br />
Aqueuses; et Franeiscum de Mestardes, Arnaldum<br />
de Seguino et Johanneni de Guii-aute extra ci\i-<br />
tates et episcopatus Baiouenses et Aquis per sep-<br />
tenniuni careeri mancipaudos, et post ipsuni sep-<br />
tennium a prediclis civilalibus et episcojiatil>us<br />
perpetuos exules et bannitos; et Vitalem de ('as-<br />
lanlis et Jobauuem Deu Molier apud Baiouam si\e<br />
Aquis per annuai careeri maucipandos; et predicti<br />
sic condcnqinati ad dominum regem predictuin a<br />
dicta condein])iiacioue ajipeliassent et pro ipsa pro-<br />
sequenda per amiios suos dictum dominum regem<br />
adivissent, et dictus dominas rex, deliberalo con-<br />
silio, respondisset (piod appellacioneiii seu a|ipel-<br />
laciones ex certis causis non adraitteret antedictas,<br />
ego, Augerius antedictus, appellacioni nomiiiedicii<br />
filii mei reiumrians antedicte, supplicavi oidem do-<br />
mino régi ut, circumspecta via appellacionis, dicio<br />
Iilio meo et aliis contra sentenciam predictam, que<br />
suinniam iuiquitatera coutinebat et diiriciam, di-<br />
gnaretur niisericorditer oportuno remedio subve-<br />
nire pro suc libito voluutatis; lum domini régis<br />
' Fait<br />
mentionné par Balasque (Eludes sur Baijonne, t. II,<br />
p. ^178) d'après le Catalogue des Itolls <strong>gascons</strong> de Carie.<br />
' Ms. (leiiunciante.<br />
' Guiraudet, commune do Jurani;on , près Pau.<br />
' Caslaing, commune d'Ortbez.<br />
,<br />
ROLES GASCONS. [A.R.xvn'-iaSgl<br />
voluntati et ordiuacioni me et dictum fdium sup-<br />
posui et subjeci alte et basse, et proniisi et adhuc<br />
promilto me facturum et curaturum, sub incurra-<br />
meulo persone mee et commisse omnium bonorum<br />
meorum presenciiim et futuroruiii, quod dictus fi-<br />
lius meus dictani ordinacionem et volimlalem do-<br />
mini régis predicti teuebit et servabit in tolo' et in<br />
qualibet sui parte, et peiiam quam eidem impo-<br />
nendam seu infligendani duxerit |iaeielur et eciam<br />
sustinebitet servabit. Nos vero, prel'ati Reymundus<br />
Ariialdi de Domo Nova, Joliannes de Villa, Marti-<br />
nus de Sancto Jobanne, Joliannes Dardir, Pascasius<br />
de Villa , Bartliolumeus de Baulieriis et Reymundus<br />
Johauuis de Villa, licet institerimus peues dictum<br />
dounnum regem pro confirmanda sentencia ante-<br />
dicta, quamjustam asseriraus et miciorem ac beni-<br />
gniorem quam deberet, inspeclis cousuetudinibus<br />
antediclis, nos, quantum ad sentenciam predictam<br />
et penam in ea couteutam, nuilaudam, a[u]geu-<br />
dam aut niinuendam, voluntati et ordiuacioni ip-<br />
sius domini régis supposuimus et submisimus; et<br />
promisimus et adhuc promittimus , sub pena duo-<br />
rum miliimi marcarum argenli , tenere et servaie<br />
voluntalem et ordiuacionem predicti domini régis<br />
super |)redictis et de predictis ; quam ordinacionem<br />
et volunlatem in jiresencia nostrarum [larcium pre-<br />
dictarum idem dominas rex, visis diligenter proces-<br />
sibus antedictis et amlitis partis utriusque racioni-<br />
biis, protulit et eciam declaravil in hune modimi :<br />
frNos Edwardus, Dei gracia rex Anglie, dominus<br />
llibernie et dux Aquilanie, volumus et ordinamus<br />
(piod Guillelmus Robertiprediclus inlraproxinmin<br />
mensem Mail transfretet et se transférât vel trans-<br />
IVelari inchoet ad terram Hibernie, ibidem mora-<br />
lin'us donec per nos vel heredem nostrmn, regem<br />
Anglie, fuerit revocatus; et quod, antequam a<br />
nostro carcere liberetur, karissimo consanguiueo<br />
nostro Mauricio de Crodonio", nostro nomine, vel<br />
' Ms. totum.<br />
- Craon (Mayenne, arr. Cbàteau-Gontier). Maurice V de<br />
Craon succéda à son frère, Amauri H, en 1270, et mourut<br />
le 11 février lagS. Son pèi'e, Maurice IV, avait épousé Isa-<br />
belle de la .Marelle, sœur utérine du roi d'Angleterre,<br />
Henri III; et c'est ainsi que Maurice V se trouvait être le<br />
cousin d Edouard I" (Bertrand de Croussillou, La maism<br />
de Craon, p. 170-182, 2o3-3i4).
[A. R. wif-jaSg] RÔLES GASCONS. 295<br />
deputalo ;ib co caveat, sub pena raille raarcarum<br />
et inciirretnento proprii corporis, de hujusmo
296<br />
pnssil ulraqiie pars qui siint ninici vel a quibiis de-<br />
Ijcnl sibi caverc. Item diciimis et jironunciamus<br />
qiinil (licliis Aufjerius facione niorlis jn-pilicte variât<br />
et translrelet tillra mare iu suljsidiiim Terre Saiicle<br />
et iter arripiat et exeat ducatum Aqnilaniiie inlia<br />
iiislans resluin sanctl .Micliaelis et in mari timc se<br />
jxmal, iiisi malieia lempnris impediat trauslretacio-<br />
iiein prediclam, el quod iu dicla terra idtramarina<br />
taiiidiu iiKirelur donec pei- nos vel mandatum nos-<br />
tiiim spéciale l'uerit a diclis pai'libus revocatus<br />
quod lacère possunius per nos vel aliuni qiiem-<br />
cum(|ue, cnm nostre plaeuerit voluulati. Et si cou-<br />
tiugeret quod ipse non Iranslrelaret , ut tlictum est,<br />
vel si transfretaret et recederet a dictis partibus ul-<br />
tramarinis sine noslra vel mandali nostri licenria<br />
speciali, voluit et conccssit idem miles quod ipse<br />
de dicla morte pro cognilo et convicto in quacumijuo<br />
curia haberetiu' ex lune, absquc aliquo judicio et<br />
alia probaeione, et corpus ipsius lamquam falsi et<br />
proditoris justiciari posset et dcberet, oecasione<br />
niortis predicte, per poteslatem ([uaiulibet secula-<br />
rem in cujus dislrictu inveiiiretur; et quod Iota<br />
terra sua, quecumque sit et a quocuraque domino<br />
ipsani teneat, sit incm'sa perpetuo doniinis a qui-<br />
busdicla terra tenetur. Item, dicimustpiod castrum<br />
de Miro Monte el Iota alia terra que luit ipsius mi-<br />
iitis, que nune est et esse débet in manu nostra,<br />
ul)icumi(uo sit, quia de l'eodo nostro exislit, nobis<br />
et lieri'dilius nosiris perpetuo remaneat lamquam<br />
incursa, racione l'orislaeli predicli. Voluit eciam et<br />
pi'omisit idem iiules prelei' penas prediclas fpidil<br />
uisi Iranslrelaret, ut diclum est, vel si li-aiisli-elarel<br />
cl redirel absipie noslra vel mandali iioslri lieeneia<br />
s|)efiali,(piod ipse daretnoins, nomiiie pêne, quiu-<br />
deeim milia solidorum morlanensiiim, super lioc<br />
obligans se et onuiia bona sua , ubieumque sint et<br />
(piocumipie noniine censeantur. Pro quibus com-<br />
[ileudis, teuendis et observandis, ut dictum est, et<br />
pro ilietis quindecim milibus solidis morlauensiuni<br />
solvendis nobis, si coutingeret prediclum Auge-<br />
rium venire eonira premissa vel alterum preniisso-<br />
rum , obligaruul |)rincipaliler se et omuia bona sua<br />
eumlilleris paleulibus, sigillalis sigiliis de ([uibus<br />
lit meucio in eisdeui, quas peues nos relinuimus :<br />
nobiles viii Gaslo , vicecomes Byernensis, pro uovem<br />
, ,<br />
ROLES GASCONS. [A.H. xvii°-ia89]<br />
milibus solidis morlanensium; Bernanlus, comes<br />
Arminiacensis , pro tribus milibus solidis morlanen-<br />
sium; Reymundus Roberli, vicecomes Tartacensis ',<br />
pro quinquaginla liljris morlanensium; Fl'ortane-<br />
rius , dominus de Lescuuo °, pro quinquaginla li-<br />
bris morlanensium; Otto de Doazilo', miles, pro<br />
quinquaginla libris morlanensium nobis dandis et<br />
solvendis ad requisicionem nostrani, si dictus Au-<br />
gerius non observaret vel non conqjleret premissa,<br />
renuncianles benelicio aulenlice rrPresenîe*'! et<br />
oimii alii juris auxilio sibi conqielenti, pro ((uo<br />
venire posseut conira obligacionem ])rediclam. ()ue<br />
nnmiaetsingula dieli Reimundus et Augeriuss[>onte<br />
et libère laudarunl, a])]>robarunt et omoiogarunt<br />
expresse, el juraverunt ad sanela Dei ewangelia<br />
se non venliuos conira premissa vel alterum jire-<br />
jnissorum. El in signum remissionis et quitacionis<br />
bujusmodi, dicti Augerius et Reimundus adinvi-<br />
cem se pacis oscido relormarunt. Idem vero Rei-<br />
mundus Bernardi promisit in vii-tute prestili sacra-<br />
meuli se servalui'um pacemjirediclam dicio Augerio<br />
el amicis ejus, ni diclum est superius, declm-audam ;<br />
quod si contra fecerit, eo ipso sit perjurus et pu-<br />
nialur ut proditor raanii'estus. Et nos diclo Augerio<br />
l'acienli, complenti el observanli premissa, remil-<br />
liimis omnem odium el rancorem el oninem actio-<br />
nem et querelam nobis compelentem contra i()sum<br />
oecasione morlis predicte, et ipsum ad nostram bo-<br />
naiu graeiam resliluimus et l'avorem, prel'atis in<br />
(iii'to nosiro conlenlis in suo robore duraluris. In<br />
(piorum leslimonium liis paleulibus lilleris sigillum<br />
nosli'um ajiponi fecimus uua cum sigiliis dicloruui<br />
Reymundi et Augerii. Nos vero, dicti Reimundus et<br />
Augerius, sigilla noslra presenlibiis apposuimus in<br />
lesli?noniMm premissnruin, ad niajoris roboris lîr-<br />
milaleni. El super biis l'acte l'uerunt Ires litière imius<br />
et ejusdem lenoris, quarum unam liabuil dictus<br />
Reimundus, aliam dictus Augerius de Miro Monte,<br />
el aliam cousiabularius Burdegale nostro nomine,<br />
' Rayiuoiiil liobert, vicomte do Tarlas, estdéjà nommé )il us<br />
b;uit, n" 6/io.<br />
- Lcscun ( Basses-Pyrénées, arr. Oloron, c, Accous).<br />
' Doazit (Landes, arr. Saint-Scver, c. Mu(;ron).<br />
' Code do Jusliiiien, liv. VIII, t. XI,, I. 3. Cf. Vioilet,<br />
Etaljlhsirm'uts dcsaint Louis, t. III, p. -iifi.
A. II. xvii°-io89]<br />
iina ciirii lillcris toiitinentihiis obligacioiii'm siim-<br />
iiianim |(n'(li(laruiii. Daluni ul supra.<br />
989. Pro trfre, de Oddone de Monte Gui.'icardo'<br />
et vadiis suis. — llex roceptori siio Afjennensi (jui<br />
iiiinc esl vol pro teiiiporp l'iiprit , ot aliis ad (juns , etc.<br />
saluli-m. Sciatis qiiud ililec-liiin nnsinini Oddonein<br />
de Monte Guiscardo, liabilatoreiii l>as(i(le noslre<br />
Floroncic ', fociiniis et ronstiliiiiniis casldlaniim el<br />
riisludcin doiiiiis nostri" cl castiidc Siitniiio l'odio'<br />
et defensoreni genciiiin iiostranim terre de Gaiirra '<br />
in jiidicio l't extra jiidiriiitii , ali injiirialorilius et<br />
inolestnlorditis ([iiiliiisciiiiKpn', ipiaiiidiu iioliis vol<br />
senescallo nostro diicalus Aipiiliuiiiii' planierit [et]<br />
vidcliiliir expedire; pro ipiilms caslrllania ,<br />
,<br />
ciislodia<br />
et dciciisione assi^jiiaiiius cidi'iii (piadraginla libras<br />
liironensiiiin iii^roriim de .salarie , scu prit vadiitt<br />
suis, annuatim, quatndiu oril lu oUiriii suprariirlo;<br />
vobis, dicto receplori, niamlautes el liriniler iujun-<br />
geiiles ut dicio Oddnni soivatis dictas ([uadraginta<br />
libras luroneusiuiu aiuiuatim, quamdiu erit in of-<br />
licio nieiMoralu; et (|iiic(piid ci solveritis i*acione<br />
premissa xoluiiiiis et |)reripimus in vestro coni-<br />
polo allocai'i. In cujus, etc. Datuni ut supra, sci-<br />
licet .xij. dii- Juuii.<br />
990. Prorege, de judice ordiiiario. — Re\ fecil<br />
et ronslitiiil judicein sunni nrdinariuni terri' A{jen-<br />
neusis, site ultra Garunaui e\ parte Coudutnii, et<br />
terranun re^is Auxitanc et Leetorcnsis dioeeseuni<br />
iiiajjistnnn Jacobuiii de Moule, ipianidiu rejji xel<br />
senescallo suo placiierit. Daluui ut s'.<br />
991. Pro icjfe, de ciislodia nl/rilloniin in .l/'c-<br />
»Mio ultrn (iaroiiam. — Hex coniiuisit eideni uia-<br />
(jistro Jacobo cusludiaiu sigilloruin suornin ad con-<br />
Iraclus in lerra et judicaliu'a terre Ajfcniiensis ultra<br />
Garoiiani ex parte Condumii, et in terris rejjis<br />
Auxitane et Leclorensis dioceseum, quamdiu régi<br />
' Moiitgiscard (llaulc-Garonnc, arr. Villefranche-de-Lau-<br />
ragiiais).<br />
' FIpurancc (Gors, arr. Lectouro).<br />
' Saitit-Puy (Gers, arr. Condom, c. Valcnco).<br />
' I.e pays (le Gaurc correspond à peu près au.\ cantons ac-<br />
tuels de Flouraiice et de Valence (Gers).<br />
ndLes G,tsco\s. — ii.<br />
ROLES GASCONS. ^97<br />
vel senescallo suo placucrit; etassijjnavil eideiii pro<br />
l'eodo et salario suo, quaindiu eril iu ollicio anlc-<br />
dicto, quater viginti libras liironeMsiiiui nigroriuii<br />
el niediclateiu coinnioditalis el exituiun de didis<br />
sig-iUis provenienciuin. VA mandat uni est rece|)lori<br />
Afjennensi quod dictas (pialer vijjiiili libias luro-<br />
nensiiun solval anniialiiu niajfislro Jacol)o nieiiKi-<br />
ralo, tpiamdiu erit in ollicio supradicio, et ipiod<br />
medietatem prediclariini coiinnodilaluru '<br />
et r\i-<br />
tiiuiu dicloriiiii sjo-illoruiii sibi ultra lioc dimillal,<br />
cl quod de alia niedielale quani rex sibi retiiiuil<br />
respondeat receptori su|)radi(lo. Daluiii ul s".<br />
992. Pro re/re, ne hoinincs qiieslnles rccipinntiir<br />
m bnslidif refjis faclis vel fnclendis. — Rex senes-<br />
callo suo Agenneusi, judicibtis, ballivis et aliis ol-<br />
licialihnssuis terre Agennensis,saltilein. Mandamiis<br />
vobis et vestrurii ctiilibel ul boiuiiies (pnslales pre-<br />
latornm, baroiiuui, niililiini et iiobiliiiiii |conlra<br />
eoriim] voliinlnteni, in bastidis nosiris faclis vel<br />
laciendis vel locis seu proprielatibus nosiris non re-<br />
ripiatis nec retineatis rece[)los a Iribns antiis riira,<br />
et quod iimnes et singidos lioniiiies in basiidis seu<br />
locis nustris receptos et recipiendos compellatis res-<br />
pondere in locis in quibtis (b'bebinit coram dictis<br />
jirelatis et nobiliblis, pro rébus et possessiouibus<br />
quas iu iendnm tenent et tenebunt ab ipsis dinu<br />
l'eudaliler ageliir, ciiiu per ipsos |)relalos el uobiles<br />
fuerilis reqiiisili; el ctim, prout ex parle ipsoriiin<br />
|)relatoruin . baroniini, rnilitiiiii et uoliiiiiini itili>l-<br />
lexiiuus, boinines in nosiris basiidis seu loris coni-<br />
luoranles temeraria auilacia ipsoruiii prelatoruin el<br />
iiobiliuin terras de novo. eis nolenlibiis el invilis,<br />
inlerdinn propria auclorilale occupare presurnpse-<br />
rint et adliuc présumant, siib colore eiiijdiillieosis<br />
(piam |)ro sua vohmtale imponunt, el alias ipsos<br />
prelalos el nobilesin nemoribus, l'oreslis et pascuis,<br />
incidendo' el depascendo coulia eoruni volunt;ites<br />
mulli|>liciter daiupnilicent et molestent, licet hoc fa-<br />
cere non possint vel debcaut, ul asserunl prelali el<br />
nobiies supradicli , mandaiiius vobis quuliiius. si<br />
premissa vel aliqiiod [)reniissorum inveneritis it;i<br />
' Ms. c wimoditfituum.<br />
' Ms. intcidendti,<br />
.38<br />
IWpniUl.lilR HATlOUALt,
•2dS<br />
esse, ea liKialis iil jiisUnii liieril et facli qualilas<br />
re(}uirit colcriter einendari, et dictos horaines a<br />
|)n>diclis el consiniililjus arcealis et cessai* l'acialis<br />
(|iianliiin lucril racicinis. Daluin ut s°.<br />
993. Pro Ariuildo Johfiiiiiis de Conli/s\ cive<br />
llaioHc. — Re\ seuescailo siio Vasconie, majori<br />
Baione et céleris piepositis, castellanis et ministris<br />
suis iii diclo rhicaUi conslitulis, qui nunc sunt vel<br />
(pii pi'o tempdie i'iieriul, saiutein. Considérâmes<br />
fjrala ser\icia noliis iiii[ieiisa per dilectum nostnim<br />
Anialdum Joliannis de (jnnlys, civeiu Baione, et<br />
progenilores suos, de nostra gracia speciali damus<br />
et concedimus eideui Arnaldo Johannis licenciam<br />
exlraheiidi de diclo ducalu quatuor niilia concas iru-<br />
nieuli, luensure AlonlisMarciani', eiuptas vel eraen-<br />
tlas iii diclo Monte Marciano, solvendo inde pedagia<br />
ccinsuela ; unde voljis et vestrum cuiliLel luandanuis<br />
ul lihei'e permillalis ipsuui Ainalduni Johannis in<br />
ioco predicto emere dictuiu ljlaro defensione jurium<br />
nostrorum iitigando extra diclam senescalliam vel<br />
arma portando ultra numerum ilecem equitum ar-<br />
matorum ipsum contingeret" sumptus facere vel ex-<br />
pensas, satisfacialis ei de bujusinodi sunqilibus et<br />
expensis, prout racionabiliter computaverit de eis-<br />
dem. Et dictas cjuingentas Iibras, necnon quicquid<br />
eidem solveritis racioue expensariun vel sunqitumn<br />
predictorum ,<br />
jus, etc. Datum, etc.<br />
* Ms. sotraiilur.<br />
^ Ms. contuifjerit.<br />
volumus et precipimus allocari. In cu
[A. R. xvii'-i28i)j<br />
996. Pro rege, de Ella de Caiipena, senescallo<br />
conslituto in cisdem. — Rpx universis, etc. ,<br />
eccl»?sia-<br />
riirii prelalis, coinitibiis, vicecomitihns, baronihus,<br />
mililibiis, doniicellis, consulibiis villaruni el hasli-<br />
darum , commiinilalibus , et aliis cujuscum((in' coii Ji-<br />
cionis existentibiis ' in tems nosiris (lioncsniiin Petra-<br />
goricfiosis, Loiiiovicensis et Calurcensis ad (juos, etc.<br />
salutetn. Sciatis qiiod dilccluin et fidelem noslmm<br />
Elyaiii, domimiin de l!aii|iena, inilitem. exhibito-<br />
reni prosericiiirn, ;nacione dictis Ge-<br />
raldo et aliis executoribus fada per Raimunduni de<br />
Mirallo, tune constabularium Burdegalo, in diversis<br />
balliviis super solucione pecuniarnni superius nonii-<br />
natarunt diclis executoribus facienda; et sic est<br />
suinma totalis que adhuc debetnr de snnunis pecu-<br />
niarum predictis duo niilia ducente et sexajjinta<br />
libre burdegalensiuni, quani ])ecunie suiinnani as-<br />
siguavimiis et assignaïuus diclis Geraldo et aliis exe-<br />
cutoribus super paniscnstuiuis Riu-clejj-ale, Rovani '<br />
et .Maurilannie', vigerie, preposilure, niercali, et<br />
aliis parvis costumis Rurdegale, exceptis duobus de-<br />
nariis l't obolo (pii pcrcipiunlur in ca-^lro Ruide
;îoo ROLES GASCONS. [A.U.wif-iaSg]<br />
|)ns:i iii cosliima Burdegale \)or
I.\.n.xvii°-i289]<br />
chilominiis eidem constabulario in suo compolo |>ei-<br />
presenlos procipiniiis alloc;iri; proviso (pioil idi'iii<br />
coiislabulaiiiis lias cl aiias littoras noslias et iiislru-<br />
nicntutn publicum et litteras ipsoriim ext-culoruin<br />
(le ([uielaiicia peiies se reliiii'at. In nijiis, elc. I)a-<br />
tiini apiiil Condaluin pi'0|)e Lcyburnaia, lercio dc-<br />
ciniu die Juiiii.<br />
1001. l'ro rr/fc, de Trencha , uxotc Geraldi de<br />
BurffO, dn duobus milibus \liiris\ burdegulensix mo-<br />
neln. — Rex omnibus ad (|iios, etc., saliilem. Ciiin<br />
dilcrlus inrrcator uostcr Orlandinus de l'odio, de<br />
socielale lUcarduruiii de I^iica, ublijjaveril «• pro<br />
nobis Trenche, uxori Geraldi de Biirgo, inililis de<br />
Ffionciaro, sorori et lieredi (piondani l'etri de Var-<br />
vana, ditiiiio'lb dduncli, iu ibicibiis milibus libris<br />
monete noftre nove burdegalensis solveudis cidcni<br />
Vfl iiiaiidaln suo, nu'diclalein videlicct ifi feslo Na-<br />
tivilalis Doiniui jii'dxinio veiitiuo cl aliaiu uii-dicla-<br />
teni in feslo Paschc deinde proxinm fuluro, proul<br />
in inslrnnicnlo publiri> pci- niauuin Jobannis de<br />
Trciia, publici nulaiii Burdej^alc. |)lenius coutine-<br />
tur, nos, atlendentes quod, (pianttnneuiuque, etc.,<br />
de verbo ad verbtnn , ut in bltera prccctlenti.<br />
100:2. Pro Orlaiidiiio' de Podio, de allotacioiie<br />
liiilicnda. — Rcx dilcrto cicriro suo llcrin de En-<br />
([olisnia , constabulario suo Rurdcffalc, salutcrn. Quia<br />
dilectus nicrcalor nosler Orlandinus de Podio, de<br />
societate Rieardoruni de Luca,solvit de preceplo<br />
nostro sibi facto oraculo vive vocis Trenche, soixiri<br />
et liereili tpiondam l'etri do Varvana, domicclli<br />
defuncti, el uxori Geraldi de Rurgo, niilitis, quin-<br />
{jcntas libras burdefjalensis monete , et Gomlialdo<br />
de rfonijyanan, Conslanlino Sikardi, priori fratrun»<br />
Predicatoruin Sancli Einiliani , et ii-atri Bernardo<br />
Andrée' ejusdcm onlinis, executoribus tcsianicnli<br />
ejusileni Pelri, seplinjjcntas et quintpiajpnta li-<br />
bras ejusdcm monete , in partem solucionis sep-<br />
tcrn miliuni librarum in (piibus tenclximur eisdem<br />
Trencbe et executoribus, ex vendicionc tocius hr-<br />
rcditatis que quondam fuit Sicardi de Varvana,<br />
' Ma. Orlondim ; de natmo plus bas , Orloiidinut.<br />
* Nommé dnns les Acta publiés par Dou.iis, p. 3o^.<br />
ROLES GASCONS,<br />
r>oi<br />
militis dcfuncii, et po-lmoiliiin ejusdcm l'etri, lilii<br />
sui, vobis niandainus (pind eidcin Oiiaiiilinn in<br />
compi)to suo preditlas mille duceiitas el (pui^pia-<br />
ginta bbras aliocetis, nullani ab ipso :diam nos-<br />
Irani vel ipsoruni Tranche cl cxeculorum lillcram<br />
petiluri. Et vol)is caiidem suniniam in vestro com-<br />
polo precipimus allocari. In cujus, etc. Datnm ut<br />
supra.<br />
1003. Pro Roffero de C.cstria, servtenle re/ris*.<br />
— Rex preposilo de Inler duo maria vcl ejus lo-<br />
cuin lencnli, salulem. .Mandamus vobis (|uatiuus,<br />
si vobis conslitcril pcr inciucslani vcl alias Rojje-<br />
runi de Ceslria, sci-vienlcni noslrnm, terras, vi-<br />
neaset possessiones alias in parochia de Sadiracho '<br />
per se vel pcr aliuni suo noniine possedissc, vocalis<br />
qui fnerinl evocnudi, eidem Rogero super hiis (ieri<br />
facialis céleris jusiirie complcmcnlum, eundcni Ro-<br />
geruiu in suis juslis jiossessionibiis dcbilc prole-<br />
gentcs el eciani defendentes. Dalum ut supra.<br />
lOO'l. Pro burgeiisibiis et liominibus Silvc Majo-<br />
ris\ — Rex dilcclis el fiilelibus suis scncscallo<br />
Vasconie, conslabulaiio Burdegalc, preposilo de<br />
Interduoniaria, (pii nunc sunl el cpii pira.<br />
1005. Pro Trencha, sororc quondam Pétri de.<br />
Varvana, domicelli. — Rcx omnibus ad quos, etc.,<br />
salutem. Noverilis quod nos, non sjie futni-e nn-<br />
meracionis pecunic infrascriple, cuiu jam nobis<br />
' Publié dans les Archive» hitloriquct de la Gironde, t. X,<br />
p. iu$.<br />
' Sadirac (Gironde, arr. Bordeaux, c. Créon).<br />
' l.a Sauve-Majeure (Gironde, arr. lioidcaut, c. Crcon).
302<br />
luinierala existât, confiteinur et recognoscimus nos<br />
(lebere domine Trcnclie, sorori quondam et lie-<br />
redi Pétri de Varbana, doinicelli defuncli, nxori<br />
domini Gerakli de Burgo de Ffronciaco, militis,<br />
duo milia librarum inonele buidcgalensis ex causa<br />
mutui, et nos babuisse et récépissé ipsani pecunie<br />
siimniani mutuo ab eadeni domina Tranca in bona<br />
pecunia numerata , cpiam pecunie summam obii-<br />
ganfes nos et nosira promiltinuis bona fide nos so-<br />
hituros et intègre reddituios dicte domine Trencbc<br />
vel ejus mandate présentera btleram deferenti, sine<br />
(lilacione et exceptione (jualibet, in monela nova<br />
Burdegale vel valoie rjusdem , videlicot meibelateni<br />
dicte pecunie summe in jiroximo lesto Nativitatis<br />
Domini, item et aliam piedietatem residuam in<br />
subséquent! festo Pascbe, renunciantes excepcioni<br />
non iiumerate, non baiji(e et non recepte pecunie,<br />
doli et in l'actum<br />
', et eciam abler scripli quam acli<br />
et onmi aiii juris auxibu et bi'uebcio in bac parle;<br />
mandantes insuper Iterio Bocbardi", clerico, nunc<br />
conslabniario nostro Burdegale, etcuicumque con-<br />
stabulaiio nostro Burdegale qui pro temporei'ueril<br />
et Orlandino de Podio, Lunîl)ardo, receptori red-<br />
(bluum nostrorura (bicatus A(jiiilannie, el cuilii)et<br />
corum in soiidum, tjuod ipsi diclam pecunie summam<br />
solvant, Iradanl et libèrent dicle domine<br />
ïrencbe, vel mandate suo prescnlem litteram defe-<br />
renti, ternnnis antedictis, omni dilacione etsubler-<br />
f'ngio posipositis et renmtis. Nolumus autem solu-<br />
cionem seu soluciones dicte pecunie summe in aliquo<br />
inqiediri, pretextu aliquorum creditorum dicte do-<br />
mine Ti'cnclie vel persoue alterius cnjuscunupie,<br />
necdictosconstabulariuniet Orlandinum vel coruni<br />
alleruin pnsse lacère solucionem dicte pecunie<br />
summe alicui persone, nisi dicte domine Trcncbe,<br />
vel ejus mandalo presentem iilleram deferenti,<br />
ut superius est expressum. Promitlimus insuper<br />
dicte domine Trenclie quod si Ibrle, ob defectum<br />
solucionis dicle pecunie, ipsam dominam a diclis<br />
lerniinis in antea danq)na incurrere vel expcnsas<br />
lacère conligerit, nos eadem dampna et expensas<br />
silii plene et intègre resarcire et solvere cum dicio<br />
' Sur ocs exceptions, voir (dus haut n" 879.<br />
' Appelé plus ordinairement Hier (l'Aiij,'oulc'iiiP.<br />
,<br />
ROLES GASCONS<br />
[A.B.xvn"-i389]<br />
debito principali: et super biis, onmi aba specie<br />
probacionis exelusa, credi volumus et mandanms<br />
dicte domine per asscrcionem sui simp'icis jura-<br />
uieuli. In cujus, etc. Datum ut supra.<br />
lOOG. Pin Pctro (le Moule Revclli. — Rex di-<br />
lectis etfidebbus suis Johannide Haveryng, militi,<br />
senescallo suo ducatus A([uitannie, et Iterio Bo-<br />
cbardi, constabulario suo Burdegale, salutem. No-<br />
vcritis quod dilecto nostro Pelro de Monte RevelU,<br />
domicello, taxavimus et concedinms quinquaginta<br />
milia solidorum turroneusium nigroium, pro om-<br />
nibus dampnis que ipse Petrns post mortem Gnil-<br />
lelmi de Monte Revelli , militis , patris sui , per se vel<br />
pei' alium seu alios bactenussusiinuitquoquo modo<br />
in rébus, possession ibus et aliis juribus niobilibus<br />
et inmobilibus, et pro omnibus expensis cpias ])ost<br />
mortem dicli palris sui per se vel per alium seu<br />
alios l'ecit usqne ad diem confectionis presenciuni<br />
lilleiarum, de (juibus dampnis et expensis contra<br />
nos et consiliarios et alios servientes noslros aut<br />
ali(piem ipsorum habebat seu babere polerat ali-<br />
quam queiimoniam seu querelam ; unde vobis et<br />
vestrum utrique dislricte prccipiendo inandamus<br />
qualinus dicte pecunie summam soivatis aut solvi<br />
faciatis eideni , videlicet quingenlas ' libras turronen-<br />
sium, sine mora et dillugio quocumque, et mille li-<br />
bras lurronensium infra festum Natalis Domini, el<br />
alias mille libras lurronensium infra festum Pascbe,<br />
sine aliqua nlteriori dilalionc; ita quod, [pro] de-<br />
fectu solucionis in diclis terminis, ut dictum est,<br />
faciende, non babeat maleriam conquerendi nec<br />
propler boc dampnum aliquod paciatur; et ab ipso<br />
Pelro liabeatis et recipiatis carlam seu litteram suf-<br />
licienlem quilancie de prennssis. Et nos dictani pe-<br />
cunie summam, cum per vos vol allerum veslrum<br />
soluta fucrit ", volumus et mandamusin vesiro com-<br />
])oto allocari. In cujus, etc. Dalum ut supra.<br />
1007. Pro filiis Giiilleliiii Aiimiicvl , vicccDiiiilis<br />
Vfronciaci. — Rex senescallo Vasconie el conslabn-<br />
iario Burdegale (pii nunc suiit et pro tempore fue-<br />
' Ms.<br />
quinqwiijouta ; mais 2,oIïo livres tournois font seu-<br />
lement 61,000 sous, et a,.5oo livres, exactement 00,000 sous.<br />
- Ms. /llcT(Hf.
[A.R.xvn°-ia89]<br />
riiit, snkiliMii. .Noverilis quoil, cuiii jiotlaffium seu<br />
costuma l,('\l)i- dictas
30i<br />
(lilos veslros tcneri consliterit Garcie Araaldi Deu<br />
Bernel', civi A(jueasi, per publica inslniraenta.<br />
lilteras, vel alia légitima documenta faciatis<br />
eidem Garcia Arnaldi sine dilacione persolvi, ad<br />
hoc, si necesse fuerit, per capcionem et dislric-<br />
lionein bonornni ipsoriim debilorura districlius<br />
coiiipellentes, prout fuerit racionis; taliter super<br />
hoc vos habentes quod non possitis de neghgencia<br />
seii inobediencia redargui vel puniri. Dalum ut<br />
supra.<br />
1011. De hnslida rryis Sancl't Iii/fCiiii' in Mar-<br />
cidiio. — Itex diletlo el liilrli suo Iterio de En-<br />
golisma, castellano suo Burdegale, salutem. Gujpi<br />
nos dedorinius (piiiigeiitas iibras burdegalensis<br />
nioucle ad clausuraiii bastide nostre Sancii Ingenii<br />
de Marciano ullra l'xitus et provenlus ejusdeiii<br />
baslide annoruiii (piatuor, maiulaums vojjis ut, e\<br />
consilio et ordinicioiie diledi et lidebs nusiri Jolian-<br />
nis de Haveryiig,seuescalli nostri ducatus predicti,<br />
Iradatis (juingeiilas hbras et provenlus prcdiclos,<br />
pro clausur:i dicle bastide. Et nos prediclos pro-<br />
venlus et exilus dicti lemporis cuin quingenlis<br />
liliris nionele ejusdein precipimus in vestro coni-<br />
polo aJiocari. Datuin ut supra.<br />
101:2. Pro DKtffisIro Bernardo Martini, jiidicc<br />
ordiniirio in A/'eiirsio. — lîex dileclo et fideli suo<br />
reeeplori Agenneusi, salutem. Cuni nos dilectum<br />
et lidelem clericum nostrura niugislrum Bernar-<br />
dum Marlini coustiluerimus judicem nostrum ordi-<br />
nariuiu Agennensem , et pro gagiis suis sibi assi-<br />
gnaverimus diicentas Iibras turroneusium sibi<br />
solvcndas aunis siiigulis cuni niedietate tocius enio-<br />
lumenti quod ex sigilio et conlrasigillo (|uod liabe-<br />
nius in Agenesio conligcril evenire, vobis inauda-<br />
nnis(jualinuspredictasduceutas Iibras tu rronensiu Ml<br />
eidi'iu judici aniio cpiolibet persolvatis, quauidiu<br />
slaliil iii ollicio memorato; vobis insuper mandantes<br />
ijuadnus de cxpeiisis (juas fecit et ipsuni lacère<br />
couliugeret in l'uluruiii pro negociis nostris non<br />
' Nom<br />
n° 776.<br />
d'une dos sources d'eau Ibermalo à D.ix. Voir<br />
' Saiut-Gi'iu-de-Marsaii (l.andcs, arr. Monl-de-Marsaii<br />
c. Villeneuve).<br />
,<br />
ROLES GASCONS<br />
[A.R.xvn"-io89j<br />
spectantibus ad suum otficium anledictum pienarie<br />
satisfaciatis eidem. Quod cnim super hiis feceritis<br />
volimius et precipimus iu vestro compoto allocari.<br />
Datum ut supra.<br />
1013. Pro regc, de. audiendis et examinandix<br />
causis regcm langenlibus. — Rex senescallo et ju-<br />
dicibus nostris Agenesii, salutem. Voiumus ([uod<br />
causas tangentes nos, in quibus defensnr noster<br />
Ageniiensis erit necessario apud Agennuni , aii-<br />
diatis et examiuctis. Credinms enira quod hoc<br />
sit nostrum eommodum et exoneracio laboris<br />
defensoris nostri superius memorali. Datum ut<br />
supra.<br />
1014. Pro Sicardo de Laiitrico\ clerico regia<br />
de assignacione gagiorum. — Rex dilecto el lîdeli<br />
suo reeeplori Agenesii (pii nuiic est et pro teni-<br />
pore lueril, salutem. Cum nos posuerimus delen-<br />
sorem noslium in Agenesio Sicardum de Lau-<br />
Irico, clericum noslrum, et eidem pro gagiis suis<br />
assignaverinuis quatuor viginli Iibras ariiakleu-<br />
sium annis singulis, vobis mandamus quatinus<br />
diclas quatuor viginli Iibras eidem annnatim ])er-<br />
solvatis, quamdiu stabil seu erit in nostro ollicio<br />
nifmoialo. Quod enim super hoc feceritis voiumus<br />
in veslro conqiolo allocari. Datum ut sujira.<br />
1015. Pro rcge , de receplore consliluto in terra<br />
Agenesii. — Rex senescallo, judicibus, castellanis,<br />
bajnlis, pedagiorum et reddiluum noslrorura col-<br />
lecloribus, et quibuscmnquc aiiis nostris subdilis<br />
et miuislris terrarum noslrarum Agenesii ", Leo-<br />
mannie', comitatus de Gaura *, Tornebreuosii \<br />
Soucesii", necnon et bastidarum Caslri Sacrati' et<br />
' Lautrec (Tarn, arr. Castres). Il est vrai qu'au ms. ou<br />
lit ici le nom en abrégé, avec un signe d'abréviation au-<br />
dessus de r**. Quaire lignes plus loin , on peut \ir& é{;aleniciiL<br />
bien Lantrico et LatUriço.<br />
' Amenais.<br />
' Loma(;ne.<br />
' Gaure. Voir plus haut n" 989.<br />
' Pays de Torrebrcu (Gers).<br />
* Pays de So. (Gers).<br />
' Cas|pl-Saj;rat (Tarn-et-Garo]ine, arr. Moissac, c. Va-<br />
lence).<br />
,
[A.R.xvii'"-i289]<br />
Montis (laiulii ' sitarum in Caturcino ad qiios , etc.<br />
saliilciii. Sciatis qiioii dilectum clericum nostruiu<br />
Jolianiieui de Candevcre' faciinus et constituiraus<br />
receptorem nostram ad reci[)ieiulura, vice et no-<br />
iiiiiie iioslro, omnes redditus noslros, cxitiis et pro-<br />
vcntus Icrranim prediclanim , in (juiltuscumque<br />
rébus consistant et ad nos possinl et debeant perti-<br />
nere, et otnnia alia et sing^ula facicndum que ad<br />
odicium receptoris noslri in predirlispartibus spec-<br />
taïc nosciinliir, (juamdiii noslre placuerit vobin-<br />
tali. Quare vobis mandamus ut dicto clerico tam-<br />
quam reccptuii nostro silis obedientrs et iiitendenles<br />
ac |)er oiiinia respondenlrs, quous([ue a nobis<br />
uliud babuerilis in mandatis. In cujus, etc. Datujii<br />
ut SU[)lil.<br />
10 1(). Piv rcfjc, dejiidice ordimirio constlluto in<br />
terra j\ Ifenii'^iisi. — Rcx universis prelalis, l)aroni-<br />
Ijus, cousulibus, villnruni coininunilalibns diocesis<br />
Agcnnensis, et omnibus aiiis subdilis noslris, salu-<br />
tnn. Sciatis ([iiod nos.dilecli clerici nostri niajiislri<br />
Bernardi Mailini exporta (idelilale, sciencia ctindus-<br />
tria ronsidjeratis], eundeni constituinuis et poni-<br />
nius nostruiu judiceiu onlinariiuu Agencsii in tota<br />
dioccsi sujji'adicta, cxceptis locis oxistentii)us ultra<br />
Garunaiu (pii non suntde castellaniis et assisiis lo-<br />
corum citra (jaronam rxistcncinin, necuon in bas-<br />
tidis noslris (»-istri Sacrati et Monlis Guudii et [ht-<br />
linenciis earumdeni; iileoque vobis omnibus et<br />
singnlis mandamus quod eidem jndici sitis obe-<br />
dicntcs et in omnibus rcspondonles donec, elc. In<br />
cujus, etc. Datuni ut snpra.<br />
. 1017.<br />
De custodia si/j-illi rr/jis et contrasifrilli in<br />
Affciiesio. — Kt rex Iradidit eidem niagi^tro Ber-<br />
nardo custodiain et oxcercicium sigilli régis et con-<br />
trasijjilJi (pioil babet in Ajfenesio, v()lens(|Uod obli-<br />
jjaciones, coiitraclus et alia (|uo ciun dicto sigillo et<br />
contrasijjillo conligerit sigillari peripsum solnm vel<br />
de[)utatum sen depntalos ab eo , execucioni manden-<br />
tnr, prout sibi visuiu lucrit faciendum. Et rex non<br />
vult quod aliquis, excepte ipso solo jmlice vel de-<br />
' Monljoy (Tarn-el-Goronnc, air. Moissac, c. Valenco).<br />
' Plusieurs fois cilc dans le Calcndar 0/ thc paient rails,<br />
à parlir (le l'annne ii8ô.<br />
RÔLES GASCONS. — II.<br />
,<br />
ROLES GASCONS.<br />
putato, etc., de predictis aliquatenus inlioniittat.<br />
Et rex donat eidem judici medietalem exitnum et<br />
tocius emolunienti quod ex dicto siifilio el conlra-<br />
sigillo contijjerit evenire, quamdiu dictum sijjiliuiii<br />
et contrasi{[illimi tenebit; i(a quod de alia medie-<br />
tate emoliimcnli predicti respondcre receptori régis<br />
Agennensis teiiealur. Uatum ut supra.<br />
1018. De defensorc et procuratore re/iis consiiiuto<br />
in terra Affenitensi. — Rex, revocalo et amolo Ar-<br />
naldo Guillclmi de Pressinliaco ', qnoiidam dcleii-<br />
sore régis Agennensi, ordinavil etconstiliiit, ([iiaiit-<br />
diu régi placuerit, defensorcin cl prociiratoreni<br />
régis Sicardum de Laulrico, clericum régis, in lola<br />
diocesi Agennensi, in omnibus et singiilis caiisis<br />
molis et moveiidis per regeiii contra quascuniquc<br />
personas vel per quascuniquc personas contra re-<br />
geni rorani senescallo et judice régis oïdinario<br />
Agennensi \el aliis quibuscunupic, dans ei potesla-<br />
teni agendi pro rege et regem defendendi et omnia<br />
alia faciendi, pro rege et nomine régis, que verus<br />
del'cnsor régis el procurator lacère polest et débet,<br />
ipsum relevans ab omiii onere salisdandi siib obli-<br />
gacione bonnrum régis diocesis supradicle, et spe-<br />
cialiter a satisdacione jndicalnm soivi cum suis<br />
clausulis et rem ratam liabcri. In cujus, etc. Datuin<br />
ut supra.<br />
1019. Pro rege, de inqiiisicione/acienda. — Rex<br />
|)onit loco sui magistriiiu Rernardnm Martini, judi-<br />
ceiii, etc., ad impiirendum contra bajiilos régis el<br />
scri|)lores curiariim suariim et servienles omnes to-<br />
cius terre régis Agennensis, et ad corrigendum eos-<br />
dem et ad l'acieiidum emendari ea (pie maie acta<br />
invcnerit per eosdem, el ad puniiuidiini eos jnxta<br />
(jualitales delictorum commissorum per eos et coin-<br />
miltendornm. Et mandat eisdem nt in premissis el<br />
in liiis que ad prcmissa pertinent ei parcant, etc.<br />
Datuin ut supra.<br />
10:20. ]'ro maffislro Bcrnardo Miaiiiii, judice<br />
Agennensi^. — Rex constabulario Burdegale et se-<br />
' Prcssipiiac ( Doi'do|;ne , arr. Bergerac, c. Lulindo).<br />
" Publié inrompléleinent dans les Anhii't:! Iiixcmijmii de<br />
la (jirondc , t. X, p. 110.<br />
39
;i06 ROLES GASCONS.<br />
nescallo et receplori Agennensi, salulem. Cum nos<br />
iiaperpeliium remiserinius et quitaveriinus dilecto<br />
olei'ico nosiro nia{[istro Bwnardo Martiûi, judici<br />
nostro Ajjennensi, et ejns heredibus et siiccessori-<br />
bns , illas diieentas libras turonensiuni in quibus<br />
nobis trnei'i dicebatiir racione lujusdani condeinp-<br />
nai'ionis factc per Nicbolaum Lo Gras, quondam<br />
justiciariiun iioslriim, et ejus socios, occasions cu-<br />
jiisdam disseisine per dictiim jndicein facfe, ut di-<br />
citur, Florlaneriddc Casa Nova, niilili quondam, de<br />
[larle sua niolendini voeati de Casa Nova prnpe<br />
condoniiiiiiini ' de Tornasso', et quicquid ab eo vel<br />
aliis ejns noinine pclere potoranius occasioiic pre-<br />
dicta, vdbis mandamus qualinus piedictnm cleri-<br />
cuni noslruMi racione condenipnacionis predicte<br />
nuUalenus molesletis. Dalnni ul supra.<br />
1021. Pro rcffc, de majore in civitatc Burdegalc<br />
comtitiilo. — Rex dilectis et fidelibus suis juratis<br />
et communie loeius civitalis lîurdegale et aliis ad<br />
quos, etc., saluteni. Noveritis quod nos l'acimus et<br />
conslilnimnsniajorcm civitalis Burdejjaiedilectum et<br />
(idelem noslrum Peirum Iteiii^, militem, ([uamdiu<br />
nobis placuerit vel senescallo nosiro ducatus predicti,<br />
vobis et cuilibet vcsliura mandantes firmiter injun-<br />
gendo ut eidcm IVlro lamqnam majori vestro iu om-<br />
nii)us el per oiimia pareatis et obediatis, donec a nobis<br />
vel senescallo nostro |)redicto conlrarium recepe-<br />
rilis in niandalis. In ciijus,elc. Datum ut supra.<br />
1022. Pro openiriis et moneUiriis Btirdcgnlc. —<br />
Re\ dileclis et lidelibus suis Reymundo ,<br />
decano,<br />
Gombaido de Mercalo, Jolianni Gerardi et Ber-<br />
nardo l'abri, canonicis ecclesie Sancti Severini Bur-<br />
degale, salulem. Discrecioni vestre conimittimus et<br />
mandamus qualinus inl'ra Nativitatem beati Johan-<br />
nis Baptiste vos vel très aut duo vestrum inquiratis<br />
diligentcr veritatem, vocalis qui fueriat evocandi,<br />
' Ms. ciinduni., avec un signe d'abréviation. On peut tra-<br />
duire : "pri's la condaïuiiio de Tournas». Voir Du Gange<br />
aux mots Condomiuinm et Conâamina.<br />
' Peut-^lre Tournas (Haute-Garonne .arr. Saint-Gaudens<br />
c. Aurignof), prés dmiuel se trouve Cazeneuve.<br />
Pii'rrc Ilii'r n'est pas nouim» dans la liste des maires de<br />
Bordeauï publiée dans le Livre des Coutumes, p. 4o6.<br />
,<br />
[A.R.xvii°-i289]<br />
et coustabulario nostro Burdegalc vel aliquo alio<br />
idoneo coustituto defensore pro nobis, super jure<br />
possessionis et proprietatis ' quod operarii et nio-<br />
netarii Bui'degale asserunt se babere et liabere de-<br />
bere racione sui officii et laboris quem exhibent et<br />
facinnt in operando et cudendo monelam nostrara,<br />
et super inquesta ipsa facial is juslicie conqjlcmen-<br />
tuni; ita quod ipsi monetarii et operarii diclo jure<br />
quod per dictani inquestam opiinebunt libère pos-<br />
sint uti post festum sancti Micliaelis quod eiit anno<br />
Domini millesirao .cc°. Ixxxx". secundo, cimi usque<br />
ad illiid festum ,<br />
sub cerla forma in alia liltera nostra<br />
qiiam iiide liabent conleiila, teneanlur operari in<br />
monela predicta. Precipimus autem tenore presen-<br />
cium omnibus subditis nostris ut in premissis vobis<br />
pareant el intendant. Datum ut supra.<br />
1023. Pro eisdem operariis cl monelariis. — Rex<br />
omnibus, etc., salutem. Noveritis quod, cum ope-<br />
rarii et monetarii nionete noslre burdegalensis di-<br />
cereiit et asserereut se racione laboris seu operagii<br />
sui debere percipere et habere iiovent denarios<br />
dicte nionete do operagio cujuslibet marche denario-<br />
rum, et duodecim denarios de operagio cujuslibet<br />
marche obolorum, et duos denarios de iibra dena-<br />
riorum, et très denarios de Iibra obolorum, et se hi<br />
possessioiie hujusmodi ab antiquo fuisse, nobisque<br />
de possessione seu jure hujusmodi non constaret,<br />
prefali monetarii et operarii nobis de s|)C(iaU gracia<br />
concesserunt cpiod hac vice usque ad festum sancii<br />
Micliaelis, quod erit anno Domini .m", ce", nonage-<br />
simo secundo, operabunlur et monelabunt monelam<br />
nostram, recipiendo sex denarios de operagio cujus-<br />
libet marche denariorum , octo denarios de operagio<br />
cujuslibet marche obolorum. Ires obolos de Iibra de-<br />
nariorum, et duos denarios de Iibra obolorum. Nos<br />
autem volumus et concedimus eisdem monetariis et<br />
operariis quod per islud operagium et nionelagium<br />
quod facient, et per dictas quanlitales quas acci-<br />
pient pro suo operagio, monetagio el la bore, nui-<br />
luni ipsis cpioad possessionem seu projirietatem<br />
prejudicium generelur, nec nobis ad faciendum ope-<br />
rari et monetari monelam nostram pro dictis quan-<br />
' Le ms. ajoute : et.
[A. R. ^vii'-iaSg]<br />
titalibus aliqiia possessio acquiratur, spd post dic-<br />
tum Icnipus sit nobis et ipsis salvum omne jus in<br />
possissionc et propriclatc in en statu in qiio erat,<br />
antc(|uarn operarentiir bac vice pro (jnarilitalibus<br />
anledictis, nisi intérim pcr judicinm vel aiio modo<br />
Imjiismodi ([ueslio l'uerit lerminata. In piijiis, etc.<br />
Dadiin ni supra.<br />
1 0!2 'l. Pro A rcnmhnldo , coinile Petrn/forlccnxl.—<br />
Rex diiecto et lideli suo Eiye de (laupcna, iniiili,<br />
senescallo suo Petragoricensi , salutem. Cum super<br />
queslionoiii quani facit Ai'cambalibis, cornes IVtra-<br />
goricensis', de terra dicta Aiodio' in parocbia de<br />
Lopcbat' et de Minzac* prope Cflstrura Gorsonii^<br />
alias diralur incopta fuisse inquesla per ([fules<br />
noslras, vobis mandannis (juod, si diclain inques-<br />
tam inceplam fuisse inveneritis, ipsam cnniinuelis<br />
et cfimpicalis, alioquin super possessinne terre pre-<br />
dicle qua ideni foincs se per génies nostras asserit<br />
six)liatuni, inquiralis de novo, vocatis qui fuerinl<br />
evocandi, et ali
308<br />
per eundem annualini solvat. Et illud ei allocabilur.<br />
Daluni ut s' '.<br />
1029. Pro Jolmnne de Ilavnriiiff, de ffaffiis sol-<br />
x'cndifi. — Rex dileclo et fideli siio Iterio de Eng-o-<br />
iisma, conslabidario siio Burdegaie, salutem. Man-<br />
damus vobis linniter injungeudo ut dileclo et fideli<br />
nostro .lohanui de Haveryng^, senescallo nostro du-<br />
calus jiredicti, pro tenipoie anie fesluni Pasche<br />
proxiuio preleiitum , sine more dispendio solvatis<br />
cenluni iiiarcas argenli et ducentas libras monele<br />
burdegalensis pro vadiis suis et debitis iliius tein-<br />
poris in quibus diversis personis pro nobis teiie-<br />
tur: quas summas pecunie precipimus in vestio<br />
compoto allocari. In cujas, elc. Datum ut s°.<br />
1030. Pro mcrcalorihus Lucaiiciisibiis de sncie-<br />
tale Rkcnrdormn. — Mandaluni est conslabulario<br />
Burdegalo quod allocet Orlandino de Podio " et sociis<br />
suis, mercatoribus de socielate Riccardoruni de<br />
Luka\ receploribus custume régis Burdegaie,<br />
omnes soliiciones quas fecerunt, sive in garderoba<br />
régis sive extra, per litteras magislri W. de Luda,<br />
custodis ejusdeni garderobe. Et rex eas precipit<br />
allocari , etc. Datum ut s°.<br />
1031. Pro mngistro Gernrdo de Tlkona. — Man-<br />
daluni est eidem conslabulario quod de exilibus<br />
terre Vasconie liberel magistro Gerardo de Bisona<br />
centum libras monele burdegalensis de dono régis<br />
pro misis et expensis quas fecit in obsequiis régis.<br />
El allocabilur, clc. Datum ut s\<br />
MEMBU. l3.<br />
1032. Pro Ehja Carpcntarii, cive Burdegaie".—<br />
' Ms. xU «" Datum.<br />
' Voir plus haut n° looo.<br />
' Le sci-ibo a écrit deux fois mcrcatonbus , avant de socie-<br />
ta!c et aprùs àc Liika.<br />
' Cet acte par Inqucl le roi approuve les conditions au\-<br />
([uelles Élie Carpenter a loué son chai et ses maisons au\ ha-<br />
bitants de Floiiar, BouliacLaTrcsne, Carii;nan, Tresses et<br />
Les Artigues, ainsi ([u'aux mariniers du port de Bordeaux, a<br />
été transrrit sur le présent rôle par une main qui n'est pas<br />
celle d'un scribe de la chancellerie royale ;<br />
,<br />
RÔLES GASCONS<br />
l'écriture est plu-<br />
[A.B. xvii°-i289]<br />
Edwardus, Dei gracia rex Anglie, doiiiinus Jlyber-<br />
nie et dus Aquitannie ,<br />
omnibus ad quos présentes<br />
litière pervenerinl, salutem. Jnspeximus lillcras<br />
patentes Bogerii de Leyborna ', lune gerenlis vices<br />
noslras in Vasconia, factas dileclo nobis Helie Gar-<br />
penlarii, civi nostro Burdegaie. sigillo lune curie<br />
noslre Vasconie sigillalas, in bec verba :<br />
trOninibus présentes lilteras inspecluris et audi-<br />
ti')t celle des actes rédigés dans le sud-ouest de la France; lo<br />
scribe a jiris soin do régler son parchemin , cas exceplionnel<br />
analogue à celui qui a déjà été signalé dans le Supplément<br />
au tome I des <strong>Rôles</strong> i;axcons (p. xi). Comme le dialecte dans<br />
lequel a été rédigée l'enquête ouverte à propos du loyer con-<br />
senti par Élie Carpenter présenterait peut-être quelque dif-<br />
ficulté, nous avons cru bon d'en donner un résumé où le<br />
texte sera d'ailleurs suivi le plus près possible :<br />
Les habitants des paroisses ci-dessus énumérées et les ma-<br />
riniers de Bordeaux s'étant plainte au sénéchal qu'Elio Car-<br />
penter tint fermés ses maisons et son chni et l'ayant prié d'in-<br />
sister auprès d'Élic pour que celui-ci les rouvrit aux conditions<br />
d'usage, le prévét de l'Ombrière fut chargé de faire une en-<br />
quête. Il fut répondu : i" que le roi n'avait sur ces terres et<br />
immeubles d'autres droits que le droit général de justice qu'il<br />
exerçait sur tout le pays d'Entre-deux-Mers; a° qu'Elie Car-<br />
penter avait acquis son chai de Gaillard do Cursan et de ses<br />
sœurs; 3° que ces dernières, propriétaires des vignes et au-<br />
braies {idbaredax = \\eu\ plantés d'arbresjoùétaientconstruits<br />
le chai et les maisons , les avaient encloses de fossés , puis , à la<br />
prière des habitants et des mariniers ,<br />
a\ aient coupé les arbres<br />
et arraché les vignes aux conditions suivantes : il leur serait<br />
payé U d. pour chaque charrette [bros) chargée passant par<br />
la porte cochère (porlan) qui conduisait vers la coUine (lo<br />
poch ), 2 d. pour cha(|ue pipe de vin , i d. pour la charge de<br />
chaque bète de somme et i d. pour le garçon (inaeip) chargé<br />
de les garder; les mariniei's payeraient le tiers du bénéfice<br />
c]uo leur procurerait le transport des marchandises (îmiidi^a),<br />
chatiue fois qu'ils en viendraient prendi-e livraison. Ces con-<br />
ventions devaient durer tout le temps qu'il plairait au pro-<br />
priétaire et au.x locataires; 4° que les agents ( nicjsa^cs ) d'Elie<br />
Carpenter avaient continué à toucher les loyers consentis par<br />
Gaillard et percevaient : i d. pour chaque bète de somme<br />
passant avec sa charge par la porte cochère, i d. pour chaque<br />
béte chargée de sel [sait), i maille pour toute charge portée<br />
à dos (co( = collum) d'homme, a d. par douzaine de lattes<br />
(lala), de pieux [pou) et d'échalas (carasson), i d. par ton-<br />
neau de vin et i maille par pipe. Les habitants et mariniers<br />
demandent qu'à ces conditions Elie Carpenter leur rouvre son<br />
chai, ses maisons et ses chemins, qui leur sont de la plus<br />
grande utilité.<br />
' Roger de Leyburne fut lieutenant du prince Edouard<br />
en Gascogne en 1270 [<strong>Rôles</strong> <strong>gascons</strong>, t. I, Supplément,<br />
p. cxix).<br />
,
[A. R.wir-ioSy]<br />
Uiris, Hogfiiiiis de Leybornn, gerens vices excellen-<br />
lissiiiii viri, iliimini Edwanli, in Vascnnia, snlutciii<br />
in Uoiuino sempileniam. Novcrilis, oiiines et sin-<br />
guli,
310<br />
rre (le n'Ai'iiaut de La Tapia ', e d'en W. Arni-<br />
trdera, e d'en P. Peiron, e d'en Arramon Arnaut,<br />
ire d'en W. de Mailious, e de Bernarl iMoliner', e<br />
trde Joan Bomon , e de Bernart Johan , e de P. Ba-<br />
rrraon, c de Arnaut de Lussan, e de Arnaul de<br />
rfFronssac, nautoncrs deii port de Bordeu; e en la<br />
rrpresenssa de las gens de las paiTopias de Floyrac,<br />
trde Boliac, de La Trena , de Garinban , de Tressas'<br />
rre de Arligas \ especiaiinient ad asso mandatz per<br />
"nos et cilatz, dizens a lor que, cuiu aucunas gens<br />
rrd'aquestas parropias fossan vengut a nostre senlior<br />
rren Floilaner de Casa Nava, senescauc de Gasco-<br />
ffnlia, preguar per las deitas gens de las parropias<br />
rrque et pregessa n'Elias Garpenler que et lo son<br />
ffcliay e las sans maisons e issidas e terras (jue lo<br />
jrdeit n'Elias tenciaus a [AJndissans, obra et tengiia<br />
trubert, aissi que las gens de la terra ne puscan<br />
rrj)assar lor e las lor causas, ab que it lo pagan et<br />
ni'arendan so que de cada causa aqui porlada et<br />
tfvenguda a usât a prendre e aver per lo loger<br />
tfdo sa teri-a e de son calage, es assaber que<br />
(tlo deit seuber senescaucs nos a mandat venir<br />
ira bos, scnbor, per saber si nostre senher n'Au-<br />
rrdoart en aquet cbay, ne terras, ne maisons, ne<br />
ffissida ave negun dreit, ne si lo comunaus de la<br />
rrterra i ave negun dreit, e per saber lo dreit n'Elias<br />
«Garpenler; don nos ab bos totz, caperans, pres-<br />
rrlres, cavoers, dauzel[z], nautoners de Bordeu e<br />
trprodomes de las parropias avandeitas, pregain e<br />
irniandani e entpiireni, de las pardz nostre senlier<br />
frn'Audoard e deu senescauc e de nos, e per lo<br />
trsagrament en que bos a lor e a nos elz tengud<br />
irque bos deu dreit nostre senbor n'Audoart e deu<br />
fboslre c deu n'Elias Garpenter nos cerlifietz, e<br />
"nos digatz lo dreit de cadaûn. Losquaus senbors,<br />
irprestres e caperans e cavoers e dauzetz c nau-<br />
irtoners de Bordeu e prodomes de lasdeitas parro-<br />
rac), était, dit liaurein ( Var. bordel., t. I, p. i63), une an-<br />
cienne paroisse de l'Entre-Deui-Mers rqui n'est plus niain-<br />
lenaut qu'une chapelleu.<br />
' Mentionné, mais non identifié, dans ie Carlulaire de<br />
Sainte-Croix, p. 175,<br />
' Mentionné iWrffm, p. /io3.<br />
* Tresses (c. Carbon-Blanc).<br />
*ie9 Arligues (c. Lussac).<br />
,<br />
RÔLES GASCONS. [A.R. xvu-'-iaSg]<br />
ni)ias, agut' conselb en la prescnssa deu deit oQi-<br />
trciau e arciprestre d'Entre Doas Mars, e detz<br />
crniedis e de nos, a nos dissoren sobre sagrament<br />
"que nostre senher n'Audoart ne la comnumia ne<br />
B-negun d'etz negun dreit no i aven, mas lo dreit<br />
ttque nostre senher n'Audoart a comunaunient e<br />
rrgenerniunent de sa juslicia sobre lola la terra<br />
frd'Entre Doas Mars, ne nulh autre hom que it sap-<br />
nchan, mas n'Elias Garpenter qui ag' ave agut<br />
«d'en Galliart de Gurssan' et de sas serors, auquaii<br />
iren Gailiart li avandeit caperans, prestres, cavoers<br />
tre daudet e nautoners de Bordeu e las gens de<br />
ttlas parropias dissoren que aven bist aver e tener<br />
"la avandeita terra e lo bosc, on lo cbay et las<br />
ttmnisons son, eu binhas e eu auiiaredas que et' i<br />
crave, e lo biron far los l'ossatz de cada part; e lo<br />
ffdeilz en Galbai'l, a la pregaria de las genz de la<br />
tr terra e deu nautoners de Bordeu, trenquet e der-<br />
irreiguet las biulias suas e aubaredas, feit conbent<br />
irpremerament entre lo deit en Galhart e las gens<br />
[A.R.xvn''-i28()]<br />
(rloguat (leu deit en Galliarl lo son cbay c las suas<br />
irmaisoiis e terra per lo torz do toi lo naidajja ijue<br />
rrit e cadaiins de etz jjazanlieren , a cada torn (• a<br />
ircada vet que carcaren ne prendren nulla re deu<br />
iTchay o de las mai/.nns n de ia terra deu deit en Gal-<br />
ffliart a [Ajndissans. E asso deve eslre et durar ai tan<br />
ircura audeit en Galliart plaire ne a las jjenz de la<br />
frterra ne ans nautoners. lù dissoren j)lus los avan-<br />
itdeitz senhors e prodomes que los inessajjcs n'Klias<br />
rCarpenter aven usât a prendre, dt>spos que nElias<br />
itCarpenter tenc aqueslas causas, tôt lo loguer et<br />
ffchaiage que lo deitz en Galliart ave usât a prendre,<br />
r«! .j. dener per cada bestia carcada (|ui inIres o<br />
trissis fora lo portau devert lo pocli per son cliaian;e<br />
re per lo lofyuer de sa terra; e .j. dener per cada<br />
fbestia carcada de sau, e mczallia per cada causa<br />
(rque hom portes sobre rot, |)i'r lo lo||uer de sa<br />
«terra et de son cliaia(je; e .ij. doners de c;ida do-<br />
irzena de lala o de ()au o de carasson, per lo lojjer<br />
(tde sa terra e de son ebai e per son caiajje; e
312 RÔLES GASCONS.<br />
in dicta iiltera menioria non valeat depcrirc, ac<br />
proptpr grata et ydonea mérita et servicia que dic-<br />
tas Ilelias impendit prefato domino Edwardo et no-<br />
bis, ipsius nomine, et in persona ejusdem domini<br />
Edwardi, concedirans, nomine dicti domini nostri<br />
Edduardi et nostro, potestato ab ipso nobis con-<br />
cessa, et conlirmamiis prefato Helie Carpentarii et<br />
cjus beredibus, ratificamus ac eciam approbamns<br />
omuia et sing-ula preinissa que in prefata Iiltera<br />
eontinentur, et ([uod idem Helias el heredes ejus<br />
et corum nuncii ipsorum nomine perpeluo possint<br />
licile et debeant percipere et bal>ere cbaiagia , io-<br />
caciones, sive salarium seu sei'viciurji, racioiie con-<br />
duxcionis sive locacionis, et naulagia de ([iiibus in<br />
dicta Iiltera mencio babeliir, que ipse cl ejus nun-<br />
cii usi sunt et consucverunt percipere et habere,<br />
])rout superius est expressum ; el boc possint facere<br />
et debeant facere et eo uli sine onnii danipiio et<br />
sine prejudicio que diclus Helias Gai'penter' et<br />
ejus heredes non incurrant nec incnrrere valeant<br />
ullo modo, volenles et concedi'ntes, nomine et in<br />
persona dicti domiui nostri Edwardi, quod, quan-<br />
documque eidem Hebe Carpenler vei ejus bere-<br />
dibus placuerit, quod ipse et ejus beredes possint<br />
licile et debeant milleie domos , cbaia et lerrani cuni<br />
fossalis ex ulroque ialere et cura omnibus aiiis per-<br />
tinenciis suis, prout durant de ymo maris de poilu<br />
vocato Andissans qui est ipsius Helie, usque supra<br />
iter quû itur de Trasielo" versus Trenam, subtus<br />
podium extra porlalhun de petra qui est propiu-<br />
quior iiodio , quem portallum diclus Helias Car-<br />
penler i'ecil |)ro clausura terre ipsius pi'edicle, ad<br />
onuiia sibi necessaria ad \ ineas et ' albaredas plan-<br />
landasseu edilicandas, vel ad liladuui seniinauduin ,<br />
et leneudum clausura vel aperlum, et ad aliud la-<br />
ciendum, prout eidem Helie et ejus beredibus pla-<br />
cuerit sicut' de suo proprio. lu quorum omnium<br />
premissorum testimoniuni nos, uomine, loco et<br />
' Ce nom, ici et plus bas, est toujours écrit Carpenler,<br />
comme, plus haut, il est toujours rcrit Carpentarii<br />
' Tregey, sur la route ijui va de la Bastide-Bordeaux à<br />
a Tresne en passant par Kloirac et Bouliac. Voir L. Drouyn ,<br />
Bordeaux vers liSo, p. i38 et lOi.<br />
' Ms. ad.<br />
* Ms. ciim.<br />
[A. R. wu^-iaSg]<br />
jjersona predicti domini nostri Edwardi , concessi-<br />
mus eidem Helie et ejus beredibus présentera litte-<br />
ram sigillo curie dicti domini noslii Edwardi in<br />
Vasconia sigillatam '. Datum die lune post octabas<br />
Pascbe apud Sanctum Macharium, auno Domiui<br />
.m°. cc°. septuagesimo^. »<br />
Nos autem universa et singida que in predicla<br />
litlera eontinentur rata habentes et grala, ea pro<br />
nobis et beredibus nostris prefato Helie et beredi-<br />
bus et successoribus suis in perpeluum concecbmus<br />
confirmaums et leuore presentium renovaraus. In<br />
cujus rei lestimouium bas litteras nosiras lieri fe-<br />
eiraus patenter. Teste me i[)So apud Cundat juxia<br />
Leybornara, .iiij. die Junii, anno regui nostri de-<br />
cimo septimo.<br />
1033. De jmrinffio et commun'ione faelis iiiler rc-<br />
ffeiii cl Ariiahliiiii Giiillclmi de Mnlo Vicino', domi-<br />
celtum, de vicecoiitilatu de Jiilinco". — Rex omni-<br />
bus, etc., saluti'in. Recogniciones , convenciones,<br />
concessiones el donaciones, reslilucionem et pacta<br />
inila super pariagio [etj comraunione, i'aclis et ha-<br />
bitis inter diiectum et lidelem clericuiu nostrura Jo-<br />
bannera de Reda, nostio nomine, ex una parte, et<br />
-Arnaldum Guillelmi de Malo Vicino, doniiceiluin,<br />
dictum vicecomilein de .Iuliaco, ex parte altéra,<br />
super justiciatu, diiniiiiio el terra de Jidiaco et<br />
ej[n]s perliueneiis, ac aiiis contentis in iuslru-<br />
niento super biis per Cuillelmum Durandi, pubii-<br />
cuMi iiolaiium in predicto ducatu, indc confecto, et<br />
sigillalo sigillis parciura predictarum, vidinius et<br />
ciim diligeni-ia inspici fecinius; cujus quidem in-<br />
slrumenli teuor sequilur in bunc nioibmi :<br />
rrNoverint nniversi présentes pariter el fuluri<br />
boc presens insirumentum publicuin inspecliiri<br />
quod nobilis vii" Arnaldus Guillelmi de Malo Vi-<br />
cino, domicellus, vicecomes de Jubaco, conslilutus<br />
in presencia venerabilis et disereli^ viri domini<br />
Jobannis de Reda , iilustrissimi domini régis Anglie<br />
' Ms. siijiUittas.<br />
• Saint-Macaire, le i4 avril 1270.<br />
' Mauvezin (Landes, arr. Mont-de-Marsau, c. Gabarrct).<br />
" Juliac (ibid). Voir YHistoirc de la vicomte de Juliac, par<br />
Romieu (iSgîi), p. i4.<br />
' Ms. district!.<br />
,
[A. Ii.xvii'-ia8()]<br />
diicis' Aqiiitannie, clericus, ncrnon et iiiei, Giiil-<br />
Iclini Uiiraiuli, piiblici niilarii iii [)r('(liclo diicatu,<br />
et testiurii iiilVasci-iptoruin, rccojrriovit, coiiccs-<br />
sit et avoavit se teiiere iii fendo nohili a predicto<br />
(tomino regc et duce viceconiilaliiin predicliiiii<br />
ciiin ejiis perliiinnrlis i[uil)iiscnrii(|U(', et (Hiod ejus<br />
iurdecessorcs coderii modo teiuierant a pi'edicto<br />
(lomiDo refje et duce et ejus predecessoribiis leni-<br />
porihns reiroaclis; qiiibtis rccoffnicione et avoca-<br />
cione factis per vicecoinitem siipradictiiin , pre-<br />
dictus vicecomcs, atlendens iniinerc comoduin el<br />
iitililatem evidentissiinam terre sue, si predictus<br />
dominus rex et Aux sit particcps terre suc in pre-<br />
dicto vicecomitatu , et boc propler rofyias liberta-<br />
Ics, idem vicecomes, non coactus' nec deceptus,<br />
nec vi, dolo, metu, seu tdia calliditate seu niadii-<br />
nac'one circunivenlus, ul asseruit, set cercioratus<br />
lia facto suo el de jure sibi conipetenti, conside-<br />
rataque scioncia et libero animo ac benijpio, de-<br />
dit, cossit, de/.ainperavit, relicpiit et di\isit per se<br />
suosque heredes successoresve quaiescumque, et<br />
donando concessit |)nrc et lil)ere, cuni hoc inslrn-<br />
nienti) presenli |)id)iico niinc et iinperpeluuni \a-<br />
lituro, predicto doniitio rcjji et duri et ejus suc-<br />
cossoribus et inibi, nolario supradicio, vice et<br />
noriiine preibcii doniini rejfis et (bicis et ejus suc-<br />
cessorum solempniter sli|)ulanti, necnon et pre-<br />
dicto dotnino Jobaiini ibidetii piesenti, vice et<br />
iioniine predicii domini rejfis et ducis et ejus suc-<br />
cessorum solempniter stipulant! , necnon et predicto<br />
doininii Jolianiii ibi
31'. ROLES GASCONS<br />
\icecomes (le pai'to ipsuin continfjente prediclanim<br />
fixpensaruiii et ojieruni prediclo domino rejji et<br />
duci salisfeccrit conipeteiiter; il;i Inmen qiiod per-<br />
cppla inleiini per prediclum dominuin regem et<br />
ducem non venirent sou caderent in solutum et,<br />
facta solncione de dicta medietale per predietnni<br />
vicecomiteni vel alium loco sui, dictus vicecomes<br />
et ejus suecessoreshabeantmedietatem in predictis<br />
operibns, et ex tune habeant et percipiant medie-<br />
tatem omnium frucluum , exiluum et proventuum<br />
prediotorum que pervenirenl ex operibus supra-<br />
dictis. [3] Item, fuit actum inter dictas partes<br />
solempniler et convenlum quod per predictum do-<br />
minuin refjem et ducem vel ejus senescallum seu<br />
constabularium Burdegale et per predictum vice-<br />
comilem et eorum successores qnoad lenendam,<br />
regendam et excercendam jurisdiclionera omniino-<br />
dam, allam et bassam, et inernm '<br />
et mixtuni im-<br />
perium, et liabendam causarum connicionem et<br />
judicia reddenda in dieto vicecomitalu et Incis<br />
consti'uctis et constrnendis inlVa pertinencias et<br />
limites dicti vicecoinitatus, et ad recipiendum et<br />
colligendum communes fructus, exituselproventus,<br />
unicns tnmen (.'.((;)dumtaxatbajulusstatualin', duni<br />
tamen in imnm possinl bajubim unaniniilcr con-<br />
cordare. Quod nisi facere possent , fuit actum ibidem<br />
et concessum (juod quibbet possit suum proprium<br />
bajulum ponere et habere, qui iu sui officii no-<br />
vitatejurare ad sancta Dei ewangeli teneatur seu<br />
teneantur, [si] duo fueriat bajuli constituti, quod<br />
in suo olficio bene et fideliter se babebit seu ha-<br />
bebunt, et omnia jura predictorum domini régis<br />
et ducis et vicecomitis et eorum successorum pro<br />
viribus illesa servabit seu servabunt, et ea fideliter<br />
promovcbit seu promovebunt, et inntilia pro viri-<br />
bus evilabil seu evitabunt, et quod de omnibus<br />
tVuclibus, rriklitibus, exitibus, proveutibus et aliis<br />
rébus comimmilms per ipsum vel ipsos, si duo<br />
fuerint, pcnipiendum, tcneudum, regendum et<br />
excercendum, annuatim eisdeni domino régi et<br />
duci et vicecomiti et eorum successoribus fideliter<br />
et eqnalitcr rrspondebit seu respondebunt, et de<br />
omnibus predictis redilct Sfu reddent bonum com-<br />
' Mi.juxia.<br />
[A-R-xYu^-iaSg]<br />
potum et legitimani racionem. Fuit tamen aclum<br />
et concessum quod predictus bajulus seu bajuli, si<br />
duo fuerint, non possit seu possint uti in aliquo<br />
suo oflicio vel jurisdictionem aliquam excercere,<br />
quousque predictis domino régi et duci et vice-<br />
comiti et eorum successoribus predictum prestile-<br />
rint juramentum. [h] Item, fuit actum inter dictas<br />
partes solempniter et conventum quod predictus<br />
dominus rex et diLx et vicecomes , et eonim succes-<br />
sores vel eorum loca tenentes, créent et statuant in<br />
locis constructis et construendis iufra dictura vice-<br />
comitatum consules, notarios, servientes, preco-<br />
nem, messegenarios seu gardas, et onmes alios<br />
ofliciales necessarios adexcercicium jurisdicliouis et<br />
justicie predictarum, et quod bannum et preconi-<br />
sacio fiant communiter ex ])arte ipsorum domini<br />
régis et ducis et viceconiilis et eorum successorum.<br />
[5] Item, quod carcer, spilloria et furce que erunl<br />
iufra dictum \icecomitalum sinl communia inter ip-<br />
sos. [G] Item, fuit actum inter dictas partes solemp-<br />
niter et conventum quod, si liât seu fiant basiida<br />
seu bastide iufra pertinencias dicti vicecomitatus j)er<br />
predictos doniinum regem et ducem et vicecomiteni<br />
et eorum successores, seu alium vel alios loco ipso-<br />
rum, quod medietas pro indiviso obliarum ctacap-<br />
tagiariim, ayrialiura, placearuin, locorum et do-<br />
moriim , necnon casalium et [hjortorura rpie modo<br />
sunt et erunt in futurum in illo loco vel locis ubi<br />
iiet seu fient bastida seu bastide, necnon et me-<br />
dietas pro indiviso niacellorum, furnorum, nundi-<br />
narum, pedagiorum, mercatorura, fortunarum'.<br />
reddituum, serviciorum et omnium gagiorum et<br />
omnium aliorum deveriorura, racione pedagii seu<br />
jurisdictionis cujusUbet vel alias proveniencium<br />
seu que evenient in futurum infra pertinencias<br />
dicti vicecomitatus, necnon et medietas pro in-<br />
diviso omnium incurrimentorum seu incm-suum<br />
omnium reium mobilinm et inmobilium que eve-<br />
nient infra pertinencias dicti vicecomitatus ipioquo<br />
modo evenerint, sit predicti domini régis et ducis<br />
et ejus successorum, et alia medietas sit predicti<br />
|<br />
vicecomitis et ejus successorum. 7J<br />
Item, fuit actum<br />
inter dictas partes solem|init('r et concessum<br />
' Trésors trouvés. Voir Du Cangc au mot Fortuiia, n" 2.<br />
,
[A. R. xvir-i-jSf)]<br />
(juod haliitantes et habi(aturi inl'ia pcrlinencias<br />
dicii vicecomitatus faciant seu prestent' sacr.nmeii-<br />
tiiin fidelilalis ot exrei'citum faciant dictis domino<br />
régi ot duci et vieeconiiti et eoiuia successoribus,<br />
et faeei'e teneantur. Kt banc donacionein ' per prc-<br />
dictiini vicoconiitem l'actam dirtiis dominiis Jo-<br />
baiines de Iteda , noniinc dicIi doniini régis et du-<br />
cis et ad opus ipsius et ejiis suceessorum, recepit<br />
etimperpetuuniacceplavit. [8] Insuper vero dicins<br />
dominas Joliannes de ileda, \icc, uoinine et anr-<br />
torilali! predicti doniini régis et diicis et ejus snc-<br />
cessonim, dédit, cessit et donando cnncessit pnre<br />
et libère predicto vicecomiti ibidem presenli, pro<br />
se et suisstircessoribus stipnlanli cl rccipienti, me-<br />
dietalem pro indiviso illius partis (jnam babet (be-<br />
tns (loniiniis vv\ et dux et liabeie débet in l)astidii<br />
voeila do llullia^cl ejns pcrlinenciis, in quanliiin<br />
est sila inira pcrlinencias dicti vicecomitatus, salvo<br />
et retenio dicio domino régi el dnci et ejus succes-<br />
soribus cnpilobo seu fortabcio (piod babet in dicta<br />
bastida de flulba; pro ipia retencionc capitolii dic-<br />
tus dominus Jobannes vobiil, ut asseruit, et con-<br />
cessil ([uod predictns vicecomcs babeat in diclii<br />
bastida de Itulba locum convenientem lanhiiiidein<br />
ad facicndum sibi capilobum seu Ibriaiicium.<br />
ff)] Item, de(bt et donando concessit preibctus<br />
dominus Jobannes, vice et nomine quibus supra,<br />
predicto vicecomiti ibidem [iresenli [iro se et suc-<br />
cessoribus suis sti|)ulanli, nictbctalem pro indiviso<br />
omnium jurium, deveriorum, homagiorum, iu'v-<br />
viciorum, reddituum, locorum, el terrarum culta-<br />
l'um et incullaruni ([ue precbctus dominus rex et<br />
dnx babet' et haliere débet seu ad ipsum pertinent<br />
vel possunt+nfra lerminos dicli vicecomitatus modo<br />
aliquo perlinere, cuni medielate [)ro indiviso omni-<br />
mode jurisdictioiiis cl juslicie aite et basse, el meri<br />
cl mixli imperii, salvo el retenio super biis resorto<br />
et su periorilate predicto domino régi et duci. Quas<br />
quideni donaciones feeit dictus domimis Joliannes<br />
' Ms. prestaïU.<br />
' Ici commence la meubr\m li.<br />
' Aïoiiille (Lnodi's, arr. Mont-de-Marsan, c. Itoipiifort).<br />
M. Roiiiii'ii (/oc. fi(., p. i4) range Arouille parmi les huit<br />
baroniiies de la vicomte de Juliac.<br />
' Ms. Iiabeal.<br />
llOLliS G.ASCO.NS. ;>i5<br />
(bcio vicecomiti el ejus sacccssoril)us, vice et no-<br />
mine dicli doniini régis et duels, sub tnodis el<br />
coii(bcionibus siiperius exprossalis. [lo] Item, pre-<br />
dictns dominus Joliannes, vice et nomine ([uibus<br />
supra, restiliiit dicto vicecomiti et ejus successori-<br />
bus, qiiietoet libère, abscjue omni retencioiie, paro-<br />
chiani de .Maliieriis' cuni suis pertinenclis , silam,<br />
ut ibi diclum fuit, extra diclura viceconiilatum<br />
babcndani et tcnendain per dictnm vicccomilern a<br />
diclo domino rege et duce sub deverio consuelo,<br />
(|uani idem dominus rex et dux, ul ibi diclum luit,<br />
a domino Ollone, pâtre (piondam dicli vicecomills,<br />
seu ab alio, nomine domini Otlonis, babneral et<br />
lonnerat et babebal et lenebat pro ccntiini mareis<br />
argonli pigimri obligalam. [i 1<br />
1 lleni,<br />
dédit el do-<br />
nando concessit dictus dcnniniis Jobannes, vice el<br />
nomine ipiibus supra, vicecomiti predicio ot ejus<br />
successoribns triginta libras moiiele burdegalcnsis<br />
annui rcdililus in Castro el lionore de l'"forcesio ^ et<br />
de Knpe Forcesii \ cum omni jiUMsdicllone alla el<br />
bassa, et ultra lioc cenlum inarcas argenli semel<br />
tantum solvendas, pro omiil sua volunlate (-1 ejus<br />
suceessorum perpeluo facienda; (|nas (juidi-m cen-<br />
tum marcas diclus vicecomes ibidem recoj;novit se<br />
iiabuisse et récépissé a predicio domino Jobanne<br />
de Reda, vice et uoinine ilicti domini legis el du-<br />
cis, in bona pecunia numerata, renuncians sii|ier<br />
boc exC''pcioni non numérale pecunie et non per-<br />
cepte. Quas qnidcm donaciones de omnibus reiins<br />
|)redictis donalis et concessis et restilucloneni dicte<br />
jiarorbie de Malberlis, factas per prcdlclniii doiiii-<br />
num Johanneni, dictus vicecomes rccognovit quod<br />
fecit in reconijiensacionem dicte donaclonls supe-<br />
rius l'acte diclo domino régi el duci per vlcecomilem<br />
su()railicluni. [ly] Item, fuit actum inler dictas<br />
partes solempniter et concessuni quod, si qua alla<br />
sint vel fuerint (]ue in predlctis donacionibus non<br />
fuerint declarala, que ad jiirlsdiclionem ailam vel<br />
bassam seu nieruin vel niixliiiii inipeiiuiii vel ali;is<br />
qiioquo modo perlineanl, quod omnia cl singuia<br />
lam in pioprietate et possessione vel ([iinsi. sint<br />
coiuiiuinla inler diclum dominum regeiii et diicein<br />
' Maillières (Landes, arr. Moiit-dc- .Marsan, c. Lalii'il).<br />
^ Fourcès (Gers, arr. Condom, c. Montréal).<br />
' l.arroquc-sur-Osse, près Fourcès.<br />
fio<br />
,
:516 ROLES G A SCO i\'<br />
el ilicliim viecL-oinilem et eoriiiu succe^sores, et pro<br />
expressis babeantur, ac si oiiinia et singuia que<br />
expi'ossn non siint essent expressa et specialiler de-<br />
claiata infra tliclum vicecomitatuin et terminos su-<br />
pradictos. [ i3] Item, fuit actuni iiiter dictas partes<br />
solenipniter et conventuni quod prediclus dominus<br />
rex et dux \el cjns successoies non ])ossint extra<br />
luaniim suani ponere preilictas res siiperius donatas<br />
set quod seniper et perpétue inter ipsos dominuiu<br />
regem et duoeni et vicccoinitein et eorum siiccesso-<br />
res reniaiieanl oinnia coinnninia et eiiaiii inib\isa.<br />
[i4] Proniisif eciain insuper et convenit diotus do-<br />
minus Joliannes. vice et noiniiie ipiilius supra, bona<br />
(idc, (piod oiiÈiiia et siiigida supeiiiis et inl'erius<br />
expressata l'acid cuin lillcris |)alciitibus dicti do-<br />
mini régis et (kicis pei' predictum dominuiu l'egem<br />
et dueem approbare el eriam conlirmare, et ni-<br />
cbilomiiiiis dari et roneedi per predicluiii domiiiuui<br />
rej;ein et (hueni bal)ilanlibus et baiiiUUorilius in<br />
dirlo vicei-omilalu coiisueludincs et bbertates iina<br />
cum diilo viceconiitatii , |)roul de ipsis consuetudi-<br />
nibus et Idjerlalihus cuui probis viris dicii viceco-<br />
luilalus 1)0110 nio(b) poterit concordare. De quiliiis<br />
quidem relms donalis pre(Hrtus vicecomes posuit<br />
diclum dominuiu Jobanneni, noniine
{A.U. wii'-iaScjJ<br />
vilegio indulto vel indulgonJo, lurn qiio vel quibus<br />
possenl venii'o vel l'iiceri' [veiiiroj coiilra prcdicln<br />
\el aliquod |)redictoruiii; voJeutcs qiiod licc reiiuii-<br />
ciacio geiieralis lanluiudem valeal et eaiidcni edi-<br />
caciani optineat et viduleiri et picnain rohoris lir-<br />
luilateiii ae si omnibus et singulis jurilms, aiixiliis.<br />
benedciis et privilcgiis, quibus renunciai-e debuis-<br />
sent et poliiissent, reiiuiiciasseiit singulariler et<br />
cciam sigillaliin; natii ita predielus vicecoiiies oiiinia<br />
et siiigula siqiradicta pcr i|)suiii data, cessa, dcsam-<br />
parata, leiicta supcrius et concessa, rata, grala<br />
et (Irma iiabere cl teuere, senare et coniplere, et<br />
non t-Dnlralacere vel venire, nec eonlravenicnti ali-<br />
qualenus consentire proiiiisit linniler, et ad sancta<br />
Dei cwangelia jiiravit corporalitei' niniui lacta. Act;i<br />
Ineiuiil liée et concfssa apud Conilat piope liOybor-<br />
nani, secunda die intruilus meusis Junii, i-ognaiiti-<br />
bus dominis l'i)ilippo, rcge Ffrancoruni , Edwardo,<br />
roge Anglic, duce A(juilannie, sedo Ituidcgaii'iisi<br />
vacante', anno ab incamacione Oomini niiliesimo<br />
ducenlesinio (iclogesinio nono, in prcseiicia et tes-<br />
tiinoniu vcni'rabiiiuni et disci-eloruiii viroruni, do-<br />
' Lo siè|;n do Bordoaut était r,iciint depuis lu mort do Si-<br />
mon do Roclierliouarl, lo aH ortobiv 1279 {Galliu christ.,<br />
t. II, col. f^'ij). Il ne Alt rempli ([ne dix nus apn""). le -i.') jiiillrt<br />
1389, p,Tr lioiiri 1" do Genève, arcliiilinrre do ToniuTn^ ,111<br />
dinciâo de l.an|;ri,s. C'est ce que nous apprend une bidle<br />
datée ce même jour de Uieti. Elle est adeesséo -dilecto filio<br />
Hcnriro, electo Burdef^alcnsin et expose qu'a la mort de Simon<br />
de Rochecliouart le chapitre avait fait une double élec-<br />
tion : celle de Raimond, abbé de Saint- Kmilion ou dio-<br />
cèse de Bordeaux (non mentionné dans la Gattia , t. Il,<br />
col. SH."}), et celle (le Bératut, alors arrtiidi;
;!18<br />
conic, prepositos seubajiilos dicte terre de Juliaoo,<br />
et aiios quoscuuupie nostros subditos et minislios<br />
volumus et ilrniitcr ac inviolabilité!' perpetuo pre-<br />
cipLiiius observari.<br />
iMEMBR. 12.<br />
1034. Pro Pciro, cpiscopo Adurensi. — Wex<br />
Ilerio (le Engolisma, conslabulario suo Biirdegalo,<br />
et Oïlandiuo de Podio, miTcalori suo, vel eoriiiu<br />
alteri, salulem. Oiiia tenemur vencrabili palii<br />
Petro, episcopo Adui-onsi<br />
', iu qulugentis libris<br />
moilaiioi'uiii pro eiiipcione doimis seu caslri sui<br />
prope civilalem Adurensem ", vobis mandanius<br />
quod eideni e[)iseopo, vel ejus maudato bas lilloras<br />
doferenti .<br />
eeiilum et quincjuaginta libras niorlanen-<br />
siuii), visis piesentibus, et in festo, sancli Martini<br />
proxinio ventiiro centum sepluaginfa et (juinijue<br />
Lbras ojusdeni nionete, et in média quadragesima<br />
deinde proximo sequenli abas centum septua-<br />
ginla et quinque libras ipsius nionete, renioto<br />
cujuslibet dilacionis obslaculo, persolvatis, de<br />
siiigulis solucionibus quas eidem propler hoc fece-<br />
rilis suas patentes litteras et nicbiloniinus bas pré-<br />
sentes in ultima solucione dicte pecunie recepliiri.<br />
Et vobis in compotis vestris dictara pecuniani pre-<br />
cipinius allocari. Daluni apiul Conilat [iro|)e Li'y-<br />
bornani, .\iij. die Junii.<br />
1035. Mandatuni est Johanni de Havering, se-<br />
nesciillo diicalus ,\(jui(annie, el Iterio de Engolisma<br />
conslabulario lîiudegale, quod, de consilio dicti<br />
episcopi Adurensis, in nianso Sainte Quiterie' elin<br />
donii) (|iiam rex baliel ex empcioiie ipsius episco[)i<br />
servicnteni ponant régi idoneum etiidelein. Datuni<br />
Ut s*.<br />
KioG. Pro codem cpiscopo. — llex dileclis sibi<br />
Iterio de Engolisma *, conslabulario suo Burdegale<br />
' t'icni' 111, éiùr|ue d'Aire, laSô-iagS [Gnllui christ.<br />
I. 1. roi. 11 B8).<br />
' Aire (Laiules, urr. Saiiit-Sever).<br />
' Le Mas-d'.\ii'e, où se trouvait l'église avec le tombeau dr'<br />
sainte Quiterie.<br />
* Ms. Hvn^vlisma, - ,<br />
,<br />
ROLES GASCONS. [A.R. xyn^-iaSg]<br />
et Orlandino de Podio, mercatori suo, salutem.<br />
Atteudentes quod venerabilis pater Petrus, episco-<br />
pus Adurensis, et ecdesia béate Quiterie virginis<br />
nuper in combustione ville Mansi ', ob reveren-<br />
ciam ejusdem virginis, ad reedificacionem ecclesie<br />
cjtisdein virginis, pro disposicione dicti episcopi,<br />
quingentas libras morlanensium eidem episcopo<br />
concedimus et donamus, solvendas per manus<br />
vestras vel alterius vestrum : medietalem videlicet<br />
a festo sancti Micbaelis proximo venturo in uniiin<br />
animm, et aliam medietatem in l'esto Pentecostes<br />
deinde proximo subsequenti. Et ideo vobis man-<br />
danius quod predictas quingentas " libras predicto<br />
episcopo vel attornato suo bas litteras del'erenti,<br />
sine more dispendio, statut is terniinis persolvatis,<br />
de solucionibus quas eideni propler lioc feceritis<br />
suas patentes btteras et nicbiloniinus bas présentes<br />
in ultima solucione dicte pectiuierecepluri. Et vobis<br />
iu compotis vestris dictam pecuniani precipimus<br />
allocari. Datura ut supra.<br />
1037. De gencrali anornameiito. — Petronilla,<br />
que fuit uxor Reymundi Baudewiny, habuit litteras<br />
de generali attorna[men]to sub iiominibus Guil-<br />
leliiii de La Bydon, ad lucrandum, etc., et ad dé-<br />
bita que sibi et bereilibus dicti Beymundi in sua<br />
custodia existentibus in Anglia debentur, pelendum<br />
et lecipiendum. In cujus, etc., per friennium du-<br />
laturas. Datum ut supra.<br />
1038. Pro cuphulo AgcimcHsi. — Rex senescalio<br />
suo Vasconie [et] Agenesii , ballivis el aliis ministris<br />
suis ad (juos, etc., salutem. Gapitulum Agenncnse<br />
i'avore specialis gracie prosequeutes, vobis manda-<br />
' l.e Mas-d'Aire. Le .Mas est séparé d'Aire par un bras<br />
déri\é de TAdour. L'abbaye de Sainlc-Quiterie au Mas fut<br />
réunie à ta mense épiscopato par une butte de Grégoire IX,<br />
le 7 janvier 1228. Cette même année, c'est l'abbé de Sainte-<br />
Quitcrie, Arnaud, qui l'ut promu à la dignité épiscopale.<br />
(Bull, du Comité d'histoire et d'arch. du dioc. d'Attch, t. III,<br />
1 Sir?. , p. 3!> ). La charte de Grégoire IX n'est indiquée ni par<br />
Polltiast, ni danS les Registres de Grégoire I.X publiés par<br />
L. Auvray. Quant aux circonstances dans lesquelles fut brûlée<br />
la ville du M.is, voir plus loin n°' loisi et 1069.<br />
^ Ms. (jitinqmit'iula: mais six lignes plus liant il y a quin-<br />
gentas, ainsi que plus loin, n" loia, in fine.
[A.R.wif-iaSg]<br />
mus qiKitinus ipsum capitulum , homines suos et<br />
familiam prioralus, et perlinencias suas, décimas,<br />
doinos, terras, redditus et omnes possessioncs suas<br />
niaiiuleneatis, prole
320 ROLES GASCONS.<br />
]>frseciitni-ibiis et pervoi'sis liominibns posscmusde-<br />
fendero, inimn, defcnsionis defecta, villa predicta<br />
((iiasi nd nicliilnm sitconvrrsa, et nuper ij^iie et iii-<br />
rrndio por irialiçjnos liomincs in jmlvercni redacta<br />
ima cum iiioiiastei'io siipradictn, supplicavinuis<br />
limiiililer dmiiino reffi el duci prediclo, pensatis<br />
utililatc et ti'niK|iiillitate nosira [et] liominuni dicte<br />
ville et toeius terre circiinivicine, ut de concessione<br />
iinslra vellet habere et recipere que sequuntur :<br />
videlicel niedielateni alte et liasse jurisdictioiiis<br />
dicle ville et pertinenciarum ejus, reddituum et<br />
prnvenluuni baslidaruni et eoiniii iiinleiKliiKiniiii<br />
l'uriiorum, niercatorum et nundinaïuni ,<br />
ac alioruni<br />
que de novo fient vel per sollicitudinein aliquani<br />
polerunt de cetero evenire in villa et peiliaenciis<br />
antedictis, ila lamen quod premissa fiant ad com-<br />
munes expensas, salvis el retentis nobis ccnsibus,<br />
feudis el reddi(ibus quos nunc habemns et liabere<br />
debemus in villa et pertinenciis anledictis. Si lanien<br />
basiidam ad communes ex[)ensas conliufjat fieri, ut<br />
diclnni est, in pertinenciis memoratis, dictus do-<br />
niinusrex el dux baberel medietatem omnium red-<br />
diluum infra basiidam eandeni, el medielateni aile<br />
et basse jurisdietiiinis iiilns et extra, et medietatem<br />
iimniuni incurrimenloi'uni et aliamni conmiodita-<br />
tuiii proveniencinni racinne jurisdicliiinis aile el<br />
basse in villa, perlinenciis el baslidis predictis, el<br />
quod domuMi nostrain la|)idc'am cuin solo el perti-<br />
nenciis suis qnam consiruxinms, non est diu, in<br />
iuffressu ville predicte ex parle Ladori ' reciperet<br />
de dono noslri, episcopi supradicti, ut sic nos<br />
ilicluin monasterium, villani et homines noslros<br />
ville predicte et pertinenciarum possemus^ l'aciliiis<br />
defiMideiT ab incnrsibus mali[;nornm. (lui supplica-<br />
lioni nos, rex et dux predictus, ex causis superius<br />
«xpressatis, prestitimus nostrum assensum, nos-<br />
([ue. episcopus, capilulum et conventus superius<br />
nominati, de jure et comniodo nostro et dicti mo-<br />
iiaslerii cerciorati , ex causis eisdem , predicta omnia<br />
el singula ad pleiumi cum eorum juribus et perti-<br />
nenciis, prii noliis el successoribus noslris, dicio<br />
Joniino re^ji d dmi cl lieredibiis suis perpcluo con-<br />
' C'est-à-clirc : du côté dn l'Adour.<br />
^ Ms. possft.<br />
,<br />
[A. W. xvii°-i^8()J<br />
codimnsei donamus, censibns et aliis reljus superius<br />
nobis relenlis solum exceptis; ila lamen quod in<br />
dicta villa et pertinenciis ac baslidis inibi l'aciendis<br />
sinl iluo bnjnli, unus pro dicIo domino rege el<br />
duce, et aiins pro nobis, episcopo niemoralo, qui<br />
ambo in ])rinci[)io sue creacionis juralunit se lia-<br />
bere (ideliler in officio ballivie, et justiciani fiicere<br />
cnilibet conquerenti, et omnia et singula in pre-<br />
senlilius contenta lirmiti>r el inviolaliililer obser-<br />
vare. Et uterque bajulus jurabit quod de omnihiis<br />
que provenient racione vel occasione dicle juris-<br />
dictionis alte et basse, sibi invieeiii (ideliler respon-<br />
debunt, et cjnicquiJ liel per eorum aliquem , am-<br />
borum nomine reputabitur esse l'actum. Servientes<br />
eciam ponontur communiler per eosdem, el cla-<br />
mores sive edicta fient communiler tam ex parte<br />
domini régis quam ex parte nostri , ejiiscopi nie-<br />
niorati, clavesque portarum ville aut baslidaruni<br />
piedictarum tenebiintur aut cuslodiende comniit-<br />
tentur per ambos bajiilos antediclos. Et quod ju-<br />
risdiclio famille et servitornm nostrorum, episcopi<br />
el convenliis predictorum, necnon capellani dicte<br />
ecclesie Sancte Qnilerie. que et qui erunl ad men-<br />
sam el robas nosiras, tantummodo pertineat ad<br />
nos, episcopnm aNiedicInm, et jurisdiclio servilo-<br />
rnm et l'aMiilii' dicii domini régis el ducis, senes-<br />
calli sui el bajuli dicte ville et pertinenciarum, ad<br />
ipsos similiter in solidiim pertinere noscalur. (Jue<br />
omnia et singula supradicla volumus imperpctuuiii<br />
lirmitalem habere, renunciantes specialiter excep-<br />
cioni restitucionis in inlegrnm et omni juri scrijito<br />
vel non scripto, priviiegio liabilo vel babendo,<br />
constilucioni et statuto, et omnibus aliis et singulis<br />
per (jue vel per quod contra premissa vel aliqiioil<br />
premissoruni venire possemus in loto vel in paile.<br />
Et nos, predictus rex et dux, salvato nobis resorto<br />
in omnibus supradictis, pro nobis et hcredibus<br />
nostris prefatain donacionem et concessionem ac-<br />
ceptantes, prout superius est expressum, volumus<br />
el concedinuis, pro nobis et heredibus nostris, pre-<br />
i'alis ejiiscopo et conventui, quod nos sen ministri<br />
noslri bona dictorum episcopi el conventus, va-<br />
cante dicto monasterio, occasione regalinm vel<br />
alias, occasione f[uacumque frivola, ad nianuni<br />
noslram non ponemus, imuio piedictos episcopnm ,
[A. R. xYii-'-iaSg] ROLES GASCONS.<br />
conventiini, monaclios, capeilaiium et alios nii-<br />
nistros pjusdem monastcrii et hoiia enruiii Jelen-<br />
(lenius, nullani eis vel rébus suis inolesliam in-<br />
ferendo; et nullo tompore iicenciatn dahinius<br />
edificamli seu coiistruendi ilomuni religiosani vel<br />
aliud oratorium in diclis villa, bastida et oarum<br />
pertinenciis, sine speciali licencia predictorum<br />
episcopi et conventus et successorum eorumdem,<br />
et quod eciani in expensis noslris propriis a sedc<br />
apostolica super preniissis omnibus conlirmacionem<br />
pro posse procurabiraus optincre. Et quia videmus<br />
et cojjnoscimus pauperlatein dicli monaslerii, con-<br />
sidérantes etiaiii donuni nobis factuin per ipsum<br />
episcopum Adurensem de domo sua predicta , ultra<br />
aliam summam mille trescentarum librarum bur-<br />
(legalensis nionete [)er nos concessam pro elemo-<br />
sina ad refectionem monasterii supradicti, eidein<br />
episcopo de iiostra ([racia speciali damus quinj^entas<br />
liliras morlanorum, coinertendas iu empcionem<br />
reddituiiiii vel alias melioraciones ecclesiaruni sua-<br />
rum; ([uas nos, diclus episcopus, recognoscimus<br />
récépissé iu jiecuuia nunu'rata et iu ulilitatem ec-<br />
clcsic noslre et dicli monasterii convertisse, pro-<br />
niilli'iiles pro nobis et successoribus nostris diclo<br />
domino rejji et duci et beredibus suis quod, si do-<br />
nacio premissorum modo aliquo revoairi conlin-<br />
{jeret, (juod sibi vel liere
322 RÔLES GASCONS<br />
l'ciam f;au(l('re p.ncifice noslra concessione predicla.<br />
lu (ujiis, cLc. Daliiiii ut supra.<br />
10^5. Pio codem ahhale.— Rex senescailo Agen-<br />
uensi et bajulis ac (juibuscuiiKjue aliis niinistris<br />
suis terre ejusdeni et eciam terre (]atiu-ciiii ' , saJu-<br />
tem. Scialiscpiod concessimus tlilecto et fiileli nostro<br />
G., abbati Sancti Mauiùni, quod servientes sui,<br />
quot fuerint necessai-ii , portent arma in juslicia-<br />
tibus monas(erii sui, pro faciendis execueionibus<br />
judicatoruni riirie sue, persecucione et capeione<br />
raaiefactorum , casnuni {sic) debitorum, qiianidiu<br />
noslre placuerit voiuntali. Unde vobis niandaiiius<br />
lit in preniissa concessione nostra non impediatis<br />
abbatem predictuni vel bajulos aut servientes ip-<br />
sius, set ea peruiittatis ipsos gaudere, ul fuerit ra-<br />
cioiiis. In ciijus, etc. Datniii ut supra.<br />
10^6. Pro alibiilism cl coiwentu monastcrii Miiio-<br />
rissariDii Saiicte Clarc Biinlcgiik. — Rex senescailo<br />
siio Vasconie, coiislabulario suo Rurdegale et aliis<br />
castellanis, prepositiset ininisti-issuisad quos, etc.,<br />
salulcin. Maudamus vobis tirmiter injungendo ut<br />
abbalissani et conventuni luonasterii Minorissarniu<br />
''<br />
Sancte Ciare Burdegale protegalis et del'endatis ab<br />
injiu'iis, oppressionibus etviolcnciis quorumcunique,<br />
facientes eisdem, prout ad vos |)ertinebit, comple-<br />
mentuni justicie céleris et mature de illis subditis<br />
nostris de quibus querelam duxerint deponendam.<br />
Et vos, senescalle predicte, per subditos nostros<br />
jiu'isdictiones babentes hoc ipsum fieri l'aeiatis ab-<br />
batisse ctcouventuimemoratis. la cujus, etc. Datuni<br />
lit supra. . '.,.<br />
10i7. Pro Arnaldo Monetarii , cive Burdegale. —<br />
Rex omnibus baUivis et iidelibus suis ad quos , etc.<br />
salutem. Scialis quod, attendentes iaudabilia et<br />
grata servicia nobis impeasa per ddectum nostrum<br />
Arnaldum Monetarii, civem Burdegale, et eciam<br />
inipendeada, concedinuis pro nobis et heredibus<br />
' Le Ouerry.<br />
^ Baureiii a.consacré un chapitre au monastère des «sœurs<br />
menudi-sji , uu de Sainte-Claire, de Bordeaux ( Var. bordel.<br />
t. IV, p. 176). Comp. Léo Drouyn, Bordeaux vers liSo<br />
p. 35G.<br />
,<br />
[A. R. sva'-iaSg]<br />
nostris eiflem et beredibus suis, quantum in nobis<br />
est , de gracia speciali . quod possil seu possint con-<br />
struere et construi facere molendinum seu molen-<br />
dina, ciun omnibus que ad molendinum pertinent,<br />
ia tbssalis ville nostre Bm-degale proximis barba-<br />
cane de Rocella , inter domum et plateas que nomine<br />
dilecti et fidelis nostri Johannis de Greyily, mi-<br />
litis, inter duos muros inibi' possidentur, ex parte<br />
una , et iter publicum que ilnr supra dictes fossatos<br />
de extra viUam a dicta barbacaua ad portam de<br />
Rua Bokeria, et quod carreriam, vicum seu iter<br />
publicam, quibus itur' de dicta barbekana versus<br />
Gravam \ possit aperire et gaudere; ita quod sibi<br />
sufficiat ad fluxuni aque versus mare molentibus<br />
molendinis, et [ad] recipiendum aquam de mari<br />
in ipsius refluxu , dum tamen sic siiflicieater repa-<br />
ret iter illud, carreriam. seu vicum, quoil nullum<br />
ex boc penitus impedimentum vel giavamen sen-<br />
ciant transeunles vel v(;hentes quarumcumcpie<br />
rerum gênera per carreriam, vicum, seu iter pre-<br />
[A.R.xvii'-ioStj] RÙLES GASCONS<br />
in mutacione domini soivenflo pro acaptamento ' vel<br />
sporla. In ciijiis, etc. Datum iil supra.<br />
1048. De officio magne (rardérobe. — Rex omni-<br />
bus baliivis cl lidelibus suis ad quos , elc. , sahitem.<br />
Sciatis (piod assignavimus dilectum noslriun Rojje-<br />
riuin de Insula ad eiiipciones magne ganlerobe<br />
nostre faciendum; et ideo vobis niandamus quod<br />
eidem Rogerio in hiis que ad premissa porlinent<br />
iutendentes silis et rosponrlentes, consuientesetauxi-<br />
liantes, quociens vos requisierit ex parte nostra. In<br />
cujus, etc. Datum ut supra.<br />
1049. Pro Ilcnrico Le Walcys , de terris habendis<br />
in forcsUi Burdeffale. — Rex dilerto clnrico suo<br />
Iterio dfi Engolisnia, constnbulario suo Rurdegaie,<br />
et Elis Carpentarii, civi suo civitolis ejusdem , salu-<br />
tem. MaiidaiMUS vobis cpiod in fforesla nostra*<br />
prope Burdegalam liberclis, seu noniine nostro li-<br />
berari faciatis dilecto et (ideli nostro Heurico Li-<br />
Waioys rcntntn sadonos Icrro et neinoris in loco<br />
apto, prout Tboiiias Corp, attornatus ejusdoni Hen-<br />
rici ad predicta terrara el nemns recipiendum , ea<br />
vice ot noniine ejusdem Hcnriri est recepturus, et<br />
prout vos ad septiinani |)arteui fruclunm excresccn-<br />
cinm, seu cciam ad censuni annaum ea sibi cura-<br />
vcrunl liberare ,<br />
prout ad opus nostrum magis vide-<br />
bitis pxpodirc. Et nos, cum hujusmodi liberacionem<br />
seu assignacioneni sibi feceritis teiTC et nemoris<br />
proflirloruin, et super hoc per vos fuciinius cer-<br />
ciorali ', eam |)er rarlam nostrani ratificari fariemus<br />
et cciam confii-mari. Datum ut supra.<br />
MEMliR. 1 1.<br />
1 050. Deofficio senescalcie Vascome commmo.—<br />
Rex omnibus ad (juos, etc., salutem. Sciatis (juoil<br />
conccssinuis et assigna\imus dilecto et (ideli nostro<br />
Joliaiini de Ilavering, niiliti, cui olïïcium senescal-<br />
cie prcdicti ducalus nostri conunisinuis, ut.cpiam-<br />
diu in eodcm ollicio l'uerit, capiat et babeat pro<br />
' Ms. acaptamenta.<br />
' Voir le plan de cette forêt dans VHittoire de Bordeaux,<br />
par M. C. Jullian, p. i68.<br />
' Ms. terciorali.<br />
:523<br />
suis vadiis per anniuii ' (bio milia libraruni moncte<br />
nostre currentis in Burdegalensi , sine sumptibus<br />
aiiis f|uos pro lactis armorum euriam FlVancie et<br />
ejus ministros tangentibus aut pro aliis casibus<br />
pxlraordinariis ipsuni tacere conligeril, ia quibus<br />
casibus, quatenus propter hoc majores sumptus fe-<br />
ceritquani jiossit lacère racioiiabililcr pcrdiiMn, de<br />
diclis vadiis eidem senescallo nostro vobnnus plena-<br />
rie satisfieri ultra vadia supradicla : nec ipso tenebitur<br />
persdivere vadia sive sunq)lus subsenescalloruin nos-<br />
tronnn in Xanctonia, in Pelragoricensi , et Lemo-<br />
vicensi,et Agenesio, et Gatnrcino, in terra Bigorre,<br />
dum in manu nostra l'ueril, nec alicpioruiu audilo-<br />
riim, delensoruni vel aliorum minislrorum noslroruru<br />
in diclis partibus vol alibi in nostro ducalii prediclo.<br />
Nos cniiii illis proviflebimusaliundc, m;inilariiMsi(iie<br />
lenorepresenciiimconstabnlarioBurilogal(M|ni nuiic<br />
est vel pro tempore fueril , quod diclo senescallo vel<br />
ejus mandalo satisfaciai de predirtis; et illiid volti-<br />
nuis et precipimus in suo compoto allocaii. In cu-<br />
jus, etc. Datum apud Gonrial pro|)e Leybornnni<br />
quinto die Junii, anno rcgni nostri deciuio se|)tiiiio.<br />
1051. Pro episcopn et capitula Va-inteiif^ibus , et ci-<br />
vibus ejusdem civitatis, de padoentis. — Rex senes-<br />
callo suo in ducain Aquitannio, salutem. Mandamus<br />
vobis ut, adjunclo vobiscuin magislro Jobanne (!e-<br />
rardi', dilecto clerico nostro, qui de negocio hujus-<br />
modi inquisivit in j)arte, vos cum ipso plenius in-<br />
formetis ntnun, per ea que acia sunt de j)adoenlis<br />
prepositure nostre Vasatensis propinquioribus civi-<br />
tati predictc per Johanncm de Rcda , clericum nos-<br />
trum, fiât prejudirium civibiis diclo ville; et, si de<br />
hoc vobis constitcrit, faciatis illud, prout expedire<br />
videritis, cmendari; inquiralis eciam cunt omrii diligencia<br />
veritatem utrum homines dicte ville, dum<br />
capi contingebat eosdem, de lorragioseu prisonagio<br />
fuerini liberi et iriuiiunes, aniequaiii [)arliiiparenlur<br />
in justiciatu inmediato ville predicte; quod si ita<br />
fore inveneritis, non permillatis cis super |<br />
hoc |<br />
fieri alicpiam novitalem. Ad bec, quoniam ex parte<br />
civiuiii predictorum proposituiii exlilil coramnobis<br />
' Ms. manum.<br />
^ Il est qualifie chanoine de Saint-Seurin au n^ 1093.<br />
,
324 ROLES GASCONS<br />
iwslrum prepositum dicti loci in pluribus casibiis<br />
injuriari eistlem conlra consuetudinos, usus et foros<br />
siios ab antiquo ap|)robalos et observâtes, et casus<br />
hiijusiiiodi taiigebant venerabilem patreni episeo-<br />
pum et discrelosviros capiluluiu Vasatensem,propter<br />
quod noiiimus sine ijjsorum consilio respondere,<br />
volimuis et vobis niandamus ut, vocatis et vobiscum<br />
adjunctis episcopo et capituio memoratis , examinetis<br />
super hiis diligencius veritatem, et que videritis<br />
eniendanda faciatis celeriler eniendari, ita quod<br />
nullum in premissis fiat prejudicium civibus ante-<br />
dictis contra consuetudines, foros et usus prediclos.<br />
lu cujus, etc. Datuiu ut supra.<br />
1 052. Procivibus et communilate Vasntensibus. —<br />
Rex onuïibus ballivis et fidclibus suis ad quos,etc.<br />
saluteni. Sciatis quod volunius et concedimus , quan-<br />
tum ad nos perlini't, dUeclis et fidelibus uostris,<br />
probis lioniiniluis et loti conirnunit:ili Vasatensibus,<br />
quod senlencie et judicia in curia prepositoruni<br />
dicte \ille lala plenius exequaiilur, anletpiani dicii<br />
prepositi lèvent vadia sibi débita pro claniore, quod-<br />
que nichil recipiatur per servientes dictorum ])re-<br />
posilornni pro cilaciouibus, conipulsionibus vel<br />
judicaloruni execucionibus faciendis infra viilam<br />
predictani ;<br />
et quod servientes dictorum pre|30sifo-<br />
rum qui in dicta villa dicluni otlicium excercebunt<br />
in plena ciu'ia apud Vasatum ostendantur etconsti-<br />
luantur per prepositos autedictos, et juranientuni<br />
prestent de otficio predicto lideliler exequendo,<br />
quorum servientium nunierum persenescalluin no-<br />
slrum Vasconie et episcopuni Vasateuseni voimnus<br />
nioderari, prout eis visum fuerit expedire ; et quod<br />
panis, farina, vinum exposituni ab bibenduin, iecii<br />
necessarii cotidie ad jaccnduni, seu vestes dicloiutn<br />
civiuni vel eoruradem uxorum aut familie nullatenus<br />
pignoienlur vel capiantur pro gagiis vel debitis ;iiit<br />
jndicalorum execucionibus, si pênes piguoraniluin<br />
alia mobilia valeant reperiri in quibus possit lieii<br />
execucio autedicta; et quod cuslos seu custodes car-<br />
reris connuunis, nosiri et episcopi ac capituli pre-<br />
diclorum, teueantur dare incaixeralis in ipso cibuni<br />
et victiun necessarinnijnxtaquali(alenidelicti,(pieni<br />
auiici eorumdeni dabunt et jxirtabunt eisdcin; et<br />
([uod nulius de dictis civibus capialm' per prepositos<br />
,<br />
[A. R. xvii'-taSg]<br />
dicti loci, nisitale quid commisissedicatur tjuodpu-<br />
nicioneni vite vel menibri requirat, vel nisi subsit<br />
alia légitima et justa causa ,<br />
propler quam comniit-<br />
tens sit nierito capiendus. Et mandamus senescallo<br />
nostro Vasconie et prepositis de Vasato qui nunc<br />
sunt vel qui pro terapore fuerint, quod predicta<br />
onmia et singula dictis probis hominibus et com-<br />
munitati observent et faciant observari. In cujus , etc.<br />
Datum ut supra. Et dupplicantm'.<br />
1053. Pro haronibus régis curie Vasatensis. —<br />
Rex senescallo suo in ducatu Aquilannie et aliis qui-<br />
buscumque niinistris suis ad quos présentes iittere<br />
pervenerint, salutem. Sciatis quod inspici feciraus<br />
litteras dilectoruni et (Idelium nostroruni R. , Ratho-<br />
niensis et VVellensis episcopi , et Ottonis de Gran-<br />
dissono, militis, timc vices noslras gerencium, in<br />
bec verba :<br />
rr Universis présentes litteras inspecturis , R. , per-<br />
missione divina Rathoniensis et Wellensis episcopus<br />
et Otto de Grandissono, miles, illuslris domini ré-<br />
gis Anglie vices gerentes in Vasconia, salutem in<br />
Domino '. Noverit universitas vestra quod nos , ad<br />
bumilem et devotam supplicacionem et requisicio-<br />
nem dileclorum baronum domini nostri régis pre-<br />
dicte curie Vasatensis, quos ut fidèles ejusdem do-<br />
mini nostri régis aniplectimur et prosequinmr favore<br />
gracie specialis , volumus et concedimus eisdem baro-<br />
uibus, militibus et aliis subditis suis, vice et nomine<br />
dicti domini nostri régis, [i] quod bastide nove non<br />
liant in locis propriis, vel in quibus iidera barones<br />
vel eorum subdili allam justiciaju haberenoscuntur,<br />
sine voluntate eorum qui jus haberent ibidem ubi<br />
dicte bastide esse deberent; et super jnni factis bas-<br />
(idis precipimus et injungimus senescallo Vasconie<br />
(|ui nnnc est vel qui pro tempore fueril, quod eis<br />
qui super boc conqueri voUierint faciat plenam jus-<br />
ticiam sine mora, ordinato pro domino rege legi-<br />
linio defcnsore. [a] Item, quod bomines predicto-<br />
rum baronum et subditorum suorum questales in<br />
bastidis domini nostri régis predicti de cetero non<br />
' Une charte identique, pour Saint-Sever, se trouve dans<br />
dom Du Buisson {Hisloriae monasterii S. Severi libri X , 1876,<br />
t. III, p. 28G-a8i)), qui i'a tirée rex carta originaii in ar-<br />
chiv'is nostris asservataîi.<br />
,
[A. R. wii'-iaSg]<br />
recipianlur sine predictorum doininorum consensu ',<br />
et, si (jui recepti l'uprint in eisdem bastidis domiui<br />
nostri rejfis ijrnoraiitt'r vel [ler nialiciain aut volun-<br />
tatem ballivoi-um domini nostri régis, volumiis et<br />
concediinus vice régla fjuod domini eorunideni lioininum<br />
, (|ui eos lamquain questales repelerc voluerint,<br />
aiidiantur de piano ad repetendum eosdem , quantum<br />
ad dominum nostrum regem pertinet, dum<br />
tamen [por| sullicientes probaciones vel per lestes<br />
(ide dignos non minus tribus probare poterunt co-<br />
ram senescallo Vasconic homincs hiijusmodi esse<br />
suos questales; (juo probato, ut premissuni est, do-<br />
minus vel senescallus ejus, vel alius nomine ejus-<br />
dern, non débet predictos honiines in bastidis ip-<br />
sius domini régis tenere, dcfcnderc, vel recipere<br />
sine speciali licencia doniinorum repetencium eos-<br />
dem , set eos debent inconlinenti iicenciare , ut re-<br />
cédant cum omnibus bonis suis abonmibus bastidLs<br />
domini l'egis in V'asconia. Per bas auteiii probacio-<br />
nes ', condicioni et statui bominum preilictorum no-<br />
lurmis prejndicium geiierari, super receptis autem<br />
pri'cqtimus quoil liai cis maturum jusiicie coiiq>le-<br />
mentum. [3] Item, concediinus quod terre et ne-<br />
mora baroiuim |)re(lictorimi, vassallni-urii son aiio-<br />
rum subdilorum eornmdcm, per dominum regem<br />
vel snos in posterum non dentur seu concedantur<br />
bastidis seu honiinibusdc bastidis, vel ipsi barones<br />
seu subdili sui inviti non conq)ellanlur ad danduin<br />
terras et nemora sua bastidis seu bominibus ante-<br />
dictis. f 'i] Item , nnlunuis quod senescallus Vasconic<br />
vel alii ballivi sui in Vascoiiia recipiant advocacioues<br />
hoDiinum questalium dictorum baronum vel aliorum<br />
subdiloruni suorum ; et , si (pii l'ucriiil ibi recepli vel<br />
adniissi teiu|)ore domini Luce de Tany, nuper se-<br />
nescalli Vasconie, lioc suHicienter probato |)er testes<br />
liile dignos non minus tjibus ,
;î26 ROLES GASCONS<br />
ad quos, etc., salutem. Vobis omnibus et singulis<br />
raandaiiius qualinus dilectum nobis Petriuu Ro-<br />
berti, piiblifum nolarium Biirdegale, fainiliam,<br />
bona el omnos possessiones suas,dc'fendatis et pro-<br />
legalis ab injuriis et violeiiciis quorumcumque ; et,<br />
si quid eis foiisfactuin fiierit, id eis sine diiacione<br />
faciatis emendari. Volumus cciamquod idem Petrus,<br />
quamdiu vixerit, a cavalgata et excercitu nobis fa-<br />
ciendis liber sit el inmuuis. In cujus, etc. Datum<br />
ut s".<br />
1055. Pro Johaunc de Crei/slok\ — Quia rex ce-<br />
pit boniagium Jobamiis de Creyslok , filii et bere-<br />
dis Willebni filii Tbome de Creistock, defuucli, i[iii<br />
de nobis tenuit in capite, de onmibus terris et Ic-<br />
nementis que fucrunt dicti Willelmi in regno uostro<br />
die qno obiit, et ei terras iiias et tenemenla red-<br />
didil, mandatuin est coiniti Cornid)ie^, tenenti lo-<br />
cum régis in Anglia, quod, accepta suflicicnti se-<br />
curitate a prefato Jobanne de racionabili relevio suo<br />
régi reildendo ad scaccarium régis, eidem Johanni<br />
de omnibus terris et lencmentis prediclis, de qui-<br />
bus dictus Willelnius fuit seisitus in domiuico suo<br />
ut de l'eodo, die quo obiit, et que occasione mortis<br />
ejusdeni capta sunt in manum régis, plenam seisi-<br />
nam, ac eciam omnes exilus de terris et tenemeiitis<br />
predictis receptos per raanus eschaetoris régis ullra<br />
Trentam, a die lune proximo |)ost fcstura Ascencio-<br />
nis Doiiiini proximo prelrritum', quo die dictus Jo-<br />
bannes venit ad cancellariam régis in Anglia cum iii-<br />
quisicionibus diclura negociuni tangenlibus, habore<br />
i'aciat, salvo jure ciijuslibct. Teste rege apud Aqin's-<br />
iris*, .xiiij. dieJniiii, anno rcgni régis Edwardi .xvij.<br />
105C. Pro prclutis , buronibus , mUilihus el iiliis<br />
nobilibiis terre Agennensis. — Rex onmibiis ad<br />
quos, etc., saluleni. SuppUcacionem prelalorum,<br />
baronum , mditum , et aliorum uobilium terre noslre<br />
Agennensis recepimus, continentem quod ballivi<br />
' Greystokp,<br />
comté de Ciimbeiiand.<br />
' Edmond, comte de Cornouailles, fils cadet de Richai'd,<br />
qui mourut roi d'Allemagne. Il était le cousin d'Edouard I",<br />
qui le nomma régent d'Angleterre pendant son absence.<br />
' Le 2.3 mai.<br />
* Guitres (Gironde, arr. Libourne).<br />
[A. R. xvn°-i289]<br />
noslri , consules vUlarum el eciam bastidai'imi , juris-<br />
dictiones ipsorum [usurjparunt cl adhuc indebile<br />
detinent usurpalas et incessanter usurpare niluntur,<br />
in grande prejudicium eorumdem. Nolentes igitiu'<br />
injuriari eisdem , set pocius eos defendere ab injui-iis<br />
quorumcumque, et ne rerum dominia remaneant<br />
sub incerlo, tenore presencium commiltimus el<br />
mandamus magistro Bernardo Martini , legum pro-<br />
fessori, et Reymundo Garcie de Sancto Salvatore',<br />
militi, pro parte nostra, G. abbate Sancti Maurini et<br />
Grimoardo de Balenx , domicello , pro parte dictoruni<br />
prelatonuii , baronum , militum , el aliorum nobilium<br />
eleclis ut per omnia ioca terre Agennensis ultra<br />
Garonam ex parle Gondomii, et Arnaldo, domino<br />
de Gerunda ^ , militi, et magistro Guinitaldo de Mer-<br />
oalo, canonico Sancti Severini Burdegale, pro parte<br />
nostra, et priori Sancti Caprisii' ac Amanevo de<br />
Madelliano ', pro parte dictoruni prelalorum , baro-<br />
num, mililimi et aliorum nobilium olectis, ut per<br />
omnia Ioca terre Agennensis inler Garonam et 01-<br />
tum % el Barrano de Sescars ", milili ', cl Reymundo<br />
de Pinibus , cleiico , pro parte nostra , et priori de<br />
Manso', el GuiLlelmo Reymimdi de Pinibus, pro<br />
parte dictorum prelalorum, baronum, militum, et<br />
aliorum nobibum, eleclis ul per omnia Ioca terre<br />
Agennensis inter Oltum et Dordoniam existencia,<br />
de quibus eisdem necessarium vel expediens visnm<br />
Inerit, personaliter acccdentes, diligenler et de<br />
piano in(juiranl veritalem super jurisdiclionibus<br />
nsurpalis el surprisis ])er génies nostras, consides<br />
villarnm el eciam baslidarum in terra Agennensi,<br />
et in aliis terris (jue nobis |)er restitucionem terre<br />
Agennensis obvenerunt, locis vicinis et coberenti-<br />
' Sans doute un des .Saint-Sauveur que le Diclionnaire des<br />
Postes marque dans la Gironde.<br />
^ Gironde {Gironde, arr. et c. la Réole).<br />
' Saint-Caprais-de-Lberm (Lot-et-Garonne, arr. Agen,<br />
c. Puymirol).<br />
' Madaillan ( Lot-et-Garonne , arr. Agen , c. Prayssas ).<br />
= Le Lot.<br />
' Saint-Martin-de-Sescas (Gironde, arr. Bordeaux, c. Saini-<br />
Macaire).<br />
" Sur ce personnage, voir un article de i\I. Bourel de la<br />
Roncière dans la Beviw des questions liUtoriqucs , i" octobre<br />
189G, et la préface au tome I des Select pleas in tlie court of<br />
Admirallij, publié par P. Marsden (i8qi), p. xii.<br />
' Le .Mas-d'.Agenais.
[A.R. xvii'-iaSfj] RÔLES GASCONS. 327<br />
bus' eisdetu, fit super jurisJicd'onibus nostris per<br />
prelatos, barones, milites et nobiles usiirputis, post-<br />
quam boue meiuorie Allbnsus , quoudam cornes Pic-<br />
tavie et Tholose, recessit de Ffrancia, eundo et [se]<br />
Iransfcrendo uitimo in partibiis trausmarinis ', et<br />
que usiirpata et surprisa inveiierint bine et inde ad<br />
statuiu deiiitum revocent indilate .jurisdictiones pre-<br />
dictas per apparentes nieliis et termines, quantum<br />
eis possibilc fuerit, iimitando; boc autcm intellifji-<br />
nuis de iiiis prolalis, baronibus, miiitibus, et nobi-<br />
libus qui tempore predicto jurisdiclioneni babebant<br />
et eciam opiinebant. Et volumus et concedirnus<br />
quod , quic(|uid per (bclos (lc|)iitatos a nobis ctdic-<br />
tis prelatis, baronibus, miiitibus et nobilibus factum<br />
fuerit, iirnilatiirn et decisum, per seiiescalinm et<br />
ballivos nostros lirniilcr et iiiiper])etiium observolur.<br />
Et, si forte continuât qiiod dicti limitatores vel ali-<br />
qui ex eis biis peragendis vacare vel intenderc non<br />
possint vpI nolinl, casu aliquo emergenlc, volumus<br />
quod aliqui locoMllorura per nos deputati ,<br />
qui va-<br />
care non polerunt, porsonescallumnostrumVascouie<br />
subi'ogciitur; c\ [)arli' autem baronum, piclatoruui<br />
militumct aliorum nobilium predictorum, loco de-<br />
pulatorumper eos, predicto casu coutin([ente, [abi]<br />
modo simili per ipsos poterunt subrugari. Danms<br />
autem per bas patentes btleras in mandatis nostro<br />
senescallo et ballivis terre Ageniicnsis ut in premis-<br />
sis et premissa langcntibus diclis iuquisitoribus et<br />
limitatoribus vel eorum subrogatis modo prcilicto<br />
pareant et intendant. In cujus , etc. Dalum ut s".<br />
1057. Pro abbate et conveiUu Sancti Maurini. —<br />
Rex senescallo , judicibus, castellanis et aliis quibus-<br />
cuinque miiiistris suis, ac omnibus aii quos, etc.,<br />
salutem. Sciatis quod abbatem et conventum mo-<br />
nasterii Sancti Maurini, diocesis Agennensis, cujus<br />
nionasterii temporal! I
328 ROLES GASCONS,<br />
libras predictas, videlicet quolihpt anno ducentas<br />
quini|uaginta libras monete predicte; caucionem<br />
vero prediclam recipialis, ut dicltim esl, cura con-<br />
silio Johannis de Gandevere, cleriei nostri. Qua so-<br />
iucione, ut predictum est, facta, precipinius dictas<br />
iiiillo libias in vestro compoto allocari. Dalum ut<br />
supra.<br />
1060. De capellania casiri rcgis de Dlniikpforl'<br />
data. — Rex omnibus ad (juos , etc. , salutem. Attcn-<br />
dentes laudabiie testiinonium(|uod dilecto nobis in<br />
Christo Arnaldo deLanda, presbylero, a nonnuUis<br />
piobis lioniinihus, de vita et moiibus pcrbibetur,<br />
concessimus eidem capelianiani castii nostri deBlan-<br />
caCoii, babendain et tenendani loto lempore vite<br />
sue, volentes et coneedonles quod ipse pro slipon-<br />
diis suis, deserviendo in eadeni capellania in officio<br />
sacerdolis, [)i'i' nianus constabularii ojusdem castii<br />
qui pro lempore fuerit, de reddililnis ipsius loci,<br />
quinquaginta solidos sterlingorum ,<br />
medietatem ad<br />
fostum sancti Miihaelis et aliani medietatem ad<br />
Pasciia, percipiat anniiatim. lu cujus, etc. Datuni<br />
ut s".<br />
lOGl. Pro Rpi/iiiiiiido de Cuiiipunia'', de rébus<br />
acquisitis iit iiisiila Okroiiis. — Rex omnibus ad<br />
quos etc., saluleni. Sciatis quod omnes acquisicio-<br />
iies lactas in insida Oleronis per dileclum et lidelem<br />
uostrum Reymundum de Gampania , niiiitem , tem-<br />
père quo erat senescallus vel senescalii locuni te-<br />
nons seu prepositus in insula niemorata, ab Ay-<br />
Dordi, domina de Virssoma', tune relicta Guilleimi<br />
de Mause', militis, et Gaufrido, lilio suo; item a<br />
Guydoue de Galvinbiaco '% milite , et Petro , ejus Illio<br />
et a Petro de Galvinbiaco et Aymerico, fratri suo;<br />
item et a Mabiiia Gantera etPetronilla , (ilia sua, nec-<br />
non et ab aliis quibusciunque in l'eudis nobilibus,<br />
dominiis, censibus, terris, salinis, seu maresiis,<br />
' Bl.an(|iiefort {Girondft, aiT. BorHeaux).<br />
' Cbanipagne (Cliareiile-liiférieure, arr. Maronnes, c. Saint-<br />
A(;nant-les-Morais ).<br />
' Virson (Cbareiite-Inrérieui'e, arr. Itocbefort, c. Aigre-<br />
feuille).<br />
' Mauzé-sur-le-Mi|;iion (Deuv-.Sé\ res, arr. Niort).<br />
' PeuWtrc Cauviguac (Gironde, arr. E^izas,c. Griguols)?<br />
,<br />
[A.R.xvii'-iaSgJ<br />
vineis,pratis,nemoribus, aquis, et aliis quibuslibet<br />
juribus et rébus, quocumque noniine censeaulur, et<br />
in quibuscumque rébus consistant, ad opus sui et<br />
lieredum suorum, ratas et gratas habemus et ex<br />
certa sciencia tenore presencium confirmamus;<br />
salve jure seu deverio nostro quod nobis débet fieri<br />
pro preniissis, et salvo jure quolibet alieno. In<br />
cujus, etc. Datum ut s".<br />
1062. Pro prociiratoribus terre Agcimensis , de<br />
expensk levandis. — Rex senescallo suo Agennensi<br />
qui nunc est vel pro terapore fuerit, salutem. Man-<br />
danuis vobis firmitei' injungendo ut quoscumque<br />
prelatos , barones , milites et alios nobiles terre Agen-<br />
nensis, contradicenles coniribuere, pro rata ipsos<br />
contingente , sum])tibus et expensis l'actis pei' pro-<br />
curatores ipsorum , jirosequentes eorumdera négocia<br />
communia iu euria nostra et alibi , a proximo pre-<br />
terilo l'esto Purilieacionis béate Marie citra et eciam<br />
liituro terapore in terris nostris, tura racione limi-<br />
l
lA.H.xvir-iaSgl UOLI-S<br />
sinia consors noslra, l'oeil cl orilinavil iiilor Aiiia-<br />
ncviini (le Fossato, inilitfrn. liliiiin ejtis el consoilcs<br />
siios, ox [larte uiia, cl Guillclmum Roviniimli l\o.<br />
l'iiiilms, liliuiii ejiis el consoi'lesi>(iniiii, ex allcia,<br />
super (luellis inler ipsos (irinalis in iiiami ol ciuia<br />
lieyiniiiiiii lie Caiiipaiiia, inilitis, seiiesi;alli nosli'i<br />
\)feiu'sii , iileiii seiicstallus liahore , exig'ei'e el levaro<br />
miiillal siiiii|)liis el cxpeiisas ([nos el (|iias l'eril el<br />
siiliiil (iccasjorie iliclui'iiiii (liiellnriiiii iiuiilii t|iK>-<br />
ruiii(|iie; imoio |)la('el ,<br />
voliiniiis cl inandainiis (piod<br />
idem senescalliis le\el , exijfal el lial)eal siiiii|iliis el<br />
ex|)ensas|iiiMli(lasiaeioiial>iles, laiii a |>ai'lil)iis aiile-<br />
iliclis (|iiaiii a lidejussoi'iluis ail ipsis dalis, Icmpore<br />
i|ii>i liiMiaiiml predifla diiclla. Daluin iit s'.<br />
I0()5. l'io imiffistro Ucrlriiiido Del God\ ciiiia-<br />
iiico Aifcniieiisi. — llex receplori siio Ajfcnesii (|iii<br />
mine esl el ([iii pro leinpore fiieril, saliiteni. N'(i\c-<br />
rilis ([iiod nos dcdiiiiiis el assijpiavimiis el liae pre-<br />
seiili caria nosira ilamiis et assifpiamiis dileelo clc-<br />
rieo nostro ma{fisli-(; Bcilivmdii Del God, Cinioiiieo<br />
Aifennensi, ceiitiiin lihras liri'iinensiiim nijp-oi-iiiii<br />
l'eiidi aniiiii, (piaindiii iioltis pheiieril el douce silii<br />
picividei'imiis de lieiielieio eoiiipelenli, iiilcjjie per<br />
\os el siieeessoi'cs \esli'os solvendas ciileni eleiieo<br />
iioslrn anniialiin iiixijplia iNalivilalis lieali Johaiinis.<br />
I.)iias (piidein eenliiin liliras animas per aiidilores<br />
roiiipolorimi vcslrnriini et siicecssnriini \eslroriiin<br />
in \estro el cnriiin eonipoln preelpiniiis ailoeari. \ o-<br />
Ininiis (>eiaiii i[iiod dieloelerirn de oniniliiis cxpcnsis<br />
cpias i|isnin in prnseeneione nejTneioriiiii iiosirornni<br />
ioiiliii([al raecrc,\os cl siiccessores >eslri salisl'a-<br />
eialis ad plenniii. In eiijiis, etc. Dalnni npiid Condat<br />
prope r>eyliui'nain . .xiij. die Jiiiiii.<br />
1060. Pro re/fc, de procuratoribiis iii coiiimis-<br />
sioiic eormn senencnllo Petriijrnricenxi. — Rex oni-<br />
nii)ns ad qiios, etc., salnleni. Seialis ipind in iie-<br />
jfoeio aprisie xel iiujnesle pei- exeellenlissiiniiMi<br />
prineipein iH eonsaiigiiinenin nosirniii, doininiiiii<br />
l'iiiiip|iiiiii, illiisirissinuini Fi'ancnruiii rejioni, eoiii-<br />
inisse scneseallo Petrajjorieensi, ad inslaiieiain Ar-<br />
' Beiirnixl<br />
(li? Ciol , qui fut plus (fini rvôfiiie fie Coiiiininj;.'
330 ROLES (i \S(;()NS<br />
sohitis vigiiiti liliris ,'irn;il(li>iisiiHii lantimi iit i[u;i-<br />
tiior annis, videlicet t-eiiliini snlidis ([iMiiihot aiino<br />
in l'i'slo Nalivilafis Doiiiini por ipsiim, de i-esidiin<br />
dicio condemitiuicionis perpetiin si! iinmnnis; el<br />
nus sil)i l'osidiunii condeinpnacionis |irpiliclc l'Piiiit-<br />
linnis (1 (jnilamns. In ciijns, clr. Daliiiii ni s°.<br />
I ()()*). Un ordinucionc I acla xnpcy I (icit) rlllc Siiiicle<br />
Qiiilrricol'sorrnndii.^— Rcx soiicscallo sno Vasconie,<br />
-^.'duleni. Novcrilis qnod ordinacionern seu prunnn-<br />
i-iacicnicni per carissiriiaiii cnnsorleni nosliani, regi-<br />
nani Angiip, iiitfr voni'ral)ilpiii palroin, Adnrcnsein<br />
ci Sancle Qiiilerie cpist-opuni , rt ronvciilnni snnin<br />
ac coinmnnitalem jiiansi son viHe Sandc Ouilerio,<br />
e\ parte nna, et Constanriani, vicecomitissam Mar-<br />
liani , e\ altéra , f'actam super dampnis et aliis ina-<br />
lelinis in pei-sonis et rébus iilalis per aliquos maie-<br />
tactores in dicta villa seu matiso, el eciani super<br />
hannitis occasioue dictorum nialeUcinrnni el dauip-<br />
nornni, jiront dicta ordinacio in lilteris ipsiiis re-<br />
i;ine cl ipiibusdarn aliis sigiilatis plenius continetui',<br />
in onniilnis et singulis articulis in ipsa pronuncia-<br />
cioue et ordinacinne conteniis, ap|)robaiHUs el c\<br />
ccria sciencia conlirinainns, volentes ipidd eandem<br />
laciatis invinlahiliter observari. In en jus, etc. Da-<br />
linii ni supra.<br />
1070. Re\ couslabulario Biu-dejrale el mlleclo-<br />
ribus pedagii Marui.iudr ' qui |)i'i} ti'inpore lueriiit,<br />
saliileiu. (JudUiani jji'r a|irisias (jiias [irinici per di-<br />
lectiis cleric.os noslros, iiiagislros .biliainiiMU de<br />
Lasej '<br />
el Ronelluiu de Saucio (jiiiuliuii . i'I posl-<br />
inoduiu per Jdluuun'ni, di'cauuni [yiclieleldenseni \<br />
el l'etrnin A\nieiici, lain per |)apiri>s (pjaiu per<br />
saci-aïueutuiu l'ccepluruMi dicii pedajjii et alidi'uui<br />
proboruui Imiuiiuuii ajind Marinandam , venerabili<br />
paire, episcopo Agennensi, se et pi-edecessores sikis<br />
a prestaciDue dicti pedagii de propriis bonis suis<br />
luisse inuuuues reiroaclis tenipnribusassercnte, lîeii<br />
leriiinis. udbis cdnslileiit (pind idem episcepus \(>l<br />
Mamiandc ( l.i:it-c-l-G.\ionno).<br />
' V(iir plus liaut ii" Oi A , 035 , 1)36. Maître Jean ilo I,.ncy<br />
i;sl souvciil noininé dans le Cttlmidai- a/ /lalnit rulU.<br />
' Jean de Dci'bj, doyi'n de t.icblicld , fst nW- plus haut,<br />
n" 558-56-J. Voir uiéiiie CaUtular, p. 12.<br />
,<br />
[A. R. .xvir-ia8
|A.«. \v11--1289J<br />
(l'a auclorilate possit conficere inslninioiiia publira<br />
in (lyorcsibus Bunioffiilciisi el Vasa(ensi, (|iio(-ipns-<br />
ciiiiu|iic l'iicrit reqiiisiliis, que vim cl aiuloiilalcin<br />
liabcant |)ubli(oi'uiii inslnimcnloiMiin, proiil moris<br />
est in [larlibiisillis. Vdbimiiscdani lit pcrscncscallds<br />
ri preposilos nostros diclaniin (lyocesi'iiiu ijiso lici--<br />
Iraniliis dcffcmlalur ' ab injiii'iis rt \iolenciis (pio-<br />
riiiiiruinquc;itulunicii(|iifi
•.V.i-2 r.OLES r.ASCONS<br />
iiis |)rnili sfii eciani liberari, cl (|iioil<br />
(lecanus, singuli canonici, prebeiidarii, capellani<br />
ot clerici predicli clericos vel capellanos secuni te-<br />
noiites, el cciani ipsi clerici oL cipidlani cuni pre-<br />
dictis inanenles el liberlale hnjiisniodi fjaiiderc vo-<br />
liiiites, teneaiilur jiirarc coram conslabulaiio noslro<br />
iîiirdegale se facpie jnaiisiononi predictam ad e\-<br />
piMisas illiiis cuiii (pio morabilur, sine pacto iiiprcc-<br />
ilis carte vel inrerle. dande vel liabende, occasione<br />
iiiansionis ejusdeni , ni sic inacbinacio qm- possel<br />
lici'i in nostri pivjiidicinni valeat evitari; el, si qiiis<br />
ipsoiiiiii lie dulo vel fraude comrnissa ad Irandari-<br />
duin jns noslruni iii dirla cosluma snÛicienter con-<br />
\iclns fneril ad Ijouum arbitriuiii vel esji'ai'dum<br />
lousiabniarii noslri Burdegale vel senescalli nostri<br />
Vascoiiie ([iii pi'o leni])oi'e l'iicril , iioc emeiidel se-<br />
cimduTn ijualilateni connuissi; (piod si lacère no-<br />
iiirrit, l'areal litijiisiiiodi liberlale; voleiites iiicbilo-<br />
iiiiniis el coiicedentes eisdem decaiio el ca|iilido<br />
t|iioil vina f(iie : porsiiids llurdcgalc , de licen-<br />
cia cniifstnieiidi (loinos super padoeiitii. — liex scnes-<br />
ralio siio in ducalu Aipiilannie. conslainilario, ma-<br />
jon et juralis Hurdejfale, saluteni. Scuilis (piod,<br />
iiispecla utililale coinnuini et eciam pluriuni siugu-<br />
laruin personaruiii, volunius et coacedinius ut lia-<br />
benles caya sive domos apud Burdejjalani supra<br />
ripeiiam sive mare aiil llunien Geroude, inler que<br />
caya sive donios et ipsam riperiani, mare vel (lu-<br />
men, uullum est médium, plateis sive padoenlis<br />
ville tanluni exce|.tis. possinl super ipsis [daleis<br />
seu padoenlis coulinuandu de ipsis cayis sive do-<br />
mibus iu foris versus mare construere solaria et<br />
[A. \\. xvu°~isS()|<br />
domos in alto, cuni pilariis seu cohuupnis ad bec<br />
necessariis, ita (piod jilalee seu padoenta predicta<br />
in inferiori parte a solariis iiiferius uullalcuus im-<br />
pediantur quominus in omnibus remaneant com-<br />
munia padoenla ad omne genus cujuscuaique sei-<br />
vicii, tani in vehendo cuni curribus seu brossis' et<br />
aliis quibuscumque inodis, quam reponendo res<br />
qiiascumque ibidem et alias quoquo modo, proul<br />
do aliis padoenlis exiitit consuetuni; hoc exceplo<br />
quod pilaria seu columpne ad bec, ut dictuni esl,<br />
iiecessarie, de lapidibus seu lignis possint inibi<br />
consirui ad sustentncionemsolarioriim el doniormu<br />
predictarum, ul diclumesl, consiruendarum super<br />
plateis et padoenlis predictis , quas plateas vd pn-<br />
doenla per dominos eoriiiudem solarioruni vel do-<br />
moruni uolumus aliasaliipiatenus inipediri, vel ali-<br />
quid lUKpiain exigi sive peti per ipsos domiims ab<br />
illis qui explectabunl (juoqiio modo in plateis inl'e-<br />
rioribus seu padoenlis prediclis. In cujus, etc. Da-<br />
tum ul su|)ra. Triplicanlur.<br />
1070. De terris Iradilis in foresta rejj'is prnpf<br />
l)urdej>(ilain. — (iiiilleluius Dissans, carnifex, civis<br />
Burdegale. liabet cartani régis de illa pecia terre<br />
runi loco, etc.; que pecia conlinet in se qiiadra-<br />
ginta sadones terre, et est sila in foresta régis prope<br />
Burdegalam, inler iter Sancti Jacobi" et iter de<br />
Montjos\ ex una parte, et iter vulgariler appella-<br />
tuni iler dominaruui monialium, ex alia parte, et<br />
inler iler noviim (piod est inter terrain dicli Guil-<br />
leliiii (le feodo de rnonialibus de La Baina'' et ter-<br />
rain (juani ipse tenel a nobis su[)erins noiuiiiatani<br />
ex iiiio capile, et teii'am l'elri Rufli ([ue est ex alio<br />
cajiile, pro duobus, etc., et |iro seplima, etc.; el<br />
(piod liabeal dimidiaui sadouem, elc, ul in aliis<br />
cartis ejusdeiu tenure. Datum ut s'.<br />
' Voir<br />
(hiiis VAquitaiiic hisloriqitf et mounm'iitittf , I. I,<br />
p. 1 :î.3 . iiu arlicle sur le hros et le en, sortes de eharreltfs<br />
usitées depuis l'diit'tiuiU' dons l.i ré||ion lauduiso.<br />
' Route de norde.tux à Saint-.IaC(iues-d»i-(^ompi)st('llt' pat<br />
Mont-dc-Marsau et Bayonne.<br />
' Voir<br />
''<br />
plus haut n° looS.<br />
B.'iiireiu nientioitue la chapelle de N.-D. de Talence ii|)-<br />
paiienant aii\ relij;ieufes de l'abhaye de Fontevi'auU cl connue<br />
'•dans les anciens titres sous la dénoininalion de N.-D. de la<br />
li.Trne;' [\ai-. hoidet., t. Il, p. 397).<br />
.
[A. n.xvii°-i289l<br />
nÙLES G<br />
1077. Consiniilera cailam habenl Reyiuundus<br />
KIbrcada, et Hovnuindiis de Hoanlia, ([ Pclnis Dy-<br />
vac. cives IJurdegale, do Irijjinta sadonibus (erre :<br />
vidolicet qiiilibet de deceni eum loco, etc., in fo-<br />
rcsla, ni supra; et Miiit site inter Icrram Willelmi<br />
(IfiCreissau et Ariuddi Vilalis, ex parte una, et leo-<br />
duiii régis, ex altéra , et inter itcr de Montjos qiiod<br />
est ex iiiio latere, et qiiod habeaiit diiiiidiaiii sado-<br />
iierii. etc., in nninibus, etc., iil in aiiis.<br />
1078. Coiisiinileni cartatn liai)ent Klyas Jolian-<br />
iiis et Radulpbns do lieslienla, barbilonsor, cives<br />
Kurdejfale, de \ij;inli et (|italuor sailonibiis terre<br />
i-uin loco etc.; et suiit site inter terrain Martini<br />
liaiTandi el l'ciri de Escuris, ex parte una, et (er-<br />
ruiii Adeniaii de l inbrat, ex altéra, et durant in<br />
lonjTuni ail itineie de Montjos usquead iter novuni<br />
;53/i<br />
ria ([lie nobis ilcljiMitui' pro terris l'oresle predicle,<br />
cl lacère alia jura et deveria ad ([ue lenenlur iio-<br />
liis céleri l'eiidalarii [irediclarum lerraruiii. In cu-<br />
jiis, elc. Daliim ut supra.<br />
lOS/l. Pro Pciro (iombaudi , clorico. — Hex oui-<br />
niijus ad quos, etc., saluteui. Diiecti noslri Pétri<br />
(ioinhauidi {sic), clerici, grata servicia nobis ab<br />
codem iiiipensa et alia probilalis sur mérita , su-<br />
per ([uli)us (ide diyiioruin tcstimouio couiiiiendatui'<br />
iiiencio', nos iiiducunt ul ipsuni gracia et lavoïc<br />
lienivolis proset|uaiiiur. Voleutes igilur lioruui ob-<br />
li'iltu eideui Petro lacère graciaiu s|)ocialeui, oûl-<br />
ciuiii labcilioiialus locius ducatus A(piitaniiir eideni<br />
coiiceiliuuis et donauius lenore presenciuiu, con-<br />
cedeule-i eideni ul iuslruiiienlis per ipsuui reci-<br />
piendis el seribendis per ij)suiii aiiuNi vel ajins de<br />
inaiidato ipsius lides in judiiio et extra perpcluo<br />
liabeatur. Iiujuoruni, etc. Daluni ut su])ra.<br />
1085. Pro maipalro Arnaldo de La Case. —<br />
liex senescallo sno Vasconie, casleliano de lilauke-<br />
l'ord et aliis niiiustris suis ad quos, etc., saluteni.<br />
(Kiia de nioiendino de (iayac<br />
'<br />
et aliis rébus dilecli<br />
clerici nostri, magistri Arnaidi de La Case\ cano-<br />
nici Sancii Severini Burdegale. seisinam scu enipa-<br />
racioneiii quani [)oni l'eceramus in dictis nioleiidinis<br />
el aliis rébus ipias idem uiagistcr liabet el possidet<br />
in disiriclu uostro de Blankelord, amovinius el<br />
adliuc renioveinus. vobis et vestriun cuilibet lirnii-<br />
ler injuiigendo mandainus, ita (|uod aller alleruiu<br />
non expectet, ijuatinus ij)sum niagistrniii el suos<br />
in possessione predidoruin nioleiidinorinn et alia-<br />
runi rerum suariun lenealis el delendatis, non in-<br />
leienles nec infeiri pi'rniillentes eideni niagistro,<br />
super j)ossessione dictorura uiolendinoruni cl alia-<br />
rinn reruni suarnin, alit|uani injnriani licri seu gra-<br />
vaiiien, diim laineii idem inagisler sup^er lebus<br />
ipsis jiaratussil, (pianluin debebit, slare juri co-<br />
raiii viiliis. In ciijus, elc. Daluni ul supra.<br />
' Ms.<br />
mttiitfi.<br />
(iayac. dans ia paroisse de Sainl-Mfil;inl-tMi-Jiiile. sur la<br />
jalio de niaiiquerurl, près de Bordeaux.<br />
' l.a Cazp. coniinune de Mios ((iiioudo, air. Burdeaio!,<br />
r. \iideii|[C),<br />
KOLES GASCONS. [A. lî. xvu'-iaSol<br />
108G. Pro iiinijistro llerlraiido ' Dct God. — lic\<br />
dilecto clerico suo, niagislro Ilerio liocbardi, con-<br />
slabidario Burdegale, salutein. Mandainus vobis<br />
quatinus dilecto clerico uostro niagislro Bertrando<br />
Del God . canoiiico Agennensi , tradalis el intègre<br />
deliberelis duceutas libras currenlis monele Burde-<br />
gale, (juaudo eas solvetis eideni, (pias ipsum e\<br />
uostro dono habere voluiniis, et ipsas sic sibi deli-<br />
beratas jirecipinius in \eslro conipoto allocari. In<br />
cuiiis, elc. Daluni ni supra.<br />
1087. Pro lidbiliilorlhitx ville Herbe Faverie'. —<br />
Hex senescallo suo in dncalii A(piilaiinie et prepo-<br />
silo suo Herbe Fa\erie ipii luinc est \el pro leni-<br />
pore luerit, saluleni. l-lililati liouiinuiu iiosiroruni.<br />
liabilaloriuii Herbe l'averie, qua lencainr sollici-<br />
ludini' providere \oleules, dislriclius inliibeinus ne<br />
\acce vel ci'l;'ra aninialiuin^ gênera, exceplis eo-<br />
rum propriis anlinalibiis \ de paregina" ad pascen-<br />
duni ingredianlur aliipio modo, iii veine vel eslalr.<br />
inlia mêlas seu lerininoi per liabilalores prediclos<br />
in lalibus niroaclis li>uiporibus observalos; qiiod<br />
si de diclis lerniinis aliqu.M iucerliludu sil vrl dubi-<br />
lacio aiil dissensio inlcr ;;enles nosiras el liabila-<br />
lores eosdern, sopialni' el lerniinelur racionabililer<br />
per vos, senescallunipredicliim . \el aliuin aut alios<br />
super lioc consliluendos, a vobis s|c|ita el iiKpiisila<br />
super lioc verilale. In cujiis. de. Daluni ul supra.<br />
1088. Pro ri'/jO . (le Icrris Iriidrnili.t ad criiiiim<br />
niiiiuiiiii. — liex senescallo, preposilis, majoribus,<br />
bajnlis, i4 omnibus aliis niiuislris et lidelibus suis<br />
Lcclorensis, ,\uxitaiie el Ageiinensis dioceseuin. ad<br />
(jiios, elc. salulem. Sciai is quod cousliluiiiius jiro<br />
nobis el loco no
[A.U. \vii"^ia8()] UÙLES G<br />
dcnduin sou (limittwuliim terras nosiras ruilas cl<br />
inciillas. landas et nemora. iil)icum(|u locoi-iim<br />
infra diocèses predictas, ad rensiim aniinaleiii,<br />
prout ad opiis nostruni niajjis vidorint pxpediiv. Kt<br />
nos, (|uie(|iiid per eosdem nosti'os clericos cl civeni<br />
vel duos ipsui'iiin , diim laiiieii consensus senescalli<br />
nosli'i Vas(onie\el ci.uslabulaiii Unidefjalc ad lioc<br />
intervcneril . acinni l'ueril in preniissis, ralnm lia-<br />
l)ei)iiiuis et acce])lnni. VA ideo voi)is niaadaniiis<br />
([uod eisdern Jacoijo. Uoijero cl l'Torcio vel coruiii<br />
duohns in prcniissis agendis iiilcndcnics silis el<br />
respon
336 r.OLES GASCONS.<br />
|>ro(iicl;iiii a dicla basiida oniovere ri eam in loco<br />
ali(jiio in fliolis \ip,in(i sadonibus prope ilei- de<br />
].iiij[onii) snpradiclum constrni lacère, pronl ad<br />
opus siiuin magis viderint expedire; el, cnni pre-<br />
niissa feceritis, nos de faclo veslro in hac parle<br />
cnrctis redderc corciores, ut illud ratilicari l'acia-<br />
mus et eciain ronllnnari. Datuin apud Xancloniaiu ,<br />
.\\v. die Jnnii.<br />
lUDo. Piv \\ illi'liiid (le Pcllciip. — \\c\ sencs-<br />
«dlo, caslellanis, niajoribns, preposilis, miuislris.<br />
cl iinmiljus bailivis et Iklnlibns suis ad qiios, etc.,<br />
saliilem. Cuin dilrclns iiobis Willelmus de Pillegli..<br />
(i\ispt mercator nosler Burdegale, boulines et ser-<br />
\ienl('s sui, cuin vinis. Ijladis et abis uiercinioniis<br />
akjue rehus ad di\ersa bjca sen prnviucias in dis-<br />
Iriclu nostro ad negocianduni de eisdeni se Iransfe-<br />
rai!t iiiis diebus et Iransferrc proponant in iiitii-<br />
ruiu, vobis mandanuis ([uod eisdeni \\iilelinr),<br />
lioniinibus et scrvientibns suis prediclis. specialis<br />
di'fensionis |)residio assistenles. el oosdein conleiu-<br />
placione nostri recoinniendalns babciiles, i[isi)s in<br />
(Muendo, vendendo el ducendo xina, Idada , el res<br />
alias atijue nicrcinio.iia, tain per lerrani quaiu pei'<br />
mare, et eciam tain in predicla civitate Burdegale<br />
ipiam extra, et negociando de eisdeui, sicul ])redic-<br />
liiiii est, manuleiieatis, prolegatis et efficaciter de-<br />
lenilalis. non inferentcs eis in personis aul rébus,<br />
\el peiinitlentes infeiri injiu'iain, inolesliaui,damp-<br />
Miini, iriipedimenluin alicpiod seu gravamen; et,<br />
i ([Liid eis Ibrislaetum lueril, id eis sine dilaciouc<br />
l'acialis emendari. ilnin lainen ipsi de prediclis vinis<br />
et lebiis aliis l'aciant consueludines débitas et usi-<br />
lalas. liront fneril racionis. In cnjus, elc (jiiain-<br />
din dicliis Willelimis \ixerit diiralnras. T. ut supra.<br />
-Diipplicalur.<br />
lO'.l'r. Pid rpjir , de inciriilnribiis ilo Lukii. —<br />
l'ii'x oiiiniinis ad ipios. etc.. sainlein. Noveritis nos<br />
iiuitno récépissé ab ulliiuo recessu nostro de rcgno<br />
nostro predicio, vid'licet a tercio deciiiio die Maii,<br />
anno regni noslii (piaitodecimo, usipie dieiii con-<br />
l'eclionis presenciuin, de Orlandino et Henrico de<br />
l'odio, fratribns, et sociis suis, civibiis el nicrcato-<br />
libus de socielate Ricardorum de Luca, tresceiilas<br />
[A. li. \vn"-i28()]<br />
(juinquagiula et liia niilia, (piadiingentas viginli<br />
el quatuor libras, qniiluoideciin solidos, quatuor<br />
denarios tiironensium «igrornm, necnou et unde-<br />
ciiii iiiilia octingentas qualervigiuti et decem el<br />
oclo libras, duos solidos el duos denarios sterlin-<br />
goruin , per inanus magislri Willelini de Luda.<br />
cnstodis garderobe nostre', ad expensas noslras<br />
inde i'aciendas; quas quidein pecuniarum summas<br />
cisdeni mercatoribus vel sociis suis solvere proniil-<br />
limus in l'eslo ÎSativilalis Doniini [iroxiino liituro<br />
sine ulteriori dilacione; ad quaiii vero solncionein<br />
llib^liler et plenarie dicto die (jiciendaiu oblip,anuis<br />
nos el lieredes nosiros; et, si de nobis, quod absit,<br />
ante solucionrin jiarlis seu locius debili ineniorali<br />
buinanitus conligeril, obliganiiis oinnes et sin-<br />
gulos exitns, redditus et proventus nostros, iu<br />
dncatu \([Milannie exislenles, et speeialiter et ex-<br />
presse exitus, redilitus et provenins nosiros. qui-<br />
cuuKpie sint et ([norumipie nmnine censeaiilur,<br />
(]UOs liabenins in lîurdegala el Burdegalesio. in<br />
Agenesio. in diocesi Xancloniensi et alibi in tola<br />
Vascoiiia , recipiendos in inanus dicloruin merca-<br />
loruin vel alleiius de eoruin sofietale, donec di'<br />
diclis pecuniaruni sumuiis, dainpnis et cxpeii-<br />
sis, si que \el quas suslinuerint occasione solu-<br />
cionis pecunie inemorate eisdeni non l'acte, per<br />
juramentum quatuor proborum et legalium de<br />
socielate predicta sibi fueril satislactuni. lu cu-<br />
jus, elc. Daluiu apnd Xanctoiiiam, vicesinio sep-<br />
linio i\\'.' Jiinii.<br />
btiiiii .<br />
lOO.'i. Pio e.rrciihiiihii-i Ic.sldiiioiili Pciri de Hiir-<br />
dniiiicclli. — Hex unixersis ad qnos présentes<br />
litière pervenerinl , sabileni in Domino. Noverilit»<br />
quod nos, non spe l'ulni'e nunieracionis pecunie<br />
inl'rasciiple, cuin jani nobis nuinerata existai, oon-<br />
(iteniur el recognosciiuus nos debere priori Iralruin<br />
Predicalorum Sancli i>iiiiliani ', balii liernardn<br />
Andrée, ejusdein ordiiiis, Gombaldo de Ffontga-<br />
non, doiiiicello, et (.'.onstanlinn Bicardi, burgensi<br />
' Oiiillaumcde<br />
Loutli, gai-dieu de l.i garderobe du roi (voiv<br />
|iius liant n" 77'i), est .souvent racnliorini' daus le Calniilar<br />
nj palnd mils. Il fut consacré évèque d'Eij le i" octobre iai|0<br />
el mourut le a5 mars lagS.<br />
- Voir |ilus haut n° looo.<br />
.
|A.I{.xvii''-io89]<br />
ville Saiifli lùniliani', cxeculoribus losljiiiieiili<br />
si\ft ultime volimlatis Pclii de liiiilmna ', doniicelli<br />
ileluncli, laeioiie us{. utsuperius<br />
est expressuni. Proinilliinus insuper diclis' execu-<br />
loribus {[uod si l'orle.ob delecluin solucionis dicle<br />
pecunie sunime, ipsos execulores a diclo lerinino<br />
m antea danipna incurrere vel expensas lacère con-<br />
lijferit, uns eadeni daiiipiia (ît expensas sibi plene<br />
el inlejjre resarcire et solvere cuni dicto debito prin-<br />
cipali; et snpec biis, oinni alia specie prob: cionis<br />
exclus» , credi vobunus et niandanius diclis execu-<br />
loribus suo siniplici juniuienlo. Preinissa auleni<br />
' S.ninl-Kiuilion (Glroiide).<br />
' ih. Biirbona. Voir plus liaul les n"' sg'i, 3o0. .3i8.<br />
' ï^ur ces cxcpplloii", viiir plus I1.11U ij" 879.<br />
RÔLES GA6COKS. — u.<br />
liOLKS C \SCOl\S. .•!37<br />
niaiidanuis dicto constabulario noslro el cuicunique<br />
alii constabubnio noslro IJurdejfale, (pii ])ro leni-<br />
pore liierit, et diclo Orlaniiino facere et coinpiere<br />
diclis execuloribus, ni superius conlinelur. In (pio-<br />
ruiu, elc. DaluMi ut supra.<br />
MKMBli. ().<br />
1096. Pio Elija CnvpeiiUirii , cive Biinhgak. —<br />
Kdvvard, par la {frace do Dieu roy dEnglelerre,<br />
sire de Irlande e duc de Gvene , a tuz icetis (|e<br />
cesles lettres verront orrunl , e iioineaiunenl a nos<br />
.senescauz. baillifs e ministres , saliiz en nosire Sei-<br />
{fiuu'. Flesoms a saveir a luz e a cbesc un -i -.ici! ).<br />
* 1,0 même (pio W'ilklmuK il' l.nda, rn^hn i^nril-iube l'tf^ns,<br />
iiicrilionrur au n" u>;i'-î-<br />
' Joati de Vcsi-y, déjà iiuiuiné |;lus liaul (11" ^i'jS , .'17g , clr. )<br />
niourul à une date peu éloi|jiiée de eellc de la présenle charte ;<br />
sa succession élait déjà iiuverlo le 19 août 128 1 ( Qitnidar nf<br />
patent nlls. Voii' H(d)crls , Caleiid. !;ciieid., p. '105). Il ne<br />
laissa pas d'Iiérilier direct {l)uj;dale, Ihirotmifc . t. I, p. i|'i|-<br />
' IVul-élco liickecton , au comté de Norlliumbcrlaiid.<br />
' l'eut-élce llolierloii, au comté de l.anark . Écos.se.<br />
' Klie Cacpciitcr était clianjjeui' (c'est-à-dire banrpiier) à<br />
Bordcauv (voir le second Carlulaire de l'abbaye de Sainte-<br />
Croix publié par I.. Di'ouyri dans itis Arcliivcs Itiatoriqves de /«<br />
liiir.nde, 1. XXVll, en [larticuliiu' p. ?..'i7). Il est d'a'.ileurs<br />
frcipiemmeut cité dans le l.iere di'S li'juili'ins , la Urn: drit<br />
CoHlinncs et le Livre des Vrivili^ijea.<br />
'i3<br />
, .
:v.]8<br />
(o;i(is (Ici
jA.R. un' 1989] UOl.KS GASCONS. .VM)<br />
Jolian (le Vescy. sire Joban de Uikertoii. c sire Ho-<br />
herl de Riibertona. clievulers, (eyiiies ;iii dit VÀ\s<br />
Carpeiiler seeier cesle lettre overta de aoslre seau ,<br />
ensemble od les seaus de chasciin des avaunl dit/,<br />
ilellors. Doné e Tel' fii a Bonleaiis le lundi ein[)res<br />
la leste saint Nicolas, eu nieios de Mai', anuo Do-<br />
iiiini .m". .cc°. .Ixxx. octave.<br />
Et estscienduin quud nus, Guilleluius de Ludu,<br />
lliesaurarius predirlus, sijjillnm doniini nostri régis<br />
i|uod lenel niajfister Oshertus de Bagp'ston, con-<br />
Irarotulalorin Castro Burdegale ad conlraclus, liiis<br />
presentihus lilleris frcimus apponi, valituris pe-<br />
l'iiideac si niagiiuiii sifj^illuiii ijusdcni doniini nostri<br />
ii'ffis présent! conlractni ossct appensum. Daluni<br />
iil supra '.<br />
I 097. l'io habilatoribua d'Arlni ', diocenis Viisairiiais.<br />
— l{('N omnibus ad (]Uos, etc., sainti'm. Sria-<br />
lis (|uod omnibus babilatoribns [larocliii' d'Artru.<br />
\asntensis diocesis, pi'esentibns et futun's.eoncedi-<br />
iiiiis per presi'files noi-lias liitcras ea^dern libcrlales<br />
•1 libéras eonsuetudines, (|uas per cartaui noslraiu<br />
l'onccssimus juratis et liabilaloribus basiidr nosti-c<br />
();islri .^o\i^ dicte diocesis, |iro\im(' [)aiTocbie su-<br />
pradicte, babendo principale doiiiiciliuni in parro-<br />
rliia mcniorala; ka lanien ipmd iidcni liabitalorrs<br />
|)ar,oclne il'Artru. présentes et luturi. Iialieanl do-<br />
iuii.t suilicicntcs in dicta baslida, et i|ui nnnr in-<br />
' La fcsle iiiint Nicolas dont il est (|ucslit>n osl celle tli; la<br />
Triiii^lation , (|ai tnmbo lo ij riini ; en 1 a88 , lo i| mai étant un<br />
ilinianclio. notre rbarto e»t datée du lundi 10 mai 1388.<br />
' C'esl-i'i-dirc le 37 juin liSy. Cf. n° loija.<br />
' Ms. .Iic/ii. Arlus,a U kilumétrcs de CaslelDau-9ur-Gu|iie.<br />
l.'é(;liso fut démolie dans le courant do ce siècle, la paroi.ssc,<br />
devenue simple annote, ayant ëtc incorporée à celle de<br />
Mniivciin. Celte ancienne paroisse est nonunée dans lis llr-<br />
ro/rnitioncs /uuduntni {.\rcl1iv19 histuriqncê fie lu (jinnttU , t. \.<br />
p. aG3) dans . llymcr (à la date du la janvii r ia8o),dans<br />
un pouillé du diocèse de Bazas ( Ircfciici liUtnriqiiei de la<br />
Hiniicl-, I. X.WIII , p. 307). Dans ces divers endroits d'ail-<br />
jiurs , le nom se présente sous la forme Irdi . litii» ou Artims<br />
j;imais .{icru: mais l'ident (iration est certaine (renseigne-<br />
ments fournis par M. Raymond Bazin, de Castelnau-sur-<br />
linpie).<br />
CasIelnau-sur-Gupic. La cburle piuM- Casielnuu a été<br />
]>ul)iiée pins haut n' 5li.<br />
,<br />
bahilant dictait) parrocliiaiu coiistruanl diimnsipsas<br />
inl'ra duos aniios a die date prcsencium lilti'rai'uni<br />
continue numerandos, et alii ijui conveiienl ad iii-<br />
liabilaiidiim diclam parrcciiiain ipsas domos in dicl:i<br />
baslida construanl siinditcr iiifra diios;.nnos posl-<br />
quam in suo proprio domicilio ibidem moram Iraxe-<br />
rinl per unum aunum; et eciain lali modo coneedi-<br />
mus liberiales predictas quod ipsorum babilatorum<br />
dicte parrochie justicia alla et bassa, (|U(! ad nos<br />
spectare noscunlur, pleno jure sint nostre imperpe-<br />
luum; iiec propter boc diclis liabilaloribus conee-<br />
dimus aul concedere inlendimus quod possinl laeeri'<br />
forlalicium privaluni sine noslia licencia speciali.<br />
inimo volumus quod sint membrun) et de pertincn-<br />
ciis bastide |>ivdicle Caslri Novi (pioad resoilum, cl<br />
slenl juri coram bajulo noslro in dicta parrocliia<br />
d'.VrIru, et nobis tenealur ad excercilum elalia ser-<br />
vicia ad (pie babilalores dicte bastide f.aslri No\ i<br />
tencntur. lu cujus, etc. Dalum apiid IJuijjiiiii lîc-<br />
jjiiii'. .\ij. die Maii '.<br />
10'J8. — /Vo licntiirtlo Auiiucrii , cive cl mercti-<br />
lore liunle/fnk. — Hex omnibus ministris, bailivis<br />
el lidelibiis ac amicis suis, lam cisniarinis (ptaiii<br />
Iransniarinis, adipios litière présentes perveneriiit,<br />
sabUern. (ami siisceperinius in prolectionem et de-<br />
lensioiiem iiostram spcci.demdilecluni mercatorem<br />
nostriim lieriiarduni Aii((uerii, civein liurdpjjaie.<br />
ac burjjeiiseiii nostium de Karnar\aii\ et bomines<br />
sues cuni navibus el aliis bonis el niercimoniis suis<br />
imiversis, (piocumque nominecenseantur, veniendo<br />
et eiindo per regiium el potestalem iioslrani. ac<br />
' t'.et acte a élé traiiscril par inaduM-tance sur le r'ùle <br />
la 17' année ([ui commence lo ao novembre latiH. Il esl de-<br />
là ifi' année pour la(|uelle il n"a pas élé tenu de rûle (jascuii.<br />
En mai 1 aSt) , en etfel , le roi était , comme l'alleslent de nom-<br />
breux actes publiés ici même, soil a Condoin, où il séjourna<br />
pend.ml tout le mois d'ai rU et au moins jusqu'au .» mai , snil<br />
à l.avardar, où su i»ré>ence est constatée le 8 mai. Kn rmlre.<br />
(lole a publié {IhctimenlK illuKlrativc ojin^lhk ImthVij, p. 101-<br />
iiij I dein<br />
actes d'KilouarcI 1" datés le 37 et le a8 avril laXN<br />
-apurl Bur|;um Kcj;ine in Vasconia, anno xvi's. Ajouter.<br />
Bymer. à la date du 1" mai ia88. — La localité où se trou-<br />
\ait alors le roi d'.AnijlcIcrre est Labaslide-la-Reine, au-<br />
jourd'hui Labastide-Chalosse (Landes, arr. Saiiil-Sevcr,<br />
V. Ila|;elmauj.<br />
' Carnarvon , en (ialles.<br />
ta.
3i0 liÔI.ES CASCONS.<br />
siiijjiilis i)arliliii>i ouriiiiiilpin, ihiilciii iiioniiuUi ciiin<br />
nnvibiis et lioiiis |)riHliclis. et inde iieo-ociando,<br />
pi'dut silii iiiiipis \i(lerei)t e\[)eilir-'. el iiide cuiii<br />
I is lilmeril rerleiiiulo, vobis, ininistris, ballivi'i et<br />
liilelihus iiosiris omnilius el singulis injunniinus<br />
il iiiaiidainus, aiiiicos(jiie noslros roqiiiriimis s|ie-<br />
cialiler el rogaimis ([iialiims jirelatimi iiiciTnlorem<br />
iitisli'uiii seii li.'iii)iiics sniis, cuin ipsos per parles<br />
M'siras ciiin iiavibus el abis bonis, l'ebiis cl merei-<br />
iiioniis suis prediclis veiiirc sen porliim ajiplicare<br />
i-ontigerit, niaiiiilPiieatis, protegatis et pro viribus<br />
(lel'eudalis, non ini'erenles eis in personis vel rébus<br />
vel, quantum in voliis esl, perniillenles inferi'i in-<br />
iui'i.Mfu, niolesliain. lîanipnuni. inipf'(binenlinn ali-<br />
quod seu jjravanien : el . si quid l'orisfacUini eis fue-<br />
ril , il! eisdein l'arialis sine dilac-innis incommodo<br />
l'iiiiiidaii. Pi'ecipimus eeiiin vobis, niiuislris, bal-<br />
livis cl (ideb'bus nnsli'is ])r('diclis nnivei'sis, a:iii-<br />
i-osqne requii'iMUis euin elVeclu , (pialinus eideni<br />
Bernardo el > jus certis altornalis ad (b4)ila sua<br />
ic'cupei'anda pei' Icgem niereaturiain , tkiu pei- pla-<br />
liloriHu vel Hliuni lougos seu dilTusos ti'aetalus.<br />
ounie (piod cuni justicia polerilis auxiliuui iuipiMi-<br />
dali-^, eousduun el l'avnreiii . priiul<br />
idem liernardus<br />
vel allDrnali sui predicli Inijusmodi debila ipsi Ber-<br />
iianln deberi légitime doeei'e poleruni ciirani vobis.<br />
I']l lii'Pl prel'ati) Beriiardo lias nosiras lilleras lieri<br />
lecerinuis et burgeusibus nosiris de Karnarvaii. de<br />
quoruui connutniilale idem liernardus exivtit, di-<br />
versas eoneessci'iinus liberlales, uilei' (pias duasin-<br />
jungimus esse laies, \iili'licet (piod ipsi (piioli sinl<br />
piT lotani lerram el pote-lalem iiostram de tlico-<br />
louio, lestagid. |)assagio, umragio, ponlagio, slal-<br />
lagid el omuibiisabiseo.isueludinibusel demandis,<br />
el
[A. R. xvii°-i2 89]<br />
exiiihitorom, ad aiuliemliini et iccipiendiini comiio-<br />
liini et raciocinia de omnibus ininislris cl linllivis<br />
noslris sou aliis (niiliuscunique nobis oblijfatis ad<br />
roddendiim com|)otuiii et raciocinia predicla , npcnon<br />
adlermiiKmdiinielconiplondiiniradom.piouleidpai<br />
jiisie vidcbiliir facieiidiiin ,el eciara ad inquirenibim<br />
conlra diclos ballivosct ininislrosnostrosdo biis(|iM'<br />
in prejiidiciiirii jtiris nosli-i coininisisse dicenlur, cl<br />
ad iriiponcnduni cisdein ])cnas pcciiiiiaruni vcl abas,<br />
cl ad insliluçnibini cl deslituendum (piosciinuiuc<br />
baliivos et niinislros noslro;; a balliviis cl oITiriis in<br />
;5/i2 ROLES GASCONS<br />
ipsni-um fpoilo existencium , ni dictum est, vobis<br />
el veslriim ciiilibet ilerato firmiter injungendo<br />
iiiarxlamus ut eostleru Honoriam vel heredes tur-<br />
bari pcr diclani Coiislanciani vel quosciiinque alio;<br />
nullatinus penuittatis , qiiin ipsara babeuiil, prout<br />
ilicla g-eneralis consneliido requirit. Dalura, etc.<br />
J 103. De poule Brnffcriaci. — Rex dilcctis ot<br />
iidclibus clcriris siii-; iiiagisli-o Bonolto de Sancto<br />
•Jiiinlino pt Itciio de Engolisaïa. salutein. Ne re-<br />
i'ectio ponlis Itrageriaci ', riroa f|iiain comniunis<br />
iilililas vertidir. o( alla iiegnria babitalonim et<br />
Inirgen^iiim ipiiis loci, ob defecdim iirocui-alo-<br />
riini vel sindiconiin rciardari valoanl vel eciain<br />
JiMpeiliiM, illuslris domini iiostri régis l'IVaiiconun<br />
seqiienlcs vesligia, vobis mandaniiis quatinus \oi<br />
vol aller veslriim, iina ciiiii vobis associatiis, si al-<br />
leiuin abesse ronligerit, doininam de l'rageriaco<br />
rcqiiiralis ni, vocatis prediclis habilaloribiis et<br />
burgens'bus, procuraloribus vel siiulicis, cpios ipsi •<br />
babitatores et burgenses in causis et negociis pre-<br />
diclis constitnere vo.luerint, admittat et procurato-<br />
riuni siqier boc conlectuni stio sigillo sigillé! eciain<br />
et eoiilirinet, vosque in conimissis vobi^ negociis<br />
admiltalis cosdeni; quod si dicta domina boc facere<br />
noinerit, vos ipsi jnxla niandatnni régis Ffianco-<br />
inin, dnm pendebat ipsins domine appellai'io co-<br />
rani ipso senescallo suo l'etragoricensi , olini diroc-<br />
Inni, id non d IFeratis facei'e et adimplere; nos<br />
rnim snper boc vobis vei uni vestnim conimilli-<br />
nuis vices nosiras. Dalnni a|iud Sanclum Severnin ,<br />
.V. die Julii [i a88].<br />
] 1 0^1. Pro Vhiik (le Artist-. — Rex omnibus ad<br />
(]nos, etc., saluiem. Sciatis nos, intuitu Dei et<br />
gloriose Virginis Marie, dédisse et concessisse [)ro<br />
nobis el heredibus nostris, ([uantum in nobis est,<br />
Vitali de ArasI, capellano j)erpetuo ecclesie beale<br />
Marie de Mimisano', et snccessoribus suis qui pro<br />
leiupore bieiiiit perpetui capellani ibidem, qu;m-<br />
dain jilaream nostiam juxia eandem ccclesiain (jue<br />
' Cpij;r-riic.<br />
" Artast (Bassfs-P;réni''r'S, arr. et c. Mauléon).<br />
' Miriiiz;in ( Laiirlcs, arr. Mniit t)f-Mai\saii).<br />
[A. R. XV11°-128()|<br />
vidgariter appellalur |)Iafca l'cgalis, de nobis et<br />
beredibus nostris Hbei-e tenendam; ita quod idem<br />
^ italis et successores sui placeam illam odificent el<br />
ediiicalam leneani ad usum el babitacionem suam .<br />
quamdiu ecclesie supradicle minisl!-;nl, et quod<br />
ipsi vel alii in usus alios illam placrani non conver-<br />
tant. alioquin placea illa ad nos et beredes nosti'os<br />
libère revertalur. In cujus, elc. Dalimi ut s\<br />
MEMisn. 8.<br />
1105. In nominc Palris et Filii et Spirilus<br />
s incli , amen '. L'an de la encarnacio de nostre Sen-<br />
bor .m.cc.lxxxvij.", lo .xiij. jorn de Dccendjre, nos,<br />
Edwarl, par la griice de Dieu rey d'Englalerra.<br />
senlior de Yrlaida e duc de Guyana, donam e<br />
autreiam pei' nos e per lots nostres successors par<br />
tos lenqis, als nosires amats a lots e a cadaii los<br />
liabitans els babila lors de Gran (Jaslel\ del abes-<br />
cal d'Agenes, lo qu:d ère ja edificat en onor de<br />
Dieu lot poderos e de la gloriosa Vergina, noslra<br />
dona sancta Maria, e de lots sauts e de lotas sanc-<br />
tas, las costumas desols scriutas. [i] Primerament<br />
los autreiam per coslnma tpie lois liom del pri'-<br />
dibg' castol, del quai nosiro bailes del nieilis loc<br />
aura dainaul, dara l'ermansa al nosire liaile. si<br />
'<br />
l'ublù'î par \l. Emile Héliimis dans la MititvtUir Ilvur lits-<br />
[oriqnr (k droi! fntnrtiis cl rtrnuj^cr (1887)1 d'apl'ès une Co-<br />
|iic prise par lîréquifiiiy sur les rùlcs ffascoiis. I,'é(lileiir a<br />
joint au texte nu résumé do l'Iiisloire de Puymirol cl une<br />
Iraducliou qui n'ci-laiiTit pas les passades obscurs. I,e scribe,<br />
qui parait être le même que celui du n" loSs, semble avoir<br />
transcrit avec iicj^ligencc Tacto ori{;inal. Il est iilile de roni-<br />
parer ses leçons avec ccrlarns articles, identiques ])our- le<br />
fond, des coutumes d'A{;cn, publiées par M. .\médéo Mouilié<br />
dans le ftt'cucil dt'^ travaux dv lu Sonclr d'n
[A. K. vvir^iaSf)]<br />
(Irmar ip |)ol iiil hailfs l'en demanda '; e si feiiiiar<br />
no pot, jurain sol)re sans evvangolis i|iii'l plalig<br />
|)t'rrigra a psjjard del baile et de sa coït e qup no<br />
|iot donar fermaiisa per aqucl plahg. E la forts de<br />
noslre baile deu esser dcl nicilis haile e del cossehl<br />
( dels antres proshonies del dihg castel. E nos ol<br />
noslre Ijailcs aureni .v. soi. do {fatn[e del vencut. e<br />
.V. sol. en defalliiment de dia assignat , e .v. soi. de<br />
lot lionio quil vedcs ferniansa si l'en demiinda, si<br />
clamo!' n'a", pcr cada dia tjue las i deiiiandara , sil<br />
ini'ihs dia quel dcniandara ferniansa no l'en i!o-<br />
nava , o si no (az a lo saff rament aislii f iiin dilig es.<br />
E enqx'ro, lots lion) a ciii sera dias assignais devant<br />
lo haile, o sia demandairefs] o delcndeires', pot lo<br />
lia ilezeniplatar' devant lo dia per aihs onognd ,<br />
non l's ten^'nlz de galgo al Jiaile ni d'esmenda far<br />
a l'autra part. [ fl ] E lots lioni ipie ara plalij; alj autre<br />
(ie\anl lo haile o devant lo ronsclil e no a razona-<br />
doi' ', deuaver.viij. dias continnables peraverrazo-<br />
nador, si o demanda. [ 3 | E[l] noslre bailcs aura<br />
sdliro toi lionie de! meiiis rasiel a rni sera jndiads<br />
sagramentz devant lo nieilis bailc. si far noi au-<br />
/a\a, .V. sol. de galge. Empeio, si aqnri a mi<br />
dcnra lar lo sagranient li vol laisliar far. o pol sil<br />
vol , el liailes no i ilen avei'rejjn jfaljje ; el bailes deii<br />
far |Kigar toi prinieranient lo rlainanl avant (pi'en<br />
prcnga indli gatge. ( /i E sil bailes judiava alcn<br />
|<br />
plalig ab sa cort, s'alcunu" de las partidas (piel<br />
plabg aiiran devant lui se ténia per grenjada d"a-<br />
(juel judiamrnt, pot apelar d'aquel grenjamenl als<br />
.iiij. proslionies enlegils pel lailig de las ap|X'la-<br />
cios per lot l'an ; e si aquel que aura apeiat es ven-<br />
cuts (i'aqucla appellacio, donara al baili' .v. sol. de<br />
galge |)er la meislia appi'llaeio, e deu aver fermât<br />
.ivant al baile pol lailig de la meislia appellacio; e<br />
enli-elanl lo plalig principals no deu anar enant,<br />
laiil enm la ineislia appdiacios dnrara. Empero<br />
' 'S"!! |)Ciit iloiiiicr |r.iuliuii | du rclii el si le liaili' in rlr-<br />
iD.nnfle.rf<br />
- rS'il y a |iluiiite [ronlre lui)."<br />
' \\s. fle/fiidi'ii-as.<br />
' -CoiiIrpriiaiidcTn, c'est-a-dirc «luiit lioniiiic, qu'il soil<br />
• Iciiiiuidour ou défendeur, à qui jour iiur;i été iissi ;Né devant<br />
II' baile, peut In coiitremander avant le jour dit.-'<br />
' t.ivocat.T'<br />
" Ms. ralcHHtt.<br />
ROLES (Î.ASt^OiNS. ;vi:i<br />
e<br />
si a obs adobs '<br />
en<br />
aquel judianieni del (pial sera<br />
estad apelal. neguna de las parlidas no son leii-<br />
gnd de galge donar al baile ni de costs ni de mes-<br />
sies pagar la nna paris a l'autra. [5] E lois hom<br />
aura , de lots l)'abg que aia devant nostre baile o<br />
devant lo cosshel del dilis castel, si es jurais de!<br />
nieihs castel, .viij. dias continuables pcr cossehl '.<br />
e .viij. dias per rcq)ola\ si o demanda. Enqiero,<br />
sil deniandaires n"avia caria pnblica, lo defendei-<br />
res non aura mas .iij. dias de respota après los<br />
.viij. dias del cossehl, salb que de tôt dessazimeni<br />
(jue ades fos faligs e de murtre e de latroiiici ne<br />
aui'a negn dia, mas ([ue ades responga; e de pats<br />
cnvaïda ', .iij. dias ilc respota tantsolanient eno plus<br />
percossebl ni per als. [(i] E lois liom que Irara les-<br />
limonis sobre alcn cas devani noslre baile o dmanl<br />
lo cossehl, deu aver .viij. dias pcr proar, o mebns.<br />
si demanda; e s'il al |)remier dia no pot avei' sos<br />
leslimonis eu cort, deu ne aver aulre dia jrer lar<br />
venir sos teslimonis en cort, entro (jue n'aia aguls<br />
.iij. diascadaii de .viij. dias conlinuablament assi-<br />
gnais, ab
'àl\li ROLES GASCONS<br />
(lc?cnibi;i t|uo i fcis oslads, deii s'en gadjar en<br />
.XX. sol. al Italie. E si alciis lioin<br />
[ 7 que aia plalig<br />
J<br />
ab autre devant lo baile e do sa cort no pot aver ra-<br />
zonador, lo balles e sa corts l'en dru donar, si de-<br />
manda, ab quel donc razonablainenl de sos dîners,<br />
d'aqneîs que si'ran en la cort; e si < n la cort no<br />
avia e"n a\la trojts de 1 autra [larl, lo balles e<br />
sa corls l'en devo donar .j. razonador d'a([ucls<br />
(|ue seran de l'an Ira pari, aquel (jue demandara<br />
après .j. E si arpiel razonaires no volia razonar aquel<br />
lionie, cant lo balles e sa corts lo auran dilig', no<br />
razonara iics i-azonar a<br />
coaojjuda de la corl. |8j E si alcus bon; Irazia fais<br />
leslinioiiis en cort conira aicu boino o alonna l'enina<br />
[ler loguier ni |)er als, a(pu!l (pii los Iraira el nii'ilis<br />
le (inionis fais coi-reran lo dib;;- caslel publicament<br />
las lengnas Iraui-adas', e lolas lors causai seran en-<br />
corssas al se?ilior, lor^ dentés pagals. Enqiero \o-<br />
leni ([ue si ibp; negus de lor leno nulba berclal a<br />
l'eus, que aqueja sia venduda dins .j. an e .j. dia<br />
[ajital persone ([u'cn fassa hs costumas del cas-<br />
lel, salb que no vcnda a clerc ni a cavoer ::i a<br />
nnlba niailio d'ordre ni de religio, e seran publi-<br />
cat pcrfalsonei'se rorsjurat del caslel pcr los temps.<br />
1'] ()] l'eu liom a\er.viij. dias conliiniables, si de-<br />
I<br />
manda, pei' dire' conira los dibs e conira las per-<br />
s;)nas (tels leslim;)nis, cani li (estiinoni e li lordibg<br />
sei-an pidjlicat. |io| ]'] de lola baleso e de mal<br />
dilig don venga cbuns al baile al cossebl rancura,<br />
deu essor deliural dius .iij. dias continnables, e li<br />
leslirnoni devo csser li'abs iliiis los meibs .iij. dias.<br />
I<br />
I ij E si li leslijiioni 110 volo venir per aipiel (pu los<br />
aura Irabs, lo bailes e sa corls los deu far venir<br />
ailes, de manera que dins aipiels .iij. di s sia loi<br />
deliin-al. Empero, sil dell'enileires no avia sos le-;-<br />
InniHiis a])arelbals, si licovenia a Iraire testimonis.<br />
ili'u anar ais'.i i-um desus es dilig- en la produc-<br />
ci ! del teslimonis. [ 1 aj E si alcus lioin fa onla a autre<br />
jier lalig o pei- dllig, l'ara ne esmenila a aipu'l a<br />
cui aura facba aqnela aonla, a albire i\r] baile e de<br />
"I,.-! Iaii;;ur pM'ri'Ci': lu coiiliinii> ilAijcii iijoiili' : iruric<br />
hro'.ho en for.<br />
[A.M. xvu"-i28i,l<br />
sa corl , si demandava. [ 1 .3 ] E si alcus trazia sancg<br />
a anti-e ab basto ab fust ab peina ab leula ab<br />
ferraraent, lo senlior i deu avec .Ixv. sol. de gadge<br />
d'aqnel qui colp aura fabg, si damor n'es facba,<br />
quant sera proat ashi cum deu. Enqiero, sil colp e^<br />
mnrlils, deu esser guardalz aquel quil colp aura<br />
fabg en poder del baile, eniro que sia conogud sil<br />
plagals raïu-ra d'aqucla plaga no. [li] E si nior<br />
d'aquelaplaga, ac[uel oineeida sera sebelits jilus bas), parait a\o'r été maltraitée par le copiste.<br />
Comparer l'art. 8 des coutumes d'Agen :<br />
(A.R. aH,,] ROLES GASCONS. 3'ir)<br />
friilre jilciitia c;iiisa d'aijiicl covent , di'ii jnoar lo<br />
feinanent aqiii on li covent s(!ran fslad ialij}, si<br />
Icstinionis i a ol)s; c de lot plaliji que sera (levant<br />
lo haile o (levant lo cosselil del diiijj- raslel entie<br />
alcu home estralin o piival, iiulds no pnl proar<br />
l'onie jnrat del caslel, si del castel nom avia o ah<br />
carta de nolari pnlilic, nejjii l'alijj tjue sia del castel<br />
ni de sos apertenemens dins lo castel ni dins sos<br />
aperlenemeiis, si no ei'a de houlaiiienl ' do leiraso<br />
d'antres onors o dois covens avant dihjfs. [17] Ktols<br />
liom (pie seca près ait Cemna maridada, o lola<br />
fernna que sera piesa ai) lioino nioilieial. andjidoi<br />
coneran la vila lulijf nnd, liât d'iina corda, e poia-<br />
ran en l'espillori, o s'acordaran del lot ali nostre<br />
hailo ra/onal)lanien(:e si alciis liom nicnna Femna<br />
los o donava relralij;-, cant anran corrojfiid, deu<br />
s'en fjadjar .\.\. sol. al haile.c di'ejjh fara '<br />
a a(|nel o<br />
a aqiiela a ctu o atua retralijy, a alhire del Italie c de<br />
sa cort, si l'Iiom o In fenina ijue anran corregud s'en<br />
rancnran a lor. linqtero lo seniier nil hailes no pot<br />
ni deu jtrendre' home ni l'emna en asulleri senes<br />
.iij. al mehiis o mais dels pioshomes del rossehl o al)<br />
d'anires prosliomes del meihs castel, c tpie sia tro-<br />
liat imcl e nud e hrajfas trachas. 1 1 8] Apres aiso ail-<br />
lieiain ' (pie nos, ni hom p(^r nos, no devem aver<br />
(piesla ni nialeu '. ni presl , ni do , |ier l'orsa de senlio-<br />
rianieii anira nianeia .<br />
per mdd lenqis. dels homes<br />
(Ici (iiiijf caslel , si no era |)er voluntat de tola la uni-<br />
versilat dels homes del dihjf castel o |)er lor voluntat.<br />
{19] El seidier" nil hailes ni hom per lor no pot<br />
ni deii prendre nnhl hom del dihj} ("aslel (pii drchs<br />
vidiia l'ar ni i'ar lo piisca , ni per nuld |)lah{j noi deu<br />
nienar ni maiular l'oras lo meihs raslel , si no era<br />
l'orlahs per mort per delTazenienl. [20J E' voloui<br />
«|uel mercals del dih{[ caslel sia per tos temps cascu<br />
(limars. e (piel mercals sia segurs dins los dex del<br />
meihs caslel a ' tols homes e loUis l'emnas (jne al<br />
' «S'il ne s'af^issait de bociiaye de lecres.n<br />
' Ms. drcxsara.<br />
^ Ms. prendra.<br />
^ Ms. iiutrrùiii.<br />
^\.e\cc d'im|MU.!i Le mot correspond à une l'oiiiio l.ilino<br />
telle que mtmuh-r'ttm.<br />
° Ms. scnhvt.<br />
"<br />
iU. El.<br />
' Ms. c.<br />
I1()LKS i;iS(;ONS. II.<br />
niercat' vendrai), a ] anar e al loriiar, lu dia e l'en-<br />
deiiia, si home inorl 110 i avia, o près 110 ténia, o<br />
110 dévia dente conojjiid a home de! meih-; caslel.<br />
i! 1<br />
1 RI senher aura lot dia per los temps leida cl<br />
I<br />
meihs raslel en las cauzas venais, so es assaher: en<br />
porc o en Iruia (pie sia vendiils o vendiida jier home<br />
eslrahn, mealha; c en doas hestias iiieiiii(las, sian<br />
ov(^lhas, crahas, boc. o moulo, o crasio, mea-<br />
lha; e en nna sola (ra(pieslas hestias menudas, no<br />
a ni deu ri- aver; ni en .v. , mas .j. d.; e on lion e en<br />
vaea vio viva .j. d.; e en ase en asiiia" .ij. d. ;<br />
e en lola anIra hestia cavalina .iiij. d., si no era<br />
popants^ e en inulil en ninlha .iiij. d., si 110 era<br />
popanls. K si nulhs hom eslrahns panava la diclia<br />
leida (pie 110 la ])af[ues', lohhiles ne deu aver .v. sol<br />
de (fatjje. K lois hom e Iota femna del meihs caslel<br />
es franx e fraiica el meihs caslel e en sos apar-<br />
leiiemens de la diclia leida. Kl senher' aura en<br />
porc en Iruia ([ne sera vendnis o vondiida al<br />
niazel .ij. d; e en hon en vaea .iiij. d; e en ove-<br />
llia e en moulo e en crasUi, meallia; e en hoc e en<br />
craha , nu-alha. [ aa ] K li cavoier del dihjf caslel son<br />
franc do lohis las messios del castel, salh la sarra-<br />
(liira (loi meihs casli;! e salh eslilfjachas". Knipero<br />
(!( las caiizas ipie daici eiiaiit coiupicrran d'a-<br />
(pielas |iersonas que las lor Irainpiezas 110 an ni<br />
devo aver, quais que sian, ni ciiiii ipie las aiaii"<br />
percompra, ni per do, ni per [lelins, ni en aiilra<br />
inanera, devo far en totas las costumas del caslel,<br />
aishi cum .j. autre prosliom del meihs castel en lolas<br />
causas. [ -Jo K (pie devo venir li predilis cavoier al<br />
|<br />
niandamcnt do nostre bailc c del cosschl del meihs<br />
loc, lolas orastpiels niando; c devo demandarese-<br />
jjuir ah los autres casllas tola l'orsa e lola enjuria<br />
(! lola malafarha que hom fes al castel ni als es-<br />
latjanls del moilis loc; e cant li castla, so es ns-<br />
saher li seiihor dels o dais, en lors proprias per-<br />
' Ms.<br />
mcrcarl.<br />
' Ms. savina.<br />
^ rSi elle irtHiiit p.is l(îl.int.^<br />
* «Si l"(''lr;inj;
:i/i(i iioLEs (;as(;o\s.<br />
soilïis {'acii.'iivin, li (•.iviiii/r (Ici iiieilis loc ilrvo l'nr<br />
la eslilfjMrlia ;ilj lors cors e ali inis iirmaduras e<br />
iilj lors cavals, lolas orfis qiip ohsi aura' per coclia<br />
(loi rastrl. [-Ji^i] E por nicislia loaiiPra dovo li castia<br />
(lel iiii'ilis casiol dcinandar e seguir Iota forsa c lola<br />
(Mijiiria e lola iiialaf'aclia que lioin l'os als cavoiers<br />
(loi iiicihs lo(' ni a lors raiizas. 1'^ I'', si alcus hom o<br />
j<br />
1<br />
alciiua (oiiiiia doriiaiida eu cori loi-ra o liono'r o<br />
aiilra lierelal a autre quen longa possecio, lo dcfl'on-<br />
deires aura .viij.dias per cosselil, si o demanda, i^<br />
.viij.diasperrespostaa la demanda, e.viij. diasper<br />
terra {ranla[r] ", o niehns,si inenhsnovol, o .iij. dias<br />
per lerra garda[r] , o melins, si niolins ne vol. E sin<br />
vol traire finirent e o razona, aura .viij. dias per<br />
p'uirenl. o mais, sil jjnirents no es en la terra, a<br />
conOj(;u(la de la cort. d'a(juols devant a cul lo plalig<br />
stM'a; e jurara sobre sancs euvangelis que no o fa<br />
a iiiala le ni |)or nnllia niala deriiclia ; e jiod ne aishi<br />
avor. si o deniamla, enli'o .iij. dias de gnirent en<br />
gnircnt, eniro que sian Iralig .iij. guircnls, e aura<br />
per cada giiii(>nt .viij. dias: e sil gnironls es en la<br />
leri'a e no vol per lui venir, pot s'en claniar al baile<br />
sis \ol, (louant ciii cpiols [l'alig sia ol castel; e<br />
plalig don so sessar' lanl ontro (piel guircnls sia<br />
veugnds en cort per porlar guirenlia d'aco per des-<br />
Iressa de! liaile, jurât sobre sancs euvangelis d'a-<br />
(|uel (pii ta! gniront traira (pie no o la a niala fo ni<br />
porfugiral plalig'. [>.()] E luliglipes e lolas las me-<br />
suras del diiig castel volcni (pie sian drecbureras cum<br />
li pes p las mesuras dWgen. la senlioria dels quais<br />
pos e de las (jnals mo/iu'as es nostre o dels nostres<br />
snccessors per les lomps. E nos dovem aver de me-<br />
zuralge de loi blat [(pie] sera venduls e mezurals<br />
el casiol, meallia de la eniiiui, o .j. d. de la conca<br />
e si no i<br />
a conca enli^gra, quant (pie n'i aia d'aqui<br />
en jos, non devem aver mas mcallia; o si no i a<br />
eniiiia enlogra , non dovem re aver. l'i don o jiagar<br />
aipiol (jni cnmprara; e si no o paga io diu o l'ende-<br />
nia, lo senber i deu aver .v . sol de galge. |<br />
' Ms.<br />
i aurim.<br />
ij<br />
] E tots<br />
• «Pour lairt^ riiispiH'lidii 'le la lene- . afin, d'en iléleriiû-<br />
ner les liiiiitcs. Mais po(ir([iioi (loiiiie-l-un ;'i la Inis huit jours<br />
el trois jniu-s pour fairi' cftto inspection^'<br />
•* ((Le prorès doit t-tre suspendu jnsipi'à ce (iiie li- !;arant<br />
soit vend en coiie appelé pae , l
[A.P..\vir-i-i8()l FÎOLES<br />
l'orma , si o deiiuinda l'I |)ot [iroiii- ([uc l'en aia en-<br />
([uerrcg-ud veziiiablameiit', e no lo aia voljfud l'er-<br />
inar que drclig li fassa, pot s'en clamar al haiie; e<br />
si soiiie di'cliff son elarnava, aisiii ciiiii dihul en In nianoia avant diclia; el<br />
hailos deu lar (nias las juslizius dcl casiol o don las<br />
judjar ai) lo cosscld c ab dels autres proslionics ' del<br />
iiieibs casiol. [3o] E si alcus boni o alcuna fomna<br />
dcl dibg casiol mor son
;i'i8<br />
galge; e lois lioni ijiu' de jx'ijnri lus pruals, deu<br />
(îsli'e jjadjals .l\v. sol., salb sagianient de calunip-<br />
iiia. [oO] I'] si alciis lioinoalciina l'cmiia raubava de<br />
nuligs autrui viiilia , o autrui cazal , n autrui prat, o<br />
autrui :dLir-c, ci proals n'era, séria gadjats .Ixv. sol.,<br />
ode (lias .v. sol., c. la nialal'aelia adohada. [.87 |<br />
si dezauava d'alcunn femua luaridada del meilis<br />
caslel senes lierel i|U(' nou agues ', so es assalier liljl<br />
o lillia de sou leilial uialriiuoui, la ouors (jiie séria<br />
donada per li'|i]s eu niaridalge, si unn es douada<br />
perveudre, pei' l'ar sas proprias Miluulats, o pi'r<br />
prest de diuiers, deu loruar a aquel u a a(|uela que<br />
plus près per surcessio (1
[A.n.\vii°-i98
350 liÔLES GASCONS. \.\.\\.^ iflSc<br />
sageiHiliis. Hoiiiida jjci' Iji uia ilel lioiidiat jiaiio<br />
Hobert, por la gracia de Dira evesqiie ilo Baaz el<br />
de Well., nosirp cancel[iier], a Ageii, lo .\iij. dia do<br />
Deremhi'p, l'an de iiosire rogne sesrime liaSj]'.<br />
MEMBR. 7.<br />
1106. Pio Hoiioiia (lo F/irrhaiiz. — lîex omni-<br />
bus ad (|iios. etc., salutem. Scialis quod nos rei-e-<br />
])iinus Ilonoriani', uxoreni quondaiii l'etri Arualdi<br />
de Ffeibaiitz, burgensis Monlis Marciani ilefiuKli.<br />
viduani, cuin onini laniilia sua el bonis umbililius<br />
et inniobilibus |)eilinei)libus ad diclain Ilonoriani<br />
et heredes Pelri Arnaldi predicii, snb nosira pio-<br />
teclione, mandantes senescallo, jiropositis et céleris<br />
niinisli'is nosiris ut diclani Hiinoriani. et liercdes<br />
dicti deliHicti ar eoi'uii) familiani cl bona predicla<br />
ab injuriatoril)us el moleslaloribus quibuscunique<br />
proleganl cl (lelendanl: et, si ipia eis l'orislacla<br />
lueri[il. eisdeni f'aeiani sine difliigio l'acioiiabiliter<br />
emendari. In cnjus, elc. Daliini apud Sancluni Se-<br />
veruni . \iiesinia |]|-inia die Oi-lubi-is '.<br />
1 107. Dr voiislniclioiii' CdjirUiiiinii in nllii de Ile-<br />
ijiila. — Hex (•(inslaiiularii) sno Burdegalc ipii pro<br />
lenqiore lueril, salutem. Olini, auno legni donuui<br />
régis , palris iiosiri, Irieesiino nono. conslabulario<br />
nosiro liui'ilegale (pii pro teiupore l'ueiit dédisse<br />
niçniiiuiuus in luandatis ' ut nongeutas marcas sler-<br />
lingoiiini ad eoiislrueridas cajiellas in \illa de lie-<br />
gula, videlicel Irescenlas marcas in tune proxiino<br />
Ccslo l'ascbe et alias Irescenlas marcas in eodem<br />
l'eslo, aniii eirculo iTvoluln, et residuas Irescenlas<br />
' L:i note do M. Réliouis sur cclli' (lolc esl lout à fiiil cv-<br />
roiu'c. 11 coniple celte seizièmi' iiiinéo du ièj;iic d'Iîdouard 1"<br />
"comme duc de Guyenneu à iiarlir d'aoïH 1271, date de la<br />
rnorl d'Alfonse de Poitiers. Mais Kdouard n'a possède i"A(ji'-<br />
nais que depuis 1271):<br />
il ne peut s'ajjir ici que de son rè(jne<br />
eii Anjjleterre et pai' conséquent il faut, comme on Ta l'ail<br />
en [èle du ])r(''seut docunieul, corrijjei- la première date four-<br />
nie jjar le (opiste.<br />
" Voir plus haut les n"' 1 101-1 loa.<br />
' Cel acte est aussi de la seizième année d'Edouard I", et<br />
doit être daté de 1288, car, le si octobre de la dix-septième<br />
année, le roi était en Anifleteire.<br />
'' Voir<br />
Rnlrs <strong>gascons</strong> , I. I, supplément, h" lid'ii.<br />
marcas in alio leslo l'ascbe proxinio sidjsequenti<br />
personis illis ipias episcopus Vasatensis, prier de<br />
Regida', piior de Manso". persona de Regnla et<br />
prior fratruni Predicalorum Hurdegaie'^, ad lioc<br />
depnlandas ducerent. liberaret in l'aiirieam i])sarnni<br />
capellarum jiei' eoruni visum el consilium (ideliter<br />
converlendas; poslniodinn vero, eodem couslabu-<br />
lario dicluin mandalum iiosirum niinimeexequente,<br />
auno regni ejtisdem patris noslri qiiinquagesimo<br />
quarto'', W., areliiepiscopo Eboracensi^ lî. de<br />
Morluomari", l'iiilippo Basset" el lioberlo lUunell*,<br />
tune iu Anglia tenenlibus loenin nosirtuu, per nos-<br />
ti'as litleras injun\imus quod priori el conventui de<br />
liegnla \el etuiun luandato ))rediclas noiigenlas<br />
marcas slerlingorum de exitibus terranun noslra-<br />
ruin , qnampvimuni posscnl , lacèrent libérale, per<br />
quod mandalum nichil eis soluto de pccunia aiile-<br />
diela, venerabilis paler R., lialboniensis et W el-<br />
leiisis episcopus, el Olo de Cirandisono, liinc vices<br />
nosiras gerentes in Vascoiiia, ordinarnnt quod eis-<br />
deni |iriori et conventui centum libre slerlingorum<br />
in feslo sancii Miciiaeiis annis singulis jier mantnn<br />
couslabiilarii solverentur, qiiousqiie eis esset de<br />
dicla peciiuia salisftictum: aiiclorilale cnjus ordi-<br />
nacionis iidem |irior el conventus |ier luanuni<br />
inagislri Ade de Norll'. ducentas iii)ras burdega-<br />
Icnsiuiii, el |)er maniini Rrymundi de MiraJIo, cou-<br />
slabularii Burdegale, mille Irescenlas libras ejus-<br />
deni inonele invenimus liabuisse; sicque reslaul<br />
soKcude quadringenle mtirce, de (juibus centum<br />
marcas in l'eslo sancti Micbaelis proximo venluro,<br />
et pari'iu solucioneni in eodem feslo Iribus aunis<br />
' Kn laS'i, le prieur de la liéole s'appelait Tliibaur! ( Bé-<br />
mont, Sini'ni dv ^Ivittfort , p. 377).<br />
- En la;").'!, le prieur du Mas s'appelail tluillanme {ihiil.,<br />
p. 277).<br />
' En lafiil, le prieur des Dominicains de liordeaux était<br />
Jean de Saint- Pierre (Douais, [rla cnpiliil. prov. ririi. fi:<br />
l'nvdiculuinm . t. 1. p. ."j'i et ûS ).<br />
' En 1270.<br />
^ Gautier (iillard . archevêque d'York, 'i 26ti-i979.<br />
' Voir plus haut le n° 767.<br />
" Pliilippr Basset de Wycombe, mort en 1272 (Dugdale.<br />
tîaroïKigr , t. I, col. 38^.<br />
' Robert Burnell, plus tard (127a) évéque de Batli il de<br />
Wells, très souvent cité dans nos rôles à ce dernier titre. Il<br />
est précisément question de lui .sept iifjnes plus bas.<br />
,
[A.R.\vii''-i289]<br />
jiroxinio spiiiiciilibiis, per iiiamiiii \esliiim sine<br />
(lilacioiie (jiuilibet lieii. precipimus per présentes<br />
pei" visiim et consilinni iluoruin proborum liomi-<br />
mini (le Uegiila in labric.iin ecclesie et capellarnm<br />
ejusdcMi loci fidelitcr convertenilas. Kt est scien-<br />
(liiin (|iiod dieti prior et ronvenins reslitnent iiobis<br />
oinnrs litleras de ([uibus l'acla est mencio in pre-<br />
inissis. la cujus, etc. T. R.apud Blankcford, .iij.die<br />
.Innii'.<br />
1108. l'ro habiUiloribiix haatido Ville Re/fdlis<br />
dloccsis AffeniiensW.— 15e\ oinnibusad i|uos .etc.,<br />
salulem. Sciatis quod nos liabilaloiibiis nostris<br />
basiide ville Regalis', diocesis Ajjennensis, eonce-<br />
dimus liberlales et consneliidines inlia scriplas,<br />
videlicet 1 1 | quod<br />
per nos vel snccossorcs noslros<br />
non liât in dicta bastida i[uesta . lallia . vel alberjfala ,<br />
nec recipienins ibi mntniini, nisi (jralis nobis rnu-<br />
tiiare voluerint babilaiiles. \^\ llein, quod liubi-<br />
tantes dicl] Item, si (piis babitans in ea-<br />
deni bastida morialur sine teslamenlo, nec babcal<br />
libères, nec appareanl alii lieredes (|ui sibi debeaiit<br />
succ(^(lere, balli\us nosler et consnles dicte basiide<br />
bona dcliiucti, descripta lamen , commendabunl<br />
dnobiis probis lioininibits dicte basiide, ad cuslo-<br />
(lienduMi lideliter per ununi annum et dicm; et,<br />
si inlVa enndein lerminum ajjpareat Itères tpii de-<br />
beal ei succedere, oinnia bona predicta debent in-<br />
lejfraliler sibi reddi; alio(|iiin bona niobilia nobis<br />
liadenlur et cciani itimobilia (pie a nobis in l'eu-<br />
duin lenebiintnr, ad l'aciendaiii nosiram oiinii-<br />
modam voliinlaleni; el alia iinnobilia. que ab aliis<br />
ilominis in l'endum teiiebnnlur, ipsis dominis tra-<br />
dentiir ad facieiidam voltinlaleiii suaiii. solulis ta-<br />
iiien debilis dicli deluncti. secundum iisns et con-<br />
sui'ludinesdioccsis Afjeunensis, si clara siiil débita,<br />
laiii de mobilibiis (|tiani iiiniobilibiis, pro rata<br />
per solidiiiii el [ter libiain, non expcctalo lineamii.<br />
[7I<br />
lt(!ni , testanienta lacta ab liabitatoribus dicte<br />
liaslide in presemia tesliuiii fide dijfnoriini va-<br />
liaiit, liccl non siiit l'acla secundum solempnitateiii<br />
lejfiiin. (Iiiiii lamen libcri non fiandenlnr sua b^jji-<br />
liiiia piucione, convocalo ad lioc capellano loci vel<br />
ecclesiaslica persona alia, si commoile possil vo-<br />
CJiri. [8] Item, ipiod nnllus babilans in dicla bas-<br />
tida, de (juocumque criiiiiiii' appellalus vel accusa-<br />
tus, nisi velil, teneatur se purjjare vel dell'ndere<br />
duello, nec co'faliir ad duelluni raciendum, et. si<br />
rd'ulaverit. non babeatiir propler lioc ])ro convicto.<br />
set appellans, si velit, prob't criinen quod obicil<br />
per testes vel per alias probacioncs, juxia rormaiii<br />
juris. [9] Item, (piod habitantes in dicta bastida<br />
possint emere et rocipere ad censuni vel in dono a<br />
([uacumqiie persona volenle vendere vel infeudare<br />
aut res inmobiles dare.exceplo l'endo l'rancali mili<br />
Uni (piod emeic vel recipere non possnnt. nisi di-<br />
.
352 P,UM:s (iASCONS.<br />
nostra vel succcssoi'uth imstioi'uiii pi'ocesseril vo-<br />
luulale. |io] Item, flo quolibet solo de quatuor enn-<br />
uis vel viln.-ilis lato in ain|»litu(line, et iluodeciiu in<br />
longitudine, lialjeliimus sex deiiai-ios oij]i;ii-nm tan-<br />
luin et secundum magis et minus, in feslo Omnium<br />
Sanctoi'um, et totidem de acaplo inmulacione do-<br />
niiui; et, si \endalur, liabelnnuis aii eiiqitore ven-<br />
das, scili('et duorlei-imaiii |)ai(eiii precii quo vende-<br />
liir; et, nisi ojjlie predicle soluté iiobis l'uerint<br />
predicto terniiiio, ([uiuque solidi noliis solvenlnr<br />
pro ga
[A.K.\vii''-i289]<br />
iratoanimo, iii (jiiinquc soliilis pro jiislii-i;i |]iiriiatur<br />
ot enicnilet iiijun'ani passo. f->t]<br />
Item, ipiiciinique<br />
baiiiiuin nostniiu vel ballivi nosiri Irejjcrit vcl pi-<br />
jfiHis ab eo l'aclum ob romjiidicalam sibi absluli'i-it<br />
in (riginla solidis pro justicia puiiialui-. [aâ] llein,<br />
(piiciimque leiiflani furatiis fimrit, in dccem solidis<br />
piiniatiir. [o.^ | Itniii, adiilti
354 UOLKS<br />
uniiiii (Icn.iiium; dn sexliir'io, uiiiiiii (Ipiuiiidiii; de<br />
eiiiina, iiniiin oboluin pi'o leiida et |iro mensiiragio :<br />
di' qnaiforio nieliil daliil; de onere hominls vilrn-<br />
nini, iiiiani deuaniiin aiil iiiiiim \ilri!iii valens<br />
uniiiH deiiariiiin ; de sunimata corioriim gTossoniiii<br />
duos deiiarios; de onere hoiiiinis aiil. de iino coi'io<br />
grosso, miiiin deiiariuin; de suininata ferri, pan-<br />
noniin laiii'orum. duos deiiarios; de sotidiiriltiis, de<br />
caldei-iis, aiideriis, jiafellis, essatis, pairoliis, cid-<br />
lellis, l'alxibus, sarpis, piscilnis snlsalis et rébus<br />
eonsimiiibiis , dabit veiiditor extraneiis in die fori<br />
pioleiida et pro intragio duos deiiarios; desiiiiiniata<br />
e( de onere lioiiiinis reniiii predictarmn el consinii-<br />
liiiiii, iiiiiini deiiariiini; de siimmata iinianiiii vel<br />
canariiui, iiniini denariiiin; de onere lioininis,<br />
uiiiiin oboliini. [;î5 |<br />
Item,<br />
nundino siiit in dicta<br />
basiida lermino assignato, el ipiilibet iiiercator<br />
exlianens liaiiens Irosselinin vel ])hires Irossellos in<br />
dirlis nnndinis dabit nol)is pio introïtii et cxilu et<br />
taidagio et [)ro Icuda ([uatiior denarios; et de onere<br />
hoininis, qiiie(|iiid porlet. iinnm denarinni; et de<br />
rebiiseinptis ad nsuin doniiis alicnjiis. iiirliii dabilnr<br />
ab einptoro pro leiida. | itstnlinii.j<br />
MIÎMKU. G.<br />
1 109. lîex baronibns. inililibns et libcris Iiomi-<br />
nihus et omnibus aliis teiientil)ussius in terra Xanc-<br />
' La cli.nil.']i(i»r V:ili'nri'. imlilice plus haut, a lioi^ arlirles<br />
de plus.<br />
,<br />
GASCONS. [A. R. XVII"- 19.89]<br />
loiiie. saliiti'iii. (liiin coininiserimus dileclo el lideli<br />
nostro Kostando de Solerio lerram nostrani pre-<br />
dictam, custodieudam qiiamdiu nobis placuerit,el<br />
ipsum senescallum nostriim fecerimus in eadem,<br />
vobis mandamiis qiiod eidein Roslando, tamquam<br />
senescallo etcusiodi nostro terre predicle, in omni-<br />
bus ipie ad senescalciam et custodiam iHani pertinent<br />
iiitendenles sitis et respondeiiles in lornia predicta.<br />
In cujus. elc. Dalum ut supra.<br />
1110. Rex omnibus ad cjuos . etc. , salutem. Scia-<br />
lis quod concessimus dilecto et fideli nosiro Rostando<br />
lie Solerio, senescallo nostro \anctonie, quadrin-<br />
gentas libras turoneiisinm nigrorum, percipiendas<br />
singulis annis ad ipialuor terminos, quamdiu senes-<br />
calciam predictam liabnerit custodiendam, in l'cstis<br />
Nativitatis saneti Jobannis Raptiste , sancti Micbaelis<br />
Nalalis Domini et Pascbe, pro eqnalibii.s porcioni-<br />
biis annuatiiu. lu cujus, etc. Datuni ut supra.<br />
MEMBIl. T).<br />
1111. Pri) iiiii/jisird Aiiiiililo lie \ico\ c/crico<br />
régis. — Rex dileclo ("I lidi'li suo l'elro Assariti,<br />
preposilo Laudaruiu", saliilem. Mandamiis vobis ul<br />
de ascensa prepositiire predicle, ant de osilibus<br />
aliarum ballivarum vestrarnm quas a nobis lenetis,<br />
soKatis sine more dispeiidio inagislro l'etro Arnaldi<br />
de Vico, clerico nostro, viginli libras morlanornm<br />
in (juibus ei pro vadiis suis tenemiir, a medio mensis<br />
A|)rilis usipie ad quarlaiu diem iniroilus Jiilii iiiclu-<br />
si\e, (piinipie solidos computaiido per diem; quam<br />
pecimiam cum sibi solveritis precipinius in vestro<br />
compolo allocari. Datum apud Xanctoniam, .xxvij.<br />
die .lunii.<br />
1112. Pro rege, de cnpieiido Garsiam de JuziiKv',<br />
milllc. — Rex bajulo de Vlarmanda vel ejus locuin<br />
lenenli, salutem. Cum (îarsias de Jusics , miles, su-<br />
per paivo justiclalu domusile l'ergeraut litleram a<br />
cancellaria noslra chun deceptive subliaxeril , que<br />
debeliat esse in manu constabularii nostri Durdegali'<br />
' Vicq<br />
(l.atiilfs. arr. Dax. c. MoiUfoit 1.<br />
Les Ijaiirlfs ou Laiiiics.<br />
' Jusix (Lot-et-Garonue, aiT. Manuaiule, c. Mcillian).<br />
,
[A. R. xvii°-i-2 89]<br />
\el juilicis uosiri ordiiiarii A;;tMini, doiiec oxaniina-<br />
limi fiiisset iiegociiini super pano juslirialu pre-<br />
ilicto, iiiandamiis votiis ut ipsiini iiiililciii capialis<br />
et caplum ad faslrum nostruiii 15iii'degale suli lideli<br />
custodia adducalis, ai: terram ipsius saisialis el sai-<br />
sitiiui teiiealis, douera uohis vel senosrallo uosiro<br />
ducalus pi-cdicticoulrariurn reccperilis in luaiidalis.<br />
Daluiu ul supra.<br />
1 113. ]'io homiiiihiis iiisulc Oleronis. — Rox oui-<br />
nibiis ad (pins, etc., saluteiu. NoNeritis (pmd de<br />
noslra gracia spcciali dilerlisctlidelilius nostris lio-<br />
MiiiiiliMS Uleionis eoureiliuius liceiiciaui diniilU^udi<br />
in uiaiiii preposili uosiri terras el les ceiisualrs quas<br />
a nobis leneni el iu uosiri piesi'iicia {;uei-pire uou<br />
possiMil iiisi iii manu noslra, dunnuodo ipioad lior<br />
diclo preposilo laeiaut ea (pie secuudinu cousue-<br />
ludincm illius pairie nobis lacère leuebaiiliii-. In<br />
cujus, elc. Daluni ut supra.<br />
1<br />
I 1 'l. Pli) rfifc, (le caslellnlio coiislititlo iijjiiil<br />
llaioiiaiii. — Rex omnibus ad ipios, elc, sahileni.<br />
(jUin nos dilecluni el lideleni noslruni l'etruni \s-<br />
sariti, niilileni, caslellanum casiri noslri Haione<br />
constilucrinuis, ipiamiliii uobis placuerit vi;! seues-<br />
callo unstro dncalus piedicli, niandaïuus vobis ul<br />
de ceusilius, reddilibiis. iucurrirjienlis, delacioiie<br />
arnionuu, fiaclioue ilinenini, derorciauieulo nui<br />
lienuu, ceusibus balenaruin, el aliis ijno de ascensa<br />
preposilurc noslre lîaioue e\cipiuulur, ueciion de<br />
omnibus aliis que ad ipsum caslruiu perlinere nos-<br />
ciuitnr, respondeatis et salisfacialis perleete; ila<br />
ipiod de ilbs eonstabulario iioslio lîui'dejjale qui<br />
nunc est vel |)ro tenqiore l'ueiit certani possil red-<br />
dere raciouem. Damus eeiaui preseuldiiis lilliM'is iu<br />
mandatis bajulo uosIid de liouosse el de Senliaus<br />
ut eideni l'ciro obediat cl intendal , ipioeiiMiscuiu-<br />
ipie per ipsum fueril requisilus, donec a nobis \el<br />
senescallo predicio conliarium receperit in uiaiida-<br />
lis. hi cujus, etc. Dalum ut s".<br />
1115. Prn rege, de Castro Uaioiie. — l']l<br />
riian-<br />
daliuii (îst llujjoni de Brok. , caslellauo Baione . qiiod<br />
' GOfSe<br />
ot Selijn.im (L.iiitjps. nir. llo\).<br />
ROLES i; VSCONS.<br />
'<br />
I per<br />
I<br />
I<br />
1 niacioue<br />
casiruiii pi'ediclinu curii aiiualuris e! Iiiis (|ue ilii<br />
iuveneril. visis preseutibus. Iiadat eidem l'itro. in<br />
(ujus, elc. Daluiu ul siipra.<br />
1 I l(i. l'ro rrr>e. ilc inajoir liiiioiK'. — Kl sinii-<br />
liter iiiamialum est juralis, ceuluni paiibus et Inli<br />
couununie civilalis Baione ac aliis ad ipios, el(.<br />
ipiod uideni Pelro taniquam niajori suo '<br />
, ,<br />
el cuslodi<br />
cixilalis ejiisdem olK>diant in omnibus et pareaul<br />
donec a rege vel senescallo fhicattis \quilannic con-<br />
trarium receperiut in luaudatis. In cujus, etc. Da-<br />
lum ul supra.<br />
1117. l'ro Giiilleliiio Maiiriiii et Jtrriu Vuhida.<br />
— Ri'\ dileclo clerico suo Ilerio de lùigolisnia<br />
cousiabuiario suo Rurdeij,di', salulem. fiuilielniiis<br />
Maurini el lleiius \ aladaiiobis cuni (pien'ia nions-<br />
Irarunl qiuxl de maudalo jp'ucium noslraruni lui<br />
runt in auxilio Judeos capiendi, piupler quod per<br />
genti s régis Ffraucoruni se dampuilicalos asseriinl<br />
in ocio liltris moncte curreulis; rursus quod, posi<br />
niorlem domini de Canq)uiaco<br />
', senescallus iiosler<br />
\auctouie posiiil i[)sos iu emparancia' laslrorumel<br />
villaruiu de ( '.ampniaco ' el de Monipins ', ui)i fuerunt<br />
decem scptimanas et expenderuni , ul dicuul.<br />
ocIo libras nionele ejusdem, el adbuc eis non lui!<br />
satisfaclum; unde \(d)is inandaïuiis ul super prinm .<br />
scila vcrilatc, ad arbilrium senescalli eis emendani<br />
racionabilem facialis; su|>er secundo, liabila esti-<br />
compeleuti , eisdem salisfacialis de racio-<br />
uabilibus e\|)ensis, ipias e\pensas et alia piTilicla<br />
volunins in veslro c(wn|)oto allocari. Daluni ni s'.<br />
— Rex omnibus adipios, elc. , salulem. Scialis quod<br />
Il IS. Pru Pt'Iro Ildiidoiiii, hiirgenxi de Gontnido.<br />
' l'it'iTC .-VsKiu'il (appelé au>;si Assalit u" 998, lolifii osl<br />
désigné comme maire de Hayoïine tlaiis le lÀvre des UtiiiAù-<br />
H'mmts^ h la date (lu 12 janvier 1289 (p. 82) el du iij 110-<br />
vemlirc de la mèmcaiiiicc (p. SO). Voir lïalasque, Eliid'X mi<br />
liaijoniic, l. Il, p. '179.<br />
^ Ce seijjneiir de Co|;iiac s";ip[)elait Gui; voir plus loin ie<br />
11° 1 153.<br />
^ Litléraiement : -les a mis poui" tenir /jai-iiisoii dans... 11<br />
Voir Du Can(je au mot AnijKirurc , 1.<br />
* Cognac (Cliarente, arr. Co;jnac).<br />
•^ MTpills<br />
( ittitl. ),<br />
45.
356<br />
licel imper por llllonis fralris .Iiiliiinnis \ ijjnrdsii<br />
et conl'nilris siii de (inline l'rrdicjituniiii in re;;no<br />
Fl'rancio, in(|iii^ilnriiiii a sede apostoiica in regno<br />
Franfie di'pnlaliii-iiin Miper liovclira pravilalc. no-<br />
liis ciinslitissot (piod l'ffrus Banddiiii. |]iu-(;pnsis de<br />
(ioiilaldo', ppr Irairerii Beriiankun de dans' et so-<br />
cium ejus ', in(juisilor(:'S ejnsdem lieresie, jain du-<br />
dnni condonipnatus fuei'it, et ejns hona sentenciali-<br />
lei- conllscala, ac ])ropler hoc boiia fpie idem Peirus<br />
liabebat et tenebatcapi, tanquani ronfiscata et in-<br />
cursa, feceriiniis, ac deniuin. voleiites miciusagere<br />
runi eodeiM, pi-o prediclis biirus ejusdeni Pelri fi-<br />
iieni reci'perimiis, ipsins nnmine, a Gaiihardo de<br />
\ngnierio, bnrgensi Mansi''. Agenneusis diocesis,<br />
codom Pciro présente, volcnte et supplicante, \m><br />
sepling-entis iibris arnaidensiuin nobis seniel scil-<br />
vendis, (binles et quitanles eideni Gaiihardo, de<br />
vokuilate ejnsdem Pelri, lotimi jns ipiorediclas tentas el tene-<br />
inenla tenelnmt, nmnii obobini anreniii de sporla<br />
in mutacione domini, el aha seivicia (pie de dictis<br />
lerris el lenementis nobis prias dcljebanlur; rpiia<br />
lamen i(b>ni (iailbanbis poslmodum in nnsira [ire-<br />
spncia conslilnliis vohnl el concessit (piod (niil-<br />
lebiius (îaUeri de Simcio (icrniano ", dondrelhis.<br />
mariliis Alaidis. lilie ipsins Pelri, habeal, ten("al,<br />
et ])ossideat imper])eliium . et liere(b's sni et (bcte<br />
lixoris sue posi eum .<br />
niC(Helaleni omnium liono-<br />
l'iini jiredictornm, solvendo me(Hctaleni linis pi'e-<br />
' Goiitiiiii! ( Lf>l-('t-(îiironiio . ;irr. etc. MncHiMiiflc).<br />
C;iu\ ^Hll';ll(ll. (in-, l'u-ziers. c. H(;zi'iias). Sur l'iiiqulsi-<br />
l(»iir l'eriKii-d de C;ni\, \oii" CIi. Moiidier, Vliiqiiisitinu daitslc<br />
tiikli tfr lit FntiiC:-, p. 5" el suie.<br />
^ Sans floule Jean de Sainl-Piei'i'e. jx'iedr des dtniiidicaiiis<br />
de Dijcdeaux, ciU' |]liis liaiil (ii 1107). Cf. .Moliniee, iliiil.<br />
' Le Mas d'A|;eiia.s.<br />
' Saiiil-Gecnialii. ronimiiiic de Toiiiieiris ( Lot-el-Gai'omie,<br />
an'. Maciiiande).<br />
nOI.i'S GASCONS. [A.R. vvir-ia89]<br />
dicli el l'acien(b) pro l'ala sei'\icia anU^hcla, nos.<br />
de voiunlale et consensu expresse predieli Gail-<br />
har(b, conce(binns eidem Guiib'imo Galleri cjnod<br />
idem (iuilleimns et heiedes sui habeani et teneani<br />
imjierpetuum meiHetatem onniinm lionoruni |)re-<br />
diclorum, sohendo medielaleni linis predieli el<br />
l'aciendo pro râla deveria anledicla. In eujus, elc.<br />
Dalani ni supra.<br />
1 1 1 !). Pro i-ogf , de hrredihiis Giiillcliin [li'i/hiiiudi<br />
Coliimbi. — Piex omnibus ad (pios, etc., sabilem.<br />
Scialis quod inspici l'ecinins iilleras dileclorum et<br />
fideliuni nostrornm R., Batboniensis el ^^'ldb'nsis<br />
episco])i , et Otonis de Grandissono , tun(^ in parlibus<br />
Vasconie gerenciimi vices nosiras, (juorum ténor<br />
seipiitur in bec verba :<br />
rPi., Dci permissione iîallioniensis el \\ellensis<br />
episcopus, et Oto de (irandisouo, unies, illuslris<br />
domiid uosiri régis Vnglie vices gerenlcs in Vasco-<br />
nia , dileclo suo magislro A(k^ de Noi'Ibiik , constabu-<br />
lario P)urde;jale, l'I (pii pro lem|iore Ineril, salulem<br />
in Doiniiui senipilernaïu. Volumus el concediinus,<br />
vice el noniine domini nosiri régis predieli, (piod<br />
heredes (buMelmi Pieymundi Golumbi, niiblis de-<br />
liincti, solvant el reddant de cetei'o conslabiilario<br />
iîurdegale, annuatim in feslo .\ssiimpcioiiis beati^<br />
Marie , octo libras pro uiio ancipilre ', (piem debent<br />
reddere annuatim in prediclo feslo Assumpcionis<br />
Ijeate Marie domino nostro régi prediclo, pro auf-<br />
liirio de lîetela , et, sohilis octo iibris, ut superius<br />
esl expressuiu. jnedicli bereih^s sinl ([uili a reddi-<br />
cione ancipilris' memorali. In cnjus rei leslimoiiinm<br />
bas iilleras nosiras lieri leciiims patente-;, in ipiibiis<br />
nos, prediclus episcopus, jiro ulroipie nostrum si-<br />
gillnm nostrum presenlibiis dnximus appoiienduin.<br />
Daluni die Marlis ante l'eslum beati Michaelis\ ainio<br />
Domini .m .ce". se|iluagesiiiio octavo.i<br />
(Juain concessionem, ul diclum est, noniine<br />
nosiri lactain ralani gralam et ac,ce|)lam habentes,<br />
caiidem. ul in dictis lilleris coiitinelur, tenore prc-<br />
sencium ex certa sciencia conlirinaïuns. hi eu jus , elc.<br />
Datam ul snpra.<br />
' Ms.<br />
dncipriti'.<br />
- Ms. Itiwipriùs.<br />
' l.e 37 seplembrc 1378.
[A. I'i.\vii°-i989j<br />
1 1 20. Prii re(fe, de custod'mforeste Ifurdrgale. —<br />
iîex dilecto cicrioo suo Iterio de Kngnlisma, consta-<br />
biilario siui Hurdcffale, snlutcm. ^laiidannis \obis<br />
([iiod ail ciistodiaiii I'oitsIp iioslrc propc liiirdogalam<br />
[icrsonaiii idoiicarri (|p|iiLlPlis. ridem diurna vadia,<br />
(|aaiiidiii iiohis vcl niiistaliulario iiosiro Burdcoale<br />
qui |)i() lompore l'ueiit [)lacupi'il , |)erci|>ieiida j>er<br />
nianus ipsius ronstahularii , assignantes, vosqne ea-<br />
dfin veslrn (riiipore peisoivalis; et illa in conipoto<br />
veslro \obis [irecipinuis ailoi-aii. Datuni ut supra.<br />
1121. Prorege, de aprrciono flitiiiiiiis OIti.— Rex<br />
eideiii Iterio, etc., saluleui. Quia apercio lluniinis<br />
oui ' nobis et loti patrie non modicuni necccssaria<br />
(orc dinoscilur, vobis niandanuis (juod
358<br />
que nos conlinjjcl rncinne lerro pivilicli' ilf |)ri'ilirto<br />
prfcio, (le debilo (jik) Pelriis defjreilliiico nobis pro<br />
ilicto |iatr(> siio feiicliii', dediicalis el in eodem de-<br />
hiln allocclis. Daliiiii ni s'.<br />
1 ] 27. Ro\ oideni Ilerio, etc. , sHiuteiii. (Uiin nos<br />
dederimiis qniiigentas liljras burdegalensis inunele<br />
bastide uosli'e Sancti Geni iu Marciaiio<br />
', idtra exiliis<br />
et proveiilus ejusdeni baslidc annoruni ijuatuor,<br />
raandaiims vobis ut, ex eonsilio et ordinacione di-<br />
lecli et fidelis nostri Jobannis de Haverynff, senes-<br />
calli nostri ducalus predicii, tradatis qningentas<br />
libras et provenlus ])redielos [iio L-lausura (bêle bas-<br />
tide; cl nos |iie(bctos jirovenlns el evitus dicti tcni-<br />
poris ciini (jniujjenlis libiis monele ejusdeni preci-<br />
])innis in xesti'o conipofo allorari. ])alum ut supca.<br />
1 128. Ic('\ collcctdnbns (pid)uscuni(pic debilo-<br />
runi .Indcornni in diicalii .\([uitannie conslilulis,<br />
sabileni. Ononiain nieniorala dcljila borniiuliiis<br />
|sunl| siisprcla (piod in parle pi'o\ericrinl d(; usn-<br />
l'is, (bi'loruni deiiiloriMU niediclaleni . conipacicnles<br />
panj)erlali siib(bl()inin , dt'biloiibns ipsornni Jii-<br />
deoi'uni vcl pocnis nosliis i-cinilliiiins et (piilanins;<br />
inaudanlcs eciani \obis ul aliani medielaleni tistpie<br />
ad quindonain inslanlis fesli sancli Micliaeiis oniil-<br />
lalis i'\ijj{'i(' el levaie nullateiuis dillVralis; si vcro<br />
abqui de (bclis (lel)i(()i'iiius pei' loslimoniuin duo-<br />
l'uni vcl Iriuni aut plurinni lide (Mj'iioruni viroruin<br />
proliare put(M'nnt se sol\isse didiila vel parleni dc-<br />
bituruni prediclonini ((lie rcpiilanlnr ab ipsis, an-<br />
dialis jirobaciones ipsoruni, cl do lanlo (pianitnn<br />
probavei'inl diiniUalis i|)sos quielos, niediclaleni<br />
resilini evigentes, ni dicliiin es! , cl lexaiilcs. Da-<br />
liini ni siipi'a.<br />
1120. Maijisicr l'iicardiis de Ilaver) iiy. iiabel<br />
lilloias rcjjis de prcseiilacione ad ec(.-lesiam de<br />
Weinine" vacantem el ad doiiuin iv;>is s[)ectaiileiii,<br />
raeiiiiie Icri.iiinii el beredilalnin que l'ucrunl do-<br />
mine.. .<br />
de Weinine, in cnsludia rejfis e\istencinin.<br />
' Saiiit-Geiii-eii-M;ij>.ui (l.iiinlr's, iriT. Mont-(l('-.M;irsan,<br />
c. Villeneuve ).<br />
- Wem, paroisse ilii diocèse de Coveiilry-I.irlilleld , eomté<br />
(In Shri'usbm'v.<br />
ROLES GASCONS<br />
'>l '' dirio dirioiiiiUir lillere (loveiilriensi cl Licliel'eldensi<br />
episcopo'. Ilaiuiii ul supra<br />
[A. P,. XVII -1 î>Ol)J<br />
11.30. lîex oniiiibus ad qiios, etc., saluleiii".<br />
Noveiitis nos dédisse et coneessisse carissinie con-<br />
sorli noslre .Aliauore, refjine Angiie, caslruni iios-<br />
li'uni de Podio Nonnanni ', cum onniibus libcita-<br />
libus etaJiisjuribus ad castrum iliud perlinenlibus,<br />
quocunique noniine censeanlur, quod (juideni cas-<br />
truin ad inanus nostras devenit pcr niorlein Elye<br />
de Casiellionc'', tenendum et babendum eideiii con-<br />
sorli noslre ad tolaiu vilam suain; ita laineii ipiod<br />
posi niorteni ejusdeni casliuni predicluiii cum<br />
omnibus suis perlinenciis, ul prediclum esl , | ad<br />
nos] inlegre reverlalur. In ciijus, etc. Daliiin ul<br />
supra.<br />
llol. Rcx iiiii\eisis presenles jillcras iiispec-<br />
luris, saliilem. l\overilis nos inspexisse sixpienloni<br />
litleram karissinie consorlis noslre, cujus Iciior<br />
lalis est :<br />
^Universis présentes lilleras inspcctiiris, Alla-<br />
nora, Doi gracia regina .Vnglie, domina llibcrnie el<br />
ducissa Aquilannie, salulem. \oveiilis (juod coiii-<br />
inisinius et coiiiniillimus per presenles dileclis el<br />
(ideiibus nosiris Jolianni de Haveriiig-. cl Pclio de<br />
liupecissa ', inililibiis, el niagistro Jolianni (jcrardi,<br />
canonico Sancli Severini Biirdegale, cuslodiani,<br />
l'i^gimen et administracioiicm caslroruni, lenarnni<br />
et lencinenlorum uoslioriini de Biaiicaf'orli ', de<br />
' lîoîjer Loii(;uéj)ée , (jvétpie de l.ichfield, i95S-i'^((5.<br />
Publié dans les Ircliircs liisioiiqucs tir la (iîroiidr , i. \,<br />
^ Puyiionnaiid ((iiroiifle, .irr. Libourue, c. Lussar ).<br />
'' Voir jibis haut les n"' .").j^i, 88/1-889, 901). Eli* de Cas-<br />
litloii inourul , dit Cnureelles [l'aiistlr Fi-ancf y t. 111), entre<br />
1387 et laHg. 11 y<br />
a dans le nis. de la I!ibliolhèi|ue Cotto-<br />
nieunc, Juliiix . E 1. une cLarle du 7 juin 1385 par laquelle<br />
ce seigneur rf^-uiinait et aeceple les coiiditinns posées par<br />
Edouard 1" lui aceordant l'usufruit de la ebàlelleiiie do Piiy-<br />
noritiand jus(|ii'à rc iju'ou eût délinitiveiuent prononcé >ur<br />
la saisie l'aile auï mains du roi de cette chiitellenie et de<br />
ipieli|ues autres terres I ef. lîibl. nal../oHds- jl/oicaH , vol. fillS,<br />
P-77)-<br />
' Peut-être lio(iuelaillade (Hinunle). Voir plus haut le<br />
n" di)5.<br />
^ lîlaïKjnefort . jtrés Bordeaux.
[A.R. xvM- i-i8.j] ROLES<br />
l'odio Nni'Mi.uini, mancrii do Coiidalo', et oinriitim<br />
aiinriini reruin rpias hcihcnius et habere debenius<br />
et liabehirmis in futiirnm in jiarlibns Vasconie pI<br />
duc;iliis j)!'edi'ndi , jiisli-<br />
ciani OTniiiriKidaiii exorcendi, jin'.i noslra nbiciini-<br />
qup pelendi et def'endendi, inalo aliennla siu aliter<br />
in jiii-is nostri iesioncni atteinpiata revofanili. coii-<br />
irai'lns vel quasi rontr.ictns qnoslibel nostro no-<br />
miur iiiieiidi, «pialiler dicta castra et alia susline-<br />
anlur et cnslodiantnr disponendi. castollanos et<br />
alios serviloies (juibus iMibjjuenmus propter pre-<br />
dicla conslitiiendi, nintandi et destitiiendi, super<br />
Htibus, raiisis et ne[i[0('iis nos vel predictas res nos-<br />
tras tangonlibus ol tangere vainniibiis fonipiomit-<br />
tendi, transiffcndi , coniponendi et aliter ordinandi<br />
salaria, feuda sive vadia com()etencia caslellanis et<br />
nliis noslris ser\iloribus assif^naiidi. et de iiiis que<br />
di'beruus vel debebiinus salisfaoiendi. et consimi-<br />
lilri- (|ue nobis debenliu' et debi'buntur pi;leiidi,<br />
rocipiendi, rcco|fnici(iiies, anpiielancias et alias<br />
raiiciones ron
360 ROLES GASCONS.<br />
lutem. Sciatis qiioil coiistitiiiuuis iJileduin clpricuin<br />
iiostriim, lleiiiiiii de Engolisnifi, conslabulariuin<br />
nosti'uni Bunlejfale, et receploreui superiorem om-<br />
iiiiiin redililiuiiii, |)i'oveiituurn, exiUuuu et per-<br />
fjuisitoniin noslioriini in eodem ducatu; volentes<br />
et concedente'i ijuuil ipse liaiiivias nnsti'as otiines et<br />
singulas (jiiilms exjiedire videcit tradat, liallivos in-<br />
stituât et deslilnat, terras noslraseullas et incultas,<br />
et maxime loreslam noslram IJuidegale, ad au-<br />
mmin eensum seu ad emphileosim iiomine noslro<br />
tradat, et cuiicedat ([iiihiis sihi videldtui- l'acien-<br />
dum, castra noslra, loca et eililicia rciieri seu re-<br />
jjarari facial et domos novas de tiovo construi et<br />
incoalas eciam consiimmari, et alia (pie(Uin([ue que<br />
ulililali niislre viderit conxenire; raluin liabituri et<br />
giatum ipiicquid |kt ipsuni faclum fiierit in pre-<br />
iiiissis et siiijjulis premissorum. Et ideo vobis om-<br />
nibus et singulis precipiendo mandanius qualinus<br />
eidem Iterio, tanquani constabulario et receploii<br />
iiosti'o, in liiis que ad olliciuiii suuni pertinent et<br />
aliis preniissis sitis oliedirnies, inleiideiites et res-<br />
pondentes, quuusque aliud a indjis roceperitis in<br />
liiandatis. In ciijns, etc. Daluni apud (lundat j)rope<br />
Leiliurnain , .\. die Junii.<br />
ri3G. Mandatum est magislro il'iin de Engo-<br />
lisnia, conslabidario l!urdej|ale, quod Johauni le<br />
l'orler, casl[ellan
fA.R. wii - i->8(V)<br />
l'orle, hiil>ilo linali coiiipoto inter i|)sos execiitorp-;<br />
et dictas \Iai'}faretani d Mavarram, apparoat ipiod<br />
|)r (licla ItTcia parte dotiuin iiiiniis delicatiir eis-<br />
doin \l. et N., illud aiiiius eisdciii ext'cutoiilms per<br />
i-onstaiiulariuni nosirum Burdojfale solvi, el cideiii<br />
('(ins(al)ijlni'io iii r(iiiipo(o suo aliocari precipiiiuis<br />
ppi- picseiiles. Daliiiii ut s'.<br />
11 'lO. liex oiTiiiihus ad quos, etc., saliilciii.<br />
NoNcrilis (iiiod nos leiidiiur et [iroiiiiltinitis sinvare<br />
indeni[ineiii Trenchaiii, sororeni ot lieredciii l'elri<br />
(]iion(larii dp Varvaiia, uxoreiii (icnddi d(! IJiii-jfo,<br />
niililis, eijja Margarctaiii, lixorem (piondaui ojus-<br />
ilein P(Ui'i, et Navarraiii, uxoreni quoiidain Sicai'.li<br />
de Vai'vana, iiepolis ejiisdeni Pcdi, de ilualjiis par-<br />
libus dotiuiii ipsai'uiii Mai-jfareto et Navarre; pro<br />
i|iiiljiis reiiiiltiimis vijjinli tria niilia solidoniin,<br />
.xiij. solidos et .iiij. rieiiarios mnnetc Imrdegaleiisis.<br />
Et si forte, liabilo linali roinpiito iiitcr ipsain Tren-<br />
chain et dictas Marjjarelani et iNavarrani, appareat<br />
|(piod| pro dirtis dnal>iis partilius doliiini minus<br />
deljealur eisdeni M. et N., iilnd niinns ci
362<br />
riitoris', civi liiirili'jjalo, («11(11111 iilirjis liiinlegaleii-<br />
sis iiiiiiieto aiiiiMalirii de leodu [ii'ii servifio siio no-<br />
bis in narlibns Vascmiio iin|)enilenilo in causis el<br />
nofjdciis nostris, (|naniiliii iioliis nul tenonti locutn<br />
niisiniiii in dii-to dnealu ])lai'neril, l'I wiani e\peii-<br />
sas racinnal)iles, ([Uandni'iinujuc exii'a Biii-di';;alain<br />
i|)suni pi'o dictis iidslii'- ne|;(iriis i-(pnlij;eiil permic-<br />
lare. Undevoijis niaiidaiiius quod de dieln l'eodn el<br />
expeiisis salisl'aciatis aiiiio iiunlibot, a die dale pi'e-<br />
sencinm conipninndo. quousijne a nobis vel dic.lum<br />
Inciim noslrnra lencnte aliud receperilis in manda-<br />
lis, l'il (piici|nid eidem solveritis vol)is in vesiru<br />
conipiilo pircipiinus alioeafi. Dafuiii nt s'.<br />
llVl. Mandalnni csl ileiiu de l'^igolisiiia,<br />
ronstabulario, elc. , (|nii(l, (piaiiicieiiis |)()leril, sol-<br />
\M eidem 1!. Ii'escenlas libnis burdejjaiensis nio-<br />
nele cpias vc\ ei dedil pro ser\i('iis rejji impeiisis<br />
ns(|ue ad d.ilaiii |)reseiicimii iilterarniii; (pias,rMni<br />
(iierint soliile, i'ex pieeipil allocari. D.iluin ni, s'.<br />
]1'|5. (liinsiniiles lilleras haliel niafjister Jo-<br />
bannes (ier.inb, de ceiilnni libiis ainiuis el de<br />
Ireseenlis biiris de donu, elc. Et dii-i
fA.R. xvii''-iq8(||<br />
titatem sexagiiiUi ileceiii ot novoiii lilirariim el<br />
(lecfiiii Pl septein solidoriim, et uos premissa sil)i<br />
piiiendari vpliimis, vohis nianilaiiiiis (pinliinis, cli-<br />
liehilo iii tfiio iiobis (edctiir dictiis (iuilli'liiuis ra-<br />
l'ione preposilure \anctonio, tani de (enipore vos-<br />
li'o quam di" lempoiiî iiiaffistri I'. Odonis, clerici<br />
iiHsIri, (piaiililalfs (li'dnralis pri'diclas, cl ipsas sihi<br />
M>'i ROLKS GASCONS<br />
(jiKiiiiiliii leniiislis' eanileiii. ivikl:ilis i-uiii|)otiim<br />
Itei'io (le Knj'olisnia , conslabulario noslro Burde-<br />
{[alc; ([uo facto et perfectis (jue ad compoliim pre-<br />
dicluiii perlinent, vel ante, si liierilis re(|uisiti.<br />
Iradalis el lilifreli-: dilerto ri lideli nostrii Joliaiini<br />
de Havorvnp,. , iniliti , seiiescallo iiostco ducaliis pre-<br />
dirli, majoi'iani et oniciiiin majorie predicle, ciiiii<br />
pa|iiris, rotidis, scriplis. iilleris, siffillis et oiiini-<br />
l)iis aliis perliiieiihliiis ad (illiciiim pnMlicttiiii , nee-<br />
iioii ti'adalis et delilierelis seiiescallo |ii'edicln pa-<br />
piros et scripla quecurjupie apiid vos exislencia, de<br />
tempore qno lïiislis judex pro iioliis in rriminali-<br />
liiis catisis; (piilms crjnipielis vos et vestros exinde<br />
absolviins el ipiilaniiis. In eiijus, etc.<br />
11,).). Abbas Sancti Taiiriiii'in Noiniaiiiiia lia-<br />
bel lilleras T-ejjis de altoniamenlo sub norninibiis<br />
Lauieiicii Le Evr fl Gallridi de l!iiel\ arl liiccan-<br />
diim vel ])ei-(lendiiin, in oriiriibiis ])|acilis el (iiie-<br />
ri'lis tmilis vel inovendis pro ipso abbafe vel contra<br />
ip->Miii in ijiiibiis.nli noniinibus Ilenrici Le Kl'evre de<br />
Sliipton et \\ iilrlnii Marlin'.ad Incrandniu ,<br />
' Ttimn.w<br />
elc.<br />
(le Sandwii-li .Tvnil lUé reiiiplucô par Pirrco Ilicr-<br />
rliinalicM-, li' i.'! juin iii(t«''cIciiI (voir plus haiil n~ ih-kh. Il<br />
l'sl fit*', dans Ips [rcliirrx historiques dr la Oi.nni
Ll{.\vii'- 19.89]<br />
I<br />
niiii pai'iagii jui'isilictionis prcilicte, nos, licet [nc-<br />
decessorcs iiostri e.idein explecUi ' fecisseiil . ipsius<br />
episcopi et ecdcsie sue Agennonsis opipiilu , no-<br />
leiiles eisdein expicctis iiisislon!, ac vulontos cidein<br />
graciant facere specialem. sihi concodiiniis qtiod<br />
dictiiiii paringiiiiii, quantum nd ea ([ur> p'iiinont<br />
adjusiiciain allani et bi.ssani innii* liatani Aji'Miiii,<br />
in omnibus observolur. non obslantibus cxpleclis<br />
nostris pi'edicli> scn possessioiie ipsoiinn: lia ipiod<br />
Ciiusc ad pai'iagium |)erlin(»iilos pcr jff-nlos nosiras<br />
et dii'ti e|)iscopi Agennensis et siib nomiiif» utt-ius-<br />
(]ue andianinr. juilii-onlm', et in pajiiro cninmnni<br />
et per notariiim conimuncra pruces-^us sciibantur,<br />
onmia emolunienta (|ue racione dictni'um ("ansarum<br />
dicte jinisdirlionis cominunis, (pie apud Ajjennnm<br />
agilabnnlur, nobis et eidem episcopo vel bajidis<br />
noslro et suo ant alicui ipsonim obvenient pro de-<br />
ledibus, guagiis. dnellis, obvencionibiis et rmcn-<br />
dis, tam de levanliiiuset cubanlibiis il)iilem,cpiam<br />
dealiiscontraiientibns vel i|uasi. deiinipientibns \el<br />
quasi, in ipso pariagio, et eciain eninlinnenta si-<br />
gilii nnslri ibidem posili ad contiaclns, ~i illiid ibi-<br />
dem leni'bimiis eonlinne vel ipiasi, eDnnnnniren-<br />
Inr et pi'i- nii'dinm dividanlUÉ', et quod senescallus<br />
Agennensis vel juilex suus iu citando subditns dicte<br />
cunuiuniis jurisdiclionis vel alias, li-andem non<br />
adlnbcanl per quam dictns episropns jiossil jure<br />
siiii super pi'cmissis in aliipui ilidraiidai'i: ita lainen<br />
tpiod lioc non possel e.xlendi ad illos casns in qui-<br />
lius cognicio cl jurisdiclio aliciijus negocii eiit per<br />
appellacionein vel aliuin niodnm ad senescallum<br />
Agennensem devoluta, vel in quibns litiganles in<br />
ipsiim senescallum , sicnt iu senesrallum , vel in<br />
judiceni nosirnm, sicul in juiliceni. consencient,<br />
qui lalia sicut iKisIra propria ipioad cngniciouein ,<br />
processuiu et judicinm commuiiicari non debe-<br />
bunt : salvis eciam nobis onmibus aliis expleclis et<br />
juribns que nos et senescallus noster Agennensis<br />
et judex, sicnt major simi superior dominas \gen-<br />
nensis, explectanius et predecessores nosiri ex|)lec-<br />
taverunt Agenni, lempoiibns reiroaclis. Item , pio-<br />
prium el perpeluum carcerem non l'acii-nnis apud<br />
Agenmnu sine voliiiilnte epi>copi, taiiien nosiros<br />
M.-*, t'xpiectiita.<br />
U)LES GASCONS. 365<br />
pi'oprios prisionarios qnosciimqne apnd Ageii-<br />
nnni,|irout nobis ve! gentibns nostris videbitur<br />
e\|)edire, tenebimns, |)roprinin et perpetuniii car-<br />
cerem non faciendo ullra carcerem connnnnem el<br />
carceri'in domus commniiis .\geiini qui est anli-<br />
tpms; ita qnod per lioi- in hiis ([iii' perlinent ad<br />
snbditos conununis juri-^dictionis Agenni el ad nos<br />
et ipsum episcopum. dominos innicdialos Agenni,<br />
nnlla Irans liai, nec aliqiiod |)rejiidirinii! generelur.<br />
liajnlus enini nosli-r «le \gen?in qnoad jnrisdiclio-<br />
nem çoMniuinem jmabil bajnio episcopi el e con-<br />
verso qnod sibi ailiinicein tideliter res|ioMdeanl de<br />
premissis. Et ille qui leni'bil a|(ud Agcniinm pni<br />
nobis sigillujM iiostrnm |)rediclinn ad ronlrachis<br />
vel (piasi ordinalinn. si dicinm sigilluiii , ni dicinm<br />
est. ibidem tenLiimiis conlin le vel quasi, siiuililer<br />
jnrabil quod lideliler respondeat episcopo vel mau-<br />
dalo suo de medielate obvencionis sigilli |)r('dicli.<br />
\ernm, ciim prelatiis episcopus const,interasser(>ret<br />
(|uiid a bajnlis commnnibns Vgenni ad aliipieni<br />
inibi' locum nostrum in lioc teucnleiu et ad ipsum<br />
episcopum appellari ilebeltat, el ([uod ab aiiiiquo<br />
ita fueral observaluni, proul pei' (pia^dani aniiquas<br />
litteras verisimiliter o.sleiiilebal , recognoscens ni-<br />
cliiloniinns cl asserens (piod a dicio locmii nos-<br />
triun lenente et predccessorum nostroruiu et ab<br />
ipso episcopo ad nos vel senescallum nosirnm<br />
\geimi itcrum poleral appellaii. licet hoc coiilra<br />
jus el uaturam dicti pariagii viilerelni', siiii conce-<br />
dimus quod permillenms lien appellaeiones modo<br />
])rediclo, et nlcliilomiiius, si appelletiu' ab eisdem<br />
bajulis ad dicinm sencsi-.dlurn inmediate, ipse se-<br />
nescallus rcniitlet causam appellacionis cognoscen-<br />
dam et terminandam ad alic[ueiri a
366<br />
et a (liclis liiijiilis ad senescalluni noslruni Agfiirii<br />
vel jndiceiii smiiii liinc sine alicjno iiu'ilid n[)pellp-<br />
tui', f'I (S(j]<br />
Inin noslrunr presentibns est appensuni. Daluiu<br />
apud (aindalum' ut s".<br />
ri6:i. Pio reiJT, (le niu'ihiis riirciiiiil/s III. lUuuiiie<br />
Doniniiie. — liex dileclo et lideli clerico suo. llerio<br />
de Engolisma, conslabnlario suo Rurdegale, salu-<br />
teni. Mandanuis vobis nt cnni consilio niagislri<br />
Osberti de Raggeston. pnnalis sine iliia
[A. K. \vii"-i-.!89J<br />
Sancto Pfitin .sujier Dyvaiu', fie iitlonmmeiUo. —<br />
Juciilxis, îibhas moiiaslerii heale Marie de Saneto<br />
Peli'o super Dyvain, Sagensis diocesis, habet Hlle-<br />
ras régis (le geiierali alloraamento, suh noniinibus<br />
lîoberli de Monte Fliqueti* el Guilleltni Tamare,<br />
ud lucraiiduni, etc., iii ([uibuscmni|iie curiis Aii-<br />
glie, |)cr trieiiniiini dunitiiras. l'reseiilibiis. elo.<br />
T. l'i. a|Mid riarnoltiiii . .w.<br />
die Jiilii.<br />
1 II)."). /')(/ llnnoiiinncipio de Podiu. — Il<br />
e\ mii-<br />
iiibiis ad qiios, elc, saluleiii. Seialis t[iiod coiiques-<br />
Itim sive a('(|uisiil de miliciis<br />
parriiMii illariuu, cl scrlaui si-u seipielain ail uia-<br />
jorein cmiam Sancii Severi, el alia jura ipie nobis<br />
liiitil el lieri debeul pro similibus rniliiiis seu lerris<br />
illaiiim parriuDi. lacère peipeluo leiieunlur; el ul-<br />
Ira liiir ileiil el sohanl aniio ipiolibel in feslo bcali<br />
Mai'lini \emalis |)reposilo noslio Saiicli Severi qui<br />
prii leirqjore l'iieril , \el ejus inandalu, deceni soli-<br />
des burdogalensiurn ceiisuales, el rclinenuis nobis<br />
accaplaincnta seu vendas, si uiiliciani vel lerrara<br />
])rc'iiiclam in liilo vel in parti' vendi ronlingat.<br />
MKMlîli. 3.<br />
1 I lit), l'io Heniariln de Hoiinliaito. — lte\ nm-<br />
' Saint-Piciie-siir-Divi' (Ciili.iilos. .iir. I.isieiix).<br />
' Monl('ii|ii
368 RÔLES GASCONS.<br />
illiiis Iditalicii seu roitaliciuniiii in locis prédictif<br />
sihi nul lu leiliLiiis suis aliquain jurisdictionein w-<br />
(\w:\l M'iidii-arc'. In ciijus, etc. Datiiin ut su[ini.<br />
I KiS. l'io Pclio de (jin[c]liis', castellano Saiicli<br />
Maclifirii. — \\(\ ilil(>clo et lideli siio Iterio de Rii-<br />
jjolisiiiM, ((iiistalinlai'io suo lîurdegale, salutem.<br />
Maiidaimis voliis (iiiod, si l'elnis de Ciincliis, cas-<br />
tellanus Sancii Macliarii*. sullicieiiter docuiMit co-<br />
rani voliis se lilicrasse Madii'O de Coliimbciiis'.<br />
piiici'i'Ui' nosliii, villa (|ii(? lialiiiil fl ]ii'rci'|)il de<br />
iiiandato in
[A. U. wii" ia8nciam faciencb niolendi-<br />
iinm \el niolendinani ant eciani niolendina runi<br />
niolendinario [el] exritisis ' in l'onle inajori lab(b) qui<br />
difitnr .\e/ic, el abis (pie ad dicta molenibna sou<br />
niolcndiiiaiii rnerinl necessaria vel eciain oportiina,<br />
lecblendo inde pro preibclis onniilms nobis, bere-<br />
dilius el successoribus noslris, aiiiio quolibet, quin-<br />
' l^ublté dans Kuiiei'.<br />
^ Voir lin arliclo «rKniile T^iilietwis ; (ItielqufK motx sur Ir<br />
MOHi (/* .\flif que p'irfr lu h'oultiint'-Chuufle lii: Dus, dans le<br />
llulUlm de la SuciVlc de Uni du lu' année, 1887, p. l53).<br />
T;iil)plM)is connaissait la snbsUince dn [»résent acte par le<br />
Calai, des roltes ijaHniiK de Carte. Cf. Fr. .^hbadie : Histoire<br />
de la c'unmiine de Dujc (i^*)?^ 1 . p. 'cj.<br />
^ frKcluses de moulin-.<br />
kAles o.tsco.vs. — II.<br />
I noslro<br />
quaginla solidos burdegaieiisis raonele. in caslro<br />
noslro Aijuensi, in fislo NaLalis Doniini, el nnain<br />
lanceani ciini l'erro deaurato pro sporla in ninla-<br />
cioiie doininii cujusbbi't biucel inde; ita qiiod qui-<br />
bbel prediclonim liernardi et Reynuindi Vrnaiib<br />
et bereduni ac suceessoruni suoruin leiieant de no-<br />
bis, beredibus ac successoribus noslris in capite<br />
niedielalein reruin prediclaruni; el ad soivendnni<br />
pro rata sporlain in nintacioiie doinini e\ iilraipie<br />
parle, et eciani vendas seu acca|)lamenla, si coii-<br />
tingat vendi aliipiani inedietateni de rébus predic-<br />
lis, nobis el berediiiiis noslris ol successoribus seu<br />
pre|iosilo noslro \(|uonsi (pii pro tempoie t'ueiit<br />
l'acero et solvere Icnealur. In cujus, elc. Ualuni ni<br />
supra.<br />
I IT'l. l'ni (icriililo lie Lniiriola' , domtcetlo , de<br />
(litcn Monte'.— lîex onniibus ad ipios. etc.. sain-<br />
lein. Scialis (|uod, juxia ordinacioncni iaclaiii inler<br />
tbieclum clericuni nostriini .lobanneni de lieda.<br />
noiiiiae, ex parte una, et (ieralduni de<br />
liauriohi doiniceliuni, de Cavo .Monte in \genesio.<br />
ex altéra , el lelacionein quani nobis lecil super boc<br />
idem Jobannos, vobinius el conccdiiniis ut idem<br />
(îeraldus el lieredes ac successores siii babeanl.<br />
tcneant et possideanl perpeliio de nobis el beredi-<br />
bus ac successoribus noslris oniiiia illa que ad nos<br />
|ierliiieiit in caslro de donlaiid' vel exIia ipsiiiii<br />
caslruin, racioiie allaiii seu lenenienli de Nogue-<br />
rel \ tpte nobis dudiim veneriinl in coiuiiiissiini el<br />
rueriinl \ ilalis de \ogarel \el Iratiiini siioruTii,<br />
solvendo nobis el lieredibiis noslris seu receptori<br />
noslro .'\gennensi qui pro lem|)ore bieril annualim,<br />
in feslo OmniuiM Sancloruni. ccnluiii stdidos ar-<br />
naidensiuni leudi seu ceiisus, el laciendo nobis el<br />
beredibus noslris alia jura el deveria que liunl in<br />
parlibus iiiis, [iio similibus feudis vel censivis, do-<br />
iniiiis eoriiin. In cujus, elc. Daluni ut .s*.<br />
1175. l'io IlojjiiD lie (.ealiiu. — Rogeriis de<br />
' IV'ut-ètre Anrioles i (iirtinde , arr. I.a Réole , c. l'ellegni»' \.<br />
- Cauinont (Lot-et-liaronne, .-irr. .Mannande. e. Vlas-<br />
d'A|;enai9).<br />
' Ooiitaud [arr. cle. Manuande I-<br />
' Saint-l'ieiTC-dc-Nogaret (i(/iV/.).
370 IlOLES (lASCONS. A. li. \vii"-i 28
A. r.. xMi' io8(j| UOLKS<br />
1 I Si. l'iv l'elio l'icardi de lu Cotliicre. — lit'x<br />
omnibus ud iiuns, etc., salutcm. Sciatis c|iioil ah-<br />
iolncionciii cl ([nilnrionciii liiclas Pctro l'ifNinli (|i><br />
la (>otineire, liabilalori insiile Olerouis, [xr ililer--<br />
luiii el lideleni nosiruni l^evuiumlmii de Cainpan-<br />
nia', niililem, lein.'iilciii lune lcni[ioi-is lociiin<br />
Joliaiinis (le Grt'ilK , scnescalli iiostri iii due alii<br />
|)redi
(/( l'ndin. — liox (lilecfo et fidpli suo Jolianni de<br />
Havervng. , senescallo suo ducatus Aquitannie, sa-<br />
luteni. Ex |)arlf Artnnniii df Monte Pesalo, militis.<br />
et Sihille, i[iii)ndatn lilie et liiM-edis lleitraiidi de<br />
Monte l'esalo, militis delïiiu-ti, iivoiis .lordiidi de<br />
l'odio. domict'lli. nobis est iiiliinatum i|iiod . laiii<br />
per ])ubliciini' iiisIriiineiiLiiiii (|iiod ad ip^osde iiovo<br />
peivenil qiiaiii alias, sudicieiiter doceic potei'imt<br />
el inonslrare ([iiod boiia capta per dirlos inililes<br />
ab lioniinibus de Saubanliac', parrocliie de Ko-<br />
manlia', diocesis Vasatensis, ciijus capcionis occa-<br />
sione condenipnati l'uerunl per inquisitores nosiros<br />
ad centum niai'cas slerlingoniin nobis solvendas, a<br />
(jua lanien coudeinpiiacioiie ad nostram audienciaui<br />
appellariiiil el adliuc pendet causa appellacionis<br />
ejiisdem , ul dicuni , Jure suo et licile capta f'ueruni ,<br />
el sic nou debuei-uiil coudeiiipnari ad suniiiuim<br />
centum maccaiinn prediclai'uui. I']l (piia audiii vo-<br />
luinus super [)i'emissis militem et ilomiccllMiii pre-<br />
dictûs, voliis maudainus ut, obniissa causa appel-<br />
lacionis pcedicle inlerposite, ut asserilur, super<br />
coriderupuacioue .c. marcarum jireilicla , et siispcusa<br />
exactioue dictarum centum niaicaium, examiuetis<br />
dilifjenter neffocium principale, vocatis honiiuibu s<br />
supcadictis et defensore nostro, si i|)suni \idcr-ilis<br />
c\ocaulal>ular'ii rejjis Burdegale. c[uos sibi i-aciouabililer<br />
diiccre poteril fore oblijjatos, ad solucioiicm debi-<br />
lonnii insoruiu sibi lacieudam. T. li. ul s'.<br />
11H8. Pli) ivirr ,/,., , di> ... (ini'yii'iii^ .,.,., ..j-;.... frniitpiin iiti liiui liiiij<br />
iiiiDidi de Miidltu. — liev lleiio de Enjjolisnia.<br />
' M».<br />
ImhUmw.<br />
" Sam iijfiKir , cniMiniuie .1.' Hiiiu;iî;"mi. .<br />
' Hoinit;jlie (Gifnii.k. . aiT. La liéi.io. c. Tarj^itil ).<br />
-<br />
PiOLKS GASCONS.<br />
î<br />
I<br />
I uatus,<br />
j Volunuis<br />
1 suas<br />
j res<br />
j lîiirde};ale,<br />
I<br />
\. I!. \vu"-i -189]<br />
conslabulario Burdc{;ale. saluteui. (juoniaui con-<br />
cessinuis Ravniundo de Mirallo, nuper consta-<br />
bidario nostro Burdejjale. quod debiliun in qiio<br />
nobis tenetur per linem cnuq)uti soi de teiupore<br />
constabularie predicle soixal vobis loin nosiri, lioc<br />
modo :<br />
\idelicet centum quinqiiairiula libras bur-<br />
ilcgaleiisis nionele quolibet leslo diunium Sancto-<br />
rum, et alias centuiu (piinquajjiula libras ejusdem<br />
nionele quolibet l'esto l'ascbe usque ad [lerl'ectam<br />
solucioÈieiu debiti inemorali. vobis mandauius ut<br />
luijusmodi solueionibus modo piedicto per ipsuni<br />
(aciendis sitiscontenli et ad alias laciendum minime<br />
compellatis eundeui. Volunuis eciam et maiidamus<br />
ul de dicto debiloin (pio, ut dictum est, oblii;atus<br />
remansil , jier linem dicti compuli deducalis (juod<br />
ei remisiuuis de ffi-acia uosira. et duo milia ac<br />
cpiiiiirentas libras bui'(lejOalei)sium pro molendinis<br />
suis Droti '<br />
(pie<br />
lelniuirous ail opus uostri . el pracia<br />
lacta Sancio, lilio suo, et alia que racionabililer<br />
ilociieiil deducenda. de qudius pro majori parle<br />
per ddectum clernum nostriuu loliMmu'm île Ueda<br />
poterili'^ eilocei'i. Daluin ul s'.<br />
1I8'.I. Pki ndj/iiiiiiido de Miidlli). — liex dilec-<br />
tis clericis suis llerio de l']uj;()lisma , conslabulario<br />
l}ur(le{|ale, et .lolianiii de lieda, vel eorum alteii,<br />
salutem. Maudanuis vobis qiuilinus liabere facialis<br />
liavnuuido de Mirallo. son' imiie dispendio, traii-<br />
scri])luut coiiqmtisui ipieni l'eddidildotempore que<br />
lenuit constabulariam iîuideoale. de vcrbo ad ver-<br />
biuu, proul pei- vos. dictuui Joliaimem, exiilil ordi-<br />
sub vesli'is sijjiliis vel alterius vestrum.<br />
eciam et uiandaiiuis ut oiiuies litteras<br />
proprias que ad nos non pertinent, et onines<br />
el boua sua propria que remauserunt in Castro<br />
sive eedeui lillrre et ilicta boua sint<br />
peiies vos .-uiibos aiil allenim vestrum, reslituatis<br />
eiileui sine ililliciiltale (piaciimipie. Prelerea, si per<br />
dictiiiu coiiipotuin vel \estri. .loliaunis, recorduiu,<br />
aul alias ,<br />
suUicieuter dociieiit se plus suivisse dilecto<br />
et fideli iioslro Gasloni. viceconiili Beaiiiensi, teni-<br />
poie dicle conslabularie. ipiaiii per eundeni Gas-<br />
loiiem sibi t'ueiil recoj|niluni el allocatum, et<br />
' Voir<br />
plui tiaul le 11"<br />
1 li'i.
lA.K. xvii°-ia8{,l<br />
(|ii;itii<br />
'<br />
silii rariotiiiliililei- di'liciil allorari rt super<br />
(licluni Gasioneiii coiii|)ii(ari, providnalis modis<br />
iiiiiuil)us c|nil)ns racionahililcr lieri polerit, aiidito<br />
lameii dicto (Jasloiie vel |iroiiu'alore suo , si atidiciidi<br />
l'uoriiil, ([iiod dictiis Haymundus iiide reddahir in-<br />
deiii[iiiis, relinendo de liiis qiio debolmnlur dicto<br />
Gasloiii de leudo suo illud plus soliilurii, et i;\oiic-<br />
rando ipsum liaymuaduin iii tautuiu de débite in<br />
qu(i uoliis Iciielur pci' lineui cornpoli aulivlicti.<br />
Datuiii ul s'.<br />
1190. Pro eoJem Unijiniiiidn . df mnlendiiio coii-<br />
slnifiido'. — Kc\ diloclis el liilolihiis suis Jolianui<br />
de llaM'rviijf. et llerio de Engolisuia, coustabu-<br />
lario IJurdcjjale, sahitom. Mandaiiuis vobis ut<br />
aiubii vel aller vestruui cxaniiiietis dilijfenter si<br />
riioleudinnni vel nidlenlina possinl sine uostro et<br />
alterius prejuilicio ronstrui iii lUiiiiiue (îaroiie infra<br />
distiirliim' lie Uejfula, et pulissinie iu loco vel<br />
locis (pie vobis expriiiienlui- per Hayiuunduin de<br />
Mirallo, bui-ffCiisein ville pivdicle; ipiod si posse<br />
lieri inveiierilis modo preilicto. delis vice nostra<br />
aucloiitaleru et lii'eiiciaui, quantuui ad nos pote-<br />
ril pei'tinere, dicto Havmuudo construcndi et ha-<br />
bendi pro se et lieredibus suis dicluiu iiiolendi-<br />
iiuin vel inoleniliua. in luco vd locis pi'ediclis , sub<br />
ali([uo deverio cpiod nobis el becedibus noslris<br />
iiide facial, el aliis niodis et coiidiciouibus opoiln nis<br />
pi'o iiobis et ipso: super ipiibus ipsi HeMuundo<br />
M'stias lilteras coacedalis iu foi'iua racioiiabili et<br />
conipetenli, presenlibus iusertis iu ipsis, ut nos<br />
easdeui lilteras veslras et contenta iu ipsis conlir-<br />
mare valeainus, cum fiierinuis requisili. Uatuin<br />
ul s'.<br />
ll'JI. l'io Johaiine , duce Hrilnnnie cl comité<br />
lliclfiniiiidic '. — Uex omnibus ad tpios, etc. , sa-<br />
luleui. Scialis qiiod perdonaviuius dilecto el lideli<br />
nosiro Joliaiiui de lîrilaïuiia, duci Britaunie el<br />
couiili liiclieinuiKlic. Iransgressionem cpiaui fecil<br />
' \ls. fjH'jd.<br />
Publié dans les \rchifrs hùtofûiues tk ia Giromlt: , 1. XIX .<br />
' M-. ilUiiicla.<br />
**<br />
l'iihlié iluas Kyiuer.<br />
KÙLES GASCONS. 373<br />
riou facieudo uobis serviciuni siuiiii m Inbiis jjuer-<br />
ris ultimo habitis in VVallia', aceciain lolaiu pccu-<br />
niain que ab eodein duce et comité el suis exijplur-<br />
ad opus nosiruui pro sculajjio noliis debito de<br />
tribus ji'uerris auiodictis, el ipsura oninino al)si(l-<br />
viinus de eisdeui, nolcntes (|uod idem dux el couies<br />
velheredessni, occasiouelraiisjjressioniset scutajjii<br />
predictoruni vel alterius eorumderu , pei' nos vel<br />
iK'redes uostros. tbes lurariuui, jusiiciarios. vici'co-<br />
miles si'ii aiios (|uoscuiiiqiie ministros nosiros inde<br />
occasionenlui' in alicpio vel .
37i ROLES GASCUNS,<br />
Phili[)|iiis lie Alliiiiiai-o', qui île licencia régis nio-<br />
rani facit in partilms cismarinis', cinn eisdeni ciaii-<br />
sniis, ilnralnras ul supra. T. ut supra.<br />
lli)5. Pro regc, et liahitatorihus cille d'Aiihoe^<br />
in l.iihurdo. — Rex omnibus habitalnribiis vilie<br />
(I Anime in Lalnirdo, saiutera. Quoniain \os el<br />
villa vestra, [lit] s[c]itis, estis in lerra nostra l,a-<br />
bunli, et loris et consueliiilinibns ejusiieni Iimtc<br />
gandere debetis, ]iroiil ab aiifitpio vos el predi'ces-<br />
sores vesti'i lecistis , et doniini duduiii \ille predicto<br />
nos el predecessores nostros ipcognoveinnt supe-<br />
riores dominos de villa predicla et juriijus queba-<br />
bebant in ea, \os iustanter re(|uinmus nicbiloini-<br />
nus mandantes ut bajulo nosiro liabnrdi et nulli<br />
alii sitis obcdienles et inteiidentes el per omnia<br />
respondcntes, prout Gonsalvo Juanliit/, , militi, do-<br />
mino vcstro quondani, et suis antecessoribus con-<br />
suevistis respondere. Et sciatis nos precepisse ei-<br />
dem liajulo ut vos in dictis loris et ronsuetudinilius<br />
ac lilierlalibiis tei re noslre Lai)nrdi cuslodiat, pro-<br />
tejjal ('tilelendat, cpiaindiu sibi obedienles l'ueritis,<br />
ut esldicluni. Dalum apud Vbbatisvillani, .x\i.\". die<br />
Ju ii.<br />
MEMlili. 3 {li\ DOHSO).<br />
! l'.H). Menioraiulnm (piml (jnedam triagna lit-<br />
leia de facto nionele biu'degalensis que sic iucipit :<br />
rrlîex omnibus, etc., salulcm. Noveiitis ([uod nos<br />
monetam nostrnni burdegalcnsem tradidimus ad<br />
lirniam Orlandino de l'odio, niercatori, etc.?!, et<br />
finit ante datani: ^mandantes et precipientes senes-<br />
callo, baliivis et justiciariis ac lldelibus noslrisoni-<br />
nii)ns, ut ipsum défendant el tueantur ab omnilms<br />
'<br />
\iil)i|fnc' (llli'-i>l-Vilaiiii', arr. Hennés, c. Sainl-Anbin-<br />
d"Aul>ij;iié).- Robciis (f.'«/e«rfrt/'. gnical., p. 3.">/i i nicntionrii'<br />
l^liililipr "i\v Albiniacofl, fj'ère cl héritier (en lajjil (te Guil-<br />
laume; |i. /iS'i, il (st dit qu'eu iai|l ce l'iiilippe eiait à(;é de<br />
trente all^ et |ilus. Du|;dali' ue donne rien sur ce [lersounage.<br />
' Cf. Cnirndiir nf pnleiil rnlls , p. iS'>. a38 . 2/16.<br />
' Ms.<br />
Ounlioc, ici comme deux lignes plus loin. C'est Ain-<br />
lioiie, en t.aliourd (Basses-Pyrénées, arr. Bajonne, e. Espe-<br />
letli'). La présente cliarle est analysée, d'après les copies de<br />
Bréquigny, dans les Hnulrs liixtunijuts sur limjoum , t. Il<br />
p. '177.<br />
,<br />
[A. l'i. wii'-iaSgJ<br />
injufiis, violenciis el niolestiis. una cuiii fainilia<br />
sua, taiiqiiam gentem bospic.ii nostri; el noliunus<br />
quod aliqiiis alius opeietur in dicta moneta usque<br />
ad dictum teiupus, uisi dii tus Orlandinus el illi<br />
quos ipse Orlandiiuis ad boc duxerit eiigendos-n<br />
libei'ala fuit Iterio de Engoiisma, coiistabulacio<br />
Burdegale, die lune proxima post fesluni sancii<br />
Suillliiiii", apud Sauctum Jolianuem de Angeliaco,<br />
ul ipsaiii liijecarel dicio Orlandino, si videril ex-<br />
pedire. El est data lilteia apud Xaucloniatu , .xwj.<br />
die Jimii. anno, etc. decinio si^ptinio.<br />
1197. ilex dileclo consanguineo suo Mauiicio.<br />
domino t^i'odonii. sunraloiiint in ducalu A(|uilanie<br />
tenenti^<br />
1 1 it8. liex^ senescallo suo Xancloiiie, ipii iiuiic<br />
est el qui pro teniporefueiil, et omnibus aliis bal-<br />
iivis cl niinisli'is suis cjnsdem terre ad (juos,etc.<br />
salulem. (iinn dederinms licenciant dilecto et lideli<br />
nostro Emerico Becbel fugaiidi ad omniniodas feras<br />
in l'oresla nostra de Baconeys '<br />
, , .<br />
et eas capiendi ri<br />
abducendi, qnamdiu noslre {dacueril voluntali, \o-<br />
bis mandamus (piod ipsinii luiniiue imjiediatis<br />
quomiinis id lacère possit juxta concessioncm nos-<br />
traiii ])rediclam; ila laiiien (juod iuimani inde des-<br />
truclioneni facere non présumât. In cujiis. etc.<br />
Dalum apiiil liardarii in IVmtivo. quarto dif \ii-<br />
gusli.<br />
1190. Rex omnibus ad qnos, etc., saiuteni.<br />
Sciatis quoi! ob bonam allectionem quam erga di-<br />
leclum el fidelem noslrum Eniericum Beeliel geri-<br />
miis et baliemus , et pro boniagio suo nobis fado, de-<br />
' Sans<br />
doute 11' Il juillet (laSçi); la fête de saint Swniuiii<br />
tombe le a juillet et celli- de la Translation le 1 5 juillet. Oi'<br />
le roi était à Saintes dans les dei-uiers jours de juin {u"' 1 i.'ii.<br />
iiSa, 11S7), à Mille' le 1" juillet (n° laoS) et a Chartres<br />
le i5 juillet (n° 1 il'ii).<br />
- luaehevé.<br />
' Après<br />
lirx . le scribe avait d'abord écrit : uitivcrsis, vtc.<br />
siilutem. i'iovcrilis ; puis ii s'est repris et, sans biffer ces mots<br />
ni les exponetuer, il a éerit en interlijjne le mot \(tciU en<br />
deux syllabes :<br />
.Xorerilif,<br />
' Voir<br />
le n° 80-J.<br />
Va au-dessus de uiiicfrsis et ctU au-dessus de
[A.lî.xvii- ia8()] ROLES G A se, ON.S, s 7 5<br />
iliiniis l'I concessimus oidein Emerico cenluiii libnis<br />
aniiuas moiieto nosire hiirdejjalensis, |)(>ici|)iendas<br />
|)er iiijinus conslabiilarii noslri Biinicffali: i|ui pro<br />
lpiu|Miie l'ueril , ad lotatn vilain ipsiiis Eiiierici ;<br />
imani videlicet iiiedietatem in festosaiicli Vliciiaelis,<br />
l't aiiiini riii>die(ateni in fcsln Pasclic. Daluni ut su-<br />
pra.<br />
1^00. I']l niandatnm est coiislalinlai'io Hiirdp-<br />
jjalc, qui nuiic est et qui |)i'0 Iciiipore luoiit. cpiod<br />
prfidiclas ceiituin lihras annuas eidein l'iniericn per-<br />
solval ad Icr/ninos supradictos. Et i'px cas in suo<br />
l'onipolo laciet allocari. Datuin ul s'.<br />
1201. Rex llerio de Eii|rulisn)a . ronslal)uIari(><br />
suo Rmdrffale, el Jolianni de Candeven'', leccptori<br />
\jfoiincnsi, saluleni. Scialis quod posi conlt'ctioutMn<br />
lilterai'iitii noBlranini , iu (piibus mandanius per vos<br />
el vpslruni ([uendibel fOMi|)idli licniarduni de Re-<br />
vinliano. iloniirelUiii). doiuinuni pio parte de Bu<br />
scto', ad solucioueni srxeeutaruiii lilirariuii arnal-<br />
densis inonete. noliis dfdjilariirii prii eiiieiida per<br />
vos solveiida illi de qiio in dieta litleia ninlinetin-.<br />
dedinuis prediolu Bernardo tei'niini)> ad . Daluni ni s .<br />
120:2. liex seiieseallo, casteilanis, |)repositis,<br />
bajulis et (jnibuscumque niinistris suis dueatus pre-<br />
dieli ad ipios. etc., saliileni, Maiidaiiiiis \(ibis el<br />
' Candover,<br />
coiiilc de SoutlKini|)ton.<br />
' Bmcl ( Lot-et-Uaromu' , arr. iN'éinc, r. Duiiiazan). Voir<br />
|itii-'ï haut ir II 55, cl cojiip. Sainazt'uiili , Dktin». ;^ci^r. (h<br />
l'un: dr Verne (édil. iSHiK p. âg.<br />
vestruni euilibel ul niiiversos et sinjjulos subditos<br />
noslros . (pios vidiis consliire poteril lejjitiine obli-<br />
{falns fore dileclo et lideli iinstio Jolianni de (ireillii<br />
militi , domino lîenaugearnm ', racioneoinniiiiii sibi<br />
iniposiloruin pro i|)sis in conipolo reddito audi|tii-<br />
ri]bus a nobis dalis, de lein|)ore iilliine senescallie<br />
sue duraliis A(|nilanie vol alias, conipellatis distrie-<br />
tiiis per capcionein bonoiiiiii snoriiin iindiiliiiiii el<br />
inmobiliuin ad solvendnin l'elro de (ireillii, ejus<br />
lilio, vei ipsius l'etri procuralori, toliini illiid ad<br />
quod sic ipsos fore constileril obligatos. T. R. ut s'.<br />
MEMIli;. 9.<br />
1203. Rex reliffiosis viris, abbati et eniiventiii<br />
Sorduensibns * el aliis ad qiios, ele., saliilein. ^o-<br />
verilis ipidd super salsina ie(i|)ienda noinine noslri<br />
aile et basse juslieie Sonhie, ipiaiiluin nos laiijjil.<br />
niilliinus dileelnm clerii-iim nnslrnin l'elrnin Ai-<br />
naldi di' Vico, rui siipei- [ireinissis el preiiiissa laii-<br />
(jeutibus silis obedieiiles el per oiniiia respondeiites.<br />
Daliini apiid Melnliiiii'. l'iclaxensis iliocesis, priin
376<br />
Biinli'!;;ilr, (lisawjin-eiinandi warrennam nostram<br />
Xaiiclnnio, et fradendi ad ceiistun annuum vel in<br />
eniphiteosiiTi nemus et doniinicnni que liabeinus<br />
ibidem, neriioi] :dias Icn-as cullas et incultas, iie-<br />
uicua, inaresia, vineas, moleiidinaria et oninia alla<br />
(loiiiinii-a noslcii ([iie liabeinus . riiiii parcioiiariis vel<br />
siiieparcioiiariis, in loto dncain nosiro Atjnitannie.<br />
el laciendi recipientibus ab eodeni litleras suas pa-<br />
leiites de (radiciouibus (juas iaciel de preinissis. iNos<br />
enini laliuii liabi-bimus ' e( acceptnm ijuicquid per<br />
Ipsum ractiiin hierit in bac parte. In cujus, etc. l)a-<br />
luiii ut s'.<br />
I '206. lîex dileclo clerico suo, Jolianni de \\ct\i\ ,<br />
salutein. Cuin alias voliis rnandaveriiniis ut soive-<br />
relis Anialdo Guillelnii Manjues (piadringenta[s] li-<br />
bras buidogalensiuni , in ([uilms ( Inilleiinns Aniaidi<br />
de Tanteio lenelur eidem pro lacto de Tantelo".<br />
ni iiitellexiinus, per (bclnni Arnabkim (Inillelnii<br />
Manpies. nonduin silii sohislis |)erMniaiii aiUedic-<br />
laiii: iiiide voi)is ileruni lirniiler iiiiuii|;eiido iiian-<br />
daiiius (pialiiMis dictas cpiadrii{|iiitas libras, \isis<br />
presi'iilibiis. sine dilacioiie idleiioii, soKatis pre-<br />
diiio \i'iialdo 'iiiilh'Niii. alio iiiaiidalo nostro super<br />
lioc iMiiiiine expeclato; piov iso iil m suninia in ipia<br />
leueniur dielo (liiilleliuo Ariialdi de Tanteion dicte<br />
(pia(biiii>enli> liliie dediK anliir. Daliiiii ni s'.<br />
i'2i)l. I!ex senescallo suo \aiiclonie, |)re|>ositis,<br />
bajulis, niinistiis et (|uiliusruni(jue aliis suiidilis<br />
suis terre predicle, salutein. Scialis (piod Eliani<br />
lîoet, servienteni nostrum in dicta terra, propter<br />
bonarn l'aniain quaui audivinius de eodeni. l'avore<br />
volenles prosecpii spécial! , eidem<br />
concedimiis per<br />
présentes ut, ipiaiiidiu iiobis seu lenenti jocuiii<br />
iioslrum in diicatii piedicio aiit senescallo uostro<br />
in ipso diicalii placiierit, in oiTicio .serjantarie ijiiod<br />
iliidiiiii excerciiit pro noliis in .\anctonia sit el re-<br />
niaiii'al iii otlieio predicto, mandantes oninilins el<br />
siugulis nosliis siibdilis antedictis ni eidem Elie<br />
lioeli pareant el intendant, quantum debeni el<br />
' Ms.<br />
titihcntis.<br />
- TontoloD, cliàteuu dauN l,i toniriiiuic île Ituziis. C'esl cii-<br />
l'ore aujoui-d'luii le iimii d'iuie lii-s |uroisses de la villi'<br />
( 0"fii.ill_v, llislmredr lu rilk de b,i:as. iS'io, p. Hk,),<br />
ROLES GASCO.NS. [A. H. xvii"-i289|<br />
coasuetum extilil racione oUicii supradicli. Datiiin<br />
ut s\<br />
1208. Hex senescallis suis dncatus predieli el<br />
Petragoricensi. ac constabulario suo Burdegale.<br />
qui nunc sunt vel pro tempore l'neiiiit , salulem.<br />
Scialis quod volnniiis et concedimus ut, si contin-<br />
gat magislrnni Iteriiini de Podio, judicein noslruin<br />
Pelragoricensem , diniillere judicaturam eandem,<br />
vel ])er vos ani aliipiem veslruni alium judiceni<br />
constitiii in terra predicta, babeat et percii>iat aii-<br />
nuatim, quanidiu nobis vel tcnenli locuni nostrum<br />
aut senescallo uostro in ducatu predicto placuerit,<br />
vel super boc alias diixerimusordinandum . de donc<br />
nostro, super exitibus communis nostri Petrago-<br />
ricensis, viginti quinipie libras Petragoricensis<br />
monete pro suis veslibus sive robis, et eciaiu ex-<br />
[lensas suas racionabiles, quandocimique ipsum<br />
extra doniuni siiani pro nostiis negociisad vestrani<br />
vel alterius \estruni requisicioneni contigvrit per-<br />
iioctare: inandanles \obis el veslrnm ciiilibet iil<br />
diclomagislrolli'iio' faciatisbabeiv, utdiclniii est,<br />
vijjinti quin([ue j<br />
libras] et expensas piediclas. Et<br />
quid ei solvelis racione preiiiissa volumiis et pre-<br />
cipinms in vesiro compolo allocari. In cujus. etc.<br />
Datum ut supra.<br />
1209. lîex preposilo suo Aqueusi (pii nunc est<br />
[vel] |)ro tempore l'uerif, salutein. Cum dederimus<br />
dilectis nostris lîeinardo Dantes el Heymundo Ar-<br />
naldi de Ffrancisco, civibus Aquensibus, quantum<br />
in nobis est, plaleas ante fontem calidnni vocatuin<br />
Le \elic in civitale nostra .\qiiensi', et licenciam<br />
laciendi moleiidina in rivo dirivante a dicto l'onte.<br />
proiit in nostris litleris sujier hoc coiilectis v idebitis<br />
contineri, vobis mandainiis ut ijisos Bernardum el<br />
lîevmunduiii nomine nostri iiidiicalis in corporalem<br />
possessioiiem premissorum el inductos débile de-<br />
tendatis. Datum ut supra.<br />
1210. Re\ dilectis et lidelibus suis .lolianni de<br />
llaveryng. el Iterio de Engolisma, conslabiila-<br />
' \ls. l'elro.<br />
^ Voir jiins lianl le n" 117.*.
|A. l'i. wie i28()| ROLES<br />
lio, elc, saliil(>ni. Voliiuaus el vobisconiinilliimis p(<br />
iiiaiuliimus ut coiislilualis judices, audilorcs caiisa-<br />
r-uiii , sou deleusores |>ro iiobis in terris et jiirisdidio-<br />
nibus iiostris diicatus predicli, in (juiljiis non siint<br />
positi vel conslituti per' litleras iiostras; et si qiios<br />
lie positisvelconslitulis, ponondisvei coBstituendis,<br />
rcdere vel decedere vel alias aiiio\eri coiitiiigal,<br />
|>onatis et ronstitualis alios loco illoniiii , et eisdeni<br />
omnibus rerlum saiariuni assijpietis et consliluatis<br />
proiit discrecioiii vestre vidi'bilur l'acieriduni. po-<br />
lestale super premissis per nos ooncessa dilecto<br />
consajiijuiiieo nosiro \Iauricin '. domino de (Irodo-<br />
iiio. Iciienli locinn iioslnim in dirtoducalu ,<br />
in omni-<br />
bus sibi saiva. lit (piicquid per vos llel in prenn'ssis<br />
ratnm babebimus et arcepluni. Dalum ut supra.<br />
iiill. Iii'\ DiMiidius, etc. , salutem. Seiulis(piod<br />
('oni|uestum ' sive actpiisicionem laclum seii t'actam<br />
pei' UouummanripiuMi de Podio, bur^rensein Sancli<br />
Severi in \aseonia, de terni seu milicia vorala de<br />
Maseres prope villam prcdiclam Sancti Severi ', a<br />
tribus parcionariis terre seu uniicie anledicte, ra-<br />
lurn et gralum seu latam et (fralam liabemus el<br />
prn nobis ac lieredibus nostris diclu Bononiancipio<br />
el f'jus lieredibus ac suecessoribus li'nore presen-<br />
ciinn ronlirmamus, non ubslaiite ipiod idem Bo-<br />
misinauL-ipius sit burjjensis, et dicta milicia seu<br />
terra vel nobile léudiim leueretur .1 nobis: ila ta-<br />
men t|uod idem lioiiusmaucipiiis et licreiles ar<br />
successuos siii nobis, lieredibus et successoribus<br />
nosiris exrercitum, proiit nobis iieri consuevil, de<br />
iiiiliciis parciiini illarum. et sectani seu sequelain<br />
ad niajoi'i'm curiain Sancti Severi et alia jura que<br />
nobis liuiit el Iieri délient pro siinilibus miliriis seu<br />
li'i'ris illarum parcium. lacère perpetuo leneantur;<br />
et ultra bec dent el solvant' aiino «piolibet, in festo<br />
bcali Martini yeinalis, preposito iiosti'o Sancli Se-<br />
veri ipii pro tempore l'iierit vel ejus mandato de-<br />
cem solidos burdrjjidensium ceiisuales; i^t reliiienuis<br />
nobis accapliimcnta seu vendas, si miliciani vel<br />
' Ms. vel.<br />
* Voir plus haiil. ii* yî
.ÎVS ROLES GASCONS. A. lî. XVI|'-128q1<br />
pore quo l'iiil seiiescallus By^ijori-e et temiil lerrain<br />
eaniloin, amovf.'itisi nwnuTii et seisinam nosli'ani de<br />
oiiinilMis Irrris el redditibiis seysilis sii])ev dieluin<br />
Vilalem lacione predicfa; et sc.ialis qiiod, siciit as-<br />
seril idem Vilalis, lerriiini soliicionis sunime ])i'e-<br />
dicle ordinali fueriml \>er vos, Jolianiieni |)rpdiiiita el qiiiiideriiii<br />
liliias iii pri>'ic
(A. li. \vii^-i-j8y| lîOI.KS GASCONS<br />
iioviilium ecclesie sue pivdictp, iiijiiriaiu. molcs-<br />
li;im. violonciam aiil gravanipii. Kl si qiiid eideni<br />
l'oi'isfactiim fiioiit. illiul facialis ciiin jiisliria cele-<br />
ritei- emeiulari. In nijus. etc. DaUiin Silvaiiiîli,<br />
.\\v. die Jiilii.<br />
1^18. De inoieclione. — (ionsiinileiii liUei-iiu<br />
régis hahet Jacobiis de Ponte Allea. j)fior doiiiiis<br />
de Brax<br />
'. Burdegalensis dincesis. Daliini ut s'.<br />
1:21'.'. ( lonsimileiii litlerani lialiel (joinhamlii-i<br />
de Cantenak '. domirelliis. Duhiiii ut s'.<br />
1520. t^onsiniileru lillciaiu lialiol Hci rianliis ili-<br />
l'oiisou '. earlulaiiiis civitatis \(|ueiisis. Daliiin<br />
Ml S'.<br />
15:21. (^oiisiniileiii littei~ini liahcnt \riialdus<br />
Rrullicli. |H'osl)yler. Willelmus lii'ullieti. cleiicus.<br />
et lti>i'lraiiilus Uiidlieli. IVaties. Daliini ut s'.<br />
I<br />
'2Û'2. ('or)siiniloui littt'iaiii liabel l'etius do (las-<br />
leidiolo '. |>ro~liyter crclesip Saiicli Sovciiiii Iturde-<br />
gale. DaliMu ut s*.<br />
\'2'2'.\. (lousiniilein lillei'ani lialiel (iaiiccliini.s<br />
Ainaiievi, presbj tei-. Dalnni ut s'.<br />
\'2'2'l. Pio iiKtjjislio Ueriianlo ipihri, île roinpolo<br />
.loluiniiis lie (ireillij. — llex xeiiei-abili |)ati'i iii<br />
Clii-islo n.. FSatlionieusi iH VWIIeiisi e|)isc(i|)o. can-<br />
cellaiii) suo. el luagistio (îuilleltuo de lanla '. suo<br />
thcsaurano gai-diM-obe. audiloribus" compotoriuii<br />
.lobaimis de t^ireilhi. uiiblis. de ulliina seiiescallia<br />
sua Vasconif seu ducatus .4(|uit;iiiriie. et Raviiiundo<br />
de Mirallo. eodeni leni|)Oie coiistabulaiio Bunle-<br />
gale. et alioniin niinistroruiii nostrorum dicii
380 ROLES<br />
tos clericos nostros iiiagistro- Jiilianii(;m (ifianli et<br />
IScrnanlnni Ffahii, canonicos Soncii SoNci'iiii Bur-<br />
deffale, el iiiieinliliot eoi'uiii iii solidiiin. i(iiandi><br />
aiiiljo non |)()lorunt inlorosse. ad cooiioscendum de<br />
cansis appellafionnni iiili'f|iositariiin vol inlfriio-<br />
noMilaïuni ad nos el vos, opiscopum anlfdictum,<br />
alj aiiiliencia ptjudiciis seu seiiffuciis preposilorum<br />
ville predicte et decidendum causas pasdera, (jiian-<br />
Inni ad nos perlinet, proul eis vol eoiiiin alteri<br />
visiuii l'uei'it expédions alque juslum, mandantes<br />
(juibnscinnqiie subdilis vestris lU cisdeni cauonicis<br />
et eoruni ouilibet intendant et ohediant' in pre-<br />
missis el perlinenlilius ad preniissa, quousqire per<br />
senescalhnii diicalns nostri A(|uita[inie aliud super<br />
lioi- lueril ordinalinii. Datniri ii( supra.<br />
I 22S. I!e\ (iniiiiliiis ad (pios, l'tr. , salulrin. No-<br />
\erilis quod dilccli clerici nosiri niaffislri \i'naldi<br />
de La Case, ranoiiiri Sancli Severini Hiirdejfale.<br />
jjrala servicia in nosiris inipensa rausis el neji-oriis<br />
atlendenfes, silii et surcessoribns suis niiixersaiibus<br />
l'I sinijidaribiis roncediniiis pro nobis et sucresso-<br />
rilms nosiris fpiod niolcndiiia sua de Ga\ac"', ho-<br />
iniiies, aygrerias, prala, nernora, rensus. reddiins<br />
el onniia aiia ipie ex (piocunKpie lilido vei causa<br />
acipiisivil el liabet in parorliiis Sancti Medardi in<br />
Jaleslo \ de Eisvnis' et de Antlialbano<br />
', IJurdejia-<br />
lensis dyocesis, racione alicujiis ronsuetudinis ,<br />
sla-<br />
Inli vel nsus, aut alias qno([uo modo, non com-<br />
pellanliu' ponere extra mannm suain seu in aliani<br />
quamcum([ue personani mdiilem vel iimobileni<br />
transCerre, ex eo ([uod bona predicla leudum no-<br />
bile l'ore dirantui', seu de l'eudo nobib ac(pnsita<br />
fuisse: nos e!iiin pro nnbis et surcessorilius iiosli'is<br />
arcpiisirioneni bonoinm ipsoi'uin eidcm inajjislio<br />
el ejus surcessoribus teiioiv presenriuni. (pianliuii<br />
ad nos pertinel. ex cerla sciencia conlirniaious. In<br />
rnjns, elr. Daluni ni supra.<br />
' Ms.<br />
inl.mtnil .( ,ili,(/iiiil.<br />
(iay.ir, siii- ia .lalli', cnmniuin' de Saint-'\l'''(lanl-o!i-.lalli-<br />
' SaiMt-Médar(l-eti-.Ialle , r;uiloii de Blan(|iit'tin'L<br />
' W^.<br />
ilf linifinit. C"i'st Kvsiries, c. lilaiiqiM-l'nit.<br />
'' Tailian {ihitt. ). Voir Bani-#!in , ]iir. bortht. . t. 1 . [i. i '17 :<br />
eceleshi Snucti lUhini dr Oitln^'lm/'i . ot<br />
11" i 1 lîij.<br />
liiili^x ;;iixrnit.i . t, 1<br />
(i ASCONS. .<br />
[A. li. \Mi"-i,.«y)<br />
1229. Rex dilerlû rieriro suo Iterio de En^o-<br />
lisma. conslabuiario suo lîurdegale, salutem. \ o-<br />
luimis el vobis niandamus ul . intelieclo dilijjenler<br />
que inslrnnicnla pnblica l'elrus Gombaldi . pubii-<br />
cus noiarius Burdegale, rerepit et ronl'ecit pro nn-<br />
l)is et nejforia nostra langenlia, jiostquaiu veni-<br />
inus ad liM'i'ani Vasronie liar ullinia vice, ac eciam<br />
intellecto ad que loca accessil rarione diclorum<br />
instrunienloruMi recipiendoruin et quautuni labr)-<br />
ravit pro eisdem el aliis nejjociis nosiris, et eoiani<br />
intelieclo quas expensas subiit hiis de causis de liii'i<br />
omnibus, ad vesirum boinnn esgardum plene sine<br />
dilacione ali(jua satisfaciatis eideni; et quod ei sol-<br />
veritis pro preniissis, volunuis et precipimus in ves-<br />
tro conipolo allocari. Dalinji ni snpi'a.<br />
1230. liex omnibus ad quos, etc., saluleni.<br />
Sciatis ([uod Guiliehmuu Grirnaidi. civem el publi-<br />
cnni noiarium Vasateusem'. ejus meritis el ser-<br />
viciis nobis preslilis exigenlibus. favore benivolo<br />
prosequentes, voiumus, ronce linnis el auclori-<br />
lalem preslanms ul per toluin nosirnin ducalum<br />
possil aucloritale nosira noiarii pidilici ollicium.<br />
inquirendo, precipiendo el scrib'ndo carias seu<br />
inslrumenla puiilica, exccrcere, et (piod eedeni<br />
rarle seu iuslriunenla impiisila, recopia et scripla<br />
per euridem (înilielinnm eiiiidem vini , lidem et<br />
auclorilalem liai)eanl in jiidicio et extra judi-<br />
cinin ubicuTuque, (|uam vel (|uas caile sou ins-<br />
trumcnla pnblica possnnt el deboni lidjere secun-<br />
dnni nsum el l'ousneludineni parcuiin prediclariim ;<br />
iUi lamen (piod de onuiilins spedanlibus ad ot querolanli coram se-<br />
uescallo noslro ducatus Acpiitaimie et cnria sua,<br />
cleri ani alterius cujnslibol priviie{|io non obstante;<br />
el quod proslet, (piandocumque per dictum se-<br />
nescallum liierit requisitus. semol lanlum jura-<br />
mentuiu corporale ad sanda Dei e»augclia se in<br />
dicto oliicio lideliter baber-e et gorere ac. ul dic-<br />
lum est, juri parère. In cujus. etc. Dalum ul su-<br />
pra.<br />
' Voir' plus haut, n" i>i 1.
lA. I!. vvir-i98o| ROLKS (;asco\s. :i,si<br />
MEMBR. 1.<br />
I:J;U. \\>'\ (iilfclo cleiico siKi iii;ii;isln( l'i.iiiiiul-<br />
|)lio Avi|up1iii, rpctnri ecclcsie Saiiili .Martini de<br />
'<br />
Kl'roiiciaco ', saluluin. De circumspcctionis veslre<br />
ililijjencia in noslris negociis coiiliilentcs, vig'iiid<br />
quinque libras nnnuas iiioiiele bui-dejfaieDsis pei'<br />
iiiaiitiiM ciiiislabularii iiosiri Burdrgali' nnnis sin-<br />
gnlis |icrci|)iciiilas vohis foiia-diniiis et donaimis.<br />
quamdiu nosirfi placuerit voluntali. Dalimi a|)iiil<br />
(iardaiii in Pontivo. tercia die Aujfnsli.<br />
El iiianiialum est constaixilnrio liurdcgali- . ijui<br />
niiiic est et piii teni|)oie liicrit, (jUdd dictas \i|jiiiti<br />
l't (piiiKjuc libras aiinis sinjjulis solvat eideni. El<br />
ivx l'aciet cas allocaii. Datnm ut supra.<br />
1:23^. Rex omnibus ad (|uos, etc.. salntoni.<br />
Noveritis (|uoil cirtunispeclioneni et dibjjcnciain<br />
discreti viri Hufjonis, dicli de Caslell., niililis, al-<br />
tcndcntes, sibi concedinnis et dunanius l'euduni<br />
anunnm sexagint^i libiaruni luronensitiiu. (|uain-<br />
diii nobis plarueril diM'aturuni , siibi annis singidis<br />
l'arisius exsolvenduni. In cujiis, etc. Daluiii ut<br />
supra.<br />
Et niandatuni est seiiescalio ducalus A(|uitaiinie<br />
l't ciinslabulai'io liindegale, qui iiuuc sunl et pi'o<br />
teni|)orft t'uerint. (|Uod dictas scxaginta libias annis<br />
siiijjuiis l'arisius pcfsolvant vel soivi lacianl. Et rex<br />
faciel allocai'i. Daluin ut s'.<br />
1:233. Uex diiecto consanguineo suo Mauiicio.<br />
domino Ccedonii, locum suum teuenti. et Joliainii<br />
de llaveiMig., militi, senescallo suo in dncalu<br />
Aquitannie. .saiulem. Cum Helias de lîupe, civis<br />
Vasatensis, occasione morlis VilaUs llarbouelli.<br />
juxia (pianiiatn orilinacionem per Anianovum di-<br />
Novelliano ', consaai;uineuin. et l'ertiandiunCacb"<br />
' Fronsnc<br />
( (iiTond**!.<br />
' Ms. Hosire.<br />
*<br />
l>c scnbe avait (i'al)ord f*crit : Rex roiistabitifirio gno tlur-<br />
liqnth qui uuiic i:\t ; puis il 8"esl ra\isc jîour tloiiiiei' sniilc-<br />
mont l'analNsi;
;i82<br />
omnibus rocpptis prfiiliiiis i|isiiiii :il>solvimus per-<br />
|)eliio l't qnilaMiiis. Dntum ul -n])ra.<br />
1236. liex (lilpctd consanyiiinrd siiu Mauricio,<br />
iloniino de Oedonio', suuni locuin in diicatu Aqiii-<br />
lannie tenenti, saiiitom. Mandamus vobis (fiialinus<br />
super lihertale magne cuslume nostre Burdegale,<br />
ijuam prioi' hospitalis Sancti Juliani ' Burdegale<br />
de vinis ejnsdem hnspilalis asserit se el |)redeces-<br />
sores suos reiroaclis tenipoi'ibus nsque ad uili-<br />
iiiiim ailventnm nosliiiin in Vasconiarii iiabuisse,<br />
veiilatem diligenter impiiralis vel ad[(IJispatis per<br />
vos vel alium seu niios (pios ail hi)c ibixeiitis depu-<br />
Umdos; el , prout inveneritis, facialis per consta-<br />
bnlariiirn nosti'iim Tiniilogale nbsfi-vaii. Bal uni iil<br />
Siipiïi.<br />
1237. Hex ililectn suo ronslabulario Rurdcgale.<br />
(pii nunc est vel pro tempore fuerit, saintem. iMan-<br />
daitnis vobis qnafinus feuduni annunni ducenlarnm<br />
quinquaj;inta libraruin tiironeusium pef nos con-<br />
ccssiim el assi{{nalum supei' exitibus insuie nostre<br />
Oleronis dilccln ^t tideli clerico noslio. nianistio<br />
Reimiiriilo de Fei^iria. nunc decaiio eccloie Sancii<br />
Severini Burdegale. silii soivi el deliberari facialis,<br />
vel vos illud solvalis eidem; et, proni ilbid solve-<br />
lilis vel soIvi feceritis. voinriiiis et iiiandamns in<br />
veslrci Pdinpnlo allocnri. Datum ni s".<br />
I2;>8. liex dilfclo cierico siki llerio de lîngo-<br />
lisma, constabirlaiio Sun Buideoale, sahilem. Man-<br />
damus vobis ul, ciim cnnsilio senescalli luisti'i dii-<br />
ralus Aqnitainiie. reddatis indempnes Reimundnm<br />
(ÎMillelmi de Saiviaco\ milileni, prepositnni Vasa-<br />
tensem ,<br />
Berliandum<br />
de I.,adils, Dnalnm de Pini-<br />
bus, Beiimnidnm et .Arnaldum Guillelmi Maïquesii<br />
rives Vasatenses. de expensis quas l'eceiimt vel<br />
l'acicnt nllia snntu consnetum statinn, lacinne<br />
advenlns Ainaidi de Ladils el cotnpli(-uni snoiiim<br />
apnd Vasalnm et neg-oeii illiiis, prnni istnd diclns<br />
' Ms.<br />
Credimii,<br />
' L'hôpital ilr .Sainl-.lulion était situé hors do rmcpinln (le<br />
liordi'iiux, à l'eiidroil d'oii pai-taii-nt les loutcs de Saiiit-<br />
Jacque.s de Galice et Ai: Toulouse.<br />
' Sauviac (Gironde, an-, et e. Bazas).<br />
,<br />
ROLES laSCO.NS. |A. H. vvn"-t28ç)l<br />
senescalius et vos videi'ilis faciendiim. El qnod sol-<br />
velis ranone ))remissa piecipinius in veslro cotii-<br />
poto allocaii. Datum ul supra.<br />
1239. Rex iiniversis piesentes litteras inspec-<br />
tuins, saintem. Noveritis qnod nos dilectis nostiis<br />
Bernai'flo Ffabri. canonico eeclesie Sancti Severini<br />
Burdegale. et Bertiando de Panissis, militi, dainns<br />
et concedimns|ilenariam poleslaleni el spéciale man-<br />
dalum componendi seu ti-ansigendi cuni dileclis el<br />
lidelibns nosfris Alexandio delà Pebiee, milili, el<br />
Margai'ela de Tureiuia, conjngibiis. doniinis Bi'e-<br />
geriaci el Genciaci'. super omnibus (pieslionibus<br />
el ([Mcrelis (pie snni et esse possnni inter nos, ex<br />
parle nna. el ipsos conjnges. ex altéra, racione vel<br />
(iccasione viilanun Vssigiaci'' et de iioquapina' el<br />
leiiviruni de Baianesio* et Mannonlesio \ el eeiani<br />
cnjiisipie dominii seu )urisdiclionis eaiinn . ralnni<br />
babiliiri et gralutn (pnCcjuid pei' ipsos canoniciini<br />
el mililem ciini dictis cnnjiigil)ns super premissis<br />
fiiei'il (irdiiiainm. Dalinii ul siipra.<br />
12'l(l. liex uniMMsis prescnles lilleias inspeclu-<br />
ris, salnlem. (jinii \illa cl casieilanila Monlis (ini-<br />
(lonis°. Xanctoiiiensis dincesis, exceplis caslrn el<br />
clansura niurorum ejusdem raslri , cuni iocis cir-<br />
cumquaque mûris adjacenlibus ad jaclinn nniiis<br />
securis, et (piic(pnd donunus Monlis (ïiiidnnis lia-<br />
bel in Bnrdegalensi .<br />
Xancldiiiensi cl l'elra(;(iiicensi<br />
(liocesibus. sini el esse debeaiil de nosiro l'endo<br />
iiniiediate, cl inde uoliis lani[uam siiperiori domino<br />
(lebeal obediri. volenles dileclum nosirum (iuillel-<br />
nuun .<br />
dominuni<br />
ejusdein loci , lavorc proseqiii s|)e-<br />
riali, sibi concediinns (piod pro aii(|ua advocacione<br />
vel dejidvocafione vel aliqna alia causa per ipsuni<br />
vel piedecessores suos facta lempoiibus i-etroactis<br />
ei'ga nos ani snccessores nosiros l'uttiris lenqioribus<br />
' Ms.<br />
(jcncra/iii.<br />
' lssi|;eac (Dordo(;iic, arr. liiTgerae ).<br />
' IUtt|U('i)iiie, contiuuue de Sainte -Rade}|onde (ranton<br />
d'Issigeac).<br />
' Territoire<br />
de Bajanè.s , près d'lssi(;eac.<br />
^ Le vii-oinle de (loiu'jrues place le territoire de Mai-iiioii-<br />
t('S (?) pr(>s de (ladouiu (Dirl. de lu Dordo
[A. II. svii°-ia8()]<br />
ilani|)iiutn aliquoil non incutrat '<br />
vul<br />
in uliqnml<br />
coiuuiissuni incidat ".Nosillud sibi(lo|taliter reniit-<br />
limus et «[nitaniiis. In cujus. etc. Uatum u(<br />
supi'u.<br />
1241. liex univei-sis incsenles lilleras inspeclu-<br />
ris, saluteni. (Inni villa et ca.slellania Monlis tiiii-<br />
(lonis. .\ancloniensis diocesis. e.\ce|ilis aislro cl<br />
dansiira riiuioinni cjusdcin «islri ciiin locis cir-<br />
ciunqnaqiie innris adjactnlibns ail jactuin unius<br />
securis, cl quicqnid doniinus .Montis Guidunis ha-<br />
bet in Hnidt'jfaleusi ,<br />
Xanctonionsi fl Pelrajfoi'icçnsi<br />
diocesibns sinl et esse debL-aut di' iioslro leudo in-<br />
tnediale. el inde nobis tanquain supcrioi'i douiiim<br />
dfbeat obediri. volenles dilecluni noslruni tiuillel-<br />
uuiin. doniinum ejnsdein loci, iavoie |ii'osu(|ui spr-<br />
ciali. sibi pro se beietlibns el successoiibus suis<br />
coiicediiiMis' pro iiobis et nostris successoribus iiii-<br />
perpeUiuin. (juod idem doiuinus .Monlis Guidonis<br />
non Ipiiealur alicni bajnlu nnslro. prctci'i|uarn sc-<br />
uesoalio \ancloniensi \ei locuni >uum Ifm-nlibns.<br />
in aliquo obodire. vcl eciam cniani ali(|uo nisi in<br />
inaj^na ass[is]ia Hlijraic. el (juod aliqui> snl)ditns<br />
ipsius douiiui Monlis Guidonis in caslellania pre-<br />
dicla el in aliis locis. in ijnibtis idem cluniiinis vi'l<br />
alius leiiens ab ipso iiabel aitani cl bassaiii jusli-<br />
ciarn, non cilelnr. pijfnorelur vcl alias disliingatur<br />
per ' :diqiieui iKijubiin vcl servienleni nostiuin. nisi<br />
pid casibus appellarionum cl pro proprio jure nos-<br />
tio et injuriis que senescaJlis, gentibus et aliis olli-<br />
ciariis elscrvientiluis nostris diccnlur illale; et lune<br />
ita deniuin cl non alias |)ei' jjcnles nostras citiiri<br />
pijjMorari, vcl alias dislringi valeal ', cuin dicliis<br />
doniiuus Monlis Guidonis vcl locuai ejus tcnens<br />
super liiislaciendislucrit in neclijjencia vcl dcfeclu;<br />
proniiUinnis cciani ipsi dninino .Monlis (iuidonis<br />
quod eundcni el rcnduni ac obcdieuciani snpia-<br />
dirUun cxira inanuin nosli-airi non poncnuis. In<br />
oujns, cil-, Dalnm ni supra.<br />
' Ms. mcurrit.<br />
' .Ms. incitiit.<br />
* Ju.squ'à re mol, la pr'-'SPiit*' charte est la répétilimi lillé-<br />
rale de la prccéilinle.<br />
' .Ms. .-•/.<br />
' Ms. vateant.<br />
.<br />
liOLES G.\S(;().^S. 38:!<br />
12')2. llex senescidio suo diiraliis predicli . salii-<br />
leiu. .Mandanuis vobis ut . pro debilis in quibus dilcc-<br />
lusct lidclis nosler Gnillcinnis Scyuini. doininns de<br />
l'iiinicio ', csl obligalus qnibuscnniquc crcditoribus<br />
non sustineatis saisiri vcl capi doinuni snain ijnani<br />
inbabital et qnani babcl in caslio de liinncio. ncc<br />
eciam jusliciaiii allam vcl itassain caslri cjusdcni vcl<br />
pcriinenciarnni suannn. ncc bladum snnm vcl vi-<br />
uiiin colleclum pio sua susIenUicionc aul l'ainilie<br />
sue, qnanluni ci fucril ncccssariuni, usquc ad col-<br />
lertioneni rrucluuin. pnsl compulsiones que licnl<br />
pro diclis debilis, proxime laciendam; in biisenim<br />
sibi lieii volunnis graciam S|)ecialcm, nisi sucrcs-<br />
sivis lenq)oiibus alilei' e\ causa super hoc duxeri-<br />
nius ordinandiun. Daliiin ni siipia.<br />
['2lt'i. liex ronslabulario IJurdegale. salulcin.<br />
.Mandanuis vobis qualinns de pccunia habita vcl<br />
liabenda noininc noslro de bonis Judeorunr drlis el<br />
.solvalis vel soivi facialis niagislro Aruaido Gras,<br />
clerico, sexaginta libras nioneli; cnrienlis pro nc-<br />
ccssitalibussuis; (pias, curn solule fucrini, prccipi-<br />
nuis in veslro conqioln allocari. Daluiii ni supra.<br />
li'i'i. Maiidalum rsl lleiio ilc lùigolisnia, rons-<br />
labulario IJuidegalc, quod si'rviloi'ibus rcgis l'acial<br />
conqjctentem emendaiii de equis (|uos racione ser-<br />
vicii rcgis ainilti'ut, proul sccunduni condicioneni<br />
ipsoruni vidcril laricnduni. Kl id ipiod pro lioc sol-<br />
verit rex pi'ccipil allocari. Dalum ul su|)ra.<br />
1:2 'l5. l'icx scncscallu suo Vasconie, salutem'^<br />
1246. liex dileclo clerico suo, Itcrio de Kngo-<br />
lisnia, ronslabulario linnb^galc. salulein. Manda-<br />
mus \oi)is ([ualiiuis discrcto viro inagisli'o Jolianni<br />
de l'ïaurgelis, ar'chidiacono Bruliensi'^ in ecclesia<br />
Agenncnsi, salislacialis annis singidis de feodo an-<br />
nuoquin(|uaginUi libiaruni luroncnsiiim quod a no-<br />
' liions (Gironde, arr. Bordeaux, c. I.adillac).<br />
' Uùpélilioii litléialo du n' ij'ia.<br />
' I.e Brulhuis fut un arcliidiaioné du diorésc d'A(;eii<br />
jusqti'à la torinatiou du diocèse de Condoui. Il correspond eu<br />
partir au rautou de Laplume (l.ot-el-Ijaroune). Von Sa-<br />
Diazeuilh. Dicl. ge'igr. de l'im: de Sérac, édit. i88i, p. 5i.<br />
.
38 'i<br />
bis pcicipcre consuevit, el de aireiagiis compe-<br />
t
[A. li.wii^-iaS.jl<br />
neni tideliter et |)leaane liiclu die i'acieiidaiii obli-<br />
ganius nus et bei-edes nostros. Et si de Dobis, (|uud<br />
absit , ante solucioiiem partis sou tnciiis doliiti iiic-<br />
niorati liuiiianilus conli{fetit , obligaiims Diniies et<br />
sii)j[ulos rxilus, reddilus et proventiis nostros in<br />
diK-atu Ai)iiitaiiiiii' exislenles, et specialitcr et ex-<br />
presse exitiis, leddiliis et proveiiliis nostros, qiii-<br />
cunique si[i( et ipiociiii)(|uc noiiiine renseantur,<br />
(juos lial)einus in Hurdejjala et IJnrdejjulensi, in<br />
A{jcnnesio, in diocesi Xancloiiiensi et alibi in lola<br />
Vasconia ,<br />
recipirndos in nianus dirtoruni niercalo-<br />
rnni vel alterius de eoinni societatc, donec de dietis<br />
pecuniarum suiniiiis, (lani|inis el expeusis. si (pie<br />
vel «juas suslinuerint occasione solucionis peeiinie<br />
inenioi'at'' eisdeni non lacle, per juramentum qua-<br />
tuor [)rol>oiuni el lefjalinm de soeiclale predicta<br />
sibi l'ueril satisl'acluni. Kt ad oninia premissa plene<br />
et lideliter tenenda et cooiplenda, ubliganius nos<br />
iterato et onniia Ijona nosira, niobilia et itnnobilia.<br />
ROLKS GASCONS. :î85<br />
ac eeiaiii beredes et execiitores nostros. In cu-<br />
jus, elc. T. li. a|)iul (îaitb. in Ponli\o'. ullimodie<br />
Jnlii.<br />
1250. Mandatuni est Iterio de Engolisnia, coii-<br />
slabulario L!urde}|ale, (juod deexitibus ballivie sue<br />
habere faciat sine dilaeione Arnaldo de (lavesloiie'<br />
ducentas iibras nionete bui-degaiensis, niiiiiine iiiulni<br />
sibi peri'efjeni concessi:([uain(|uideni |)ecuine snui-<br />
niani rex al)eo(letii Ainaldoxull persohi. cuni rejji<br />
piacueril et id sibi leceril nunciari. Dalnm ut s"'.<br />
' GiM't-iès-lïuc (PoniiiH'i. coiiiinc au ii «17 1.<br />
^ Voir |ilus liant . n" ti'it.<br />
^ M s. re/^i.<br />
*<br />
Il n'est p-is inutile tic reproduire iei la mention suivante.<br />
'|ue Ityuieia publiée il'aines li' rôle des lettres patentes de, la<br />
17' antice : ,)hinoraiitlut» quati. die \ enerîs proximo aufe /es-<br />
tnni AiminipHonix hfale Marir , riV/e/icef (tttotU'âmo die Au/fusli ,<br />
ntino , vtc. , decini" xrptitiio, rer appïicuit apud llovirv. de ptii--<br />
i'IiHx VtiscoHÎe et l''ra»cie.<br />
RiLES GASCOSS. '•9
1 :i.) 1 . De<br />
XIII<br />
ROTULUS VASCOME<br />
DE Ai\!\0 RKGM RKUIS KnWARl>l I DECiMO SEPTIMO.<br />
MKMBli. -(O.<br />
hiiroiiiliiis Qiiinipir l'^iiliiiiiii' . —<br />
(I-288-l-2,S'.l.)<br />
PARS S!:(]IM)A.<br />
l'ii'X<br />
oiiiniliiis ail i|Miis. elc. . saliilcm. Sci;ilis ijiioil iiiaioi-<br />
el jiir'ali Bnnlejjah' s()I\(m-iiii( iIo iiiaiiilnlo iidslro.<br />
noiiiini; siio ri toriiis Cdiiiiiiiiiiilalis liiii-ilcjrali'.<br />
conslaliiil.irio caslri imsln ilmli'iii. i[iiiiij|iMila'^ li-<br />
bras inoniH(> Imnli'cjaii'iisis (|iias oadoiii comimini-<br />
fas solvisse ilchuoral baionilms (iiiiiuiiu' Porliimii.<br />
burgcasibiis de Magna Jenieiiiuta '<br />
et hoininibiis i\>;<br />
l'ola' in oi-tabis Sancti Marlini proxiino |)r(>ti'rilis ',<br />
racione ciijusdain ordinarionis racIt'pfii'vetiei'abilciM<br />
palrorn li.. l?aMinriif>iivein ol VVplleusem epispopiiin ,<br />
carircllnriiini nostrnm, lui pirlcs sp sal)niisoiaiil<br />
sti|ii'i- (]nibiisdain aciionibus indobito factis, ni di-<br />
ci'lialni'. |ip|- niajiiroin et juralos predii-tos. a diclis<br />
bar'iiiiiliiis, biirjji'Msibiis
lA.P.. '28,(1 liULKS (ÎASCONS. 387<br />
niuiKlaliiin noslruni sine ililaoione iidimplcio ciiie-<br />
tis. Dittiini ajiutl Ulonm '<br />
anno roffni nostri .xvij.<br />
in Biernio, .\j. dii' Marcii,<br />
1 Ù'>'-\. Pro hereilibux [taijmiiiull Dei/ifit de (irandi<br />
dtisiro'. — R('\ «mnibns alc<br />
aslruni inccperat idificare, ipiod ilirebaniiis esse in nos-<br />
Innn piejuilirium . eiuideni raiinlem cuni pcrlinenciis suis,<br />
licel (Icserlum, neniorosum el heremuin, ad nostruin do-<br />
niininm. ratione feodi a nobis et ab Apennensi errl. sio ino-<br />
venlis, perlinere direiiles.- i Arcbives nationales, .1.1. .Ti,<br />
fol. aô, r'. — Cf. Aiidrieu. Histniic dr 1' \fri'iiai.i , 1. I,<br />
p. 65.)<br />
i2.")'i. Pin l'etio de Wijnhak, mercalore Oloi-ont.<br />
— Iie\, etc.. onniibiis ad (pios, elc, salnlein.<br />
Sciatis «piod pro liono seivicio qiiod dileclus nobis<br />
l'etiusde Wyniiak. bnrj|ensis el mercalor de (1lo-<br />
lono'. uobis el obsidibiis nosiris l'ecit in Aragonia<br />
biis diei)iis, coneessiiiiiis ei pro nobis et beredibus<br />
nosiris qiiod pro aiicpio alieno debilo, de ipio iiise<br />
prinripalis debitor vel lidejussor non evtili'ril. nllo<br />
t(;iii]iore vite sue in noslro doininio seii dislrirln ini-<br />
niine distringatur. nnt ejiis bona sen nierrandise<br />
arestentur seu eeiani naiiiieiilnr, duni lainen idem<br />
l'elrus pro rébus et inercaudisis illis consiietiidines<br />
facial débitas el baclenus usilatas. In rtijns, elc.<br />
T. ( elc, apnd liouain Gardaui ". .xviij. die Marcii.<br />
I2uû. Pro Julimiiii' l'JIrmeii/j\ de Siinclo Odo-<br />
iiinio. — liex dileclis sibi conslabniario Rurdcgale,<br />
majori et juralis suis civilatis ejusdem, salnlem.<br />
Quia ad inst.inciain et ie(|uisieioneni dilecti nobis<br />
i'eti'i de Monte iîevelli concessiinns jobaiini l.c<br />
Fdeuiinengge, de Sanrio Odoiriaro\ ipiod prr por-<br />
tuiii Éioslrum Riirdegide exlrabere possit iiiiain na-<br />
valani bladi el dticere qiio volnerit ad cuinniodnm<br />
sniim inde facienduin. diim laiiieii idem Joliannes<br />
indc- l'acial coiisiieludiiics didiilas el usilatas, \obis<br />
rnanilannis (piod eidem Joliainii super preiuissis<br />
iinibim impediuieutnm iid'eratis nec ab aliis inl'erri<br />
peiinillatis. In ciijns, etc.. diu'aluras usque ad<br />
proxinnim l'esluin l'entecostcs. Dalinn apnd Ayet<br />
\ubyn ', .x.\j. die Marcii.<br />
I '2.){'). Pin Anuildo de Miroiiioiite. — Rex. etc.,<br />
senescallo. pii-positis, casiellanis et onniibns balli-<br />
vis aliis, iiiinistris et li
388 ROLES GASCONS. [A. I!. fî89|<br />
existât. In ciijus, etc. Daliiiii apiid l>iik. iii Bieniio '.<br />
.XV. flie Marcii.<br />
1 '251. Pro Lvpo Bur/jUfiill. — Hf x omnibus ad<br />
qnos, etc., salutfm. Scialis (juod nos promittirans<br />
bona fidi! reddere el solverc Liipo Biirgundi de Bur-<br />
degala ", vel inandain suo bas iiostras btleras de-<br />
ferenli, mille libras nigrorum tiu'onensium apud<br />
Bi'iiges in Flandria, in f'esto Nalivilalis sancli Jo-<br />
liannis Baptisie proximo fuliiro, absfpie ulteriori di-<br />
lacione et in)|)edimi'nto quocuinqne; rpias quidem<br />
mille iibras^ ilictus Lupus dilecto el fideli nostro<br />
Gastoni, vicecomiti Bearnonsi, domino Monlis Gatbani'<br />
et (lastri Ve^el•is^ de mandalo nostio mu-<br />
tuavil et tradidil in peeunia nunierata. In ciijus, elc.<br />
Datum apud Nugero", die Mercnrii pi'oxijna anie<br />
Hanios l'almariim'.<br />
l!2.^8. Pro Doiiniiko de Ffritncid. — iîex omni-<br />
bus ai! ([nos, etc., saliilcra. Sciatis quod nos |)i-o-<br />
mittimus bona fide reddere et solvere Domiiiieo de<br />
Kl'rancia, vd mandato suo bas noslras lilteras de-<br />
ferenti, mille libras nigrorum luronensiiim apud<br />
Bruges in Flandria, in festo iNativitalis sancti Jo-<br />
bannis Baptisie [)roximo futuro, abs(ju;qitiste proximo future, absque ulteriori dila-<br />
cione el im|)edimenlo quocmnque; quas qnidem<br />
mille libras diclus Forcius dilecto el fidi'li nostro<br />
(iasloni, vicecomiti Bearnensi. domino Montis Ca-<br />
lbani et CasIri Veleris, de mandato nostro imilua-<br />
vit et tradidil in j)eeunia numerala. In cujus, elc.<br />
Dntum iil supra.<br />
1:263. Pro Gasione, vicecnmite Reariie)i.ii. —<br />
llex omnibus ad quos, etc., salulem. Scialis (piod,<br />
cum nobilis vir Gasto, vicecomes Bearnensis. do-<br />
' Voir<br />
plus liant . n" 77 !<br />
.<br />
-
[A. R. \vir°-i98ol KOi.KS (; \s(:(iNs. 389<br />
niiinu Moiilis C.illiani cl Ciislii Vclcris, (ililijja-<br />
venl iiobis casirum suum de Gavarcto '<br />
cuin suis<br />
perlinonriisiKiivorsis, racioiie cuiusilaiii (iilcjiissio-<br />
nis (|ii;iiii |)!-n i|iso (jasloiii' suinviiiiiis crjfa irilVa-<br />
scriplos mercatores (Ift ijuinquo milihus lihris nijjro-<br />
riMii lui'Oiiensiiiin, quos nontinc uiiilni r-i'Cftpit al><br />
eis, inira tif'stuiii \ativilatis sancti Joliauiiis |{a|>li$(e<br />
|ii' voiitiii-um solvciidos i-isdeni , videlicel :<br />
oijfa l,u|)iiiii liiii'jfiindi ala . i\r iiiillc li-<br />
bris, nrjja Maiiinuin ol IN'triiMi «le Marirnbali).<br />
tValres, de mille libris, erffa F'ereijriniirn et \rtial-<br />
diitn i.amberli, (\v taille libriâ, erjfa Doiiiiiiiciitil «le<br />
Kraiicia, de mill«' liiiiis, et eijja rorciiiiii de Hui-<br />
ilcj^ala, (le mille libi'is. promilliiiiiis bona li«le(|uod ,<br />
si dictus (lasto iiilra (li«'liiiii leriiiiiuiiii Nalivilalis<br />
sajicii Jobaiiiiis ISnptisIe de prediela suinnia pecu-<br />
iiie satisfeceril mercaloribus anledietis , vol litleras<br />
patcnles nobilis miilieris domine Blance. (|uon«lain<br />
Lmlowici refjis Kr-aiicoriim iiluslris lilie, eons|aii-<br />
jfuineje iioslre', per ipias «le lidi-jussione prc«liela<br />
eontentam se vocet ctipsaiii acceplel in |iarleiii lidt;-<br />
jussinnis «piatunnli-eim milium libi'ai'iiiii luronen-<br />
simii «jiiain in leiinini-; perlis ^nbire pioniisinuis<br />
pi'o eadcm. et alias eciaiii lilteras ipsiiis «li)iiiine<br />
Blance, per ipias siillicienlei- caveal nos snpiM- (idi--<br />
jnssione Juijnsinodi conservare indempneni. inl'ra<br />
ilictnin lerminnni fei-eril nos liabei-e, pii'ratnin «as-<br />
tnim «le (javaretlo «:um perlinenciis suis predirlo<br />
Gasloni, vel sno mamialo, et litleras oblijfacionis<br />
ipias de prediolis haboinns ab eo sine dilUcnltnle<br />
niiipia restitneinns. et ipsnm ab oblij'-acione liujns-<br />
nio«li jienitus absolvenins; ita lamen qnod. nisi<br />
preinissa inf'ra sn|)i'anorninatnni tenninum in omni<br />
sui parto in forma snperius expriîssa complevet-il<br />
preiibatnm castrum deGavareltoi'iiin omnibus per-<br />
tini'nciis suis nubis, tan(|uain domino r«^oili innie-<br />
«liato rernnneat et remanere d«'bet ulterins oblijja-<br />
tnm, scilieet oo m()«i'i qund iilem «•asfnmi absqni'<br />
ulla conliadiclione ipsiii^ (iastotiis sive snoinm li-<br />
l>ei-e liceat nobis iii(fredi el illud deinceps cura suis<br />
' «îîibjirri't<br />
(Laruli's, jirr. (\p Moitt-fle-M.iraafi I.<br />
" Blaiiclif; (ic Frafir*^ fille di- l.otiis IX, vcïivr de Ferdi-<br />
ii.'ind, princ. l'ro .liihaniir l'ti.iilli de l'cniid. — liex<br />
senesc-ailo et ri'ceptoribus sois \j;«'iini ipii niiii«'<br />
sunt vel pro ti'inpofe Itn'i-int. saluti'iii. Noveritis nos<br />
reslituisse el otiiriiiin ipiilasse Jobanni l'axilli. «le<br />
IVtma '. terrain «! «)tiinia bona sua «pii' per aliqiia<br />
tempora lucrant in niaïui nostra , snb l'orma el inod
390 ROLES G \SGONS. [A. R. i-'Hgl<br />
et restituât, habenda et tenenda pacifiée et quiète.<br />
ni^i nos MtWr liuMM'imns oïdinandum; ila lameii<br />
quiid rriiclus et |iioventus dictomm l)onorum et<br />
heieililalis |)rire])ti renianeant pênes leceptoreni<br />
predictuni. Mouiiue taiiien nosti'o. Quibus niuuiljus<br />
piedictus iiiagister Arnaldiis, noniine dicti Johan-<br />
nis, consensit et se teiiuit pio paccato. pinniittens<br />
dictus inagister Ainaldns quod ipse faciet et procii-<br />
labil quod dictus Joliaiines coucedet instrumenlum<br />
diclo receptori, cuin auctoritate sui, cuiatoris, de<br />
preniissis gracia siin facla el remissione frucfuiiiii<br />
predictornni, prout supra scriptum est. Testes suni<br />
doniinus al)l)as Saiicti Maurini '. magisler Goniiial-<br />
dus de Mereato. B[ernardns] Fahri, Bernardus de<br />
Sancto Lupo^ Bei'nanliis Martini. Beitrandus de<br />
Larpinia. Arnaidus de Noalhaco '. BerliMiidns de<br />
Bondilli , (iiiilielMiMs de Mncletis. Didcetus de (îo-<br />
zoraio<br />
', el [dures alii.i<br />
Unde voliis et vesliuui cuilihet acquibuscuniqiie<br />
alii.s bajulis el nujiislijs riushis lirtjiitir iidiii^'iniis<br />
ne predif tuiii .lolKiiinem (nrlielisvel impedialisocra-<br />
sione pri'dicla. ipiornijins terrani et liona sua sibi.<br />
ut dietuiii est . ri'stitiila Icriral et pnssideat de retern<br />
pacilice et (pdete,et de ipsis sicul antea suatii laciat<br />
vnlunlalein. proviso j)er \os (|U(id diclo Jobanni iu<br />
j)eisona sua non inl'eralis vei interri permittatis occa-<br />
sione predictoruni aiiquam uiolesliani vei gravamen.<br />
in cujns.etc. Dalnrji Coiidoinii . .iiij. ilie Aprilis.<br />
l^d'l. l'ro .loliiiiuir Dciihydoiies , cii\iii^psorp<br />
Hiiioiie. — Itex senescaiio. propositisetaliis ndnistris<br />
el suiidilis suis ad (pios. etc.. saluteni. liibertaletn<br />
inonetenoslreBnrdejialeiliesaniconservarevoientes.<br />
vobisiinruteriniidiiMMusnea .lohauneDenbydones''.<br />
canipsore Baione. vei aliis niercatoriiius liillioneni<br />
a|)orlanlil)us undceuruque apud Sancluni Maciiarium<br />
. mM cudilur eadcni nioiiela nosira. ad ipsani<br />
' \nii' lïlus haul, n" 9^0.<br />
Saiiil-l,cm|>, commune ilc \lonla|;iiac (Lot-fl-lùiroiino,<br />
carilon Ai' \érar ).<br />
' Pnul-èire Noaillac ( (;ii-oiKli>, canton dp ta Iléolc).<br />
' Gouzun<br />
liourne).<br />
. rommunc<br />
de Montagne ((lironde, air. l/i-<br />
' Un ".loljan DeniliidnnsM est mentionné dans le Livre des<br />
KUibUaseuientx lie lUiinunii îi l'année i."î.'î.'i. p. 3^0.<br />
uionetani, exigalis aliqua pedagia indel)ita, et ne<br />
ipsos aiiqualenus iiioiestetis. set ire pocius per ter-<br />
ras tioljis sujjditas permittatis sine exaelione (|ua-<br />
cuni([ue. Datuiii ut supra.<br />
1 265. Pro Giiil/eimo de Podin. — Bex senescaiio<br />
prepositis, el omnibus aliis ministris et sulxlilibus<br />
suis in ducatu Aquilaiiuie ad ([uos, etc., saluteni.<br />
Sciatis ((uod suscepimus in proleclionein et defpii-<br />
sioneni noslrain diiectos uobis in Ckristo Gudlel-<br />
nnim de Podio, canonicuni dominici Sepulcri Jéru-<br />
salem, ])rioreiii de Vinhareria '<br />
et<br />
fratres ejusdeni<br />
ordiuis. qui se el sua esse recognoverunl de nostra<br />
gardia sprciali, et eorumdem doinos seu loca île<br />
Fornols " et de Orlbuc\ et pertinencias eorumdem<br />
in dioeesi Lemovicensi existentes, homines, eccle-<br />
sias, terras, res, redditiis et ornnes possessiones<br />
suas. El ideo vobis mandaimis cpiod predictos prio-<br />
reni el fralres, domos el ioca predicta, bomines,<br />
e.ccl(îsias , terras, res, redditus et omnes posses-<br />
siones suas prolegatis, manuleneatis et ab omnibus<br />
injuriis cl violenciis defendalis, non irderentes eis<br />
vei ail aliis |ierniiltenles inlerri dampnum, moles-<br />
liani, impedimentum aliquod seu gravamen. Et si<br />
quid eis lorisfactum l'ueril , id eis sine dilacione fa-<br />
ciatis eniendari. In rnjus, elc. Daluni iil supra.<br />
1 2(»G. Pro Jolinnne de Sentello, devko, de Medi-<br />
ciiiu. — Rex imiversis présentes litteras iiispecturis,<br />
saiuteni. Litteras venerabilium patrum .1., Wynto-<br />
niensis,el B., Bathoniensis el Welleusis, Dei gracia<br />
episcopoiinn . nos inspici f'ccisse noveritis sub bac<br />
foima :<br />
"J., Wynioniensis, el li., lialbouiensis el VVel-<br />
lensis. Dei gracia e|)iseopi '. .lobanni de Sentello de<br />
Medicino ', derieo. salutem. Vltendentes Inc mé-<br />
rita |)roliilatis et niores qniinis, fania teslante. iios-<br />
' [.Mondaine-]!. avinadiiTe (llorr^ze. arr. d'r Tulle, eanton<br />
de Ti-i^nac). La connnanderie de Lavinadière comprenait<br />
t^aiitiadière, Fournonx et Oiluc [li'tUelin de h S'cièté den<br />
lettres de la Corrèze, I. \\ , p. ^91).<br />
KournouJt, rommune de Taïuac (Corrèze, arr. ll.s.sei.<br />
e. jinijeat).<br />
Orhie, commune de Pérols {Unit.).<br />
" \oir plus haut, n" laO.'î.<br />
' Mézin { l.ot-el-Oai-onne. arr. de Néi-ae).<br />
.
[A.li. iMi'-ia89j<br />
ceris decoratus. srriltaniam curie domini nostri ré-<br />
gis Aii{jlie (le Medicino tibi qiiamdiu eidem domino<br />
régi [daeueril ()er|)resenlesdii\iiinis concedondam<br />
vice et iiDrjiiiie dicii domini régis, iil eani seii ejiis<br />
ollicium [inulenler el (ideiiter exequaris , et ad te<br />
in liiis que ad predictani scribaiiiaui pertinent cnni<br />
neœsse l'uerit recurratur, mandantes hajnio dicii<br />
domini nostri régis qui pro ternpore lueril de Mc-<br />
dirino ipiiid le ;rd |)ieili((nm srrihaniam admillat el<br />
adiiiilti facial sine conlradiclione qu.icunique. In<br />
cujus rei testitnoniuin présentes lilteras sigillorum<br />
nosirorum numimine duvimus rohorandas. Daluni<br />
apnd l!on
392 ROLES GASCONS. I<br />
siiijfulis, lit (lictuni esl, liberelis. Et eas vobis in<br />
vestro conipoto precipimiis allocari. In cujiis rei<br />
testinioniuin lias litleras iiostras fier! lecinnis pa-<br />
tenles. Duliiiii apiid (joiidoiniiim, tjiiiiito die Apri-<br />
lis, aiiiio lejfiii iiostii deciiiio scptinio.<br />
lirdditc litleras lalori. reliMilo siih iiianii piililica<br />
Iransiiiptii.<br />
Et iiieiiioraiiduni cpidd Heiiiaiiliis, ctiiues |)re-<br />
diclns, reddidit Ires litteias régis Heiirici l'aclas<br />
(ieraldo, coiiiiti Ainiaiiiaciet Fl'p/.enciaci ,<br />
El suiil inotulate in dorso islius roliili.<br />
patii siio.<br />
Item ineiiiorandiini ' ijuod sex paria litteiaruiii<br />
de in'.ni'.in'.iii'. etc.c.c. libris biii'dcjjalensis monete<br />
concesse domino Gastoni de Reaniio irrotiiiate sunt<br />
in rolulo garderobe régis et sigillale inagno sigillo<br />
régis.<br />
1:270. l'ro l'etru Aimilili Duncentt. — Rex cas-<br />
lellano de Blanipial'ord ", paderio' de Medidco ',<br />
preposilo el majori de LeYbiirna\ et omnibus aliis<br />
ad (pids piisiMileslillere peixeiierint, salulem. Scia-<br />
lis nos coiieessisse l'etro Anuddi Daiiceiut, clerico,<br />
l't Aniaido de ISvk. vel eoriiiii alleii. liceiiciani ex-<br />
Iraliendi srniel iinam iiavein lila
[A. 11. \Ml"-l •'S()\<br />
ris (le Waiiliiain ', derpieiites litleias |)ateiUes, ca-<br />
piuili siii sigillo c-onsijjiialas, de iiiorle Fiejjiiialdi,<br />
mi[ier abbalis ejiisdein loci, liabeiit liceneiain idi-<br />
gendi.T. K.a|m(l Adiirara ', .xxi\. ilic Marcii.<br />
\'2~'i. l\c\ dodit liicardo diclu litiselauiioe dp<br />
Slai<strong>info</strong>nl.<br />
', clerion siui, epclesiani de kpvl('Sllini[) '<br />
vacaiiU-ra et ad donacionein refais speclanlem. In<br />
ciijiis, etc. Ilatiiiii apud Niigero ', .x\x°. die Mar-<br />
di. ICt littera dii'ij;iliii' diiiiiini) ()., I.iiii-ulnieiisi cpi-<br />
scopo".<br />
ï'il'). Ue\ auditoiilnis piiiii|i(i|iiiiitii TIjome de<br />
Sandwyco, iiiajoris Hiirdpjjale , saliiteiii. Allocate<br />
fideiii Tiiniiip in conipolo smi vijfinli liliras liurde-<br />
{jalcnsiuiii quas per pipceptinii noslnnn levavit de<br />
aiTPi'ajjiis redditiis wiaiii' in easlellania de Blanke-<br />
foi't, de loDijinrc dilerli et lidelis iiostii Jaliannis<br />
de IJiirna . nnper niajnris Rnrdpjjalp *, el (puis eidcni<br />
Jiilianni liliera\it siniilitcr per pieceptuni nostruni,<br />
rnlioii pour lli'nntui, alilii' ili' Wiillli.iii] .ill.iiit nlroiivcr Ir<br />
roi (le Gascn(;ii(^ . et noiiimiud fri'rf (jiiilliniiiii- ih? Douvres cl<br />
frère (jautici- de Norloti.<br />
' WdUliniii-AlilH-y<br />
LoudiTS.<br />
DU Holy-Ci'oss, ouité d'Essi'\ . piùs<br />
' Aire (l.iindes).<br />
' Slaraford, couitc do Itull.iiid.<br />
' k('ltlior|)C , paroisM' de Kidton , |m'S de !>lniurord.<br />
* No^fjtro (Gers, an'. (>oudou>).<br />
" Olivier do Sulton , évèque de Lincnln ( i jSo-i -.ajtj ).<br />
" O<br />
Diot d6si(jiie nue redevance cri nature ou en .sei'vires;<br />
voir Du Cange aux mois hieiinii
39/i<br />
neneiis, usqiie ;icl li';>ilim;nn ctolein lierorlis ipsiiis<br />
Rofjori, iina cuin irini-itagin hetwlis ejiisdpiu sine<br />
(lispai'ng-fitioiio '. In cuiiis, etc. T. R. ni s .<br />
1280. Magister Wallei'us de IJallHniia. clei'icus<br />
régis ^, liabet litteras régis de geiierali atlonia-<br />
nienlo in Hii)ernia sub noniine Alani de Snier-<br />
denne\ ciiin clausula -el ad iustanciam ^ . duraliiras<br />
«pianidin eideni Wallero placuerit. T. R. ni snpi'a.<br />
1281. Hngo de lîi'ok.'. miles, recognovil se de-<br />
bereinag'islro Willelniu de Lud-i, lliesanrario garde-<br />
robe régis', sexagiiita lihi-as argeiili sniveiiilas eidejn<br />
vel suo mandald apud Novuni Tenipbnn Lundonie<br />
ad f'esluni (Jinninin Sancloriini |)ro\iin()se(|nens;el,<br />
nisi teccril. concessil pro se el iieredibns si-.is (jiiod<br />
predicla sninriia pecnnie leveUirdo leriis el calallis<br />
suis, ubicntnipie l'iierini in regno Anglie. Isia reco-<br />
gnicin (acla luit apnd (Icijulnniiuni . .vj. die Aprilis.<br />
1282. \bbas lie (irovlainide\ qui do lireilcia<br />
régis ad ronianain cnriani est prolccturus, liabel<br />
litteras reijis de prolei-tione cnni clansnlis -Volu-<br />
nins. cle.. presenlibus, eli.r. T. ni supia.<br />
128)1. lîex. etc.. orumbiis ad ipins pi'esenles<br />
iittere perveuci'int. saluteni. Scialis (piod dediniiis<br />
et coneessinnis dileelo valleto nosiro Wallero de<br />
Sttn'Ion. ' et Jnliane. uxori ejus, enstodiani Kate-<br />
rinede lii[iefiis. uxoris i[noiidani .Jordani Le Vavas-<br />
sin'\ necnim el omnium terrarum el tenemenlo-<br />
rnin (^jnsdem Katerine, ijuc quidem custodia ad<br />
nos jiixla r.'gni nostri Anglie consuetudinein |)er-<br />
' Article .'{ (le In (Inindi^ i:harl" : "llcrcdrs ninrilciilrir<br />
.ibsi|iii' (lisiiaragatiom.<br />
(iaiitifi' il'' Batli esl meiitioiirie plusieurs Ibis ilans le<br />
Calendar.<br />
Siuai'di'ii . miiid'! ilr ki'iit.<br />
* linic (Viaino-i'l-Loiro. arr. Iîaii;;é, c. Noyant). Hii(pii'S<br />
(II' Bnir est soiivont nientiotiiié dans lu Calcndur.<br />
' .Sur (iiiillaunii' do l.onlli . voir plus haut, n° loy/i.<br />
' (ii-Dyland ou Ciowland . comté de tiincnlri. I,'al>bé dr<br />
Oroyiand était Uicliard, iiSi-i;io3 iDiijjdale, Mniiailicoii ,<br />
I. 11, p. loi.)<br />
' Voir plu.s baul, n° i'.>.78.<br />
' Voir te Calendar à la date du 'ili janvier i a;|o.<br />
RÔLES GASCONS. [A. R.xvii"-i-j89l<br />
tinere dinoscitnr. eo quod predicta kaleiina com-<br />
pos sue mentis non existil '. habendam cuni perli-<br />
nenciis ad totani vitani ipsius Katerine , nisi Deus<br />
de sua convaleseeneia tdiler disposueril. In cii-<br />
jus, elr. T. til supra.<br />
128'l. Kex omnibus ail cpios presenles lillere<br />
perveiierinl , salnleni. Srialis quod dediinus et con-<br />
cessiiiuis dileelo servienti noslio, Henrico Lom-<br />
bardi % cuslodiam terrarnm et lenementorum que<br />
rneriuil Joliaiiiiis Davillcis, det'uncti. qui de nobis<br />
tennil in rapilc. liabendam et tenendain eideiii Hen-<br />
rieo ns(pie ad legilimani elalem lieredinu ipsius<br />
Joliainus : ila taniei\ quod, si plus \aleat quant vi-<br />
ginti libras dicta cusiodia, illud |)lusagiuiii nobis<br />
renianeal. In cujiis. etc. Dalum ut supra.<br />
128."). lîex senescallis, caslellauis el omnibus<br />
ballivis et fîdelibus suis in ducatu Aquitainiie con-<br />
slitiitis, ad qiios présentes Iittere perveaerint, salu-<br />
teni. IVlandainus vobis quod dilectis nostris in Cliristo<br />
abbatisse et monialibus Sancle Cdare Montis iMar-<br />
ciani<br />
', Adurensis diocesis, specialisilerensionis pre-<br />
sidio assistentes, ipsas. Iiojidnes. ecclesias. déci-<br />
mas, terras, res, redditus et oimies possessiones<br />
suas manulencalis, prolegalis el del'endatis ab in-<br />
jnriis el violenciis universis. Et, si ipiid eis loris-<br />
i'aclum lueiit, id eis sine dilacioiie facititis emeu-<br />
d iri. In cnjus rei leslimoiiiiim bas lilleras noslras<br />
lieri fecimiis patentes. Dalum (îondomii, deciiuo<br />
die Aprilis. anno regni nosiri decimo septiino.<br />
' Coinp.<br />
12H(i. Rex dileelis et lidelibiis suis senescailo<br />
le statut «De prerojjativa regisv, art. i-i : fflteni,<br />
[i'e\] liabet iirovidere, ipiando aliquîs. qui priiis babuit me-<br />
moriam et intellectum, non iiierit eoœpos mentis suc, sicut<br />
quidam sunt per iucida inlervalia. . .« {Slatult'n o/thc realm,<br />
t. t, p. aaC). Ce statut, non daté, ranjfé d'ordinaire purioi<br />
ceux de la 17" année d'Kdoiiaid II , appartient, selou Maitlaud<br />
{Hisloi-y nfEnjfUsh livi . (. I. p. 'lO'i), aux premières années<br />
d'Edouard 1". Notre n° laS^i parait confirmer cette opinion,<br />
bien que le roi senildo invoquer pliitiil la coiiliimi' ipi'une loi.<br />
- Voir une autre concession qui lui lut t'alLt: aux inéines<br />
conditions dans le i'aleiidiir. le 21 aoiit 13^*9.<br />
'<br />
l.a IJdlliii Chrisliaua , t. I. col. 11S7, ne iloniie aucun<br />
nom d'abbesse des Clarisses de .Mont-de-Marsaii avant lijo'i
V;is(oiiie, |M' i>
;i9(i<br />
,\i\ iiislaiici-im (lilecli et lidi'lis nosln (îasiniii».<br />
vicrfomilis Bearnensis, dedimiis liceueiiiiii Anialdo<br />
de Acronioiile ' ijuod nnam navatam friimenli pi)»-<br />
sil diicere et exti'aln're a fluinine IJordouie iiiferius<br />
per GiTuiidam us(jue ad iiiagiuini mare ([iin voliie-<br />
ri(, ad siiiiiii (inniiioduin l'acienduiii. l'nde vol)is<br />
inandarmis quod [ircdicluiii Arnaldum nulkiteiuis<br />
impediatis conti-a concessionein uosiram prediclam.<br />
Daliini iil supra.<br />
1 rJ'JO. ISiilicrIiis Kaslang. ", miles, ipii iq olise-<br />
ipiiu régis moi'aUir iii Hiiteriiia, liabcl liHeras de<br />
geuerali atornamciilu smIi lioiiiinilms .loiiannis llas-<br />
laiig. ' et Willelnii de Herdwvk '. ad iiieraiidiirii<br />
ol perdeiidiira, elc, per urmni aiiniim duraluras.<br />
T., etc., apiid Condomium, .\ij. die Ajirilis.<br />
Idem l'ioherLiis Hastang. liahel litlera;; régis de<br />
proleclione lum clausMla,duraturas per iiniim aii-<br />
ntiin. T. fliiiiddinii , .xv. die Aprilis.<br />
llilll. iNicholaiis de Sprovelim.<br />
'', caïKiiiiciis de<br />
Hasiing'.", Iiahel litteras régis de pidieclione enni<br />
clausida, diiialuras jii'r iiiium aiiiium. T.. elc, il l<br />
supra.<br />
1:29:2. Ile\ pre|i(isi(o suu Saiicli Severi. et ba-<br />
juld siKi Miii Miiiilis et de ISIiol ' iii 'riieu[rjsaiiii,<br />
vel eoriim Icira teiienlilms (|iii uuiic suiit vel pm<br />
leiiipiire l'iieriiit, saliili'iii. Irdiilpemiis voliis, iii vir-<br />
ilité preslili jiirainriili . ne lialiilalnres r.isiri liiipi><br />
' (îraniont . i-ornmmii' lii' lîiiiaclie (liasscs-Pyrctiiîes , arr.<br />
lîaynnrio ).<br />
I.c mèm(^ obtint ( '?Ji janvier i :ïS.;i) nnfi Iclln' do protec-<br />
liciii an nionient où il allait en Irlande ponr le sei-xiee du<br />
roi {('.alfudar of palfiil mlh , p. i)): de ntèiiir' !e .") oclnhre<br />
i-^((i {ibiil., |i. 'l'ilj).<br />
Mentionné plusienrs t'ois au inùiiic Calenilar: est-ce li-<br />
nièiiie qne .lean
lnil»i;t litlcniiii i-e}jis de {jenerali aloiiuirinMilo sub<br />
iioiuiniliiis liojferi (iliauiDpeiieys ik- Sallopi.i el<br />
Kdimiiidi di' Sanclo CIcmcMilc ', clorici, ad linran-<br />
dtiiii vel |)('r(li'ii
;]!>8 ROLES GAS(;0\S.<br />
iiiiico lialiiiil i|iM'iri(lnm [(iliiiui iiiajoi'i?m J . ncmiim'<br />
Bein.inliim, (|ui temiil jiiie liereditaiio [ircilictos<br />
coniitatiis fie l'ejje \iiglie et fecit ileverinm snuni<br />
cloiiiino Svmoni'.i<br />
MK.MIiH. IÇ).<br />
1297. Pro linliiliitarihiis hiistiile Saiicli Piistuns'.<br />
— - Rex omnilii.s ad quos présentes liltei'i' pci-veiie-<br />
rinl . saliitem. Scialis (jiiod nos hahilatonljiis nns-<br />
Iris hastide Sancii Pastoris^, A;;eniieiisis diocesis,<br />
conr-ediiiius libellâtes et cniisuetudines suliscri|)las :<br />
videlicet [i] ipiod jiei' nos vel siiccessores iiosiros<br />
I11P11 liât in dicfci iiaslida (luesla, tallea, va! alher-<br />
gata, nec rccipieiiuis ilii iiiiitiitiiii. nisi gratis nn-<br />
bis mnluare voliieriiit liabitanles. [-ij liera, quod<br />
babitanles dicte bastide et parcium ejusdeni et in-<br />
posterum iiabilatiiri possini veudere. dare et aiie-<br />
nare omnia bono sua. mobilia el inniobilia, ciii vo-<br />
I iierinl , excepto (picid iiimobilia non possini alieiiare<br />
en-lesie. l'eiigiosis persoiiis. inilitibus, nisi saivo<br />
jnre doniiiiormii ijuornrii res in Feudnni teiiebun-<br />
f ur. 3 Item .<br />
I<br />
I<br />
qnnd<br />
liaiiitanles prcdicii pcjssini lilias<br />
suas ubi vobierint iiiiere maritale, el lilios snos ad<br />
elcricMlus ordinejn lai-i'i'e proniovi'ri. [ 'i llrni |<br />
,<br />
quod nos vel bajulus nosler non capienuis aiiqueni<br />
babilaiiti'ni in dii-la bastida \i'i perlinenciis ejus-<br />
deni. vel \im iiit'ei'eniiis. vel saiziemiis bona sna.<br />
duin lamcii velil et lidejubeal slare jnri. nisi pro<br />
imirlro. vel iiiorle hoiuinis, vel plaga mortit'era.<br />
vel alio ciiiiiine (pio corpus suiiiii vel alia bona<br />
nobis debeanl esse incursa. [fi] ilciii, quutenus ad<br />
qnestionein seu clanioreni alteiins, non niandabil<br />
seii cilabil senescallus nosler vi'l bajulus ejns. nisi<br />
' \ l;t (liUe du "j jivril i*.i8ij, Kjiiier [ninlir un ucle jKir [v-<br />
A. I{. •1389J<br />
fcslo Oniiiiiirn Sancloruiii , et totideni de acaptu-<br />
ipuMilo in inulacioiK* ilomini: et, sivendalur, liabe-<br />
biiniis alj eiii[)tore veudas, scilicet diiodecim[amJ<br />
partoin jiretii quo veridetiii'; et, nisi oblie nobis so-<br />
luté l'uoriiit preiliclo t«>rinino, (juiiKjuo snlidi nobis<br />
solventur pro ({agio , et oblie siiprailicte. 1 1 Item .<br />
1 {<br />
si ai'sine vel alia rnaiiliciu orcnlla facta l'uei-inl in<br />
dicta basiida vel iionore vel in pertinenciis dirtc^<br />
bastide, liet pei- nos vel per locum nostnini tencn-<br />
teni ciiienda super liiis. secundinn bona ^laliila et<br />
bonos usus et a[>probalos diocesis Agenuensis.<br />
[la I<br />
Item, senescalliis nnsler et bnllivns dicte iias-<br />
lide tenenlnr jnraj'e in principio senescallie et bai-<br />
live, rorain probis homiiiibus dicle liaslidc, quod<br />
in ollli'io stio lideliter se iiabebmil, et jns cuilibel<br />
reddent pro possiliilitiile sua, et approlialas consue-<br />
tudines dicte bastide et statula racionabilia obser-<br />
vai)iml. I !t llcm . consules dicte bastide nuitenlur<br />
{<br />
I<br />
quolibet anno in leslo Assmiqicioiiis béate Virjjiiiis,<br />
et nos vel bajulus noster debennis ponere elelijfere<br />
ipsa die consules c:ilbolicos se\ de liabitanlibus in<br />
dicta basiida. (pios niajps linna lide coinniuni pio-<br />
licuo dicte bastide et noslro viderunus et cognove-<br />
rinuis expedire; qui consules jurabunl bajnio el<br />
populo dicte bastide ([uod ipsi beneet fidelilerser-<br />
valiunt nos et jin-a nostia, el po|inlnm dicle basiidi-<br />
lideliter {jubernabunt. et tenebiint |)i'o posse suo<br />
lid 'liti T coMsulaUim, et ipiod Jioii lecipienl ab ali-<br />
qua peisona aliquod seiviciuin pi-opter otliciniii<br />
i-onsulalus: quibus consulibus coinmnnitas dicli-<br />
basiide jurabit sibi dan- cunsiliuni et adjntoi'iuni l'I<br />
obeilire. sabo laiiien in omnibus jure nostro. do-<br />
niiiiio et honore, [i/i] Et dicti consules liabeant po-<br />
teslatem reparandi carierias, vias piiblicis, l'onles<br />
et puntes, et colligimdi per solidum l'I per libraiii<br />
cum consilio viginti quatuor habitanciuin in ilii'ta<br />
basiida. electornm a populo, niissiones et expensas<br />
ab babilaloribds dicle basiidc el |iertinenciariim<br />
ejusdem, que propler reparacioneni predictoium<br />
fient vel que lient propler alia communia négocia<br />
necessaria et redundancia in utililatem coimuuni'ui<br />
dicte bastide, i<br />
lô<br />
|<br />
Kl<br />
qui sordicies in carreiiis in-<br />
jeccrit, a bajulo nostro el consulibus punialur .se-<br />
cuiidum (piod eis visum l'ueril expe
m) ROLES (iASCO.NS. lA. R.xvn°-ia8()l<br />
tiii' fl ciiicnilpt iiijuriam jiasso. [si] lloiii, qui-<br />
cuiiKjiie liaiiimiii nosinim vel bajuii nnslri fre};orit,<br />
vel |)ignus ab eo raclum ob rem jiulicatain sibi<br />
absluleril, in triginta solidis pio justicia piinialiir.<br />
[•2-i\ Item, (juicumquo leiidarn l'uratus fuerit, in<br />
(lecfini soiidis pro justicia puniatur. [s3] Item,<br />
iiibiller et achiltera, si depielniisi fuei'inl in adui-<br />
Icrin. si inde lacliis l'uerit elainnr, vel por hoinines<br />
lide dignos siij)pr linc coiivirli vel in jure cnnlessi,<br />
ipiilibet in cenliiiii snlidis pro justifia puninlur,<br />
vel Mudi currant villam; el sit uprio eoruiiidein.<br />
j a'i I<br />
item,<br />
([uicMimpie culteiliim vel glailinm emo-<br />
hiluni conira aliimi iratn aninio ti-axeril, in derem<br />
solidis pro justicia ]inniatur, el etiiendet injuriani<br />
])asso. 90 Item, quicunKpie [aii(]nid] valens duos<br />
I J<br />
solidos vel infra, de die vel do nocle (m'atiis Tuerit,<br />
currat villam cuni ftii'to ad colluin suspenso. et in<br />
(piin(pie solidis pro justicia puniatur, et restituât<br />
l'ui-lum cui luialus fuerit, excepto l'urlo l'rucluum,<br />
de ipio liât ut iid'erius continelur: et qui rem va-<br />
ientem ullra qinnque sididos lui'atus luei'il . pruua<br />
vice siguetur el m sexagiuta solidis pro justicia pu-<br />
niatur; et si siguatiis sit, per judicium curie nostre<br />
modo di'b'ln puMiahir. \il . si pin fui'lo qiiis sus-<br />
peiidaliir. di'cciu libre, si liiina sua \aleant, solutis<br />
deliilis suis, nobis pro justicia pi'rsolvantur ; et re-<br />
sidiinm sil liercdiiin suspensi. |<br />
'!() |<br />
Item,<br />
si ipiis<br />
iiitraverit di' die orlos. \iueiis. vel prala allerius,<br />
et inde capiat li'uctiis. lennni, paleam, vel lignum<br />
valons duodccim denarios vel infra, sine voliintati'<br />
illiiis ciijus l'uerit, postquam (piolibet anno seine!<br />
del'ensum fuerit et preconizatuni , in duobus solidis<br />
el diniiilio persolvendis consulibiis ad opus dicte<br />
ville pro justicia puniatur. Kl, (fuicquid consules ex<br />
lioc liabnerint, debent illiid ponerc in commune<br />
prolicnum dicte ville, iilpote in reparacione carri^-<br />
riariim, ponciiim. l'diiciiiin et coiisimiliuin. Ht, si<br />
ultra duodecim denarios \aleal res ipiiim unie ee-<br />
peril, in decem solidis nobis pro justicia puniatur.<br />
Et, si de nocle (|uis iiilraverit et fruclus. fenum,<br />
paleam, \el ligiuim ceperil, in triginta solidis no-<br />
bis pro justicia ))nniatur. et emendel daiii|imiiu<br />
passo. Etsibos. vel vacca , vel bestia grossa orlos.<br />
vel \ineas, vel prala allerius intraxerit, solval do-<br />
iiiinus bestie sex denarios cousulibus dicte \illc: el<br />
pro jiorco el sue, si intcent, très denarios: et pro<br />
duabus oxibus vel capris vel bircis, si intrenl. sol-<br />
val dominus cujus erunt bestie unum denarium<br />
consuiibus dicte ville, qui ex lioc ut predicluni est<br />
l'aciant, dampno ei cujus est ortns, vinea, vel pra-<br />
lum, nicluloniinusresarcilo. [ay] Item, quicumque<br />
pondus vei falsani niensurani teiiiierit, duiii tamen<br />
super lioc légitime convictus liieril. in sexagiuta so-<br />
lidis puniatur. I28] Item, pro clainore debiti vel<br />
parti vel ciijuslibel allerius contractus. si slatim.<br />
jM'inia die. in presencia bajuli iiostri, eonfitealur<br />
a debitore. sine lite mota et sine induciis. nicbil<br />
nobis pro justicia persolvetnr; set infra noveni dies<br />
bajuius débet facere solvi et compleri debitori quod<br />
confessuni fuerit corani eo, alio([uin ex tune ilebilor<br />
in duobus solidis et dimidio nobis pro justicia ])U-<br />
nialiir. |2ij] Item, pro omni siiiiplici clamore, de<br />
(jno lis nioveatur el inducie petantur post )M'olacio-<br />
iieni sentencie, nobis quinque snlidi |)ro justicia<br />
solvantnr. [3o] Item, deliciens ad dieni sibi assi-<br />
gnatani per bajubini . 111 diiobiis solidis el diiiiidui<br />
nobis pro jusiicia piinialnr, adverse parli 111 expeii-<br />
sis legiliinis condempnaiidus. |3i| Item, bajuius<br />
nosler non ili'bel reci|iere pisliciam seii [|agiiim.<br />
iis(|ue
(A. li.vMi-i'Hï)! HOLKS C ASCONS. 'lOl<br />
[37 I<br />
llcrn, iiifir.iliiipi ilirh- Imstide flebt>l fssc dir<br />
Miirlis: l'I si Los vel \ii(c;i. |)(iitii-. vi'l sus tiiiiiis I<br />
iiiiiii vi'l sii(ir;i vciidiiliii- ;ili rxtiiincd iii ilif Inii. !<br />
ilnliil M-riilitoi' iinuiii ilcniiritiiii miMs |iri> li'inln: cl<br />
W. l'in „l,l,„lr ,/(. PnilelliV'. — !•'<br />
râler lier-<br />
nardiis, ablias de l'ratellis in Norinannia, liabet lil-<br />
Icras reifis de jjencrali allornainenio in Aiilii- liii--<br />
iinnl , iiiroiHiii lU; la tiaWn rliristiana (t. XI, col. ^-îy), 'ioil<br />
clii' placi' l'iilii' Ciuiliaunii' III, ablii' île im66 à isS'i, l'I liii-<br />
Ih ri I" élu en i!i|7.<br />
'<br />
lï(>aiicou|i (le localilP-H aniflaisra s'ap|n-Ht*nl Kn-kln.<br />
isaiiil-Élii'iiMi' (le Caeii on l'Abhayc aux Hommes. I,alil«;<br />
fl.nt Nicolas 11 lie Moijtij;ii\, 1 9().')-i aiiu. Voir C. llip|«Mii<br />
l.'iihhdije ilr Saiiil-Elininp ili ( iii;i , iK.J.'i, p. -]. roniplélanl<br />
la li'iHiii. I. \l .<br />
cl.<br />
'i>i;.
m<br />
huis, aliljas Saiicti S(e|)ljani rie (,ailaiiio, liahet coii-<br />
siiiiili's litteras sub nominibiis Alani de Kyrkeliy et<br />
Nicliolai (le Gasfelld cuiii claiisiila, |ier hifiininm<br />
(liiraliiras. T. R. iif sii|ira.<br />
l."50'l. Pro re/re, de moiwUi. — Hex dileclo cle-<br />
lico siio Railulfo lie Mcrcato. tenenli lociim consta-<br />
Imlai'ii l'iinlejiale, saliilein. Voliiuiiis el inanilaruiis<br />
ijiKid ipiarcam illaiii ad ijuani coiisuevil ponderari<br />
iiKiiiela iiiislra, (nie est in i-iislodia vesda siili si-<br />
jjillii iiiag'islri WMlelini de 'roriieniira '. iiiaf;is(i-i<br />
eiiisdnii inoiiele iiosire. eideiii iiiajjistro l'I OHan-<br />
diiiii de Podiip. mcrcaton noslio. iios(ri) iKuniiie.<br />
\isis |)reseiilii>iis, iiberefis. Datiim iit siipra.<br />
1 ."50:2. Pm frjro. ih> nom mniirUi.— Me\ senesi-allis.<br />
|MC|)(isi(is. rasleliaiiis, iiiajoribus el (•ninibus aliis<br />
ballivis el laielibus suis Vasediiie el Aifeiiiii ad<br />
(|iios. elc. , salulem. Quia super l'arlo iriouete uuslic<br />
iiine dilerlis nosiris iiiagislro (îuillelruo de Toirie-<br />
iiiiia. tua|;istro ejusdeiu iiionele, el ()i]aiidiiii> de<br />
l'iidio, fuerealoi'i iinsli-n, (juedaiu ciinuiiisiiMUs voliis<br />
pei- ipsos oielenus exponenda, \(diis ruaudauuis<br />
ipialiiius. eisdeiii vel enruMi alleri ercdeules lir-<br />
luiler II) iiiis ipic ex parle imslra super Ime vuliis<br />
dieiMil, dicla iiiielis elTeetlii debilo niaiiripare. El<br />
ni lic>c liliencius el securius l'aeialis, vobis lille-<br />
i-as iioslras Ir-ansMiilliiuus lias palriiles. Daliiin ni<br />
supra.<br />
1 ^lO.'). Pi(i li)iiii//lmiiloil
[A.R. \MI l:!8()]<br />
nesciilli iioslri \;isi-()iiie. si iici'psso l'iifiil. «ii|h'I'<br />
liDC iiivoci'lis. In nijus, l'Ic. Dalimi a|)iiil (ioridn-<br />
iniiiin . .\\j. aï,).<br />
Niiii idi'iilifit' ; mais voir la note i de la pai;*' NuivanI'-<br />
\nvl|;rniii. iirim «pii nVsr plu? aîtaobé aujourd'hui qu".<br />
artluf-rH df ;^aufluî de la (jirondr.<br />
,
llliil. iliiiiiiims i-aslri >•{ liliigl cil' Viulrn'. xiiiatl<br />
ili- Liriiilcid. in loco cl caslro |)i-i"(lirtis; ri iiisliii-<br />
iiiriila ((Piilocln (11' donacioni' cl coiircssioiir |>ri'-<br />
ilirlis de Mi'iilcsiiialt ', miles rej>is.<br />
recdfjUiivit se deltere I!., c|(isio|)ii lialhoniensi el<br />
Wellensi, derein iiiaiia,s |Érip rendu imitis scarle '<br />
coiisifjiiale apiid Saltum m ]>\ernio ', siilvenilas<br />
iiiiaiii mediclateni ad leslinii sancti Vlarlini , amio<br />
.wij., el aliain mediclalem atl i'eslum l'enlccnslcs,<br />
anno reijiii rcjjis E. .xviij'. : et. nisi leceril , conccs-<br />
sil i|no(l lerris vacanlibns, etc.<br />
I<br />
Bille<br />
Mi;>iitii. iH.<br />
I<br />
: ,SVi;e,/ li,l,i,ii.<br />
Kilt), /'ce Inii/ii'itxibH'i llcvc/iiiilic. — lie\ lial-<br />
livis. Iinrjjensilms cl aliis pioiiis honiinilms suis<br />
Ijci'eliii'ilic '. saliileiii. Scialis iiiiiid ciinccssniiiis<br />
Miliis, in aii\iliniii ville veslre |ircdicle clmtdende<br />
cl |pavienile, ad secniilalcm. Iniiioiieiii ac eincnda-<br />
cionem e|nsilciii ville el |iaiiiiiiii ,id|accMciniii, i|tiiiil<br />
a Icsid ^,•l(ivllalls j|lofiosc \iij|iiiis [jriivimn i'ttlnrn<br />
iisijiicad liiicm i{iiini|iie aiiiiorinn |ii'ii\inio scqneii-<br />
ciiini ii)m|ilcliiriiiii . lapialis m eadeiii villa de r|na-<br />
lilicl siiinina liiadi vendili '<br />
nniiin<br />
nliolitm; de<br />
i{naliliel dnnidia siniima, iiiiuin i|nadranlcm; de<br />
i|noldiel c(|iiii cl ei|iia. IviM' cl \aci;i xcndilis,<br />
iiniiiii iiliiilinii : de (|niilil)cl viliilu iiili'a antinin ,<br />
nniiin i|iiadranlcin; île i|niililiel ciirio l'ijui cl e(|ue.<br />
Ikivis cl vacre . Irisi'o. salilu iuil laiiiKilo. nnnm<br />
i|iiadi;iiileiii : de i|iialil)cl carell,i rereiile carnes Iris-<br />
cas \ei salilas, diins dcnariiis- de ([ticiliU'l liacone<br />
M'iiililu. nnnm (|nadi'tiiileiii: de dualins pertiis<br />
' ISirddall. comté d'York, Gillierl de Itii-dsall i-l menliimné<br />
liinsiiMir!; t'ois dans le f.alfiidar i;fjitilcul vitts.<br />
\ls, nirlr. I.a correclion j)roj>osi''e parait jnsliliec par le<br />
loiitexli il est ijue.slion d'iine redevance {J'i'iuhni) et de<br />
lerres en t'rii'lie {rncftitilbtis im-i^). lin Canine linnne i;i l'orme<br />
Siarliis el renvoie à Eifi iii.^. Il s a}pt donc il une rente de<br />
II) mares pour une terre essnlee piise en loeatinn. L'esrarte<br />
élail aussi iiiir mesure île rapaeilé valant 'i lioi.sseau-\<br />
Dion; I 11 1m7(. IùsI. ilr h (.imnih. t. XXVII. p.<br />
' llereford<br />
' Sanll-de-Navaille,s<br />
17."!. note -i).<br />
( lîasses-Pyrém'-es, arr. et r. Ortliez),<br />
. clier-lieu lin ronilé du mémo nom. Il ii'j a an-<br />
iiiiie ir.iee de la présente eliaite .iu\ archives de Herel'ord ,<br />
iloril I iinentaiie a éle publie par le lîév. W. D. Macrav dans<br />
le^ lifjtotls iif llii' r. Ilitiinitissii'ii on lihl^ricnl mniliiscrip h .<br />
I MIL<br />
'r parlio.<br />
I e niiil e-l |i;ii loiil eerit en ibri-jo'- : rcii. et une un lleliv<br />
l'o -I : ri^nil
liiiiiiii ohnliMii; ili' (lUiililii't salnioin' iiiscd vcl sa-<br />
lifij. iiniiin oboluiit; (le qiinlilict liimpri'tla veii-<br />
(lila a\)lc Pi'iitecnston, iinniii (il)()lMin; d- di-Ih ovi-<br />
liiis. caiiris M'I [lorcis Nciulitis, iiniiiii «Ictiai-iiim ;<br />
(le oclo vcllcrihiis voiidilis, iiiiiiiii (Icnaiiiim: de<br />
vi.';inli pollilitis dviiiiii laiialis. iinuiii ilcnariuin :<br />
ilf lii'i'cm |ii>llil)us laprai'iini, iimmiii ilciiai'iiini; de<br />
dcceiii pelliliiis cervoriiiii. bissanun, dain(ii'iii]i il<br />
daiiianiiJi. diins dcriaiios : de (|iii)lil>el (|iiai'lei'i(><br />
pelliiiiii, a|riioniiii, i'a|irilloi'iiiii. Ie|i()]'iiiii . l'iiiii-<br />
l'uloniiii, calui'iiiii cl sqilirelloi'iini. iiiiiini el peili* lolroriiiii '. iiniirji itlmliiin;<br />
de deceni pellibiis \ul|iiiiiii. iiiiiiiii denaiitiin: de<br />
i|iialil)et carolta sidis, iiiiiiiii deiiariiiiiu de qiioliliel<br />
Miiiiiiiaj>;iii salis vendili , iiniiiii oholiiiii: ilr ([imli-<br />
bel siimmajiio |iaiiiioniiii veiidilorurii, iiiiuiii ileiia-<br />
niiiri; de (|iii>hiiel paiiiio inlefrin xeiidilo. iiiiuni<br />
oliiiliiiii; de decein iilnis liiii-e icle, iiiuiiii (|iiadraii-<br />
leiii; lie ([uolibel qiiaileiici de iaiie\as'. iiiniiii de-<br />
liarilllli;di' i|U(>nbel i|iiai li'iin |iailliMi'iiiii lidieiliie,<br />
iiriiiiii deiiaritiiJi: de (|uolibel paiiiin iibel >eiiiL'illii<br />
aH'iiiiialo. iiiiiiin ubidiiiii . el denlio >i'iiilallii . 111111:11<br />
i|iiailiaiili'iii: de (|iiiilibel dnlio<br />
>iiii, diKis denaiiosi de i|iiolibi'l siiiiiiiiajjiii iine-<br />
l'iiiii \en(lilni'(iin . iiiiiiiii (ilinliiiii; de i|ii(ilibet saii-o<br />
larie vendilo, (|iialiior deiiarios; di! (|uolibel Irns-<br />
sellii |>annoniiii V(>n(lil(iriim diicio per eareclas,<br />
(|tialii(>i' deiiar-ios: de (iiiolibet siirnnia;;i(i paiini<br />
vendili vel aliai'iiin reniiii divei'sariiiii el iiijiiiiUi-<br />
l'iiiii veiidilariiin veiiieiiiiiiiii ad eaiideiii villaiii,<br />
tiniiiii deiiai'iiiiii: de (jii.ilibel laielala leri'i viMxlili.<br />
liims di'iiariiis: de i|iiabbel luielala |iluiiibi veinlili,<br />
diHis deiiariiis: de olijel- ;<br />
i-ii-r. Mii:i(!. iMiivrp. niiiaridcs, l'tr. (Du l^nn(;o, .tiib vnh'i]:<br />
i|ii.ilr(' li(|iic-. plus loin, clli- s'appliiiio' au p»ld~ de I .ilim<br />
i-l di; la couperose.<br />
-Sulfalo de i-uivrnr 1 cii aiif^lais cippn 1.<br />
-l'IaucliO" (on anglais boiird).<br />
' -Bardeauxr (Du Cange, au iiimI «m./ii/.i : a l'.irlivl.'<br />
suivant, il est 'piestion de latte.s.
i06<br />
aucarutn vpndilaiiini . iimiiu ileiKiriiiiii : de<br />
ROLES GASCONS,<br />
([iioli-<br />
bet boketo hiiliri, uiuiiii ([uadrantem; dp c|ualil)f'l<br />
tniiliere venientp ad [iredirtam viilain ciini lacle,<br />
butiio et frisi-o caseo per ebdoinada?)! . iiniim (|na-<br />
dranleni. El ideo vobis inandanius ([uod diclaiii<br />
roiisuetndineiii iisijiie ad fiiieni Irrniiiii |iredicli<br />
capiatis, siciil predietiim est; loniplelu aufem ter-<br />
miiio cesset dicta consueludo et peiiilus deleatur.<br />
In fiijiis, etc. Teste reop n|)iid (Idiidoiuiiiiii. dim-<br />
decimo die Aprilis.<br />
Kîlli. l'ro Itni/iimiido de Viltnfraiicii' . —<br />
Hex<br />
iiiajori el juialis Uaione saluteni. Signilicavit nol)is<br />
Rayiuuniliis lii' Villafraiica, ii\is i5urde{;ale, qiiod<br />
fabani . (piain portavil npud liaioiiaiu, commode<br />
vendeic non potest iiiidcin; ipiaie vol)is mandamus<br />
»t , si ernptoieni lialiere non polentis de l'alia jire-<br />
dirla, ipsnm diclani lal)ani veliere (piociinicpie vo-<br />
inerit libei-e j)cniiillatis. statnlo \esli'o contrario<br />
non olislarite. rinn de partilins alienis pi'edicl-nn<br />
f'abatn aportare l'eceril ratisa iricrcandi ibidem, ni<br />
asserit coram noliis; alias, eideni nos exIrabeiKb el<br />
vebendi l'abam predictarii ipiocnnupie volneril ,<br />
auc-<br />
toi'ilate preseiiciniii , licciiriani concessimus specia-<br />
leni. In cnjns, clc llalniii ni sn])ra.<br />
1317. De iippelliicamilnis (iiitliciidls. — liex iiiii-<br />
versis ad tpios, elc. , sabileni. Volantes oppiessio-<br />
nnoi el seucii'ncinm se jjravalos ])rovidere iabori-<br />
bns etexpensis, ililectnni nobis Viviannm, diclnm<br />
Bonum Filinm, in illo l'elragorieensi ' ipiod est de<br />
cnriis Bnrdeijalensi el Vasatensi, |ter presentisnns-<br />
trnni constiliiinnis servienlem, danles eidein potes-<br />
tateni citaiidi ad dictas cnrias coram sencscallo nos-<br />
tro Vasconie vei snnm locnm tenente \A jndicibns<br />
j)er nos vel ipsnm senescallnni, ad audiendmn ap-<br />
pellaciones in dictis cnriis vel eainm altria depu-<br />
tatis vel depnlandis. onmes llliis panlnm dlai-inn<br />
ritz I.<br />
'<br />
'^<br />
VilIfilVaruiiK* I Basses-Pyrf'.iié*>s , an'. liaMniii*- - r, Lsla-<br />
C'est-à-dire dans cftfte partie ilii l'f-ri;(ord dont les causes<br />
étaient iiorlées devant les cours féodales de iîordoauï el de<br />
Bazas. On sait en elTet que la Gasco/jne était divisée en quatre<br />
ressorts judiciaires : Bordeaux, liazas, Saint-Sever et Dav<br />
( BeKHe hhtijriqiic, t. IV, p. >C.'!).<br />
[A.li. xv]i°-iaSf)|<br />
de ipiibus alii c(Mupieri \olnerint et onmes eciani<br />
appellatos, receptis lamen idoneis cancioniluis a<br />
couqnerentibus vel a])pellantibns (juod ipsi cau-<br />
sas suas et querelas seu appeijaciones contra suos<br />
ad\ersarios prosetpienlur, et tpiod ad assijjijatos<br />
dies le(|ilinie cdinparebnni. Ilaiinis e
[\.l!.xvn'-i989]<br />
1320. Pro Guillelmo de (iuerid. (loiniiio Magni<br />
Miiniis '. —• Rftx omnilms iid (|us. etc., saiiiteiii.<br />
Lilti-ras iliscntoriim viiorum Siiuunis Mathifardi.<br />
Kcmensis, et P. de Monieyo Sijfaloiiis, in l'cclo-<br />
sia Aurelianensi archidiacouorum ", illustris régis<br />
Kranciiriiiii clei-icoriini . inspici li-cinnis in hec<br />
vt'rlia :<br />
-liinvcrsis |irf'Si'iili"s litlcias iiispccliiris Siniaii<br />
Mallii|)liard, Reineii>is. et I*. de \li)i'iiayo Sijja-<br />
lotiis. in ecriesia Auii'liancnsi airliidiaconi. iilns-<br />
Iris régis l'Vancoriiin rliTici. saluti'ni in Dninino.<br />
(!nin pro assisia l'aciiMnla domino rroi Anjjlir pin-<br />
poilcrenins otnneni jurisdictinnoiii ijuani doniinns<br />
nostei- rex lialiet in \illa cl tola parrochia de Monte<br />
Ainelio ' eidcni rcgi Anglic assiderc. nohilis vir(îuil-<br />
lelnuisdc (iiu-rra, mils, doniinus de Ma|jno Monte',<br />
nobis sM|>plicasil instantei' ul, enin villa prcdicla et<br />
pairocliia de Monle Anielio esset inlia limites sue<br />
hai'imie constitnta. placeri'l nohis in rccompensa-<br />
cionem et viccm altc et hass.' justiric dicli loci se\<br />
libras tui'oneasinni aiinui reddilus in villa ellioiiorc<br />
de (iasalilins' recijiere al» eodeni; nos vero, ejnsdcm<br />
doinini n'jps utilitatc peiisata super hoc et attenta,<br />
in viccni iliiiLani pcr accliidiaconos \Iati-<br />
ptias et Sif^alanit'*^. l}('U);nol a iuipriiiié à toi-t ttrchiti'ticonum.<br />
i.e mot i-st écrit cii atiréjjé (iiicldd.) dans le ici;istrc d
'ids UÙI>KS GASCONS. A. lî. \M1°- I -i^l)]<br />
(iiiiriiiiiis fl ici;|ain\is iil contenu in ijuilinsilani<br />
lilloris |ialcnliiiiis Siiimnis Vhitlippliiiidi, l'iomen-<br />
sis. ol I'. ili' Moincyo Sioalonis. in ecclesia Aure-<br />
li;iiirn-.i ai-rliidiaconorMrn. clpriiorMiii M'slrni'nni<br />
cpiarnin lillcrarum tenoren) insi'ii l'iM-innis iii fjni-<br />
linsilam lillcris nosiro sifjilld si);iialis qnas ciinces-<br />
simns (jnillelrnn dr (niorra. inilili. domiiio df<br />
Majyrio VInnIp, snjior ciinfinnacione (•(inli'iitoruin m<br />
lilti>ris prodictorumclerii'onim vcslroriini, per \es-<br />
Iras patciilps liltoras iMinliriiiai'p xclilis. Dnlniii nt<br />
•pvbui'na per-<br />
pplradnn in loco dp Ali/ac '. pI imuiia alia Cacipndi<br />
(pip pii'ca preinissa pis pI phiiiiii i-nililipl \isiiiii Iiip-<br />
nl p\ppdii'P, raliirn lialipiilp> pI lii'iiuiin ipnpi{Mid<br />
IM pieiMissis ppr ipsos \pI poiiiim altcinrii arlnni<br />
liipiil . spii ppiaTii pminr-alMiii , pidicalniii soIm , si<br />
iipppssp l'iiPiil , i-iiiii SUIS rlansiilis siil> lionoiiini<br />
iio>li'oi'iiiii oliliPapioiiP |ii'oiiiilii'ii|ps. Datiiiii ni<br />
supra.<br />
l-li.'ï. /'ni (jiillleliiiu Aninlili lin Miilo l.miie. —<br />
lipx inajori cl jiiralis Maioiip, salnlcin. rniii dilpc-<br />
Ins noslcr (îiiil|p|iiiiis \rnaldi de Malo Ijpone ", dic-<br />
liis l.o lîosco, siriil lidp dijjnornin rplalil concepi-<br />
iiiiis. Iipiip p| laiidaliililpr sp liahiipril ppr loiii^ iiiandaiiiiis iil dichini (iiiil|p|iiiiiiii \rMaldi .<br />
siciil liiil ipiiipiinlin-. i-pliiiacli-. . Iialipalis iiniiin dp<br />
' Ab/;ir<br />
Miirnliil»-. ;il'r. Libulll-Jl'- i. i 'M|Ii-;i>i,<br />
\l.[lllr-.,i i:B.i-s.s-|>M,„,.f.si.<br />
, .<br />
spiMPiiluiiis iioslns fiini g'tgns consuetis. et ipsinn<br />
in dicto spivieio lenealis qnamdiu noliis vel seiips-<br />
cailo nosirn Vascnnie piaciierit et fideliter se habe-<br />
liit. Kl si ([uid de predicto leiiipore \)vi> vadiis snis<br />
debeatis, sibi salisfacialis. ila qnod super hoc nos<br />
solicitari non oporleal ilr'iato. In cnjiis. etc. Uatuni<br />
ni snpia.<br />
Iliii. Pli) regc el priore Saiicli ligiilii \ —<br />
Kdwardns. IVi ,oracia rc\ \nglie, elc, el Icalec<br />
(inillplnins dp Villiarelo -, piior Sanrii Kgidii do-<br />
nionini HospitalisSancli JoliannisJernsalpin .<br />
omni-<br />
bus ad fpios présentes litière perveneriul. sabiteni<br />
el lideiii |)iesenlibns adliibere. Noveritiscjnod. cnni<br />
disspiisio essel inter Ijajnhim nostri, régis, Belli<br />
.\loMlis\ nosiro nomine. ex iina parle, el Iralrpin<br />
l'etniiii de \aileBeonis\ prcceptorpin nosiri. pi-io-<br />
lis. (loiiioriiMi Hospilalis Sancii .bibaiiiiis.lpiiisaletii<br />
' Sjiiril-dilli'S tGard), Le jirest'iil ;ti'tr .1 éle rcédilé par<br />
\l. .1. llehnillu l,r Itimiv dans son i'.tit tnliiii e nvuctat dcn hospi-<br />
hilifrn lit' Saiut-Jcnn île .Innsnlfm fl. III. p. .'ioi), à la suite<br />
d'un acte de soiiihiabi"' Iniciir, nlalif à la iiiridiclioii de Monl-<br />
;;uiard. Ce diTiuei'. ipii r^l de la mènie dale ((iondom, le<br />
•»> ;iviil i->8(j). a éle eiijpi'uiilé à VUistiiin- lin [iraiid-jiricHré<br />
ilf 'r'iitl'H'si' p;ir M. \. lîii lîimrjj-, pièces jiislificallM'S 11" ?SS.<br />
\I.d;;M' de (liuipianles iiiediTeclioiis , il permet de roinplélei*<br />
.1 peu pré.^ >ùrei»enl ei-i'laius uieuihrt's de pju'ase île noire<br />
11" l.'îiï'l i|ui ont été recnnveris par deux laelieg d'encre. Les<br />
uiots entre rrorliels ont 4*té suppléés de relte façoti.<br />
liuillaiiiiH- de \ illarel esl plusiiMlrs lois luentiiHiiié dans<br />
ïlli.shii}!' i>riirriilf ilr L{tii>;itt'ilin-. Hélait d'une ancienne raniille<br />
du Ihhicv (I. I\. p. iS, nouvelle édition). Il n'elail encore<br />
Me \ ice-piielM- de S.lint-riilles . ordre de Malle, en l-.>7(t.<br />
'I<br />
i|uantl Mi'nnse de Poitiers, à la M-ille de s'enibartpier pour la<br />
Terre-.Saiiile. lui adressa iiiu' Ictire par latjuelie il coiitir-<br />
ujail les duuatious laites à l'ordre et, ses aripiisitions dans les<br />
pays de Toulouse. d'\ffen. de (labors. «rAIbi et de Hodez<br />
I "(luilleruio .!-. 'i'jS.) Il était déjà prieur le .'il mars<br />
1-171 (llebndie l.e lioulx, Cniluluirc . I. III, p. s'i6). Eu<br />
i>;pi, il lut iioniiue ;;rand prieur de l'ordri' (/(/«/. ,';eii. il,-<br />
itiiit;nrlli:r . I. I\. p. 7.'!. nouvelle édiluin).<br />
' N'albéon.<br />
lieaiununl (Doriloj;iie, ai'i-. liergerac I.<br />
couiinune île IJngnol (<br />
;;ueu\ . c. .S;iin(. Vsller I.<br />
l>urili>iiue , arr.<br />
l'iii-<br />
,
lA. 15.\vii''-ia8.(| lîOLKS GASCONS. /iO!t<br />
in didcesi l'eti'iigoricensi ', ex iilloni, sii|ii'i' hoc,<br />
(|iio(l itl(!ni l'raler l'cli'us dicebat se cl predeccssores<br />
siios esse cl liiisse in possessione vcl (|iuisi iilcndi<br />
et excei-eendi altaiii el liassani jusiiciain in villa cl<br />
|)aiTochia de Nanssanas '<br />
l*elra[jorifensis dioccsis,<br />
scilicel in lidininiitiis, tciris el l'codis dicti llospi-<br />
lalis, a Icnipiiic- Ai' cnjns conlraiio nicnuiria non<br />
existil, iiajido ISclli \lonli?; |ii-edicto conliaiinni<br />
asserenlc, pci' dilcrlus cl lldclcs clciicos nosin, le-<br />
(fis, n)iij;islrnni lioncllnni de Sancio (Jninlino el<br />
Iterinni de Kiiffolisnia cl lialicm l'clmni. pi-cii-p-<br />
loicin nosli'i, piioris, |iicdiclnin. lalis pnnisiii co-<br />
lani noiiis sM|>er pi'eiuissis cxiilil \eil>alilcr icci-<br />
lala : \idelicct quod alla justicia ville cl paiincliie,<br />
lioMiinuni . Icri'arnni el reodorniii dicli ilospitalis,<br />
scilicel niiililacio tncnibi'ornni. nllininin snppli-<br />
ciiini, lianiiiincnluin, reicj'acin cl ipiclibcl pena<br />
nicrnbris vcl corpori inllijjcnila, el qiiodvis incnr-<br />
l'iincnliiMi niobiliinn, cl (piecnniquc* c\ piedicla<br />
alla jnslicia olivcncrini , nobis, ic|;i incdiclo, re-<br />
tnancanl ciiiii niniii jnrisdiclione terraiiini . l'coilo-<br />
iinn, cl l'cir'olcodointn ipic non lencnlin' in dicUi<br />
pari'ocliia ab llospilali prcdiclo. cl ijikhI incjnn'i-<br />
inenla posscssionnni scii rcrinn ininubilnnii ipic<br />
c\ nnnc snnl de IJospiLili vcl jain ab ipso Icnen-<br />
Ini-, dicin llospilali icnianebnni. l'aiva vcio jnslicia<br />
|sen jni'isdiclio ville cl[ paiTochie de Nanssanas in<br />
oninibns Iciiis. Icodis cl iciiolcodis pi'cdicii llospi-<br />
lalis (pic jain ab ipso Icneninr. l'I ffaipaso\affinla so-<br />
lidonnn elinlVaqnc de. . . l'clcofcndisel lioniinibns<br />
diili Ilospilalis obvcnicnl. inlenios, rcjji'ni. cl prc-<br />
diclnni llospilaic per bajidos qnos nus, rc\ cl prc-<br />
ceptor predicli. ibi poniMuns perinedinrn, diviidan-<br />
ini', diin){ dicli bajnli jni'ent si biadinviceni quoi! aller<br />
allcri lldelilci- iispondcal et >alis('acial Ai' liiis cpic de<br />
piedicla jui'isdielionc par\a ciiniMMUiiobveiiennl :el<br />
snper casibus parve jnstirie assisie debenl Icncri in<br />
paiiocliia de \anssanas \el alibi, nbi ilicli* bajnlis<br />
\idcbitin' cxpcdiic. l'it csl condicinni qnnd i|nilibel<br />
bapdoinin|irediclornni (|Mcrinioniani possil iicipeie<br />
per se si'ediclis idem pre-<br />
ccplor rccofpiovil nos, rcjfein, esse doininnm iii-<br />
mr'dialnni in siipcrioiilatc resorli. Nos ijfilnr, ccx<br />
el priiii' picduli, |ii'cdiclaMi |iro\isionciii appro-<br />
banles el in ca consencicnlcs, caiii volnniiiscl pic-<br />
cipinms per nosiros snbdilos inviolabihlcc obsci-<br />
vari. In cnjns ici teslinionniin nos, rev cl |)iioi-<br />
piedirli . Niifilla nosira piesenlibns dnxinuis appo-<br />
neiiiia. Dalnin (londoniii, xij. die Api'ilis.<br />
1 ^i25. Pro (iiinllinrdo dr Siiiicio Marliim cl nliis,<br />
(Ir ancniliinoiif l.aiiilininii. — l'iex oninibiis ad<br />
quos, elc >alii|iiii. Noveiilis quod l'etins llcrii.<br />
miles, teneiis locnin sciiescalli noslri cilra Landas.<br />
cl maffisicr l'elrns Arnaldi de Vico'. clericns nos-<br />
Icr, fecei'iinl ai'i'cndacioiicin seipieniciii, |ii'(int in<br />
eoriini lilleris coiitinclnr, cnjns ténor lalis csl :<br />
-Nolnni sil omnibus |)rcsenlibns cl fiilnris (|ii(iil<br />
nos, l'etrus llerii, lencns locuin senescalli cilra<br />
Lanilas, el Pelnis Arnaldi de \'icn, illiistris icgis<br />
\ii;;lie clericns, sc(|nenlcs litleras recepiiriiis a dicio<br />
domino lejje :<br />
-Ivdwardiis. etc., dilcclis et Ijdelibiis suis j'elro<br />
-llerii, lenenli locuin senescalli cilra ]>aiidas, cl<br />
-iiiaj;islro l'elro Arnaldi de Vico, saliilein. Vobis<br />
-conimillinins cl niaiidaiiius ipiod Ar lenis iiicul-<br />
-lis, laiidis el iienioiilms ac paduciisalibiis locis.<br />
-iibicnmqiie l'uerint in siibscnescallia vesira cilia<br />
' Vif,<br />
lioiir/j do l'oililloM , quon<br />
appelle encore aiiioiir-<br />
d'Iiiii l: \\i- iCoiiilnniiiealioii île M. l'r. Alihadie).
dO<br />
ffLaiu'oncius Fabii duas, Oliverius de Sanoto<br />
Jarobo"" Ires, Goraliliis do \losplol unatn, Arnaldus<br />
' Ms.<br />
i)«//;e, iri et trois fois encore plus loin. C'est tJi'(;ou<br />
Ouripiy, nom d'une maison . d'un uuuilin ou d'un ruisseau.<br />
' S.uis doute Pommiers, métairie voisine d'Oui'ifuy.<br />
^ Barrotère ou lîtairreléi'»-. nom d'une maison et d'une i'a-<br />
mille i-xislaiit encon- I<br />
' La<br />
\l. l'r. \ld)ailiel.<br />
Marque ou Lam.iique. n(un d'une maison.<br />
' (auuoi'jfe ou t'omorji'. mun d'une ne-lairie,<br />
' lîernet. nom d'une maison.<br />
' Castajfuet , nom<br />
^ (iarans ,<br />
-'<br />
d'une métairie.<br />
nom d un rliàteau el d'un élan;;-.<br />
Lui-, nom d'une maisun et d'uii quartier.<br />
' \Ies|ilel, nom d'une maison et d'un qii.irtier.<br />
" Tinilli, nom d'une maison el d'un quartier.<br />
' Siti ,<br />
nom (rnne maison.<br />
^ Bercer ou lici-ee. nom d'une métairie.<br />
'' Berraute, nom d'une m nsnn.<br />
'' Sauliusse. nom d'une nndaine.<br />
'' Tisiuar, nom d une métairie.<br />
'' Ms. [hiosseii. La famille d'Orossen e.viste encore; elle<br />
haliile la maison de ce nom, ipii esl aii.ssi celui d'un quar-<br />
tier ( \l. Fr. AliliaïUel.<br />
'*<br />
11 e.xiste encoj-e une famille Berot.<br />
" Uoubeyrie ou Coubeyrie, métairie voisine d'Orossen.<br />
-' Une cbapeliedc Saiut-.Iacques existait autrefois au quar-<br />
her d'Ibartlie, ]U'és de ia maison ai-tuelle de itia Capèreu<br />
(.M.Fr. Alibadie).
[A. r..xvii-i-i89j ROI.KS (JVSCO.NS.<br />
d'Ivarte' unain, Jai;obus Baradcr iluas, lla\miiiuJiis<br />
de Prugo" niiain receperuut pro ipsis ol lioreiliLiis<br />
ooruni ; Galliardus d'(Jssadijes , Arnaldus de Tisiiiav,<br />
ii\is \avefuiil se l'I alios iioiuluc procnra-<br />
lorin (piod diclas placeas (
ii2 I!om:s gvscons<br />
sis. (;l (Miiri (liii)liMs Sdlirlis cl sr\ ilciiariis uioilitrKi-<br />
riMii lie spiirla solveiidis pivtlicti» castellaiio iio^lro<br />
A(|U('irsi in miilarioni' (liiiMini liinc r( imlc: ila la-<br />
piieii (jiiocl ilicliis aivliidiaconus vcl liçiviles aiil siic-<br />
ci'ssoii's sui Innim |ii('ilic(ani vel ejiis |)erliiieiicias<br />
iii luaiiiiiii iiiiirliiaiM vol occlosiaslicain Iransterre<br />
M'I alieiiaii' niviiiL-ant, sine iioslia vel hereiliiiii<br />
iiosiroruiii licencia speciali. pt (|iin(l oandcin liuririi<br />
noiiis et casleljaiio preiliclo vel luajuri A(|iiensi (pii<br />
pro leinpoie fiierinl liailani et expoiiaiil, qiiocieiis-<br />
i-iiiii(|iio necesse liiiTit, pro tiiicioiie seu ilereiisione<br />
riMlalis pii'chrli'. lncii|iis. de. DaliiMi iil supra.<br />
1 iî-7. Pr(t ri'fii' , ilr ueinftiihits ri Iftntlis linilviiilis<br />
ml iiiiiiHiiiii criisiiiii. — iic\ iiiiililiiiis ail ipins. elr.,<br />
saliileiii. Noveiitis ipiiiil IVli'iis Iteiii. miles, leueiis<br />
liicuni senescalli iioslii rilra j.aiidas, el ina(ii-de , le i-'t déceiiihrc<br />
I -iSN , (lui a élé publiiT smis le ii" i.'l-j.'i.<br />
rrAnctoritale ciijus, casale vocalnm liiierria casir'i<br />
piope Aas Jnzan ', cpiod esl intei' casale Beinanli de<br />
La I.ana versus orientem, e\ inia parle, el casale<br />
Malliei de La ]>ana versus iiccideiilnn , ex allera , el<br />
e\ aiio latent inler casalia Arnaldi de \lailies el Vi-<br />
talis de Desast, ciiin jni-ilius et perliiienciis suis, di-<br />
niitlinius et assensamus Johauni du Povaii, \iiinii<br />
il'Aas Jusan\ et successorihus suis, |iro dicio do-<br />
mino rejie et successorilms suis, pro oclo solidis<br />
' ruMssclir ou P)r;i.s3cus, iKU-ininic ijiii avjil puiir rlii-l'-liett<br />
Ar|ii/.,iM\ ( l r. Alili iilic, //ivIdim- dr lu fniiimiiiir ilf Dti.f<br />
P- iiin-<br />
'<br />
'<br />
Arjll/;.iii\ ( l.ariili-s).<br />
\ls. lus IJiiSfin.<br />
,<br />
[A. li.xvii°-io8(,]<br />
inorlanoruin solvendis nohis vel hajulo de liracenco<br />
(|ni pro lenipore lueril in leslo Omnium Sancloruiu<br />
ijuoliliel anno. In ciijus rei lestiinonium lias lilteras<br />
silii l'ecinjus pateiilessigillis nosirissijjillatas. Datum<br />
A(|uis', idusMarcii,annoDoiniui.ui".cc''.l\x.\° .xiij^<br />
Quam airendacioneni seu assensaui ralani el<br />
gralaui lialienuis el eam approbainus: r^l niati-<br />
dainus senescallis, prepositis, ballivis el omni-<br />
bus rainistris nosiris ut ipsam arrendacionem seu<br />
a.ssensam teneant perpetuo el oliservenl , el l'a-<br />
ciant al) aliis inviolabiliter observan. In cujus, elc.<br />
Daliiiii ni supra.<br />
MEMlili. 1 y.<br />
Ki:2iS. l'io i'elri) de Mirumoiite '. —<br />
liex sCTies-<br />
callo SUD AifCiinensi et aliis bajulis suis leii'e ipsius,<br />
ad ipios presenles litière pervenerini , salutem. Vo-<br />
bis precipimos l't mandamns ut l'elrnm de Miro-<br />
monle. Iiuri;enseru (iondomii, prolegatis et delen-<br />
dalis, ipjaiilmo liei-i poleiil. sine juris alterius<br />
lesione. iu possessione bimorum suorum ininobilintu<br />
fjne .loliannes, pater stuis, liabebat el [lossidebal<br />
lempore morlis sue, el ipie diclus Peirus habebal<br />
el |)ossidebal tenipore dale presenciiuu litlerarum;<br />
et, si (|uis eiilem Peiro in preniissis injuiialns<br />
exiiteril, lacialis ni secuiidinn jusiiciam celeriter<br />
emendaii. El. ni piemissa libeneuis lacialis. pi'e-<br />
diclo PeIro litleras noslias concessimus lias pa-<br />
leiiles. Daluin apuil (ionilominiii . dnodecima<br />
Aprilis. amio rejjni imslri decinio sejjlinio.<br />
die<br />
];î:i'.t. Pio endeiii l'etrii. — l!e\ judiciliiis el um-<br />
iiibus alii> lialli\is suis in \;;r'nesiii (jui mini- siiiil<br />
el ipii pro lempore luerinl ,<br />
ad ipios presenles lillere<br />
pervenerini. salutem. Mandamns voliis (|uod de-<br />
liitores Peiri de Mironionte. bin'jjensis de Condo-<br />
iiiiii, in dislriclu veslro, ad solvendum debila (pie<br />
sibi per inslrumenta , coufessiones, vel alio modo<br />
légitime deberi racionabililer docere poleril coram<br />
viibis. qualenus de jure comnindins lieri |ioleril,<br />
comiiellalis. Daluin ni supra.<br />
Oa.v . ]; 1,') itKirs iù^[} (iioiucoii sl\ie).<br />
Muaiuiinl (Gers. nrr. Lc-clonri', c. l''it'[ir.iiice).
[A. n. \vii°-i389i Kui.Rs (; VSCONS. -'il:!<br />
K)3(). Iin\ coiisOibuInrio siio caslii IJiinlojjale,<br />
saliilein. Allocalc Klyo de Caupenno. iiiilili, soiies-<br />
callo nosiro IVti-ajforiconsi (>l I.niiovictMisi, iii com-<br />
jiolii siKi st'Ncies vijyiiiti liliras liiroHfiisiiiin (|iiiis<br />
iili'iii Klvns suivit<br />
noiis<br />
"'<br />
pn» | nobis' |)ro adario de Cii-<br />
|<br />
iii l.iriiovicoiisi, ciiiplo ail opii-i iiosinini ilc<br />
Jolianiie liaiii diocesis Aipieiisi^.<br />
Ht lior iiullateiiiis oiiiillalis. Datuiii rondoiriii . ni<br />
supra.<br />
1;K5;!. /'ro re/fe , de jneiiofiitiiva liitioiie. — l'ie\<br />
niajori, juratis et eastellaiin lîaione, snltilein. \o-<br />
luriuis et vobis niaudauuis ipiod do iioiiiinibiis i'\-<br />
traueis et de easibiis aliis ipii' ad preposiluraiii<br />
uoslraiii lîaione sperlare unsciintur vos mm iiilni-<br />
tuitlatis in aliijuo. nisi iii sMlisidiuni preposili nos-<br />
tri, ipso preposilo siipi'r lioc n'ipnrerili': iriiiibentes<br />
vobis et vestniin eiiilibel ipioii super liiis ipsiiiu<br />
preposilum uoii uiipi'dialis iiec alupiatenus perliir-<br />
belis, sel pi'iinillalis l'ipiii iili juii^dietioiie piedicla<br />
pai'ilire iilina\iar ( l.ot-el-Gaioniie, arr. Villeiii'Uvc-sur-l,ol,<br />
c. Saiiile-I.ivrarle).<br />
' Madaillai)<br />
( l,ol-el-Garonne , arr. .V.'jeii , r. I*rayssasl. Voir<br />
daiiH le loiids du l'ei'i|;i>rd, a la l!ililiol|]ei|uc nationale,<br />
t. r.WVI . dossier . '177).<br />
Ce Rerirand de (!auinont. le même ijue celui ([m est<br />
inenliouiu' dans la note prért-deule. ne doit pa.
MU<br />
Monte ', |i;iliiiiis conini , liornariliis [el ]<br />
ROLES G\SGONS<br />
liax iiiuniliis<br />
Guiilelnii de Verclunn'. flal^es^ Amiineviis et Ber-<br />
nanliis de Beclerri ', IValies, a [laiicis teiuporilnis<br />
cilra, predictuni caiiilulimi in |>ei-cepciime partis<br />
|)redicte décime inipediuiil et jierlui'bani qiionii-<br />
rins l'aiuleiu deciuiam [lossil intègre le\are, colli-<br />
gere, prout rRlroactis temporibus consiievil, inju-<br />
riose et maiiciose, et contra ])acis stainta, Deum<br />
vel sacrosanctain Ecclesiani in aliqiio non \ei entes;<br />
item ipiod. curii ipsum capitultini habnisset et pos-<br />
sedissel vel quasi décimas panucliiannn de Ariz el<br />
de I.a Fite'' et île Vineis'', el medictalem décime par-<br />
rocliie de (irueria'. dyocesis aiiledicle. (iiiillelniiis<br />
Hayninndi de l'inilms, Belns de Casa ÎNova. idem<br />
caiiitnhnn in pi'rce]icione decirnannn prediilai'um<br />
parrcicliiarinn injiirinse et maiiciose inipediunt et<br />
periniliant, nec eideni perniiHnnt diclas décimas<br />
coliin'ere et lexaie. (Jnaie iinliis Immililer suppli-<br />
cavit ([iiiid nos dijfiiai'emnr sii|)er biis adiiibere<br />
reniedium oporlumim, indcmpnitati ecciesie con-<br />
sulendo. Ouocirca vobis mandamus ([uatinns snper<br />
prcdictis \eritatem celeriter addiscafis, vocatis su-<br />
per hoc (piiluerint (îvocaiidi; et, si ila in\enerilis,<br />
predictuni ini))edim(Hituni el lurbacioneni cessare<br />
l'aciatls, pi-ediclos onmes a prediclis inipeilimenlo<br />
et hirbacione cessare juste el débile facientes, ipsos<br />
ad bnc, si necesse liier-il , viiililer conipellentes, el<br />
ablala el percepla \wr eos prediclo capilido niclii-<br />
liiminus restilui l'acienles. ipsiim capilninni in suis<br />
jusiis piissessionibiis eciani ilelendeiiles. Vobis enini<br />
snper liiis coinanlUnnis vic'cs nosiras, mandantes<br />
iinmibiis subdilis noslris ni in piemissis l'I in biis<br />
Hi'|;o I". \a) Ber!i"a[ni (loijl il est ([uestioii dans mitre n" i'^'ik<br />
fiait iievfu lie (iiiiscard de Caumoiil, lei|Ui'l l'tait lils. coiiiu»'<br />
.Viiissaiil I", de JNompar 1", frère de Bejjo 1".<br />
' Selon<br />
le P. Anselme, iNoiupar 1" de Canniciril eut trois<br />
lils : Nonipar 11 . Anissant T' et Guiscard. 1] fael ;ij()nter à ces<br />
trois noms ceini de lîego, (lëi'e dn Bertrand qui lait l'objet<br />
de la note précédente.<br />
razin).<br />
'<br />
Vrrdnn-siir-(!aronne (<br />
Tarn-'t-iiaidnni', arr. (iasIel-Sar-<br />
iMs. ticnuirdiix HtnjiHitii(/i (iiiiUflnii de Xevitnno , fnunii.<br />
" BelTery, eoninnine de Mirainont ( Lot-el-iîaronm^, arr.<br />
Marmande, e. I.anznn).<br />
^ Laifitte {l.ot-et-ti.u'onne, arr. Marniande. e. Tottiieins).<br />
" Hantes-Vi|;nes (arr. et e. Marinande?).<br />
I.iijîrnere ( c. Mas-d'Aj^eiiais I.<br />
[ \. B. \vil"-i -îSgl<br />
cjue ad [neiiiissa jierlinenl vobis pareant el<br />
intendant. Datum ajiud Condomiuni, .vij. die<br />
Aprilis.<br />
1335. Pio Elia C.oijiit, l)ui-
[A. \\.\\\i i-jHgl<br />
lii'iiiitoi' itiiiiiigendu iiiunilniiins ul (|ii (îiiilleimo le llliiiid de DiiiiIkiiii. ele-<br />
lico. — Uex bajulo suo Ville Nove' A{;enneiisis<br />
diocesis, salntcni. l'ropter liniiuiii ol iaudabile les-<br />
tiinoninin in inoribus ol scienci.i lilterariun (piod<br />
audivinuis de (iuillobno le lîlount de Dindiani, cli'-<br />
rico, concedinuis ei ollicinni scribanie ejiisdoni Ville<br />
No\e, ([uanidiu bene se babueiil in eodoni el nobis<br />
placueril possidcnduin. Kl ideo vobis niaiidainiis<br />
(piod enndeni (Juilleliuiiiu ad pieiliclum olliriujii<br />
adniillalis el adniilti l'acialis. lu ciiins. rie. Dalinn<br />
ul supra.<br />
1 3 'i I . l'io fralribifi liDspilalls de Ldiulii ', in-ilinis<br />
Suncti Joliiiiinis. — liox ililecto el iideii suu J. de<br />
Haverin;;, lonenli locuni seiioscalli \ascojiie, salu-<br />
lorii. Vobis coininilliinns el riia]idaiiiiis ul, apml<br />
Moiilcm Si'cin-uiii' ei li.ispilale de Laiida, ordinis<br />
' \ii|iillnn ((iels. nir. el I-. CdMlldlll).<br />
-'<br />
''<br />
Meiitréiil (Gers, urr. Ciindoiii )<br />
Villriieme-sur-l,nl ( l.iil-el-Cai'Dniio).<br />
l,;dii/ii|e llliroildi', iin. l.iliDUllle |. 1,0 |>réseiil .l'ir .i el''<br />
;iliiil\sé par\l. Dehnille !.• l'muK diins son l'.nrtnlnire
.'iKJ ROLES GASCONS.<br />
Sjitli'li J.lri(i>;il,'Ml , |)eisoiuilit(_']-;illi'n(lentPS,<br />
Vds (lilifieiiciiis iiiroriiiiu-i' cinelis si senesralli, jiro-<br />
j)ositi, lijijuli. v(i| iiiiiiislii noslii ;ili(|iia c r'|M'iiiiil<br />
\('l iisiii|)a\eniiil iii locis predidis (jiiod peiliiioat<br />
ail jus vol |)r(jpiiet.itiMii ortliiiis memorati, el si dis-<br />
saisivcriiiil iiiiims jusli- |)rf(0|ilorPS vel IVati-i-s or-<br />
iliiiis ojiisdoiii ;dii|iiil)Ms jurilius vid |>ossessiiiiiil)Ms<br />
Miis, el, si dissaisiti riieiiiil, per (|iios, el quo ti'iii-<br />
j)oru,el de «juiljiis ndiiis, cl ciijiismodi racioiif,<br />
nccasione, vel causa, resliliientcs Irali'ijjiis ordiiiis<br />
siipradicli ipic claie el dilucidc cognoverifis l'oi'e<br />
rcslitiienda eisileiii, de olisciiris et diibiis, si (pia<br />
in preiiiissis ocui-ieiiiil, nos rcriilicare ciiranlcs.<br />
Daliiin apiid (londoiiiiinii, .\\ j. die Apiilis.<br />
1 ^i42. Pin lldiiiirdn de data . Iinapitc rcjiix de IJr-<br />
dos m yl.syo.s. — |{e\ dileclo preposifd siio de (lampa-<br />
ri.iiio ' (pu pici l('iii|jorc IhiTil , saliilcin. (.'nia, pro<br />
lioïKi ser\icio ipiod Beniaidiis de Casa, liospes nus-<br />
ler de IVdos in Aspa ', iiolirs iiiipeiidil , coMcessiiiius<br />
cl cpicid ,1 lci-Miiii(i illo l'asclie priixiiiio prclerilo.<br />
ns(pic ipicm Iciiiiiiiimi Jnliaiiiics \lci|n', |ircposi-<br />
liis iiosler de (jaiii|>ci-iaiii>, cdik-cssiI cidcin (|iiaii-<br />
dani parleiii lierlia;;ii iii laiida pro \ij|iiili iilnis<br />
ciiipdlciisiuiii aiimialim, iil dicil , li;dieal idem<br />
lieiliajpiiiii iisipic iid duos amies scijiiciilcs Cdiiiplc-<br />
los prii coiisiiiiili prcciii niiliis anmiallm i-cddciido.<br />
vdhis iiiandaiiuis (piod preilicliim lierl)a|;liim pro<br />
vijjiiili liliris ciii[H)lciisiiini iioliis aimiinlim i-cildcii-<br />
dis pceliild lîei'iiai-dd per Idium leiiipus predicliim<br />
iiiislid iiomiiie dimiUalis, cl eiimlcm lîciiiardimi in<br />
pcrsdiia cl reluis suis iiilcrim piiilcjj-alis el delen-<br />
dalis ail injiiriis cl dppressioiiiliiis (jiiilinsciinnpie.<br />
Daliiin ni supra.<br />
iJi'ld. Pro Scnrhninii dr .Sci/iiliinil/Ki . iiiililf . cl<br />
Jilio -iiHi. —- Rex dinniLms senoscallis, piepesilis,<br />
liallivis, el lldelilms suis in ducalu Acpiilaimie ad<br />
(pios, etc., saliileiii. .\overilis quod, ciim nés pai-<br />
llaiiilji'.iii ciiiiiiimni' lie Saii|;n.ic-el-Cainlirnii (Landes.<br />
aiT. .•! .. ll.iM. Cl. M ,:;.„,.<br />
' Uriici', .l^iri^ 1,1 \.ill l'Aspi' ( liasses-Pjl-ciiùcs, aii'. Olii-<br />
nu], r. \,;r(ius). Kdc.i.ard I" lui a Urdos lu .S sc|ilci]jl)iv<br />
IMSS (C.uic, Ihtciiniciils ilh(\lriitirf nj rtit succcssdies corniii.<br />
contra prediclariiin ddiiaciouis, reniissionis, cl<br />
qiiiUacionis tenorcm ,<br />
super predictis vel aliipio pre-<br />
didoriim racione predicla inolcslare vel inqiiielare<br />
l'i'iil-rliv \Lil,iilla.- ( l.ol. aiT. Ilaliiirs, o. I,ll]lci;;iii> ).<br />
Ambrits ( Lol-ct-lianniiif, ari'. ?irrar. c. Dania/an ).<br />
Vdlrliiii i<br />
ai r. Mariiiniidi-, r. Mas-d'AjruMajs ).
jA.H. xvM"-i->8.)j<br />
nuliiitenus presuinalis, vel molestiiri suii in(|uif>lai'i<br />
nb iiliqun perraitlalis. In nijtis. etc. Datiiin ;ipul)is<br />
pt noslris iiiipensa per Arnaldiiin de Bonol. Iiiir-<br />
jfenscm cl iiolariinn Saiicli Snveri in Vasconia, cl<br />
i!Jus palrcni dctiniclnin , dumits cl conccdimus eidcin<br />
Arnaido cl lieredihus ac successoribus suis tcrrani<br />
ill.ini i|iie' vocalnr Sanj;'Mincda. sitani in parruchia<br />
Saiirti Bai'lliolunici d'I^yres'. diocesis Adiireusis,<br />
cuin jucibns et pcriincnciis suis '; que Icrra ad nia-<br />
nuni uostrain duibnn devcnil pi-optcr delccliiui hc-<br />
l'iîdis, liabciida cl Icncnda pcr ipsum Arnalihitii , he-<br />
rcdes ac successoies suos, de iiobis, lioicdibiis ac<br />
successoribus nosiris, per|)etuo, pacilice ettpiiele,<br />
l'iirii annuo censu se\ dcnaciuriun bni'dç;;alcnsis<br />
tniiiiclc pri'pnsili) nnsiro Sancii Scvcri |nc(li(li ipii<br />
pro lenipurc liictil snlvcndo anniialiiri in ieslo Oin-<br />
iiinni Sancluinin pni oinni sei'vii'io cl dcinniida:<br />
salvis tanii'n cl rclenlis nobis jui'ibus \ciidamMi cl<br />
releiicionis ad opus nostruni. si conliuffcrcl \cndi<br />
Icrrani prciliclain, cl aliis (|ue babenius in sinii-<br />
Idjus cnipliilcosibns vel censuis (sic), inamlanlcs<br />
preposilo noslro Sancii Scvcri ipii nuiic csl ni eun-<br />
dcin Arnalduin inducat in possessioneni teriv pre-<br />
dictc, cl i()sis prcpusitis ac aliis qui pro leinpore<br />
lud'int ul defcndaul induclnui. lu cujus roi, cic.<br />
Ihilnni ni supra.<br />
KH.j. l'iu iiiiiiiirvo iti; Siiiihiissv' . —<br />
l!c\ di-<br />
IctIo cl lidcii sno .1. (le Havciing. , lenculi locuni<br />
>ciÉÇscalli Vasciinic. cl aliis |)i-cp{isitis, balli\is cl<br />
ininisliis suis in ilicla scncscallia constitnlis. salu-<br />
Icrn. (!nni \inanevHS de Saubnssc pro laplu cu-<br />
jusdain liinlici'is Uaioiic baiinilns cxislcrel |)er sc-<br />
Mcscallnin nosUinn vel Incinn cjus Icncnlem, c\<br />
speciali «fcacia sibi. i|iianlnMi in nobis est, rcniilli-<br />
MMi^ dichini Iniiiiiiiii: il;i lariien (piod Ipse slcl jm'i<br />
' Ms.<br />
'lue dicitiir. l'Oritttir.<br />
' Eyrps (l,!in
'(18 l'.OLKS (i VSCONS<br />
coiisiliiim ([iKiiiicicins poteritis ciililicai'f ciiretis.<br />
Et niandamiis diclo ])repositn et ;iliis oinnibiis sub-<br />
(litis et inini-iliis nostris quod voliis |(aieanl l'tolie-<br />
iliaiit iii piPJiiissis. Dalnm apiul t'.oiulnmiatn. ut<br />
supra.<br />
n'i'iidfi. —<br />
Rex omnibus aii (jiios, etc.. salulem.<br />
I->'|S. Pin Ciiilli'liiin Arniilili . de doiiio /orli fu-<br />
Scialis (juod dediinus et coucessiiiiiis licenciani spc-<br />
oialem dilerlo el fideli nnstrn Ciuillolmo Ariialdi de<br />
Sailli', domicello, (aciciidi domiim liirlein iii loco<br />
("I leira sua qnam habet et lein'l de iiolii< iii paro-<br />
cbiad'Ahez Parreiiiie", (bocpsis Haioiieiisis. do los-<br />
satis, pabs Nnealis. pnrilo levalicio. inifeniis '<br />
abis, piiiiit iiioi'is est in parliliiis iibs lici'i domos<br />
fortes; ila tainen (pidd Ipse. bcredesanl sncecssoi-es<br />
sni, de iiobis here(Ui)iis el successoribns iiDstfis<br />
leneani, el nobis ap senpscailo nostro illariMii par-<br />
cinni vei allcrins nostrum niandalr>, iralis et par-<br />
ealis, teneantiir reddere dictani dnmnni ([uociens-<br />
cunHjne lueiint reipiisiti, et alias nobis ni domino<br />
sno obediani de caili'ni. In riijns .<br />
et<br />
etc. Daluiii ut s".<br />
'<br />
I ^l'iO. Pin reyT . decastm de Ciiiic . — {\i'\ dilei--<br />
tis el lidelibns sui< Hayniiindo de Hairipajiia . iiii-<br />
lili. seiiesi-allo. et niajjislrn B. ilo Sancto Lnpo.<br />
judici AjTennensi, ac dileclo eornnidein sci'iplon,<br />
^;allll(Mn. Volninns et vobis iiiandainns nt a()i'isiain<br />
sivc inipieslani per vos vel vesli'inn aliipios farlam .<br />
lit dii-iinr, super jusliciadi el jiirisdiclione rastri<br />
si\e loi'i de Ciii'le nobis si'u nostro l'onsilio, (piani-<br />
i-icins potei'ilis, niillalis et l'aciatis liabere : ([iic si<br />
l'orsilan ne((nral inveniri, larialis aprisiaiii seu in-<br />
«pieslaiD hiijnsiiiodi sine diirii;;io. vocato detensore<br />
nostro el aliis ipii fnei'inl evoraiidi, el eani. nt<br />
priiis diclnni est , no!)is vel noslro consilio ti'ans-<br />
iiiillalis, ni possitnus dare responsnrn cnngriinm<br />
venerabili pairi el iideli noslro episeopo Aoennensi<br />
' Siiiillile-X.ivaillcs<br />
(B.issps-l'yi'rnéo I.<br />
' Alii^tze{ Basses-Pyi'énées.arr. Bayoniii' , i- U-^l.irilz I. Iliins<br />
sDii Dicixonnwrr du rlrp., Raytuoii'! iii-'iitioiitic l;i forni'' ll;r-<br />
lu'l/.a de l*eyi-icilo fii l '1711.<br />
' Ooui's<br />
'<br />
.\ls. fitf;fiiiis.<br />
(Lot-i't-(l;ir(iiiin', at-r. .\;|'-ii . r. i*i'a\ssasi.<br />
Voil' |illl^ ll^irll , II" 1 "(kÎ.<br />
\. !!. \vn"- 1 -iSf)]<br />
I<br />
et doniiuis dicti loci. Dalum (Jondomn, ..wiij. die<br />
Aprilis.<br />
1350. Pro Pciri} Arnnldi de (Jasleto\ de duiiio<br />
forli facmida. — liex omnibns, etc. Sciatis fpiod<br />
dedinius el concessimns licmciam speoialeni dileclo<br />
et fideli nostro Peiro Arnaldi de Casieto, doniirello,<br />
tariendi donnnn t'nrteni in loco et teiTa sua (juarn<br />
habet et tenetde nobis in parochia Sancti Stepliaui<br />
de Noussa". diocesis Ai[nensis, de fossatis, palis<br />
linealis, ponte levalirio, ingeniis' et aliis, proiil ino-<br />
ris est ia parlibus illis lieri donios l'ortes: ila lainen<br />
(|iiod ipsp , heredes ant successores sni de nobis , he-<br />
redibus et snccessoribus nostris teneant, et nobis ac<br />
senescallo noslro dlMiiini parciuni vel alleiius nos-<br />
Iruin inandalo, iraliset parcatis. leneanlur reddei'e<br />
dicliim domnin i|uocienscuinnue Cueiinl reipiisili , el<br />
alias nobis nt domino sno obediaul de eadein. In<br />
cnjus rei , elr. Dahim (jondoniii, .wiij.die Aprilis.<br />
l^).')!. /'/(I llrniinihi di' (',(ix de diisii Mnjan. —<br />
liex ronstabulario sno linrdeoale ipii nnnc est vel<br />
pi-(i lempnre f'ni'iil, sainteni. Mandanms vobis ni<br />
solvatis annnatim licniardo de (las de Casa Majori '<br />
et Bernardo de Cas de l'odio. coiisa[nJ(jnineis As-<br />
pensibus' cenlnni solides inorlanorinn de dono<br />
nostro pi'o robis suis, sicnt siimmani prediclam<br />
babnernnl el pereeperiinl a lempore ipio niagisler<br />
\dani de Norlïonk lui! conslabniarius noster lini-<br />
dejOale, ila lainen ipiod dicti ronsa[n |;;ninei l'acianl<br />
nobis sei'vii-liim iiinsuelnin di> sciendo nnniei-o vac-<br />
carum et aliornm aiiiinalinm (pie nobis ad solven-<br />
diiiii guidonaginm lenebunitir, et super lioc collec-<br />
lori dicti gnidonagii leferanl oinni annn (]aantuni<br />
scient et poterirat lideliter omniniodani veiitalem .<br />
super (|uo preslilernnl in manu nosiri cancellai'ii<br />
ail saiicla I)ei Evan
[A.R.xvifuSç)] RÔLES CASrjns<br />
\)er preposiliini di^ Saunaco '<br />
lacialis diiiiilli ouini<br />
anno dictis (•onsa[n](Tuineis, pro jiisto precio (juod<br />
voliiiTint aliis ilare, laiulaiii" iioslraiii ad nos per-<br />
liiiPiitcni racioiie loci île Saniiliaco piodicli. lu ru-<br />
jus, l'ic. Daluiii Avij. dii' \piilis.<br />
I3r)2. /')') ip/re, lie liusiidii Saiicli lii;irnii m<br />
Murciano'. — l\ex senescallo sno Vascoiiie et t-oiisla-<br />
bidario liui'dt-ffale ac aliis rcreploiiljus reddilimiii<br />
sniiriiiu in Vascoiiia, salutcin. Vuliis tiriiiilcr iii-<br />
jun[reiido niamlamiis iitsutniiiaiii p
'r-20 lîOf.KS C ASGO.NS. [\.i;.\Mi -1289]<br />
service, c'psi a savoir as si'ijjiiiifs îles liez les ser-<br />
vices (je as cii/ leneiiieiiz apeiuleiil: i; lesaiiiil le<br />
(ieiv. seivicc. c'esl a savoir lio\aiil a la ilile kalei-ino<br />
(huit vivre pu manfjvrs el en bevvres siitlisannle-<br />
Mieiil, I' en vpstii' qant (je ineslier li serra de l)n|fe<br />
e (le ladiige pur siin cors e |)iir suii lil. e al lueiiis<br />
une rol)e par an a (Uible siircot. e nii hdnnne t\ii<br />
lace sa viaunde e la serve, e a deiis danioiscles (je<br />
la |;ai'(lerunt nuit e jour, e un surgien (pii preigne<br />
ii-ard(^ (le li taunf cuni ele en averad ineslier pur sa<br />
maladie saver. pur luz services, cusinines e de-<br />
rnaiiiides. E les diz VVater e Juliene e lur lieirs e<br />
liir assijjniv. les diles leres, renies .<br />
teneinenz e pos-<br />
sessions ove tôles les aparlenances, par les diz ser-<br />
vices, ensenddeineiil ove(|e la earde del cors de<br />
niesnie celé Kaleriiie al dil .loiian e a ses iieirs e a<br />
ses assignez a tôle la \ie de ladite kalerine encooire<br />
tilles f>(Miz gaïaunteront. ac(|iuleiiiiit e dereiidi'unl :<br />
e, s'il avient que le dit Jolian ou ses lieirs ou ses<br />
assignez es diz sei'vices lere en parlie ou en lui de-<br />
laille ou delaillenl. IimIiI .loliau oiilige pur li e pur<br />
ses lieirs e pur ses assignez, a la destresce les diz<br />
\\ ailler e Jidieni^ e du hir lieirs e liir assignez,<br />
aiisi liieii les terres e les tenenienz (|e il ad de siin<br />
propre lieritage e de sun piircliaz es contiez de<br />
Hverwyk' e de Nicole', nonienient en l'riton ', T\-<br />
veriglon'. e Heyntoii ', cuine les (ères desus ililes<br />
de la dile kalerine. (p' il pussi' dii piissenl des-<br />
Ireindre paiiiii e paiiul ou (|e inieiiz lur siel , ci la<br />
(|e les .services sus diz diienienl, si cumi desus esl<br />
desliiicle. seint lelz e reiiduz. \] le dil .lolian e ses<br />
hoirs el ses assignez j;arileruiit e saineruiit les inei-<br />
siiiis e les edelices des diz lenemenz en aiisi lion<br />
poinl ciiin il li lurent l(»ss(\ saunz lere wasi des<br />
lioys iiii mile destidccinn, e les ciisliiiiiiers (|e i<br />
apendeni iiieinlendra e ineintendriuil en auleiis ser-<br />
vices, e ne mie par autres, cuin il lurent acostoniez<br />
de ti'i-e avaiinl le lens de cesie lees : e en loles aii-<br />
' (.:i.nii.Mr^.,ii.<br />
' Frytou<br />
Oointn (le Lincoln.<br />
, |wroi»sc tic MoviiiiflMin, \nv. ()' 11 ii'isl uieulinnrié ni par Oujidal»-. ni<br />
par lîoix iK.<br />
Wells.<br />
l'alh. Il «.'aiiil d.- lîobnl iHiiMiel. evrcjn.' .le l'.ath el<br />
licrnard Ezy d'Albrei lit son leslamcnt en 1380, non le<br />
•jij dérembre. comme i) a été dil plus haut n" h^o"} sur la foi<br />
du 1*. Vnselme . mais le 9*! ("In dilns pins près avant la festa<br />
d
A. li. XMl' I oSçil<br />
liii~ i[iioJ SI' [Missil aiit ilflir;i( n';[i-i'r, voliiiniis pl<br />
\i>l)is niandaiiiiis i[iiati[ins, ciiin ilicla Isabcliu ad<br />
ipMipoia piihortilis |»pr\ciit'i'it , ab i|(sa l't niariln<br />
SUD rwipiatis lidclilads saci'ainenla , lioinagia cl<br />
alia (Ipvpria (|iie iiohis tenptiir l'acprp. racioiie tp-<br />
riiiii p| feiidoi'iiin ([lie Iptipl fit ipnM'p (IpI)pI » nobis,<br />
l'I pi-pdpcosson's sni tpniipriint iii (bifalii Aqnitan-<br />
iiif. Sii|ici- biis eiiiin vobis cominittiiniis \ii-rs iios-<br />
li-is. Datiini a|iiid (iondoti)i(iin . .xvj. dii' Vprjlis .<br />
aiiiiii l'i'jpii mislii .xvij".<br />
I Sr».». Pro iihhatc ft conri'ntii moiiiixterii /i.i/cHv/l<br />
raclnrns, ('(nuvssionptii noslrarn picibclani (piaiii<br />
pideni Jobanni Ipfinins in bac pailc pio noliis pI<br />
bcrcdilins nosliis conrciHinns cl rotiliiinanins, vo-<br />
b'iiii's ipiiiii iilcni Jobainips ollicio snpiaibcliMpioad<br />
vixpiit sit inlpiidciis. vadia cl vcsIps i^oib-in modo<br />
ipio dirtiis .Nicbolaus. paler snns, cas lemporc siio<br />
ppi'cppil . annis sinjfidis ppicipipiido. I']| i(b'o voins<br />
Miantbniins ipiod Nadia pi'P(bcia cl laiiliim (piaii-<br />
Inrn Nicbolaus pi(;dicUis |n() lobis, dnin \i\il,<br />
pptcipeip consiipvprat. prpfalo .jobanni sinjfiibs<br />
annis. ipioad vixPi'il , libcrplis pi'o olbcio im-<br />
iiioialo: ipip Nobis in compolo vcslro \olniiuis cl<br />
' l,e ? septemlire 1 •*(!(),<br />
.
iâ2<br />
|iircipiiinis iillor.-iri. In nijiis i-ei , etc. Djitnni iil<br />
supra.<br />
1357. Pro S
|.\.l!.\Mi'-ia8()l<br />
Rt'x DiDuiliiis ad (|iiii> pri'sciilcs lilliMi' jn-rvc-neriiil<br />
saluleni. Dilcctos e( (ideles iiiistros cimisuIi's cl lialii-<br />
laloivs haslidi- scii villo iiostir \'ill Kng-.ilis' t'avore<br />
beiiivolo |)ros(!queiil(>s, eisdein et cornni successo-<br />
riliii< (hixinuis coiiccdcnduni (|iiod iiifiMidacioiios<br />
siMi ('ni|)liytlieos('s cisdciii hahitaloi-ihiis E'acionabi-<br />
litiT fatle et Iradik' pov alibnti's, prioi-cs c 'terosqui'<br />
viros ei-clrsiaslicos, baronos, milids, doniicellos ci<br />
aliips de li'ii'is. viiieis, pialis, iioriKnilms cl rcbns<br />
aliis lali' |)ci|)i'lii(i, i|iuinlii:ii ad nos [icrlinct, ic-<br />
maricaut al(|iif fiirri'': cl ([iiod vcndicioncs lacli' de<br />
picdiclis rcl)iis pcr duniiiios l'.Tiiin ipsaiiiiii laii-<br />
dciiliir inlra iinvciii (lies, iil est inoris, pei- illo-; de<br />
(juibiis iiuivcbiiiit seii Icuebiiiitiir rcs cl posscssioiics<br />
prediclc, vendis debitis sobilis eisdem, vel easdein<br />
rcN et possessiones retiiieaiil pin piccio ipin ven-<br />
denliirjuxla coasiiotiidincni illaïuiii parciiiiii, sul-<br />
vcndoipsutn preciiiin infrn lci-iniiiiiiii snpradiclmn;<br />
el ipioil oblic seii i-eiisiis dcbili pi'ci possessionibiis<br />
siipiaiiic'lis l'ccipianlui' pci- doiiiiiios a (|uibus iiio-<br />
xebiint seu li'nebiiiiliii- aiil cnriini substiliilos in<br />
villa pi'tKlirla; baiiiia \en) pnsita pcr l'ixdcni m ré-<br />
bus seu possessiiiiiilms anledii-lis annnovclxnilur<br />
per biijulnin dicti Inii. prcstil^i caurione al> enipbi-<br />
leota sen lendalnrin. si doinini ipii eaili'ni posuc-<br />
rnnl eancinnes de slandi) jnri indeliile rcnnaut, vcl<br />
alias in l'ai-icnda jiisticia aut rcrrcdiMicia concedenda<br />
nejjlijfcnlcs existant; ncc |)crti«un ipia iisi sunl ba-<br />
bitiilincs predicti Vdlninus île rctciii inniiitari- et<br />
(pind (iicli babitatoi'cs non li'abantni' in lansa per<br />
sencscidlos. jndites ant ininislrrps nnstros exIia vii-<br />
luni pi'cdictaMi. nisi pio l'aclo nos Uinjfcntc vel alia<br />
justa causa inciUitorioexprimcnda. Itui'sns voluinns<br />
cl fonccdiinns ad dii'Niinni considnni el babilato-<br />
rum instanciarn (|nod, si bajnlus cl consulcs villi'<br />
predicti- i[ui iiunc sunl vcl jiio Icruporc l'uei-inl<br />
alios consub's minus sutlirienles crcaverinl , seiics-<br />
calius vel judcx noster oïdinarius Vgeunensis per<br />
se vel alios alinia ant alios snlli'.'ieiilcs rnnsules pos-<br />
sil rreare, insnlUeienlis vel iriMiUiiiencinni loin.<br />
Que onniia per senescallnni noslrnni \eenneriscMi<br />
el bajidos nostros ville prcdicle volunuis inviolabi-<br />
' Villcréal ( Lot-i*l-fî;ironiio. .n-r. Villi-ni-iive-sur-Lot i. Vnii-<br />
plus liniit , II' 1 108.<br />
.<br />
liÙLKS GASCONS. 'rl.i<br />
hier oiiscrvari . sal\(i pne noslro cl ipiolibel alieiii).<br />
In ciijus, elc. Daliiiii iil supra [>roximc.<br />
Kifio. /';(( l!i(i/iiiiiii(ln ili' [iloiriiiiin\ — lie\ om-<br />
nibus ad ^onio. inililcin, noliis iripensa , daniiis cl<br />
concciliMins euleni et heredibMs suis, clmninis de<br />
Trena ", I5nrile[jalcnsis diocesis, ipiirijnii! jnris ba-<br />
bcniiis vel iialtere possnnins anl debemns in jusli-<br />
rialn allô et basso paiocliiannii dicii loci de Trena<br />
el de Scnaco\ babciiibini e| tcnendnin de nobis cl<br />
lii'redibns nosiris per liavninndiiiii l'I licredes siios<br />
prcdiclos pcrpctno, pacifiée et «[uiete. sub eodeni<br />
si'i'viriu (|uu casiruni di' Trena pi'ediclnni lenelnr a<br />
nobis; lioo arto ipiod diilus Raymuniiiis cl hcreiles<br />
sni reniiserunl et tpulavcnnil nobis cl licrcdibns<br />
nosiris onmiiio, si quid juris propiiclalis vel posses-<br />
sioiiis babeant seu babcre poteranl aul debebanl in<br />
jiislii'ialnallo vcl basso parocbiaruui lieCainpIanas<br />
el (le Qninsa(^ in (piilins aliipiando se dixcranl jns<br />
babei-e. In cujus, elr. Datnni iil snpra.<br />
IHli'i. lîex oninibiis ad ipios presciiles lilterc<br />
pervenerinl , saliilcni. Scialis ipiod u(l(|uisiciones sen<br />
conipicstns l'aclos per serons de l'ruliano" prope<br />
Condoniiniii vel alias, carnni iioniiuc, de ipiadaiii<br />
donio ii|)iid \lluni Villarc'. de inedicUile ciijiisilaiii<br />
domus apud lyctoivuir. de ipiinijuajjiula solidis<br />
morlanonnn aiiniii censiis apiid KllorenliaiM '<br />
e\is-<br />
Icnlibus, de Icrris in ([iiibns ipsariMii iiKinastcrlinM<br />
est tundatuni. de pralis cl qnadaiii peiia lerre ipie<br />
sunl prope nionasleiiniri siipraiiicluiii. de niia iloiiio<br />
in Oondoniiu et de iiiio inolendino in rivo ipii dici-<br />
Inr Osza'°, de trijfinta liiiobns solidis annni census<br />
' liollgicii (l.ntcl (liMiiiiii'-, .irr. M.inn.iMdo ).<br />
'<br />
l.ii Trcsuc larr. Iturdi'aiix, c. r.r('on).<br />
' CiMiac I ihit. I.<br />
' l!iiiublaii'-> {ihiii. I.<br />
'<br />
' Aiivillar<br />
OuinsMi- (ihiil.).<br />
l'i'oiiilli'. coiniiiuih'
'i2A HOLES GASCONS. [A. H. ' 1 -.!«c;i(o l'^sriiUiii'iics ', ili; (jiiiljiisdniii Ifrris<br />
(|u lillcrc<br />
pcivcncinit , salnlcin. Scialis ([uud dcdnnns cl cdn-<br />
cessinius, danins el loncedinnis prd nobis cl licrc-<br />
dibns et sncccssdi'ibns nosiris ^çlijJiosi^ rriulicribns.<br />
sdi'drdins niindi'd)ns de lldnddinio. noriiini' nioiias-<br />
Icriisni, \ii|inli liiii'as InioniMisinni aninn ii'ddilns.<br />
|>ciTi|ncndas annis snijjnlis ab cisti*'ls c»nl (!< .ijiniU-î? 'mi inai'jj'- (liir !'<br />
Mitr-iiiand.' i<br />
l.ii(-i'lJt;n-or(iifl.<br />
i.<br />
ceplori rcddiluum suorinii in Afjpnuesio (|nod sol-<br />
val ' predictis sororibiis niinoribiis predictas vig'inti<br />
libras Inroncnsinm pio aicragiis cujusdani reddi-<br />
lus vijjinli libraruni cpic percipcie consuevenint in<br />
jMiitii Marniande. '<br />
I iiG(). (ionsiiiiilcin liltcram liabcnt sorores de<br />
l'iidiano juxia Condoniinni , cxci^pla illa clausida :<br />
rriidc acio. etc. 71, nscpic ad lilaiii ''lansnlain '^et<br />
iiinndanins, ete.i".<br />
1367. Pfo (hn'llelmo de Piiiihiis^. — lipx om-<br />
nibus, etc. Scialis qnod pi()|ptcr] jji-ala serviria<br />
nobis inpensa per Wiilelmum de Pinibus de licgula<br />
lilinm i|Uondani Donali de Pinibus, dcluncli, dcdi-<br />
nms et coiicessinms cideni VViUelnio, bereililms ac<br />
successorilnis suis, pro nobis et heredibus noslris,<br />
ex (fila sciencia et ida*<br />
diocesis Vasalensis. inlcr ddinniii ipidiidaiii Viviani<br />
de Lavisonc'', ex parte una .<br />
cl doinnni diçli Wil-<br />
lelini de l'iiiibus, ex allcra, el parreriam pidilicani<br />
ac parvain cairenam a parle poslcriori . et cciam<br />
illain plalcam ipic est ab cpposilis diclis iloniui et<br />
plalcis c\ dicla parle poslcrioii. cl prdliMidilnr de<br />
carrcridin ibi cvislcnlc iiscpie ad ddimini que l'nil<br />
Elvc de i'\con cnm jurildis cl |)erlinenciis suis: que<br />
ildiMiis cl plalee rueruni (piondain Geraidi de Lavi-<br />
sdiie. cl iidiiis
KOI.ES G \SCONS. /i-if)<br />
l.'îiiH. l'in hurgensibu-s baxlnlr l'florencieK — lifte rensiis aimui lanliimmodo solvant l't snUeie<br />
; \. Ii.\vir-i->8i)|<br />
ItiA iiiiiiiihiis. itr. Sciatis quod coiicessiiiuis (iuil-<br />
Irliiii) (le l.rspiiinl) ", ViUiH lie Ariahino' cl (ienildo<br />
At rhiirs hiHturiqui .s ilt- lu (nroiitli , t. \ lit<br />
' l'ompi'j.nc idirondc. iwv. Iia/;is, c. ViliaiidiMiil ).<br />
* IVnn*' on Sniiit-MjigneHift-IVnne (l'îi|>rès lîaun'in {Vnric-<br />
tfx boriù'hùff.t , l. lil. p. 1^*7), qui cit«' (lou\ li|riies de iir'lre<br />
toxU', d'apivs le Catalnfjne df Carte.<br />
^'<br />
Saint-Mnir^ie ((Uronde, arr. Bonleaiix, c ]i(;iiii, (in-s<br />
Hostons).<br />
\U. U-Mru. Hoslcns ((iimnilc).
'i26 KOI.KS (i\SCONS.<br />
1)!7"!. Re\ ornnihns. l'tc Scinlis
[A. l'i. wiT 1<br />
aMi)]<br />
milcr injiiii(feii(lo niaiidMinis (jii.iliiiMs c>tiini;i
4 -2 s UOI.ES CASGONS. \. li. \vir'--)-i8(V|<br />
I<br />
(lu(-eMl;i squ{irtoi'i;i triimiMiti siii r\li-;i ciNiLiloin<br />
Bmilot;ale ad quasrunnjue parles voliioril. iilii co-<br />
nindniii siiuiii n'Piliilfril lacieiKliiin. (jiian' voliis<br />
inaiiilaiiiiis (jiialinus dielum Vittdeiii non iii(|uiele-<br />
lis vel imiuielari perjnittalis, occasiono pxli-arlidiiis<br />
Vil i-aiiai;ii friiiiiPrili siii predii-li. T.. eic, .wiij.<br />
die \]>rdis. aiiiio . pIc.<br />
MKMI'.n. 1 (i (/JV DOR.SO).<br />
1 .'W2. IJlIcra claiis/t pro W ilkliito il- Viilencin .<br />
de ilrhilts xiiis iti tli/irnuii. Et l'st diipliciihi piopter<br />
jirnriihiiii mnris. — l!i'\ lli«>viiil'ai'io l'I, liai'oiiilius<br />
suis di' sf-accario siio Duliliiieiisi. sahitiMii. Volonles<br />
ddpcio avuirculo cl lidrli iiiisini. Willdriio dr Va<br />
leiicia, jjraciara fafoin speciali-ni . coiicossiiiuis i-i-<br />
di'iii qiiod, dp omniijiis dcltiti^ in (juiluis n(il)is le-<br />
iii'hir ad sraccaiiuni noslruin pi'pdicliiiii. solval<br />
iioliis annnaliin (niiii(|uaj;irila iilti'as, vidplicet ad<br />
scaccariiiiii iiosiniiii sancii Micliaplis .\\v. Iil)ias.<br />
ni ad scaccai-imii iiostriiiii l'asrlie.xw. liliras, pI sic<br />
dp aniio 111 aiiiiiiiii ad pidalds leniiiilos, (jiiiiiisi|iip<br />
dp prcdictis l'eliilisiiiiiiiibiis noliis l'ncril plonaric sa-<br />
lisliicUiiii. Va idi'O vidiis iiiandaiiiiis
A.li. \Mi" f>8()l UULKS GASCONS. 'ri'.'<br />
()uii'lnin (liiiiin\i Alicie, lilie Uojfcri (jlinuinpenevs<br />
lie Sall()|)i:i, oiiiiiiiiioduiii jus iihhuii ol i|iiiri|ui(l<br />
juris vi'l claniii ail me vcl Ii('1(>(1ps tiii'os (|ii()sciiniqiic<br />
|)()liiil vol ili>buit pprliiK'ir tcii)|)oriinis ii'tronctis,<br />
ad qiios pieseiiles lillei-e pei'\enei-in| ,<br />
' Ciirriclv liiiàtli'. rornltî irArj;\ll, Kciisse.<br />
iMs. rfCOKfftioyit.<br />
-<br />
,<br />
sa-<br />
K'-iiIoy, comté ili- Slm-wslmt \. AIIm'i'IIm liiî ki-iiley l'sl<br />
IllcnltOlllll' ihms 1p t.itl'-utlilr nj fialntt t'itlx. 1». 'ir[;-i.<br />
* l.f nom du comté .i '-ti' omi-*.<br />
'*<br />
Ni''r-;ic ( I.otH'l-liarofiiie ).<br />
' L-' Ctih-iidftr (ij pnfati ritllx mcntioiHK; deux pcrîioniiajj^";<br />
de ce nom i<br />
l.S7.
430 HOI.ES GASflOMS. \. 11. \Mr i-.SqI<br />
hilerri. Sciiilis (jiiûd \iiluinus ri coiicedinius (|ii(>d<br />
villa noslrn fie Villa Flraiica'. Petragoric.pnsis ilio-<br />
cesis , cuui lioïKir-p l't perliiieiitiis suis lojjatiir ot<br />
giilicnietur per senescaliiiiii iiostriiiii Agiiinriiscrii<br />
et (lalurci'iisein iii-iiclii,iin ecrle-<br />
sie de Veli'i'i Sjerai"o" in ipia esl sitadicla villa, fl<br />
paniiliiaiM ccclesic de Lobeaco * ait ilmrre cilia per<br />
ipiiiil liai' cle FliiiMello viTsus l'astiniii di' (lasali-<br />
liii.s', in ipiantiiiii se extendit versus Vilhuii i'Tran-<br />
eliaiii, et paiwlnaiii ecelesie Sanili ' 'apia'-ii ' de<br />
l'a-<br />
liis a l'ivo Tese" cilra versus diclaiii villaiii, et<br />
paidcliiani Saiiili Salnnnni de Heieiiio', et paio-<br />
chiaiii t!(;clesie de Masavreles'", e( parorhiaiii eccle-<br />
sie Sancti Slephaui de Landis" (pie colierel se<br />
ciiDi panichia ecelesie de Veteri Syoraeo pi-edicla.<br />
ipianivis priiis dicta panichia Sanrii Stepliani fue-<br />
rit de lialliva castri de (Jasalilius supradicti. et<br />
oiiini,'! alia loca ([lie pcr dciiiiiiiuni regeni l'Tranco-<br />
ruiii ve! génies suas nohis i cddita liierunt el assi-<br />
gnata'' uiia luiii villa de Villa Flranca predicla.el<br />
que prius eraiil de perliiienciis dicte ville. El hec<br />
oinnia et singula predicla cdiÈCeilinuis (piaiiidiii<br />
noslre placiierit voluiilali. In ipioriiiii lesliinoMiiuii<br />
has litteias iiostras lieri leciuiiis p^ileutes. Datiini<br />
(loiideinii, viccsinia seciiiida ilie \[irilis, aiiiKi re-<br />
giii iioslri sepliino deciiiMi.<br />
1391. l'ro lialiiliiioriOiis tir Mwite Cliiri). — liev<br />
(irnniluis ad ipios présentes littere perveiierinl ,<br />
'<br />
' Siorac,<br />
VilIi-lranflif-(lc-lic-lv(''S i f^iM-clo.;iM'. .in. Sarl.ilj.<br />
\l,s. nssinguaiinis.<br />
commuiK^ dt VitleriMnrlu-.ili-.licivcs.<br />
' l^oiilK'jac te \ illL-rraiicIif I.<br />
^ Fume! ( Lot-et-G.'iromie . ;u'i- \ ill
lA. li. wii is,S()l KÔLKS (JASCONS. 'Cil<br />
voiitiii inemoi-atis, (|uoiiuiiiis liabeiint et percipiaiit<br />
perpi'tuo, (]iiiple el libère, oiniii aiiiio, (|iiiii(|iii'<br />
soliilos anicdiflos, salvo iii oiiiiiiluis aliis juir nos-<br />
ti'ci. lu ciijiis. fie. Daliiin iit sii|ii'.i.<br />
1^93. Pro iirerffititre mi/irir Teiiijili. — lii'x<br />
(lilirlo ' lirlas, [ler vi'stras lilt'Tas alii|Meiii >it-<br />
vii'iiliMM mIiiiioiiiii i;t liileleiii. Daliiiii iil sii|ira.<br />
Kl'J'i. l'rii JohtiiiHe (le \iitrilo, livc i-ifiiiiifiisi.<br />
— Uex seiH'Scallii fl iiTi'|iliiii siio Vj|oiiiiriini,<br />
l aliiiiii |irli>ri' |>iilri'aiiuis ali i|i-^o. lai'ioiH'<br />
ciijiisilaiii jM'iii' irciiliim iMaicaiiiiii aijp'nli i|iiaiii<br />
ilii'clialiM' iiiriii'rissr, i|iiia iinn si-i'\a\oral i|iii)ililain<br />
ai'liilriiini sivr ilirtiiiii prolatiiiii siipoi' ilisini'ilia iiiir<br />
\ci'lrlialiM' iiiliu- ilii-lmn Joliaiinoin l'I i|Mi>silaiii<br />
tiatii'> >iios. ox juirli' uiia.i'l alins IVatros snos. i'\<br />
alli;ra, supnr l'ado nijusdnm operalnrii. nijiis pciii-<br />
iiiedictas iioliis diruliadir- iiiciiisa. V.\ \oliiiJiiis ac<br />
iiiandainus ut nirliil pc(alis aii ipso Jolianm; rai-ioiie<br />
peni- pri'diclp. set iiistmnionla super lior exlaiii-ia<br />
aiiullari penilits iariatis. Itatiirn apiid liniidn-<br />
iiiiiiiM. .\\iii|. die \prilis. aniio. etr.<br />
13'.).». liex dilertii siio KaMiiuiido Maripiesii<br />
rereptori reddiliiuiii siioniiii iii \|joiiiiesio. salii-<br />
li'iii. Quia iiiiliis coiislilil i|iiiiil .IhIiiiiiih's Nejjierii.<br />
(•iiJMs lidiia siiiil iioiiis [)ropler deliiliim ipsiiis iii-<br />
••iii'sa, leiu'jialiii- .li)liamii de Niiliilio in ileceni el<br />
seplein liliris arnalderisnini . vobis nianilaniiis qiiod .<br />
runi liDiia preilieli Jnliannis Negrei-ii venili nmli-<br />
(jeril , de eisileni linnis pi-edirlas deeeni cl seplein<br />
libras eiiieni .lolianni ili' .NiUi'iliii sine aliijua dila-<br />
.<br />
ciiiiie persnlvatis. El nos eas \obis in ve-;(ro coni-<br />
poto viilnnuis et preeijiinms allooari. Itatniii ni<br />
peins.<br />
\'.)\H'>. Pio rr;ir. — |te\ ilileelis suis prepositis<br />
UaiiHiensi. Aijnensi et Sancti Seveii. qui nnnc<br />
snni vel pro leinpore fuerini . sainteai. Vlandainns<br />
vobis liriiiiler iiijunjfendo ni oblijjaciones ipie lîenl<br />
ia nianibns vestris et «nm sijjillo enriariiin veslra-<br />
iMini si;[illaliuntur, sicnt rcni jndicalam 1 icialis pe-<br />
nilns observari sine eontradietione ipiariiinqne:<br />
nos eniin daiinis |iresenlibiis litteris in niandalis<br />
omnibus ininislris nostris, niinscnniipie status aut<br />
(ouilieioiiis existant, ut predii-tas oi)lij|aeiones in-<br />
Molabiliter obseivenl et sine aliipio obsl iiiilo e\e-<br />
nieioni deinandeiil. In eiijns. Haliiiii ni ^iipi.i.<br />
I;i97. l'ro Pi-Iro (Ir Liivciildco '. — lte\ li;iiul(><br />
silo bastidi! de lleda ', ipii nnneesl vel piM leinpoie<br />
liieril. snlutem. Mandainiis vobis firniiler iujun-<br />
}[ondo ipialinns non inipedialis née iinpedin a snb-<br />
ditis vesiris permiltatis dilerlinii nosIniMi l'iliuin<br />
de ijavardaro. inilileni. aibninislralorein Iternardi<br />
el l'elri. lilioiiim siiornni m po-sessione lenilorii<br />
.Saneli l'etri de l.entrener. euiii ab eoileni leirilo-<br />
rio, visa aprisia super eo lacta. suisinain et iiianum<br />
noslri noniine in ipso positani dnxerinins anioven-<br />
dani. Ileni. non inipediatis eundem mililein in per-<br />
cepcione jurinni . ipiestaruni el aliorinn servicin-<br />
runi (|ue ab liuniinibiis in ejus lerra rubanlibns i>l<br />
Icvanlibus ideni unli'^ lonsiirvil i-ecipere. Daliiiii<br />
ut supra.<br />
K^ilK. /'/'/ (iitsiniic. rirccoiiiitf liciiiiHivii. —<br />
lîex seiicscallo -no dnealus Vijuilannie, salntrin.<br />
I.)uia noinnnis ipiod dileelo eonsanjinineo el lideli<br />
nostro Gastoni. viciiconiili lîearnonsi, per nos ani<br />
nosiros tiirbacioiies. niolestie vel novilates iiidebile<br />
iriferantnr m li'odis ant lelrol'eo lis suis, vobis niaii-<br />
daniiis ipiod ni lerra siim Ib'uiliesli ' per mi- aiil<br />
per j; en les vestras' liirbariones, u-iiipaiiones. iiio-<br />
' 1,111 jirdjH- ( !,ot-('t-(i;ir(»niic. arr. Ncrac).<br />
"'<br />
l,jir«e (liors, iirr. Ooniloiii, r. Ijfiz.'mhon ).<br />
* \.v Iîi-iiIIm>Is. Voir plii- liani . n i-ï'ilV
fi^-2 RULliS GASCOiNS.<br />
lestias, vel luniUilos imlehila^ millalenus lien [ler-<br />
iiiilliilis, si'l a lalibns et siiiiililiiis desistatis Pt ffoiUcs<br />
iiostras ilesislcip facialis; et. si ([iia ii-^iiip ila \ei<br />
innovala uiiiuis jusli; lueriiit, oa in slatuin prisli-<br />
niim reducalis. \ oliiiiius eriain. ijnanliiru in iioliis<br />
flst, (|iind |)er jiiraiiipnla Ijonoriim et lidoliiini lio-<br />
iniiiiini, ((iii per vosel ipa-<br />
tuni ni supra.<br />
l.'Sll'.). /'/() milriii diisloiii'. lic\ dilccto cl<br />
(idcii siio IViro itciii, udIJli. >al{rtc)n. (jiiia voiii-<br />
luus (piod liajupna diala dili'rlii i('iil per ips^uii cl prcdeccssnres<br />
' \ls. llixllili;'_illllr.<br />
- .lc;iii (le li:ili\ fnl scrH'clial (l(î tjascojpie (le i-iSoà i-i8.î.<br />
'<br />
l.;t l'-i'Uiro (!' l;i U'oi-^iènie loUrc i\'' c^ mot oM dinilnusf.<br />
(;'("il lit nrori llfls scr-i" nu rie •'l'I" li'e cticof<br />
suos liei'i consuevil ,<br />
[A.n.\vir-i-28ijJ<br />
nec ipsaui super hoc aut génies<br />
suas iinpedialis \cl impcdiri alialiqnovel alicpiiluis<br />
[icriiullalis; saiva el rcleula nobis alla justicia,<br />
cojjnicione de capile boiuinis el fuiido terre in uii-<br />
lilibns, nobilibus, el aliis ijui suiit de dicla ruria<br />
et a uobis Icncnt iniur cliale. In cujiis, etc. Dalnni<br />
ut s".<br />
l'illl. Pro honiiiiibii.i de Aspa '. — lie\ senes-<br />
callo sno Vascome el omnibus prcpositis, bajulis et<br />
minislris suis, salulein. Sciatis nos couccssisse lio-<br />
luiiiibus de Asjia (|uod pascuis, usibus, padoenciis<br />
suis ulantiir, sicnt liaclenns juste facerc consueve-<br />
riinl ciim aninialibus suis, pacilice et ipiicle, sine<br />
prejudicio alicno, solvcndo pedagia el alia d(;veria<br />
consiicta. (iiidc vobis iiiandamus (|uod m pascuis et<br />
padoenciis suis cousuclis non inipedialis nec inipe-<br />
diri [)eriiiillalis cosfiem . set i|is.is ciiiii suis aninia-<br />
libus cisdcm nii modo debilo et coiisuclo libère<br />
|ieriuiltatis. In cujus rei, etc. Datum ut supra.<br />
I'l0i2. l'ru maiiislrii /'. Anialdi de I Icu , clerico<br />
ri'ij-is. — liex dilcctis et lididibus suis scn(;scallo<br />
Va.sconie cl casiellano Bnrdej;ale (pu nunc snnt vel<br />
|)ro tempore fuerint, salutem. Sciatis qi:od, ioco<br />
saiarii sexaginta librarum burdegaiensis luoiielc<br />
per nos concessi magislro "l'elro \rnaldi de Vico,<br />
clerico nostm, iillra dccciu sfilidos diclc iiionclc<br />
sibi conccssos siugidis diebus jiru c>\|)piisis suis.<br />
ipiamdiu \a|cajbil servicio iiosiro exira bospicium<br />
siiiiin Haione, prout bec oonliiiciilur in lilleris nos-<br />
lris ipins iiidc liabel, assigiianius<br />
'<br />
eideiii magis-<br />
lro omnia jura iiostra et (pucquid babenius cl ba-<br />
bcre debeiniis in Ioco et paiocliia de Le l!eno\<br />
Aqueusis diocesis, babcndum cl Icnenduni per<br />
ipsuiii vel (piem ipse volueril, ipianidiu uobis pla-<br />
ciieril, vel per nos su])cr lioc aliter ordinari coiiliii-<br />
j[al: cl sic a solucionc saiarii diclarum se\a!|iula<br />
"i'uri;( si.'rvorillli". dans \liililc/llli , Hish'ht' tir (jU!li'a
A. li. wii'-i -'.Syl<br />
I<br />
liltrai'iiii) i|iiii'li loniaïutbiiiius. (|iiaiiiiliii leiu-bil<br />
liiciiiii et iKit'orliiiiiii aiiteilirlos. Llide \oliis iiiaiula-<br />
iiiiis lit i|isuiii locMiii el paroi'liiam nieiiioralaiii . cuin<br />
tiniiiibus jiiribiis cl devei'iis suis atl jios pprtiuiîii<br />
libiis iii eis<br />
ipiisicioiieiii pri'posili clconsubun memorate iiaslide<br />
coiiipellalisdistriclins adcoinpieiiduiii preinissa, in-<br />
li'a tei'iiiiiiuiii coinpclcntciii cisdoiu sidublis uoslris<br />
ihdid{[cn(biin per preposituiii cl consules supraibc-<br />
los, vel ad solvcnduiu pcuaiii dccem bbrarun) ino-<br />
iii'te cuiTPMtis vci aiiain ipianicuiiicpie per cos pru-<br />
luissani (bini se bui'ji'eiises feccruiit, duni taiiieu<br />
ilicli picposilus l'I rciiisiiles per cmii'cssionciu dic-<br />
iDriiiii suliditonini . iiislriuneiila piibiii-a, vcl alias<br />
sullificiiterdocuciinlde prcuiissis. Maudaïuuseciam<br />
dicio prcposilo uoslni ipinil, si iii preiuissis exe-<br />
(piciuhs nccjfli(fcnlcs fiicrilis \pI rernissi. ipsc pre-<br />
inissa viriiiler cxe(|uatur; el |)ecui]iaiu ijui' de pre-<br />
iuissis provcnict cxpendi Nobniuis ad clausiiram<br />
dicte bastide, vcl coiislructiimem ecdesie dicli loci,<br />
vcl ad alias ulilitates inanifostas loci cjusdcin. I)à-<br />
hiiii ut s'.<br />
1 'i(l 'i. /Vo l'ciro (le Abussoiw'. — l«c\ seiiescal-<br />
lis, prcposilis cl aliis iiiinistris cl scrvicnlibiis suis<br />
:mI ipins, etc., sabileni. Mandanius vobis (imdter<br />
* Monl|)iizis. — n.<br />
i'.OLKS CASCONS.<br />
iujuiigendo ut uuivcrsos et singidos dcbi((ui's l'elri<br />
de Abussoue, uiercatons Sarlatensis ', proiil \(d)is<br />
subsunt, coinpcllalis per caprioneni boiKiriuii siio-<br />
ruiu, (|uanlinn juste polcritis, ad solvenduiu Fcho<br />
predicio univei-sa et singuia dci)ita in quilnis teneii-<br />
liir cidcni cl de ipùbus docucrinl |ier eoruuidcni<br />
del)enciuni coid'essioDcin , lilteras autenlicas, pu-<br />
blica iiisiriinienla, \el alias sullieienter: talitci- supei'<br />
lioc vos babcnics ipiod de necjjli{;ciicia rcdarî|iu<br />
non possilis. Daliiiii ut supra.<br />
I 'i05. Pro Petio lliiii , iiiililr. —<br />
liex senescallo<br />
suo Vasconie, salutein. Cuni nos conccsscriiniis<br />
ilileclo el (ideli nnslro l'etro llerii, iniliti. balliviaui<br />
de Miirjjo cuiii portu deCub/.aco', proiil in lide-<br />
ris iu)stris super lioc jadis \id(;liilis cuiiliuen, iiian-<br />
daiiius vobis lirniiler injuiigcndo ut ipsuni l'ciruiii<br />
per vos seu per alinni in possessioneni corpoialcni<br />
predictc ballivie inducalis, sccundiuu nostrariini<br />
contineiiciain lilteraiiun. In cujus rci, etc. l)atum<br />
apud Conduuiiuni, ut su|)ra.<br />
I iOO. l'io (ieruldit, domiiiu ubbucic dv llniiiii-<br />
x\aH]o\ — Kex dileclo el lideli suo Klje de (jau-<br />
penna, inilili, castcllano suo Mali Lconis, salu-<br />
teni. Quoniain per lidc di(Tnoruni viroriini de noslio<br />
coiisilio et alioruiu Icstinioniuni nobis cousiilil ipiod<br />
nicdiclas ncuioris et licreini de Scbaraiila ''<br />
in Icrra<br />
Seule existenciuni pertinct ad Gcraldain. diiniiiiani<br />
abbacic de l)aniasanii, elcpiod, non idjslaiitc ipia-<br />
dain ern|icionc ipiani Itoberlus de Slurnii . miles.<br />
ipiondani caslcllanns nosicr caslri picdicli, lecil de<br />
neniorc el hcrenio anicdiclis, ab Hispaiio de Dania-<br />
sano, lune niarilo diclc Gcraldc, pcndi'iilc causa<br />
divorcii super diclo iiialriiiionii), ip.sa Gi'ralda<br />
reiiileiitc cl cpianlnin pcileral resislenle einpcioni<br />
prcdicte. delicl dicta nicdiclas rcslilui (ieralde<br />
'<br />
'<br />
liiihzar I.<br />
' DoiiiezaiM-<br />
S.-irlat ( l)or
fiVi ROLES GASCONS,<br />
preilicte: nolenles jiiru aliijiioriun siibditonmi nos-<br />
trof'um iiidfiliite relinoie. ipsi Goralde rcstiluimus<br />
medietatein nemoris et hereini siipradictam. Unde<br />
vobis mandamns ([iialii)us eiindem Geraidam iiidu-<br />
catis in corporalepii piissessionein modietatis pre-<br />
dicte. et ipsam per se et siios qiios voliiei'it ean-<br />
la Inroini- , l.\ III ,<br />
1>. .18.<br />
|A. \\. wii"- 128(1]<br />
lunibi, civi Uurdegale. l'aciendi duas donios fortes,<br />
unam videlieel in parochia de Sqnsan '<br />
el aliani in<br />
parochia de Bornes ^ Burdegalensis diocesis , in ter-<br />
ris suis propriis quas bai>ere noscitur iu eisdem ,<br />
de f'ossalis, mûris et aliis, prout mnris est in par-<br />
tibus illis lieri doraos fortes; ita tamen qnod ipsc,<br />
heredes aut sueeessores sui, de nobis, iieredibus anl<br />
successni'ibus nostris teneant. et nobis ac senescalio<br />
nostro illarnm parcium vel alt^rius nostrimi man-<br />
dalo, iratis et pai'atis, teneantnr reddere dictas<br />
doraos ipiociensenraque fnerint l'eqiiisiti. cl alias<br />
nobis ni domino suo obediant de eisdem. In rnjus,<br />
ete. Datum apud Gondominni, .wij. dii' \pi'ilis,<br />
anno ul supra.<br />
I'i09. Pro Peiro Iterii, milile. — Rex omnibus<br />
ad qnos présentes littere pervenerinl, salutem.<br />
Gum nos coneesserimus dilerlo et fideli nosiro<br />
PeIro Iterii, miiili, [nu laudabili servicin suo nobis<br />
diucius impenso. cenlnni libras bni'dejjalensi.s mo-<br />
nete aninialim ipiamdiu vixei'il ,<br />
loro diclarum cen-<br />
tuni librarum dimiltiinns sibi ad \ ilam suani bal-<br />
liviam ville et eastri do Burgo cum juribus el<br />
pertinenciis snis el portu de Cubzaco', cl quicquid<br />
nos ibi iialicnuis in niaii et ui Icrra vcl liai)erc dc-<br />
bcniMS. excepta cusiuma de llovano' et exceptis<br />
juramentis, facto dnelioi'um. delacione armorum,<br />
deforciamenli) mniierum. frartione itinei'nm, et<br />
aliis (pie cxiipinnlnr m as^ensa aiiaruiu ballivia-<br />
rum; reddendo anno quolibet pro balli\ia predicta<br />
conslabulario nostro liurdcgale (jui nunc esl vel<br />
pro tempoi'e fnerit viginli libras moiiele prcdicle,<br />
inedietatem in oclabis Nalalis Domini et aliam nie-<br />
dietatem in oclabis Penlecostes. In cujus, etc. Da-<br />
Inni ut supi'a.<br />
' Soussans<br />
Et niandatuni esl |)er lilleras régis patentes se-<br />
ou Saiiil-Itornaiii-de-Suussans (Gironde, arr.<br />
Boriteaux, c. Castelnau-dr-\Iédoc). lïaurein [Var. lî^rdel.<br />
t. Il, p, 8li) dit que cette maison forle était encore repi'é-<br />
sentée de son tein|)S par ce (pi'on appelait ia eTour de Bas-<br />
saii".<br />
Bominès on Saint-Martin-ile-Bommés ( Giiondc , an'.<br />
I!aza«, r. Viltaiidi'aut |. Cf, Baun-in . liirf, . I. 111. p. i'.iS.<br />
' Voir<br />
''<br />
liani . n<br />
plus haut, n" i.'ioô.<br />
liovaji (Ch.irente-Iiifèrieure, arr. .Mareniie>). Voir pin,-<br />
111)7.<br />
,
[A. I!. xvnvi28()| RÙI.liS CASCONS.<br />
iiescallo Vasfoiiie i|iii>{| iudiical iiiet'alnm Petrum<br />
il) mi'iwraleiii [joss(;ssioiieiii ballivie piedicle, si'cun-<br />
ilum |iie(liclaruin contineiu-iam liltorariim. lu cii-<br />
jus, clc. Ualum ul supra.<br />
lilO. J'ro Arnaldo Htii/muiiili de ItalddiijjO. —<br />
Ri'x caslellaiio siio Mali Lcoriis ilatros dicloriini Incoriiin, [)olissiine raoiorie rn-<br />
jnsdani novi ilineris lacli et a|)erti per diclos liabi-<br />
talorcs Viane, in f^rave danipniiin el pii'|ii(liiiiiiii,<br />
ut dicilnr, dietoniin habilatiMiiin de [.avardari). rt<br />
rarione vel oeeasione |)ro(essnnni et rondeinpna-<br />
cionuni seeiitonini vel sernlaiinn coram dilectis cle-<br />
ricis noslris Bonelo de Sancto (Jninlino i-t ileriii'<br />
de Kngolisnia. inqnisitoiibns nostris, vel per e^is<br />
babitos sen factos, el eeiani ([navis alia rarione-,<br />
hniit.<br />
' liaiiliort (liiv.il, ablié de .Saint-Miiurin , souvent cité plus<br />
- I.avord.ic (I.ot-pl-Garoiine, air. N'érac).<br />
* Vianiie ( Lot-ft-lîaronne, arr. Nérac, «*. I.avard.ic).<br />
' \ls. Iiirinni.<br />
.<br />
niandanles preiiictis el (luinibus aliis siiixbtis nos-<br />
tris nt vobis in preinissis paieant et intendant. I)atnin<br />
, etc.. ni supra. .-'•.,<br />
'<br />
l 'i 1 :2 . l)f> limitacinne et divkione ('iisiri Mnuroiiis<br />
ei hasiide de Salva Terra'. — Hex universis pre-<br />
senles lilleras inspecluris, salutein. Litteras ordi-<br />
naciouis sen coinposicionis l'acte per dileclos ciericos<br />
noslros inajfistruni Honetiuu de Sancto Qnintino el<br />
Iteriiini di; Knffolisnia. super limitacinne et divi-<br />
sioiie jiu'i>dicli()nis et disliielus (ia^^lri Maiironis el<br />
bastide noslre de Salva Terra, Vasalensis dioeesis,<br />
nos diligenler inspici l'ecisse noverilis snb bar<br />
l'oriiia :<br />
ff.Noverint iiniversi (piod, cuni inler nidiilriii<br />
viruni , doiniiiniii Alexandriiin de la Pevree, iiiili-<br />
teni, doniiiiinn de Casti'ii Maiironis, siio el nnbilis<br />
domine Marjjarele de Turenna"\ consorlis su>', nu-<br />
mine, ("x jiarte nna, el bajiilum, consiiles el roiii-<br />
munilaleni bastide domiiii nostri rejfis de Salva<br />
TeiTa, Vasatensis dioeesis, super bmilacione juris-<br />
diclionis el dislriclns dicti (/aslri Mauroni-S el dit le<br />
basiide, conlroversia cl dissensio veiteretiir super<br />
eo ipiod dicti bajiilns, consides et communitas di-<br />
cebanl predictain jnrisdictionein |>jedicle basiide<br />
esse et debere esse ultra atpiam de La Vinafjiia '<br />
versus dictiini (iastruni Mauronis, et eosileiii esse<br />
in possessione prediele jurisdiclionis l(in;;e uilra<br />
predictani a(piaiii di- La Vina;>naet tillra lolaiii par-<br />
rocbianiSancli Itmiiani. diclo Alexandro coiilraiitiiii<br />
asseienteel dicentc predictani juri.sdiclioiiem (iasiri<br />
Manronis esse l'I debere esse, et eundeiii esse in<br />
|iossessione[)redicte jurisdictidiiis uscpie ad inediiiiii<br />
ponteu) dicte acpie de La Vinajjua
'iSf) lior.KS GASCONS<br />
l'isdirdo S,'ilvi> Terre ()[eilicle versus (licliiin (Jiisli'iini<br />
Vlaiironis se exloiulat cl iiunc et sempei- ;i (ltct;i<br />
;i(|ua lie f,a Viii-ifjiiii iis((iie iiil f'oiiteiii iliclniu de<br />
La (lleda, |)roiit gollile dicii tbntis cadil iii dicla<br />
ii((iia versus Poiners', et primlde dieto l'oiite reclins<br />
iliii' ad l.n Lai;iia de Najfaljeu, et exiiide |winil<br />
l'eetiiis iliir ad i'onleiii de Noliadliar. et exiiiilc<br />
proiil reclius iliir ad illiid fjnttiie (jiiod desreiidil<br />
vei'sus Lu Mota Bernanli Dde, eldeliiiir iKni euiido<br />
versus Motaïii prediclaiii set ut iwlius iri (inlestde<br />
dicio jrotliii ad praluMi viicatuiii (Aijnit Saiila. et<br />
e\ui(lr [UTiiil de dicln |iralii g(]tlilr descendit a l sui<br />
jin'isdicUonem pleuaiiam xaleaiil exercore; sal\o<br />
lauieu in duuiihus ressoi'lo et superiorilate domini<br />
ridsiri re,ois et dnuiiljus aliis (pje ad ijisnm perli-<br />
ueul lailipiajn ildiuuiudl su|)eridreni. lier fini lu-<br />
' Siiii-^ iloiilo Ir l'U'ssfail ([in se ji.'Ui* (Iari> l.i Vi|;Mii;jit(! . ;i<br />
Saiirl.-Kéli\-(l('-Pommier'S.<br />
Uuisscati qui so ji-tlc ilnns la Vij^niiiruc a Sainl-Lûiî'T, '-u<br />
amolli de Sainrlerri'.<br />
' Clair.ic ( (.iii-oiidp. aiT. t^a UtoIi'. f. Saiiv.'lmri' |- siu- la<br />
\ i;!iia;|H(' , on amoiil de SaiiirLfjrpr.<br />
A. I!. wri"-] aSt)]<br />
j<br />
tenciodis parciuni vel nosli'e qiiod |iropter liniita-<br />
fidiiem hnjusmddi dicte partes al> aliis deveriis liinc<br />
inde drliili'î excludantur. Et in lesliuiuuiuni pre-<br />
missdruni lam nos, predicii clerici, rpiani dicti<br />
Alexander, Mardareta, domina de lirageriacii . et<br />
Cdnsules dii-te bastide sioilla ndsira presenlibus<br />
diixiniiis a[Hionenda. Rf nos predicii Ali'xander el<br />
Margareta, domina ^l'ageriaci , el cousnles basiido<br />
prediclr^ ordinacionem liujusmodi ratain habentes<br />
et gratain ac peiiilns acceplanles. sijplla nostra pre-<br />
senlibus apposniums ad niajoris i-oboris linnilalem.<br />
Dalnm lîurdejjale , .xxvj'. die Mali, anno j|rarie<br />
.nrcc"lxxx"\ iij°. T<br />
l'Jt nos hujnsniddi ordiuaciduem rataui liabiMiles<br />
et jjratani. uandeni pro niibis el successoribns nos-<br />
tris, quantum ad jirediclum basiidam nuslram de<br />
Salva Terra pertinet, conlirmamns. lu cnjiis, etc.<br />
Datuni (londoniii. .xx. die Aprilis.<br />
16 li). Pni .InrdfDHi de liisiilii, iiiiliti'. —<br />
Hex<br />
dilecto et lideli suo llaymundo de Campaaia, se-<br />
nescallo suo Agcnnensi . salutein. Signiticavit nobis<br />
dilecliis et lidelis nosler .lordanus de Insula, miles,<br />
qnod liavniuiidiis iMar(piesii, iece|)lor nosler in<br />
Ajjciinesid. seu ;;enles sue inciviliter et injuste et<br />
sine causa raciimaliili ipinsdam servienles in jjar-<br />
iiisidne jxisiicrunl ui casii-o \loiitis Galliardi ', in<br />
ejusdem mdilis prejndicuuu alipie dampnuni. l'iide<br />
\dbis niandaiiuis quod. recepla idiuiea caucione a<br />
piedicto J. de staiidd jiiii ciirain \ol)is. diclam {;ar-<br />
uisionem positani in prediclo Castro lotaliter anio-<br />
vealis, vel salteui sub recredencia concedatis castruut<br />
predictum, auiota "arnisioue pi'edicla. nisi aliud<br />
cl legitinium Tneril quod idjsistat; et lioc siuiimarie<br />
el tie piano examinai'e curetis. Siguificavit cciam<br />
nobis Jordanus predictus pro se et parcionariis<br />
suis, (loiniuis (ilaii Montis Superioris". (piod iia-<br />
jnlns udstiM- el consules Montis (iaudii '<br />
in<br />
C.alui-<br />
ciiiio minus jiislr excercere niluulur jurisdictioueui<br />
aliam (piam ressortuni et eciaiu
[A. 11. \vir-i-28()l<br />
in r|na Ir'.iililiim l'uo-<br />
ril in cudetii |iarro(liia per ivjfcni l'Yninconirii, nisi<br />
soluin rpssorlnui. Unde vohis iiiandariius ul. o\a-<br />
niinala siiinniai'io snprr hoc voritalf . coiiiiicsciilis<br />
tlii'los Itajulntii et consnli's cessaii' ili' |iirinissis, si<br />
constilt'rit ila ess. Dainni a|uiil (.miiloiniuin ,<br />
.\\v. (lie Apriiis.<br />
l'il'l. l'rn fe/fe, dp ciixlio de Ciisnli lioiio'. —<br />
Ke\ st'uescallo suo Vasconio, siiluli'rn. (jnoniam<br />
rondiclnni exiitil inifr Jolianm-tn do lirt-vlii. liini-<br />
s«iifscalliini nostrnin Vasconie, i-v parle nna , l'I<br />
Joi'dnnum. doiiiiiiiim de Insida, diocesisTlinlosano,<br />
e\ altr-ia, (piando idlinin recojfnovit se tcnere cas-<br />
linni di' (lasali Monn^ de noltis, ([uud idem casliiiin<br />
c'I |iHiiinenric essenl dp caria nnstra el ressorte Va-<br />
satensi, voliiiniis ut l'onvencioiicni iiiijnsMiodi. siriit<br />
de ea vos dnceliit Joidaiiiis |n-edieliis. larijitis illi-<br />
hale servari. ner pei- aliiiin ipiaiii |ier preposilnin<br />
nosirnin Vasalenseni exerreatur ii'ssorliun in eodein<br />
«islin vol pi'rtiuenciis ejus; danipna et {(ravaniiun<br />
iliala, lit dieitiir, liabitaluriliiis dicii castri et |)cr-<br />
tiueiiciaruiii per (jentes comitis \niianiacoiisis et<br />
eciaiii bajiiliisac (fentes noslrasbaslidariiin de Keda<br />
el de 15(donia\ voaitis eisdemgenlilnis et exiininala<br />
siiniinari»' verilate, farienlcN ul {iisliiin liu'iil eriieii-<br />
dai'i. DntiiiM ut supra.<br />
I 'i I .). l'ro Jordaiio, domino de liisuln . et kcre-<br />
dibiis lldlirii de Ihirefiirli". — I{e\ diieelo el (ideli<br />
siio Itaviiiiiiido lie ('iaMi|iaiiia, senescallii siio Aifeii-<br />
iicnsi, saliileni. l'A parle Jnrdaiii, doiniiii de In-<br />
lrtiiii, et orili-<br />
netis aliipieiu biiniiiii el lidelein piii iiiibis el Ariia-<br />
noMis el paiciouMiii aliuiii ordiiieul pri> se, el<br />
pr.'dic'Ius iirdiiialos coinpelialis ail assijjiiaiiiliiiii<br />
|ireiliclaiu lerraiu liabilaiilibus anlidiclis; cl si ipiid<br />
occiipaluni invenerilis, imleliile super iliilos Arna-<br />
n"\uiii et |(arcioiiarios snos ad slaliiiii deliiliiiii re-<br />
' (ioriicillaii (Gers, air. Coiidom. c. Montréal!; la r.iilc<br />
de rKtat-iiiajor uiaii]i]e tout aiiprês lo Pony-dp-tloriifiliaii.<br />
•'<br />
Mciliiaii ( Lol-ct-Garoiiiic, arr. Marmaiide).<br />
MiraraonI (I.ol-el-Garoniie, .irr. Mann.iinli'. r. I.aii/iiii).<br />
.
i;
[A. li. xvii°-ia8i|]<br />
et pascendi in terra iioslr:i de Luburdo' vel de<br />
Seula^ vel in lundis noslris bestiariiiin seii ani-<br />
inalin coniiri |)r()|)i'ia. et abslralii'iidi victii;\lia ad<br />
opus ooruni de \illis nostris el loris ciicuiinicinis,<br />
sine solucione pedagii el costume el voxacione<br />
(|iiadirn(pie, ar alherj^anili vina vinoariuu siiarinii<br />
Baione et Aijuis', mandantes vohis cpiod suiicr hor<br />
manulenoalis et delendalis ahbaleni el conventuni<br />
prediclos, non perniittenles eisdi'ni super |)reinissis<br />
aliqualenus rnolcslari. In rujus. elc. Datuin apud<br />
lionant (jnarduni. ut supra.<br />
l'i:i(). l'ro Oiniic iIp (Iniiidisoiio. — Kex om-<br />
nibus ad quos présentes lillei'e perveiierint. sa-<br />
Inleiii. Sciatis ipiod perrionavimns dilecto el lideli<br />
nosli'o Oloiii (le (irandisonn '<br />
illas cenlum et vi-<br />
ginli libias lio ipiibus oneralus (>st ad sracrariiim<br />
noslruni Anjflie pro lilado ini^so île lliiiernia in<br />
Walliam. ad miiiiicionnm rastroriim noslroruni<br />
et siistentacioneiii lamilie preliili (Jlonis ibidem,<br />
per vcnerabilem palreni Steplianutu, lunr Watcr-<br />
fordonsem episcopum, jusliciariuui iiosiruui llibep-<br />
nie '. el do i|uibus idem justiciarius euudem Otonem<br />
oneravil in sracciirio noslro supradicto, volentes<br />
el eoncedenl('s (juod idem Olo de eisrlem cen-<br />
lum el \ijjiMti libris exonerelur in sc;icpario su-<br />
praliilo. In cujus, etc. Teste me ipso apud (inn-<br />
dniiiiiiin in Ajjennesio. vicesimo dieAprilis, aimo<br />
ni supra.<br />
IV2I. Pro Willclmo de Monte Rewlli. — l\ex<br />
dilecto et lideli suo Nirliolao de Cderc", thesaura-<br />
' 1.0 l.abuui'(l.<br />
^ l.a Soiile.<br />
* M>. I(^« . siii'iuonlt' iTun sidni' «rabréviatioii.<br />
' Voii' 1111 iirte dft nn^iiip nature conn^riiant ro poi^uiinaf^e<br />
clans |p Calenilar 0/ ducumentt relalinif tu Ireland, ii85-<br />
1:1.^9. Il* 655. OUon (le (iraiiilson esl d'ailliMirs lie* suiivciil<br />
iiioiUioiiiié dans en voliiino.<br />
* Kti(»nnc ili" Kiilbiirno, i'V^(|ii(^ df W;iterff)ril en 1:17:1 1 (-<br />
avoir iHé éln nrclioièqun dr Tuaiii (n!8(i I cl iiimiiiil le 11 juil-<br />
Icl 118S.<br />
' Mœlas di' Clar.' tut iiimiiiK' t|l•^olier (]< rr.tbi(|uirr a<br />
Dublin. Il' :< auitt toXi (dilemlur n/rlnc. relaiing (• Irrhmii<br />
.<br />
l'iOLES GASCONS. /i.'U)<br />
I Voir<br />
I<br />
rio suo llibeinie, saltitem. (Jiiia veiierabilis paler<br />
Hoberliis, Bathoniensis et VVelleiisis episcopus, ad<br />
rojjalum nostiiim muttiavit dileclu et fideli nostro<br />
Willelmo de Moule Bevelli' ducetilas Idiias sterliii-<br />
gorum de quibiis non esl eidem episinpo ailbur<br />
salistaclum. ni intellexiiiuis. vobis mandainus cpiod<br />
de exilibus et arer.iffiis cuslodio lerrartim et leiie-<br />
mentoi'um({ue l'iierunl Ainarici de Sanclo .\iiianiio"<br />
in Hibernia. quani eidem Willelmo dudtim dedera-<br />
mus, prel'alo episcopo vel iiiercatoribiis nostris de<br />
Luk.' in Hibernia conmioranlibus noinine suo cen-<br />
lum libras liberari facialis. in parlein soluuiuuis<br />
debiti supradicli. hi cujus. etc. 'j'este ut su|)ra<br />
proximo.<br />
1 Mi. Pro .imancrn de l.idn-etu '. —<br />
l{ex omnibus<br />
ad (pio3. etc., saUilem. .Scialis quod. propter<br />
(frala et laudabilia servicia nobis per Auiaiieviim<br />
ileLebreto, dilectiun et fideleui valletum iiosiriiiii .<br />
liliimi qiioiidaiii \manevi, doniiiii de liel)relo% mi-<br />
litis, prestila el prestanda. dediuuis el cmicessimus<br />
et per |)reseiileiii carlam noslraiii conceilimiis el<br />
donainus |)ro noiiis. beredibuset snccessoribus nos-<br />
tris, cidem .\manevo el horedibus suis, (juicqidd<br />
juris, proprietatis el possessionis babemus seu ba-<br />
bere |iossumu8 et debeiuus in jnsticialu et jurisdic-<br />
lione allis et bassis tocius parrorliie de l'issous".<br />
diocesis Vasalensis, et eciani (|uic(pii(l juris, pro-<br />
prietatis el possessionis babenms seu babero jiossu-<br />
mus etdebemus in villaj|io seu lerritorio vel alTario<br />
loinc III .11* 117). Il quitta Tlrtande et ses ronctions au mois<br />
de mai i-iy-i {ibùt., u" iiiitS. iioo). Dans i'intt'rvallc, snri<br />
nom revient très frc(|ii''niiii
l'iO<br />
(Il' Roidcs Sulus ', (jui' t-uiil in |>;uroclii;i de Lu\eir%<br />
(liocesis iinledicle, scilicil iii lioriiiiiibus, ([ueslis,<br />
sPi'viciis, terris, laiidis, iHMiiorilius, a(|uis el |>;is-<br />
cuisetaliisijiiiLnisctiiiHjiie, [iront dict uni villajiiiim ,<br />
leirildriiini se» affai'ium |irotendiinlur el sniil in<br />
|iair(>cliia de Luxeir l't exlra. inl'ra mêlas el lei-<br />
iiiinos (|Hi seqiuinliir : videlicrt de (Jaus Arriu '<br />
HOLES GASCONS.<br />
de<br />
]ji\ (lioli! versus valluin di' Gru et versus Ossanel<br />
.lu/.anniiiii, et exIiiiK^ versus Sarreiii de Gollaui'a<br />
et xersus Lalieriiiiosa. el versus valleiii Fariiiosain<br />
et versus Liik l>urdale\s, [iioLil seniita transit per<br />
niedinni ioci ejnsdeni, et veisus la^^junani niivani.<br />
l'I exhinc mmsus Fera II ta , el versus I>uiv l'aelle<br />
usi|ne ail liviini de l,uk lîi^rnet DaiiliOds, el<br />
\rrsus xadum i\r J,uk Ma\zual', et \eisns Gastes,<br />
cl \crsus Guilli^jinuin Sol, el exliine coni[)leto cir-<br />
(iiilii us(|ue ad dictiini locnni de Gaiis Arriu, el<br />
eciam quic(|uid juris lialieinns seu liabere |iossu-<br />
iiiiis aut deliemus in jusiieialu allô el liasso vii-<br />
lajjii |irrdieti de Bordes Solas et locins terrilorii<br />
su|)erius allVonlati, liaheuda et lenenda |iei|ietiui,<br />
|iacilice et i|uiete, |M'r euiideiii \. cl liercdes siios<br />
de nobis et liorediliiis iiosli-is, sid) eodciii scr\icio<br />
sen de\eri(i
fA. li. wii^^i-îBiil<br />
•'xislpficia iiilcr ili'i' (|iii> iliir ilc Sorji versus I,e-<br />
hiTliini, ex parte una, el laiidas iioslras seu pascua<br />
ad nos pei'liiiencia racione loconiin nnsli-ornin<br />
Herhe Flaverie cl «le Sahris, protil picmissa in lit-<br />
leris seii carlis nostris qiias iiide lialiet Aiiiaiicvus<br />
|iie(li(tiis cl ([lias vobis exliiberi vnliiiiins |ileiiiiis<br />
nintiiti'Itir, \(il)is fii'iiiilci' i[jjiiM;;i'iiil(i iiiatidaiiMis iil<br />
euiidein Amaneviim vd aliiim aiit alios loco sui<br />
jiiiliicalis in torporalein |)iissessiinieiii oiiiniutn<br />
|ireMiiss()i'iiin dalornm cl l'ciani n'slitiilDiiiin.<br />
contenloi'iiiii m lillciis scu carlis nipsiiis |ii-cdi(-<br />
lis, i|)suni(|nc cl siios |icrnii(latis ca onniia cl<br />
siiijfida lialicrc. icncrc ar |)a(ilicc possidcrc,<br />
sibi de iiiiiuclioiie in |iosscssiiincni |irc(liclaiii<br />
\cslias palcnles lilleias concedenles. Daliini iil<br />
snpra.<br />
l'i:J.'). /'lo llugero Bi/fwl. comité ftoijjolcie. —<br />
l!c\, clf., arcliic|)iscopis, e()iscn|)is, ablialibus.<br />
pi'ioribiis. rninitibiis, baionibns , pisliciaiiis, \icc-<br />
roinitibus, preposilis, tiiinistris el omnibus ballivis<br />
cl lidcbl>ns suis, saintcni. Scialis nos concessissi' cl<br />
hac caria Tiostra confirmasse dib'rlci cl lidcii nosiro<br />
IJojfero li\(fod<br />
', «oinili Norllolcie cl iiiarcscallo An-<br />
jjiie,
M2 ROLES G<br />
qii;i(ii lie (IiiIp sm;i', pxwplo iiiiiiiorio de Myldrli.ile'<br />
in ciiniilatii Wiilrsin? ([uoil, sii-ul iiccciiiimis . per<br />
Honriiiini
lA. 11. -,-i8(,l ROLKS GASCONS.<br />
girili qninijne lilii'as iirnalclensis iiioiiclc juxla ohli-<br />
pacionHiii super hoc sibi l'aclaiii: Imc ado eciam<br />
qiiod idem IViriis solval oiiinia dobila dofiiiifli<br />
|)ii'dicti i|iianliiiii polesl s|iftrlai'i' ad |r|alan) pre-<br />
dicloruin bonoriini, el «If jiiiiliiis suis respon-<br />
deat doiiiitiis a ipiihiis in liMidiiiii M'I ciiipliillico-<br />
sim res prrdicle toiionliir. In ciijns, «le. Dalnin ut<br />
supia.<br />
1 'l'M. l'rit ii'ife, ni doninuini n'|;ciii assijpiatis ad conipolos<br />
lejj^ni l'Trancie apiid TriDpInni l'aiisiiisandiiMidiini,<br />
IL, cadein jyracia, etc., saliiliMii cl proin|>(uiM op-<br />
tatnin ad cnniin l)cnr>|)la('i(a l'I inandala. S< ialis<br />
ijiiod Tarnnns cl conslilMimn-- dilcctiiin elericinn<br />
iKisli'iiin Jnlianncni di' Rcda.-exliiliiloi'cin picscn-<br />
ciuin. alliiinalnni. ncjrocionini (jcsloicin scii proni-<br />
raloi'cni nustnini. ad conipnlandnin Noliisinni. a-r()iiiissn)iir iiiler iiinjrislruiii l'Jorcliim<br />
de Hlif» cl (iirnldam et lloiuifame el iilio.s. —<br />
\\v\ iinivcrsis prcsenles lillcras inspi'cluris, salii-<br />
teiii. Novcrilis ipioil in preseiicia consilii n!><br />
,
hhh r,("»I.ES GASCOiNS<br />
vdliiiitHiciii \A :iiiiiciil)il('ii[ coiiiposicioLH'rii leiie-<br />
rcl srii teiii'ie vcllet . el ([iii)ri('nsrutni|iip iii siii-<br />
gulis ciipiliilis. liiiulis scii n)mi)iiiiiiissis [)iTiili(|iiaiii<br />
(licliiniiii paiciiim coiilraveiiluiii l'neril. niind pena<br />
livcieiis coiiimillaliir et (jund pi'na soliila \f\ non<br />
soliita, (lictuiii seii jiuliciiini , vf>l \olunliis, vfl aini-<br />
cabilis coniposicio predicti [trioris in sua pfir|)eluii<br />
reniancal lirmilalc; ft fjuod promisprnnl el conces-<br />
scrnnl in \iiiiilo picsiili jniaiiiruli l'I suli comniis-<br />
sii)Ti(' \\nw prcdiftc i[nd ipsi vcnieni l't conipaiv-<br />
binil coi'ani ijisu prinro (imnilms diclins ol lioiis<br />
\wy ipsuni sil)i assiffiialis; rpiod (•(iiiipniniissnni<br />
(Icltol el piilesl dinvirc ns(|ue ad pioxinnnn Ic'stnni<br />
^alivilalis Doinini. El réMnni-iaveinnl ilicte parles<br />
(iMiiii anxilii) el liciieliiio jinis scripli \ei nnn<br />
scii|)li, divini vol liiiniani, laciti \el e\pie-.si, edili<br />
el edendi, p)'ornul;;ali el proninlts l)a|itiis el snlidilis iioslris ni<br />
M)bis oiiediani iti prcittissis el perlinenlibtis ad pre-<br />
iiiissa. Dahiiii ni >'.<br />
IVi'i. l'in Terrico île (laiiijio Liiilo'. — Rex<br />
omnibus ainicis ac balli\is et lidelibns suis ail ipios<br />
présentes litière pervcnerinl, salutcitt. (Ititii Terri-<br />
ens (le Cainpo laido, tuiles doinini Erici, régis<br />
,\orwaiTe illtisliis '. et ipiidaiii alii l'aniiliares ejiis-<br />
deiii régis et ntiticii ad nos sini destinati pro ipii-<br />
bttsdatii ttegociis nobis vive vocis oranilo pleuins<br />
cxpoiieiidis. vos, aniicns iiosiros, re(|uiritmis el<br />
lojjanins, vobisipie, ballivis et fidellbits nosiris,<br />
itiiiingiiiiits et tnaiiilattiiis ipialttitis prel'atis ntitieiis,<br />
ciini ipsos per parles vcsiras liansilmn lacère coii-<br />
' Sainl-HilaiiT<br />
(l.ot-ct-G.ininne. arr. '-l r. i|;eii ).<br />
" Montréal (liers, arr. Omidoin).<br />
' Ce nom de lieu re|in-seiile sans doute, sous une l'nnue<br />
latine, uu nom norv(^([ien tel (|(ie Leikvin (/«A- — jeu et fin —<br />
prairie ). Or, dans le Diphiiniluiium iiorvej;icmii | I. ill , p. i|lj ,<br />
n" 11-!. aum'w i.!i-2), on trouve un domaine ou r-jjàrda dit<br />
l.ekve il 1 Ijirirl (Hardan|;er). C'est de là sans doute ou de<br />
ipielipie autre lien du nn'-ine nom
A. It. wii -laSi)] liOLES GASCONS. /l'.f)<br />
tigciil , 11(111 iiil'prtitis in personis aiit reluis m-I inlbiri<br />
|)i>i'iiiillulis iiijiiriaiii. iiiolesliaiu, «lainpnuiii. impo-<br />
iliiiifiiluiii ali(|iio(l siMi {fravaraen , sp( i|)sos pocius<br />
ciiiM riuiiilia et rel)us suis libère Iraiisire periiiit-<br />
leiiU's. eisdeiii, si iipcesse l'iieril, salMiin el secu-<br />
riiiii ('c)ii(l(i(-liini liahere farialis coiiletnplacioiie nos-<br />
li'i, ciiiii pei' ipsos super lioc l'iientis reipiisiii. In<br />
riijiis. elc. Maluiii apiiil ndoiniuin . prirni> liie<br />
\laii. anno snpradict".<br />
li.'J."). />(• ciiiitliiclu. — llcx uninibns ballivis el<br />
(iilelibns snis ail ijnos [présentes] littere pervene-<br />
i-iril, saluti'ni. Lnpus Itnrgnndi, bnrgensis et nier-<br />
calor de iMorlans', (pii proleclus est in scnicin<br />
(iastoiiis, \icecomilis lieaniensis, liabel lilterani<br />
rejfis de proteetione et ebielo, lilius (piondani bone nie-<br />
iiiorie domiiii Aninuevi de [^'brelo. niilitis, doinini<br />
de Lebrelo, saUiteni. \o\enlis tpiod, rec()j>;n().scen.s<br />
jrrariain sperialcni (|nani ilbislris dorniinis mens<br />
Kdwardus, Dei «[racia re\ An(jlie. doniinns Hibei-<br />
iiie et dux Aqnitaniiie. fecit michi e\ sna libeiali-<br />
lale, donaiido el eoncedendo micbi et licredibtis<br />
meis allnm jnstieialnni parroeliio de Pissons, dio-<br />
eesis Vasiilensis, el eciam villaginm. terrilorinm ',<br />
sen alTarinin
W", KÔLES GASCONS. [A. R. \vii"-i a^it)'<br />
nostri, jus(ici:iiii ihili a (IdDiinu ri^gc Anj|lio illus-<br />
tri citi"! (laronani. scqiiens mandatiini recc|)imus :<br />
"Edwardris, etc.. dileclisel (idi'libiis suis R. Mal-<br />
ffleli fl sociis suis, saliilfin. Siguilicatuiii esl iioliis<br />
fpx parlo liiiiiiiniiiii iKislimiimde Beariidz ' etalio-<br />
-nirii lial)iliil(j)uiii de f.ahurdci (juod Aiiiatus de<br />
crSaulianliacn *, prrposilus iiosler Baione, iinposuit<br />
tTsii|irr pisres eorumdeiii luiininuiii de Bearridz<br />
tripios poilaiit .-iiiiid l'aionaiii vénales, et cciam su-<br />
rpei' qiiihiisdain aliis lioiiis cl reluis predirlonini<br />
irlialjilaloi uni (|uas emeiil '<br />
\el vendeul apud Baiu-<br />
Tnaiii, aliipia nova ]iedaj;ia scu cosliimas el inde-<br />
trbilas Hdvilales: uude xuhis luaiulainiis ul, voralo<br />
fdicio jirc|)osilo el audilis (pie piopoiieiilur hiiic<br />
ffiiide, iii(|iiiralis super preinissis siinimarie el de<br />
rrplaiio oiiininiodaiii veiilaleiii. cl emeiidelis (pie<br />
r in\enerilis eniendaiida; si ipir mtu iuveiierilis<br />
-diihia vel oliseiua , ea uoslio exaiiiiui releialis.<br />
-'Voliiniiiseeiamel luamlaiiius ul iiijuu!;alise\ parle<br />
ffiinslra liapilo noslni Laliurdi ne lidinines dicii loei<br />
ftde 15eaiTid/,. dnui ainpiis non depusueril (pierelain<br />
ftde ipsis, coiupellal l'uuiparere ad noslraui eiiriaiii<br />
tiie Laliiii'do. dinaule leuipoiv piseaciiinis lialiMia-<br />
riMii, euui ad piscarionein liujusniodi pi(i nuslro<br />
rrel siio eiiiiuiiodd ii|iorleal i])sos inlendere leiiipore<br />
rrsiipiadicld, quoi! per vos voluniiis specialius lei-<br />
iTiiiinari. Hoc aulciu non iiilendinius de illis de<br />
nipnhns liel (jneriuionia bajulo supradicto, el su-<br />
rrpei- inandald predicio l'acld prel'alo liajulo eisdeni<br />
- Iidiiiinilnis veslias palenles lilleias concedalis. I)a-<br />
"Iniii apud I.aduss ' piope (tidi-uii, .xvij'. die ( )clo-<br />
fl)i'is, auiid lefi-iii noslii .wj". •-<br />
• Aucloi'ilale i-njiis \inaluiu'' de Saubanliaih ci-<br />
lai'i fecinuis coi-aiii iiolii-. ipii iii l(>i-|o rjjiiliidirns<br />
jaiTus lîaione pei- \rnaldnin de Maiipas<br />
lÎKinil/: ( lia>M-s-l';^r(''liét'ti, iiri-. ot r. lîiijniiiM- ].<br />
'', suli|>ie-<br />
McnluiiiiK' suiis lit l'unue ^Aiiintiis ilo .Sa\iiiak- piicuii<br />
1rs ntaj^es (jiti -^e li\ rrrctil voloiitaii-cmi-iil ail roi (r\rai;on<br />
|ioiir iililLiiir la libellé de Chai'lc'i de Salenic (Hjiuer, a la<br />
dati' du 'jS nrlobi-c i-jSiS). Saulia(;nac (Hait un des i|uai'liers<br />
del'aiicipiinc couimiirie de Saiiil-Viiiceiil.aujourd'luiiaiiiiCifc<br />
à Dax (riiirnuicet, Les LiiiKkx et les l.umiais , I. I<br />
, p. iS.'i).<br />
' Ms.<br />
en„n,l.<br />
" l.e(leiii\ (liasses-l'vréiK'es, air. c;l (\ Oloriin).<br />
^ Ms. Aviiuuilitm.<br />
' Manpas (Ciers, .iri, Coudoui , r. Cazaiilion ).<br />
jidsiluin suuiii, coinpainil, el pars lioiuiuiini de<br />
Laburdo jiro se el, audilis rai/ionilius e.v iilraipie<br />
|iarle, nos inaudaviuius dirlo snlipreposilo ipiod<br />
euni predicio Ainalo delilieiarel el in crasliiuiui<br />
icspouderel consulle; ipio crasiiuo alia racione dic-<br />
lus preposilus se jinare neijuivil, uisi e\ cpiodain<br />
verlio in quodaiii pnvilejiio coiilenlo, videlicet<br />
(jiiod lioniiucs exirauei uoii vicuii '<br />
Baionr drlieliaiil<br />
Baione solveii' cosluuiaui. addens ipiod laiione<br />
dicti jirivilegii cuiisiliiuu douiiui re
[A. li. vvii' -ia8()]<br />
idem iloiiiiinis I.iiciis inandnvit (|nod ilr oiiinihus.<br />
e\ce|)tis imliiniiMitiri |)io])riis et piscilius in eoruni<br />
pinaciis piT ipsos |)iscali.s. proiil alias iisilatum<br />
lïii'ial, sipIvoii'IiI cosUimaiii; el ila p\ lune faclutn<br />
liiil. nisi iiiodii i|iiod \ malus l'aril |ii'i'dii'tam iiovi-<br />
lalcm. Iiivi'iiiimis eciam quiid de pdicis |)i(i|)rii><br />
in corum doiiiilms niitrilis, dniii ens ad pascoii-<br />
dum versus (Joos-a ' et versus Seniiaus ' duce-<br />
liaiil, el jler'UMi liuilo paslu sine nliqua venilirinne<br />
|>er Baionam reilurebani eus, non sdKelmnt p da-<br />
ginm seu rnslnmam. nisi lenipore is et eiiiji-<br />
bet vestrum ut eam observelis et l'acialis ai) aliis<br />
inviolabilité!' obseivari. In eu jus. etc. Dalum<br />
apud ('.onilomiuiii .wiiij". die \|(]'ili-. aiuio ni<br />
supra.<br />
\ 'l'V.K l'if) (Hotif de SnliHiaro''. domirelln. —<br />
' (Î008 |I,;uhIos. ;irr. Dax. r. Mnntfopl).<br />
* Sjiinl-M.ii-Iin-rlt'-S('ij[ti.TU\ (I,anrit).<br />
' M<br />
s. G'inonsatn ou Gottossnm.<br />
' l.e samedi .to oclohn^ ijSX.<br />
^ Srdeilh.ic ( tiaiitc-tifii-oniif, ;n-r. S.iiiit-GaïKlt'ii^ - c<br />
rejfaiO.<br />
ROLES GASCONS. h'il<br />
Mniil-<br />
' suevil<br />
llex casiellano Sununi l'ochi '<br />
l'I alus hajulis suis de<br />
(Jauia. saiulem. Scialis (piod manuru cl saisiiiam<br />
nostram positani per dilocliiui elericuui iioslruni<br />
Jnhaniieui di' Ueda . vel aliuiii de sue luaiidalo. in<br />
hrris. l'eudis, seu censibus, in ipiibus Otn de Se-<br />
diiliaco, domicelius, leriiani paileui |ier(ipere t<br />
lithM-aieineiit copiiM» du l'ùli^ ori|[iiiiii.<br />
' Voii- j)lus haut, i»" 973.<br />
' La<br />
Mve. rpii ne jpUc Pll cllbl dans rAdnnr, à lîayuniic.
l'iK ROLES GASCONS<br />
(leiel plscnii a Icslo Natalis Dornini iis(jiii' ad t'e^-<br />
liirii Nalivitalis heati Johannis Bapfislp, coiiccdimiis<br />
ipsi Ainaldo Giiillclmi et suis leriniiios, liriiilcs seii<br />
(lecos liiiJMsniodi : a viridarin dr Piiyana, e\ parti'<br />
iiiia dicii niiiiiiiiis. cl vinca dicta do Lesqiiiro, px<br />
altéra siipeiiiis, versus et us(|ue nassain, |)axeriaiii<br />
et piswiriaru piedictain; iulra ([uos queiiicumque<br />
piseaii pcnitus jimliiheiiius infra festa ])i'pdicta,<br />
scilicet a festo Natalis Doinirii usijue ad Nativitaleni<br />
heati Jnhannis Baptiste, dicio Araaldo (iuillelmi<br />
Vfl suis aut illis (pios ipsi vnlueriiil laiituni r\rep-<br />
lis: Imc ai-lo (piod dictiis Anialdiis (ludirhui l'I<br />
lieredes aul sui'cessnres sui liahi'aiil cl Icni'aiil per-<br />
petiiii de iiohis. hercdihiis ac. siicrcssdrilius imslris,<br />
iiassarii. pa\ci-iaiii si\i' piscanaui picdiclaiii cihii<br />
Icriiiirns, Inrnhiiiis cl deris predielis ae iunuil)Us<br />
pciliueiiciis çdiiuiidciii , siilvliis haut .<br />
M" :iK(|.<br />
l.a ilaise. alllii"iil d.' ;;aiiilio di' la (i,ii-onne.<br />
phi-i liiiii. h l'içi'i<br />
: -lii dicla earocliia l^'ale<br />
Vill'liei';i> liai el inii-li iialin iiin.i lia^liila. . . vorala \ i<br />
olh.<br />
Marie<br />
aiiiiafl.<br />
,
|A. P.. vvir-iaS(||<br />
Joi'danuiii ili' Insiila -fu cjiis |iiiiciiiat
'(:>(! ROLKS GASCONS<br />
suis pertiiieiiciis omniliiis. ^xi'cptii basliila l'Io-<br />
reiiclo', ciisfodiendarn i^t regendara a primo die<br />
Vlaii, anno Domiai .m° cc° ixw'. noiio. , ([uamdiii<br />
iiobis [ilacuei'il; ita qiiod do l'xitilius eoriiradem<br />
respoiideal receptori Agenneii-i lermiriis statutis,<br />
Ri quod senescallo nostro Vasconie ac ballivn nostro<br />
siiperiori parciura Leoraaiiiiie et coinitalusdc Gauro<br />
(!l di
|A. I5.\vir-i389]<br />
Leclorensi, l)allivias prcdiclas cum suis |jcrliiieiiciis<br />
nistiMlienilas pt rcgoridoiniuiii. per<br />
nianniii canrellai'ii noslri, venerabilis palris It,, iia-<br />
ibonieiisis et Wellensis episropi, lercia die nieiisis<br />
Maii. anno nt s'.<br />
l/|.î;i. liadulfus de Gorges ', ipii cuni lege nio-<br />
lanifacit in paitiliuscisinarinis, lialietpi'olei-tioneni<br />
legis ciini clausida, duialiiraiii ii.sipie ad feslum<br />
\atnlis llciiiiliii. l'ii'scnlibus. etc.<br />
1 'l.')'l. l'io l'clro lie (loncliis '. —<br />
Re\ sern'scalbs<br />
suis \ aspotiie et \geniiesii, judicibus, preposilis.<br />
bajubs. et aliis miiiistris suis in diclis lerris eonsli-<br />
liilis ad quiis, eti. , saluleni. Mandanuis vnbis d<br />
vestrnni euibl)et thiniler iiijuiigendu ul oiiines de-<br />
bitores (blecli noslri Pétri du (ionrbis, e.istelhiiii<br />
Sanrli \lararii<br />
' Voir plus haut, u' i^.^i).<br />
', coinpi-llalis per capcioneni et dis-<br />
' Du Ciini;»- lionne |ilu8icui'S exiMnpli's (!' le mot {i'ai;htw<br />
on vadium) employé dans le sens d'amendes.<br />
' .Mnntionno<br />
plnsiviirs fois dans le CalemUii' n/putriilrnllx.<br />
' Sansdonlp CoiHines-en-Honerirne (Aveyronl.<br />
' .'
45-2 RÔLES GASCONS.<br />
ni);: in suis honestis peticionibus oxliibeic, vobis lir-<br />
iiiiler injuiif>eiiil() mandamus quatimis, si i]iii vel<br />
(luis ex vesiris subditis ecclesiam vel cimiterimn in<br />
civitale vel dioeesi Vasalensi ausii leiiierario pre-<br />
sutiipsei'il violare, cl ad jussuin vel moiiicioneni<br />
ejusdem episcopi \el oflicialis siii reconciiiacioueii;<br />
suis sumptibus conleuipsLM'il vel disluieril ellica-<br />
ciler piocurare, ad ipsius episcopi vel suoniin re-<br />
ijuisicioueui violalores liujusiiKidi pei' caprionera<br />
bouoniu) suurniii vol alias, proul videiitis expe-<br />
dlri'. ciini de preiiiissis vobis ciare conslileril, ad<br />
pidciiiiinduiii cuni ell'octu recouciiiacioiieiu et sa-<br />
tislacieiidum ilauipuuui el iujuiiaiu passis, prout<br />
\obis subci-iiiil l'I jusliuii l'ueril, sine dlirii, ad nos rediiT vel niillei'P non cnjjanhu'. Sniier<br />
|A.H. wir-ioRf,]<br />
hiis auli'iQ uuus vesliuui alimn non ex])ectel. !)a-<br />
tuni (londomii. m l'esto Invencionis Sancte Cnic.is',<br />
auno. elc. -, i<br />
. . .<br />
16.) 8. Pra l'odrin cpiscofio. — Rex dileelis el<br />
lidelibus suis seuescallo Vascoaie, et omnibus ba<br />
julis et prepositis in diocesi Vasalensi et alibi con-<br />
stitulis, vel eorum loca tenenlibus, ad quos piesenles<br />
litière perveaerint. saluleni. Obtentu' venerabilis in<br />
Ciu'islo pali'is carissitni noslii Hii{;onis, Dei jjpac.ia<br />
episcopi Vasatensis, voli'Ules disccelos viros niagis-<br />
tros l'elrum de l'oiuarelo'. presbilerum , el Heivain<br />
de ( iruce ', clericuni ipsius episcopi , proseipii l'avore<br />
(ffacie specialis, vobis el veslnnn cuilibel lirniilei<br />
injuujjendo luandannis (pialirnis eosileni presby-<br />
leruni el clericuin in peisouis, bonis el juiibus<br />
eonimileui, el .specialilcr dictum presbilerum in<br />
ecciesia Saiicli Viucencii de Lynhano\ dicte dio-<br />
cesis. el in quadani capeilania in ecciesia Vasalensi<br />
et prelaluni clericum in ecclesiis beale Marie de<br />
Montinbae", Sancli Martini de (lorda' et Sancle<br />
Genune ' quas oplinere dicuntui'. virililer del'en-<br />
dalis, nec iu hiis conlra jnsticiam molestetis vel<br />
])erinillalis abaliqnibuscuin armis vel alias indebile<br />
molcstari, sel moleslatores, si (pii l'neiinl. débite<br />
conqicscalis el (piod rorisraclum lïieril lacialis ce-<br />
leriler, proni jushini l'ueril , oruendai-i, Supei- liiis<br />
autem umis ,iliuiu non expeclel . niaudalo, si (pioi!<br />
iu conli'avinni l'acluru eviilei'il. ucni obslaule. t)a-<br />
luin ul supra.<br />
mi:mi!i;. i a.<br />
l'ir^i). I')0 tthhale et ciiiiceiilii Griicie Ih't", Prc-<br />
iiioii^trdteiisi.s nrilliiii. Ailurciini.i diorriti.t. — llex<br />
' 1-e luarili. ;î m;ti i-iSi». ... . ,1 ;<br />
'<br />
' Ijricroiits<br />
. ,!'<br />
.<br />
M>. (Ihiniti. . ,|<br />
l'oraai»'/ (Lainli's, ;iir. Sjiiiil-Scvi'r. c. \iiioii).<br />
, cuiuiutuie de ."^aint-Sovci'.<br />
^ l,ij;nnii (Gironde, an*, l't
[A. li.xvii" 1-289]<br />
uiimihiis ;kI quos présentes littere pervcni'i-inl , sa-<br />
liilem. .\overili.s nos littenis clan' iiicnKiiii' Ali'onsi,<br />
roruilis Piolavii' et Thiilose, li';[i el iiisidci fi-cissc,<br />
(|iiai'uin lenor seqiiitur in luinr nioilurii :<br />
rrAlt'onsiis, lilins rejfis Flianciirnui , conics l'ic-<br />
lavie et Tholiise. nniviM'sis présentes lilleras ins-<br />
pecturis, saluteni in Domino'. Gupicntes ni cultns<br />
ilivinns, preserlini in rnonnsleriis que in uosti'o<br />
ronsisinni doniinio, in posteruni antjealur, nninni<br />
racinnis(pi(i(l nos. proreniedio anime nostic et karis-<br />
sinie nxoris noslro, Jolianne, comilisse, ac projje-<br />
niloruin nostrornm, necnon favore relijrionis. viris<br />
relijfinsis ahhali' el cnnventui (ïi'acie Dei. l're-<br />
monslralensisonliiiis, Admensisdyoeesis.ea que in<br />
teodis el relrofeodis nosiris nsque ad Icmpns pre-<br />
senlis coneessionis ah eisdeni, nnmine (franj[iarnm<br />
eisdem aMiali el ronvenlin nomiiie sni moiiaslerii<br />
subdilarnm, viilelieel de Lana, de Cialiijons'. de<br />
Sancli" \laeliarii)<br />
', de l'odio' el de Fl'onle Olain",<br />
A^ennensis dvoeesis. sunt lii-ile adipiisila ,<br />
ipianlnm<br />
ad nos perlinel, lilieraliler eonlirinannis: volenles<br />
el crincodenles qnnd Ipsi alihas el eonventns no-<br />
mine (jranjfiannn predirtainni et snreessores sni<br />
pr-edicla cnni nieliorarinnilins, si que per eoruni<br />
indnstriani arqnisieionilms predielis aerosserini<br />
leneani, possideant et explecteni irnperpeliium<br />
pneilice et qniete. e| (piod per ncis, lieie
w/l KOLES GASCOiNS<br />
Byfyoï're, pio am'nigiis vadioruiii siiorum pretwili<br />
temporis tPiiPamiir in centuiii el quadraginta duabiis<br />
libris el sex solidis el (juatuor ileiiariis rnorlano-<br />
l'um. vobis inanflamnsqiiatinus easdem in snlncione<br />
(|uinf;entarnni liliraïuni monete hui'degalensis. in<br />
qnihus nobis rncione assense' sive lirnie coinitatus<br />
ejnsdrm tenelnr. eidoni aliocelis el usqne ad rnn-<br />
(•uii'PnlPm qiiaiitilaleni in solnlinn rcripiatis, de<br />
l'fsidno |)i'('di((ariim qniMj;enlarnin lii)iaruiii vobis<br />
ab podeni senesi-ailo, ni conNentnni l'xiilil .<br />
facieiiles. Datuiii ul pro\iinn siqx'rins.<br />
SMiisfîori<br />
I '((>."?. Prii mcrcdlorihus l.iicniiix'. — Hex scnes-<br />
cailo sno Vasconie (|ni ])io ti'tn|)oift fneiil . casleUa-<br />
nis, prepositis, inajniiinis l'I omnibus aliis ballivis<br />
el Hiinislris snis in diicaUi Aqnitannie ad qnos prr-<br />
sontes 'itlere pei'viMit'rinl, salulcni. Volt'nli's dilcclis<br />
mercaloribns et faniiliaribiis nosiris Orlaiidinn et<br />
Hi-niir-o de l'odio. geniianis', ac Nicholaii Mingosi<br />
el (ialtrido Hioaidi , civilins et niercaloi'ibns Lnka-<br />
nis, de sncielnle liicai'dnrnni de laïka, ((ni de pre-<br />
ceplo nosiro el pro nosiris negoriis inorani IrahunI<br />
npnd IJuidegalain el in aliis parlibus dncaliis pre-<br />
dieli, graciam faceie specialein, voinnius el conce-<br />
(hiiuis (piDi! ipsi sen crleri socii sui de soiMi'Iale<br />
pi'edicla ad eonlribuendnni lallagiis. niiilnis. simi<br />
aliis aritonibns (piibnsciiiiHpie in civilale pieibela<br />
sen aliis civilalduis anl vdlis in dueatu nosiro pre-<br />
dirlo niMiinie ((niqjellanlnr. sel pocins ab linjns-<br />
niodi dcniandis lanipiain laniiliares bospiiii noslri<br />
sinl lilicri el ipiieli. (loncedimns eciam cisili'iii Or-<br />
tandino el Heni'iro ac aliis soc.iis snis piediclis (piod<br />
ipsi corain si'nescallo nosiro Vaseonie el conslabu-<br />
lario castri nosiri linrdegale (|ni pro tem|)ore fuerinl<br />
stenl jnri versus (|iioscumqiie de ducain picdiclo.<br />
el qnod corviin aliis jiidicihus sen miiiislris nosiris<br />
([niimscunupie in cansa alicpia non voceninr. Kl<br />
ideo vobis mandamns qnod eosdeni tiierratores,<br />
lioinines, rcs et inen-andisas snas niannlenealis.<br />
piolcgatis el specialiter deli'iidalis. in'c ipsos au!<br />
roi'ntii .ili(|neni conlra lin|Msiii(»ill eoni'i'ssidiiein<br />
Luci(u
lA. II. wic' I -(Hi)!<br />
iiiil ail uliis iiri|)
156 P.OLKS GASCO^S.<br />
l'oso et Al iialdiidcIGieliiet , sive lerruelccnsiis |)il>-<br />
(licliesseiilde Iciido veii'elrofeiidonostroiiol)ili, sivo<br />
nlias moverpiit de iiohis, ralos p1 firnins liahemiis et<br />
leuore presenciiiin conlii'iiininus uionaslerio el do-<br />
imii sepedicle, liabenda et lenenda perpeUio per<br />
j;raiigeriiim doimis predicle el successores ipsius,<br />
libère, pacifiée el quiele, salvo in aliisjiire nostro<br />
el (piolihet alieno. In cujas, etc. Datiini ut sii|)ra.<br />
I 'l()9. Pro lONSiilihiis cloitatis Leclomms. —<br />
Hex senescallo sno Agennensi . snlateni. K\ ])art('<br />
ronsnliiiii civilatis l.ectore fuit nobis conqiiercndo<br />
iiKinstralum ipiod, iicel ipsi toiisnles. noniine uni-<br />
versitalis civilatis precHcle. el ipsa iiniversitas, es-<br />
sent . aille coiistrueliiinem iiaslide de FInieiicia ' et<br />
posi . in possessidiie vel ipiasi niessagarie leiTariiiii<br />
el, biadiiruni ipie et ipias ci\es ipsius (•i\italis iia-<br />
benl ullia lluiiieii Geirii\ seii custodieiidi blada el<br />
terras easdeiii, (jeiiles régis ['"rancoinni. lempnie<br />
(pu) dicta liastida luit in iiiaiiu ipsius régis', et<br />
génies noslre, ])ost(piaiii luit in manu nostra. iiu-<br />
pedierunt et adhuc iiupediunt minus juste «pui-<br />
iiiinus ipsi consule.s et universitas dicta |)ossessioiie<br />
\el quasi uli pnssiut, i'nnsidil)us dicle iiaslide coii-<br />
liariuiii asserentibus. (,)iiare vnl)is romniillimus el<br />
inandanuis qiialiiius. associalis \obis iiiagislris I5er-<br />
iiardii de Sanclii bupo '<br />
et<br />
liernai-do de Gevda '<br />
vel<br />
alleiii edruiiideni , dicta iiies^ageria in iiianii bajuli<br />
iiostii de Leoiiiaiinia exislenle, (piaiii iu manu ij)sms<br />
durante causa liupismodi iliiximus pr()])ler predic-<br />
laiii discurdiaiii se(pieslraiidaiM de possessionc |)re-<br />
dicla, Micalis paililiiis prediclis, iiKpiiralis pleiiiiis<br />
\ei'ilatGni el, aiidilisracionibus liinc l't inde. diiiuin<br />
iiegocinm secunduni justiciam decidalis; nos eniiii<br />
super premissis vobis commillinius vices nostras,<br />
pieci|neiites siibditis nosiris ut vubis quoad pre-<br />
inissa pareani el inlendanl. Datum ul supra.<br />
' l''liaiiri' (IJcrs. .in-. Lcstoiire). Voir Curie-Nrimlin'^<br />
Kxsoi sur 1rs... Imstidn (i8H()), |i. !.")'!.<br />
• Le (irrs, i|iii passi- à Flcuiancc.<br />
CVst-a-tiirc ii\.'iiit t|ili' r \j^)udonuiim, ut supra.<br />
I 'l72. Pro ahhiile Coiidotmi'. — Rex dileclis et<br />
lidelibiis suis, senescalio et receplori Agennesii,<br />
salutem. Gum vobis per alias nostras litleras pa-<br />
tentes dedeiiinus in mandalis ul Olonein de l^eci-<br />
maniiia ', doiuinniii l'ieudi Marclionis, militeiii .<br />
et Guilleliuuni Raymundi dePinibus, domicelluui,<br />
' l*nys do Gaiii'C, tlp .Sos cl de Torrolm-ii. soiivt'iit luon-<br />
tioniK-s plus lianl.<br />
' Sur Arnauil-llcriiard de Pré'diac, vidr plus haut, u" kkiS<br />
'•I lo'ii.<br />
' Ai'iiaud-OUou<br />
.Saiiit-Clar ( licrs. arr. Lcclourc).<br />
de Loinajpio, ahbé de Coiuloin, laSC"-<br />
Kii,') {Otill. chrisl., I. II. col. (|Ci I.<br />
^ Voir |ilns liaul , ti" '.\i)-j.
[A.R.\vii'-i289]<br />
conipellerelis ad snlvondiim voliin. ipcf|)lni-i, (|iiiQ-<br />
gentas libras turonensiiiin in (|uil)us iiohis corani<br />
consilio nosiro nuifiîssi fiierant se triieri, ipsiquo<br />
miles et iloinicelliis ex oo nohis in prediclis (inin-<br />
genlis iibris leneanlnr qnod Nieholan le Gcas, in:-<br />
lili et ejns snciis, liuic noslris jusliciariis. pioinise-<br />
ritnt (jnod de (|uoilnni fine ({iieiii iidern jusliciurii<br />
fecerant cnrii quodam burgensi (londoniii, r.icioiie<br />
cujiisdnin e\cessiis |)enes ahhalein Condomii, par-<br />
cioniiiiuiii noslrum in jurisdictionc at jusliciatu<br />
ejiisdem loci, nos reddcrenl liberos cl inmunes,<br />
prout hoc roi-ain nostro consilio snnt coidessi , vobis<br />
reccplori nostro, niandamus ([ualinus, exactis pre-<br />
dictis quinjjentis libris a predictis milite et domi-<br />
cello, quas' ad querimoniani prefati abiialis de<br />
porrione predicli (iiiis ipsmn contingente con(|ue-<br />
l'entis levari et exigi voluinus ab cisdem , oasdeni<br />
(piiiigenlas libras memorato abbati sine diOicultatc<br />
ac dilarione (piacntnipie tradalis et restiliiatis, re-<br />
cepta super lioc sullicientis quictacionis littei'a ab<br />
eoilem. Datuni ut supra.<br />
\'l~'À. l'ro ii'/i'c. —<br />
llex dilecto et lideli sno<br />
rlerico Jobaniii de lieda el deputatis ab eo, salu-<br />
lem. Maiidatnus vobis lirtniter injuniyentes (juatiruis<br />
aliqueni pro liiis (pie nnbis deliPulur racioiie Ju-<br />
deoruni seu bona empla per aiicpios a debitoribns<br />
piedicloniTii Jiideoruni non capiatis, nisi |ii'ius ipsis<br />
emploribns auditis. si cinistiani sint vel alias pos-<br />
sessorcs; admittatis eciam debitores ipsorum Judeo-<br />
runi ad probandiini id (piod solverunt ipsis Judeis<br />
per papvios ipsorum Judeorucn captos cum ipsi<br />
Judei capti liierint, \el testes non snspectos lideliter<br />
examinandos. prout jus et consuetudo recpn'ril; nec<br />
ad solveuduni ea (pie dei)enlur dictis Judeis, nisi<br />
contracta fuerint a deceni annis cilra, alicpieni<br />
conipellatis. Item, si iuveniatis qnod Judei sint<br />
obligali ali(piibus de snbditis noslris, salisl'aciatis<br />
eisdeni qualemis eoruni peiruliuni ([iiod habiiiinns<br />
exlendit, nisi fuerint négligentes repetendo cuim<br />
ipsi Judei capli fuerint, vel sit aliud racionabile<br />
qnod obsislat. Hiu'sus, si sint aliijui nol)is oliligali<br />
racionc sepedicloi-iiiii Jiid(>cinim ipii sjuteciani aliis<br />
' \ls. ffuns.<br />
RÔLES I, isi;o\s. 11.<br />
,<br />
iOLES GASCONS.<br />
I fuerunl<br />
! nuper<br />
I<br />
1 Idem<br />
1 lelmi<br />
' quos,<br />
I<br />
I<br />
!<br />
i<br />
obligali (|U()iiiiii bona non siillicianl nobis et ipsis,<br />
volumus esse contenti de hoc (jiiod nos conlingat<br />
do bonis ipsorum debitoruni, secuiiduiii soliduiii<br />
el librani, et hoc d(î gracia speciali. Datuiii ut<br />
supra.<br />
l'iT'l. l'ro ]l nltero de lli>i>toii'. — lîcx (imiii-<br />
bus ad qnos. etc.. salutem. Sciatis (|uiid coiices-<br />
simus dileelo et lideli nostro Wallero de lloplou<br />
custodiam omiiiuiii terraniin el tenenieiildnim (pie<br />
Matildis, quondain domine de Weiniiiir,<br />
uxoris ipsius Walteri, (jne siiiit in iiianu<br />
iioslra racioiie niorlis dicte Matildis, hai)t'ndain<br />
us(jne ad iegitiinani etatem heredis (leliinclc su]ira-<br />
dicle. lu cujus, etc. Daluin ajnid Lavardacuni, .vj".<br />
die Mail.<br />
l 'i/T). (învdo Ferre, ipii ciuii rege, etc., Iialiel<br />
lilleras n^gis de proleclione (lur.ituras usipu; ad les-<br />
luiii iNatalis Doniiiii . cum<br />
clausnlis rVoluiiins, elc.,<br />
l'resenlibus. etc.- Teste rege ul su])ra.<br />
(îuydo lialiet lilleras ivgis di! geiierali at-<br />
tornainenlo sub noininibns Jidiaiiiiis Baciiiii et Wil-<br />
de Hrede, diiraliiras ut siqua, cum claiisiila<br />
rrl'resenlibiis, etc.-. T. li. ut suiira.<br />
I'l7(i. l'ro Orhindini) dn Pndio rt sociis suis,<br />
mercat(>iibu
hr^s liUl.ES (iASCONS.<br />
hujiisinoili (huiipmiin incuireift, recepit iiiiitiio<br />
dictam pccuiiie quautitatem ab Orlandiiio et Heu-<br />
l'ico de l'odio, fratribus, civibus et niercaloribiis<br />
Lueauensiliiis, de societate Ricardoriim , prn se et<br />
sociis suis; qui fralres, sicut idem P. recogiiovit,<br />
eandeni pecimie quanlitalem , ul dicto P. succuj--<br />
rerent, ab aliis creditoribus ad custiiiiienta recepe-<br />
rant ad memorati P. requisicionem et preces. Re-<br />
cognoxil itaque et confessus est coram nnbis dictus<br />
prociirator, nomine suo et patris sui predicti, se<br />
debere |)redictis inercatoribus et eoriini sociis pre-<br />
die(a tria iniUa libraruiii liirus liibus<br />
nnbbns blirarnni liii'onensiuni (bcins priicnralor.<br />
noniiae suo et pieibcli palris sui, ex cerla sciencia<br />
obli|;avil , Iradidit i;t concessil dictis uiercaloribus<br />
pi'da!;Mirn s(!ii cosluiiiani pcrlinenleni ad eosdeni<br />
P. el patieiii suuni in villa i\c Mujfonio, Vasalensis<br />
dyocesis, cnin onniibus pertiiieuciis suis lani per<br />
aquam (piain |ier mare, et |)eda nommé directement {crcatiiiit) par le Pape, le<br />
.S mai laXy (Jones. Salisbiirij, p. 17(1).
[A. lî. \vir'-i-28()]<br />
eiindem decanatiim speclanlibus indiirat. T. li. apiul<br />
Lavardaciiin. .viij. dif^ Mail.<br />
I'l78. Pro Peirode Geipivillu' . —<br />
lîcx seiiescalld<br />
suo Vasconic qui pro (einpore l'uerit vel ejiis locuin<br />
tcnonti. saluti'iii.Quia inlplleximus qiiod Aiiianeviis<br />
(le Lt" Bret tciietui- Pclro de (Icrivilla, inilili. in<br />
diiobiis mlibiis iibris inonete burde(faleiisis , soi-<br />
voiidis eidem Peiro ad cerlos lermiims quatuor an-<br />
iiorum super hoc sibi dalos, vol)is inandanuis {|Uod,<br />
siprel'aUis Atuaneus ad aliqiiem Icrmiiuini defeceril<br />
iii soiurione predicta, vos in defectuni sui predic-<br />
tuin Amanevum per caprionom bonornni suoruni,<br />
pront jusluni lueril, conqjellalis ad preiliclaiii pc-<br />
cunie suniinam dicio l'etro suis (erminis persol-<br />
veiidain, pniul idem l'elrus dicluin Amanc\uni ad<br />
iior tiMicri rariiinabiiilerdoceri' p(ili'ri( corain vnbis.<br />
Dalu[n a|)Md (iondalli juxta l.evborni.iin . .w. ilie<br />
Maii.<br />
MilMIIII. I 1 .<br />
I'i79. Pro iiKi/fisIro Jiei/iiimulo de Talei/zinte' et<br />
Giiillelmo Arnaldi'. — lîc\ omnibus ad ipios pré-<br />
sentes lillere |>erv(iierinl , saliitoiii. Sciatis quod<br />
pro laudai)iii servicio n()i)is duiluni |)reslilo per<br />
niajjislruin Haynnindum de Talaizone. canonicuni<br />
quondani, et Guillelrnuui Ainaldi, l'ralretn snurn.<br />
civeni \ asatenseni, et ea |irecipMC lacione quia<br />
idem Guiileimus Arnaldi ad nostram requisicionem<br />
se obsidem [)()snil in Arrajfonia pro bberaiione<br />
karissinii consaujfuinei nostri KaroH. Dci gracia<br />
Jbcrosolimitani et Siciiie' rejfis, acquisiciones per<br />
diclos fratri's siniul vel di\isim l'aetas el op(entas<br />
lituloemprionis, pennutacionis. veialio(piorinn(|uc<br />
' Pierre<br />
de Jninvillc , lils aine de (ieolîroy, sire de \ aucim-<br />
leiirs, ((iii est souvent cilé dans nos llùtex ; il épousa Jeajine<br />
lie la Marche et mourut en i aga . ( Delaborde , Les Seigneur» de<br />
JninviUc, p. aa6, et voir plu* liaul, n° 'i5-, note.)<br />
' Talcyson. nom que i>orta Bernos (Uironde. arr. ei c.<br />
Bazas) jus(pt'au xv' siècle. tUii qu:irliur de la romniuiie con-<br />
serve encore cette (U'nomination.T? ((). Ueiliy, Uixtnire de Ha-<br />
Cfl.
.f)0<br />
ciiiM, suIj sigillu quo uliimir iii Anglia, ni acce-<br />
|)iiinis, ail ecdesiam supi'adictani presenlavit. quaiii<br />
quidem preseiitacioiiem de persona dicti lioberli<br />
sic f'aclani scieiiter et expresse revocamus; propler<br />
quod vobis mandaraus qualinus prefalura magis-<br />
tniin Hugonem juxta prcsenlaeionem pei- nos sibi<br />
fartani ad |)reiliclani ecclesiam adniiltalis et ipsiiin<br />
personaiii instilualis in eadeni. In cujus, etc. Dalum<br />
apnd (londorniiini, ([uarlo die Maii, etc.<br />
'F18I. Pro ciihcopo Ldcloreiisi. — \\e\ senes-<br />
caliis snis Vasconie et Agenncsii, salntem. Sciatis<br />
quod nos reccpiiiius innlno et récépissé conlitemui'<br />
a veneiabili paire d inoG., Uei gracia Lactorensi<br />
episcopo', mille libras bnrdegalensis nionete |)ro<br />
agendis nostris expedieiidis. reniniciantes excep-<br />
cioni non iiiniicrale peccnnie, doli l'I in factuni,<br />
pro (piihiis solvcndisobligainiis sibi speciaiiter red-<br />
dilus, exitus,et provenlus l>alli\ianiin noslrarnni<br />
(le I .aciora , Sn[mm]i Podii , Fllorencie , cl tocius co-<br />
MiilaUis lie Gaura, necnon Sossii et Terrabranesii'";<br />
quos rcdditus, exilas et proventus v
[A.R.wir-iaSgJ<br />
— Wes. tliesaurario Agenncnsi, salulem. P. deBur-<br />
(Ipfjfala, l)ajulus nosler Condomii, iiobis humiliter<br />
su[)plicavit (piod ipse in asspiisa pivs^iilis aniii<br />
([iiam fccit de dirta l)allivia jjraviter daiiipiiKicalus<br />
cxistit, tuiii proplpr occupacioiiem qiiani circa ne-<br />
{focia nnstia ipsiini siiliirc (iporluit, leiiipiiic
.62 ROLES GASCONS.<br />
[A.R.\vii'-i-28f)|<br />
ténor', prout in quodam instmniento piiblico con-<br />
tinelur, seqiiitur sub hac forma :<br />
irNoveriiil uiiiverei hoc |)reseiis instruinenluin<br />
publiciini ins[)eclui'i ijnod, cuni divers! Iractalus<br />
habiti luissenl, ut ibi dictum extitit, inter génies<br />
iiluslris doiiiiiii régis .Anglie, doniiiii Hibernie et<br />
diicis Aqiiitannir, ex parte una, et iiobilem viruin<br />
doiiiin
AG'i ROLES CiASCONS. fA.li. 28r)]<br />
modo jii'rliiifihiiiil. 3 | ]<br />
Item, luit' aclum et expresse<br />
convi'iUum qiioil allodia et ;ilie possessiones que<br />
non suut (le leodo predicti doniiiii Jordatii sint<br />
conimiiiiia , sive sinl de feodo dicti doniini régis<br />
sive allerius cujuscumque, ciiiii aniea predicta in-<br />
currimenta essent dicti domiui Jordani , sccuiidiim<br />
eonsuetudinem diocesis Agennensis, quia erant de<br />
jtii'isdictione et justicialii dicli castri, ut ii)i dictum<br />
exiilil iiiler partes. Dictus vero tanien dominus<br />
Jordaniis (eneliitnr et ejus sueeessores dare domiuo<br />
régi leodalariuiii, (pii ])ro prediclis feodis incursis<br />
faciat dicte iloniino régi et ejus successoriiius de-<br />
veria dei_)ila et eriain consuela. [ k ] Item , fuit actuin<br />
et expresse convenluin inlei' dictas partes quod mo-<br />
Jendina et molendinaria, ((ue suut vei esse poteruul<br />
in dicte lldniiiie Baysie vel alibi infra dictes ter-<br />
minus . ilein pedagiiim tani per terrani quam per<br />
aquani, tpnid diclns dominus Jordanus hahet vel<br />
habeie débet infra diclos termines, enniia sinl<br />
comnmnia et |)er médium dividantur. |<br />
h\ Item, fuit<br />
actum inler dictas partes soleinpniter et cenventum<br />
ipied territnriuni (juod est in (;a|)ile jiontis de La-<br />
vardace, in que diclns donnons rex liabet mernni<br />
et niixlum inqierium, sit et remaneat proprium<br />
dicto doniiuo régi el ejus successoribus; ita lanien<br />
quod justicia alla et bassa dicti loci perpcluo excer-<br />
ceatur in dicta basiida per bajulum dicte bastide<br />
pro dicto doiuiue rege, et ipiod seuqîei- sit de bnl-<br />
livia dicte bastide, iiec ibideui pessit aliqua nova<br />
bastida eililicari son construi in futui'uni. [ (i] Item,<br />
luit actuMi quiid locus douiini Otonis de Leomannia<br />
vocains de Maie Leene" et caslnun de Flalgaroliis ',<br />
cum jiei'tinenciis eorumdeni lecorurn et parrochia<br />
de Cazalu , quatenus est extra iuris
\.li.\\ii'-i-î8((l li()l,i:S GASCONS. 'ifiô<br />
l;iri iiiliiisciipld, \icp ot noinine (lirli (loiiiiiii régis<br />
ri'ii|iirii(i cl snliMii|>nili'r s(i|)iil;inli . cininin cl siii-<br />
j;iil;i sii|ii"i(lict;i Iciicre. ser\;iift cl C(iiii|)lcrc. cl iiuii<br />
coiilra l'accic vcl venin! |M'r se noc pci- iDlcr|)()si(niii<br />
spii iiilerpositas persoiiatn vel peisoiias, de juic vel<br />
(le tacto, aiii|iio lenipore, iillo iniiilo, suit oiiini<br />
l'enmiciarioiiis jjciiere el eaiilela. \\o.\ llciii , luit<br />
actiiiîi iiiler fliclas parles (piod de prediclis liaiil<br />
iliio |)ul>li !i(inl, n^ i i6t.<br />
' .Siiint-liciii<br />
' Serres;<br />
Voir plus haut, n ' *>->i el 1)7.1.<br />
(Landes).<br />
l'oiil^lre Saint-SyiM|iboiieii ( (iii'oiidi' . an-. Iiiiz,ns 1.<br />
le Dirtionmrn' tl'-s Vonte» iniliqiio jiliisieurs lora-<br />
lités do ce nom entre lesquelles il est ilillieile de rlioisir.<br />
" Piiiidft.is I T;irii-el-(i iroiine, .-irr. (laslelsarriisiii . e. I<br />
raoïit 1.<br />
''<br />
'<br />
Iiaj;iièi-es-de-lli];i)iie.<br />
Voir plus ]i;ml . n' 77».<br />
Il y a au moins quatre pal(li^sls du iiiuii de >aiiit-tier<br />
d.ius lo diorèse de liorileaiu<br />
" I.e ins. ajoute »/»//.<br />
IlOLES I.ISCONS.<br />
raiiiji, piiMicd iiiilai'io Icitc \f|ciiiieiisis. salulcni.<br />
Oiuiiiiani |pci-| recordiini niajjisln li. Ffalni. clerici<br />
nosli-i, peiccpiiiiiisi|iiod Joi'daiiiis de liisiila . miles,<br />
dnniiiuis Monlis (iiialliai'di , Iradidil eidciii iiiaifi-ilro<br />
lîcriiai-do cpiodilaiii |iidili
AlUi ROLES GASCONS.<br />
Otiioiiciii ili' ( irandissoiio , niiliteiu , ;ic rclii|.<br />
-<br />
[A. li.xvir-iaSg]<br />
eraeia episfi)|)ii l'orUieiisi, doiiiino Gerardo, Dei<br />
Jjraeia episeopo Sab)iieiisi.<br />
Pretbi/lrri cm-iliiin/fs. — Item domino Petro, Dei<br />
gracia tiluli sanoli Marci presbjtero cardinaii, do-<br />
mino Hugoui, Dei gracia tiluli sancte Sabine, do-<br />
mino Malhco , Dei gracia liluli saiicli Laurencii<br />
in Daiuaso, presbyteris cardinalibus.<br />
Meinorandiini ipiod non srribiliir liie cardinali<br />
(pu est legalus 111 Fraiieia '.<br />
Diaeoiii citril/iiiili'.t. — llem domino Mallieo. j)ei<br />
gracia sanele Marie in Poilien. domino Jaeobo,<br />
Dei gracia sancti; Marie in Via lata, domino Peiro,<br />
Dei gracia sandi lùislaeliii. domino Benedielo, Dei<br />
[fracia sancll Nicliolai in carcere 'ruiliano. domino<br />
Neajudio. Dei gracia sancli \diiaiii. diaeonis' car-<br />
dinaliliiis.<br />
\ll91. lii'iii Sirilic i-l veifiiie. — llem scriliilur<br />
domino Karolo, Dei gracia régi Jérusalem el Si-<br />
cilie, diicalus' \pnlie el principaliis Gapiie. prin-<br />
cipi Acliaye. \ndf>gavie. Provincie el Fl'orcalipierii<br />
cdinili, de credencia pro pelicioiiiliiis ciirie romane<br />
sibi rinelandis.<br />
llem eidem re'gi per lilleras de credencia siipcr<br />
([iiibnsdam responsionibus laciendis eidem de arli-<br />
culis (pios ' diclus re\ Sicilie |irius scripserat regi<br />
nostro, super (piilms juins nullum daliiiu luit res-<br />
pOIISIIIH.<br />
I V.18. llem domine Marie, Dei gr;içia regine<br />
.lernsalem el Sicdie, de eriMleiieia.<br />
I 'l!)'.t. llem seribilnr islis snliscriplis singulis<br />
per lilteras de credi'iicia. videlicet :<br />
domino<br />
I!. '.<br />
arcliiepiscopo liavennateiisi , domino l'.\ arcliiepi-<br />
scopo VIonlis liegalis, magislro iierardo de \eapoli ,<br />
domino (iiiillelmo. marcliiimi Monlislerrali , ma-<br />
gislro Jolianni l.e Moviiue. \ icecancellario doniiiii<br />
pape, magislm Viigelo. doinini pa|)e nolario.<br />
' .Icaii (_:ii"l(l. ..iniiiiii|.|piclir .111 lilir il
[A.li. 198.1 R0I>1-:S (iASCONS. 'i(i7<br />
MKMltlî. 1 O.<br />
I.")()(). l'rn licrtratiitii , majore<br />
iircliiiliiicoiio'<br />
Affriiiieiisl. — lit'\ ililcclo l'I lidf^li siio [iiiiMi Siiiicti<br />
(laprisii Ajfeniiriisis*. saliiloni. (l;iiis;iiii .ippi'lla-<br />
cionis ad nos. ut diciliir, iiiliT|)Osi(ain [icr Elyaiii<br />
Calveti cl (Miillolnuini Oltonis, noiiiiiii- procuratorio<br />
mulloniMi parochiaiioriiin erclrsiaiuni Saiicte F(i-<br />
dis ' cl de Latiro piope l'oyoliiini' cl Saïu-ti Pctri<br />
de CiasaïKiva' ac Sancle Coliiinbc ', ac cciam île<br />
Mallo'. dioccsis Vjft'iiiiciisis. a qiiadaiii dclinillva<br />
sciilciii-ia ('oiilra ipsos lala pro dilrclo cl lideli iios-<br />
tro licrlrando, iiiajiirc arcliidiacoiio Ajfemioiisi.<br />
|)er W. de (ianipniiia, sciipsealliiin iinsliiiin Ajfen-<br />
iiensciii.disfrccioiii \cslic ('uiiiniitliiiiiisaudicrKlarii<br />
et tiiic dcliilo li'i'riiiiiaii).<br />
' Saint-Caprois-cIc-Llicrm i<br />
r. i^uyinirut).<br />
' SaiiUc-Foy (<br />
l'cniie).<br />
Lnl-ct-LiartMiiio . arr. Aj;eii.<br />
l.ot-rl-(iari)iitit' . an-, VilloiiiMivL'->,ur-l,i»l, r.<br />
^ I.auric prôîï Piijols ( c. \'ill)-iiciivtt|.<br />
Coifliicuvf le. Saiiile-j.ivradi^ (.<br />
' Sainlc-dolomlii» {ihid.f.<br />
' .Mail . rommunc (1
|(38 liOI.ES (JASCONS. \. li. \VM -l-l8, elc. Datuiri ni s'.<br />
iriOCi. De jiidlortiitiie. — liadNl|ilnis de Bloxac,<br />
raunniciis calliedralis ecelesie Sancli Andrée Bni-<br />
(le;;aieiisis. Iiahel lilleras rej;is di' pnilecliiine in dii-<br />
calu A(juitannie per trienniuni dnialuias. T. \\. ni<br />
suj)ra.<br />
I.")07. Pki l'cirii (le Lu (inil'\ — lie\ universis<br />
el sin;;Mlis lidelihns. justiciariis, \ li-ei-nniilibns et<br />
celei'is rniinstiis suis ad (pios pi-eseiltes |lil(erej<br />
pecvi'Mei'iiit, saluleni. Maiidanius \ol)is lirniiter in-<br />
junj;end(( ni l'etiinn de l^a Grida, dileetuni el li-<br />
delein iiicrciliirern el
A. 11. wii' I TfStj]<br />
I<br />
(liclissirio irii|)('(limt'rito(|ii()CUiiii|ii M'stii iiiil ;illo-<br />
riiis cujusctimque. Et idcirco vohis et vcstriiiii ciii-<br />
lihel liiiiiiUn- iiijunaurai'iuin. coMsIitMiMUis cl<br />
' Ms.<br />
(iitpfHlari.<br />
Voir plus liaiit , n ij.'i.).<br />
' Saiiil-Marniii! ( (Jiromli').<br />
IIOLKS GASCONS.<br />
iirilniaMius Itei'Mai'diMii de (laiiipi<br />
'if.'.)<br />
1(1 (iisliiiheii-<br />
(bnn. ex parle dieti doniini rcjris. cuncos^ inouete<br />
pi'cdiele ad rnslodicMiliMii billioMcui, ne exiralialin-<br />
de lerca prciiicti domini reilla nostra pre-<br />
senlibus sunt appcnsa. Dalum et actuin apud C.ou-<br />
ilominm , die \ eneris post l'eslum Pasciie Domini.<br />
amio ejusiliMM .m .rc'.isxx'. noiio'.-<br />
Qiias conslilurioncMi et ordinaiioiieni latas el<br />
jjralas liabciMUs cl teiuire presencium, ipianidiu<br />
nnbis placiiei'il. approbanms. Dalum ul supia.<br />
I,")!;'). l'ni coiixiililiii-i ri iiiiirersiliiti' Ixislulif<br />
Viiinnr. — liex ommbns ad ipios. etc., salulcm.<br />
Sriatis ipind rcuiillimiis cl ipiilamus riiusulibns<br />
el imivcrsitali bastide \iaMuc supra Haysiam '<br />
dias<br />
reiitnm libras Morlanoruiu in ipnbus dirli cousiilcs<br />
cl iniixcrsilas nobis dandis lucraiil pci' dilciiiiiii cl<br />
liilelcui elcricMm iiosUum. iiiaijisIruMi liiiiirtMiii île<br />
Sancio (Jiniiluiii, ul dirilur, ciiiidcMipiiali . |>rii en<br />
ipna appellacioiii'ui ipiam a ipioilam cjusilciii lua-<br />
jfistri prerepti) .seu interloipiloria ad nos vcl cu-<br />
rinm nosli'am iulcrposueranl . ul dirilur. non luc-<br />
laiit deliili) Iciupore aul alias Icj'itiuH! proscruli:<br />
ipiaui rcmissionem el «[uilarionem liieimus, liuiii<br />
laiMcii pareant ordinacioni l'acte per quosdam de<br />
roiisilio nostro super rlaiisura cujusdam itiiieris<br />
ipiod aperucraul per lei'ias el \ineas ipiorinuilam<br />
iiiimiriMMi ilII(I .l.s-.s-«/'''HS w e\ iiMimliMs<br />
|iliis iiaul, n '<br />
Ms. i.llt tlOK.<br />
lia.'), liaii.<br />
!,' M'ridredi i.*) avril i-^Hi).<br />
' Viaiiric. -iiij' la lîac-f. Vnir jilii^ liaiil . n i 'i>)'i.<br />
I.avarriai- ( l.(it-cl-(;ai'iiiiMi'. arr. Ni'i-ar ).
'i70 ROLES GASCOiNS.<br />
ad (jiios, elc. . saliilrm. Voleiiles venei'abili palii<br />
Aniano, episcopo «le S.iuclo Assapho', o|)tentu ili-<br />
leclioiiis qiiam erga personam siiam geiiimis, gra-<br />
ciani lacère specialeiu, coucessiiiius, (juaiituiii in<br />
uobis est, prn nobis et beredibus iiosliis, eidem<br />
episcopo et suceessoribiis suis ecelesiepredicle(|iiod<br />
ipsideceteio iitanturetgaiideanl. pacilii'eel quiète,<br />
eisdeni juribuR , bbertatibus et possessioiiibus et cou-<br />
snetudinil)us diu opientis, quibus ideui episcopus<br />
el piedecessores sui episfopi ejusdeui loci usi etga-<br />
visi i'uerant lenipnribus retinactis. In cujus, elc.<br />
T. li. apud Hnibelaii". .\. die No\eud)rls, anno re-<br />
gni iiosiri (piinto'.<br />
Rex omnibus ad quos, etc., saluteiii. Voleules<br />
venerabiii patri A., episcopo de Sancto Assapho,<br />
graclani lacère specialem . concessiiniis ei , pro no-<br />
bis et beiedibus nosiris, (piud ipse, cuni sibi li-<br />
buei'it, libeie possil suuni «mkKtc leslaiiienlMiii ,<br />
innndanle-. vobis oTunibus el singnHs et lirriiilei- in-<br />
jungenles (pjod executores leslamenli ejusdeni e|)i-<br />
scopi, cuni i|)suin conligerit expirare, minime iin-<br />
pedialis (jnominus lestamentum bujusniodi débile<br />
execncioni vaieant deinan(bue. juxta ordinacioueni<br />
episcopi supcadicli. In cnjns, elc. T. li. apud Bur-<br />
degalam, .x\ j'. die Maii.<br />
hjl.'). l'ro ri'iiv, (le iiii'ptiaito lie liilfiiliKiiiiririd'<br />
— liex preposilii de Inlerduoniaiia ipii nnnc esl<br />
vel ipii piii lerupore liicril, sabileni. Mandanius<br />
vobis liriuiter iniiuigendo (jualinus incpiisicioiiem<br />
i'acl.ini per dilecUuu et lidc'Ieiii noslruni (iiiil-<br />
lelnncni de \lonle lîevelli , iniiilem, preposituiii<br />
de Intenluoinaria. super via pubiica sen ilinere<br />
que vel ipiod dicebalur esse seu esse debere in<br />
palude de C.atnplana'^ ', in loco vuigai'iter appel-<br />
latu Atlicualnllia , prout in lilleris sigillo dicti<br />
' Anian<br />
SchouaH, tivc^qrie dt- Satiil-Asajili , i-ii G.iiirs.<br />
I !>5-i-ji|:i.<br />
' lihiuidiari, cimilr' cl,. Klint, l'ii (iallos.<br />
' Lp<br />
lu iKJxeiuhrp i-.!77, la 5' '<br />
aum'^' ilii r(''i;iii' iriMlciiianl i<br />
ayant rommemi' le -ut iiiimmiiIhc la^d. I.o roi \eMait de<br />
uiettnî lin à la piTiniiTc j;iu'nn di- dalles ( Panli . Iicscliiilik<br />
vim Knaland, I. IV, p. as ).<br />
'<br />
' r,amblanes-er,-\|eyna(((;ininde,aiv.<br />
l'uhlié dans les \rcliivvx histmhiiir.t de la tiirnmlf . I. N ,<br />
liorileanx.c.CreOM).<br />
.<br />
[A.R. XVir-128l)|<br />
Guillelmi sigillatis \idebilis eonlineri, lacialis in-<br />
violabililei' et sicul juslutn Iik rit observari. Daluni<br />
ut supra.<br />
litlli. Pt(i ll(n/miiiiilo Gini/riili. — Piex consla-<br />
buiario suo Rurdegale ac coilectori seu collectini-<br />
bus custunie Burdegaie qui nune sunt et pro leni-<br />
poi'efuerint,saluteni. Inspeximus(juandam litteiam<br />
quam fieri lecimus Petro Gauliidi, civi Burdegaie.<br />
autequam suscepimus legiii gubcrnacnla ,<br />
nor sequitur sub biis verbis :<br />
cnjus té-<br />
•E.. illusliis régis Anglie priniogenilus, ilileclis<br />
et lidelibus suis (Juillelnio Gaugerii' et niagistio<br />
Guillehno de Gerama, i-ecrp(oribus siaccarii sui<br />
Burdegaie, salntem. Quia teneniur dilecto nostm<br />
Petro Gauli'idi, civi Burdegaie, in (jnadragiiila el<br />
duabus libi'is sierlingoruni , pro vinis emplis ali<br />
eodem ad opns noslruni, (jnas dndnni ei assigna-<br />
vimns ad predicluni scaccarinni noslruni nec eidem<br />
adbuc sunlsolule, vobis mandanius, lirmilerinjun-<br />
genles, cpiatinus eidem Peiro vel ejuscerlo nnncio<br />
bas lilleras deferenti, (piamcicius poteritis, predic-<br />
tam pecuniam persolvalis; qua quidem pecunia<br />
plene persolula, présentes lilleras pênes vos reti-<br />
nealis in teslirnoniuin solncionis predii'te. El \obis<br />
in compoto vesiroallocabnntnr. Dalinn iinrdegale.<br />
.wvj. die l)ecend)ris, anno regni dornini régis, pa-<br />
ins noslii. .\l\ j<br />
"". 1<br />
El (juoinani ignoramus Miruni dicla suinnia pe-<br />
cnnie vel aii(|ua jiars ejns luerit persolula. vobis,<br />
dicio conslabniariii . niandanins ut, diligenter in-<br />
speclis cornpnlis dicii (inillelnù Gaugerii elalioruin<br />
conslabularioruni posl euni et alias, vos inlornn'tis<br />
desolucione predicla; qnarn si l'aclam fuisse non in-<br />
venerilis in Info \el ui parle, solvalis liayinundo<br />
(ianl'ridi, lilio el liei-edi dicti Peiri, ([uicquid so-<br />
luluni non invenerilis de debilo anledieto. El vobis<br />
(juod solveritis in coiujiolo vestro precipinuis allo-<br />
cari. lilleras ])rimas el bas pênes vos i-etinenles.<br />
Daluin ut supra.<br />
l.jlT. Pioiegi', (le aiiliiiis iii {/jcum'uin. — Re\<br />
Voir le snpplément au lonie 1" i]fs llùlex irascim , |>. i'.x\<br />
Le ->fl décenihre i -ilii.<br />
.
[\. li. \vir-ia89l KOI.ES G<br />
omnibus Kdelibiis et subditis suis lu iluriilu \(|ui-<br />
tiuuiip cimiinoranlibus, saluteiu. Sriatis (|ui)(i coiii-<br />
iiiisimiis (liioclis niistris lîcrnanio Fl'abri . Ilcvinuiido<br />
(le Saiicl.i (jciiibeiia de Lariaco'. Joliaiiiii de Vi-<br />
viero" el Willeiuo île eadeni, fiairi suo, saliuas<br />
Mcislras Ajfeiniesii iMitii omnibus libiMtalibus.consue-<br />
tudiuibus el pertinenciis ad (hctas saliuas pi'rliueu-<br />
libus, sicut ascensalores earumdein leuere cousue-<br />
viTunl , ruslodii'ndas et rejjendas a feslo l'i'ulecostes<br />
aiiuo Domiiii .m", ce". Iwx. Qouo, us(|uo ad ijuatuoi'<br />
niuios proximo scqueiites plenarie complelos, nisi<br />
ali(|ua cerla de causa ipsas prius duxeriuuis rovo-<br />
candas; ila (juod de exilibus earumdeiu respnudeant<br />
receplori nostro Ajfennesii termiuis stalulis, (|ui-<br />
cuuupu» pro tempère fueril , e( ipiod seuescallis<br />
nosti'is \ asconie el Afferuiesii ac dicfo receplori<br />
sinl in omnibus obedienlcs, respondentes el iiiten-<br />
denles. Ouare vobis onmibus el sinjjulis i|uoruni<br />
interesl mandatuiis qualimis diclos Iteinai-dum.<br />
lieMinmdum .<br />
Jobamu'iu<br />
cl Willebimm dictis sa-<br />
linis l'i eiu-uiu pci'liiicticiis libei'e uli. l'i'ui pennil-<br />
lalis, non impcdieiilcs i-osdeiu vel. i[uaiilum in<br />
vobis est, impediri peruiiltenles (junniinus in pre-<br />
missis rommodum nosti'um el suum proliciuim<br />
jusie poterint exj)iertare. T. H. apncl Lcvliuiuiam<br />
die \seencionis Dojiiini .<br />
lois. Pro [{ogi'rn dv liixulii, clerlcn le/fis. —<br />
Itoliertus, abbas de Hvda juxla Wynicmiam ', reco-<br />
ffnovit se di'bere Hojero dr Insida', cicrico rejfis,<br />
•tl-J. lin[,KS GASCONS. |A. K.\vir-i-j«()|<br />
oirinibiis priilus liiiuiiiiilius suis ilii Melac iiiloi' duo iliiiii. M'i-iiiidMiii loros el coiisiietiiflines Biiicli'jjali'<br />
maria, snlulcni. Maiidaiiuis vol)is (jiioil, cuni Rus<br />
taillis ili' Solio, rpi|uisitns roiam iiuliis el consilio<br />
jiosini ([iiiil juiis liahci-Pl in sorvicio noslro, ali-<br />
i|iio(l wanaiiluni inile non luilieat, (Ip c('(ero l'i iii<br />
imlld silis iiilfiidciiles, sel solummodo iioljis i|)sis<br />
vol senescallo iiiisiro Vasconie. Teste me ijiso a])ud<br />
Iku'degalam i|iiart() die Flebruarii, aiiiio regni iiosiri<br />
vicesimo s
[A. H. wii" i-sHf)! r.(ii.i:s (; \s(,()\s.<br />
l'sl scieiuluiii i|imkI ims ckIini IIiiiIiihi ri suis lic-<br />
icdilius ;ic siu'ccssoiiIhis (hiiiiiis l'I roiii-i'iliiiiiis '.<br />
|ii'rl ilii' ijiia \ iiiili'iiiialiiliii' m<br />
\iiira sii|)railii'la. Sii^)i'i' i|iiiliiis iiiiiiiil)lis l'I siiif|iilis<br />
ilii'liis lliiiliniis iilijif'avlt sr i-l siiiis l'I iiiiiiiia liiiiia<br />
sua iiiiiliilia i-l iiiiiioliilia . |iri'si'iiria rl luliiia. l'il prii<br />
liiis iiiiiiilliiis iiHS li'iii'iiiiii' l'I |iroiiiilliiiiiis l'iili-iii<br />
lliiiliilK l'I SUIS l'ssi' lii mus iliHii unis l'I jinilaii' lu ma m<br />
l'I liriiiaiii |ii'i'|)i'liiii rii'lalis i|iiaiii ilimiiiiii. sajvis<br />
III iiiiiiiiliiis niisli'js ijimiiiiMs l'I jnrilms sM|ii>niis im-<br />
miiialis rl aliis iIi'M'iiis i|iii' ilimiiiiiis lialii'l cl lia-<br />
liiTc ilciicl m siii> Iciiilii cl ^a^sallll scciiihIiiiii Ioids<br />
cl (•imsiicliiiliiics Itiinli'jjalc: Imi' cvrcpln ijihhI iIiiIiis<br />
IIihIiiiiis lier siii ilclicnl lier |iiili'i'iiiil aliriii alii iil-<br />
Iciiijiirc Icddiiiii sii|irailirliiiii . iicc ilii |iiiiici'c ai'-<br />
l'asatiini iicc siiliai-i'asaliiiiiiiiiii iiia{iin rçiisii. cciaiii<br />
siilisporla . iici' rai'ci'c(|iiH'(|iiuiii aluni |iri>|ilcr ijikmI<br />
MUS \cl niislii M'iiilas niisli'as cl iliiMiiiiia aiiiillcrc-<br />
iiiiis^. lier |iii'a imslia iiiiiiiii valcaiil in liilii ciiaiii<br />
M'I in parle. In cnjus, f[r. Daliiiii a|iiiil Oimilak<br />
pixia l.c\ liiiiniaiii . w. ilic Mail.<br />
l. >:}.). l'in {iiiiililii l^illijwnii . Iiiiiriisi Huiili'-<br />
giilf'. — lic\ imiiiilms ail ipiiis. cir., saliilcni.<br />
Scialis. elc.. scriiiiiliiNi loros cl rimsneliiiiines liiir-<br />
ilejjalc. .Arnaiilii l'ellipaini . I)iirj|cnsi iiuslro lïiir-<br />
ili'ijalc. -.iii-ipie licrcdilms c| snccpssorilins ipiilms-<br />
i-iiinipic. Iiilarn iliaiii lenaiii cl ni'iiiiis rnin Ini'o in<br />
(pio siliil cl iiiincrsis pci'lineiiriis ciiriiniilciii ipie<br />
siilil in ImcNla imslia. inlcr lier ipiml iliMilil illaiii<br />
' Ms. Kt M-iriiillt'ii ijm.it iin-i i- itt'iii H'ilhio l'I xttijt lit'fffhhttx<br />
fli: sttccfS^orihitx ttaimix '! r iirriliniif: riilriii Ihfil l'O fl Mtis.<br />
.Ms. «iTii.<br />
^ Ms. ildinilli.rt mnit.<br />
* Publié llail> Ips it-rhirrit litithir.lh hl (iiotnh' . (. \ . p. »i7.<br />
RÔLES l.lSi:ilXS. — II.<br />
j canilcNi<br />
i .lanilii<br />
'(73<br />
Icrraiii cl mciiiiis a leiiilo hiispini Saiirli<br />
Itiirilcealc, i'\ iiiia parle, et leirain Tliimie<br />
lair\l. e\ allera. proiil iliiral, cl |)roleii!liliir ali ili-<br />
iiere M'Iei'i île l.iiii|imin iisipie ail lier (le ISaa , |iri)<br />
iliiiilms ileiiariis de sporl;i, ele., luic exeeplo, elr.,<br />
de M'i'liii ad m'iIiiiim ni supra. Daliiiii ni supra.<br />
i.iili. l'id /(',
Tcrriii. It:i (|M(i(l (licliirii IriioiiiiMiliiiii iviiuirir:it \im--<br />
sus HadaCol (|uo(l dividit li-m'iiienla ilc l.i FNiia l'I<br />
Montspssnr pI de la (lafria. cl di' dicla niinba ifcli'<br />
iis(|m' ad niPlain de Mcilcriis cl de lîr-iiiiiki'l iii ili-<br />
nere monachali : cl iillra dcrcus |in'dicl(>s scii nirlas<br />
>pi'sirs Badal'dl. sil de jurisdictioiic dicli caslri<br />
de Badalol, ila (|iii)d hajiiliis srii idiisiilcs dirlp lias-<br />
lidi' de Moleriis ullr-a |ii-edi(las iin'las mtsus lîa-<br />
ilalid jiinsdicliDiii'iii ali({irairi imii cxccrccaiil : nci'<br />
idem (iasio vcl surccssnri's siii iiilia |pri'di(lns di'i-cds<br />
MTSiis Molei'ias v[i'i' \risa ali(|iiaiii iiiiMsdiclioiieiii<br />
l'M'cireanl , un- diclr |iar'li'S si'ii adimiri'iii ini|)i'-<br />
diaiil \el |ii'i'liii'l)i'iil (|ii(iiriiiiii~' pi'iMlicla iiinsdiclni<br />
r'\ri'rcoi'i valeal. iil SM|)rniis ol cviin'ssiiMi. Kl csl<br />
si'iriidiiiii i|iiiiil jM'i' islam i'iiiii{m>sii'|i>iii'iii iiidliiiii<br />
lie! |)ri'JMillciuiii ' dicld (iasidiii de li'i'iis cl li'ddis<br />
suis cl di'vci'iis; si (|iias |<br />
\cl<br />
ijiic |<br />
lialical<br />
HOl,KS GASCONS. |A.K. xvn'--i-38ql<br />
iiilfa<br />
drcdiclds dcccds i\r Mdicilis. piciic i'cs|idiidcalill'<br />
cldcni : cl Mi'c \cisa. si alii{ii.'i dcvcna scii Icdda<br />
Icncaiiliir iiilra [ircdirlds dcccds de liailalcil ,i dn-<br />
iiiiiid iidsli'd i-i'ijc. iiiilliiiii |ir.'|iiiliniiiii Cl liai; cl.<br />
Iii'iidS(Mirc |)dssiiil cl dclicajii|t, illa latiicii par's iii-<br />
li'a ciiJMs ilcccds ali(]iia licl iiiiiiiia m-\ Molcnna<br />
aliciii. iiiidcciiiii(|ilc Cdiuiiicicns liicnt \cl illc de<br />
i|iid fiel
[A. l'i. \vii^-fjS()| UOI.KS (iVSCONS.<br />
\cl salteiii extra looiliini iMi'iiKualuiii . m'I snhiiii in<br />
(liclci loco (le BlDj^oiiin M'I in li'iido i|isii. Iiiliilx-iiiiis<br />
eciam ne (|iiiis in (licto Iiis i-iintiiiiie<br />
jaceiil Mentes, scii vesles cdlidie porlaliiles. \el ler-<br />
liiineiila i|niliii^ li'rras e\i'iiliiiil el miiiiii jianein lii-<br />
rrailliir, aill i-nain l>i>\i-s aialules alii|iialeiiiis |ii-<br />
jpiurelis. i|iiaiiidiii iiciinnie-. |ii||iii)i'aiidi alla linna<br />
haliiierinl per ijiie ri>in|)i'.*. Pro lioiiiiiiihiis ilr l'.iiiiiniio ' ribuxiiilv<br />
riislvi<br />
Coiiiildlis' III- ilr diilitriiir'. liex dileclis el lide-<br />
lilms suis senescallo \|jeiinei)si el receplnri red-<br />
dilnnin sniinnii in eisderii. saliilrni. \oliis roiiiniil-<br />
I iinuset niandainnslirniilei' ininnf}eniin iit ad |>ai'les<br />
de (lavrano el hastideC.asIri (ioiiiitalis ardetîmeiia<br />
(| naiiiriciiis|)olerilis|)er-i)iia Hier a llendeii tes. vocal is<br />
coiisillilids iliclarniii iiaslliiilariiin el eciani liaslida-<br />
rii m l'Trani| iiej \ ille '<br />
el liaslri Viniiriisii' \el lut de<br />
il lis i|uol >iderinte\|iedire, etaiiditis>iiiiiiiiarieet de<br />
piano rarionihiis liinc inde |ii'o|)(inendis s(i|ier liinila-<br />
cioiie jiirisdiclionis el jii'-licialiis ciijiisliliel l>a>lirln-<br />
riiiii i()sariini. dislinoiialisel cerlis leriiiiiiisac liniili-<br />
liiis dividalis jiirisdicli'ineni el inslii'l'iliiin i|isariiiii .<br />
|>ronl ina;;is lionori iioslro ac coiniiiodo et iilililali<br />
eoriiindeni locornin videinil e\|irdire: el (|uic(|iiid<br />
super hoc ordinaverinl lacialis lirniiler observari,<br />
ita ipioil consulesel liahilatores predicii linihiis per<br />
vos slaintis siiil omniiio coolenli, transj|redientes<br />
' l'iiys (aiic. aichiiliiicoiK'* (lu Oiieyi-aii où lui roii-'lniili;<br />
la l>u>lido> in exiiTceinla jiirisdiclioiie l'I jnslicialii<br />
in Idio vel in parle' laliler piinientes ([iiod sil ailler<br />
in exi'inpiiini. Ilaliiin ni snpra.<br />
I.MÎd. Dr jiiisi'iiliinniii'. — Willelnnis de la<br />
lla\e". clericns rejjis, lialiel lilteras rejjis de pie-<br />
senlarione ad ecclesiani de lionret', varaiitein et ad<br />
doiiacioiieni rej;is spectaiileui racioiic ciistodio lie-<br />
ledis el leriariiin cpie luenint Tlioini^ de ('.lare in<br />
manu rejfis exisleiilis. El dirijjiiiitiii' lillere e|iisciipii<br />
Lvniericensi '. In cnjiis. etc. T. ut supra.<br />
I.");)!. hf iiiiilvrliiiiie. — liojjeius le Maiesclial<br />
de iNeweiif lialiel lilleias lejjis di; |)riilO(lioiie<br />
siinplices. viij.' ilansiila. In iiijiis, l'Ic. T. ul Mijira.<br />
I:))l:2. /')" iiiiiiiislrn \\ iillrin ili- l'oilfnit° iirlliliiiriii.<br />
— Ma|;islir \\ alleriis de l'oiillreil, peliipa-<br />
lialiel caitain rej;i> de illis tri{;inla sadoniluis<br />
de terra, cuin loco in ipio >iinl el nmversis |)erli-<br />
neuciis eiirnmdein. ipn- ^iiiil in loiesla rejjis in loco<br />
vnlj'ariler appellalo a la l.aj'une. proiit diiranl el<br />
pi'olendiinlur in !iiii|>uiii a \ia jiulilica per ipiain<br />
ilnr de l.i'iiidian apiid liaslidaiii de l'aa . (pie esl ex<br />
iino c;ipile. nsipiead Inciiin appellalnin Miinljpant ,<br />
ipind l'vi e\ alio capiti-, pro duobiis deiiariis de<br />
spolia, elc. ni supra; lioc exceplo ipiod rex vnll<br />
ipioil diclii- \\ alleni-. Iialii-al , ul)icuiii((iio in dicio<br />
loco ilnxeiil eli;;endiiiii, diinidiain >ailoiieiii de<br />
lerra ad liiciendnin. elc. pro Irilius deiiariis aiiiini<br />
lensiis: el »ic de M'iho ad veiliiini iillciins. siciil<br />
in caria iiia'.<br />
I :)',i'.\. l'if) iiiiiirr.tiliili' ville (If Cfiiiiln/mn. — Ilex<br />
oiiiiiilius présentes lilleias ins|)ecliiris, saluteiii.<br />
(aiiii lioinines el iiiiiversilas ville de Comlomio seu<br />
'<br />
\l.s, iti faretiniilii jm imtirli'/ni' . jn-'^tifiit st'U t'ili ni<br />
l^niila I sir 1.<br />
'<br />
l'Iwsitiirs loi.s iiiPiiliiinrii' ,lan^ 11' ('.iilni^liir (^jiulnitmlU.<br />
Itiiîirall\, coinl'' di' Claf. Irlandi;.<br />
'Jcrald . n\r(|Ui' de l.iliulii I. , l v^-l-l .'iol<br />
Nc\MMit. l'Diiitc do (jlouce>l('r.<br />
' l'omlVi>l 011 l'oiilcfrail . coiiilo d'York.<br />
I.u i-arlii dr l'Klat-Major marque Mon|;raiid sur uim'<br />
roiil'- (jui l'-lit! I.i'ojjiian à Sarci|jnaii el à Villena\c-d'flrnnii.<br />
' Voir [tlu-^ 'i;iiil .11 5'»<br />
1<br />
'i.<br />
tio.<br />
.
i7(l liOLKS (i \S(; sii-<br />
|ier |ireniissis ((iiii|)iisiciii scii Iransaclio ndei-\ene-<br />
l'il. iHiiiii'rn |ienaMi \el l'rrii'iiilanj ijnaMi i.iniinevel<br />
(iceasKiiic (licli liirisl'acli iiii-iiri'rrinil \el nicni rci'c<br />
|i(iliiei'Ulll . si'ii luiliis a|j(|iiali'iiiis li'nrn jm-scnl. In<br />
rn|ns, clc.<br />
l.iM'l. I'l(j llci/iiniiiili) i'siinii |iriini) '. i|niii(|na);inla lihras nio-<br />
iielr linrdejfalensis. de cpidins idrni lle\ niniidiis<br />
iri'i'jiil \i. I. /'/(; llcilnmilii il' \iiitii' . —<br />
I<br />
\. li. wn- i'>8i|<br />
l!e\ ddeelo<br />
siiii l'elro de la )je\e. IjalliMi sno de (iousse", sa-<br />
liileiM. (iniu nos dileclo el iideli nosli'o J'uM'Irando<br />
d' \rnor. niilili , (pii lilis dlel)iis doMiiiiii et i|ni-dani<br />
l)ona sna p(>i' eoniliuslioneni easn toilnilo aiuLSil ,<br />
e\ fjiucia speciali dedecinins septiiaeiiila iilii'as<br />
tnorlaiioi-nni, voMs niandanins. lliinili'riiijiin;;eiido<br />
suli pena cpiaiiL iiieuirere poleslis, id île diila<br />
surnina peiiinie solvatis prelato Bei'liaiido de e\ili-<br />
liiis ballive vesli-e in leslo OioniuMi Saucloriini<br />
pro\iiiio tiUnro tiijjinla el ipiiiiipie iibras moneir<br />
|>i'i'ilicli': el , eiini eas sdii solvei'itis. illas pi'ecipi-<br />
IIIMS voIms ni M'slro nnnpolo ,illoi-:ii-|. In enpis. ele.<br />
Daliiiii lit supra.<br />
i.)olJ. l'io (irriiiil/iicdiiii 1^1 ilclliiiiifiisi . —<br />
lii'N<br />
seiieseallo .\j;eniiesii . saliileni. Viihis inandaniiis<br />
ipialiniis iiei'iiiii'dinn de lio\ndianii. aiilndiariimi<br />
l'ei'delliaiii'nsi m erclesia Aiivilana. m suis jnslis<br />
piissi'ssionilius. pi'oiil pislniii liieril . dereiidatis,<br />
doiiios. laiiidiani el oiiiin;i lioiia ipsiiis ali iiipinis<br />
el iiiaiiileslis violi'iieiis iiieliiloniiiius ilereiideiiies.<br />
Daiiins eiiini iinuiilius suliilihs iiuslris teiiore pre-<br />
.seiirnnn ni nianilalis ni ni prcinissis el ni luis ipii'<br />
ad piennssa pei'liiii'iil miIiis pari'anl l'I nileiidanl.<br />
llafnin ni snpra.<br />
i j-j7. l'id l'Ji/ii i.iirpiiiliii II . rire Itiii-ili'iriilc. —<br />
liex casiellauo suii de Itlaiikeloiil<br />
'. ipii iiiini: l'sl el<br />
ipii pro leuipore luenl. salnlnu. Maudaiiins \oliis<br />
ipialiiins dilei'linu niiliis l'Jvain ( iai'peiitaru . nveiii<br />
l!urdej;ale, m possessioiie lei'i'aiUMi siiai'lini el alio-<br />
l'iini lieiioinin ipii' lialirl iii leii'ilorio de Blaiike-<br />
liii'il a (iinidiaidu de Tiraiin '. doiuierllo. ri ali aliis<br />
personis (piiliiisniiiiipie . luannleiiealis, prole!|alis<br />
l't deleudalis: non iidei-enles ei seu. (piaiiluiu lu<br />
Miliis esl . pej'inillalis iiilern nipii-iain, inolesliain ,<br />
' -\nioii<br />
( Ijaiules, an'. Siiinl-Sever). ,: '<br />
Housse ( Laiiili's, aiT. !)a\, i-. MonUorri,<br />
1,1' l'ardaillaii , iiit ilt-^ \\\\Aih /.n'l. . , ,
A. I{. wir '«9l<br />
(laiii|)iiiiiii, inipediriR'iituni uliquod simi fji'aviiiiien:<br />
cl,, si quid eis rorisl'aclmn l'aeril, id oidcni sine di-<br />
lacioiiis iticoiiiinodo icirrijfi l'aciatis. In ciiius. de.<br />
Dalinii iil snpi'ii.<br />
l.'j^lS. l'ro lifinavdti (!:• l)tini"/ort\ doiiiiœllo. —<br />
ItiA onnitliusad i|iiiis. de. . salnlein. iNoveritis ijnod<br />
Boiiuiidds de Diirnelord, doniicollns. lecil nobis<br />
liuina iaclo de Diiiiis .<br />
Afjernicnsis dioix'sis. qnod siriiililcr IcncI a noliis:<br />
.sol\iU|iu' iiiaî;isli(i (inillcliiindc l.iida. ciislodi jf.ir-<br />
dcinlic riostrc. nniiiii par cvriilecaniin alliariini<br />
(le sjioi'la pi'o casti'o et pcrlineiiriis siipiailiclis. et<br />
qnincpiaji^inla si)lidi)S ariialdonsiiim pi'o Iticlo de<br />
Dnuis pi'cdiclii de arjq)lo; fpias ryrolecas el (juin-<br />
quaj;;inUi solidos dirliis Beinardus. lier'odiî.s el siir-<br />
cehsorcssni iioliis. lici'eddmscl siiccess
i78 HOI.ES GASCONS.<br />
ctiilios (lo (|uiluispcl Lava-<br />
/.ano diic(>iilas Iriginla fl iioveiii libras. (juinqiip<br />
solidns el iiniim fleiiariiiiii ini>rla]iniui)i, in perpa-<br />
racidiii'iii omniiiiii vadidrnin et d
[A.li. \vii"-ia89]<br />
adiliscatis suiiiiiiarie et du (ilaiio unuiiiiuHiiiiii Ncii-<br />
taleiii, el, si iiiveneritis ita osso, rfiducatis eosdcMU<br />
in posscssinno et seisiiia qiiibiis cranl lciii](ore spn-<br />
tiarioiiis prt'dicte, salvo iii oiiiiiil»us aliis jure nos-<br />
tro. ita (|iiod dicii pupilli in suis jurilins iii),i scn-<br />
rinnt lesioiieni. Daliim apud (iomlal. .wiiij. dir Mali.<br />
1346. Pro preceptoii- domorum inilick l'empli de<br />
('oorli'. — Kex omnibus ad ((nos. etc., salutcm.<br />
Si'iatis (jiind dili-clo iiobis in Oliiislu liatri Vilaii do<br />
(laii|K'niiu. prect'pldi'i doiiioiuin iiiilicic l'empli<br />
dcddortz l't de Konlaslavnll^ diocesis Vasatensis,<br />
el l'jnsdcin pivci'ptoiis opieiilu, demns et lenoie presencinm eoniii'iiinnnis<br />
sive sint de foudo vel letiolendo nosli'O; salvo in<br />
aliis jure noslio et (|nolili 1 alieno. lidiiljcinns au-<br />
tein âeiieseallo . caslellanis. preposilis. Iiajidis. el<br />
alii< minisiris nostiis ducaln-i \ipiilaiiiiii' pei' pee-<br />
.senles ni' ilirluin prereploii'm m'I ejns snecessores<br />
' C . c, (fl'i);iiuls).<br />
'<br />
t)oii)i.'sUiiii(r^l.nlcrni-.<br />
.leaii 11. Iliidit , siiri-e.sscnr de Foiili)uivs. i|iii iiiniinil In<br />
- mai i!87. (Bl.iiirhpl. Ilinloiir tt,- riMi(i/r dr y.-lt. il,' lu<br />
l'.nnritniie , daniî le ItuU. dr lu i>oi\ mchcnl. rt liUtur. dr ht l'Jm-<br />
iriilr.l. I\. 1X87. |). !()- et 17«. I.a niilicpdcla Calliii rhi ixl.<br />
1. II. roi. ii»'i5. ost en-nuée, t<br />
' iiai-ilenac . (u-iciiré à nii-ciieiiiiii futre T.ilenc'- *! i.ih-<br />
illj;nan. dans ia l)aidiriie di- llordeaiix; ri. ptiis li.-nit .<br />
Il" KiK'i cl 10X3.<br />
' N illiMiavcHl'Onion ((il lir . .nv. Ilordi'.iin . ••. l'.'"ii.:).<br />
,
FM R(ii,i;s (1 vsr.oNS.<br />
sinii cfiMSimfiiiinpi iinsti'i Knroli, Dci jjTjiciii .li'i-liu-<br />
s.-ili'niiljnii rt Siiilic' rogis, vnlenles t'avori' proso(|ui<br />
speciyli. silii. hi/reililms et siiccp'^snribiis suis cnn-<br />
ci^diiiius |)t'i' pri'scnles i|ii(i(l (loniiiiii illnrii, i[ii;iiii<br />
idem \ni;il(lMs eim>lrii\it in sulo, donin srii phicea<br />
(|iii' luil i[iiiiii(la!ii IV'di Anili-nnis, cixis l!iH'nrdi'.p;dr iisijur ail vninni niar'is spii<br />
lliiininis nnsli-i (lirundi'. cn parlr iiiia, i-l dninnin<br />
(lUf linl, iilini liavnnnidi \ndi'(inis. niini' uidinis<br />
tralfnni niiiinriirn. i'\ allr.i, ev-<br />
rarn, el .Inlianni de \i\pi'iis, civi \i. l'rn \niiililn Ciinllrhiii \i/in litière<br />
perveiM'niil .<br />
salnlcMi.<br />
^1 ''<br />
.Scialis ipiod. allcnilcnles<br />
jiravilaleni peisiim' dilcrli cl lidchs noslii \rii'ildi<br />
(inillclini \viiii>rici, ci\is ISnrdecale. cl ijrala sci-<br />
vicia al) ipso dniliini preslila, silii, ipianliiiii |iiis-<br />
snnins, liiixiiiins lenore prcscnciinii de s|ic(iali<br />
fjracia coiiccdendmii (piod |)iissil m riirns noslris sen<br />
' Vciir<br />
'<br />
"<br />
]>lils Ii.iiit, ri luH.'! ri i.^'lS.<br />
Serait-ce La lïnliaii, «tënrinrul silué deviial la ;*ran(tfl<br />
pur le (leSaiiilo-Croi\7) ( Droinii . Ilin-dfiitu- vrrs i/iôo , p. i »'• i?<br />
' Ci.<br />
les n"' 1 .")i -. iâ;U|.<br />
\c'ir n" I y.U).<br />
Le m--, aioiile t /.
A. i;. \\ii''-i-j89]<br />
ROLES GASi;ONS. '18I<br />
seiii'sralli iiiisli'i \
^•8-2 ROLES GASCONS<br />
recepli contra statuluni nuslruni el iiiliiliiciunein<br />
siiain in baslida noslra de Belreg-ard '. Unde voMs<br />
niandaniiis nt si , vocalis diftis lioininihiis serundnrn<br />
slaluliim predictuiu, ipsos sic lijjios cl (juestalcs<br />
dieli Eiie inveneiitis, ipsos eicialis a bastida pre-<br />
dicla. Datum ul supra.<br />
1558. Pro (rriiwiviinlo di; (jlHisscn/is . —<br />
Maii-<br />
diilinn est eidcm senescalio i(ni ninic csl vcl pru<br />
Icinpore fucrit,(piod (irincwarduin de (lliassciijfs,<br />
cliiinicelluiu, in posscs-.ionc scisine Imnurnni suo-<br />
nnn que juste fenct et possidcl in presculi nianu-<br />
Iciical, prolcgat et defendal , nec perniillal ipsuni<br />
in possessione ipsoruinbonnnnn in(icbile niolcslari.<br />
D.ilnni ul supra.<br />
1 .)r)9. l'rii riritiilr lliiiniir. — l!e\ dileclis l'I<br />
fidelibiis sui .Inbanni t\f Avcrin;;.. senescailo sno<br />
(bicalus A(|nllaiuiic, cl Hujjoni de lii-ok. '. cnslnili<br />
sue civilatis liaione, sahileni. (Iwnt popnlns cuin<br />
munis civilatis noslrc prcdicle propler condjus-<br />
liniKw, exactiones cl arnissiones naviuiii inulinni<br />
vc\alns existai, et dcc.diidcmpnacionc^ pcr nosinnn<br />
arbitriinn l'acta cpiscopo ISaion^nsi cl ei-rlcsic ciiu-<br />
tra ciiniininuarn dicte ville di' iliial>ii-< pai'libns cl<br />
ani|ilius Ineril salisl'aclnni , vnluniu-- cl vobis inan-<br />
(liurius (pind a I |)rcscns in coinpnlsioni? rcsidui.<br />
dnnec cognituni Incrit (jiiaiiluni soiuliun sil dr<br />
condi'nipnaciime prcdicla el cpianlnin dei)ealnr cl a<br />
quibus. oninini) ci'sselis, cl dictnin |)opnluin siq)er<br />
sohicionc dieli residiii ininnrie cninpeilalis. donec<br />
a n(diis aiind rccepcrilis in inandalis. I']l \tci- licii<br />
precipirnus. non obslaiile alicpio inandalo pri- pro-<br />
'' cuivitorein dieli episcopi super- lioc pcr circuMiven-<br />
cioneni ciplcnlo. Dalniii ni snpia.<br />
' lieaurfff;ird-f'l-lîas,sac ( l)oi'(lo;;ii'- . an'. lier|;-*îi'ai- . c. Vil-<br />
liitiililui'd). Voir la cliarlp de couluiiics donné*^ à lîeaiirofjard<br />
(Wi' Kdoiiard I" (noi. laS(i), dans io fonds l'ériijord ( liild.<br />
liai.), vol. 5i, fol. 7.} el >>>,. i;i'. linll. dr- In xnc lii.il. ri<br />
iirchrul. du Périuind, I. III (iS7l)),p. itig.<br />
5 Chassens (Dordo|;nc, c. Saiiit-Vslier).<br />
'<br />
l'Iii'iieur.'i fois mentionné dans h' Ciihndur 11/ jialriit mils.<br />
Il li;;iiri> à l'année iaS7-i'j8iS daii~ la lisio di's inaii-p> di'<br />
r.ajuline puliliéi! à la lin du 1. Ili de- Ijiiilfs liixlm-iijiies »«;<br />
/(( vilk' dr llnii'inilc.<br />
' Ms.<br />
pro prnntraktr.<br />
-<br />
[.\. P..\vn°-ia8()]<br />
1560. Pro n'
(\.r.. wii" laSpj<br />
ri[biis] fxitiiiini ciisliinjc sur Hiinli'ijiiii' i[iii |)iii<br />
l
'l.S'i MOI. ES (;as(;()Ns.<br />
(Iiii'iiiii lie liiika Liunlr^iili', ^,ilii(i'iri. Iiiliiiiiivil nu-<br />
liis Giialhardus ili^ (lassaiicln .<br />
(IomuccIIiis, liliiis et<br />
liei'es Raynuiiuli Willi'liiii ilc (lassaiiiio, (jiiod ,<br />
cura nos tf^iieremui' (licin |ialn sim iri ir\aa(iT sims diidiirn Iccil in sei-<br />
vicio noslri), [)rout pei' noslias palenles lilteras silii<br />
super hoc l'aclas lenipore doiriiiii H. reois. palris<br />
imslri. [il(>Mnis noljis constal . dicto |)alri suo, dinii<br />
vi\il, vel ij)si (iiialliardo posInKidiim non esl de<br />
dicte df'hilo in aliipio salislacliiMi. ()iiocii-ca \oliis<br />
iiijunjfiiiiiis rt inaiidaiiins ipialiinis. i-cic|ilis a dicio<br />
(iiialliardo dictis iiosii-is lilteris leslilicanlibus cl c-<br />
liilnin niiledictinii , salislaiiatis silii celiTiler di'<br />
l'iiileiM. lit nos [leciniiani illani,cmn oani siilverilis,<br />
vdliis in compote veslro prei-ipimiis allocaii pec<br />
présentes. Dalnm apnd Coudai jn^la lievliiii'niarii .<br />
.\\vi|. di-' Mail.<br />
I.')(i(i. l'ro Diilii l.iili . Iiiti-i-iisi (.iiiiiltiiiin , (le<br />
pi'i i/iiiHiciiijii- iiKiiils. — lii'\ seiicscallis, casiellains,<br />
jMajoriliiis, pi'epositis, hapdis. el oiondiiis aliis nu-<br />
nislcis ri lidriihns suis dncaliis Aipiilainni', saln-<br />
leiii. (Jnia coiistal iinliis pec nispeciionem cnjiisdanr<br />
uisliiiiiienti srnpli manu I'. liaipirUi. comiiiiumis<br />
noiarii (;)7. l'ro (iltliiilr ri coiireiilu eccli'sic (le Foule Wil<br />
leliiii '. — liex onniihns ad quos |)resentes lilleie<br />
perveneiinl . saliilein. Inspexiraus quandam iiUe-<br />
ramquam domiiuts .loliannes, quondam rex Aiiglie .<br />
avus nosler. lecil dileclis iiohis in Clirislo aliliali el<br />
conveniniecclesie de Flonle Willelnii '<br />
io<br />
lier \eilia :<br />
rr.loliannes. Dei jji'acia re\ Aiim .diliali<br />
el conveutui in bec verba :<br />
-Ricanlus, liliiis refjis Anglie. du\ Aqnilannie<br />
coinesipie Piclavie, omnibus senescallis, preposilis,<br />
bajulis. baronibus suis, salutem. Ceilissime sciatis<br />
me suscepisse in manu el pioleclinne niea abbaciam<br />
Flontis Willelmi ciiin omnibus rébus el possessio-<br />
nibils suis, el concessisse ' leicain siilici'l de La Val<br />
et de Miisli^et deLavazaii",el |snper| qiiiwpiid aliiid<br />
"<br />
Puliiic liiin^ lÎMiuM-.<br />
Foiil|;illlljiMii I<br />
ci>li'rri(*iinr.<br />
•^<br />
CiniMil'-. m-w \\,\i.,\- r. (irijinul-l: ;ilili.iiis iltiulc .1 tiiiili-os on i'i(iO. .lU mois<br />
(le jiiilli'l on d'iioùt, cmni m piiil l'iiilVMvr ilr son ilinéciirc<br />
Hoii'^ i;i |ir/l'j//(// ////! nnnu jHih'iiliitiu ri-iiiiaiitr .hiinmir.<br />
''<br />
.Ms. COIlCpdis.fr.<br />
^ l'cul-èlrc MusM'i ( liiiun.!.., iiii-. i;;i/a». r. (;ri;;nul>|.<br />
• Liivnzan (//-»/. i.<br />
-
A. i;.\vii°-i-i8(>l uoi.Ks (;as(:(»\s. 'i8:i<br />
itajuiicrc polriiiiil iii traucalibiis uieis jus iiiemii eis<br />
dédisse. Precipio igitur firmilcr vobis ni iiullani eis<br />
infcralis iiiolosliaiii: si (|iiis voro «os in nliquo lo-<br />
wi-il, ad salisracic-iiduni cojjalis. Tt;slo iiif ipso<br />
apiid V'asalum '71.<br />
Nos auleiii [(reiiiissa omiiia lala lial)oiiles il<br />
{[râla, ea |)ro iiobis et iiei'edibiis tiostris. i|iiaiilutii<br />
in iiobis est, coiiccdiiniis et (oiilirnianiiis ju\la le-<br />
iioicni litlcranitn caiiinidein; cl. ciini pi-olalos ab-<br />
batein el coini'iilimi in jirolectionem et defensio-<br />
iiein nostram susceperimus specialem, scnescallis,<br />
caslollanis, inajoribus, prepositis, bajulis. et oniin -<br />
htis aliis iiiiriislris iiostris diicatus predicli per jiir-<br />
S(Uili's precipiiiius et inaiiilaniiis ((tiod (H)sil('in ab-<br />
balein et conventiirn, bo/iiines, terras, res. rcdditiis .<br />
et oiniics posscssioiies suas matiiilorieaiit cl pio-<br />
tegaiil, proiit jiistUMi l'iierit. l't deleiidaiil ab iiijiiriis<br />
etviolenciisiiniversis. hicnjiis.i'Ic. Daliiin ni supra .<br />
1 .)t)8. l'rv Thoiim Qini , cive liurilcifulc. —<br />
Tboinas (iorvi, civis Burdegalo. babel carlaiii rt'jfis<br />
pri) se, iierodilins el succossoiibns snis ipiilms-<br />
cuiuquc. de tota illa terra el neniore, cuni loco in<br />
quo sunt el universis pertiiu'iieiis eoruindem, tjiie<br />
sniil in torcsia inicr terras et neniora sive salins Ar-<br />
naidi Peiliparii, ex parte una, el l'ossatuiii nnvnin a<br />
parte atjne (|ue vocalur La Borda ', ex aMa; pi'oul<br />
durant a via veleri de l,in}jonio, ex parle niia, et<br />
via bastide de lina, i'\ alla, pro dnobns denariis<br />
de sporla in doininorniii luntacionibns, >'.iv.. et<br />
pro sepliina parte, etc.. iioc exceptn cpioii ri'x vult<br />
qnod ilicins Tbonias liabcat ubicunupie . elc. . nnani<br />
sadonein terre ad l'acienduMi, elc. pro sex dena-<br />
riis, etc.; et sic de verbo ad \cibiini ut in aliis<br />
carlis ali(M'iun ilmlcrM IcolalnmMi. D.ilnin ni snpia.<br />
MËMIIII. /<br />
1 .iliy. /')•'; Willflinn l.c Hitiii ft hiildit , iirnrr<br />
ejus. — Ic'x omnibus .ni quos. etc.. salnlcni. In-<br />
' C'est sans doulc «'ii i U| quo lîicluir'l Oi- ii- ' i.inii ftU<br />
.1 lî.iz.'is. Du moins a-t-on ilf lui uiu- •-hartr (l.ilrt- ()• llonk-aux<br />
l
iH6 ROLES GASCONS<br />
el deinandis seculaiilms. lu cuiiis ivi teslimoniura<br />
présent! raiie sigilluiii nostrum fecimus appoiii.<br />
Hiis leslibiis doniiiiis Antonio Bok, DiinnlniPiisi, p\<br />
Kohei'lo. Bathnniensi episcopis, doniinis Kdmundu,<br />
liiio qnondani Henriri refais Anglit» illustris, Jo-<br />
lianno de Ves(\ ,<br />
liicaiilo de Brus. Johanne de Lo-<br />
vetol . Johanne Ferrer, militibus, Johaone fiiio<br />
Thome. lune Nove foreste senescalio, el aliis. Da-<br />
Inm Parisiis, .xiij.die Julii, annojjralie.m°.cc. Ixw".<br />
sexto, et anno regni régis Kdwardi, filii régis Hen-<br />
rici preCali, xiiii"."<br />
Nos autem jirediclas coiicessioneni . donationeni<br />
et confirniationem ratas liabenles et {fratas, cas pro<br />
iiohis et heredibiis noslris, quantum in uobis est,<br />
concedinius et conlirniamus, nolentes quod dicti<br />
\\ illelnius el I solda aiil heredes sui per nos vel be-<br />
ledes nosiros, jusliciaiios. esraelores, vicecoiuiles,<br />
ant abos (|uosciinHpie iiiinistros nosiros nide ni-<br />
quielenlnr in Inturuni iiiali(|uo. vel gru\eiitur. In<br />
cujus lei. etc. T. li. apiid ' lionariigaidaiii m \as-<br />
conia .<br />
tinio<br />
I<br />
.vij. die Decenibris, anuci. cle., deriino sep-<br />
i3«H].<br />
1570. Itex omnibus ad ipios, de, saluleiii,<br />
Inspexinius
[A.li. vvi." laSgi KÔLKS (<br />
aliqiiibiis leinpoi'ibus oxigi potniiinl. soueliain ad<br />
o|)us iioslrum, racione lerrarmn i-l lenemeiitorum<br />
predictoniiii et omiiiurii alianim tpriaiiiin quas in<br />
preseali teiienl de doiio nostro et coiisorlis iiosti'c<br />
predicle, cum lilleris in Judaisnio iiostro obliga-<br />
loriis. usqiie ad dicm confectioiiis pn^enliuiii, sive<br />
diclii ilebita siut in niann iiostra aut Judeornni<br />
(piorinncuinque, imperpetmun sini (juieti. \(>-<br />
lentes qnod scinpta et starra '<br />
que<br />
in arcbis cy-<br />
rografifarura seu alibi de pivfatis dcbitis inveiiiri<br />
runtigent extrahantur et periitus adiiMii(;nlni'. In<br />
ciijiis, elc. T. R. apud Bouamgardam in Vasconia.<br />
.xij. sun .<br />
t\n lil, en l'.i..-<br />
du chàleau île (iauna : "olini liic f_'rett ca|i''lla S. lly|Kilili<br />
de Mei'rnosr.
488 ROLES GASCONS.<br />
Iieniii' cl liiicli'ic liMipaiiUu'. i[iinciensciinicjiio iue-<br />
riiil iei|iiisili. lu ciijiis. elc. Daliiiii ni s".<br />
] r)75. Pm Piiscali; de l illa' . —<br />
Ijoiisiniilis lil-<br />
leiji ilirifjiliir iIp vfibo ans suis pro<br />
ridliis l'I licri'ilibns nuslris daiiins et i diiccihinns.<br />
ipi.inlnni m nubis i'>l . nnnMa li'iiiMnenla . plaloas ri<br />
vnidaj'ia rinu orjHiilins peilnienciis suis ipie luinc<br />
pdssiilrnrns cl balici'c dclicriHis ac ad m(is devcne-<br />
iMiiil piuplci- Icldiiiani (|nani ArnalduN Willelnnis<br />
i\f l'odiis oliincdntra iiDsconiniisil , reddciido iidbis<br />
cl licjiilibns iidsli'is aniid (pididiel . m leslo Nalaiis<br />
Doniini. Ii'i];iiila soliilos lîurdejjalensis inonde m<br />
caslro Mdslro liaione. el pro sjjorla niiani lanceani<br />
cniii reiro dcauialo in nnilarione ciijnslilicl doinini<br />
lune cl iiide. In injus. l'Ii . Ilalniii<br />
ni s".<br />
1 .)78. Pm llciiiuiiilij Ikinks. — l!c\ diinnbiis<br />
ail ipids. etc., salnleni. Allcndenlcs landabile cl<br />
jpatniii servicinin (piod dileclns iiosler Be^l|,uldn--<br />
l)allles. civis A([uensis, nubis l'ecil pro (laiuln, ni<br />
' l.i' iiifiiic (|Uf INiMM-Ins (If Villii iDcntioiiuc |ilii-i liaul<br />
„" .SS7.<br />
' \oi|- |»l»> luMll ,<br />
11' SS-y.<br />
(.uiliiiiiinc- AiikiikI île S.nnl.iiijiiiiic. ilttjà iJM"iili(tiHi>-<br />
"<br />
Il ."Î>n'i, 'i '17. lie.<br />
I<br />
;<br />
I<br />
A.R. \vii"-i28((]<br />
supra, sibi et licieilibns suis pin nobis cl heiedibns<br />
nostris ilanuis cl coneedinins. ipiantnni in iiol.'is<br />
est. plaleas qne suiil in \illa iioslia Aquensi anie<br />
fouteni caliduni voialum vulgariter le Nelie\ con-<br />
Iroiitantes cnni iiinro cjiisdeni . quantum versus car-<br />
reriani piiblicani prolendnntnr. rnm omnibus per-<br />
tineuciis suis ad consirnenduiii donios, ac eciam in<br />
rivd dirivanle a lonle predicto, iibieuniqne niajfis<br />
sibi placuerit el \isnni Ineiil expedire, iicenciain<br />
facienili molendimmi vd molendinani anl eciam<br />
molendina cnin inolendinarin et ejns jierlinenciis,<br />
reddcudo pro prcdiclis oinnilins nobis el beredibns<br />
iiosli'is. aniU) qnoliliet . qniiKpiaginla solidos Bnnlc-<br />
galensis moiictc in casiro noslro Aipiensi in leslo<br />
^atalis Donniii .<br />
cl<br />
iiiiain laiiccam cnm leno dean-<br />
lald pro spolia in nnilacidne domini cnjnslibet<br />
bine el inde. In en jus. elc. Datinn ut supra.<br />
1 i)79. Pi II finoiT et fralribiis de Maipiirl . ni-dims<br />
de Larti/jue. I.riiineiieiisis duicesis' . —<br />
Rex dilcclis<br />
suis sene.scalld et rc( cplori leire sue Xanctoniensis<br />
qui iniiie siiiil cl pro Icinpore rnerinl, salnlein.<br />
Sciât is nos, piclalis inlniln .<br />
pro sainte anime ndsirc<br />
dedissi' |M-ioi-i cl IValribus de Majrniel. ordinis i\r<br />
|jaitii>ue. I.cniovirensis dioccsis. trijpnta se\ libias<br />
ad cmcndnin sc\a liabere ad exoneracioneni<br />
|!arlis tliclornni reddiUnnii. diiin lanien capnd<br />
l'endi non cxislal. In cnjns. elc. Daliini ni s.<br />
' \'oir<br />
1 ."iSft. /')•() (iiiliiiii dr Pfdii . diiiiilnl/ii. — lîc\<br />
[iliis liiiiil . 11 I i-y».<br />
\nir pliiv li.'iiil , II" MiM.<br />
,
jUK. xvii' i-i8.)!<br />
uriinibiis ;iiHt(V ;nr. l;i H'-nj.- .. ,\lt»rr^t')jiir I.<br />
* I.c Mas-d' \((f»iiai^.<br />
' Voir plii^ liniil n'^ 'Wit7: ajouter l*'s IhtKp-lalirrs ili'<br />
Siti/ii-Jeait-tU -Jf'-ittatem tu titii/fDne . pai' M;ii'*|iu'S'inr . [>. i h .<br />
BÔrts i.\>'.(t\s, — it.<br />
RltLhlS GASCON,s. 'i89<br />
loH^. /';•'; l'clm Albo, mercalore. — Uex se-<br />
nescallo suo et omnibus ballivis et ininisiris suis in<br />
durain Aqnitannieadquns présentes, etc., salutein.<br />
Volcnles. conteinpiacioni' dilerli clerici nostri Iterii<br />
de Kujjolisnia, Pelro \lbi. nierratori nosiro, lacère<br />
giaciam specialem. vobis et cuilibet veslinm pre-<br />
ripiinns el mandanuistpiod eundem l'etrnrn nej;o-<br />
cianlem in dncalu predicio el reclas consueindines<br />
facienliMu nrannienealis. prolegatis el defcndatis,<br />
non inleienles \el inlerri permilteiiles ei injuriam,<br />
tnolcsliani , sen ||ravainen ; et . si quid ei rorislaclnm<br />
lin'ril . id eideni -^talnn miendari lacialis, debihi.<br />
si ipia debenini- vel ilelieiiuntiir eidein ni vesiris<br />
disliiclibns. deipiilms vid)is lej'ilinie constare pos-<br />
sil . persciKi sibi juste et sine dilTn;[io nicliilominus<br />
lacnMlilo. In rnjiis, elc. Dulnm apnd (iiind.it. primo<br />
dii' .luiiii.<br />
1 .'>8;5. Viit lleniiirdo Mniihiii . mtraitore. — Ke\<br />
omnibus ad (pios. ete. , saluleiu. I nspeximus lilterani<br />
i|iiam David. ;iicbiepisco|ius ( assaleiisis'. et capi-<br />
Iniiini ejusdeni loci receriinl lîeriiardo \laidi\ii,<br />
inercatin-i Vasconie. in bec verba :<br />
-I ni\ersis(dnisti lideliliusad ipios presensscrip-<br />
tiim perveneril . Ilavid. misera inné divina f'.assa-<br />
leiisis ,'M'cbiepiscopns. et ejusdi'iii ioci capilidnni,<br />
saintein in Domino. Dbscipua j^rala el laiidaliilia<br />
que nobis iiiipriidil dilerhis cl (idells noslcr lîei--<br />
nardiis \laiil>\ il , mercaloiVasconie. nos indiiciinl el<br />
orlanlnr ni c'idem j[raciani laciamus specialem. Nos<br />
iciliii'. de assensii cl \o|iiiitale locnis capilnb nos-<br />
Iri. dedimnsel concessimnseideni BiMiiarilo pio ob-<br />
seciniis suis jjralis el laiidabilibiis nobis el ecclesie<br />
iiostre iliipensis et in poslcnini impensiiris. el pro<br />
l'oinmimi nlililale lociiis pairie, iinnni (piadianlcm<br />
arjfeiiti de (piolibcl einpiore et aiiniii quadranlem<br />
de i(Uolibel vendilori'. pereipiendnni de (|ualibel<br />
|iecia veiiali de paiiiio laneo liibeinico, el pro (piu-<br />
libel pecia tel(^ lim-e venalis in loro civitalis iiostre<br />
(lassaleiisis, et siniililer pro qiialibcl pelra laiiae<br />
vendila in loriiia prcdicla: ila lamcn ipiod niciill<br />
pclalnr ;i ri'lijpnsis ncc a cleiicis. l't ipiod idem<br />
liciiiaidiis M'i sinis iillornalus diclos qiiadranlcs,<br />
' |la\irl, arrli''ii'ipie ii: C.i-li.l i>ij lil.iiiiln ( i .>.")'!- i jSij).<br />
(I-
'(90 iULKS<br />
pidiit |iii'(lirliiiii (>:( , ad li'i'iiiiaiiiii vili'suchaheal .<br />
r. cipial l'I possitleat, et hoc per dislriotionem Ijai-<br />
livoruiii iiusiroiiKii de Cassala. si Tiecesse fiierit;<br />
ita tameii quixl idem Beniaidiis vel ejus altoiiialus<br />
in\eiiiat duos fidèles el légales hoinines pro quibus<br />
idem Bernardiis velil respomter.', qui \eliril el<br />
possint el sciant pannos |)rediclos sine aiiqiio gé-<br />
nère decepcidtiis lideliter lueasurare. Hor autein<br />
dedimus et (•l>Ml•e^isimus predicio Beiiiaiclo pio<br />
l'alsa ineiisinaiione piavorum el inlidelium emptu-<br />
lUMi ([ui lalso modo iinrisuiaut et pauperes patrie<br />
sepissime decipiiiiit. el per clirl.im lalsam meri-<br />
siii'acionem eosd.'iii velieriieiilei' dainpiidicanl. lu<br />
cnjns l'ei tesliinopiium pi'eseiiti seripto mjjiIIiiiu iius-<br />
lium mia cum coiiiinmn sigillo capiliili iiostii fe-<br />
l'irmis apponi. Daliiiii apiid (iassalam. die dominira<br />
pni\im,( aille lestiim s iiicii Mainalie aposloli ',;iuno<br />
hnmiiii .m", ic". |\\\". oc'Iavo. -.<br />
Nos ai Item ]iredictasdoiuiciouem et concessionem<br />
ral.is liaiienles et giatas, eas pro iiohis et lieredibus<br />
iiiistiis, quantum in nohisest, concedimus el con-<br />
liiiiianiiis, siiiil earta predirla lalioiialiililer lesla-<br />
lur. In i'ii|ii'.. elc. hiidiiii iil Mipi-a.<br />
locS'i. l'rii iiridiT cl fiiitnbiis hiisjiilnlis Snmli<br />
.lulidin l!iir/lr/riili\ — liex (^oiislaliiilarKi biiO et cou<br />
Iraroliilalori caslii liurdejjale el alii> oiniiiliiis ad<br />
ipios. elc saliileni. Seialis quod eoneessmiii> et<br />
roni'edinnis per preseiiles priori el Iratrilms liospi-<br />
lali> Saiicli .Inliaiii lliirdegale- qiiiiil oorum \iiia<br />
priivi'iiii'iK-ia de piiipriis vineis liospilalis preilicii,<br />
qnas luiiii- lialient et possideiit iiitra halleucam iJur-<br />
dejjalc, sintel Iranseaiil perpelim liliera a ciistumis<br />
nostris liurde|jale.noio Uovaiio e\i-e|)tci. Undevoliis.<br />
ilii'lis ciiiislaliiiianii e| ciinlrarolidatoi'i . atil aliis<br />
cpiilin-ieiimipie diclas ciisluiiias recipienlihiis. pre-<br />
l'ipinmsel mandamiis nt dicta vina siiiecpiai'iimqiie<br />
evaclione per-iinii' vel alterius rei. ciisliiiiia dii'li<br />
l!o[y|aiii excepja, liaiisire lilieri' periiiillalis. sinil<br />
vina |)ropi iariiiii viiieariim liviiiiii liurdejjaleiisiiini<br />
l'imsiicla siiiil lilipra pirlraiisire. hM'iijn-^. eli-. Da-<br />
liiiii II! siipia.<br />
'<br />
i.v (i juin 1 'hN.<br />
Siii', riiiJ|>iLil ilcN.iiui-.lulii'ii .1 lîiirdrnn , mhi t. Drmijii,<br />
liiitdriuLr (''^ I '!'>"<br />
, ]' .'''Hj.<br />
-<br />
GASCONS. lA.li.vMi i:.89|<br />
1585. Pro joliiniiii- ili- \illa'. — Kex omnibus<br />
ad quos, etc.. saliitem. Attendentes laudabile el<br />
giatum servicium([uoddilectus nosler Johannes de<br />
Villa, civis Haione, l'ecit uobis pro carissimo coii-<br />
sanguineo uostro Karolo, illustri rege Sicilie, in<br />
Aragonia ad noslrani instanciam obsidem se po-<br />
iieudo. et eciam in futiiruui f'aciel. ut speramiis,<br />
sibi et heredibiis suis pro nobis el beiedibiis iio>-<br />
Iris, (pianliiiii in nobis est. damns et concedimus<br />
turiini ciiiii peilinenciis suis «pie esl m civilate<br />
iiosira Haione m caireria vricala Don Casled". el ad<br />
lalns piirlaiis episdmi i-airerie, durii iiilralnr in ci-<br />
vitale piedicla ad inaiiuni dexieram in muro civi-<br />
talis e|iisdeMi : icdilcndn iiobis el lieredibus nosliis.<br />
anno qiinlibel .<br />
m<br />
Castro nostro Baione. in feslo<br />
INalalis Doiniui, diiodecim denarios nionele Burde-<br />
galeiisis el nnam laiiceain |iro sporla cum teno<br />
deauiato in innl.icione cnjiislibet dominii, bine cl<br />
iiide. In i-npi-.. eli . DmIiiiii iiI supra.<br />
li)8G. f'ro fiiilfiii .Idliiiiiiic. —<br />
Hev onmibiis ad<br />
quos. etc.. saluletii. Atlendeiiles laudabili> et gra-<br />
tuiii servicium quod dileclus iiosler .lobaimc>s de<br />
Villa, civis liaioiie. l'ecil nobis pro karissimo cou-<br />
sanguineo iioslro karolo, etc., sibi el lieredibus<br />
suis pro nobis et beredibusnosiris damiis. (pianliim<br />
in uobis esl. libère liceiiciaiii m civilale nosira<br />
Baione l'acii'iidi il li'iieiidi linniiiii in loco compe-<br />
teiili, ubi inaj;is sibi \ idebilur expedire; reddeiido<br />
nobis et lieredibus nuslris m Castro nosiro Baioiic,<br />
aiiiio ipiolibel, in l'eslo Nafalis Dumini, duos solides<br />
liurdegalensis iiionele et uuaiii lanceam cum t'erro<br />
deaiirato pro sporla in niulacioin^ cujiislibel do-<br />
minii. liinc el iiide. Iii ciiiiis. elc. Dalum iitsupra.<br />
l.)87. Pi II Anidldii lldi/iiiiiiiili Ijiiidir. — (loii-<br />
similem iilleram de verbo ad \prbnm babet Arnal-<br />
dus liaynumdi l>ardir. civis Baimic. de licencia<br />
liicieiiili liiiiiiiiii in eadeiii civilali'. pro ci>nsiinili<br />
iiildilu el sporla. l)aliilli iil<br />
1 588. /'/
[A.ll.vM. 1089I RÔLKS GASCONS. /i91<br />
iiescallo silo Ajff'nniiisi cl oiiiiiil)ii> iiiji.s hallivis (^1<br />
lltlelibus suis
W-2 n(»LKS (JASCONS. A. li. wii -1 -îHc)]<br />
I<br />
iiMiinnini iniikicioiiilui^. u( l'sl iiioris, et pin ~i'|i-<br />
liiii.i |)ai II' IViii tiiiiiii l'xcrcsi'cnriiiiii ilielo loco: lim;<br />
r\i:r[i|ii (|ii(iil voliiimis ([uiid ilioti Hciiririis pI \l;i-<br />
lililis liiild'iiiit, iiliicuiiii[ur III liii'ti) liirii iliixi'l'inl<br />
idigimtlum, iiiiaiii sadoiii'iii Iitiv ail lacu'iiiliiiii scii<br />
l'iiiistniijiiiliiin in enili'iii ilniiiiini, Mnilariiini cl ca-<br />
sali' ail sr'rviciuiii li'iiili siiprailicli , si lari'iv vi'liul,<br />
|ii-n si'\ ilonariis aiiiiiii misiis: l'I riiin iirnliclis<br />
iIiidIpiis ili'iiai'iis ilf s|)(irla iiivrsliiiiiis [iri'ilictos<br />
lliMli-iciiiii ri Malilili'iii feoilaliliT '. el |ini sr|)liiiia<br />
|iarlr Iriii'liiiiiii siiprailicla . l'I prn sr\ ili'iianis rcn-<br />
stialilms sii|iiailiiti>., larimie illiiis sailmiis Ipiti' iii<br />
ijiia iloiiiiis, casali' p( viriilariniii rdiislnioiitiir.<br />
(.Iiiaiii si'|)liiiiam |)arlriii rriirliiiiiii |)iTiiicliii iiiii<br />
iiili'iii llriii'ii'iis l'I \lalih!ls l'I siii Iriii'iiliir iioliis<br />
solvi'i-r l'L rinlilpri' aiiiiiialiin riiiii si'x ilriiariis siipj-a-<br />
liiclis, viili'lii'i't srx ili'iiai'ios Mi|)i'a'lii'liis m Ipslii<br />
saiicli Martini vcmalis; i-i ilrlifiil |iiirlaiv ilirlaiii<br />
M'jiliiiiaiii |iarli'm friioliiniii l'I m'\ iliMiarins siipra-<br />
ilirdis aiinualiiii ail iliiiniiiii iioslraiii iii li'iilii sii-<br />
|iiailiclii, iilii ilelii'iil s|Mirlai-r l'I jtis laci'ri' . si Miilii>.<br />
alii|iiaiii iii{iM'iaiii t'acrri'iil iii pailrin. ()iii' liTiaiii<br />
ri iii'iiiiisihcli Hpiiriciis l'I Malililis (Ii'Im-!iI r'Nlialu'ii'<br />
laliiii'r l'I. III j|ai'iii'ia vitIpit ali uislaiili iiinisi'<br />
Mari'ii usiiiic ail ilims aimos |ii'ii\iiiii> jaiii vi'iilnrns,<br />
l'I r\ liiiir iiilia Ins aiiims [ilaiilarr miiimiii m i-is-<br />
ili'iii i'\ jiaclii s|)rrialili'f niiiiis lai'lo. l'A si'icruliitii<br />
(liiiiil nos (Msilcin jji'iii'iro l'I Maliliii cl suis licrc-<br />
ililiiis ai', siiri-i'ssipi ibiis ilamiis cl rniiccilimus oiiliies<br />
liiiiliis iliclc Icri'i' qui in hiailn liicriiil , a linc liicn-<br />
iiii |aiii liiliin iisijiic ail hiciiiiiiiiH sMliscjucns riin-<br />
liiiiic (^t i'oin|)l(>lc: (|nMs li'iicliis ilicii liicniiii ulliini<br />
l'I iliclani sailiiiiciii Icrrc \tm ilirlis scx ilcnariis<br />
rciisiialiliiis ilaiiiiis cl l'iiiiccilinms l'isilcin llcniico<br />
cl Malildi iH suis |(rii cullura cl cxlrarliniic Icrrc cl<br />
lien II iris |ircilicliijriini|: et il loi i (icnrirns cl Malililis<br />
l'I siii (jclicnt cl Icni'ntiir laliorarc cl cxcolcrc ilietain<br />
Icriani, ciiin |)iaiiliila liicril vinca. bcnc cl Icgilinii,'<br />
lie in.irra l'I culli'lli) cl oiiiiiilin^ aliis ipic iici'cssaria<br />
liicriiil vincu suprailiclc, cl ilclniil ilarc ilims ilc-<br />
nariiis ail |iran(liiiiii jjarilc i|iniiii il>i |)iini'miis qiia-<br />
lilicl ilic ijiia vinilciiiialHln' m \iiica siijii'ailirla :<br />
S\~. frmhUlIltcr.<br />
r.l,ll,T|.|". \nir llll I llol ^'iinirhlinii.<br />
[<br />
î<br />
I<br />
super (jiiilius oniiulin- cl siiigulis ilirli Henriciis<br />
el Matildis nliliganl se el sims cl iminia hon.i<br />
SLia iiioljilia et innniLiiiia. presenoia elf'nlina. Kl pn»<br />
liiis oiniiilms nos priiinillimiis el leiieiniir eisdeni<br />
Hcnrico el Malildi el suis esse Imniis dniiiiniis el<br />
porlare bonani el linnain perpclini fjaranliain ali<br />
iiiunibus eniparaloribiis tain pniprietalis (piani do-<br />
niinii, salvis iu omnibus uoslris doniiniis et |iiiibus<br />
superius noiiiinalis, el aliis deveriis que doiniiuis<br />
habet et habere débet in sud t'eodo el \asseilii (.vît- 1,<br />
sernnduin foros cl c.onsuelnilines lîurdeffale; liiir<br />
exceplii ([U(id liicti llenricus el Malildis nec sni i\f'<br />
bcnt nei; poterunt alicui alii infeodaro rendiiin sn-<br />
pradii'liiin . lier ibi pniiere iicrasaliini ner sulibarra-<br />
saliiin nini iii;i|iiri rciisii vcl criani spnrla, ner<br />
larere qiiicqiiani aliiid pioplcr qiiiiil nos vel niislri<br />
venilas uoslras el doniinia aiiiittereiniis, noc jura<br />
iiiistra iniiHii valeanl m loin eciaiii vcl m parle In<br />
riijiis, clr. n.iliini ni -iipia.<br />
lô'.ll. Pro Stiiicliii Serrnti'. — l!e\ scnescalio<br />
sno et immilms baliivis et lidelibiis suis, e(c. Vo-<br />
leates dilerto iiobis Saiiclio Servati grariani facerc<br />
specialeni, concedinius ei el lieredibus suis pro<br />
uobis et heredibns iiosiris doiniini ijue fuit ipion-<br />
ilain Sanctii. lilii sni. cl [mst inorlem ejusileiii<br />
liiii dcvenil ad (ieraldani. liliain cjusdeiii fllii . que<br />
sine bereile ex se deseendenle el iiileslaln de-<br />
ccssil , el que per fonsnctudineni Vasalenseiii no-<br />
bis erat eskaeta; (|ue (fiiidcni doniiis sita est apud<br />
Moiileiii Seciirum\ Vasatensis dioresis, iiilcr do-<br />
inuni Klyc Malon, ex una |)aile. et doiiiiiin Hcr-<br />
nardi Daifiias. ex altéra, supra nia;fnani earrc-<br />
riani, pro quindcriin libris iiioncte cnrri'iilis iiobis<br />
vel constabiilario nosiro lîiirde;;alc in tcslo sanrii<br />
Michaclis [iroMino persoKendis; salvis laineii nobis<br />
el bei'cdibus nostris aliis iuribiis nostris que inilonio<br />
predirta vel racione ipsius anic liabebainiis. Kl ideo<br />
vobis, senesrallo '<br />
predii'lo,<br />
iiiandamus ut pre-<br />
ilirlo Sanclio lilio seisinampredirtedomus in lorina<br />
prcilii'la baiicre farialis. In inpis.ctr. Daluiii ni s'.<br />
' Pu<br />
Mi»' dans \*i& Archircs d': lu ijinm-li-, t. \, |>. loj.<br />
• Munsé^;iir-sur-lc-Di'ol (fiiro'iilc . arr. I;i Kéolc).<br />
lu. Ivijidn.
A. II. xvii'-i-iSg] K()l.i> (. ASCONS. '«'.(.•î<br />
MEMBR. 6.<br />
15^1:2. /';() Marin Da.'tra. — Ki'\ niimibus ail<br />
((uns, etc., salulem. Scialis (|iio(l, (|iiarpi\is i-i-rtis<br />
et ([iioiiaiiunodo jiislis (îx (rausis hahereiiuis et (eiie-<br />
remiis et (liiiciiis tetiiiissenins terras ri |iossessioiies<br />
((lie rnerunt (iiilliiii Uasi-a . (ieriincti, exislentes iii<br />
honore Saiieti (llari' et (iastri iKivi de Narhiu",<br />
(liocesis Lactorensis, scilieel leiieiii>Mitiiiii vocaliim<br />
(Ici IVrer Nazantros et eriain tent»meiitiim vocatiim<br />
(le Maiihaas', eiiin jiirilms, dcveriis. servieiis. t'eo-<br />
dis et afjreriis i[isoriiin teiieiiieiitoriim, el cum oiii-<br />
iiildis (>erliiieri('iis iM)ruin(leiii. nichilominus coni()a-<br />
cieiiles (>aii|)erlati Marie Uasea vidiie, roiisaiijfuiiiee<br />
qiKiiidain (iallliii [n-edirli, el eidein voleiilcs ad<br />
[ireces et inslanciain revereiidi [)atrisnii''<br />
r. Ilasp irreii I.<br />
'<br />
l'oudoiia^ I l.iil !•! (laioiinn, arr. Niirac. c. Vji'zui<br />
^ \leziii.<br />
' \i'bussali , i-oiumiluf di' l*niniiMia'i.<br />
(iinn/i' I i.ol-cl-GaroririP, arr. Niîrac , r. \|f/inl<br />
" Sur (iclsir cl t>nj;arollr'^. voir |iiii^ haut, ii' iji>.<br />
-.<br />
,
i9i ItOI.KS (i ASCONS. [A. R. xvn'-iaStj]<br />
fialiis ejiiMleiii loci (HioiJil |iio|iripliilor]i vol posses-<br />
sioneiii ;iil diiliiiii \iiiiaiuluiti perliiieal racione<br />
dioli caslri vel ad nos. lacione casiri iioslri de Pemia<br />
aiil alio modo, el de oiiinihus roiilingciililnis ol<br />
peiiiuetitibus ad premissa. Qiii((|iiid aulein de pre-<br />
diclis irivcnerilis, iioliis vel ijoslio consilio qiiani-<br />
ciciiis poli'rilis icferatis. jVIandaniiis eciaiii oiniiilius<br />
bajulis et iiiinistiis noslris ni voliis pateani in liac<br />
parle. Dalmii iil sii|)i-a.<br />
l")!)!). /')•" W illrliiKi (If Iniliiiiii' . —<br />
lî('\ onini-<br />
bus ad qiKts, elc, salnletn. In ipiadain Jilterji pa-<br />
tpiili venerabilis patiis ()., |)ei jjiatia Ijncolniensis<br />
episcopi ', vicHrims conlineri quod Willehriiis de<br />
Irnbain, AngHcns, burjjensis de Holonia snper<br />
marc<br />
', ligitinuis csl el de legilinio iboi-o nains in<br />
episcopalu suo; el, ipiia bnjnsnKKli lilteiis episco-<br />
piiinni snper legitiniaciotidms peisonaiinn ipia-<br />
rnnicnnii|Mi' (liles ailliibctiir liriiia in regno nnstro,<br />
vesliain nniversilaleni el singulos (pioriini inler-<br />
fnei il logatnns el rwpiirimns qiialinus mnideni<br />
VViilebnnin. Iiiinpiain Icgilininni ,<br />
reconniieiidainni<br />
babenles, non peiniillalis i|isiiMi vextu'i anl inde-<br />
bilc pertniliaii sn|ii'r |ni'd>iis el |)ossessionibns snis.<br />
I>alun) apnd C/ondoriiinni . .\x\\. die Apribs.<br />
I r)97. /'/•'( viiisaijKi Ldiioifiisi. — liex dileclo cl<br />
(idili sno l'orrio de Rnpe, lornni tenenli bajnli de<br />
La(Uoia . saUileni. Vobis coinniillinins el niandarnus<br />
quod, vocalo l)ajido n )sli'n Sancii (^ilari, impiiralis<br />
«liUgiînc.ius venlatem sn|iereo(|nod vi'nerabibs|)ater<br />
episeopns Laclnicnsi^ assciil boniines soi
[A. K. xMi" ij89l ROLES<br />
Oltoiiis lie Leoinannia', doiuini l'Vodi Marclionis.<br />
i|iii ad SI- perlinere asserebat et ad suo^ predi-ces-<br />
siircs |)('rtiniii-.sp de tit-iix . vo'ii plu> Ii.iiit , 11 u*;i9.<br />
' Foiirci'> (Ger>, arr. r.oiidom , r. Montréal).<br />
* Sans doutf l'oiiy-liorijt'iarcl (an*, cl c. I.ectoiin' )<br />
* Cazeaiu. M \ a |iIii--i'-iirN |oralilt> «lo ce nom dan- l|iai'trm4rnt dti (iors.<br />
' Beri'ac ( tiers . arr. cl c. L>ectourc 1.<br />
l'ciil-èlrc Noaillac (tiirundo, arr. de. I.a Hfioic).<br />
" l'eut-èlrc l'IsIc-Bouzoïi (Gers, c Saint-l.lan.<br />
' Itoquciiiiie I licrs, c. Valence).<br />
" Saint Martiinlc-tJoytie (arr. el c. Lectoure).<br />
" IVul-clrc .inrenifuc, eoininnnc de l"a?l(;lii.in-d ArliiiMi.<br />
\S(;o\s. W5<br />
minime teiieremiii'. se' iiicliil \clli' \el pusse coij-<br />
tradicere assereiilrs. siiuiii coiiseii'-iiiii preslileriiiit<br />
expresse ipiod ivi|iiisi('ioneiii dicti Olhoiiis exaii<br />
direnius cum pleiio ellVctu: propler ipiod eideiu<br />
l'.lG UÙI.KS GASCONS.<br />
(lerii l'I (luihiiMlaiM priMPiiis aliis veritas in(|nisila,<br />
(|ina nohis Cdiislitil<br />
per |<br />
|<br />
picdirlani inquostarii<br />
(|ii(iil idi'iii Ollio l'uPial in seysiiia iirodiita, icihi-<br />
cinius j)er présentes, i|uaiituui in nohis es(, tlicluni<br />
Olhoneni in eandein seisinani juslicietfnani habebal<br />
lie prediclis, Icnipoie (|H(ireeepimus recoijuiciones<br />
prcdiclas; salvo jure iiostni el cnjusliliel alleriiis in<br />
ppi'iiiissis, et salvisliomagiis vassalloriiiii el (ideliiiiii<br />
|ii'e(licloriini peripios \oIiiimiis de piedicla justicia.<br />
ut dicluiii est. dicio Otiioni pareri. In eujns rei<br />
tesliiiioninm lias lilteras noslras iieri l'eciiiins pa-<br />
tentes sijjillo nostro sij;iHa(as. Daliiiii a|iiid Abbe-<br />
\illani. ipiiiilo die .liinii. aiiiio iriii niisln sep-<br />
lllllO '. '<br />
lînde sriiescalld niisd'd \asi-(iiiii'. Iiajidis l^eo-<br />
iiiaiiiiie el l.actiire a(' aliis hajidis el nnnisins nostris<br />
per pre-eiiles iiuslras blleias dislrirliiis iidiibeinus<br />
rie(be|iiiu Ollmnein vel siios in seisina pi'ediclannn<br />
jiiiisdiclKinis el jiislieie iiipediaiit \ei pt'iliirbent .<br />
fl iiiiliilibiis anledictis pi-ose. Iiei-edibiis el siicces-<br />
soribtis suis, et eideni Ollinni el suis lieiedihns nbe-<br />
diant et intendant in jurisdielione et jusiicia snpra-<br />
dielis. In ciiins,<br />
>e\l(i die Mail.<br />
( te. Daliirii apiid Ciindak , viresiniu<br />
ICiOl. /'(() liircdilius l'elri AriHihli dv \ usato ol<br />
l'iiniiii/lf . .torona rjKn. — lie\ omnibus ail i(Uos<br />
piesriiles lilleii' perveiiiTMil .<br />
saliileiii. Ncivei'itis nus<br />
\ idisse ipiaudaiii lilleiani seu eouiposieinMeiu enii-<br />
eessani pe|- .loliauueiii de (ireyilv. luue seuesi-alliiiu<br />
iiiisli-Miii diiealus AipiilaiHlie, sigilli) euiie iiiislie<br />
\ aseoriie sicjillalaui .<br />
iiiiiiliHU :<br />
iiijus<br />
leiior seipiilui' lu liuiie<br />
rr,\oM'rMit luiiversi pi'esenles lilleias iusperluri<br />
(|uuil, cuni uns, .lobaiiiies de (ii'e\li, illuslris '<br />
do-<br />
niiiii legis Anfjlie, ilueis A([uitaiuiie. scnesiallus in<br />
ipso diieatu, lenerenius saisitos ad nianiini iloniini<br />
refjis quosdani boulines Saueti ^ieliolai de (iapile<br />
(j'ibiiiio' el Saiieli l'elri de Oiidres '. ipij iiiveiili<br />
Ahhrxilli', Ir ,') juin 1-5711. \oiL' ()hi> li;ml 11'<br />
. .>.|-2,iiiie<br />
«li.'iilc ;iiNilo(;uc il.ili'O (lu<br />
Mr. inilnstris.<br />
' NllM lll.'lllilii'.<br />
" Oiiilnv I<br />
i;n;iiix ).<br />
l,airilc-i<br />
'1 juin.<br />
;im-. II,i\ . ,-. S;iliil-M,ii-liii-il.'-S.'i-<br />
[A. K. XVIl"-l-2Hl)]<br />
fuerani in manu et possessione Pelri Arnaldi de<br />
Vasalo et Petionille de Seubist'. sororis sue. pro<br />
indiviso et eipialdius partibus, et ([iii ad mauuiii<br />
régis positi fuerant [U'o eo ipiod dieebantur fuisse<br />
domini quondani de Sort" qui eos in nobili l'eudo<br />
cnni alia terra sua tenebat a domino uoslio jire-<br />
dicto: tandem, invento pro veio qimd dieti fraler.<br />
soror el eorum progenilores tenuerant lioniines<br />
su|)i!idiclos per quiuquaginla annos e| ampliiis.<br />
et ])ei-venei-ant ad patrem dirtorum liatris et<br />
soi'oris raeione inalrimouii eouliacii inler dir-<br />
liiiii palieiii el (piandam de geuerr iloiiiliii l'i'<br />
Sort, lii-i't ilicerentur perveiiisse al) iuitio liUilo<br />
pigiioris, el poslniodum a viginli anuis eilra veii-<br />
dili fuisse et de boe non coiistare, labs eompo-<br />
sicio luler uns noiiune doiiuni nnslri régis, e\ parle<br />
uiia. el brredes dleliiruui fralris el sororis. e\ al-<br />
téra, super lioe inlerveiierit : vidi'lii'et qiiod ilicii<br />
bomiues dielis lieredilius ])ro se cl suis berediiitis<br />
ae siiceessiiiibus reiiiaueant perpetuo, libère ac<br />
quiele. iiim omnilius jiiribus et .serviciis que iidem<br />
bomiues faeere eousueverunt el debeni: ila lamen<br />
quod ille vel illa qui bomiues supradictos leiiebiiiil<br />
leneant ipsos in feudum de domino nostro predieto<br />
el beredibus ac suceessoribus suis, et pro ipsis sol-<br />
vant, aruio quolibet, preposito domini régis rivi-<br />
talis Baioiie. in lesto Omnium Sanelorum, nnuiii<br />
niariiotiiniiii anienni \aienleiM ipiiiirpii' solidos<br />
Moilanoriim. vrl qninipie solidos e|iisdem ninneti'.<br />
el laeianl cetera deveria el servieia (pie doniiiii<br />
reoilonim liabere di'beiil m suis tendis l'I teoilala-<br />
riis, seeiiudiini (oiisuetudiiieiii \(piensein. jîeco-<br />
.'jiiosciniiis eeiain quod dieli liereiles solveruiil pro<br />
premissis lia\ niiindode Mirailo, lonslabiiiario Uur-<br />
ilej'ale. vel silo mandato, tresceiitos solidos Minia-<br />
norum, nam lanlum jioterant dieti bomines in<br />
tribus amiis valere. Et niandauius omnibus ballivis<br />
dieti domini nostri régis ipii mine suiit vel pro lem-<br />
pore liierint ipiod dictos lieredes aut suecessores<br />
suos et eorum lieredes perniillant dictos bomines<br />
perpeluo paeilice possidere, solvendo et faeiendo<br />
eensiim el servieia anledieta. In eujus rei leslimo-<br />
' l'.-ut-i'irc S:iiil)iisse (l.:imtes. iir. hI c. Dis).<br />
.Siii-I (I-. Mnnllorl).
[A. R. wii" i-.8ressioncni seu rumpulsioiicin exi^unl ruultas<br />
pefiiiiic suninias, ipsos et coiuni naves trccpicnter<br />
cl indcbile aireslando. I nde MiTis niandanius cl<br />
veslnini cuilibct i|Uiilinuspi'edi('la minime lleri |)ei--<br />
mitlalis, ipsos naulas el l'orum nu\cs a talilius np-<br />
prcssifinibus. violenciis el dampuis et ('(insimilibus.<br />
proul jnsldui Incrit. dcl'cMdeiilcs; ila ipiod siilvcndo<br />
predii'ta pedajfia dcbila iM corisueta libère tiansirc<br />
possiul pci- lliiiniua (iarone et Olli" eundo et re-<br />
deuiido, cl iM locis inilcbilis cl pciii-nlosis ap|(iicarc<br />
minime compelliMilui'. in c-ujus, de. Daliirii ni su-<br />
pia. |)u|iplic'alin'.<br />
Il>t)^5. l'tli II /ri', ilr Sllllllls ilsrillSMIlldls. He\<br />
ilileclii cl lidcii suo llc\iiumd(i Maiipii'sii , icccptori<br />
nnslio \j[i!miesii, cl alii-- f|m pio Icmpoie Iherint,<br />
salntcm. Voliis mandaMMis
4ǻX rAf.ES (iASCONS. lA. P.. wii'-ioRol<br />
(le l'i'iina in Agennesio ', Riiliitoiii. Vdhis piecipimus<br />
et inanflamiis ii(, non obstante aliquo luandato<br />
ronlrario vobis fado per nos vel aliquos niinislros<br />
iiDStros, exerceatis in territorio Ap (ieizaco juiis-<br />
dictionem allafm], pront fcteri bajuli el consnles<br />
preiliîcessores vestri oxi-rcri'i? cnnsueviTunt: vo-<br />
lontés namqiie qnod , si qni dicanl se jus hahere in<br />
justicialn predirlii, illud petani via oïdinariaeorarn<br />
senesoallo nostro (erre Agennensis prodicle. 1)atiin\<br />
apnd Condal ,<br />
.wviij. die Maii.<br />
I(i07. Pin Otiiif (/( l,i'iin . ilniiiiiiii lù'nili<br />
Maicomu'. — liex loreslaiin smi ncriiinuin et to-<br />
i-eslanini terre de (Janre. rasiellano Su|niMi]i Pndii<br />
et céleris bajulis terre ejusdein , saluli'in. Sciatis<br />
iMiod tiineessimiis liceiieiani speeialein dilerlo el<br />
lideli nostro Uttoni de Lentnannia, ilominn Feodi<br />
Vlarchonis, venandi et capiendi, proul sibi viile-<br />
ItitiM' expedii-e. apros l'I alias (piascuinque feras in<br />
iKMiKiribns el l'orestis preilietis. IJiirle vobis inanda-<br />
inus lirniiter inbibentes ne dictnm Oitonem inqie-<br />
ilialis in venandn vel eapiendo apros et feras pre-<br />
dietas. In enins. ete.. qnanidiii nobis plaoïierit<br />
ilnialui'as. D.iluin , elc.<br />
I (lOS. Pro Elin et iriillli'tnio Mauiiiii . fviili'iltiix .<br />
hurirenMbus de SniirUi Eniilinim. V\i'\ oninnins<br />
ballivis rninistris iiostris el aliis ad (puis, ete. , sa-<br />
Intein. (loinpiisicioMem son ordinaeionem l'aelani<br />
inter dilectutn et lidolern noslrnni Joliannern de<br />
Haverin;;. . senescalbini nostrniii dneatus iiosiri<br />
A(piitannie, ex paile niia ,<br />
et<br />
Kliani et (îuillel-<br />
niMin Manrini. balres, bnrjyenses ville iiostre Saneti<br />
l'irriiliani''. i\ allera, super bonis mobilibus (pie<br />
(piondaiii liierinil Arnaldi Manrini. fialris ipsn-<br />
rnm fraliuni, nobis incnrsis laciime cnjnsdani<br />
connnissi per ipsnin perpetrali, pront dicta ooni-<br />
posicio sen ordinacio inferins l'ontinelin', ex cerla<br />
sriciiria laudanius, approbarnus ac eeiarn conlirina-<br />
nnis. injniij'cnles vobis el vesirnni enililtet qnod<br />
' Pf'iinc (Lot'Ct-Gîiroinie, arr. Villeiieuve-Mit'-Li»( I.<br />
1' '.lil-<br />
l'iilili/i dans !ns [itIiîvpk hixrtnùjw'a ih In tHrandr , i. \,<br />
S;iii)l-I*uy ou S('iii[niy ((irrs. alT. l.i'Cinmv . i\ Niilfiicp ;<br />
' S»iirit-Kniiii(tn ('inotid'':<br />
contra premissani oïdinarioneni sen coniposicio-<br />
nein nnllatinus veniatis, set eam firmiter observe-<br />
tis. Ténor vero diète composirionis sequitnr in bec<br />
verba :<br />
"Universis présentes lilteras inspecluris, .In-<br />
liannes de Haveiing. , miles, senesealli ducal ns<br />
\quitannie locnm tenens. salnleni. jNoveritis (pjixl ,<br />
cnni liberi qnondani Peiri Mainini de Sanrto Enii-<br />
lianii, defuneti, et Elias Maurini, Ainaldus Man-<br />
rini el (Inillelnins Manrini, IValres diclornin llbc-<br />
rornin patini. biberenl beredilaleni snain el bona<br />
sna niobilia communia cl pro indiviso, el dlclns \r-<br />
naldns corinnisissel (piod pais ipsnm rontingens i\f<br />
dirlis iiiinis imibilibiis cral el cssc debebal incnrsa<br />
dominii iicislro iej|i An|;lic el diici Aipiilaniiic, se-<br />
ciindiini nsiini et consiieludincin pairie linnlegale .<br />
in qiia palria dicii lialres babebant sniiin doinici-<br />
liinii . el dii'liiMi coiiiinissniii l'iierat ad instanriain<br />
(piornnidain amicDinin dictorniu fratriini el libc-<br />
l'orniii. nos. volentes babere grariose riini jnslicia,<br />
jnedielinn incnirainenlnm quilaviinns cl ipiilanins<br />
(enorc picsencinni . vice ac nomine dicti doinini<br />
nostri . dicio Elic pio se et Gnilleimo et liberis snpiadiclis,<br />
piii ceninin libris ninnete cnrrentis m<br />
dirla patria . de<br />
ipiibns solveni ijjse et sui participes<br />
predicti el eoruin beredes et snccessores medietalcm<br />
in instant! feslo Omnium Sancloruin .<br />
el aliani iiie-<br />
dietaleni de eoileni feslo in aniinin dicto doiniiei<br />
nosirn \c| conslabiihiiio mio Hnrdcgale snove iiiaii-<br />
dalo. iiei- ani|diiis pos-il ab eis exigi lacione dicti<br />
incurramenti. postquara satisfecerint de dictis cen-<br />
Inm libris ad duos lerminns supradiclos. In cnjiis<br />
rei teslinioninin.sigilliiin cnrieVasconiepiesi'nlibiis<br />
dnxiinus apponeudnm. Datum apnd bastidam Castri<br />
domitalis'. .viij. die Maii . aniio Doinini .in°.cc°.l\x\".<br />
oclavo».<br />
In cujus. etc. Datum apnd (londat prope Lcy-<br />
boiiiiani . .\\x. die Maii.<br />
l(i(l'.). l'in riiiseiijiii iiiniiii'iisi. — licx ( li-<br />
landino de l'odio el sociis suis, inercaloribns de<br />
l,nca desocietalc Piiiliardornin .<br />
iiii'rcaloribns suis,<br />
sabitem. Mandainiis vobis qiialinns libeieli> vc-<br />
' It.iniaz.iij<br />
,<br />
l,ot-Hl (Jiiriinnc, arr. Nérai-i.
A. It. Wir I<br />
riftci' liOLKS (<br />
iiiiabili paliiJ., I)t;i {;/acia epistu|ju Agcnnensi '<br />
vel ejus iiiandaUi lias nustras lilleras defei-enli<br />
apml SaïK'liiin \ii(lomarum* in l'Iamli-ia iiiillf<br />
liltivis Turoiii'iisuini iiigri)i-uiii in iiislaiili lésUi<br />
Nativilalis hcale Marie, et fciani rnillf liliras Hiir-<br />
(ii'galensis iiioiiele apiid Hni'fifjjalarn in inslauli<br />
proximn dominica Quadiajfesime. relinenU^s pê-<br />
nes vos duas patentes lilleras cpias [)i'ediclns epi-<br />
gcopus hal)pl supci- ilel)ilis nieinoi'atis nustru<br />
niajori sigillo siyillatas. videlicel sin|f(das in ler-<br />
nuno cujnsliliel soincionis siiinme pecnnie pre-<br />
dicle, quibns soIncioniliMs^ lactis présentes litlerns<br />
\obis piecipinnis relineri . et iliclas sninnias in<br />
vesti'O ('on)pcit(i ajioi-ari. Iii rnjns, ete. Dalnm ni<br />
supra.<br />
I Oit), l'ro l'odvme^iiscopi). — llex lunnilms. etc.<br />
s:duteni. Scialis meiralorinn<br />
iioslrorum de Luca, in iusianli proxima dominica<br />
IJuadragesimc apud Hnrilegalani. sine ililarione ul-<br />
lenori, proniillcntes nos l'esarcire el eniemlare im-<br />
dem episcopo vel sno manilalo onuie damprnini el<br />
intéresse que incurreret racione vel occasione .solu-<br />
fioiiis non fade lerinino supradictu. In cnjus, etc..<br />
Dalnni ut siipia.<br />
IGll. /Vo l'juillelmn il Aruiililn de Cnlrinlii'.<br />
jiuiiibus, de perdonacione muiii.s. — liex dileclis<br />
suis senescallo \j;ennensi et ballivo Oondoinii ipii<br />
iinnr siiiil el qui |)ro Iciiipoie liierint. vel eornni<br />
loca ti'iKMilibus. sidiilem. Scialis qund nos bannnni<br />
olim lacluni per vos \el allenim veslrinii conjniic-<br />
' Jean<br />
i'' Géraiid ou .If-rland, iAé()iitMl Aj;(;ii, i*jtfi-fiiM.<br />
- Saint-Omcr ( Nord ).<br />
* Ms. $'Aucii>nis.<br />
' Peul-èti'(! I.anuissade \ l,ol-«t-tjiiroiiiii-. jir. Ville iit-uvi-,<br />
•. Mnnflanquiii).<br />
, . ,<br />
\SC()NS.<br />
I<br />
j Voir<br />
I<br />
I<br />
j<br />
'(!»!)<br />
lim vel divisini cuntra Cînillelmuni et Arnaldiiiii<br />
de (^alciata, Iratres, domicellos, occasione niorlis<br />
.lolianiiis de Laloilina' inuilro inteiCecIi, qiiau-<br />
liini ad nos perlinel. penitus revocanuis. cinii<br />
lioc procédai de volunUite Feiri de Lal'orlina. Ira-<br />
tris dicli inlertecti. denuniialoris inortis predicle,<br />
Vilalis. fiiii dicli inteiiecli, e( (îualharde, uxoris<br />
dicli inlerl'ecti. qiios principaliter Unigebat ne-<br />
gocium inortis pieilicle. et |)i-edicli I'.. \ ilalis<br />
el liualbarda as-eriieriiit corani l*elro l'Crandi.<br />
Koberlu Maleli. militibns. justiciariis nostris, el<br />
inagisiro Arnaldn de la (iasa*. clericn nostro.<br />
atornatis nosliis ad liiic specialiler depntiili>, dic-<br />
Ids Tratres esse moiilpahile^ el imiinnes de inorti'<br />
preilicla. (Juocirca vobis iiiandamiis ac eciaiii li|--<br />
niiler iiiliibenins ne occasione banni jnedicli coiilia<br />
iliclos Iratres in ali(|no procedalis. .lus vero nobis<br />
compelens in bonis dictonmi lialriini occasione<br />
predicla eisdern liberalitale iiostra reinillinius el<br />
quilamus: nolumns laincn quod pei- hoc abbali<br />
de Gondomio'. parcionario noslro in villa pii'-<br />
dicla. quantum liaïuiiim predicluin ad ipsnm<br />
perlinel, aliquod prejndiciiim geiierelur. In ipio-<br />
rum .<br />
etc. Ilaluni ul supi'a,<br />
11(12. l'rii fjiisrniio \;reniicii- suis: ijui locns el perliiien-<br />
cie, ut asseiil. snitl et rni'iiiiil ab aniiipio de leodo<br />
suo et ecclesie Agennensis predicle. Undo vobis<br />
comiuiltinins el mandamus iit. vocalis dominis<br />
dicli loci el defensore noslio ac aliis (jue rnerinl<br />
evocandi. lacialis snpei' luis ipiod jii'-ticia snadebil.<br />
In cujns, etc. Datiiiri ni supra.<br />
' Non<br />
id(^iitili
)00<br />
l()l;>. Dr MlwKi t'jhiiTiicic' ri (Ir l'oi/liilr. —<br />
lii-\ iiiiinibus lidolibiis el siibdilis suis in hasiitia<br />
Klloreiicie [el de |<br />
Poyiak<br />
ciirn suis |>pr(inpiiciis<br />
(•(irniuoranlibiis, saliili'iii. Scialis (jiiod coiiimisi-<br />
fiiiis dileclonostro l'elro de Gozena ', exliibitori pre-<br />
senciuiii, balliviam nostraiii de l"'nori'iii-ia cl do<br />
IN)\lak ciini suis piM'tiiiPiiciis. (iistoilicadaiu cl lo-<br />
;;c'iidarii a feslo lirali Jobarmis Baptisle. aniio Do-<br />
niiiii .m" .ce" .ixx\". iinrid. iisi|iii' ad idem l'csluiii<br />
aiMin ri'volulo: i(a (|iiod pr'o cxilibus l'ai'uiiideni<br />
i-cs|i()iideal veiierabib in lilirislo tralr! doiiiiiii) (i'.<br />
I.ccliiicusi cpiscoiiii. dp i(iiiiip,iniMi)iis. pIc. . sabilerii. Scialis (piod , al-<br />
Iciidciilcs jJiala et laudaliilia s Tvicia iiobis prcsiila<br />
el preslaiida pcr Scyinx'iMiiiMi (iasc. I)iiii|i'iiscrn de<br />
lipjjula, et PO s[)ccialMis ipiia se irj \iiiij|oiiia olisi-<br />
dpiii posiiil pi'O liliiM'ai'ioiic caiissiiiii coiisaiijjiiiliei<br />
nosiri Kai'oii, rcjiis Sicilie. ipiod lial)eal et leaeat<br />
iioslio iioiiiine ab iiislanli li'slo Oimiium Saneloriini<br />
iiscpic ad cjuiriqneiuiiiiiii tiiiirsci|iiciis cl coiitiniiuiii<br />
ac coinpleluni , bastidals] seii loca iiostia el iialli-<br />
via|s] Salvelerre* el d(' Pelej«i-iia '. dyocesis Vasa-<br />
Iciisis, cum ornnilms juribiis, f(Midilibijs el pici-<br />
\eiiliiiiis PDi-uindem cl pcrliiicriciarmii siiaciirn ,<br />
rcddeiido cl solvciido cviiislal)idar-io imslni I5ur-<br />
dc;|a|p aiiiiiialiiii pm prc(liclis liaslidis ipialcr-<br />
'<br />
l'"li-ui-;ii)ce ((-îers , un'. I,i;ini' {thifl. :.<br />
MOI, ES (lASCONS.<br />
î \.<br />
)!. \\ Il"-1 -('Si)]<br />
vig-iiili libia> Jii ipiiudciia l'asclic aiiiii) (|iiolibcl<br />
et aliaiii iiiediçlalcni inlia festuui saiicti Michaeiis,<br />
uoii obstaiite qiiod pi'iiis nobis daljaiidir aiiiiiia-<br />
titii ceiitiini el \igifiti libre dicte inoiiele pm basll-<br />
dis el Ijalliviis aniedictis. I iide rnaiidairius universis<br />
babilatoi'ibiis baslidariini et balliviai'iini ipsaniiii<br />
ni eideni Seygiioroiio pcr totiiin qiiiiiipienniiiiii<br />
siipradictum siciil siio bajido in omnibus et pcr<br />
omnia obediani et inlendanl'. Mandainns eciain<br />
senescallo nostro Vasconic et corislabidario lînrdc-<br />
gale ni dicluni Scygnoroinini liabcrc peinnltaiit<br />
bastidas el ballivias aniediclas, p| ila lenere ([uod<br />
eisdeni sit obediens el inlendens. In cnjns, pIc. Da-<br />
tuni apnd (londal, Icrlia die Jnnii, ajino regni<br />
nostri decimo scpiimo.<br />
l(jl;>. l'ni (ii(illr/iiiii ilr Itiilii. —<br />
, ,<br />
|!e\ cpiscopo<br />
Ageniiensi, saliilciii. {înillelmc de lîala, vidne,<br />
iiialris (pionilani Haviiiundi Jobaimis. rinnlrd iri-<br />
leiiecli apud Villani novani", lacryninsain (picrclam<br />
recepiinnsconlincntcin (piod vos lîernai ibimtiiiana<br />
in vesini carcerp dclnictis occasionc dicli imirlii ,<br />
conviclnm cl supcraliini de ilicta morlc larii pcras-<br />
SPirioiicni (icraldi de \lalo passii', (pii de niandaio<br />
ipsius B. (iarra. coiisdio pI liaclalu. diclnni corii-<br />
iinsit lioiiiicidiniii . (piam l'ciani pcr nuilla alla in-<br />
dicia niaiiilcsla el l'ainarj! pidtiicarn lociiis popidi<br />
Agenni: el cmn vos diii ilicliini licrnardorii deii-<br />
nueiilis in careeie, nec aiiqnid l'aclnin liieiil (\i'<br />
eodcin. \o> recpiiriiiiiis lunndanles quod diclinn<br />
15.. ([ni se l'also nienlilnr clericuni , cuni non sil<br />
ut dicla vidna asscril , si clericus non sil, li'adi el<br />
libérai i l'acialis nnstre curie secnlari: si vero cle-<br />
ricus bicril. ipsnni B. dp lani enorini crnniue et<br />
piddicioiip culpabilem ita puiiiatis ijuod alli ,<br />
pcnam<br />
ipsius aiidienlcs. Iidia val consimilia non andeani<br />
atteiuplaic. Danms cuiru senescallo nosiro \gpn-<br />
nensi qui luuieest \el prolcMi|iorc fueiitin manda lis<br />
(piod. si in pieinissis vos liiei'ilis in delpcln. ad<br />
prvinissa eonqdenda pci- capcionein bonoriun Ipiii-<br />
' Ms.<br />
obrdiriit et iutritilnii.<br />
' Villeiieinç-tiui'-l.ol.<br />
' H y ;i un Maupa^ dans ]>• (inr-. (an*. (londom. r, Cazaii-<br />
boii) et un dans la Giiondc, roinmnni- dp l.erm-d-VIus'-cl<br />
(arr. lîtizas, c. ilriinioUi.
[A. I!.<br />
1989I KOLES GASCONS. 501<br />
pdiiiliuiii dc^bite vos compelliil, vel ipse seiiescallus<br />
|)i'C(licla execncioiii (Ipinaiidet, prout fderit racionis.<br />
Daliiiii lit supra.<br />
I(i I (i. 1*111 archiepiscojxj Auxititiio '<br />
el ejus sii//'rii-<br />
Ifiiiii-ix. — \{oK seiioscallo siio diici$co, suB'ragaiieis, vel clericis iu-<br />
veiierilis. laciatis eaderu enieiidari de planii. ciim<br />
vohis coiistilerit deeisdem: l;ici;i(is eciain iiniDJa-<br />
hililcM- r>|)sefvari coiiiposicioiies injtas iiiler nos. ex<br />
pai-te upia. el aliipias personas ecclesiasiicas pro-<br />
vincio iiiemorale raciuiie eeclesiannii vel moiiiislerin-<br />
riMii suinuiii, proiil de eomposicionilms ipsis noIiis<br />
ciMislileril |)(M- iiispcclioiiciii litterarum nosli'ai'uiu .<br />
el sMiil ad hoc nos leneri viderilis jnvla lioniirii i-l<br />
i'on{M'unni inlellecliiin,lalil('i'snperliiis\osi;ci-entes<br />
ne pi'opler nejfiijjenriam vel deli-clum veslrnui nos<br />
a Mienioi'alis arcliiepiscopo vel snllVo|faneis ;iut clr-<br />
l'ieis adiri conliiifral, et eoMlem l'aligari laliorihns<br />
el expensis, ipiod sustinei'emiis {rraviler el rnolesd'.<br />
D.'iliiMi lit supra.<br />
Hil7. l'iii uuifnstvi) l'iiiirio iiiKiii. — Itex IJi-<br />
landino di- Podio el sociis suis, niei'caloribns<br />
'<br />
I.n-<br />
cniiinsilins, collecloribus magne ciisluine nostre<br />
|{urde[[ale. saliilerii. Quia leiiennu' tnagistro l'onciti<br />
\inali. rierico. in centum libris Burdegalensis rno-<br />
nete, in |)erpacaciiinein lorius sui jeudi el alioriiin<br />
siiii debiloiinn do teuipore prelerilo ns([ue diein<br />
Sabliati in feslo Kpiplianie Doniiiii que fuit ainio<br />
regui uoslri tercio decimo', vobis niaudanius (pia-<br />
linus de exilibus dicte cuslinne t'aeiiilis ii;d)ere in<br />
iiislauli leslo saucli Micliaelis diclo clerioi vel ejns<br />
iiiaiidalo iliclas cenlum libras. recipienles ab ipso<br />
' Aiiianieu<br />
11 cl'Anna|piar , urr-lievètpn' dAiicli . l 'itia-<br />
i'li8 {>iallia rliritt., I. I, col. yyS).<br />
' .Mb. tncrctiinriù.<br />
\.e 6 janvier iiH't.<br />
ilerico lillerani suani recoj;nicionis dicte pecuuic et<br />
ac(piietancie de piedictis. l'^l nos pecuiiiaui illani,<br />
I iMu eaui solveritis, in eonipolo vestru viiluiiuis t'I<br />
pri'cipiiuiis allocari. Daluni ul supra.<br />
161^. l'ni miisiiHI/im basililc Moiills Seniri'. —<br />
Ue\ ddecio el lideli suo Jobauni «le llaviiriug.<br />
senescallo suo ducaUis Aipiitanuii\ saluleiu. Mon-<br />
straxerunl uobis cousules et jurali '<br />
nosire<br />
bas-<br />
tide Moulis Sec(ui , ni>iuine uuiveisitiilis dicte \ille,<br />
(|uud. ciuu ipsi lialieaut limita boiia vciialia cpie<br />
\eudere possenl si porluin liaberciil in lliuniiie<br />
Diiiti, quod esset utilitas loti patrie et nobis. ul<br />
assei'unl. vobis ('ommittimus et mandamusquatiims.<br />
voc^ilis roraiii vobis i|ui>iuin'' interesl, si ipsi as-<br />
sensuni ' ad<br />
hoc prestitt Iriuiii alianuii d\o-<br />
cesis Vasalensis, propter cdMliiicniMcm (|ui' \eilr-<br />
balur super |uslicialu pr. diclo iiilrr dilertum el<br />
liilelem noslriiui Jobaunem de (îreyly, doinimuii<br />
ISenaugiaruin. seu prociiratores suos, ex parle iiii;i,<br />
l't preposiUnn nosliuui ac juralos Salve Terre. d\o-<br />
cesis Vasalensis. ex altéra, ad iiianuin nostraiii ul<br />
snpeiioris exlitil seipieslraliis, volenles jus parciiiiii<br />
declarari. nec diu m suspenso seu seipiestio pri;-<br />
dicti» leneri iusticialuiii predicluiii, vobis coinmilti-<br />
iiius el inanilainus ul , vocatis deleiisore iiosiro el<br />
aliis cfiii luiMint CMiuiiidi, per vos \cl aliiini iiiipii-<br />
ralis cuiM dilijjeiicia iiiiiniiuodaiii verilalriu ilc pur<br />
iiosiro et doiiiiiii d'' lieiiaiijfes predicli in pislicialii<br />
pii'diclo. l'I jiixla vêrilateiii ipiaiii inveiieritis coii-<br />
' Moiiséipic.<br />
siir le Ortjt iliironflM. an*. t,a Kéol*- 1.<br />
- \Is. Jurttif.<br />
Mb. unibnn.<br />
* Ms. Hxifitmnil.<br />
' Cnslelviril ((iii-oridt'. ari. I.a liioli;, c. SaijvU-i'itM.<br />
,
502 ROLES GASCONS.<br />
teircionem iliflRniatis' piedictam. U.iliim ni su-<br />
|)r;i.<br />
' ' .<br />
.;:!'!'',<br />
1620. l'ro Se/jiiino de P«(w. — liex ililecto et<br />
(liloli siio .lobaniii (if Ha\fiing. . scnescallii suo in<br />
(Incalu Acjiiitanriip, salutein. (iimsideratis gralis<br />
KCiviciis nobis impeusis. a Scjjuino de Pu(eo". cive<br />
BiU'degale, qui obses ad niandaliim iioslrura fuit<br />
in \ragonia, donamu.s et conceibnins pidcni ijna-<br />
diiiigenlas libias sterbngornm de illis quingenlis<br />
bbris in (juibns Guillelnius de Sancto Se\erinn"<br />
nobis extitit corndeinpnatus, danles et concedentes<br />
l'idcm Seguino jus et actinni'm nobis cotnpflencia<br />
rouira dirtnni (inillebiinin di' Sanclo Séverine<br />
iis(|ue ad sumniam diclaïuni (|Uiidrinjjéiilaruni li-<br />
liraiinn: vobis inajidanius ({nahnns ad ii'(|nisicio-<br />
neni dicii Segnnii levaii lacialis dictas quadrin-<br />
genlas libras de bonis (bcii (iiMlli'Inii di' Sancto<br />
Se\erino, et cideiii Scjjnino salislici-i de eisdeni. In<br />
cHJns, etc. Datum ul supra.<br />
11)21. /'/•" eodna Seifiiiiin. — lic\ (blcclo cl<br />
fidi'h sno .bihanni de liavei'nig. . M'iiescallo nosli'o<br />
in diicaln Aqnilannic, cl onnidins bajulis et lideb-<br />
bns suis ejnsdem ducatns, sahilcni. Veuiciis ail nos<br />
Scjjninus de l'nleo, civis Jînrdegnle, qui ad iiian-<br />
datiini noslrnni obses luit in Aragonia, se inulti-<br />
pliiller exciisavit siqier (juiliusdani verbis que'<br />
dixissc asscritnr in fonlc^niptnni noslruni et cnria-<br />
runi nostraïuni in ne;.;ocio son iicgociis qiiod vcl<br />
qui' (inilleirnns de Sancto Severiiio. oivis lini'de-<br />
galc, babcl)at in coi'iis antedictis; nos, acbinitentes<br />
excusaeionem pre(hc(ani et voienles cidein laccre<br />
graciam speeialem, propter grata seivicia ab ipso<br />
nobis iinpcnsa , rcinitlinnis et (piictamus eideni Se-<br />
guino et hcreibbns suis oinneni enicndani pecunia-<br />
riani vel .diain (|iranirnmque (|uani ab ipso vel he-<br />
rcdibns suis lacioiie predirla ' pelere possennis. vel<br />
' Vîs.<br />
dijfinilatix.<br />
' Ce .Séi;uin tirnit pput-f^trc son surnom d'un des nomlweux<br />
puits qui l'xisLaient. ;dor's à liordcuuv (voir Orouyn, Hordeau.r<br />
fers lù^io . |>. /loi t'tsiiiv.).<br />
^ SainUScurin , [uir-oisse de liordcauv.<br />
' Ms. quiis.<br />
Ms. prrdietarum.<br />
lA. 15. .89]<br />
m qua nobis lencii pnsset raeione seu occasione<br />
predieta. In cujus, etc. Datum ut supra.<br />
1 622. Pio ((iiiaulibus civitatis Luctoiensis. —<br />
liev diiecto suo senescallo Agenuensi, salutem. Kx<br />
parte consninni civitatis Lactore luit nobis couqne-<br />
rendo nionstratuni quod , licet ipsiconsuies, uomiue<br />
universitalis civitatis predicte, ac ipsa universitas<br />
esseni aute constructioneui bastide de Fllorencia''<br />
et post in possessioiie vel quasi messagerie' lerra-<br />
rum et biadoruni que et quas cives ipsius civitatis<br />
habent ullr,! IImmicii (iercii'. seu custodiendi blada<br />
et terras easdeni, gentes jegis Kfrancoruni. leni-<br />
poie quo dicta basiida luit in manu ipsius régis,<br />
et gentes uostre, post
[\.H.\vi.°-i.289l<br />
fiieririt liberi et iiimiines a presUtcione |)pda{>'ii seii<br />
leiide ia tota terra Leomaunic', liajuli iiosterel ve-<br />
n>'ral)ilis palris opiscopi Liiclorensis Saiicli Clari'<br />
penipiiint et exigiint de novo leudam apiid Saiir-<br />
tuniGlarum a civibussupradictis: (piare vobisrom-<br />
inittiinus et mandamus ijiiatiniis. vocalis episcnpn<br />
et bajulis predictis, constitutoqiie pro nobis legi-<br />
tirno defensore, faciatis per vus vel aiium. de qui»<br />
|)ossilis in hoc facto jjerere fidiiciain pleniocerii.<br />
eisdeni rnnsubbus siipei' |)roii)issis brève et riialii-<br />
rum juslicie complemeiUuiii. lit iiits super pre-<br />
inissis vobis cniniiiitlirniis vices iioslras, maiiilanlcs<br />
sid)ditis iiostris iil in biis i(iie ipsum nc(((>ciuiii<br />
laiigunt iiobis pareanl et intendant. Datuin ni<br />
snpi'.'i.<br />
l^j^2^. Pro re/re, tle bastida lionnnie'. — Itex<br />
omnibus, etc., sidntein. Notuni vnbis t'arimns (juod<br />
inter {fi'nles nostras. ex parle nna, et l'ratrein 15e-<br />
nedirlntn ', decannni de Paraviso'. \;fpniionsis d\o-<br />
resis, ordinis Foiilis Dbrandi. t'\ altéra, super<br />
rnnstrnrlione sen l'artioni' b.Hlide vncate Bonnnii'.<br />
fiiernnt ronvenciones inhite (pie sccinilur : videhcel<br />
quod dictns decann.s dédit nobis octn concalas terre<br />
in loro vocalo Landa jjrassa' in planirie, pro con-<br />
strnenda seu l'arienda dirUi bastida, r'I locnm nbi<br />
inota incepta est pro l'orlilecio t'aeiendo. Iil*eras<br />
IVancas: et rnlinnil sibi idem decannsduas plareas<br />
libei-as. jiixta lornin ul)i ecclesia conslnii débet,<br />
item, retinuit sibi prata et nitilendinaria et terrain<br />
ad medielatem nnins paris boum. Ilem. retinuil<br />
sibi illnrl quod esl idlra dictas oelo conMtas versus<br />
frrangiarn snani, ila quod. si dornusibiilem lien'ut.<br />
quod teoei-entur ab eodem decauo et mouasterio de<br />
Paia\iso: alias vei'ro lerr»'- (pias dictus decanus el<br />
' Voir<br />
l'.irticle k des i;nre, j>. -ï^.<br />
.Saint-', lar (Gers.arr. Leclourei.<br />
' Pi^ut-i''lre lioulogiie-siir-Gcsjîe ( Hiiiila-liaioime . air. SainI<br />
liaudcnsi. C'ét-til. il l'st \rai, utie hastidc sui' Uujuolle l
àO'i<br />
ronliaioliilaldiis
A. n. ..8;)| liOl.KS CASCONS. ôor<br />
f|>rout| iii (juodaiii |)U|ilico iiisliunifiilo coiilW-lo<br />
per iiinnuin Pétri do Baluinli(>. audorilale sacro-<br />
sanclo Itomane cccicsic iiolaiii , si^ijiHo nostri) riiiio<br />
\ascoiiii' sijjillato plcnius eontineiidir, râla cl jji'ata<br />
liaiionuis et (enore preseiiciiirii c/miinnanius. In<br />
CHJus, i'Ip. Daliim iil su|)ia.<br />
16!V1. Pro Ffidcone de Claiviicin' . —<br />
llox di-<br />
leclo el fideli siio Klie de C.ainpaiiia, seneswllo<br />
IVlra'foriceusi, saliilcm. Sciatis (jiiod roddidimus<br />
l'TuIroni de (llaiciicio, iiiiliti, Icrraiii ([iiaiii idem<br />
miles Kfidcoiii, ([iiondam fili» siio, teinpore
•>0(i MOLES<br />
lrti^ifi.<br />
.
[A. It. wii^-iaSgl<br />
piantiir et currant, videlicel (juiiiqin; cliipoteases<br />
vel qiiiiiqiie denarii aliariiiii iiioneUuum veteniiii<br />
|)n) (|iiaUioi' (Icnariis novis vi-l (|iiatur |)ai\is tiiro-<br />
iKMisihus alisijiii! oecasioiii' iiosiri vel liallivoruiii<br />
iinstronirn, set iiltia ilieliiiii l'oslum diclo cliipo-<br />
leiis('s\el alie monelo vi'teros sul) [lona coipoiis cl<br />
ei'is ail aliijiio n>('i|ii nullaleiiiis prcsuiiiantdr. l)a-<br />
tuiii ajnnl C.oiulat, sp|)liiiio dii-junii.<br />
(Jniisiiiiilis littora dirijplur castellaiio Sancti Ma-<br />
karii' vel cjus lociiiii Icneiiti.<br />
lite. —<br />
Hex prcposilo suo de liarsaco- qui Diinc<br />
|r)39. Pro llcrtiando , ilomino de Pndciimco , mi-<br />
osl vol pro leinpore fupiil, !>alutem. Inliibi-inus vo-<br />
)tis ne dilocto et (ideli nosiro Bertrando, domino de<br />
Podensac), niilili, vel iinininibus aiit suliililis suis<br />
l'ontra conccssiones pei- nos sibi fadas p(;r cartas<br />
iinslras l'acialis aul inferalis ali([uas injurias, mo-<br />
lestias vel indcbitas novilales, nec diclos boulines<br />
coinpesaitis ad jurauienluni paris vobis prestaii-<br />
durn, si predece^soribus noslris prestiluni non liât<br />
per eosdi'ui botiiiin's Ipuipniibus lelioaclis. Dalnni<br />
ut supra.<br />
1 fi'lO. l'io jiiiorixsii de Cnlros '. —<br />
Rex l'elro de<br />
(iDUcbis. casIellaïKi Saucii Macbarii, saluteui. Mau-<br />
danuis vobis qiialiuus arreragia pensiouis annue<br />
dcceui libraruui ([uain dilecla uobis Ayuierarda,<br />
priorissa di» (ioiros, de douo licriiardi de Bovis-<br />
villa, IValris sui, el per nosli'ain conlirniacioncui<br />
reei|)ere consuovil in pedajjio el poilu Sancii Ma-<br />
fbarii , eidein priorisse vel ejus niandato l'acialis per-<br />
solvi, ita quod priorissa ipsa super iiits alias con-<br />
qiieri non cogalnr: cl illud (piod ei solverilis sic,<br />
preeipiiuus \obis in vcstro coiupnlo allncari. Dalum<br />
apuil C.ondal ut siipca.<br />
Kt^ll. l'io l'fer/fando d'I^slissnro^. — lie\ di-<br />
leclo el lideli suo seneseallo l'elia;;oriceusi qui nuiic<br />
est vel pro leiiipore luent , saiulem. Viii)is cominil-<br />
liimis cl uiaiidauuis ul ddecliuii nosiruni Fferfjan-<br />
' Saint-MaiaiiT (liiionde).<br />
-<br />
'<br />
Barsac ((hioikIo. arr. l!onli'aii\, c. l'odeiisac ).<br />
Voir liôles ^^axcuitx , l. I, n' Vii)-ï.<br />
Kstissac {Dordojjiio, arr. Iîra.<br />
1 C/i;5. Pro Pelio de Mu
oO.s<br />
nions (laliis liieiil siinpliciter nobis, ipsuni leti-<br />
noalis: si vith sub coiulicione iil l'aciamus ibi bas-<br />
tidani el nuUiims cani facere. resliluatis ipsuiii<br />
luunleni niibli sajuaibclo. Uatiini ul supra.<br />
Ml:ÎMBR. 5 ( IN Donso )<br />
1 G'i 6 . Stilufi (lomini Kmoli priiwipis SalermUai i.<br />
,<br />
— Karolus Dei gracia re\ Jérusalem et Siciiie, (bi-<br />
caliis Apiibe et principatus Capue, priiu-eps<br />
Acba\(', Aiidi'gavie, l'rovincii' cl Florcaiipierii<br />
COIIICS '.I MKMBI!. h.<br />
1G'l5. Pli) lioiiiiiiilni.s régis de len-a (k liUenliio-<br />
iiuiria'. — lîe\. (inniibus ad
|A. lî. \vii°-i sSç)]<br />
rebat, sigillis ilicloi'uni hajiili et constiiuni ac uni-<br />
versilalis bastide predicle ac criaiu arcliiprcsbyleri<br />
de Ca|)(li'olo, ratas et gralas et acceptas, rata ,<br />
grata<br />
et accepta liabeiiiiis et tciiore presenciiiiii coiitii'-<br />
iiiauius, easdeiii et eadein ])recipientes liiiu- inde<br />
)ieipc|iio et iiiviolabililer observai'i. In cujiis. etc.<br />
Datiuii lit supra.<br />
1 ()'l7. Pro Ariiahlo de Goossc '<br />
et nliis ,<br />
de jierdo-<br />
micioiie bunnimeitti. — Iîe\ imiversis ad tjuos, etc.,<br />
saliitein. Sciatis qiiod, ciini oliiii quidam cicricus.<br />
Ariialdus de (Iriice notiiiiie, iiiissel occisus in qtia-<br />
dani brijja de Poulous", A(|iiensis dyocesis, et Ar-<br />
naldns de Goosse, Petrus VÀà/. Arn^di et .'\rnnldus<br />
de (loosse, filii sui, Petrus de Cîoosse , l'rater suus,<br />
Pelrns Huub, IJ'rtrandiis Daienian, Johannes de<br />
Savalerre, Arnaldus W. de Buboniie, l'uisseiit ac-<br />
cusai! seudeniinciati super nece dicli clerici, etrji-<br />
cioue predict;! Gnalliardns de (ioosse per jndiciuni<br />
curie nostre suspensns Inisset ail (urcas, et alii<br />
eciaiii banniti pro eo (|uia .<br />
voiali ad jus su|)ei- boc.<br />
venire el ((imparere coiain noliis l'ecusarnnt . tan-<br />
dem (|udiusdaiii tractantd)ns inter |ii
510<br />
Iiiei'il, (li'IV>n(ln(. jure rrrjis el alioruiu in omnibus<br />
seraper s.ilvo. D.iliim iit sii|ii;i.<br />
1 ().")!. Cuin ie\ ;td iiistanciani Gastonis viceco-<br />
initis Byerniensis quasdam inquisiciones coramise-<br />
rit JoliaTini de llaverinj;-. , senescallo, etc. , laciendas,<br />
niandahiin esl cidrni Kcnescallo quod in(|uisiciones<br />
illas qnamniciiis polerit facial, el in nefjocin inqui-<br />
sicionnni eai'urndeiii l'i/lcritei- procédai . jiixia nian-<br />
datuin reijisquod sii|)erhur. recepil. Daluiii utsnpra.<br />
1(35:2. Mandalum rslprepositis elaliis niinistris<br />
régis Vasronie, iidiibendo ne in terris vel disirioln<br />
Gastonis, vicecomi(is Biernieusis, baslidas aliquas<br />
nomine régis construant seu contra voluntateni ip-<br />
sius (iaslonis conslrni t'aciant. et ne honiines (pies-<br />
lales dicli Gasionis \el niililnni siioriiiii ad liastidas<br />
régis recipianl , vel eciani l'rancale de celero capiant<br />
pio delV'iisinnc liouiiniirii prediclornin. Dalinii ni<br />
snpra.<br />
i65."5. Uex concessil . (jnanlnni in ipso est, Gas-<br />
ton!, viciM-oiniti Mycrniensi, (piod causas, lites et<br />
négocia «[ue ipsuni contingunt per prociiraloreni<br />
seu ])rociii-atorcs leoiliine conslilulos |)nise([ni el<br />
defendi're valent corani prepositis et onniihus aliis<br />
ininistris régis Vasconie; cl niaiidalnm [est] eisdern<br />
preposilis, etc., (|uod procnralorctn seu ])rocnra-<br />
lores ejusdeni in causis, lilibus et negociis hujus-<br />
Hiodi quos nomine suo deputare voluerit adniitlanl<br />
presentibus usque ad fesluni Pcntecostes proximuni<br />
valitnris.<br />
1(1!') ^1. Prn Avgevio de Mola , iiiiHte'. — lîex<br />
oiiuiibus ail (juos, etc., salutcni. Sciatis ipiod, at-<br />
lendenti's grata servicia nobis iiupensa pcr Augc-<br />
riuni Mola, militoni, jnniorem, primogenitinn- Au-<br />
gerii Mola. mililis', de Milliano', in Terra sancla<br />
peregiinacionenr' agentis, et specialiler quod idem<br />
' Publié dans tes Archict'S hi^forûiues itv fa (lirouite ^ t. X,<br />
|). io3.<br />
- Ms. priinojyctiiti.<br />
* Op'T Moto, If! [;ère , ;t iléjà été souvent mentionné.<br />
'' Mcilh.in (l.ol-('t-(iiironne, arr. Mormantif).<br />
" Mfl. pcre^'riviirioiiU.<br />
.<br />
ROLES lîASCONS.<br />
[A.Pi. xvii"-i,!8()|<br />
primogeuilus se pro nobis ubsidein posuit in Arra-<br />
gonia racione liberacioiiis karissimi consanguine!<br />
nosiri Karoli .<br />
De! gracia Jerosolymi et Sicilie régis,<br />
eidem primogeiiito concedimus (juod, si contingat<br />
eundem supervivere patrem siiiini prediclum, lia-<br />
beat ,<br />
teneat el jtnssideat idem priniogeniliis, quani-<br />
diu vixerit, de dono iiostro l't gracia spécial!, illos<br />
Ires oiiolos pedagi! in doliis vini (|uos diclus |ialer<br />
suus linbet et possidet de ibnio nostro ad vilain<br />
suam in nostro peJigio de Milhano; ita quod dicti<br />
très oboli pedagi! meniorat! ad nos . heredesvel suc-<br />
cessores nostros post eorumdeni patris et fil!! obituin<br />
libère revertantur. In cujas, etc. Daliuii ut supra.<br />
1 G55. Pin Arcambdldo, cnuiile Petrngoriceim.<br />
— Mandatum est senescallo l'etragoriceiisi quod<br />
Arcand)aiidalmii lit siipia.<br />
1 ().)(). /'(•() iiicrviiliinliii.i Lupi lioi-gundi. — liex<br />
senescallo suo diicaliis Aquitannie et ceteris pre-<br />
positis, bajulis, et ininistris ac subdilis régis terre<br />
picilicte ad (jiiiis, etc., salutem. Mandanius vobis<br />
liniiiler iiiiunj;vndi). ad preces el instanciam dilect!<br />
et lidelis iiostr! Gaslmiis, vicecomilis Biernieusis. iil<br />
mercalores Lupi lîorgiindi, mercatoris de Biernio,<br />
ipii cuni eodem Gasione ad parles Arragonie el Is-<br />
[lainiie accessit cuni bonis et inercibns suis, per-<br />
mittalis ire libère et redire per terras el polestales<br />
noslras, solvendo custumas et pedagia débita el<br />
consuela, nec ipsos vel bona sua aut merces pre-<br />
dictas pignoretis seu marcuelis '<br />
jiro delictis vel<br />
ilebitis alienis, de (jiiibus non sini piincipaliter vel<br />
accessorie obligati. In ciijus. etc., [ler bienniiuii<br />
duraluras. Daliiiu iil supra.<br />
1(i.^)7. /'/o l'oiuio ilr Mmâ et iiingislio Pehu de<br />
Cléians, loir plus liant, n° i('i!>i.<br />
Clfïi'mont-Iîeauregard ( Dordojjiii-. c. Villaniblanl |.<br />
\I^. rt castcll.<br />
*• l'reiiilro pai- ilvoïl lic niarfinon: marcarc c>t un ri|in-<br />
valenl i\f pi^iKjiin-e. Voir f)u Canj^o, au mot Murrlui.
\. Ii.xïii''-ia8ç)] liUl.KS I<br />
r,<br />
Barde. — Rex omnibus fidclihus el siihdiditis suis<br />
commorantilms in insuia Oleyroiiis, salulem. Scialis<br />
(|U()(I comniisitiiiis diloclis nosiris l'oncio de Moia<br />
d inajrislro l'ctro de Barde, exhibitoribus presen-<br />
eiuin. vel eorum alteri, terras, vineas. prala, ne-<br />
niora, salinas, et totum tenetnenluin rurn omnibus<br />
suis pertinenciis (piod nobis conliujfcbal juie suc-<br />
cessionis iu eadem insuia por niorlein dilecli avun-<br />
culi nnstri, tlomini Guidnnis de Lesinan ([uondani<br />
defuncli ', custodienibim el re,
:>i-2 Il LES G \S(;o\s.<br />
v;iix'lo, (.-iveiii
[A. R. xvir-iaSg] RÔLES<br />
callo siio in ducalu Aquilannic, snluteni. Maiida-<br />
mus vobis firinilpr injuiigeiidi) iit ,<br />
vocatis episcopo<br />
el capilnlo Vasaleiisihus, Amanovo iln F/plircto et<br />
nosiro defensorc, ii)([iiiralis, si eisdoni episcopo<br />
et ('a[)itulo ac Amanevo placuerit. suiiiinarie et de<br />
piano j)lenariarii vcritateiii de alto jnsticialu lem-<br />
torii seii villagii de Labescal ' in paroeliia de .Mois-<br />
saco seu de Aihans, dyoccsis Vasalensis, ad qiiem<br />
veUpios. sriiice|l] titnim ad nos vel dictes episcopiini<br />
et Cflpituluiii seu dicliini Ainaiievuiii , lacione castri<br />
d'Allians, jure proprietalis et possessionis debeat<br />
pertinere: qua vei-ilate inquisita, restituatis seu li-<br />
beretis eundem justicialum illi \el iiiis quein vei<br />
quos inveiiielis jus liabeie in eo, vel relineatis pro<br />
nobis si jus habeainus in ipso; quod si dicli epi-<br />
scopus et ca|)ilnUun seu Anianevus volueriiit per<br />
viain prediclain piocedi in negocio antedicti), tune<br />
jus el judieiiini per vinin ordinariani nobis et dictis<br />
pai'tii>us farialis. Datiini ut supra.<br />
1 ()()". l'ro reffo, de hoiiis que fiicntni Giiillelmi<br />
Ariial(li\<br />
1(')()8. De lioiiKi/fio rece/jlo. — i!e\ pn'positis<br />
suis insiilc Oleronis .<br />
saiutem. Scialis (pjod die Mer-<br />
curii post l'eslum l'entecostes' nos recepirnns apud<br />
Condatuin prope Leyboriiiani iioijiagiuni bgium a<br />
Mathia de Rotiiau, doniicello, de iiiis que lenet el<br />
habet in terra irisule (Jieronis, (juain dominos de<br />
Conqiniaco' leiniil de douo nosiro ad vitani suam,<br />
saivo in onuiibus jure nosiro et quolibet aiieno.<br />
Ouare vobis mnndainus quatinns occasionc dicli<br />
lioniajpi predirtUMi donurelhun niiniine niolesldis.<br />
Ualuni ni supra.<br />
Kitl'J. l'ro Petio de Greilly. — lies dilecto et<br />
liiieli suo Jobanni de Haverinjr. , seiiescallo suo [in]<br />
ducalu Aquitannie, saluleni. Quouiain dileclus et<br />
(idelis nosler l'etriis de fireylly, miles, noinine<br />
procuraloi'io Johaiiriis de (Jreyily, palris sui, nos<br />
' l.abcscnii, rliàteaii dans la comiiiunc d'-Villas (GiionJe,<br />
iirr. Baza?. c. Auros).<br />
' llépélilion liltéralc du n" 1661. Lo lilrc seul dillèrc.<br />
' Le 1" juin 1.189.<br />
' Uni de Lusif^nan , sin' de (;o(;nai.<br />
ROLES G tSCONS. — II.<br />
GASCONS. 51 ;î<br />
versus (li)iuiiiiirn regein Ffraucornm quietos fecil<br />
de tribus uiilibus libris tiirnnensium nigrorum in<br />
parle solucionis iilariini se[)lnnginla niilium libra-<br />
rutn dicte monele in (piilnis lenebaimir eideni do-<br />
mino régi Ffrancniuni , ex ciuisa inutiii a ilomiiio<br />
f.iidoviro bone moniorie, Flrancoruni rege, avo<br />
suo, dndnni nomino nosiro suscepli,quando trans-<br />
IVelavimus ad Terram sanclam, proutnos quiclare<br />
et liberarc ab eodem ilominn rego Ffiancoruin te-<br />
nebatur, vobis uiandaïuus ut terram et onines red-<br />
dilns dicli Jobannis que posita el ca])la fuerunl in<br />
niaini nosira , quia non iiberaveial nos . ni debebal<br />
lie dicta sunnna. jienes regeni prrdicluin, cum om-<br />
nibus ex ipsis perceplis bberelis et Iradalis l'etro<br />
predicio vel ejus niandato bas nostras lilleras del-<br />
ferenti, sine dilacione (|uacuni(]ue. Datuiii apud<br />
(jondal prope I^eyberniam, secundo die ,lunii, anno<br />
ul supra.<br />
1070. Pro Fjlorin de Tajiin^ — Rex niajori el<br />
jur.'ilis Baione, salntem. Sn[)[)liravit nobis Fllos de<br />
Ta|iia mnllipliciler quod judicium olim laluni su-<br />
per ocio tnilibus niaibolinis, pro ipsa el contra<br />
(iuillelnnun Pelii de Ffrancia per nostras lilteras<br />
vobis ilireclas in parle execncioni niandatnni, l'a-<br />
rerenins ad |)lennm execncioni débile deniandari<br />
et quod diclus Guiilelmus l'elri deceplive contra<br />
diclum judiralum in nostra curia minime inipelra-<br />
ret: inide vobis (irmiler mandamus ut secundum<br />
tenenciain " nostrarum litleraruni vobis super boc,<br />
direclarnm diclum judicium execncioni maiidelis,<br />
pront coiisueUido curie vestre re(|nint in tali casn<br />
vel consinnii lieii execnlioiiem judicali. In cnjus, e(c.<br />
Dalum ut supra.<br />
I(i7l. Pro linmiiiibus Silre iiuijtnia. — Rex di-<br />
leclis el lidelibns suis l'elro Mangonis et lîeinardo<br />
Joidaui. saiutem. Vobis et vestrum cuilibel in so-<br />
lidnm connniltimns el luandaums (pialinus dilcctos<br />
el lideles noslros bomines Srive majoris ab omnibus<br />
injnriis el violenciis vos el veslruui quilibel l'jlica-<br />
ciler del'endalis: el , si quid eis lorisfaclum bicril<br />
La Tapie, nom ass(*z fréfiucnt dann ia réî»ioti.<br />
Vis. tiiiniciuui.<br />
,
51/1 noLES GASCONS.<br />
laciatis illud eis spcuiuliiiii t'orns ol consuntucliin's<br />
pairie celt^riter onicnd.'D'i , innnilanles oinitiliiis sub-<br />
(lilis noslris ul in premissis ctpi-eiuissa taiiMi'iililnis<br />
vobis pai'pant pI inleiiJant, preseiitibiis (pumiflin<br />
iiobis |)iaciierit' duraturis. In quorum Ipslinui-<br />
niniii, f'tr. Dniiiiii ul supra.<br />
']fi72. De (iflicio labcUioiialu^. — Picx oiuni-<br />
I)us. (•[(•.. salulom. Dilfirli nobis Pelri Goi'aidi Ao<br />
Siiva, clerici. di' fpio nobis iaudabile leslinioniuiii<br />
perbiboliir, innrita attcndenles cl propl^i' boc vo-<br />
lenles ciilcni {p'^iriaui i'accro spi'cialem ,<br />
olliciuru<br />
labf'Miouatus cidein duximus concedenduin, c\cr-<br />
ciMidum al) ondcrn in (nia pri'posiiura nosira do<br />
intordiiDMiai'ia cl in (jnaMbfl parle ('insdi.'ni |)ri'p(i-<br />
silurc: voicntes cpiod inslrunnuilis per i|)suni ciin-<br />
ficifndis cl sn-ibcndis in puplica foi'uia lanijuarn<br />
|)ubNris crcdalui- cl in omnibus lidcs [icr'pcluo iia-<br />
l)çatiir. in
A-n-wir-iaHi»! nOLES GASCONS. )15<br />
niinis staliitis, i;\ ijikkI diclo senescallo uosli'oVas-<br />
cnnieet diclo ((nislahiilaiio sil in ouinibiis obcdions,<br />
rcspondens et inloudens. Quaro \obis iiiaiulamus<br />
(jiiatinus diflo Roberlo laiiijuani casIcHano el l)a-<br />
juio veslro silis in omnibns obedientes, lespon-<br />
dcnles et iiitcndonlrs. Iii cujns, ric. Dalum ut<br />
SM|)ra.<br />
It)77. l'm hurnmhus et mililibus terre Xanctn-<br />
iiiensis. — Ri'x omnibns. etc., sidutcin. E.\.C(in(|iies-<br />
tioMi' liai'oninii , laibtuni cl alioriini subdiloniiii<br />
nosli'oiiun l(;i'fi' iiostre Xanclouicnsis inlcUnxiinus<br />
quod in ipsa leira por scnesralhini noslruni cl bai-<br />
livos introdnctu» est quidam usus, \idebcet quod,<br />
Cinn leri-a ah'ciijus ex nostro odirio vel aiterins in-<br />
stancia saysilur et disseisina vol (leiil)eracio sen re-<br />
crt'denlia pelilnr ex ailvers», apponilm- quod in-<br />
spectio seii monslra est liicienda, quod a uostro<br />
senescallo et abis ballivis cmicedilur iiuHslincle, ex<br />
quo scquilunjuod prelexlu inspeclionis bujusmodi<br />
scu monstre liles indebilc protiabunlnr, fruclus<br />
consumrntuitur et noslri subdili alias in immensuni<br />
gravaulur: cuin ijfilurboc (bci usus non debeatsel<br />
pocius eorruplela, ipsuni usiini debiii'ralo consilio<br />
amo\i'n(bun diiximus et cassandum , eum<br />
doliitiM'aeio<br />
seu recredcnlia pi'Ietur de biis rébus de (juibiis per<br />
aniunn' el diem doiiiiiius siin' queslioiie in posses-<br />
sione non lueril, dum lameii noslri barones et mi-<br />
lites inler suos subcblos id obsei\enl: de abis vero<br />
de (luibus(b)minus in possossione fueritperaimuin<br />
el (bcm sine (|neslione et re([ucsla, ordo debilus<br />
sccundum terre consueludiiiem obsenelur, el bec<br />
a nostro senescallo el ballivis qui nnnc sunt et qui<br />
pro lenq)()ic lu'\ di-<br />
iecto el lideli suo llavmnndo (Jarcie fie Saneto<br />
Siiivatore'. milili, easlellano de Hegula, salulem.<br />
' Ms. manHui.<br />
^ Le scribe avait il'ahord écrit, ici commo plus haut,<br />
mttntuii ; puis )a (>r
510<br />
Ijonis rt i'el)iit^ ipsoiiim que i|isos liabere contigfrit<br />
iilnque in toriis et dislrk'libus noslris, el precipiie<br />
racione pi ehciulc sue in ecclesia delvinkin.', quani<br />
ex nostra (lonaoione asseculns est, nianuteneatis et<br />
ilel'endati^ ai) injmiis et violenciis quibuscumijue;<br />
ol,siquiil Inrislailum eis l'uerit, id eis de [ilaiio<br />
el sinesirepitii judicii facialis celeriter eniPixlari, el<br />
débita que eis dcjjeri eonslileril raciouabiiiter ois<br />
reslilui l'aciatis sine dilaeione, quantum juslicia sua-<br />
deitil. In î'ujus, etc. Datuin ut supra.<br />
1081. Prn cndcin mdjiisiro -loliannc. — P«ex om-<br />
nibus ballivis et liddilius suis ad quos, etc., salu-<br />
leni. Scialis (juod dilcetus ciericus nosler niagisler<br />
Joliauues (ierardi. caiiouicus in ecclesia de Kyl-<br />
kenny in Hibeinia cxistente, atlonwvit coiara uo-<br />
bis Idco suo Ariialduni Garcie de Burgo et Guillel-<br />
uuun l'Tabii el eoruni (juemlibet, ad lucrandum<br />
vel |)ei-dcuiiuni, in ouuiibus placilis et querelis<br />
uiolis vel niovi'udis pi'o ipso Jobanne vel contra<br />
i[)suMi iu ipiibuscuuKpie cunis llibernie: et ad in-<br />
staniiaui ejusdein .liiiuiniiis concessimus cpiod pre-<br />
(bcli Anialdus cl Willrluuis vel eorum aller queni<br />
preseuti'iu esse coiulgeril lacère possint vel possit<br />
attornaliis vel altoriialuiii (juos vel quem voluerint<br />
vel voliierit iu caiiccllaria nosti'a Hibernie, loco ip-<br />
sius niiijjistii .lohaniiis, ad onmia predicla placila<br />
el (|U('relas prcisequeadura et delendendum et ad<br />
luciaM(huu vel [)erdendum in eisdem, sicut predic-<br />
liiMi csl. lu cujus,elc. Daluni ul supra.<br />
1 (iS:^. Pro Itcniiinlu Do, cterico cl itoUnio Moiilis<br />
Fliiinitiiiii'. — Rex nnivorsis,elc.,saluteni.Gum Ber-<br />
iiaidus Du, clrricus. uolarius Moulis Flanipiiui,<br />
leui'relur uobis in rentuiii libris turouensiiun<br />
ex (uiadaui oi'diiiacioue fada apud Gomiouiiuni<br />
per niaj;isti'uui Boneluin '<br />
de<br />
Sancio Quiutiuo<br />
el uiaj;islruui llerium de Eugoiisiua, clerieos el<br />
jusliriarios misti-os, et per Joliannem de lleda,<br />
rlerii'uiu iiiislrum, nos, voleutes eidem uol.irio<br />
l'ilTiM-e j;raciaui specialem, iiituilu pielatis, el causa<br />
' S;iiis<br />
l.tmlo ;<br />
(lunlc une niniiv;iipe lecUiro puur Kilkeimy, en ïr-<br />
\inrir imniéi'o siiiviint.<br />
- MoîiflaïKiniri ( l.ol-i't-llarimiic. arr. Villt'neiive-sur-I,ol).<br />
^ M s. Hcmliim.<br />
RÔLES GASCONS. [<br />
\. B.wu'-iaSg]<br />
lijiaui suaui dotandi seu marilandi, cuui idem no-<br />
larius nobis servierit, sexaginta libras luronen-<br />
sium de dicla sunima sibi remitlinius ctquilauuis;<br />
nolumus enini quod dicle sexaginta libre ab eodeni<br />
noiario per génies noslras de cetero exigautur. l)a-<br />
tiim ul supra.<br />
lOSo. Pro lleilriiinhi de Podciisaco . iiiililf'. —<br />
Rex onuiibus, etc., saliilent. Scialis quod. alleii-<br />
denles grala et iaudabilia obsequia nobis inq)ensa<br />
et eciani inqicndenda per dilectum et lidelem nos-<br />
truni lîeiirandum de Podensaco", uiililem, eidem<br />
concedinuis pei- presenles ([uod possil consiruere<br />
seu consirui faccro lorteni donuuii de fossalis. mu-<br />
ris, seu palis, et ponte levaticio ac portailis, iu<br />
terra sua do Penna et de Sancio Magno in parucbia<br />
d'AusIan \ dyocesis Burdegalensis ; ita lainen (juod<br />
eandem domum nobis et heredibus nostris ac se-<br />
uescallis Vasconie qui pro lempore fuerint vel<br />
nosiro aul eorum niaudato, iralis et pacalis, Ira-<br />
dri-eet reddere iidem Bernardus el heredes sui de-<br />
beant el teueanlur, quocicnscumque i'ueiiut requi-<br />
siti, et quod racione vel occasione diile domus<br />
l'ortis vel alias in diclis loris de Penna el de Saurto<br />
Magno nullam altam jurisdicliouem sibi appro-<br />
prient, nisi illam lantuuuuodo quani per carlaiu<br />
nosli-aiu di'diuuis el concessiuuis nuper lîertraudo<br />
[>rcdiclo. Ineujus, etc. Datuni ul supiM.<br />
108'l. Pro llniricii dr Loii^jcrillc'. — llex om-<br />
nibus ad ([nos, etc., salutem. Scialis quod vendi-<br />
cionem l'actam Henrico de Longeville per Jolian-<br />
nem de Heda, ciericum nostrum, de (juadam domo<br />
existenle apud Begulaui in carreria Judeorum iuter<br />
dumum Arnaldi de Guillielm, ex una parle, etdo-<br />
uunn uxoris Arnaldi de Villa, dicti Guasket, ex al-<br />
lera, el diclani carreriaui, ex aba .<br />
'<br />
pro duuderiui<br />
l'uhlic'' ihiiis ii's Archiics Idst'ii itjiies de lu Girmitlc, l. X,<br />
- jiiTliMiid de Podcnsac a été mentionné sonviMit |ihis haut.<br />
' Sairil-\laj;iic-de-Pcnne «paroishe arini'xée à colle du Saiiit-<br />
l'iciTe-tens. dont elle est une dépendance" (lîaiirein,<br />
Var. bord., t. 111, p. i4fi). Baurein a connu le j)iéïejil<br />
acte par In Calalojpw de Carlo.<br />
'<br />
p. Kl'l.<br />
l'ubllé dans les Areliirfs liislai-iqiics de la Girnnde , t. X ,
[A. li.xMr-i->89l ROLES GASCONS,<br />
(loliis vini vobis exinde solutis. prout iliclus cnn-<br />
tracliis vendicionis predicte nomine nosiro facto<br />
pleiiiiis contincliir in (piodjiiii pnidico iiistriimoiilo<br />
ppr iiianiiiii (itiilloliiii Diiraiidi, pultlici iioUirii,<br />
confcoto, rataiii d gralam liabemus et tenore pre-<br />
scncium coiifirmamus. In cujus, etr. Datnin ni s'.<br />
1G85. Pro Gnr.iia Arnaldi, de doino forti coii-<br />
sirupiula. — R('\ oniiiilitis ad (jiios. etc., saliiteni.<br />
Sciatis (juod, ciim Garsias Ai'iialdi de Kspelelc'<br />
prêter liceiiciam iiostram cnnstnixerit (jiiandain<br />
doiiiiiin fortem in parochia de Sare^ iii ioco cpii vo-<br />
catiii' ArizriKîiidi', no.s, volenles ei (fraciam super<br />
hoc facere sperialeni, eidem Iransjjressioiiem nohis<br />
l'aclain per conslriictionein doraiis prodicte reiiiit-<br />
tiiiuis, et concMlimns qiind eandeiii domiim sic<br />
conslructani in slain ipio iiiinc exislil loiiore valoal<br />
cl lial)crc ai)s(|iio calnnipiiia (|iialiciiiiii|ue, diim<br />
lanioii ponos n(is ot noslros lidolilei- se liabeal in<br />
posleiiini et doiiinni ill.iin. mm opiis iiioril ol eini<br />
exegeriniiis , nolii-^ tradal. in ctijiis, clc. Dalinn ul<br />
snpra.<br />
1()8(). /*)V) Tliniiifi i'.urji iH iiliis. —<br />
liex omni-<br />
bus, etc., sabili'Mi. Inspeximiis i|ui)ildani scj'iplnni<br />
si{[iliis senescalcio nostre \ asconie et dilocti clerici<br />
noslri magistri Johannis do Liscy, cancllarii Gi-<br />
ceslrensis, siu-illaluni , cujus lenor setpiitur su!)<br />
Iiac forma :<br />
rin uoniine Doinini, amen. (Juni inlei- l'etrnni<br />
Hcguer, (ilium Joliannis iJeguer de lUia fabrorum '.<br />
civis Bnrdojraio, ex una parle, et Tliomam Corp,<br />
conci\oiu suuni, ex altéra, super jure et posses-<br />
sione niedielatis cujusdam domus site in civllale<br />
Burdojj.alc, in lUia vocala Tripeiia', exii'a porlani<br />
Bi>keriam inlor domnni ejusdeni Tboine, c\ un.i<br />
[tarte, et dornuin berednm 1'. liicardi de ilna Sancii<br />
' ËspcleUc 1 Bosses-!'} rémos, arr. Bayonnc).<br />
' Sare (c. Espcli'Uc i.<br />
^ llurismeiidul , mangue par l'Élal-Major ilaris la cuiumtini'<br />
lie SaiTo.<br />
' lîue (les Faiircs. ^Rlle aboutit au marrlic neuf; c'est la<br />
rue où se tiennent les l'abriranls en cuivrer (Baurein, liir.<br />
bord., t. IV. p. i58; et I,. Drouyn, BoiiUaiw lers tiôo,<br />
p. aji ).<br />
' lîue Tripièic (Drouyn, ibiil., p. 191).<br />
517<br />
Jacoi)i ' deinncti. exaltera, proni durât in l(inj;um<br />
a dicta liiia Tn|)eria us(pie ad dniiuim cjusdein<br />
Tliome et l'etri l'eili|>arii que est a parle posleiiori,<br />
que ([iiideni est de ieodo Se|jini Darha'queslio ver-<br />
teretin-, fuissealipie iruitne (piestiones inter ipsas<br />
parles tain coiain jiidicibus a sede aposlolica de-<br />
Icjjatis (piain secniaribns, ac conteiiciones et rixe<br />
varie cl diverse inter ipsas partes mullipiicittr ex-<br />
cilate, tandem eedeni ])ai'les in nos, majjislrinn<br />
Johanncm do. Lascv, cancellarium Gicesireiisem,<br />
comjiromisoriint quod nos alte et basse, sine judieii<br />
slrepitu, (in verl)is vol |<br />
in scriplis, |)arlil)iis presenli-<br />
bus vcl absenlibiis, possemns onuK» et sinjridas ques-<br />
tionesprediclasdecidereelditliniredicto iiostro, scii-<br />
Icneia sive laudo; nosipie, ins|)ecla domo predicta,<br />
cuin medietatem domus |)rcdicto que viciiiior erat<br />
doiiuii predicli Thome idem Joliaiines pelerel suo<br />
jine, présente et conseneienle dicto Segiiio, ipsam<br />
medielalem domni dicti Tliome Gorp vliiniorem<br />
eiileni Tliome et ejus herediiiiis assij|iia\iriius per-<br />
'luo<br />
p<br />
possidcndam, aliaimpii' iiieilielaleiii dicle domus<br />
assiijnavimns l'etro lîefjiier memoiato: rniii-<br />
(pie idem l'.eandem iiieilielalem ibiniiis |iossideri!t,<br />
taxari fecimus medielalem (juam eidi'iii l'elro assi-<br />
gnavimiis per viios lide dijfiios ipii ipsam ad dccem<br />
libras moni'te liiirdi'jjalensis esliiiiariiiil; (pias qiii-<br />
dem decem liiiras pro medielale dmiuis piedicle<br />
soivi jussimus in oclabis sancti Joliannis ISaplistc<br />
proximo futuris in ilonio fratiiim minorum I5ur-<br />
degale ; pro qtia (|uidem soluciono assigiiavimus<br />
dicto Tliome et lieredibus suis medietalem priîdic-<br />
taiii ejusdem domus quam tenebal diclus I'. [ler-<br />
peluo [lossidendam, dillinilive pronuiiciaiites quod<br />
omnes ipierele, (•oMlenciones et rixe iiiler i|)sas<br />
parles siiscilate iisipio ad dalani |)resiMicium |)(îi'-<br />
|)etuo sopiantui'; ila i[nod ex liiis vel occasione ip-<br />
soriini neiiler ipsoriim vel Ik'KmIis eoniin contra<br />
alternm possit liabeic de cetero (pieslioiiem: que<br />
omnia et singula predicte |iai-tes acceptarunl, a[i-<br />
' Hue Saiul-Fap,r[ucs ou Saint-James qui conduit nilu<br />
Marché à l'ilôlel de Ville et vers l'hôpital de Saint-Jacqoes<br />
dont elle a enjprnnlé le noiui (lîaiirein, t. IV, p. i|cj , et<br />
Drouui , p. aij8 ).<br />
I.a maison de Séjpiin liarha, leipiel l'ut maire de lior-<br />
deaux en laji.csl si(;iial"e par Drouyn, p. 'i38 cl 'iSj.
518<br />
|)rol);iriinl l't ciiHiKilojJuriiiil ui nostr;i [ircsencia<br />
constiliitr.lii (|iioiiini Icsliinoiiinin sig-illum nos-<br />
tnim (liixiniiis |)res(>ntil)iis apiionciifliiiii. Daliim<br />
(lio Jdvis |)osL fi'sluni l)i'iili Barnal)i' ajiosidli, anno<br />
Doiiiini .m". cc°. Ixxx". oclavo'. Gai-sias. Et nichilo-<br />
tniniis spiit'scallus Vasconie sifjilliim siiuiii |iits('1i-<br />
libiisapposuil in Icsliiminiiim proniissoruin. Datiim<br />
(H actiim lit supra. 1<br />
Nos atilciii assi'jiiaeioni'in, (lilKnicionem et prn-<br />
iiiini'iai-inneni preiliclas ratas liabentes el fjratas, eas<br />
prn Mollis fit licreilibus nosfris, (juantuiii in nobis<br />
esl , conoi'ilinius t'I ('onfirniaMins, mandanti^s sr-ncs-<br />
oailo nostro Vasconie, constabiilario noslro Bur-<br />
lieyalc, niajori criam et jinalis civitatis ejusdeni,<br />
et omnibus abis lidelibns ot ininistris nosiris (jui<br />
pro li'inpuri' fiicrint, nfi dictinn Tiioniani vcl bc-<br />
redfis stios supor prpmissis seu aliis possession i bus<br />
suis nioleslenl vel perliii-benl , seii ai) abis pi'i--<br />
niitlant indebile iiinieslari. In eujiis, ele. Daltnii<br />
ut supi'a.<br />
1(')S7. Pm ir/rr , de efiinropo d cai>ituli> \ iisti-<br />
leiisiliiis. — lie\ episcopo Vasatensi ae capitule el<br />
universis liabit.ilordiiis ejusdeiii loci . saliileiu. Scia-<br />
lis (juod idusliliiiMius Joco nostri iblectos cb^ricos<br />
noslios, liiajjistros Joliannern (ii'rardi el liei'iiar-<br />
(biiM l'abii, cannnicos Sancii Severini Burdeifab^<br />
et (juetnbbi't l'orinii iii sob(bnii . quando ainbo non<br />
poleriinl inleressi', ail cognoscenduni de causis ap-<br />
peliacionuMi Inlei'positaruni vel interponeiidaruni<br />
ad nos el \os. episcii|iuiii antedicluîii , ali aiidien-<br />
i-ia el jiidiciis seu seiilericiis pre|iiisilonuii \ille pre-<br />
dicle. el liecidenibiiii causas easdein, quauluiii ad<br />
nos perlinel , priiul eisdeiii vel eoruin aileii \isinu<br />
bierit expeiliens atipie jusiuni ; mandantes qnibus-<br />
cuiuipie snbililis nosli'is ut eisdeiii canonicis et<br />
eoriiiii cuilibel inleiidant el olieili:inl in pi'eniissis<br />
el pei'tinentiiius ad preriiissa, (piousipie |)er senes-<br />
cailniii ducatiis nnsiri Aquitannie aliud super biis<br />
l'ueril oribnalnin. In cujus, etc. Daliini ut s'.<br />
IGHiS. Pi(i ahljiile ('/ cuiirciitu de (^idoiiio'^. —<br />
I.f 17 juin 1 '288.<br />
Cîtilniiiii ( fiordinjiM^. .'UT. nerfrevac ).<br />
ROLES G.\SCONS. [A. li. xvii°-io.8()]<br />
Bex si'neseallis suis Vasconie et l'eli'ajjorieensi . sa-<br />
luteni. Cum, sicut per cartani publicam jiei- ma-<br />
num Hugonis de f^agia '. |)ublici nolarii. faclaiii que<br />
sic incipit : (tdonegnda causa sia a totz aqnels ijue<br />
aquestz presens instrumenl/. veiran e andirani el<br />
sic finit : trRegnante domino Edwardo, rege An-<br />
glie, B. l'etragiiricensi episcopo-n nobis constitit<br />
ijiiedam conveneiones l'acte iiierint et inite, nostro<br />
noniine, inter Bertrandinn de Panissals<br />
', mililem,<br />
tenenti'iii lociun in partibiis Pefragoricensibus Jo-<br />
bannis de Greilly, senescalb noshi ducatus Aqui-<br />
tannie, e.x parte una, et abbatem '<br />
et convenlum de<br />
Cadonio. ex alteia, inandanms vobis el disiricle<br />
precipinuis (piatinus conveneiones prediclas, proni<br />
in ipsa caita coiitineri \iilebilis, sei'vari el , (pia)l-<br />
tuui ad nos perlinet. leneri firmiler facialis, et<br />
ipsnm abbatem el conventiiiii in biis que per car-<br />
lam prediclam retinneiinl ab injuriis, violenciis el<br />
molesliis indebilis ab boiiiinibus nosiris de Moleriis^<br />
el aliis delendalis. In cujus, elc. [>atnin ni supra.<br />
1 689. Dr hniiifiiiKi llci/muiiih de Eii^"oli>:ii>(i. —<br />
Bex senescallo, preposilis. jiisticiariis ac omnibus<br />
ballivis SUIS, sabitem. Si'ialis qiiod Beyniundus de<br />
lùigolisiiio. civis l'etragoricensis, fecit nobis lionia-<br />
giiim leicio die inensis .Innii de biis ijue babet et<br />
tenel et liabeie deliel in cuneis" inonete teri-e<br />
iioslre. leiieiida el babcnda libère quiète et iniper-<br />
petnurii, sicut pater suns et anleeessores sid ba-<br />
bueruiit et lenuernnt, scilicet uninn lunnmum in<br />
(jiiabbel libra, mille bomo uosler est ligins et ipse<br />
et l'es sue sunt in proleclione nostra. Ouocirca<br />
vobis niandamns tpind |)redieluni lieMiiiindum oc-<br />
casione pretlii'ti bomagii de cetero non iiiipeilialis<br />
vel eciam aliqiialeinis mulesletis. In iiijus, etc.<br />
Dalmn ut s".<br />
' Peiit-élro l^i'i;'- ( (iiroiide . ;u r. Hordeaiu, c. .Aiidi'iijjc ).<br />
- lîiiiiuoml VI dWiilioroplii', cvêi|ue de Pôri^^ui'nx dr 1 -iRIÎ<br />
i< lQi)i {(jalliil cliiisl., t. Il, cul. 147(1).<br />
'<br />
Vpiii'li' plus liaiil, 11° I3.U), lie Piiniisis. Fonissal, com-<br />
inaiie de Monlijjnar | Doi'iioipie, arr. Sarliit, c. AIoiiti};nar )<br />
' En<br />
1^89, Tabbô di^ Gadoiiiii s'appriail Uaiiiiiiiiil [Giillia<br />
rhrixi. , l. Il , col. 1 5'ni ).<br />
''<br />
\lolii'i'o.s (Oonliijjn'', .in: lirripr.ic . c. Cadoiiiiil.<br />
" VN. ciifpiis.<br />
.
[A.r..\vii"-i28(,] ROLES<br />
" 1 090. Pro himinibus ville di] .<br />
Simcto Emiltaiio<br />
— ,<br />
Iic\ oiiiiiiliiis ad (jiiris. etc., siliilein. Vdlentes di-<br />
|pc(is et (idelibiis nosli'is inajori , jiiralis ot cnin-<br />
mimii' villf nostre Sandi Kniiiiani jjraciam t'aroiv<br />
speoialem, conccdiiniis eisdciii balleiicaiii : scilicel<br />
a dicta villa Saiicli Krniliani versus (laslpllioncm '<br />
us(|(ica(l lociini vulgaritor a|)|)ellaliini l'ralum Noy-<br />
roiiis, et dcbinc iisqiio ad pontoni vocaluin de<br />
[)p|i'a, ol dcliiiic iis([iip ad imiiin maris do Hraiic',<br />
ol dcliiiic iisqufl ad ai[uam de Taillavliac* ot iisqiie<br />
ad iiiuiiii mari». (>l ilc diclo imo maris usqiie ad<br />
rriifpm do Mutilai{>-nes^ propp hospilale de Pontey-<br />
\n\< ". Pl de dicta criice iis(pip ad vadum de lipvrac<br />
proiil dpscendit arpia vocala la Aarvano', ot do<br />
diclo loin MS(pi' ad moliMidiiiiirn l'icymiindi do<br />
(liiriisrpiod est iii loco vncalo a Parsac', cl de diclo<br />
loco iiscpip ad idiiiurji do la Carriio sid)tiis Po-<br />
diiiiii BIntikeli'. ot de diclo loco usqiic ad snpiadic-<br />
liiiii lociim do Pralo Nevroiiis : voleiilcs ot conco-<br />
doitlosquod major qui nimc ost vp|([ui pi'o tcmporo<br />
luorit iialical cl oxcorcoat allam ft liassam jiiris-<br />
diclioiiom in ljiir|foiisps dicte ville ol in ipIuis<br />
eoriinideiii bui'^cnsium infra Iprminos predictos<br />
existonlibiis: ita tamen qiiod execucio ullimi snp-<br />
plicii nobis ol lioredilms nosiris |ierpetiio reina-<br />
neat por |iroposiluin noslrinn ioci |)redicli o\se-<br />
quenda:ol, si cotitij|-oiit aliquo lasn aliqnoiii de<br />
dictis iinrjfonsibns. vel majoroin dicli Ioci. injiiriani<br />
facoro aliciii de l'ainilia nosira vel senescalli nostri<br />
Vasconio vel aliornin minisirorum nostrortnn, in lioc<br />
casii jnrisdictio ad nos vel seiioscalJMni nosiriim Vas-<br />
conio perlinebit. Iloiii. cojjnicio omninm l'xlranoo-<br />
' CympartM'<br />
li'.s Arch. Itigt. de lu Giroittle, l. XWII |t. ii»*» ,<br />
,<br />
fit GiKidct, StiiiU-Emithn , p. (Kï,<br />
' (las(ilI(ni-siir-D*)ril()îfiif.<br />
* BiMiino. port sur lit Dordognc.<br />
" Aujourd'hui ruisseau Carré ( Irc/i. /ii»(. Gir.).<br />
' .\lonla);ne-Siiiiil-G(>or(;es, au Nord do Saint-Kinilioii .<br />
• Poiuorol , près do Libounie. I)an> ses Ihitpitalicrgde Saittf-<br />
Jraii Saiiil.Gcor(;es et «c jette dans l'Islo, près de Libounie.<br />
" Pai-sac, sur la Barbane. Le mouliti s'appelle aujourd'hui<br />
'moulin du Farauds ( Irr/i. Iiinl. (iir.).<br />
''<br />
Puy!)lan(piet. entre Parsae et Sainl-Ktiernie-de-Lisse.<br />
GASCONS. )19<br />
rtim et lorinsecoitnn dicte ville intiisel extra infra dic-<br />
taiii balh'iicain ad noslrniii |)reposiliiin jiertinobil,<br />
ciun '<br />
oxiranei<br />
vel l'orinseci erunl roi, et alioriini<br />
casnnni ad nos tanqiiani snperiorem perliiioncium<br />
vel dominum feodi.ciitii de nosiris leodis cognosce-<br />
tm'. In ctijus. elc.Dalnm apndtioiidal. .vii.die.Iiiiiii.<br />
1691. Pro rpe. — liox omnibus ad ([nos, etc.,<br />
salntom. Scialis ipiod poninins et conslitninius di-<br />
leclnm clerictim noslnrin ({eraldiun de lîisona^,<br />
exbibiloreni prosencinm pro nobis, cioricnm coiii-<br />
iniinilatis Bnrdejjalo, ad conservandtiiii ot scri-<br />
bondtnn in cmia majorisot jin'atormn ejiisdein ville<br />
omnia jura nostra ol ad nos spoctancia quo(]iio<br />
modo in cnria ot vilii predictis, et ad oxcoiccndiiiii<br />
illiid ollii'inm jii\la lenoreni ciijiisdam
J20<br />
calliis el juilicos seu hajiili nostri de Caturcinio<br />
possint lenero nosd-as assisias in loco tlicto Luncl<br />
Garda', diocesis GaturciMisis. ([iiaindiii placuerit<br />
Ste])liaiio supi-adiclo, iioliiinus eideiii Stepliann vcl<br />
pjus succpssoribiis seu nionasterio Marciliacensi^ iu<br />
loco |)iTdiclo ali([uod prpjudiciiini generari ([uo-<br />
ininns alias oblineaiit in eodein loco oinnin jura<br />
sua, el dicli senescallus. judices ac hajuli désistant<br />
et cessent a lenendis predictis assisis in loco de<br />
Lun(^i Garde predicto, i|uandocuiiujue prediclo<br />
StepLano vel suis successoriljus piacuerit el id duxe-<br />
vit requirenduiii. In cnjus. etc. Dalum ut supra.<br />
IG9,'5. De coiiimissioiic jirejio.silurc de Miai'iuiii-<br />
villa \ — Rex omnibus lidelibus et siibditis suis<br />
romniorantibns in preposilura de Mansunivilla et<br />
ejus perliiienciis, saluteiu. Sciatis quod commi-<br />
siiiius dilecto nosti-o Hoborto de Middeiton'. ex-<br />
liibilori presenciiuii. prepositurani et balliviani<br />
lie Mansunivilla cuni omnibus suis perlinenciis,<br />
ie{;endaiii et cusiodiendaiii a feslo beuti Joliannis<br />
lîaptiste, anno Doniini .m", ce". Ixxx". nono, tisque<br />
ad idem rcsliiin anno i-evoluto. nisi aliqua certa<br />
de causa ij)saiii |ii'ius duxerinms revocandam : ita<br />
quod de exitibus ejusdi'ni vice et noniine noslio<br />
res])oiidi'al veiierabili in (lluislo [tatri domino Lec-<br />
loreijsi episropo, et (piod senescallo nostro Agen-<br />
nesii el ejusdem receplori sil in omnibus obediens.<br />
respoiideus el intendens. (Jnare vobis niandanuis<br />
(jtiatinus dicio lîobcrto tanquam bajulo vestro silis<br />
in omnibus obedientes ', respondeiiles et inlen-<br />
denles. In cujiis, etc. Ualum ut supra.<br />
'l()9/l. Pro i-ci;('. (le (Jlloiic de Leomaiinin"<br />
.<br />
RÔLES GASCONS<br />
—<br />
Itex et Oto de Leomannia oumibus ad quos. etc.,<br />
salulem. Noverilis (|nod uos l'acimus et constitui-<br />
mus ordiuatori's et traclalores nostros majjistros<br />
' F.unogarde , commune de Foiitiincs-tjiinP|;arde (Lot, arr.<br />
(iourdon, c l,aliaslid6-.VIurat).<br />
" Mai'cillac (I.ot, an-, l'^igeac, c. Cajaic).<br />
' Ms. Marishnltti. C'est Mansonvilli? (Tarn-el-riaroniie . aiT.<br />
r.asli'lsarrasin, c. I.avitl.<br />
" Middleloii, nom d'' lien IV(''c|uciit en Angleterre.<br />
' Ms. ohedkns.<br />
'* Voir [)lus haut , n"' -jya et 007.<br />
[A. R. XVII'- 1289]<br />
Rernaidum de Guevdc' et Reyraundum Arnaldi'<br />
d'.Arram.ad addiscendum' et scienduin de juribus<br />
et deveriis que dictus Oto liabet in castre de Soss'<br />
in perlinenciis suis et in Scoeesio, et tractandum<br />
de permutacione seu cambio faciendo nohiscum de<br />
diclis juribus et deveriis que nos liabemus in Feodo<br />
Marclioiiis'', et aliis juribus et rcddilibus que et<br />
(pios baljeraus in locis circumvicinis : ita quod ea<br />
que tractaverint et ordinaverint super diclis |ier-<br />
mutacione seu cambio liieiendis mittant sub sijfillis<br />
suis senescallo nosiro ducalus predicii qui nobis ea<br />
rel'erat, si sibi expediens videalin-, ad approbandum<br />
et cimlirmandnm, prout nobis visuin lueril expe-<br />
dire. Datum ut supra.<br />
16i).5. Pvo Gdsloiie de Byernio, de Cdslvo de<br />
Lddox. — Rex onuiibus ad (pios. etc., saluteiu.<br />
Sciatis cpiod pro grato el laudabili servicio quod<br />
dilectns consanguineus et lidelis noslerGasto, vice-<br />
cornes Bearnensis, mnllijiliciter nobis fecil, el ma-<br />
xime pro liberacione carissimi consanguinei nostri<br />
karoli, Sicilie régis illustris, nuper in Aragoiiia ad<br />
instanciam nosiram obsidem si' ponendo, conces-<br />
simus ei caslrmn iiostrum de Lados et quicquid ad<br />
nos ibidem perlinct i-acioiii' incurramenti ail nos<br />
perlinentis ex commisso Arnaldi Bernardi de Lados,<br />
militis debincti", ac eciam tolani illam terram cum<br />
perlinenciis quant emiinus a Reymiindo Gtiillelmi<br />
de Lados, et ([uictpiid aliud ibidem ex empcione<br />
adquisivimus et liabemus, salva nobis alla justicia<br />
iu locis eisdem, liabeudum el tenendnm eidein G.<br />
quamiliu vi\eril ; ita quod post ejus obilum idem<br />
castriim cum perlinenciis ac Iota terra predicla<br />
quant a prel'ato Reymundo emiinus, et quicipiid<br />
aliud ibidem ex empcione habemus el eidem pcr<br />
présentes iittcras concessimus, ad nos et lieredcs<br />
niislriis plene et libère et absipie impediinento aii-<br />
qiio rinertanlur. In cujns, etc. Datum ut s".<br />
'<br />
'<br />
'<br />
'<br />
'<br />
''<br />
Peut-ètn' (liiej'ze, |jrès de Ses.<br />
M s. Mnardi.<br />
Ms. tidiccndtun.<br />
Sos (tjol-et-Gai'onne,an-. Néfac, c. Mézin).<br />
Fimarcon: voir n° 29a.<br />
Jusqu'ici . la charte actuelle reproduit littéralement celle<br />
i|iii a été publiée plus haut, n° i(J75.
[A.R.xv[i''-i289]<br />
1690. Pro rege. de uoi-n uionelu. — licx si.'ues-<br />
calio, |)i'pposilis, ("aslcllaiiis el oiniiihiis aliis hal-<br />
livis cl niiiiisliis suis in diicalii ijiimIIiIo ail i|uos,<br />
etc. , saliitfiii. \ oijis cl vcslnini cuiiilicl liniiiliM-<br />
injuiigoiido iDaiidamus quod iii loris quilms ina;;is<br />
pxpodire viderilis, ex |)arle noslru lariatis soli'iiip-<br />
iiiler cl |)ul)Iicc proclaniori ul omncs dcnniinlc<br />
panis, viiii, cai'iiiiiiii cl aliaruin reruni vcnaliiiin<br />
ad moiielam iiosirain novani cl parvos luroncnscs<br />
taxcnlur cl liant, cl quod usipic ad fcsium saucli<br />
Marliui pioxiniu luturuin luuuola cliipolcnsiset alie<br />
monele vetcres tpic nu|)criu ducatu iiosiro piediclo<br />
cuiTchaiil, capiarilur cl cuiraiil: vidcliccl quiiupie<br />
denarii iliipulcnscs vcl i|uiiil<br />
ipsos in diclis bonis, decimis cl eoruni possessione<br />
per aliquem vel aliquos moiestari, Uu-bari vel ali-<br />
qualeitus inipediri, iiisi prcdiela ])cr dillinilivam<br />
scnlcnciaiu ab ipsis poslniodiini avoeenliir: taliler<br />
super hoc \os habcnlcs ipiod dictuni capitiiluin<br />
de bac iiostra gracia coinniodiiin quod intendunl<br />
valeanl reporlare, el quod ob veslri dcrecluni<br />
ipsos super hoc de cclcro ad nos non oporical la-<br />
borare, scienles quod id iiohis admodiini displi-<br />
cerel. Volninus eciaiii quod, si dicli clerici non<br />
possent prcdiclis celerilcr inlendere. (jiiod \os vel<br />
aller vcijlrum possilis loco ipsuiiiiii \el alleiiiis<br />
eijruindeiii aliuni \cl alios idoiicos siibrojjaie, per<br />
qiios prcdiela lideliter cl celeriter ad iililitaleiii<br />
ipsius capiliili eonipleaiitur jnvla rurinaiii dictis<br />
iiianisiris super hoc pcr nos daiidam'. Daluin<br />
ut s'.<br />
1(598. Pro Mnin-icio de Credonio, de deccm mi-<br />
libus lihrix tiirniieii.fiuni. — Hcx omnibus ad<br />
(|Uos.etc., salulein. Allcndenles exppiisas mulli-<br />
inodasipias dilecliis consanjfiiin
,-39 r.di.Ks (;Asc()^s<br />
siiluteiii. M;iiHl:iriuis xnltis 'enles<br />
snas, et vohnnus esse (piieUis l'I ahsohilas. e| li|-<br />
leras oblioacionuni. si (|iias occasione bujnsniodi<br />
habenuis ab ipsis, cassariius et o\ iiniic voiiiiiuis<br />
esse cassas. Dahirii ni supra.<br />
l/Ol. I)i' srnhiiiiin sciiesca/lii' Pflriiooiicensi'i et<br />
Leinorir.msis. — Ri>x scnescallo sno l'elragoi'icensi.<br />
Lemoviceusi et Galiircensi, saluteiu. Scialis (jiiod<br />
nos scribaniam senescallin nostre IVtra;;'oricensis<br />
Lemovicensis et Catnrcensis , niagislro Hnjfoni de<br />
Ag-ia^, elerico. dainiis et concedimus, cpiauidiu se<br />
lideliter habuerit in eadern , et de nosti'a el senes-<br />
calli noslri (pu pro lern|)ore ^bieril processeril vo-<br />
bnilate, reddendo inde qnobbet anno in castro<br />
Mostro Bai-dejjale in l'eslo Ooiniuiii Sancloruni.<br />
ipianiiliu dictajn scribaniam lenneril , ceiiUiro so-<br />
lidos toroMeiisHiio iiijjroruiri: preciplenles ornni-<br />
' no(|ucfoi'l (l.iiricli's, arr. Moiil-de-Maî-san).<br />
• Apjit'ii'' plii^ iiani ( n" i(t88) de Lagia.<br />
,<br />
[\.\\. \vn"-io89]<br />
bus ballivis et snlidili^ nostris ni eidem niagistro<br />
pareant et oliedianl in liac parte. In ciijns, etc. Da-<br />
liun ut snjna.<br />
1702. De ipfectione pontis Hrngerinci. — Rex<br />
senescalio sno inducatu Aquilannie, salnlem.dum<br />
inquir-i leceiinnis ex ofFicio nostro et de voluntate<br />
nobiiiiun cloniiiiornm \lexan(hi de Piperala el<br />
Margarele de Tnreiina. ejus oxoris, dominornin<br />
Brageriaci, et lialiilatorum dicli loci, ad qnani vel<br />
quos pertineani Let'eclio et sustentacio j)ontis dicli<br />
loci qui rupins esl supei' Dordoniani. el dicli do-<br />
mini et babilalores ordiiiacioni noslie et cognicioni<br />
se snbinisei-int iii hoc fado secundniu jus ol in-<br />
(pieslani. el ipsi liabilores constiluerinl coram di-<br />
leclis cjericis nostris, magisiris lioneto de Sancto<br />
Quintino el Johanne de Nascy , ad hoc pernoslilte-<br />
ratorie deslinatis, procnralores snos générales, spé-<br />
ciales et certos, a
A.K. wn-i ao2S<br />
. roinruc<br />
étant veuve de Pierre Arnaud de Karbans. bonr);eois de<br />
MontHifi-Marsan.<br />
,<br />
raliis nosiri, ipiaimliu mdjis placucrit. Et nian-<br />
damns miiversis el siiijjulis prelalis, baronibus,<br />
niajoribus et comniiinilalibiis civitaluni et aiioruni<br />
liiconim, ci'teris(pie lideli])us nostris el subditis<br />
tpiod dicio .loiianni per orania et in omnibus que<br />
ad dicliim olliciiiin pertinent et |<br />
|irout] srnescallis<br />
nosliis(pii |)nj lenipore rueiiiil consuerunt (acere,<br />
lideliter obediant, respondeant eliiilendant. In cu-<br />
jiis, ele. IJatnm ni supra.<br />
MKMBIl. .)..<br />
1705. Pro lieiedibus lionuirdi Mostcli. — llex<br />
senescallo Ajfenuesii receplorique uostio ibidem,<br />
salutem. Ordinacionem factam per consiliuju nos-<br />
Iriim super querela lîernardi Mosteli, in pivdicta<br />
(pierela del'uncti, videlicet ipiod incdii^las pid indi-<br />
viso mulendini vocali del i'eregayii. sili in lionore<br />
Grandis (]aslri '. runi aqua et aliis peitineiiciis suis,<br />
una cum deceni denariatis leri'e ad rneiisurani<br />
Grandis (iaslii, sil reniiuiens in reiiilniii pro censii<br />
el acajitajjio consuelo lii'redilins prrdicii lîernardi<br />
cl ejus ordinio, excepta se\la parte medielalis pre-<br />
dicti ninlendini de Le Perrej;ayii ([ue est, ni dicitur,<br />
l'elri Mosleti; item tpiod molendina nova que suni<br />
snbliis el prope inoli;ndinutn prediclum de La Pe-<br />
rcjfajn coiistrucla |)er dictiim B. deruiiclum, vide-<br />
licet ineilietas pro indiviso predictorum inolendi-<br />
norum novorum coiicedatur in l'euduTii prediclis<br />
biiedibus et ordinio predicti 15. pro dnoijus solidis<br />
et .sex denariis .\rnaldensium annualim, niddeiidis<br />
in l'e.sto .sancti Micliaelis. et taiitiiMidem de aeap-<br />
tajfio in inutacione domini, cum inciiietate pro in-<br />
divise quatuor denaiialainm lei'ie adiierciilis pie-<br />
dirlis trioleii
[)2'i<br />
seii \;illntiim se (onjunp,il cimi preditta Seona vp-<br />
tcii siililiis nidlcuilina nova predicla, us([UPud viani<br />
ni'i' ([uaiii iliii' vpisiis Podium Miroli '. conredatur<br />
in i'L'iiiliim pi'pdiclis lieivdiljus ol ordinio difli B. :<br />
ila i]ti(id dicii lii'rcdps pro niedii'lale cnjuslibet de-<br />
iiai'ialc ad iiii'usiirani (iraiidis Casii'i que est inira<br />
dirlas coiif'r'uiilaciones solvant anriualini in dicto<br />
l'csto (|ualMor denaiios dicle luonele pro censu<br />
laiituindem de acapla;;io in inutaeione domini<br />
salvis diclis lierediijus et retentis prediclis dcceni<br />
donai'ialis de perlinenciis nioiendini del Pergayu,<br />
proul supei'iiis esl expressuin, volumut^ conipleri<br />
et effeclni man(i|)an, vobis mandantes quatinus,<br />
banno nostrn de prediclis amoto, predictos iieredes<br />
suli pieilicio censu anniio noliis et heredibus nos-<br />
tris reddendo el aca|)tanienlo predicio . precHcla<br />
cuMi Irnctilins inde perieplis a d'iiipore (pio nianus<br />
nosira liiil in prediclis apposita liberetis el lia-<br />
datis, salvis jni'ibiis onniibns el deveriis nosti'is el<br />
saivo jure ([uoliijel alieno. In cnjns, etc. Datum ni<br />
supra ,<br />
nono die Jnnii.<br />
'I70('i. Pi(i Joluinne de Loudoiiiu. — Uev onuii-<br />
bus ad (juos. elc. , saluteni. Noverilis (|Uoddilectnm<br />
noslrnni .loliannem de Londonia .<br />
apnd<br />
,<br />
ROLES GASCONS.<br />
lîiirde-<br />
gaiani in nostro leodo commoranlem. l'acimus el<br />
constiluinnis |iistor(>m et serviloreni caslri et cas-<br />
li'llaiii niislri Bnrdi'nale ipii muic est el pro lem-<br />
pore Cneril , volenles (piod e\ nnnc tanipiam pistor<br />
et uinis di' i'aniilia casiellani nosiri Bnrdejjale<br />
cnrain leni castellano seu senescallo nostro Vas-<br />
çonii' vel eorinn loca tenenldins apnd l]urde;;alani<br />
iMinipareal et slet juri, onniilius libiTlalibus ipii-<br />
bus cives nosiri lînrdejjale ulunlnr eidem ultra boc<br />
nicbiloniinns resorvalis : de lalliis ([uoque el vigiliis<br />
nocinrms el aliis deveriis (pie cives nosiri Burde-<br />
eale l'acinnl seu suiit facere consueli ex nnnc. tan-<br />
ipiam pisloiem el l'amiliarem, ul dictnni est, cas-<br />
iellani el castri Bnrdejjale relevamus eundetri.<br />
mandantes senescallo et castellano Bnrdegale pre-<br />
ilicli's ni in preniissis el Inis ipic ad premissa per-<br />
' M-, lier.<br />
" M-i. Morti.<br />
.Icaii (te tjondrtïs est inonlinmi''- pliisieiu's t'ois dans le Cu-<br />
nifiiir nfpatent rutis.<br />
[A. B. \vii'-i9H()|<br />
linenl ipsmu lacionabiliter manuteneanl. prote-<br />
jTant et deleiidanl. In cnjns. elc. Dalum. etc.,<br />
ut s'.<br />
1707. IJr !;(!•; io iliielli. — Bex on i ni bus ad quos<br />
etc.. sabilem. \overilis quod, cnm conlroversia et<br />
qnestio esset inler nobilem virnm domiiunn Ro-<br />
bertum de Mastacio', railileni, ex parte una, et<br />
Felruni liocbeli, domicellum. ex alli'ra, sn|)er<br />
{;aj[io cuiusdam dnelli et quibusdara aliis, tandem<br />
dicle parles, de consensu nostro et consilio ami-<br />
cornm suoruni. compromisernnt alte et basse in<br />
nobilem virinn domimim Mauficium de Crodonio,<br />
militeni, tanqnam arbitrum, arbitratorem seu ami-<br />
cabileni compositorem , super g»^\o dicti dnelli et<br />
super onmibns el sinffulis aliis queslionibns et que-<br />
relisipias inli-r se babebant el babere polerant ali-<br />
qiio moilo \el causa, raeione g'agii |)r-.'dicli, (iro-<br />
niillenles dicle parles bona lide std) pma mille<br />
mairbarnm arijcnti danda el preslanda jier parlem<br />
iiiiilM^dienlem, videlicet medietale riolns etalia me-<br />
di
|A. li.wii" loS.ji<br />
eci.irn dicte partes quod prosoiis corn|)romissiim<br />
diiret solummodo usqiie ad instaiis fesliini l'cri-<br />
tocostes; pI , si iiifra dirhini Icslum dictiis arliiliT<br />
non proniinciaveiil dicluin iaiidiira seu arhilrium<br />
suiim, voiueriinl dicte parles reinanere in eodeiii<br />
statu in qiio nranl die iiodiorna and- roiiloi-linneni<br />
pivsenlis ooniproniissi . ffaffio dicti dnolii qunil dicte<br />
pai'Ies nobis dedennit el in nosiris nianilms po-<br />
suernnt usrpie ad dicluin terniinnin in nostris ma-<br />
nibns reinanenle. I']t pro |)redii'lis omnilms ic-<br />
ni'iidis, servandis et complenilis, prout supei'ius<br />
est cxi)ressunK dicte parles ohliffarnnl se, iieredes<br />
el successores suds, et nrnnia i«)na sua niohilia ,<br />
presemia et Culura, diclis lidejussoribns hinr el<br />
inde. videlicet a part'' dirti dornini Koberli de Mas-<br />
lacio : dominis Archainbando, cnniile Petra;ri)ri-<br />
censi', Guilleinn) Aynieriri .<br />
Ayniaio<br />
île Arcliiaco "'.<br />
el Ffulcone de Vlasiacin'. inililibus, et a parle dirli<br />
l'etri l'ocheli: dominis l'eli-n de (îi-evliv. (iiiillelino<br />
Sclannard, lie;;inaldo d (lavaslima '. mililibus, l't<br />
Galharilo de Mola , cpù pro [)redictis tenendis | el |<br />
conipieiidis nblif^aiMint se etonuiia bona sua inobi<br />
lia et iiunobilia , presencia et ftilura. renuncianles<br />
auclentice ri'resente'''! el epistole divi \di'inni, el<br />
onini auxilio et benelicio juris cammici cl civilis,<br />
consuctudiiiis vel staluli, per que possent venire<br />
conlca premissa vel ali(|uiid pi'emissni-uin. Ineujns,<br />
etc. Datuiii ut supia.<br />
171)8. Pli) epUcnjm O.isorensi". — lie\ archi-<br />
episcopis, elc. , saluleni. Sciatis nos concessisse et<br />
bar caria nosira conlirinasse venerabili in (dirisln<br />
[latri lîojjero, episcnpo Ossoreiisi. quoil ipse et<br />
successores sui episcopi Ossorenses imperpeluum<br />
liabcanl unum miTcaliini siiijfulis se]»linianis pr'c<br />
diein Martis, a(iud nianerium suinn de Seyike-<br />
' ArchanibiiuU III, tojiilo de l'ériî;or li.ml.<br />
ir loa'i).<br />
' Archiac (Cliiiionle-IiifiHieme, nir. Joiizarl.<br />
^ .Sur poiilqut's (le Matha . voir |»!iis liant, ii' 9 lu.<br />
* Gabnsloii ( jîassos-Pyrénéos, r. Morlaas ).<br />
' Sur cette aiitlicntique, voir plus haut, 11" 988.<br />
*• Hogcr do Woxford , nnmrai; évAiiue d'Ossory ( lilaudc ) eu<br />
1287, mort en septoniliro J-jSi» [Catfiiitin' of documents i-ela-<br />
tinf^ II) Ireliiiiii, loSÔ-fjyj |i. l'ijet a.'iH ).<br />
,<br />
-<br />
ROLKS (iASCONS.<br />
rani '<br />
in<br />
.f^^r.<br />
coniitalii de Kilkenny, el unaiu l'eriaiii<br />
ibidem siiijjidis annis per oclo dies duraliiraiu, vi-<br />
delicet in vi|;ilia et in die et in crasiino sancli Mi-<br />
cliaelis arcbangeli el per (pun(pie dies sequentos<br />
nisi mercatnm illiid et Terra illa sint ad nocuraen-<br />
tiim vicinonuu inercaloruin etvicinarum feriarum.<br />
Qiiare voluinus el liniiiler preci|)iniiis pro uobis et<br />
heredibus nosiris ipiod prediclus episcopiis et suc-<br />
cessores sui impcrpetuuin iiabeant predicta nier-<br />
calum el l'eriani apud mauerium sutim prediclum,<br />
cum omnii)ns libi-rlalilius el lilieiisconsneludinibus<br />
ad biljusmodi merralum el leriam perliiieiililius<br />
nisi, elc., siiut prediclum esl. lliis leslibiis : vene-<br />
rabilibus palribus H. .<br />
J., Wyulonien.si^ |<br />
Hallioiiiensi<br />
el VVellensi', el<br />
cpisropis], Willdiuo de Valenria,<br />
a\iincido nostro ', lleiuico de Lascy, comité Iaii-<br />
colnie ', Mauricio de lirodonio", .loliannede Saiicto<br />
Jobanne', Willelmo le lyalimer\ l'elro df (laiiTnp-<br />
veni<br />
'. .lobaiiiie de llaverviin' '°, Hicardo de JSosco",<br />
Gilbert!) de liridesliale'' el aliis. Dalinii jkm' maiiuni<br />
nosiram ut supra.<br />
1700.<br />
/')•() clcncis liitnlei'ulr.- \laiidiiliim[esl]<br />
constabiilario I5urdej>ale tpii niinc esl \cl pro teni-<br />
pore l'uerit (|uod clericos Burdegale, lilios civium<br />
Biu'deiraie, perinilt;il el facial jjaiidere ilia tolaliler<br />
liberlale quam Iiabenl cives ISiirdejyale de vinis vi-<br />
nearnm siiariiiii libère cosltunanilis, quamdiii dirti<br />
cleiici alibi ipiam l!ui(lei|ale non l'aciaiil iiec con-<br />
stiluanl doniii'ilium '^ sunm. Datiiin ut supra.<br />
' Si'iikierau , kiii|;'s rouiily, Iilandc.<br />
' Kob'Tt<br />
' Voir<br />
Biiriicll, souvent nii-iitiouné plus liaiil.<br />
.Iran di- i'uiltoise, évripic t\>- Wirirll'-'.tt'r, 1 -^Sii- 1 .'io '1.<br />
plus liant , n' 008.<br />
' Voir plus liant, n' '1711.<br />
' Voir plus haut, n' C1S7.<br />
' Jean,<br />
des seigneurs de .Saint-.loliii th- liasinn'.<br />
^ (nillaumo le Latimer est iMentionn*'- plnsii-urs fois dans<br />
]* i'.akndav f>f patftit villa.<br />
' l'ierie de Clianvenl (canton d(^ Vaiid, Suisse) est men-<br />
tionné ronime sénéchal de la maison du roi, ibit.<br />
'" Jean de llavering est souvent ni''iitioniié dans ic présent<br />
volume, et dans le Calcndttr.<br />
" Richard du Bois (Bois-.\rnaull, Eure, arr. K>rem.<br />
c. Uugles) est souvent mentionne au même l'.aknilav.<br />
'' Plusieui's lois mentionné, f/'(>/.<br />
'•^<br />
Ms. d'jmirtlluni.<br />
,
hUC ROLES GASCONS<br />
1710. Pio coii^iiHhus de HvUn Monte'. — [Rex]<br />
iiniveisis |ii('seiiles litlpias inspecturis, salutem.<br />
Novciilis (|iio(l nos coiicwliiims consulibns cl uiii-<br />
versiliiti Ijnsiidi' ixislre île Bello Monte'", Pctr;if;(i-<br />
ricensis dyocpsis, qund ipsi possint facere doinuni<br />
coniniuneiii super niafellos nostios (jiios babenuis<br />
in dicta hasiida, salvis noliis juribus et deveriis que<br />
halienuis in dictis inafellis et jdaleis in qnibus dic-<br />
ta m (loinum eonlinget fieri, et liabere et percipeie<br />
coiisui>viiiiiis trin|)oiibns relroaclis. In cujus, etc.<br />
Daluni lit supra.<br />
1711. Pio binyfi'iisihun (If Leilniriw. — Manda-<br />
liini est constal)nlaiio lîmdejjale
|A. II. \vii°-i 389I<br />
1716. Pro GuttUiurdo de Laiinde'. riilleto reffis.<br />
— Ilex conslabulario suo Itiirilegale et recpplori<br />
nistiiinariim lori cjiisdi'in , saliitcrn. Miimlamus vo<br />
bis ut do l'eudo per nos concesso Arehaml)aiido, cn-<br />
iiiiti l'cti-agoricensi . seu de arreragiis ejtisdem feiidi<br />
si forte sil)i in aliqiiibus Inncamur, solvalis dilpclo<br />
>allcto noslro, (iiialhardo di- Laiindfi, diicpiitas et<br />
i]iiinqiiaginta libras Biir(l(>gal«;nsis nioiiPli> lu (jui-<br />
biis dictus cornes confessiis est se leneri (îualbardo<br />
prediclo coram Ibesaiirario noslm. l'aeiiine dolis<br />
eiderii valleto promisse per eimdeni comitem<br />
(|iiatido dédit diclo valb'to siiain (iliani in nxoreni;<br />
(pia sobirione l'acta, ut dictiaii i's( . (bclas ducentas<br />
el i|iiiii(piaj;iiila bbras precipiniiis vobis iii vesli'o<br />
coiripolo allocari. Daluiii ut s .<br />
1717. l'ru Arniddo (iiiillflmi \ijmevici. cire<br />
Hiiidfjjnle. — Hcx ouinibus ad ([uos.elc. ,<br />
, .<br />
saliiloni.<br />
Scialis (piod, allcudenles ;;ravila(erii persono Ar-<br />
naldi (iuillcbiii .Ayinerifi, civis l{ui'(lc|>ale, cl {jrata<br />
si-rvicia nobis ab ipso duduin preslila. sibi duxi-<br />
ruus loriore prcscncium ilc speciali gracia coiice-<br />
deudum quod possil in curiis riosiris seu sonescalli<br />
nostri (biraliis Aquitannie el uliorum ininislronim<br />
nostroruin iiligai'c, agenilo et eciani defendendo,<br />
[lei- procuralorcm vel procuratores ab ipso .\rnaldo<br />
cunstilutos, |>or (piadrionniuiii a data presenciinn<br />
compulanduni lanliiniiuodn vabluros. In ('ujus.elc.<br />
Dalurii ut s".<br />
1718. De potestdli- rr/ri.i coiiimissii Mauricio de<br />
(.rcdoniu iit diicittu Aijutlawnc. — Rex oiTUiibns se-<br />
nescalb^. l).illi\is. rninislris et lidebbiis suis in
:)2S UÔLES GASCONS,<br />
Vciiiilaniiic. iiirilicliiiii Icneinentiini si\e ;ill';iriiim<br />
(le Baivill:i cuin finidis, lerris, pi-alis. \iiieis, iiio-<br />
leiiilinis, pinloftiilis, jurilms rt jiliis deveriis , proul<br />
;ilj jiiilt'ct'ssorilnis iiosliis (jiii'sl;iljililer seu ad iiues-<br />
laiii vdliinlariaiii , aiileqiiam ])i-edi(liiiii tenemen-<br />
liMii ad inaiiiis predicti ddiiiini régis perveuissel<br />
Icneri coiisiievil, nobis el iiostris coiicesseril iil<br />
i^inpliiteosim seu ad perpeluam ceusam pro Iriginla<br />
f[iiimpie libris ernaldensium rendualium, soiveii-<br />
doiuiii eideni vel inandalo siio a nobis vei succes-<br />
soribus nosiris aiiniialiin, lerminis qui secuntnr,<br />
videiicel in feslo Assnmpcionis béate .Marie, et in<br />
feslo NativilatisDiimiiii, l'I in l'eslo Pascbe Domini,<br />
lillcias suas patentes sM|iei- boc foneedendo, uns<br />
prcdii-las lrij|iiila i|iiin'iiic bliras cideiii doniiiKi<br />
nosiro i-ejji vri nianlaln sim sidiilMi'os et redditnros<br />
aiinualirn in ])rediclis leiniinis |)romitlinuis et le-<br />
iiciinu'. \id('Hci'l ([iiilibrl |iio SI' et iinnies in soli-<br />
ibiin, ila (jiKid pio porilonc (|uanr lenebit (juildiel<br />
de |)icdiclii leni'iiirnli) ])i(i râla lenei)ilur respon-<br />
dere: cl, ^,i torlc ahquis e\ na])-<br />
lisle<br />
' nsqne<br />
ad Ires annos conlinuos el coinplclos,<br />
et balliani Sancli .lobannis de Moleriis a pi'oximo<br />
prelerilo l'eslo Nativilalis beali Jobaïuiis liaptisto<br />
nsquead 1res annos conlinuos et conqjlelus : pro<br />
tjuibns balliis et exitibus earumdem lenelnr cl<br />
promisit idem miles lacère propriis expcnsis suis<br />
tolaliler unam paxeriam de lignis et lapidibus el<br />
' Laliiidc (Doningiic, an-. lîiTfjerac).<br />
" Molicrcs { Dorilojfne , e. Cadouin).<br />
*<br />
J.,e a9 août.
[A.R. xYii-'-iaSg]<br />
omnibus aliis necessariis a
5;iO ROLES<br />
(In sncielali^ Ricardoruiii
lA. R. -1-289] IJOLKS (iASCONS. i.-M<br />
uoluiiuis' aliquas niiinliruis licri vd teiicri apud<br />
(Jaslrum (loniitale predictum. set aliis didjus et<br />
teiii])s (ihid.).<br />
' Qiiiusac {ihkt.).<br />
''<br />
Voir plus haut, u" lo.jM,<br />
* Ms. îraiikltmus.<br />
° Cursan ((iiroiide, arr. lîordoaux, c. Créon).<br />
'" Veyrines, commune de Mérijfiiac (r. Pessac).<br />
''<br />
\ls. Moitt ffiK. (V(jir \i' n" sui\aril.l
532<br />
dicins Ivlwîirilui liabt^al, ubicimiqiie in dido loco<br />
(luxent l'Ii;;'' inliiin. uiiarn sadimein terre ad [facien-<br />
duinl' seu ennstnicndiim in eadein donuim, virida-<br />
riuni et casale ad servieiuni ieodi sii|iradieli , si lacère<br />
veliet, pro sex denariis annni census : et cum predic-<br />
lis duoliiis ilennriis de sporla investinius predicluni<br />
EdwarduTii t'eodaiiter' pro septiiiia parle l'riictnuin<br />
supradicta et pro sex denariis censualibus supra-<br />
dictis, racioiie iilius sadonis terre in qua donius,<br />
casale et viridarium conslrnenlur :<br />
quani seplimam<br />
partem fruclunni predictornni idem Edwurdus et<br />
sni tenentur nobis solvere et reddere annnalirii<br />
cnm sex denariis supradiclis, videlicet sex denarios<br />
siipradicliis in l'esto beati Martini yenialis, et de-<br />
benl porlare dictani sepliinam jinrteni tmetiuini et<br />
sex denarios supradiclos ainmalim ad diinmm nos-<br />
Iram in l'endo supradicli). niji délient spiirlare et<br />
jus facere, si nobis aliquain injnriaiu facerent iu<br />
eadein. (jiias cenluni sadones terre dirtus Edwar-<br />
dus debel exartisse, laborassc et in garegio ver-<br />
tisse^ ab inslanli die Marcii usque ad duos annos<br />
proximo jam \enturos, et extunc infra duos annos<br />
plantasse vineani in eisdeni ex parle specialiler no-<br />
bis facto. Va. est seiendmn (piod nos eiilem Edwardo<br />
et suis daiiuis et concedimus omnes l'ruclus dicter<br />
terre qui |in blado] fuerini a Une biennii jiro.ximo<br />
janifuluri usque ad bienniniu suliseijuens, coiilinue<br />
el coinplcle; quos Iruclus dicti biennii ullimi et<br />
eaui sadonein terre pro
[A. H. .\vii°-ia89]<br />
|)i-() (liiol)us, etc.; Iioc exceplo quoil voluniiis (|iio(l<br />
ilic^liis l'eirus liabual, vie, duas sadoncs Icnv ail<br />
farifiidiim, clc, [H'O duodi;ciin dcnaiiis, clc. , in<br />
omnibus ut supra. In cujus, elc. Dnluiii ut supra.<br />
1 731. De terris traïUtis. — Consiinilom carlain<br />
lialict Johannes All'onsi, civis liurdojjalc. de iilis<br />
centuni sadonibus l
53/i ROLES GASCONS. [A.P..xvii°-ia89|<br />
sibi in rej'no piedirto t'iierit pleiiiii-ie salisfactum ;<br />
mandantes vobis pI vi'sli'utn ositis nostris [terre] Gomitalis pretlicte (pii<br />
pro temiwre fuerint ut dictes maritos nomine dic-<br />
tarum sororum permittant habere et possidcre<br />
preposituram eandem cum juribus et pertinenciis<br />
suis, prout dictus defunctus el poslmodnin dicti<br />
Guilardus et |RayiiiHudus] Marliiii haliuerunl el<br />
possederunt eandem, salvo in onniiliii'i juic iiosiro<br />
el eciam alieixi. In ciijus, etc. Daluni ul supra.<br />
1740. Pro Elia et (iuilleliiio Mniiriiil. Rex<br />
seuescaliis, casielianis, pre|iosilis, el oniiiilius aliis<br />
ballivis el lidelibus suis qui nunc suni et pro lem-<br />
pore fuerint in ducatu Aquilannie ad (pios, etc.,<br />
saliileni. Dileclorinn et fideliuiu noslromni I';lye el<br />
(iuillelnii Mauriiii , fralrum , burgensium nnsirorum<br />
ville Sancti Em[iliani], precibus inclinali, ipsos,<br />
eorum faniiliaiii, bnua sua, in quociniique dis-<br />
triclu sint in ducatu prodiclo. in garda et prolec-<br />
cione rei-i|)imas et poiiimus sijeciali. Quocirca vobis<br />
et cuilibet vestrum committimus et maudaiiuis fir-<br />
mili'r injiMigendotpialinus persouas ipsoruiii, l'ami-<br />
liam et omnia boua sua, ubicunKjue sinl in ducatu<br />
predicto, ab omnibus violeiiciis luanuteiiealis, pro-<br />
legalis cl l'dicaciler defeudalis el , si tpiid eis l'oris-<br />
laclinu fuei-it, id eis de piano sine sliepitu judicii<br />
l'a
[A. R. xvii''-i989]<br />
Nalivitatis Domiiii pioximo vcndiro, et alias cen-<br />
tum lihras in eodein l'eslo anno levoluto, et quin-<br />
((iiaginla libras ojusdpm iiioni'lc in festo sanrti<br />
Michaciis dciiule proxinio se(|uenti, rcsiduas de<br />
trescenliset [quinquajg-inla librisipsnm contingen-<br />
tilnisde fine nobiscuni facto pro terra prcdicta sol-<br />
vere lenerolur, nos tamen, volcnles ei graciarn la-<br />
cère specialein , concedimns eidein quod ipsc dictas<br />
ducenlas et ([iiinquaginla liliras in (piinqne annis<br />
proximis nobis solval, \id(îlicol quolibet anno in<br />
l'eslo Nalalis Duinini qninqiiagitila libras. ([uonsque<br />
de predictis ducenlis et quin([uagin(a libris nobis<br />
per ipsuMi plcnaric Inerit salist'acturii. Dalnni ni s".<br />
1 7^i2. Uex omnibus ad qiios, etc. . sahilem. iSo-<br />
verilis nos vidisse (|uddani arri'ndaineiituin pei'<br />
Klyani Talayiandi, vicecoriiileni l.eoniannie', l'ac-<br />
luni Berlrando el Vitali de Galvcto ', tVatribus, ci-<br />
vibus Laclorc, ad novein antios de reddilibus. . .<br />
et balliviis (|ue idem viccconies habel et habere<br />
debel tam pro se quam nominc Marqiiesie, (ilie<br />
sue, in villa [^arlore et caslro del Caslelar' et dic-<br />
toruni locoriim perlinenciis, prout in quodam pu-<br />
bliée instrnmcnio per maniini i'[elri de] (larreria \<br />
publici nutarii Laclore, inde conlcclo plenius con-<br />
tinetur; cpind quidertl arrendainentiun, siciit con-<br />
linelur in instiiimento [)rediclo, ad preces et ins-<br />
l.inciam dicti vicccomilis, (pianium in M(ii)is est,<br />
conlirinaiiius, et auclnrilateni nnsli'aiii el a^scrisum<br />
eidem adribiiiinns, salvo latnen in omnibus jure nos-<br />
Iro et([Uolibet alien
536 ROLES GASCONS.<br />
cenlis el (|iiiiKjiin
Vitalis dp Merlel et (|iiaiiil;iiii lurriiu \ek'retii ciiiu<br />
pertinenciis suis. . . diclaiii (loriiuni possiilejuit el<br />
leneant de eodeiii domino rej[i' itnperpetiuini suh<br />
cnnuo cetisu duorura defnarioi-iimj de sjjorla. red-<br />
dendo inde prcdicto domino noslro rejji el lieredi-<br />
bus suis in Castro... vel (-astcilano .\qnensi (|ui<br />
pro toni])ore fueril .<br />
noinine cjiisdem doniini iioslri<br />
legis e( lierediini suornm. In cujus lei Icstinioniiim<br />
lias nosiras lillcias eideiii (îaisie. . . nposlolonim<br />
Pétri el l'aiili, anno Domini .m", ce". Ixx°. orlavo.T<br />
Quam concessionem raelaiu [vice el nomine]<br />
nosti'o approbamus et eam pro nobis et heredibiis<br />
nosiris conlirmamns. In [rnjiis, elcl. . .<br />
1 750. Hex senescallo Vasconic et conslabulaiio<br />
linrdejfide iipii minr siiiilj cl ipii |iro Irmpore fuc"-<br />
riiit, sainlem. (>uni Joiiannes de (jieillv cl Thomas<br />
de Ippegrave, lune senescalii Vasconic, et Hruiius<br />
de Saya, liiiic seiiescallus l'etragorieensis, . . . iios-<br />
Iruni a GaulVido Arnaldi et tînaya, uxon; sua,<br />
parteui quam ipsi conjuges babi'banl in casti'o d'Ks-<br />
tissac ' , Pelragforicensis diorcsis, precio quinjfen-<br />
larum libraium Burdegalensium ,<br />
de ([iiibiis (piin-<br />
j;enlis libris dicii Joliannes etTlionias. . . inruiil<br />
st/lveie noslro nomine cisdeni conjujfibus centum<br />
libras de e\ilibus coninuinis noslri l'clrajfoiicensis<br />
ipiolibel anno, donec eisdem ccinju
538 RÔLES GASCONS. lA. R. ^89]<br />
laldiiliiis prejiositiu'e iiostre do Rarciaco (?) quod . .<br />
iiiercitluin. . . semel in septiniana, videlicet die<br />
sabltali. . ., saivis nobis leudis. pedajjiis. el aliis<br />
dicti iiiercati exilibus; ita lanieii qiinr] dicliini iner-<br />
catiini non sit in prejudiciuni . . .<br />
1755. Rex omnibus ad qiios. elc. , sahileni.<br />
(nnlleliiio Seguini, domino de Rioncio. et lieiedibus<br />
siiisfl sufcessoribiis suis. . . daniiis per présentes.<br />
.<br />
lia tamen quod idem (luillehmis el successores sui<br />
dictam doniuni sic clausam . . .<br />
' Lo<br />
i 756. Rex Gerardo de Risona , clei-ico , salutem '.<br />
rôle se termine par quatre ou cinq actes trop ;jàtés<br />
par l'encre ou l'Iiuraidité pour qu'il soit possible d'en tirer<br />
autre chosi- que des mots et des membres de phrase sans<br />
intérèl.
XIV<br />
IU)Tl M s VASCOÎVIE<br />
DE V.\,\0 HKGAl REGIS EDWARDI I DECIMO OGTWO.<br />
MKMBIl. G.<br />
I 757. De ijundani rnmpromi.ssioiw per Mauriciiim<br />
de (Weâonio farlo . per reffem acceptala. — \\c\ nm-<br />
nilms ;ul qnos, de. , salulom. (^iim dilccliis et (idelis<br />
nosler Maiiiiriiis, dotiiiiius (licflonii ol Sabloii ',<br />
noslrum in (Itirntu Aquilaiinip locum Icnens, super<br />
omnibus controversiis . ([ucsiionibtis et ijucrelis<br />
(|ur siinl Pl qiioquo modo esse possuiit inler nos<br />
H ollîoialps noslrns Xain-lonio, ex una parle, ar<br />
venerabilem palrem 0.. episcopum Xanclonicn-<br />
seni ', e\ allera, in discrelos viros ma{yiplros Rcy-<br />
mundum de l'ferar., docannin, el (iiiinbaldum de<br />
Mercato, canonicum rcclesic Saneti Severini Bur-<br />
de[jale. loco el nomine nostro. el idem e|iisro|His.<br />
cnni \olunlate el asscnsii cnpituli sui, in ruagisiros<br />
Ganfiidnm de Arcliiaco ' el IVlrnin Senhoreli. ra-<br />
nonicos Xanclonienses, pro parte ijisius epi-^copi,<br />
eleclos tanupiam in arbilros. arliilialores seii ami-<br />
cabiles conipositores, comproniiseril allé el basse<br />
sub ceilis forina, modo, itromissionilms, oblij;a-<br />
cionibns alijne pénis, prout in lilteris iiiijusmodi<br />
compromissi sigillis predirlornm Mauricii, episcopi<br />
et rapiluli eonnnunitis plenius coiiliiielnr, nniver-<br />
silali vestre dnximiis declarancbim (piod nus conipro-<br />
' Maurice V, seijîDour do (Iraori et di' S;i!)lê ( vdii- plus<br />
liiiul, 11° 987).<br />
' (jeolTroi H «l'Archiac. évoque d*' Saintes, moulioniié<br />
jt.ir la Gallia rhrixt., t. H, roi. 107!), en 12S7 el en itig-^.<br />
' Aichiaf ( Charente Inférieure , arr. .lonzac- }.<br />
I<br />
1289-1 -JOO.)<br />
missionein hnjnsniodi per piedictuni MaiiÊiciiiMi,<br />
locum nosliMini Icnenltni, notnirie nosiro raclain In<br />
onu)ibiissnis claiisulis alipie piinctis ratani lialion-<br />
tes el (iiinain, i|isain lenore picscncinin accepla-<br />
mtis. In ('iijns, elc. Dalnin apud Westmonasterium.<br />
.iij. die .laniiarii , ainio Domini .rn".ec° .lxxx° .nono ',<br />
el anmi rcjjni rcjpsdecinio oelavo. Kl dnpplicanlni-.<br />
17.)8. De piileHiiite dtilii Mauricio de Cndiinio iid<br />
compriiiiiillendum pro rege super omnibus ciiusis , elc.<br />
Inngenlibus reffem racionr duailus A(juiliiiiiiie. —<br />
Rexomnibnsad qnos, etc., wdnlein. Novecitis quod<br />
nos, condsi do prudencia el Icfralilale dilecli con-<br />
sanjfuinei el (idelis nostri Mauricii, domini de (Ire-<br />
donio el Sabloio, mililis, iiostniin in ducal 11 Aipii-<br />
tannie lucuni lenenlis, coinpidniitleniii |)ro parle<br />
et nonnne noslio in (pLascutn(pi(; jiersonas (juas<br />
duxeiil eiijTcndas seu noniinandas aile et basse sub<br />
quacinu(pie verborinii loinia et subipiibuscuiiique<br />
condicionibiis, proiiiissionibus, oblijjacionilnis at-<br />
que pénis, super (ininiiius causis, contioveisiis seu<br />
queslionilius que nos langunl seu (pnKpio modo<br />
tangcfe polerunt in l'ulurum lacione ducaUis noslri<br />
A([uitannie, de ([uibiis, prout sibi melius expedii-e<br />
videbilnr, plenani sibi conccditnus aucloiilalc pie-<br />
sencium polestalein, jifoiiiiltenles sub jpolheca<br />
bonoiiim nosirorum nos latuni babituros etiirmum<br />
([uici|uid per eundeni Maiiriciuiii noslio rioniiiir<br />
' Celte date est de vieux slyie, l'année civile comuieii-<br />
oant à rAriiioiiciation (a.") mars). I,a 18° année du W'<br />
d'Edouard I" a commcm-e le ao novemlne 1:189<br />
lis.
i'iO<br />
IJictiim l'iiPiil in promissis'. In cuins. etc. Datuni<br />
iipnil Woslniiinaslerium. qnarto die Januarii, anno<br />
Doniiiii .m".cc'.ixx\. nono el anno regni régis, olc.<br />
snpnidicfo.<br />
1759. Di> pivicciidiir. — RobeitMs Ft'oufhcr,<br />
hurgensis Colcestrie', iialid lilleras régis de pro-<br />
leelione sinipliees sine clansida. ilireolas senescailo<br />
dncalus Aqnilannie el oiniiiljns ballivis el niinis-<br />
Iris ejnsdem dnratns, dniaturas (pianidiu régi<br />
placneiit. T. R. apnd Westnionasterinm ,<br />
.lariuarii.<br />
.vj '. die<br />
1700. l'io Willclmu lie Lcybuiiiii , ilr alluma-<br />
lis. — Rex senescallis , castellaiiis, niajoribus, ])i'e-<br />
posilis el omnibus aliis hallivis el ministris suis in<br />
ducalu Aqnilannie ad quos, etc., salutem. Scialis<br />
quod dilecliis el lidelis iiosler Willelmus de Ley-<br />
buina'. qui de licencia noslra nioralnr in Aiiglia.<br />
altornavil corani noi)is loco suo Johaïuieni de Vien-<br />
na '<br />
el rnagistimn Reniardiiin de Testa sub alt(n-<br />
naciiine, ad Inciandnin vel perdeiidum,iu omnibus<br />
placilis el qiierelis iiiolis vel inovendis |)i-ii i]>sn<br />
Gnillehno vel conlca ipsnin, in qnibiisciini(]iie<br />
cnriis
[A.H.xviii'-iago] ROLES G<br />
176^1. Pro Guitlelmo de La Devise '. — Hexdi-<br />
lecto sibi Johunni de Gandeure, colleclori reddi-<br />
liuim suuriiiu in Agonensi, salLilem. Mandanuis<br />
vol)is quod de cxilibus roddiliiiim iiostronuu pro-<br />
dictoruni iiberari faciatis (iiiillehiiode [-a Devise vel<br />
certo altornato ejusdem sexagiiita et unam libras el<br />
duodecini denarios sterlingoruni , pro Iriginta el<br />
iiiio doiiis viui ab eodeiii (iuillehiio niiper per ili-<br />
iecluiii servientem nostrum Matheum de Golum-<br />
bariis ad ojius nostrum captis. Et nos dictarn pe-<br />
cnnie sunimani vobis in conipolo vcstro pi-ccipiiniis<br />
aliocari. T. ut supra. IVr niajfistnuti (iuiiielinuni<br />
de I,uda, tliesaurariuni {jarderobe.<br />
1763. Pio Mclwlao Min/fosc , mercalore. — Hex<br />
dileclo clerico suo Iterio de Engolisnia, coiislabu-<br />
lario suo Curdegalc, saluteni. Mandatnus vobis<br />
(juod de evitibus b;diive vcstre iiberari l'acialis Mi-<br />
cbolao Mingose, incrcatori de socielate de Luica,<br />
vi'i lleynero Guidiclionis de Luka ', centurn et octo<br />
libras et oclu solidos, uuum denariuni el ununi<br />
oboium sterlingorura ,<br />
pro quinquaginta el duobus<br />
doiiis vini nupor a predicla socielate de Luka per<br />
dilectuin servientem nostrum Matiieum de Goium-<br />
bariis ad opus nosirum Loadonie captis, reci-<br />
pientes a predicto Niciiolao et Ueiiiero, vel eorum<br />
allero cui illam pecunie suinmam lii)eraverilis, bt-<br />
tcras suas patentes seu tailias recepcionein dicte<br />
pi'runie lestidranles. ¥A nos vobis predirtani siim-<br />
iiiam prciinic in comimto vestro precipimus aliocari.<br />
T. 1!. apuil \\ estmonaslerium . .\ij. die Efebruarii.<br />
176(5. Pro in/iffisiro (Jsherto de Hn/re.itoii. — llex<br />
univereis ad tpios , etc. , salutem. Quia inleileximus<br />
«piod dilectus clericiis noster, niagisler Osbertus de<br />
Bageslon', receptor etvendilor bonurum Judeorum<br />
Burdegale nu|)er per nos licenciatorum extra ducji-<br />
luni noslruni predicluni, ronipotum suniii corani<br />
dileclo clerico nosiro Jolianne de lîeda ', ad hoc<br />
specialiter per nos depulato, reildid( rat compelen-<br />
' La Dft\ôze ((îers.arr. Mirande, c. Marciar ï.<br />
^ Mpiiliouné plusieurs fois dans In ('.ateudar oj patent rolU<br />
(p. iS.Î, a/i/i, ?()(;).<br />
' Voir plus baul, n° i63S.<br />
* Jean de Larée a i-le souveul inenlioniié plus haut.<br />
ASGOiNS. )'il<br />
1er, vobis sigiiilicainiis quod prelatum magisti-uni<br />
Osbertum, heredes et executores suos quoscumque<br />
de omnibus receplis, expensis et misis, seu liberu-<br />
cionibus in dicio compoto contenus absolviuius et<br />
quitanius perpetuo per présentes. Et ideo vobis<br />
onniibus et siiigulis mandamus (piatinus a pre-<br />
diclo magisiro (Isberto, lieredibus suis seu exe-<br />
cutoribus (piibusciun([uo,
542 ROLES<br />
Ouoruiu piscium recepcii)neni voliimiis et precipi-<br />
nnis quod dictus magisler Stophanus libère habeat<br />
cl percipiat toto tempore vite sue, ut predictiiin<br />
est, sine contradictioue seu perturbacione aiiijuo-<br />
ruin ininistrorum nostrorum. Et in compotn seu<br />
firnia bajuli uostri dicte passerie nostre delibera-<br />
cioneiii iiuiusmodi piscium ailocare volumus etpre-<br />
cipinuis ])er piesinles. In cujus, etc. T. R. apud<br />
Westmonastei'iuDi , .xv. die Fl'ebruarii.<br />
1768. De cas! ris, Icrris et Iciiciiieiilis iji/r fiieruiil<br />
.lohaimis de Greilldco . lihevniidis Johaïuii Riisselli. —<br />
Rex dilectd et fideli suo Jiibiiimi île Haveiinjf . , se-<br />
nescallo suo Vasconie, saiiileni. Cuiii nuper ante<br />
morleiii Pelri do Greiliaco' ((incosseiimus eideni<br />
ijuod de omnibus dcijilis in (piibus Johnnnes de<br />
(jieiliaco,patersuus, nobis,die tpiu versus Terraui<br />
Sanclani lier a^ripuit^ tenebatur, uobis solverel<br />
per annuni septingentas libias Burdegaiensiuni<br />
(juouscpic uobis (le prediclis debitis esset plenarie<br />
salislacluin, ac nos castia et onines terras et tene-<br />
nienta que fuerunt |)re('ati .lobannis die predicto el<br />
que per niortem prelali l'etri jani sunl in manu<br />
nostra, dilecto et lideli noslro Jobanui RnsseP<br />
comniiserinuis teiieiida iiomine nostro, quamdiu<br />
nosire placiierit volunla(i, reddendo nobis de exi-<br />
libus caslroriuri .<br />
lei rarum et lenemenlorum predic-<br />
lorum per auimm seplingentas libras Rurdegalen-<br />
sium, unaiTi xidebcel medielatem in lesto sancti<br />
Micliaelis et aiiam nieilietatem in lesto Pasclie,<br />
prout prel'alus Petrus nobis Inde reddere consuevit<br />
ita tamen (juod idem Jobannes de residuo exituuni<br />
predictorum débita prelali Pelri sohat' et execu-<br />
cionem testamenti ipsius Pétri inde fieri faciat,<br />
prout saluti anime ejusdem magis viderit expedire,<br />
vobis mandamus quod predicto Johanni castra,<br />
terras et teneinenla predirta cuiii pertinenciis sine<br />
' I-n présente charte prouve que Pierre de Grîlly. lils di»<br />
Jean, ninurut vers i-îSy. (]'r'^t (loric par erreur (pie ie P. An-<br />
selme {t. III, p. 3ru|) ie fait \ivrr encore en 1291 et pins<br />
arti.<br />
- Jeau de Griliy aecompajfna ie prinee tldouard dans son<br />
expédition en Palestine (le P. Anseinu', ibiiL, p. 31)81.<br />
'' Jean<br />
Souvent mentionné dans le Calcmlar ojpatent rolh.<br />
de (irilly avait rloni- survécu à son fils.<br />
,<br />
GASCONS. [\.R. vvur-iagoj<br />
dilacione iiberetis, tenenda nomine noslro in forma<br />
predicta. T. R.apiid Elackeidiam'. .xxvij.dieMarcii.<br />
Et sunl patentes.<br />
Et niandatiun est Maurieio de Gredonio, leneiiti<br />
locnm régis in ducatu Aquitannie. quod prediclum<br />
Jobannem Russel, castra, terras el tenementa pre-<br />
dicta tenere pennittal in forma predicta , et quod<br />
sibi in biis ipsum contingentibus coram eo consi-<br />
lium et auxUium iinpendat, etc. Et fuit brève elau-<br />
snm.<br />
1769. Pi(i Jiihtiiiiie (le Greijliaen. — Rex di-<br />
leclo clerico suo llerio de Engolisma, coiislabulario<br />
suo Rurdegale, saliitem. ('.uni Jobannes de Greyliaco,<br />
anteipiani versus Terram Sanclam arripuil iler<br />
sMiim, eniisset lerram tpie fuil Hugonis do Gaslro<br />
Moronis\ videlicel sub liac forma quod terrain<br />
illam ab eodem Johanne, cum nobis placerel, pro<br />
prccio |)roquo eara eniil baljerenius, el terra illa ad<br />
raanus noslraseadecaiisadevenorit, nullaailocacione<br />
eidem Johaimi de eodoni precio adiiiic facta , vobis<br />
mandamus quod precium illud in solucione debito-<br />
rum que prefatus .loliunnes nobis debuil die pre-<br />
dicto, in presencia diiecli et lidolis iio^itri .lobaimis<br />
Ru.ssei, cui castra, lerras el teiicmenla prelali Jo-<br />
bannis de Grciliaco coiiimisimus, tenenda nomine<br />
noslro vel ojus cerli allornali, ailocari laciatis ; et,<br />
cum sciverimus ([iiaiiltim pro precio illo fuoril allo-<br />
calinii, voiiis id laciemusin vestrocompolo ailocari.<br />
T. R. apud l'iekeiibam, .xxvij. die Marcii. Et sunl<br />
patentes.<br />
1770. Pro ahbate ('Aari[a\c[ensi\' , diocesis yige-<br />
iiensis. — Rex dilecto et lideli suo Reymundo de<br />
Campania', senescallo suo Agenensi, et tbesaïu'ario<br />
suo, ibidem, saluleni. Quia de gracia nostra spe-<br />
ciali lemisinius el perdoiiavinms dilecto nobis in<br />
Christo abbali Glari|acensiJ, diocesis Ageuensis,<br />
cenlum et quini|uagiiila libras Arnaldensium ad<br />
' Fakenham,<br />
'"<br />
' Gaillard<br />
comté de Norfolk.<br />
Voir plus haut, n"*' 'iig et iiati.<br />
de Laroque, abbé de Saint-Pierre-de-lilairac<br />
iOallia christ., t. II, col. 9/12).<br />
' liainiond do Campagne, sénéchal dAgenais, est 50uvent<br />
mentionne plus haut.
[A. R. xvin'-i 290]<br />
([lias per vos, prefate seiiescalle, racioin' (iiionim-<br />
«laiii excessuum quos fecisse dicohatur luiper extitit<br />
(•on(lcrii|)ii,'.tiis. vobis manJamus quod prelalum<br />
abhatem de pi'edictis cenliim et quiiicpiaginla libris<br />
quitituiii esse penitus faciatis, nicliil al) eo iiide de<br />
celero exigentes; et, si quid ah eo post recessum<br />
smim a parlibiis illis ad nos in Anglia vel a lidejus-<br />
soribus suis indo receperitis, id ei sine dilacionc<br />
reslitiii faciatis. T. K. apnd Wodeslok ', .ix". die<br />
\pnbs.<br />
1771. Rex dilectoetfldeH Johanni dellavering.,<br />
senescallo suo Vasconie, saiiiteni. Qiiia dileclus<br />
iiobis in Cin-islo abbas ('.lariac[pnsisj , (bocesis Age-<br />
uensis, nobis graviter est conquesdis quod sibi et<br />
convontui suo qiieilam giavarnina per bnjuluni et<br />
universitatem bastide castri nosiri Senhorn' contra<br />
justiciam inl'eruutur, vobis comrniltiinus et nian-<br />
danuis ut de coiitrovcrsiis et qucstioiiibus que ver-<br />
lunlur inler nos et consulcs ac universitateiu bas-<br />
tide predicte, ex parle una, et predictos abbatem<br />
et convenliiiii. ex altéra, racione qunrumdam coii-<br />
vcncionuni duiluni habiturum siqiei' conlinibus ju-<br />
risdiclionuin et aliis inter predecessures nosiros et<br />
cuiisules et universitatem predictos ac abbatem<br />
tpiondani et convenlum loei [)rcdicti, de cjuibus<br />
extanl littere Al|)bonïi, qu
su<br />
eidpni senescallo sulvntis et reddalis \eliu suis com-<br />
[lolibns allocetis. Nos enim quicquid eidem solveritis<br />
vel allocaveritis modci prediclo racione prodicla<br />
voluiniis et precipiiiuis in vestris eoinjmtibus allo-<br />
cari. In cujiis, etc. Uatuin apud Aiubresbur. ',<br />
Aviij. die Aprilis.<br />
i77'i. Pin Willi'liiKi lie Vigen, mercatmr . —<br />
Rex dilecto rlfrirn suo Itorio Biichnid", conslabu-<br />
lario Rnrdi'jralc, sahitem. Quia VVillplniiisde Vigea,<br />
nieicalor, dudiini, duni essonins apud Burdep;a-<br />
lam, solvit Peiro le Brun el Jnhanni le Caicere.<br />
drapaiiis de Proviiiria , pro stipendiis suis, dnm<br />
Inerunlin Burdegala ad faciendum ibi pannos. du-<br />
renlas iibras Turonensium nigroruin, sicut in<br />
oonipntoipsiiisVVillebni conlinolur, vobis niandamiis<br />
ijuod predicfns ducentas Iibras Turonensium nifjro-<br />
runi Tadinn, frairi ipsius Wilieimi, bas litleras<br />
nostras deferenti, ad opus ejusdem VVillehni sine<br />
dilarione liberari faciatis , recipientes jiriusab eodem<br />
Tadino iilleias suas patentes receptioneni dicte<br />
pecunie continentes. Et nos pecnniam iilam in com-<br />
poto vestro vnbis allocari faciemus. lu cujus. etc.<br />
T. R. apud Wyiiloiiiani, .\x. die Aprilis. Ouia tes-<br />
tilicatiim est prr inanislruiii \\ . de jjuda, cusiodeiii<br />
;'ai'derol)i' rejjis.<br />
177.'). Pin \li'.iiiiiili(i lie La Peveree^. de cniiliii<br />
ilrnxlel/aiiiii de Pndin (ruillelmi' sibi cornmisxis iid<br />
leiiiiiiiiiiii vile. — iiex omnibus, etc. Noveritis nos<br />
concessisse el bac carta iioslra confirmasse diiecto<br />
et lideji nnsiro Alexandro de I^a l'everee castium<br />
Tiostrum etcasiellaniam de PodioGuilielmi.liabenda<br />
ad totani vilani ipsins Aiexandi'i de nobis et lieie-<br />
dilnis nostris cum onniilius ad dicta castrum el cas-<br />
lellaniam' spcclanlibus ; ila quod posi mortem<br />
ipsius Alexandri caslruin illiid el casiellauia" pre-<br />
dicla cuni suis porliueuciis ad nos et bcredcs nos-<br />
' .^mesbui-), comté de Wilu.<br />
" Lo mi'mi' qiiitier (l'.\n|;oul^me, coniiélable de Bordeaux<br />
^i souvent luentiuuiié jdus liaut.<br />
' Voir pins liant , ii" latj.<br />
' Ms.<br />
' Pnvguilliem (Itordofjne. arr. Berfjerac, c. Sijfoulès).<br />
Ms. cnstvUianniii.<br />
cdslelliiiiiit.<br />
,<br />
ROLES GASCONS<br />
[A. R. xviii°-i açjo]<br />
tros in statu tali vei meliori quo fuerit tempore<br />
concessionis noslre predicle sibi facte intègre rever-<br />
tatur, sine contiudictione Leredum predicii Alexan-<br />
dri vel aiterius eujuscumque; ita videlicet quod<br />
nec heredes sui vel aiiquis nomine ipsorum in Cas-<br />
tro vel castellania' predietis vel pertiiienciis suis<br />
aliquidjurisvelclamiipost mortem ipsius Alexandri<br />
exigere poterunt vel aliqualenus viudicare. lu cujus<br />
rei testimoiiiiuu bas litteras uostras in juoduiu<br />
cyrografTi confectas, quaruni una pars sidi sigillo<br />
predicii Alexandri residet in tbesauraria nostra,<br />
eidem Alexandro iieii fecimus patentes. Teste me<br />
ipso apud Westmoiiaslerium , quinto die Maii , auno<br />
regni nostri decimo octavo.<br />
Et ego, prediclusAlexauder, |)ronie etberedibus<br />
mets prolestor et boiia fide proiiiitto ipiod in ctislro<br />
\el in castellania predietis heredes vel executores<br />
niei vel aiiquis alius nomine meo non possinl aliquid<br />
jiH-is vei clamii exigere seu viudicare aliqua racione,<br />
set (juod intègre et quiète reverlanlur ad prel'alum<br />
domiuum regem et beredes suos. In cujus rei lesli-<br />
nionium ego, predictus Alexander, liuic scripto sigil-<br />
lum nietimapposui.DatumapudWestmonasleriiuu,<br />
qiiintu die Maii, anno Domini .ni"".cc'"°. iionage-<br />
siuio.<br />
\iiriil,
[A. H. I<br />
a()o' ROLES GASCONS. 5'i5<br />
Slf|)liano iii liriiiu iircdida singiilis annis allocari<br />
laciat in forma siiperius annolala , recipiens ab eo<br />
lilteras re{fis [)ateiile.s de denariis pro robis suis<br />
prediclis porcipiendis [ostinioiiium poi-liibonlcs.<br />
Uex euiin oidem predic(asc(>nliini lii)ras iii compolo<br />
siio vult allocare. T. ut suprn. El sunl paU'iiles.<br />
1777. Pio limmntbus (piestalibu.s llerirandi de<br />
Insulti. — li('\ (lilecio et lidcii suo Revinundo de<br />
(lampaiiia, seiiescailo suo Ajjcnensi , saluleui. \Iaii-<br />
danius vobis (piod iioii perniillalis lioniincs ipios-<br />
laies dilecti vailelli noslri, Herlranili de lusula,<br />
reoipi .seii admlHi in basiidas noslras cnnlr.i s(atnin<br />
et libertalos cjusdeui. Daliiiii apud Westniona-ile-<br />
riiini , .vj. die Maii.<br />
1778. Pro WillrliiKi (le Monle Rcvelli' . ha IHuis et<br />
mini.tlri.i suis. — Rex omnibus adquos, etc., sabi-<br />
tem. Quia tcstiflraluni est poram nobis per diieetnm<br />
et (idelem nosli'iun liufjnuemdeRrok ', «piem iiuper<br />
una rum Miiioiao le (îi'as jani deluneto el diliilis<br />
rlei'iris nostris mafjistro Bnnellode Sanrio Quinlinn<br />
et Iterio de Enjynbstna , nobi-; (une exislenlibus in<br />
Vasfonia, assi{jnavimiis ad quasdani iiirpii.siciones<br />
in partibus inler duo maria de quibusdam Irans-<br />
[fressionibus lam noiiis (|nani abis ibidem ilbilis<br />
fariemlas, ipiod dilertus et lidebs nosler Willebnus<br />
de Monte Reveili, ballivi et mini^lri siii paiiium<br />
earinndem de bujusmodi lran^j|ressionibiis penilus<br />
suut inniuni's. nos eundem Willeimum, ballivos et<br />
n\inistros snos prediclos orcasione transjjressionnm<br />
bnjusnioib nolenles imposleniiii abfjiiatenus molcs-<br />
lai'i, ipsos de lransj|ressionibus predirlis nscjne a. Adbiicpropreilicto A'e.rniidi(i(le lu Pereree,<br />
de predictis ciisiro el cnslelhinin sihi liberiindis. —<br />
Rcx dilerto et (idclii suo \u;[eno WoU' . inibfi,<br />
sahilem. Ouia conre-^sinius diieclu et (ideb noslro<br />
' Voir plus lioiil, II" i(')3ô.<br />
^ Menlioiinc plusieurs fois dans ic l'.nlcndar (>[ patent i-ntls.<br />
BÔLES GASCOSS. II.<br />
Alexandro de la Peveree, militi, castrum noslrum<br />
Podii Cnilleimi cnm casiellania et omnibus suis<br />
pertinenciis, habendum et lenendum ad lerminuni<br />
vite suo, quod castrum vobis iiuper (nnhTeceranHis<br />
ad quenid:ini (erminum lere jani elapsiini, iu par-<br />
leni sobuionis cnjusdam debili in qiio ^enilori<br />
vesiro el vobis lenebamur, proul recobtnus, vobis<br />
mandamus (pialinus cum diieclis(>l (idrlibusnoslris<br />
senescallo noslro Vasconie et conslaiiulaiio iioslro<br />
RurdejTale de (b^bilo in (pio dicluni caslrtnn adbuc<br />
vobis exislil olilijjalmn compulelis; qiiibiis luanda-<br />
vimiis (piod viibiscnni rompuleni el de debilo in<br />
(|uo eis conslileiil (b'ctum casirum adluic vobis esse<br />
oi)b|falum vobis salisfacianl in jiecimia nnnierala.<br />
antisali(pianiaiiam castellaniani, baliivaui<br />
scu preposilnram voi)is compelentem Iradant' et<br />
bbeieni usque ad salislaclionem dicti debili. Quarc<br />
vobimus et vobis precipimus (pialiims dictuiu cas-<br />
li'um ciun casiellania el omnibus suis pi rliucnciis<br />
prefalis senescallo el conslabidario iioslrisaul eoruui<br />
alleri anl alicuieorum cerlo niandalo sinedilacione<br />
(jualibet liberelis, jiredido Alexandro liberanduni<br />
secundnm formani carie noslre quam sibi inde i'e-<br />
cinnis : el lioc nullo modo omiUalis'. lu rujus, elc.<br />
Ilaliim .'ipiid Weslmonaslerium. .\ij. die Maii.<br />
17H0. Rex senescallo suo \asc(inic et conslaiiu-<br />
laiio suo Rurdejfale vel coriiin alleii, salulem. (juia<br />
nupercoucessimus diledo et lidelj noslro \iexandro<br />
de la lV\eiei", niilili, caslruiu noslium l'odii (iuil-<br />
lelmi cum casiellania el omnibus juribus ad diclum<br />
casirum pei'liueulibus ad tennlnuni \ile sue.tpiod<br />
casirum cnm casiellania et jinibus suis jjnîdiclis<br />
ilileclo et lideli nostro Augerio Mole, juuioii, prius<br />
Iradi feceramus , in partem solucionis cujusdani<br />
debili in (pio domino Augerio Mole, genilori suo,<br />
lenebamur. liabeiidunL el lenendum usque ad linem<br />
quatuor annorum, quorum duo ,-iiu)i il amplius<br />
suut jam elapsi, videlicet qnolibel anno pro .ccl.<br />
libris lîurdegaiensis monele, vobis niaudannis<br />
qualinus cum dicio Angerio Mole juuioii de debito<br />
in quo dicluiu casirum sijji adbuc exislil obligahnu<br />
' \ls. IrmlfUt.<br />
' Ms. dinntlat'Ji.<br />
llirOIULBIC ^ATI'1^ALE.
5^6<br />
locuiii (f'iiiMili (lund predictus cciifiiiii libras prefato<br />
coiii|)iilPtis: et quud inveneritis ex hoc sibi adhuc<br />
deberi de exitibus ducalus nostri predicti in pecunia<br />
numerata sibi solvatis seu soivi faciatis, aulaliquam<br />
aliaiii taslcllaiiiaiii. bailivain seu prepositurain<br />
nostram sibi eompi'teiilem tanli vaioris prêter re-<br />
siduo (iicli debiti iisfjue ad ejusdem satisfaclionem<br />
Iradatis seu Iradi lacialis. Kt quiwjuid in hai- pai'le<br />
solveritis vel nrdiiiaverilis volumus el preci[)iinus<br />
in compoto veslii, conslabularius, per présentes<br />
allocari. retinentes peues vos litteras acquielancie<br />
loeius debili una cum lilteris de iiberacione castri<br />
predicti ; el
|A. R. wiir-iago] IKM.ES ( ASCO.NS. S.'i?<br />
1 78'j. De denariis liberandis niviculoiibiis de LuLa<br />
ad négocia régis inde expediendii. — l\o\ conslabu-<br />
lario Burdc{;ale, saliitem. M;iii(laiiiiis vdIus (irmiler<br />
injuiiffenlosquatiuus totani |)eciiniatii [uoMmientem<br />
(le exilibus ducntus noslri predicli ullra cxpensas<br />
necessarias [ad] vadia et feoda dicluiii diiratuni<br />
fonliiiffencia ' Mcholao<br />
Myiigosii el sociis suis,<br />
niercatoribiis Lucanensibus, ad ([uedatii ardua né-<br />
gocia nostra inde expedienda que eis iiijunxinius,<br />
liberari facialis, retipientes ab l'is liltcras acqiii(,'-<br />
tancic de recepcionc tanle ppcunie. Quaiii j)ecuni(><br />
suiiiiiiani, ciim earii sic bberaveritis, volunius ot<br />
procipinius in vestro compolo allocari. Daluin<br />
ut s".<br />
1785. [dhiic pro predictix Hilteliiio de Moule<br />
— liex uiii\ei'sis, etc.,<br />
Hiicllirl \\ illelmo ,filio ejus'- .<br />
sakilem. Sciatis nos pro nubis et heredibus nosliis<br />
concessisse dilcctu ot lideb iiostro Willobno de<br />
Moiili' Uevelli, mditi, et VVillelnio, lilio et heiedi<br />
suo, tolaiii lerram nostrain que vocalur teri'a de<br />
Dydona^ iiiler duo maria iii Vasconia, in diocesi<br />
Burdigalcusi , cxisti'nlem in parochiis de Cary nan \<br />
Ffarges' et eorinn ronfinibus ubicumipie, cum<br />
omnibus boniinibus, boniagiis, vineis, terris,<br />
landis, ni'inoribus, censibus, obliis, dcveriis, al-<br />
licigalis, et cuni onuii jurisdiclione. usi|ue ad<br />
summam sexaginta et quin([uc snli
)'i8 ROLES GASCO^S.<br />
condein|inariciiiil)iis ( I iom|iosicioniljus Jiulaismi<br />
Ijoclore et Lt'oiiiaiiiiie, allocetis. Qiiain pecuiiic<br />
suniinani silii sic allocatam \olumus et precipiinus<br />
in ((impolo vestro allocari. Daluui apuil Westrno-<br />
naslciiiiin. .xix". die Mali.<br />
— lîcx iiriiversis et singtilis comilibiis, vicecomi-<br />
1 787. Pro (ji'orgio cl Hahciio Aurfd-, Lumbiirdix.<br />
liliiis, l),iionil)iis. senescallis, inajoribus ot prepo-<br />
silis, et aliis(î(lelibiissiiisiii Vasconia ad quos, etc.<br />
saliiterii. Univcrsitatcm vesiram reipiiriimis nichi-<br />
liiniiiiiis et iiiaiidanius (jiiatiiiiis Georgio et lioberlo<br />
Aiivar, liiimiiaiilis, fi-ati'ibiis comiiiorantibus apud<br />
IStirdeo-alaiii, (pios ouin lainilia et bonis ipsoruiii<br />
siib ])ifilrctiniii' iKisIra reecpinuis per terras nos-<br />
ti'a.s Icgitiriic suas iiiereaiidisas excei'cendo, super<br />
debitis (pii' debc'iitur eisdem iu terris nostris el<br />
abis que eorani vobis expcdiie habebunt, euni<br />
favore betiivoio facialis céleris juslieie complemen-<br />
tuiu;ila quoil prviplei- vesIruMi dereclum ipsos non<br />
oporleat ad nos babere leciusuuî, presentibus<br />
posl trienniurii uiiniiue vaiituris. T. lî. apud West-<br />
monasleriuiri, .xx. die Maii.<br />
MKMIÎIi .<br />
1788. /'/() \\ illcliiiii [iiiiddi (le Tiniliilùuc' et<br />
i][in-Li'siii , soriirc rrli> /c CJtniimhrrlriin , scrrienlc<br />
rrifis, dr coiiqmto audiriido. — Rex conslabulario<br />
sLio Rurdegale, saluleni. Qnia inlellexinius (piod<br />
dilectus clericus noster Jobannes de Reda, nnper<br />
existens pro nobis in ipso ducatu uostro, Iradidil<br />
in commendam seu custodiam castrum nostrum<br />
Tlialomonis- el caslellaniani cum suis pertinenciis<br />
lioberto le Cbaumberleyn, servienti nostro, et sibi<br />
injunxit quod domos nostras, mariscum, vineas et<br />
balas, el alias res nostras ibidem existentes que<br />
eraul quasi destructe, de exitibus ejusdem caslel-<br />
lanie re]>arari et emendari faceret, vobis mandamus<br />
qnalinus cunqiotnm suuni audialis et onines custus<br />
el nusr.s quos iu reparacione prediclornm posueril,<br />
' Sans douto un membre de la famille do I^adils.<br />
" Talmonl-sur-Gironde (Cbarente-lnfcrieure, arr. Sainles,<br />
canton Clozes^).
|A. li. xvin°-i -ujo]<br />
[)iout l'acionabilitcr corain voLis ostondere polerit,<br />
iii dicto compoto siio allocetis. Kt si iiivoneritis<br />
ipsiim sullicienler respoiidcre de pxilibiis prodicto<br />
castellaiiie el prediclas les sic esse roparatas, lune<br />
dictuni caslruin fiim castellania el suis portinenciis<br />
anno fiituro, modo quo ipse tempoie prclciito ea<br />
tenuit , tenere pemiittnlis ; ol , si conlrarium invene-<br />
ritis, de diclis caslro et caslollania oiiliiielis. prout<br />
vobis melius videhitur ail comiiinduiii nostriim<br />
farioiidum. Daluiu ut supra.<br />
1791. De senescallis et siibseitescallis et aliis mi-<br />
iiiiliix re/[i.i in Vascoiiin iiisiiffiriciilibiis et inohedien-<br />
Itbii.s (iinorendis , et atiisloco enrum coiislilueiidls' —<br />
.<br />
\\c\ dilecto el lideli coiisanguineo siio Mauiicio de<br />
(Jiedonio. tenenli locum suiiiii in ipso ducal u. sa-<br />
luiciii. Quia in eodoni ducalu noslro quaiiiplurcs<br />
senescalli el suhsenescalli et (piidani alii iiiinislri<br />
nostri assignai! diversis senesralciis cl aliis olliciis<br />
noslris per lilteras uostras ^ijfillalas cuni magno<br />
sigillo noslro minus nobis suUicieTUor cl scnescallo<br />
noslro Vasconie in ali(piibus inobedionics exisUnil,<br />
prout ex lelalu quoruindani iiuper intcilexiuius,<br />
vobis maudamus qualinus in proxinio advcnlu<br />
veslro in ipso ducalu de luijusmodi senescallis el<br />
subseuescallis et céleris ndiiistris noslris per pre-<br />
diclum senescallurn noslrum Vasconie ol fonstabu-<br />
laiiiiii: noslrum Burdegalc el pei' alios lideles<br />
nosiros dilijfcnler iiiquiralis" : el , si qnos taies in-<br />
vcneiitis, luiic non iibstanle aliqua liltera iiosira de<br />
bujusiiiodi assifjnacione ipsos auiovealis , el alios per<br />
consdiunidiclorum senescalli cl conslabularii , tpiales<br />
videnlis ad noslrum CDinmodum el terre nosli-e<br />
prediclc uldiores el meliores in suis olliciis seu<br />
senescalciis , loco eoruin ponatis el constiluatis. lit<br />
ad lioc iaciendum voiiis vices nosiras in bac parle<br />
loUdiler comniitlinius per j)reseules. Dalum ut<br />
supra.<br />
1792. ProAyca)-dol')orloiiis^,biir/fense de liurffo'.<br />
' Publié par Champollion, Lctirct île rois tl rcinct, t. I,<br />
p. 373.<br />
^ Ms. ûiquirant.<br />
^ Voir plus IkiuI, n"' 907, iyiti.<br />
" Bourf;-sui-i\lcr (Girundi').<br />
.<br />
ROLES GASCONS. iW<br />
— lic\ ciinstabubirio siio lîui'degale, saiutcm.<br />
MandaiMiis vobis (pi al i nus de ejusdeniducalus nostri<br />
cmUIius dilccli) nobis Aycarilo Kioi'lonis, buruoiisi<br />
de liurjfi), siilvalis scii solvi l'aeialis triginla libras<br />
l'urdegalciisis luonele pro l'codo suo de lermino<br />
INalalis Domiui ullimo prelerito. Item , solvalis eidem<br />
quindecim libras ejusdcm monel(! in {|uibus sibi<br />
leuebanuH- de veteri debilo, |)rout ))alet pcriitleros<br />
nosiras quas inde liabet. Item, solvalis eidem de<br />
exilibus Judaismi nosiri Vasconie cenluni et ipiinque<br />
lii)i-as ejusdcm moiietc, quas niqior sibi conluliiims<br />
pro laixiiiinis el expensis s\ns i'arlis in ncffocio<br />
noslro ejusdcm Judaismi el
tueritis. vobis in coiiipoto vestro voluiuus allocari.<br />
T. IL apud Westmonastpi-iiim, primo die Junii.<br />
'179i. Pro Rdbirlij Pisturr, piincturio régis. —<br />
Rex ililccto clpiico suo Joluinni iIp Can(lo\erp,<br />
recpploii suo Agenoiisi, saliilciii. Maudamus vobis<br />
quatiiins de exilibiis ballive vestie solvatis scu solvi<br />
faciatis dileclo senienli nosiro Roberto Pislori,<br />
panetario nostro ,<br />
seu ejiis certo procuratori, nomiiie<br />
nosiro, ducentas libras Arnaldeiisium in quibus<br />
sibi tenebamur pro quodam debilo in quo dileclus<br />
et lidciis noster doininus Eschavetus, quondam<br />
cornes Bigorre', sibi lenebatur et in quibus ducentis<br />
libris nos eideni curaili lenebaniur pro feodo suo<br />
unius anni, (buti vi.xeral: recipienles ab ipso \c]<br />
suo certo |)iocuialore blleras obiigaforias et acquie-<br />
lancie de pndiclo dcbito, una cum litterisde l'ecep-<br />
eione ejiisdeni pecnnie. Et nos pecuniani iliaiii,<br />
cum eani sic soiveritis, vokimus et preci|iiniiis in<br />
( \. I{. xviii°-i a 90]<br />
vos pei'sonnaliler ad premissa l'acienda nullo modo<br />
vacarepoterilis, tune aliquibus discretis viris ipsius<br />
ducalus iiostri neutri parli suspectis ad omnia et<br />
sinfyula premissa facieiida et complenda vices vestras<br />
coinmiltatis. Mes vero voLis et illis quos ad hoc<br />
"legeritis faciendum vices noslras lolaliter cominit-<br />
limuB in hac parte: set, si ali([iia siiit lam dillieiiia<br />
ipie per vos aut per vestros assijjnatos deterniiiiari<br />
lion polerunt, tune ea una cum ronsilio vestro<br />
super hiis per iilleras vestras nohis remittere curetis<br />
lit ipsa dillieiiia riiediante vestro consilio saiie et<br />
pure ad debitum possimus dueere elFectum. In<br />
eujus, etc. Datuni apud Westmonasterium . .iiij. die<br />
Juoii.<br />
I7fl7. Pro Ffiilcone ih' Sorit'. cIitico. — Uex<br />
senescallo suo l'elrafforicensi et Caturceiisi et omni-<br />
bus aliis, etc., salutem.Cum oliiu concesserimus di-<br />
leo(o nostro Ffuleoni d(! Soyriz, clerieo, seribaniani<br />
terre noslre Calureensis iuter Oiliiin" et Dordo-<br />
uiam el de Villa Ffranca in Petrafjoricensi^, con-<br />
ressionem prcdictarn ratain et ffratam habemns, el<br />
volumns qnod diclus Fl'ulro piedietam scribaniam<br />
rt ejus lacionabiles exilus habcat et percipial.<br />
552 P.OLES G<br />
179'J. Pro Priro Iloiii. — Rex (lilecto ol fideli<br />
siio ac consiiiiffuiiiPO, domino MaiiricindeCrcdonio,<br />
saliileiii. Gurii dileeluiii H fidclrm nuslruin Tlioniaiii<br />
de Saiidewico ad dii'in liaroimni jaiii iustanleni in<br />
parliamento Parvsiiis li'ansniiKainiis, jironl et se-<br />
ciindom lorinaiii ijuani vos et dilcclus et fidelis<br />
noster niagisler fieyinuiidus de La Fereie nol)is<br />
scripsislis, volnrmis et cidem Thoine iujnnximus<br />
quod, si jani dicto paiiianiento restituaniur ad pos-<br />
sessionem et jurisdictioneni majorie Ijmdegalensis,<br />
quod idem Thomas revertatur liurde^falam ad reci-<br />
pienduni jiiii^diclionemetofliciuni ejusdera majorie<br />
et in eodeiJi ollicio siet et nioram l'aciat per .xv. (lies<br />
ve] circa, |iroiit voliis et consiiio veslro niagis vide-<br />
bitur expedire; ita ipiod, piciia possessioue lialiila<br />
et l'estiliu'ione ollicii pivdicti, siihsiilualin' loco<br />
ejusdein Tliome in ollic'io pi-ediclo dilectns el (idelis<br />
ncster Petius Ileiii rpiem in recessu nostro a parli-<br />
l)us Vasconie per litleras nostros ad idem otlicinni<br />
recipiendiun depnta\iiims et adluie depulainiis.<br />
In rujiis.elc.r. ii. ajiiiil Weslmona^li'iium, .x\". die<br />
.liinii.<br />
liSOO. !(/ Iiiir jnii Tlioiiiii (le Saiiilivi/m. — lie\<br />
dileclo et lidi'li cleriro sno llrrio de l'înjfolisina<br />
constaliidario castii sui Biirdejjale, salnleni. Clam<br />
alias vohisscripseiimus (piod a lemponMpio dilectns<br />
et lidelis noster Thomas de Saiiduicn oUicinm ma-<br />
jorie lîurdegalensis teniiit de preceplo nostro, el<br />
qnam
[A. R. wm'-iai.o] ItlU.HS (iASCONS<br />
(lentes, quaindiu dictas ballivias Icimeril. In ni-<br />
jus, etc. Daliim ul supra.<br />
MKMBH. '^.<br />
1 802. Pro Guillelino de Podio , burfjense. Olevoim.<br />
— Uex conslabnlario suo Burflo(|ale, saluleni. (luiii<br />
iluJiiiii ex gracia nostra spécial! coiicesserinuis<br />
dilecto consaiiguineo et (ideli nostro Gastoni , vice-<br />
coniiti Byeriiensi, (piod lieredes seu execiilores sui<br />
illa diiu liiilia libranini lîiird(>j;aleiisis inonde (|uas<br />
siln ad ipsius \itain juins dnli'i-.iinus pusscnl |)er-<br />
cipcre post sui morlein in maji^na cnstnnia nostra<br />
Biirdegalc, per inanns constahnlarii nosiri ejnsdeni<br />
ioci qui |>ro lempore fuerit, per ununi anniun, ac<br />
de eisdera duoims niilibns libiis nnpir per- liltecas<br />
iiostras concesseiinius eidem (iasioni (|uiii(jentas<br />
libras ejnsdeni inonete solvendas pei- inanus vcstras<br />
pro eodem (lastone Gnilldnio de l'odio, biu'jfcusi<br />
Oleronis, et \obis niandaveriinus (piod eideni<br />
(luillebuo dictas (juinfrenlas libras lei-inino preleiito<br />
solveretis, ipiani solucionem bncus([ue facore dis-<br />
tulistis, pront intelleximus, in ipsius (inillelnii<br />
niaxinuini dainpnnmet gravanien, \obisniandaiuus<br />
lirinilcr injungentes qualinus eidem GuilJelmo vel<br />
ejus certo niaudato dictas ([uinffentas libras. sine ul-<br />
teriori dilTujjio, de exitibns cnstunie nostie predi
554 ROLES GASCONS<br />
sleterit iii ollicio seiiescaicie predicle, unam vide-<br />
licet mediptalem ad festtmi Assumpcionis beafe<br />
Mario Virginis et aliam nndielatem ad fesluin l'u-<br />
rificacionis ejusdem ^'ilgillis, nos, eidem Jobanni<br />
graciam facere vnlentes uberioiem, concessimiis ei<br />
quod loco predictornm diioruiii miiium bbrarum<br />
Buidegalcnsiun) percipiat singulis aanis, quamdiii<br />
luerit in offii-io predicto, per niaïuis constabularii<br />
predicti,duo miiia bbrarum nigronim turoaensium,<br />
pro vadiis suis predictis. per eqiiales porciones ad<br />
terniinns supradictos, fl quoil de tolo leraporequn<br />
slelit in oflioio preibcto, de eo quod minus recepit<br />
per annirm pro vadiis suis pieibclis in monela<br />
Burdegaiensi ronfra valorem duomm miiium libra-<br />
rum turonensium ,<br />
eidem satisfial permanus consla-<br />
buiarii piedieti de eadem monela turonensi usque<br />
ad valorem duorum miiium librarum luronensium;<br />
ita quod de tolo lempore jjredirto tam preterito<br />
quam fuluro singnlis annis percipiat duo milia li-<br />
brarum tunmensium pro vadiis suis predictis. In<br />
cujus, ele. T. R. apud Ilavering. ,<br />
.xxviij.die Junii.<br />
Et mandalum est Ilerio ije Aiigolisma, ronsta-<br />
bulario Bunlegale, el eeleris constabnlariis qui pro<br />
lempore fiierint ihidem, quod eidem Jolianni sin-<br />
gulis annis, dimi ollicio predicto inlenderit, sine<br />
fblaeioue seu (lilliiultale ipialiliel liberari faciant<br />
duo milia libr.irum lin-oMeiisium pro vadiis suis<br />
predictis ad terniinns supradiclos. El de eo (juod<br />
eidefiieril deduobus niililius librarum turonensiiim<br />
pei' annuiu, pro eisdem vadiis suis de lempore pre-<br />
leiito quo sietil iii i)Hicio predicto, sibi in monela<br />
luronensi satislieri l'aeiant. El re\ pecuniam quam<br />
ei sic liberaverint, cum régi indeeonstiterit, eis in<br />
conqioto suo faciel alloeari. T. ut supra. Et sunt<br />
patentes. Et duppliraiilur.<br />
180G. Pro re/jc, île ciislfl/nrc seu fnrUilicin iilii<br />
Rex senescallo<br />
assifto IcnrrI possinil . ciiiciiiln' . —<br />
Mio i'etragoricensi el ("alurcensi, sabitem. (Juia, ut<br />
pro cerlo didicimus, in terra nostra Caturcensi,<br />
que de no\o ad ninnum nostram pervenit\ miiii-<br />
mas seu iiullas [iroprielales babeiiuis, maxime in<br />
' Publié pur (jliampollioii . Lcltrcx ilr rois il i-eines , I. I.<br />
p. :!73.<br />
Viiir Boutai-io, in h'ranre sniis l'iiillpp,- le Bel. p. 67.<br />
[A. R. \v11f-1a90]<br />
iocis competentibus in quibus senescalli et bajuli<br />
nostri possent tenere assisas, ut deceret, et aba<br />
que ad jurisdictionem aitam et bassam pertinent<br />
facere seu eciam exercere, vobis precipinnis et<br />
mandanius quatinus de consilio et assensu dilecti<br />
et specialis cleiici nostri, magistri Stephani de<br />
l'Tita'. providere et emere velitis bonum castellare<br />
seu forlaliiium ubi ad opus nostrum basiida possit<br />
(ieri, in qua minislri nostri possint tenere assisas<br />
et alia que ad juiisdictioaem perlinent exercere,<br />
danti's nicbilominus in mandalis omnibus ministris<br />
nosiris in ducatu nostro Aquilanuie ut in premissis<br />
et premissa tangentibtis vobi'* pare.inl et intendant.<br />
In cujus. etc. T. R. apud Westmonasleriuiu, sep-<br />
timo die Julii.<br />
1807. Pro F/nrIanrrio , doiiniio
|A. W. \viii''-ia9o]<br />
Rex otniiihui^ ad (jiios, etc., salutein. iNovcrilis<br />
ijuod nos, jiHendcntcs landnliilia el grata siTvicia<br />
per Guiilelinuiii de Garboneriis, clericum, nobis<br />
iuipeiisa, voleiiles eideiii (acere j[iaciam .s|)ec.ialeni<br />
euiidein clericuni carlidiniiim >ivfi iiolariuiii [)ii-<br />
blicuni fariinus ,<br />
ac ofricium tabellionaltis in civilali!<br />
et diocpsi Burdejfaleiisi eidcm clcrico coiicedinuis<br />
tenore presenciuni et doiiamus, coiiccdenles iiisii-<br />
per prediclo clericô ut cailis sive inslniincnlis jun'<br />
ipsuiii clericum recipii-ndis et con(icioii(bs lidcs<br />
ubiqueperpeluohabeatur. (ncujus,etc. T. ut supra.<br />
1800. Pro maffistrn [rnaldode La Oi-se. — Rex<br />
coiistabulario suo Burdejfalc, saluleiu. Cuni tiuper<br />
coricesserinius dileclo clerico iiostro, niagistro Ar-<br />
naldo fie La Case', cenlum libras pcrcipicndas<br />
aiiuualitn de exilibiis cjusiloiii diicalus nosli'i ijuaiii-<br />
diii in ipso slelcril olisei|uio, |)roul palcl per lilli--<br />
ras nostras quas Inde sibi fieri fecinius', nos, pro<br />
suo laudabili servicio volenles sibi facere (jraciani<br />
specialcm, do soluciono dirtaruni centuiii librarum<br />
annualiuin assi^nainiis siiii oxitus prcposiluraruin<br />
noslrarum de Leylminia et de \ illa Fliaiica' juxta<br />
i'o
:^:^6<br />
Buidegjilo , saliiti'Ui. Quia in conipoto per vos el<br />
JoliaiiiiPin (le lidlja], clericuin nostrum, iiuper<br />
i-pceplo (lo (lilecto et lideli nostro Eiia de Caupeniia<br />
de teinpore qiio linbuit castrum noslrum Mali<br />
Leonis in cusiodia ex coniniissione nostra, volnnius<br />
qiiod diicente libre monetfi Burdeg-aiensis de primo<br />
aniio quo in Vasconiam idlinio aeeessiniiis ' ailo-<br />
centiir eidem de jjracia iiostia spécial! ,<br />
.<br />
RÔLES GASCONS<br />
vobis man-<br />
damus quod ipsum Eliani de predictis ducenlis<br />
libris qnielum esse et cas in compolo suo predicto<br />
aIJocari facialis eidem ;<br />
ita quod de tempore subsé-<br />
quent! de firma predicti castri nobis respondeal ,<br />
tenetnr. Nos enini [ireiliclas ducentas libras, euni<br />
predictum Eliani inde (piietum esse feceritis, vobis<br />
in vestro cnmpoto volumus allocari. T. R. apud<br />
Lang.' .xwiij. dii; Julii.<br />
181 'i. Pro AIcMdiiIro lie La Pcvcrcll. — Rex di-<br />
lecto coiisuijriiiiieo et (ididi suo Mauricio de Gre-<br />
donii), leneiili jocuin suuni in ducnlu Aquitannie,<br />
salutem. Gum luqier dederiinus et concesserimus<br />
dileclo et lideli iioslro Alexandre de La Peverell.<br />
castrum nostrum l'odii Guillelmi' cum castellania<br />
et bastida et aliis suis perlinenciis, pront in litleris<br />
nostris ei inile confectis pleiiius conlineltn-, ac in<br />
donaeione illa impeilimcnta per bomines ejusdera<br />
castellanie jain sint interposila in enervacionein<br />
donacionis ejusdeni, ipie* [ler vos, si boneste lieri<br />
valeat, adnullari cupimus et scdari, vobis luanda-<br />
nius quod liomines predictos, cauciori modo quo<br />
videritis, inducalis el partes vestras erga eos inter-<br />
ponalis ut ab bnjusmodi impedimentis désistant,<br />
de cetero lacienles ila quod dicta donacio nostra<br />
eidem Alexandro locuiii teneat, ut optamus, vei<br />
saltein eundem Alexandrum ibidem nostro [nominej<br />
baUivum seu pre|>ositum preficintis, si abscpie |)e-<br />
riculo et dampno nosiri et ipsitis Alexandri illud<br />
fore videritis faciendum ; et si per viani aliquain<br />
honestam idem Alexander premissa tenere nequcat<br />
juxLa lorniani litleratum predictaruni, tune de ré-<br />
bus nostris in pai-tibus illis ad valcnciam donacionis<br />
' En issii.<br />
Lan{;ley, ouiiiU'' de lîiickiriijlinin.<br />
' l'iijj;iiiiliein (llciiilu;,'iie, aiT. Bei'gerao , c. Sigouiès).<br />
" Ms. qilllS.<br />
ut<br />
[A. R. \viii"-i2()o]<br />
nostre predicte , una cum dampuis que inde sustinuit<br />
a tempore date concessionis nostre predicte , vice et<br />
nostro nomine, assignari faciatis eidem. Mandavimus<br />
enim senescallo nostro Vasconie et dilecto clerico<br />
nostro llerio de Engolisma, constabulario nostro<br />
Burdegale, quod de consilio et avisaraento vestro<br />
circa premissa partes snas interponant, prout pro<br />
nobis et comodo predicti magis viderint expedire.<br />
T. ut s".<br />
VartH q\iiu restitutiim fuit
ROLES GASCONS. 557<br />
1817. Pro fiairibus predicatoribus Bntone'. — Va ideo vobis omnibus et singulis tenore presencium<br />
[A. 1{. \v11f-1a90]<br />
Rex senescallo suo Vasconie et conslabulario casiri<br />
siii liiiidcjfale, scilutem. Dilcctorumnobis iulJiristo<br />
IVatrum |ii-c(]icaloruin Baioiie slatui, super ccclesio<br />
ornameiilonim et libroruin incendio', pin cornpa-<br />
cientes afl'eclii, vnbis iiiaudamus (piod (liiceiilas<br />
libras mouete nosti-e Buixlegalensiseisdcmlfalribus<br />
de denariis nostris liberaii l'aciatis de doiio nostro<br />
ad aili'viacioneiu eorund>in super amissioiie pre-<br />
dicla. El lioo nullatenus oiuitlatis. Et nus pecuniani<br />
illain, cuin eam eis liberaverilis, vobis,prefalu coii-<br />
slabularius, in coinpoto vestro voluiiius allocari.<br />
T. l'i. apud Lanjfui., .xxvj. die Julii.<br />
1<br />
8<br />
1 H. De polpslale data Joliaimi de Caiulovere ad<br />
fciiiteiidum sru dimiUendum suh aitiiuo cnisii ad lein-<br />
pim seu alio modo incunciiienla re.fji coinpclencia xcu<br />
compeliliiiv , etc. — licx senescallo, |)i'eposilis,<br />
majoribus, bnjulis cl omnibus lidelibus suis iii du-<br />
catu Acpiitaiiiiic ad cpios présentes littere pervene-<br />
rinl, saiiitem. Scialis quod coastituiuuis pro nobis<br />
et loco noslri dilectum clericuni noslruin, Jiihan-<br />
neni de (Jandovere, receptorein uostruni in A|fe-<br />
ncsio, ad vendendum scu diiniltendum sub annuo<br />
censu,ad leinpus seualio modo, incuirenientii nobis<br />
coinpetencia seii cotnpelilura ubi(jui; in dicta lerra<br />
uostra Ajjeiiesii ae in terris nostris Caturccnsi , Le-<br />
niovicensi et coinitatus (îaverc, per consiliuni el<br />
testinioniuni dilerli clerici riostri niajyislri lîerlrandi<br />
arcbidiaciini Agcm^nsis'; el ad lio(' plenario farien-<br />
dinn eidetn Johanni plenariain potestatem danius<br />
el conccdirnns |)er présentes, proniitlentcs (piod<br />
(juieipiid per eundein Jnlianneni per consiliuin el<br />
teslimoniuni dieli inagislri Bertrandi fueril in iiac<br />
parle facluni seu ordinalum, siriil appareiiil in lil-<br />
leris eornnidein palentibus (juas super eisdeni sunt<br />
faeturi seu daluri, ralum babebimus el arce[)Uirn.<br />
' Publié pnr Cliaropollion , Lettres de roix et rcineê, t. I,<br />
p. 37'!, et dans les Arcliivet liisloriqucs de ta Gironde, t. Il,<br />
p. 307.<br />
' Voir Ralasquc, Eludes sur Uaijonw , t. Il, p. 49.!. Les<br />
inccndii'S (|ui dcv.isiRrcnt ISayonne eu 1190 provoquèreiil<br />
une ordonnnnro de la commune concernant la construction<br />
et la couverture des maisons ( Livre des Etablissements , n" 79 ).<br />
' \'oir plus haut, ir iu6ô.<br />
,<br />
injungimus etmandamus quod eidem clerico noslro<br />
in preinissis si lis inlcndenlos el res|)ondentes. In<br />
oujus, etc. T.l'i. a[)iid Weslmouasteriuni, .xviij. die<br />
Jiilii.<br />
1819. Pru Aijcardo de Fforloiic. — Rex dileclis<br />
et lidelibus suis senescallo suo Vasconie el consla-<br />
bulario suo Burdcgale tpii pro tempore fuerinl,<br />
salutein. Quoniani dudurii per cariant noslrani cou-<br />
cessiinus dileclo el lideli nostro Aycardo Ft'ortonis,<br />
tune inajori nostro de Burgo, triginta libras Bur-<br />
degalensis inoneleannualini percipiendas de magna<br />
ciistuma uoslra lîurdegali; permanum cujiiseiiiiKjui'<br />
conslabularii casiri noslri Burdegale, quousque<br />
eidem in etiuivaienli reddilu vel uberiori aliunde<br />
provideri:nus. nos, volenles graciant lacère sibi<br />
specialein, vobis niandainus qualinus eidem Aycardo<br />
dictas trigijita libras aiinuas sine impediiiienlo<br />
aliquo suivi lacialis de cnsluma nostra de Biirgo,<br />
terminis in dicta caria riuslra conl(Milis, per iiiamis<br />
collectoris ejusilcm cnslume (pii pro tempore l'iterit,<br />
(pioustpie eidem pro\iderimus, ul pretlicluin esl.<br />
litcujus, etc. Uatuin ul siqjia.<br />
MKMRIl. 1.<br />
1820. De .lerilmnia super affrctnctonc navium<br />
Hurdcjiale. — Rex dileclis et lidelibus suis Jobanni<br />
do llavering, senescallo suo Vasconie, Ilerio Bo-<br />
eliardi, constabulario Burdegale, el magislro Ro-<br />
beilo de Levscte, clerico, saliilem. Ex iclalii ([uo-<br />
riimdam intellevirtius cpiod Guillelmus Jobannis de<br />
Streiielon., ciii nuper concesseramus scribaniam<br />
super affretacione navium Bitrdegale, niiiiis exlor-<br />
(piet pro scripliira inslriunenlorum dicle ailVela-<br />
cioiiis, in majfinim dam[)mim naularum el mer-<br />
calurum ibidem veuienciuni ac noslri dedecus<br />
id gravamen : (piare vobis iiiandamus qualinus de<br />
bujiismodi exlorsioue per dictum Willelmum, si<br />
l'acla sil, diligenler ini[uiralis, et, si ipsum culpa-<br />
bdem in bac parle invenerilis, lune dielaiit scri-<br />
baniam ad manum nnstiam capialis et alicui dis-<br />
crelo vifo eam tradalis ciislodiendam el l'aciendam<br />
et inde constabulario nostro Buidigale nomine
affretacionc iiavium Buideg.ile consignanda sigiilo<br />
nosli-o qun ulimur de coiitractibus in Burdrgnla<br />
si videritis expedire, de cetero i-onsignari facialis et<br />
fieri ordinetis , el cirtani porcioncru pro siii[itura<br />
et pro sigiilo cujnsiii)et iiislrumeiili coiiferendam<br />
j)er consilium dilocloriiiii clciicurain noslroruni<br />
magistri Heymundi de Fferariis et alioruni de con-<br />
silio nostro stalnatis, et statutuni tenere faciatis.<br />
Et ad oninia et singula premissa faciendum, vobis<br />
et vestre discredoni vices nostras in Lac parte<br />
comniitlimus per présentes, lu cujus, etc. Datum<br />
apud Wpslraonastorium , .xviij. die Julii.<br />
1821. Pro Gcrardo deCumiind, vallcito régis.—<br />
Rex dileclo clerico suo Johanni do Candovre, re-<br />
ceptori suo Agenesii, saluleiii. Mandauius vobis<br />
quod dileclo valletto uostio, Gerardo deCuniuud',<br />
liberari facialis dcceni niarcas sterlingoruiii pro<br />
qualuor doliis vini nuper per dilectuni sprvi(mlein<br />
noslriuu Matbeuni de Colurabariis, piucornaiu nos-<br />
Irum, ab eodem (ierardo captis ad opus nostrura.<br />
Et nos vobis pi-ediclo peounie siuninani in conipoto<br />
veslro precipimus allocari. T. H. ajnid Leglilon",<br />
primo die Augusti. Per billaui de garderoba.<br />
1822. /*;o uiiipislri) Ànifililu dr Lu (lasa. — liex<br />
dilecto et fideli suo Iterio de Engolisnia, conslabu-<br />
lario suo Burdegale, saluteru. Mandaïuus vobis lir-<br />
miter et districte (piatinus dilecto clerico nostro<br />
magislro Arnaldo de La (lasa, canonico Sancli Seve-<br />
rini Burdegale, a die recessus soi a Burdejfala<br />
causa xenicndi ad nos in Angliam us(pie ad dieni<br />
reditus sui apud Burdegalam, viginti solidos turo-<br />
neiisium pi'o fpiolibet die ipia abseus luit a Bunle-<br />
gala et erit ex causa preilicta, pro expensis suis;<br />
item unuiia debila in i|uilms eideni cum litteris<br />
noslrisleuemureideni siueiuore(liiriigio|)ersolvalis.<br />
Et nos quicipiid ex causis |)redictis eidem pei'sol-<br />
veritis, volumus et precipimus in veslro coni|)olo<br />
allocari. Datum ajiud Selveslou '. .x. die Augusti.<br />
' Le l'oi lui arcordc des lettres de proleclioii valables |joui-<br />
ciiiqaiiiR'es.le a8 jiiilli't 1290 (Calendar nfpnteiil rolls, p. 379).<br />
- Lci(;liton , comté do Bedl'ord.<br />
* Silvorslone, comté de Xnrthampton.<br />
,<br />
558<br />
ROLES GASCONS. [A. B..xviii''-i99o]<br />
nostro respontlendum. Et omnia instrumenta super 1823. Pro p. , episcopo Adtircnsi ' .— Rex dileclo<br />
et fideli suo Jobanni de Havering. , senescallo suo<br />
Vasconie, salulem. Manda mus vobis Crmiter etdis-<br />
Iricle quatinus dileclam consanguiueam noslram.<br />
vicecomilissam^ Marciani, per capcionem dotalicii<br />
sui et aliorum bonoruni suorum sine more diffugio<br />
disirictius compellatis ad solveudum el reddendum<br />
reverendo patri in Ghiislo P., episcopo Adurensi,<br />
totam illain pecunie quanlilalem in qua eadem<br />
Constancia eidem episcopo tenetur per quaudam<br />
composicionem seu condempnacionem factam per<br />
consortem noslram, pro eodem episcopo et contra<br />
consanguiueam noslram supradictam, racione facti<br />
de Mansso Adurensi et Saucte Quiterie. Datiuii ut<br />
supra.<br />
182'l. Pio Jdhniiiir di' Hiireriiiijii-. — Rex di-<br />
leclo suo Iterio de Engolisnia, conslabulario suo<br />
Burdegale, salutem. iMaiidaniiis vobis firmiter in-<br />
jungenles iptalinus mille libras morlauorum quas<br />
dilectus et fideiis nosler J. de Havering., miles,<br />
seuescallus noster Vasconie, pro terra de Riberia '<br />
ad opus noslri ad cerlimi tenipus retenta persolvit<br />
dilecle consanguineenostre,GuillelmedeMontcada*,<br />
' PiciTC III, év^iiue d'Aire de ij8ô à lagi environ<br />
(Gallia christ., l. I, col. 11 58).<br />
^ Ms. Bïisccomiticem.<br />
^ Hivière-Basse e>l une ancienne seigneurie comprise au-<br />
jourd'hui en i;rande partie dans le département des Hautes-<br />
Pyrénées, où elle forme les cantons de Caslelnau et de Mau-<br />
liour(|uet.<br />
* Guilleraelle, quatrième fdle de Gaston de Béarri. A la<br />
mort de son père {3l> avril 1990), elle hérita delà seigneu-<br />
rie de. Moncadeet des fiefs cal:dans ( Marca, llisi'iire de Bèaru,<br />
|). 793, 790). Une supplique d'elle au roi d'Angleterre<br />
(sans date) est ainsi conçue: «Begie majestati singniQcat<br />
nobilis Guitlhelma de .Monte Catano, filia condam nobilis<br />
viri, domini Guastonis de Beariiio,quod olim, ad instantiam<br />
douiini Johannis de Ilaveling. , militis et senescalli vestri<br />
Vasconie. ohligavil eidem, vestro nomine recipienti, lerram<br />
mejun vocatam de lîiperia , ])ro cerln sumnia pecunie de qua<br />
seciuidiim cou\enlionis furmaiu est vobis jamdiu salisfactum.<br />
Ouai-e sujjpiicat diclam Icrrani juxta pri'dictani lonveutionem<br />
sibi reddi et per vos seu nomine vestro vei niandati vesiri<br />
prediclam suuimam. . . sibi reddin. Le roi fit réponse: rSoit<br />
mandé au senescbal qu'il regarde les b-tlres des convenances<br />
et, solonc ceo, face reason, a ceo appelle le dcft-ndeor le<br />
roji (\loreau, vol. G'io, fol. 78; copie de Bn'quigny "ex
[A. R. xviii'-iQgo]<br />
sine more dilTiigcio persolvatis, aut in siio compolo<br />
recipiatis easdem, si de nostra pecunia fuerint par<br />
ipsum exsolute. Kt nos eas voliiinus et precipinius<br />
in vestro compote aHocari. Datuni nt snpra.<br />
1825. Rex senescallo siio Vasconie, salutem.<br />
Si Vivianns di; Lavizone', jjnrfjensis de Recula,<br />
vol aliquis alias velit nliqnid petere in
560 ROLES GASCONS.<br />
auflitorii prcdicli eidem Bernardo absqiie dilacionis<br />
incominodo faciatis persolvi. Datum ut supra.<br />
'1829. Pro magisUn Anuildo de La Casn'. —<br />
Rex senescallo suo Vasconie et constabulario suo<br />
Burdejoalc, salutem. Cuiii nuper concesserimus di-<br />
lecto clerico nosiro Anialdo de La Casa, canonico<br />
Sancti Severini Burdeîjalo, centuni libras perci-<br />
piendas annuatim do exitibus ejusdem ducatus<br />
nostri (juamdiu in nostro stoterit obsequio, proiit<br />
patet per litteras nostras ([lias inde sibi fieri l'eci-<br />
inus, nos, pro siio laudabiii servicio sibi volonles<br />
facere firaciani sprc-ialein, pro eisdoni cenlum iibris<br />
et pro sobicione dictarum centuni lilirarum annua-<br />
lium damus,concediinus et assig-namns sibi exitus.<br />
rodditus viilarum et pre|)nsituraruin iiostraruni de<br />
Leyijurnia el de Villa Klranca juxla l'odiuni Nor-<br />
nianni. a l'eslo Omnium Sanctorum anno Domini<br />
.m°.cc". nonagesimo us(|ue ad finrin quatuor an-<br />
noruni pioxitno se([ueiiliuni completorum pleno.<br />
Qnare vobis et vestrum ruiiibet mandamus quatinus<br />
dictas villas et preposituras ])ro eisdem centuni<br />
Iibris annualibus tencre pacifiée permittatis juxta<br />
i'ormam preseulis mandali nosiri. \oliinius tamen<br />
(piod de incurramentis et aliis super balliviis in<br />
eisdem prcposituris et villis per idem tempiis pro-<br />
venientibus vobis, conslabulario jircdicto, nomine<br />
nosiro lideliler respondeat, prou( ceteri ballivi<br />
nostri l'aceiv tenentni-. El nos predictas centuni li-<br />
bras aniniali's pro dictis iialliviis vnliinuis et jire-<br />
cipimns in compolo vesti'i, conslabniarii, allocari.<br />
In cujiis, etc. Dalum apnd Seiveslon", .x. die An-<br />
gnsli.<br />
1830. Pro Raipiimulû (Inillelmi tir Saubiaco', iiiitile.<br />
— Rex senescallo suo Vasconie, salutein.<br />
Mandamus vobis liiniiter injungenles quatinus super<br />
dainpnis et expensis factis et receptis per dilectum<br />
et fidelem nostrum Rayniundum Guillubni de Sau-<br />
biaco, miiilem nostrum, lani in eqnis quam in<br />
aliis, l'acione Guallicorum i'ratrnm iiiinornm de Va-<br />
' Ms.<br />
,/ucHs« , ii'.i comjiicî ([uiilre lignes plus loin. (Voir lu<br />
11° 1809.)<br />
* Silverstone, comté de Noitbaïupton.<br />
^ Sauviap (Gironde, arr. el c. Bazas).<br />
[A. R.xviii''-i29o]<br />
sato, et Arnaldi de Ladils' et consorciuin suornin,<br />
diligentem apprisiam faciatis el vos <strong>info</strong>rmetis sine<br />
inora snper premissis, ipsum indempiiem conser-<br />
vetis et eidem de nostro restituatis indilate. Item,<br />
centuni librasturonensiumquas pro quadani emen-<br />
da senescallo Petragoricensi persolvit sibi in suo<br />
compote allocari faciatis. l'remissa ad securitalem<br />
majorem qnani poteritis, ad opus dicti niililis et<br />
lionorem nostrum et ad indempnitatem nostram<br />
conservandam , bene et celeriter faciatis ; et , si quod<br />
danipnumperfaclnm predictoruui Gnallicoriim nii-<br />
norum et Arnaldi de Ladiis", ex iiuiic sustineret,<br />
i|isuin snper liiis per vos indempneni servari voln-<br />
mus et mandamus. Dalum ni supra.<br />
1831. P7-0 Jolifiimc lie Ilareriii/f. — Rex Iterio<br />
de Engolisma, coiislabnlario suo Burdegale, salu-<br />
lem. Mandamus vobis firmiter et districle quatinus<br />
snper expensis faclis in adventu reguin FIrancie et<br />
Yspanic in Vasconiam' jier dilecliun et lidelem<br />
nostrum Johannem de Havering. , senescallum nos-<br />
trum Vasconie, tam in Lostibus, porlacione arnio-<br />
runi, quani in aliis, conipolnm ipsius senescalli et<br />
parcellas carumdeni expensariini audiatis, et quic-<br />
quid per ipsum expensum in [iremissis fuerit sibi<br />
persolvalis. Et nos quiiquid ex causa [iredicla eidem<br />
solverilis volumus el preci(iiiiuis iii vestro compolo<br />
allocari. Dalum a[ind \erdele, .xij. die Aiigusli.<br />
1832. Pro \nialdo Itayi/niiidi tic Solariis , cire<br />
Btirde/iii/e. — Rex dilecto et lldeli suo Jolianni de<br />
Havering., senescallo suo \asconie, saliiteiii. Man-<br />
damus vobis firmiler injungenles qualinus dilecto<br />
el lidell nosiro Arnaldo Reymundi de Solariis, civi<br />
nostro Rurdegali', copiam iii([iiesle fade de raan-<br />
dalo nostro super facto debitorum quod a nobis<br />
petit, el judicium super ea sine ulteriori dilacione<br />
faciatis, taliter facienles quod ullerius dictus Ar-<br />
naldus Reymundi racione dicti negocii non fatigelur<br />
laboribus et expensis [et] non careal jure suo. In<br />
ciijiis, elc. Datiiiii apud Seiveslon, .x. die Augusti.<br />
' Ms. /,( Dilhis.<br />
- Ms. la Dilhs.<br />
' Allusion à l'enlrevue de Philippe 111 le llaidi avec Al-<br />
fonsc X de Castill.0 en 1280. (Voir plus haut, n" 5oi, ôoa.)
[A.Ii. \\ jit" laijoj<br />
1833. Pro preceptore clj'ralribu.-i hospilaiis Sancli<br />
Jacobi de Baulac^. — Rcx sencscallo Vnscoiiie et<br />
oniiiilius ballivis cl (idoliljus suis iii diicalu Aqni-<br />
taniiio ad qiios, etc., salutoni. Sciatis (|iiod, ciiin<br />
celebris inomorie dominus II. rcx, pater iiosler,<br />
suscepcrit in prolectioneiu et defcnsioiiiîm suani<br />
precoplorem et fralrcs hospiliilis Sancli Jacobi de<br />
lîaulac, liomiiies, t(M'i-as, rcs, rcddiUis cl onines<br />
possesfiones suas in partibus predictis, iuliibcndo<br />
univcisis et siugulis bailivis et minisifis suis par-<br />
liiun illaiinii no (]uis cis infcn-ct iiijuriani, nioles-<br />
liani,
-)62 ROLES GASCONS<br />
sp cniilra |)ioiiiiss:i non venLuruni, raeione minoris<br />
f'tatis sen eciarn qnaeuniqiie aiia racionp. Et nos<br />
pioniissis assensiiin nosirum dpflinuis, oi qnitacio-<br />
iioni et flonacionpni pipdictas confinnavimus. In<br />
dijiTs, ptc. Daliirn apnil .Norhaniplon, .xxvij. die<br />
Anjjnsti.<br />
J(S.')7. Pifi J'riro (Ici Tri-ncli., clciico'. — I5ex<br />
omnilnis Ijallivis pI lideliljns suis in dncatn Aqni-<br />
fannie ad qiios, elr., saiuleni. Atlendeiites niprila<br />
lidplilalis Fclri dpl 'IVench.. clerici, Iiphp nali, (pii<br />
de vila pl roiivprsacioMP hindaliililer ("omniPiidalin'.<br />
i|isiiiii aolaiitini spii lalipllioiiem pnhlicnni l'acinuis<br />
in ipso dncaln, et pidpiii conlif:ipndi instrnmpnla<br />
pniiiira in (piil)usi"niii;pip coiilracliiins licilis con-<br />
rpilinins polpslalprn, n'cpplo ai) po pi-ius tidpiilalls<br />
jnramenln qnod per aiios noiarios jn'pstari solel in<br />
sni crpacione ; volentes et coiicedenles qnod earlis<br />
sivp iiislrnmenlis pnlili(ns pei' Puni p\ nune conli-<br />
l'ipndis plena (Ides adiiiliealnr in jndiciis et extra,<br />
qnalpnns fides est inslmnipiilis |)ui)licis adliihenda.<br />
In cnjus, etc. T. !'. apnd Norliaiiiplon , .xwj. die<br />
\n;|iisli.<br />
'18)58. Pio \i)uil).<br />
' consueliidineni<br />
TA. R. x\iii°- 1 -jgo]<br />
paicinni illai'nm. In cnjns, etc.<br />
T. ut snpra.<br />
1839. De potesidie dnla Hcijmundo de Fferraria<br />
nd i)crjiciendum quand/m cniiiposicioiiein prdocntam<br />
inter refrem el Gtnlle/muin de Moule Guidonia'. —<br />
Rex dilecto rlerico et fideli snn Reymnndo de Ffer-<br />
raria, decano Sauiii Severini Bui-dp;fa|p, salnleni.<br />
Dileclus noin's Willelinus de Monte Gnidoais, pi-o<br />
confirnianda ijnadain ponijiosicione inter nos per<br />
penlps no?lras et enndeni \\ illeiinuni, duin ullimo<br />
l'ninnis in pai'lihns transniarinis, preloenla, ad nos<br />
in Aneliani nnper venil , (piod farfnm lienp nostis;<br />
veruni, quia aliqnos ad latns nostrnin super hujns-<br />
modi ooniposicione salis instruotos liar. vice non<br />
hahninins, ipsnni ad vos dnxiinus reniillendum,<br />
dantos vidtis poteslalein ad perlieipndnni composi-<br />
cioneni iinjnstnndi jnxia tpiod ])relocutinn fnit super<br />
l'aclo illo, pronl inelins viderilis expedire ; formam<br />
eciani (jnain inde ordinaverilis noliis niitfalis sul)<br />
si^illo vesiro, ut eam snli sijjillo nosiro faciamns<br />
roborari. In cnjns. pIc. T. i'. apnd Kini;esrlipslon*,<br />
.xviij. die ()cl(diris.<br />
MKMr.lt. 1 .<br />
IS'iO. /')() llfiin de lùi/nilixiiKi^. — Hp\ uili-<br />
vprsis ad conipolnni dili'i-li clcricl rpjjis llprii dp<br />
l'irijjfdisina, conslalinlaiii casiri rp[;is Rin'dpjj-alp,<br />
andipndniii depntalis vel dppnlandis, salntpni et<br />
prpsentibns dare (idem. Onines expensas et misas<br />
(pias dirtus clericus et constabniarius noster racio-<br />
nabilitcr feccrit vel misent pro nunciis missis in<br />
Arrajyoniarn, eundo. nioramlo et redcnndo, pro<br />
nnnciis missis in Anp,liam , pro runcino et rolta<br />
Iradilis Jolianni de Mavnliaco, pro snmplibiis faclis<br />
circa nejjocinm ap|)ellacionis lînrdegale, pio evlien-<br />
niis factis régi Ffrancornni et snis, et pio passajjiis<br />
ejusdem et snornnl .<br />
pro evlieimiis factis rejfi ( lastelle,<br />
]iro expensis dicti conslabniarii cl aliorum de con-<br />
' ^lonljjiiyoïi ( (^Iiarente-Iiifi'rieure , an*. Jonzao).<br />
- CIip>tonc, dans la for
[A.R. vviii'-iago]<br />
ROLES<br />
silio et eciam aliorum eiinciuin \>vo npgociis re
2<br />
C»|IYWII«>' w»— . • ^i_I tl V<br />
PLEASE DO NOT REMOVE<br />
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET<br />
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY<br />
DC Michel, Francisque Xavier<br />
611 (éd.)<br />
G25M^ <strong>Rôles</strong> <strong>gascons</strong><br />
1885<br />
t.<br />
6/