univnrsità cattolica mnl sacro cuorn snmn mi ... - Archivi del Garda

univnrsità cattolica mnl sacro cuorn snmn mi ... - Archivi del Garda univnrsità cattolica mnl sacro cuorn snmn mi ... - Archivi del Garda

archividelgarda.it
from archividelgarda.it More from this publisher
17.04.2013 Views

UNIVERSITÀ CATTOLICA DEL SACRO CUORE SEDE DI BRESCIA FACOLTÀ DI MAGISTERO TESI DI LAUREA IN MATERIE LETTERARIE “AD RECTUM LIVELLUM COMUNIS BRIXIE, INVESTIVIT” “Proprietà terriere , colture, modalità di gestione ed economia agraria in Toscolano e sulla sponda occidentale del Garda, tra Trecento e Quattrocento attraverso i documenti dell’archivio del convento di San Domenico di Toscolano” Relatore: Chiarissimo Prof. GIANCARLO ANDENNA Anno Accademico 1993-1994 Laureanda: TURLA PAOLA Matricola 2200768

UNIVERSITÀ CATTOLICA DEL SACRO CUORE<br />

SEDE DI BRESCIA<br />

FACOLTÀ DI MAGISTERO<br />

TESI DI LAUREA IN MATERIE LETTERARIE<br />

“AD RECTUM LIVELLUM COMUNIS BRIXIE,<br />

INVESTIVIT”<br />

“Proprietà terriere , colture, modalità di gestione ed econo<strong>mi</strong>a agraria<br />

in Toscolano e sulla sponda occidentale <strong>del</strong> <strong>Garda</strong>, tra Trecento e<br />

Quattrocento attraverso i documenti <strong>del</strong>l’archivio <strong>del</strong> convento di San<br />

Domenico di Toscolano”<br />

Relatore:<br />

Chiarissimo Prof. GIANCARLO ANDENNA<br />

Anno Accade<strong>mi</strong>co 1993-1994<br />

Laureanda:<br />

TURLA PAOLA<br />

Matricola 2200768


INDICE<br />

PREMESSA .....................................................................................................................2<br />

Capitolo I DESCRIZIONE PALEOGRAFICA ................................................................3<br />

Capitolo II LA RELIGIONE DI SAN DOMENICO ......................................................... 5<br />

Capitolo III L'OLIVO ED IL SUO PREZIOSO PRODOTTO ............................................. 9<br />

Capitolo IV LOCALITA' E PAESAGGIO....................................................................... 16<br />

Capitolo V I "FRATRES" PRESENTI ALLA RELIGIONE .............................................. 18<br />

Capitolo VI LA SOCIETA' CIVILE .............................................................................. 23<br />

Capitolo VII I CONTRATTI ........................................................................................ 23<br />

Capitolo VIII IL PROCESSO DEL 1449 ......................................................................... 29<br />

Capitolo IX CRITERI DI TRASCRIZIONE..................................................................... 32<br />

APPENDICI<br />

I. Trascrizine di documenti:<br />

Registro I ......................................................................................... 33<br />

Registro II....................................................................................... 311<br />

II. Trascrizione <strong>del</strong> documento: A.S.B., Fondo Osp. Magg.,<br />

Bolle in pergamena ........................................................................ 383<br />

BIBLIOGRAFIA. ............................................................................................................ 384<br />

1


PREMESSA<br />

Non è certamente semplice desumere da registri che contengono prevalentemente<br />

dati e cifre riguardanti affitti, censi e compravendite, informazioni che<br />

contribuiscano a maggiormente <strong>del</strong>ineare il quadro storico di Toscolano. L'utilizzo di<br />

questo tipo di documenti ha sempre interessato in <strong>mi</strong>sura maggiore gli storici<br />

<strong>del</strong>l'econo<strong>mi</strong>a, per studiare i vari tipi di coltura, l'andamento dei prezzi o la diversità<br />

dei contratti agrari.<br />

Tuttavia tali fonti hanno offerto utili elementi anche per cogliere interessanti aspetti<br />

<strong>del</strong>la geografia, <strong>del</strong>la politica, <strong>del</strong>la vita religiosa e <strong>del</strong>la società di questo lembo <strong>del</strong><br />

Lago di <strong>Garda</strong>.<br />

Il lavoro è iniziato con un'accurata trascrizione di tutti i documenti contenuti nei due<br />

registri che l'archivio di Stato di Milano custodisce in un fondo religione alla cartella<br />

96, è poi proseguito con l'analisi dei vari tipi di contratti stipulati dalla religione di<br />

Toscolano dal 1340 al 1450, con una ricerca sull'olio, il più prezioso prodotto in<br />

commercio in quel periodo, col tentativo di ricostruire la storia <strong>del</strong>la confraternita di<br />

San Domenico di Toscolano durante il XIV e XV secolo attraverso i suoi componenti e<br />

la produttività agraria ed industriale, per concludere con l'esame di un<br />

interessantissimo processo che aveva visto coinvolti i conversi <strong>del</strong> monastero di San<br />

Domenico ed il comune di Toscolano.<br />

Ogni singola trascrizione è preceduta da un breve regesto che ne riporta la data di<br />

compilazione e ne espone l'argomento.<br />

Nelle tavole riassuntive <strong>del</strong>l'appendice III ricorrono: i no<strong>mi</strong> di tutti gli affittuari e<br />

proprietari, le contrade su cui insistevano i terreni con l'indicazione <strong>del</strong>le località<br />

affittate, scambiate o vendute, la loro estensione, il tipo di proprietà, i fitti da<br />

corrispondere e il titolo giuridico <strong>del</strong>le carte.<br />

Infine, per maggior completezza, seguono gli indici onomastico (appendice IV) e<br />

toponomastico (appendice V).<br />

La ricerca sull'evoluzione di quest'ente religioso non può tuttavia considerarsi<br />

conclusa; tra i documenti fin qui esa<strong>mi</strong>nati mancano purtroppo quelli relativi<br />

all'aquisizione <strong>del</strong>le terre e quelli dei secoli successivi, che potrebbero senza dubbio<br />

offrire nuovi elementi.<br />

Mi auguro che possa venire affidato a qualche altro volenteroso studente l'esame di<br />

queste carte, parte <strong>del</strong>le quali sono conservate presso l'<strong>Archivi</strong>o <strong>del</strong>la Magnifica<br />

Patria di Salò 1<br />

, gettando ulteriore luce sulla storia di un territorio cui sono, ora, più<br />

legata di prima.<br />

1<br />

Ora in corso di riordino ad opera <strong>del</strong> prof. Scarazzini.<br />

2


CAPITOLO I<br />

DESCRIZIONE PALEOGRAFICA<br />

Entrambi i registri <strong>del</strong>la religione di San Domenico, conservati nell'<strong>Archivi</strong>o di Stato di<br />

Milano 2<br />

, l'uno risalente al XIV secolo e l'altro alla metà <strong>del</strong> XV secolo, sono pergamenacei.<br />

La copertina <strong>del</strong> I° presenta sullo sfondo scritte a rovescio, probabilmente un elenco; in<br />

parte cancellata, raschiata e pulita il più possibile, è stato così riutilizzata. Porta in alto al<br />

centro una scritta recente, abbastanza leggibile, rriportata all'inizio <strong>del</strong>la trascrizione dei<br />

documenti.<br />

Attualmente il manoscritto è composto da 107 fogli, <strong>del</strong>la <strong>mi</strong>sura di 28 cm di lunghezza e<br />

22,5 di larghezza; dopo il 173° contratto, tre fogli sono di formato più piccolo dei precedenti<br />

e sono datati 1639-1640; uno di loro riporta il titolo "Copia serenissimo prencipe".<br />

La quarta pagina di copertina presenta al centro scritte difficilmente leggibili, in parte<br />

sbiadite e in parte cancellate.<br />

I fogli sono numerati da diverse mani; numeri romani, inseriti tra due punti, sono posti al<br />

centro in alto di ogni recto. Altra numerazione, in numeri arabi, collocata a destra in alto e<br />

in basso, è stata aggiunta più tardi.<br />

La scrittura <strong>del</strong> primo registro è gotica notarile <strong>mi</strong>nuscola, eseguita da un'unica mano con<br />

inchiostro di color marrone.<br />

Macchie compaiono qua e là, soprattutto sul fondo dei fogli, ma non ostacolano la lettura.<br />

Il testo a piena pagina è disposto per lo più in uno specchio abbastanza regolare per quanto<br />

riguarda la larghezza; varia invece per la lunghezza.<br />

Quasi tutti i contratti di investitura o "carte livelli" riportano con accurata precisione in alto<br />

al centro il nome <strong>del</strong> livellario come titolo, spesso accompagnato a destra o a sinistra dalla<br />

data e da una annotazione sul territorio in cui si trovano le terre affittate. Più sotto (a<br />

sinistra per i fg.v. e a destra per i fg.r.) compaiono, quasi in corrispondenza di riga,<br />

annotazioni circa la durata <strong>del</strong>l'affitto e il canone da corrispondere.<br />

I pri<strong>mi</strong> quattro fogli <strong>del</strong> registro riportano un elenco dettagliato, in gotica maiuscola, dei<br />

no<strong>mi</strong> di persona col numero <strong>del</strong>la carta in cui compaiono a fianco, insieme a brevi<br />

annotazioni aggiunte più tardi tra riga e riga.<br />

Verso la fine <strong>del</strong> manoscritto, dalla carta 117, compaiono accanto al testo intitolature che<br />

definiscono la diversità <strong>del</strong> contenuto via via presentato:<br />

2<br />

Fondo Religione, cartella 96.<br />

3


- "Permutatio in Tusculano" fg.LXVI o "carta contracambi";<br />

- "Transactio in Burgo de Tuschulano" fg.LXVIII o "carta religionis";<br />

- "Emptio in Materno" fg.LXVIII;<br />

- "Creditus concessionis" fg. LXVIIII;<br />

- "Refutatio in Manerva" fg.LXXI.<br />

Pochi ed elaborati "signum tabellionis" aprono la presentazione <strong>del</strong> testo. Ricorrono ai fg.<br />

5r, 6r, 14v, 15v e ai fg. XVIII, XXXIII, XXXVI, XLII, XLVI, LXII, LXVI, LXXIII, LXXI; gli altri<br />

documenti sono preceduti da una semplice croce, quale segno devozionale.<br />

La numerazione dei fogli, verso la fine <strong>del</strong> registro, è interrotta e sporadica.<br />

Al foglio XLII il testo titolato "Carta Petri de Zonclarechis" è cancellato e sbarrato da righe<br />

oblique. Accanto è posto un regesto o breve annotazione sostitutiva.<br />

Dal fg. XLII in poi i contratti diventano più brevi e più fitti all'interno <strong>del</strong>lo stesso recto o<br />

verso, senza soddisfare uno spazio prestabilito come in precedenza, ma facendo seguire,<br />

nella stessa facciata, al ter<strong>mi</strong>ne di un testo, il successivo e, se <strong>del</strong> caso, l'inizio di un terzo.<br />

Il notaio cancella spesso con un tratto deciso la parola errata o scritta non al giusto posto;<br />

probabilmente quando sottolinea con puntini una frase intera o una parola intende fare lo<br />

stesso, dato che ciò accade spesso quando ripete due formule uguali nella stessa riga.<br />

Una scrittura più sottile a fine di pagina e in uno spazio relativamente ristretto, così che<br />

anche il carattere è piuttosto <strong>mi</strong>nuto e pieno di abbreviature, compare soprattutto nei pri<strong>mi</strong><br />

fogli nelle designazioni territoriali, tra gli "item" che elencano tutte le terre in Toscolano,<br />

Maderno, Gardone, Gargnano:<br />

fg. IIII riga 15;<br />

fg. VIIIIv. riga 12 si cancella con sottolinetura l'errata <strong>mi</strong>sura, a fianco c'è l'esatta;<br />

fg XXXVIIIv riga 1 cancella "nono ianuarii" perchè la data esatta è "sexto ianuarii";<br />

fg. LIIv riga 6 da "usque ad novem annos" alla riga 8 c'è una sottolinetura continua e<br />

l'espressione non è ripetuta, probabilmente il notaio intendeva evidenziarla e non<br />

cancellarla.<br />

fg. XLII la scrittura appare di mani diverse; la prima riporta l'investitura di Petrum de<br />

Zonclarechis e richiama quella <strong>del</strong> foglio precedente, mentre a fianco ve n'è un'altra<br />

strutturata in breve regesto che rimanda al contratto 185.<br />

4


Il II° registro, scritto nel XV secolo, presenta sulla copertina in alto a destra le seguenti note<br />

d'archivio: 1444 Provincia di Brescia Domenicani di Toscolano. Più sotto una scritta quasi<br />

completamente sbiadita e, a sinistra: Regolari frati Domenicani Toscolano.<br />

Il manoscritto, in buono stato di conservazione, è composto attualmente da 41 fogli,<br />

ognuno dei quali <strong>mi</strong>sura 20 cm di larghezza e 27,5 di lunghezza.<br />

I fogli riportano numerazione araba.<br />

La scrittura è preumanistica corsiva.<br />

Ogni documento si apre con un raffinato "signum tabellionis" e la prima lettera <strong>del</strong> testo è<br />

<strong>mi</strong>niata.<br />

Il "signum tabellionis" introduce anche l'annotazione fatta dal notaio Augustino de Calapis<br />

che conclude i documenti dei fg. 8-9-10 spiegando che, chiamato a redigere il documento<br />

ed impegnato purtoppo altrove, affida l'incarico al figlio, anch'egli notaio.<br />

Il testo è ben disposto a piena pagina e i paragrafi sono spaziati tra loro.<br />

Accanto al testo il notaio annota brevemente il nome <strong>del</strong> livellario e la località alla quale<br />

appartiene la terra affittata.<br />

Il registro è in buono stato di conservazione e la scrittura è ben visibile, regolare, curata ed<br />

elegante, ad eccezione <strong>del</strong> primo documento, sbiadito in alcune frasi.<br />

CAPITOLO II<br />

LA RELIGIONE DI SAN DOMENICO<br />

La scoperta di un fondo archivistico nell'<strong>Archivi</strong>o di Stato di Milano ha reso possibile, pur<br />

tenendo conto <strong>del</strong>le cose già scritte da Fossati 3<br />

per Toscolano e da Lonati 4<br />

per Maderno, di<br />

affrontare la storia <strong>del</strong>le due località con un'ottica nuova.<br />

Il Lonati aveva visto l'archivio <strong>del</strong> comune di Maderno, ma non conosceva questa grande<br />

documentazione. A far luce sulla storia di Toscolano non è dunque una fonte comunale e<br />

pubblica, ma un'istituzione religiosa. Il fondo in questione appartiene ad un ente religioso,<br />

di cui si conosceva<br />

3<br />

Fossati D., Benacum, in Memorie <strong>del</strong>l'Ateneo di Salò, Toscolano, 1941.<br />

4<br />

Lonati G., La pieve e il comune di Maderno, in Memorie <strong>del</strong>l'Ateneo di Salò, Toscolano, 1933.<br />

5


l'esistenza, ma nessuno, purtroppo, aveva approfondito il discorso. Il Guerrini, nel 1932 5<br />

, ne<br />

aveva parlato riportando alcuni regesti di documenti, ma l'impressione che ne deriva è che<br />

non avesse effettivamente in mano quelle carte e ne ignorasse dunque l'effettivo<br />

contenuto.<br />

Il fondo, ricchissimo, è costituito da 66 pergamene sciolte che vanno dal 1279 al 1449 e da<br />

due registri di 190 documenti che vanno dal 1340 al 1451 per un totale di 250 atti sulla<br />

storia <strong>del</strong>la religione di Toscolano e sulla storia econo<strong>mi</strong>ca e sociale <strong>del</strong>la comunità.<br />

Lo spaccato che si ottiene non è politico, ma quello <strong>del</strong>la vita reale <strong>del</strong> paese, degli uo<strong>mi</strong>ni e<br />

<strong>del</strong> loro lavoro, in un periodo difficile anche per l'imperversare <strong>del</strong>le pestilenze, di cui quella<br />

<strong>del</strong> 1348 non dovette avere particolare virulenza a Toscolano, a giudicare dal numero<br />

elevato (59) di contratti agrari che si continuarono a stipulare in questo periodo, mentre più<br />

aggressiva fu quella <strong>del</strong> 1361, come si evince dall' esiguo numero di contratti stipulati (1 nel<br />

1361 e 10 nel 1362) e dalla riduzione a due confratelli più il preposito esistenti alla<br />

religione nel 1362 da sei più il preposito che vi si trovavano nel 1360.<br />

É lecito chiedersi come mai questa importante documentazione sia stata ritrovata a Milano.<br />

Alla fine <strong>del</strong> Settecento, in particolare durante la Repubblica Cisalpina ed il periodo<br />

napoleonico, la figura <strong>del</strong> monaco era notevolmente decaduta e tra le grandi riforme di fine<br />

secolo vi fu quella che aboliva gli ordini monastici ed incamerava tutte le terre rivendendole<br />

poi ad una classe sociale più redditizia: la borghesia.<br />

La religione era passata ai canonici di San Salvatore di Brescia nel 1562 e, una volta<br />

soppressi gli ordini monastici nel 1772, venne venduta a Giovanni Torre fu Francesco,<br />

rivenduta a Angelo Olivari Fantoni e poi incamerata nel demanio napoleonico, mentre i<br />

documenti vennero destinati all'<strong>Archivi</strong>o di Milano.<br />

Il fondo tuttavia racchiude solamente le carte di gestione, non quelle di acquisizione <strong>del</strong>le<br />

proprietà, per cui è difficile conoscere con precisione quando e come la religione sia venuta<br />

in possesso di così numerosi appezzamenti di terra.<br />

Il fondo è dedicato a San Domenico. Il Guerrini ha cercato di dare una spiegazione a questa<br />

intitolatura legando il monastero e la storia <strong>del</strong>la religione ai Domenicani, frati Predicatori<br />

che intorno al 1221 si stabilirono a Brescia 6<br />

; a Domenico e agli uo<strong>mi</strong>ni a lui affiancati, venne<br />

5<br />

Guerrini P., Canoniche e priorati agostiniani nel territorio bresciano, in Bollettino storico agostiniano, VIII,<br />

1932, pag. 70.<br />

6<br />

Guerrini P., San Domenico e i Domenicani a Brescia, Centenario di San Domenico. Bollettino mensile, II, n. 5,<br />

fasc. XVII, dicembre 1921.<br />

6


affidato il compito di predicare la dottrina, di portare il messaggio <strong>del</strong>la verità evangelica<br />

mediante la parola e l'esempio di una vita u<strong>mi</strong>le e povera e di suscitare così nelle città<br />

infestate dall'eresia un rinnovamento collettivo.<br />

Non c'è dubbio che i Domenicani abbiano svolto un ruolo importante nelle lotte politiche e<br />

nelle fazioni cittadine <strong>del</strong> periodo. L'ipotesi <strong>del</strong> Guerrini è interessante ma non trova<br />

riscontro nei documenti: egli immagina, d'accordo con Lonati, che lo stanziamento dei<br />

Domenicani a Toscolano fosse stato ritenuto necessario già dal vescovo domenicano Guala<br />

(1229 - 1244). Egli sostiene che fossero stati chiamati per arginare l'eresia catara, diffusa<br />

specialmente tra gli straccivendoli attorno alle cartiere, anticipando così la loro fondazione<br />

alla prima metà <strong>del</strong> secolo XIII. Ciò è difficilmente sostenibile, dato che le prime cartiere<br />

risalgono alla seconda metà <strong>del</strong> Trecento. Il più antico documento che faccia parola<br />

<strong>del</strong>l'industria cartaria risale, infatti, al 1381 ed è un "instrumentum" di divisione <strong>del</strong>le<br />

acque <strong>del</strong> fiume Toscolano tra i comuni di Toscolano e di Maderno, pubblicato per la prima<br />

volta nel Codice Diplomatico <strong>del</strong> Bettoni 7<br />

, in cui vengono no<strong>mi</strong>nati i "fulli a papyro".<br />

Probabilmente Guerrini non conosceva gli studi pubblicati dal Grundmann 8<br />

sui movimenti<br />

religiosi nel Medioevo tra XII e XIII secolo.<br />

Il ter<strong>mi</strong>ne con cui si indica la presenza di questo ente a Toscolano è "religio", nome che è<br />

rimasto tutt'oggi ad indicare la località. Nel diritto canonico perchè una società possa<br />

definirsi "religione" bisogna che "...sia ordinata secondo una propria regola o costituzione<br />

approvata formalmente e positivamente dalla competente autorità ecclesiastica... che essa<br />

comporti vita comune intesa come stabile coabitazione o dimora sotto lo stesso tetto e<br />

partecipazione alle generali attivitàò sotto il governo <strong>del</strong> legittimo superiore e secondo le<br />

norme fissate dallo statuto; che i componenti abbiano pronunciato i voti pubblici" 9<br />

.<br />

É probabile che la religione fosse inizialmente un gruppo spontaneo e che, più tardi, sia<br />

entrato nell'ordine degli Agostiniani 10<br />

. Un documento <strong>del</strong><br />

7<br />

Bettoni F., Storia <strong>del</strong>la Riviera di Salò, Brescia, 1880.<br />

8<br />

Grundmann H., Movimenti religiosi nel Medioevo. Ricerche sui nessi storici tra l'eresia, gli ordini mendicanti<br />

e il movimento religioso fem<strong>mi</strong>nile nel XII e XIII secolo, e sulle origini storiche <strong>del</strong>la <strong>mi</strong>stica tedesca, Bologna,<br />

1974.<br />

9<br />

AA.VV., Diritto canonico, Napoli, 1978.<br />

10<br />

Violante C., La chiesa bresciana dall'inizio <strong>del</strong> secolo XIII al do<strong>mi</strong>nio veneto, in Storia di Brescia, Brescia,<br />

1963.<br />

7


1388 ricorda un frate Giovannino de Vergiate "sindicus ordinis here<strong>mi</strong>tarum sancti<br />

Augustini Mediolanensi" 11<br />

.<br />

Il gruppo <strong>del</strong>la religione era piuttosto consistente; era formato da un preposito e una<br />

comunità da sei persone in media fino al 1309, quando il numero variava tra i cinque e i<br />

sette membri nella canonica. Gradenigo riporta un decreto sinodale <strong>del</strong> vescovo Federico<br />

Maggi nel quale disponeva la presenza di due sacerdoti nella canonica di Toscolano.<br />

Il numero dei religiosi nella fondazione rimase di sei/sette persone fino al 1356.<br />

Nel 1367 il preposito Jacobus de Fortis de Castenedulo affermava "se esse totum capitulum<br />

dicte religionis"; da quel momento la religione non fu più un centro organizzativo spirituale,<br />

ma econo<strong>mi</strong>co.<br />

É probabile che la religione fosse stata abbandonata in questo periodo a causa <strong>del</strong>le<br />

difficoltà create dalle pestilenze e dalle guerre, trasformandosi poi in luogo di commenda di<br />

un cardinale avignonese, Filippo de Alenconis, eletto cardinale dal papa Urbano VI il 18<br />

settembre <strong>del</strong> 1378 12<br />

.<br />

Solo ai pri<strong>mi</strong> <strong>del</strong> Quattrocento si prospettò una ripresa. In un documento <strong>del</strong> 1405 13<br />

compare il preposito Giovanni de Benedictis de Savallo che rappresentava l'intero capitolo<br />

<strong>del</strong>la religione e <strong>del</strong> monastero. Proprio a questo intraprendente personaggio si deve la<br />

riorganizzazione <strong>del</strong>le terre e <strong>del</strong>la produzione industriale; nello stesso documento, infatti,<br />

affitta ad un contadino <strong>del</strong> luogo un appezzamento di terra con "fullum unum a papiro" o<br />

cartiera, con l'impegno di ricostruirla e rimetterla in funzione.<br />

La ripresa è dimostrata anche dalla stesura di un nuovo tipo di contratto, <strong>del</strong>la durata di sei<br />

o nove anni, ma con l'obbligo "ad laborandum et usufructandum" le terre "secundum usum<br />

et consuetudinem boni et recti laboreri comunis de Tusculano".<br />

Il fitto non viene più richiesto in olio ma in frutto non lavorato.<br />

La documentazione ci aiuta dunque a capire la crescita avvenuta nella prima metà <strong>del</strong><br />

Quattrocento, finchè dopo il 1448 la religione ritorna ad una solida struttura econo<strong>mi</strong>ca,<br />

attirando l'attenzione <strong>del</strong>la Repubblica veneta alla quale dal 1426 si era consegnata la<br />

Riviera <strong>del</strong> <strong>Garda</strong> in cambio <strong>del</strong> mantenimento degli antichi privilegi di cui godeva.<br />

Bartolomeo Maripetro fu commendatario <strong>del</strong>la religione dal 1448; e lo era ancora nel 1451,<br />

data <strong>del</strong>l'ultimo contratto <strong>del</strong> registro II.<br />

11<br />

A:S:M., F.R.P., cart. 96, 1388 aprile 21.<br />

12<br />

A.S.M., F.R.P., cart. 96, 1388 aprile 21.<br />

13<br />

A.S.M., F.R.P., cart. 96, 1405 febbraio 7.<br />

8


Nel 1483 la religione di Toscolano verrà data in commenda al monastero <strong>del</strong>le Benedettine<br />

di Santa Croce <strong>del</strong>la Giudecca di Venezia. Le monache ottennero dal papa Sisto IV di<br />

vendere i beni <strong>del</strong>la religione ai monaci di San Salvatore di Brescia nel 1562 per risarcire i<br />

gravi danni provocati da un incendio che aveva distrutto case e masserizie <strong>del</strong> loro<br />

monastero.<br />

Il possesso da parte di questi ulti<strong>mi</strong> è testimoniato anche da tre documenti <strong>del</strong> I registro<br />

redatti nel 1639 e 1640.<br />

I frati, chiamati Canonici Regolari Lateranensi di S. Afra, rimasero alla religione fino al 1772,<br />

anno in cui venne soppresso l'ordine.<br />

L'anno seguente il Senato veneto vendette il monastero con tutti i suoi beni a Giovanni<br />

Torre fu Francesco che nel 1793 lo rivendette ad Angelo Olivari fu Gio Antonio di Salò per L.<br />

260.000. Nel 1815 il monastero venne acquistato dalla fa<strong>mi</strong>glia Visintini di Morgnaga di<br />

Gardone Riviera.<br />

CAPITOLO III<br />

L'OLIVO ED IL SUO PREZIOSO PRODOTTO.<br />

Nell'Alto Medioevo l'olivicoltura ha rivestito un ruolo molto importante nel territorio<br />

gardesano, in un periodo nel quale la precarietà dei commerci aveva spinto i grandi enti<br />

ecclesiastici ad interessarsi dei possessi nelle zone prealpine per il rifornimento e la<br />

produzione di olio. Nei registri <strong>del</strong>la religione di San Domenico emerge chiaramente quale<br />

significativa posizione avesse la coltura <strong>del</strong>l'olivo e la produzione <strong>del</strong>l'olio, allora<br />

indispensabile ai fini liturgici, alimentari e commerciali. Nella zona <strong>del</strong> <strong>Garda</strong> l'olivicoltura<br />

era praticata sin dall'antichità, come dimostrano alcuni ritrovamenti a Pacengo sulla sponda<br />

veronese 14<br />

, mentre nulla si conosce per l'età romana e i pri<strong>mi</strong> secoli <strong>del</strong>l'Alto Medioevo. Per<br />

i secoli IX e X giungono abbondanti notizie soprattutto dagli inventari dei conventi di San<br />

Colombano di Bobbio e di Santa Giulia di Brescia 15<br />

, sui cui do<strong>mi</strong>nici <strong>del</strong>le corti gardesane,<br />

infatti, questa coltura era praticata con notevole intensità.<br />

14<br />

G.M. Varanini, L'olivicoltura e l'olio gardesano nel Medioevo, in Un lago, una civiltà: Il <strong>Garda</strong>, a cura di G.<br />

Borelli, Verona, 1983.<br />

15<br />

Inventari altomedievali di terre, coloni e redditi, Roma 1980, a c. rispettivamente di A. Castagnetti (pp.119-<br />

92) e G. Pasquali (pp. 41-94)<br />

9


Il Pasquali 16<br />

attesta per Santa Giulia un totale di 2528 libbre d'olio annue, alle quali se ne<br />

aggiungono 163 provenienti dal reddito dei frantoi e <strong>del</strong> "massaricio", mentre i dati<br />

elaborati dall'Hartmann danno un totale di 2790 libbre d'olio sul complesso <strong>del</strong>l'inventario,<br />

provenienti dalla grande corte gardesana di "Summolacu", corrispondente al settore<br />

settentrionale <strong>del</strong> lago.<br />

Purtroppo, al di là <strong>del</strong>le notizie forniteci dagli inventari, la documentazione altomedievale<br />

offre sull'olivicoltura gardesana scarsi elementi; poche sono anche le attestazioni per l'XI<br />

secolo, così che alcuni importanti proble<strong>mi</strong>, come quelli posti da Varanini 17<br />

, non trovano<br />

soluzione. Cosa si intende ad esempio con il ter<strong>mi</strong>ne "oliveta" o col suo probabile<br />

di<strong>mi</strong>nutivo "olivetum"? Quale realtà agraria e paesaggistica rappresenta e quali erano le<br />

modalità con cui il suolo veniva sfruttato e reso produttivo? Questo ter<strong>mi</strong>ne compare infatti<br />

spessissimo nella documentazione, raramente si trova "terra cum olivis". E' inoltre difficile<br />

definire un numero <strong>mi</strong>nimo di alberi che giustifichi l'uso <strong>del</strong> ter<strong>mi</strong>ne "olivetum", dato che<br />

anche una terra con solo 6 piante viene così classificata nell'VIII secolo sul lago di Lugano; di<br />

37 olivi è quello di proprietà <strong>del</strong> monastero di Santa Maria di Monte Velate (lago di Como) e<br />

composto di due arie 18<br />

.<br />

Forse più semplicemente il ter<strong>mi</strong>ne suole indicare che la risorsa principale di queste terre,<br />

pur in altro modo produttive, era comunque l'olivo.<br />

Da un gruppetto di documenti che provengono dall'archivio di San Pietro in Monte di Serle (<br />

1040-1045) sembra che la diffusione <strong>del</strong>l'olivo sulle terre dei proprietari laici o privati fosse<br />

tuttavia scarsa. Si tratta di donazioni provenienti da ecclesiastici e da laici che rafforzano i<br />

beni di quest'ente a Maderno e nelle zone li<strong>mi</strong>trofe.<br />

Varanini osserva che alcune volte viene offerto solamente "ollivum unum cum sua<br />

ablaciatura" o addirittura una terra con "medietate de arbore uno que no<strong>mi</strong>natur olivo", ad<br />

indicare dunque il grande valore che aveva anche la singola pianta, indipendentemente<br />

dalla vastità <strong>del</strong>la terra.<br />

La presenza di questo tipo di pianta può aver incentivato la donazione.<br />

Nei documenti privati il ter<strong>mi</strong>ne "olivetum" è assente, perciò appare specifico <strong>del</strong>la grande<br />

proprietà ecclesistica, inoltre è raro che gli olivi,<br />

16<br />

G Pasquali , Olivi e olio nella Lombardia prealpina. Contributo allo studio <strong>del</strong>le rese agricole altomedievali,<br />

Studi medievali, s. 3° , XIII (1972) , pp. 257-65.<br />

17<br />

G.M. Varanini, L'olivicoltura e l'olio gardesano nel Medioevo, cit..<br />

18<br />

Doc. cit. da: Montanari, L'alimentazione contadina nell'Alto Medioevo, Napoli, 1979, p. 396.<br />

10


(poco numerosi sulle terre dei privati e più fitti su quelle <strong>del</strong> do<strong>mi</strong>nico) compaiano uniti<br />

nell'Alto Medioevo all'arativo, così come invece avviene regolarmente nella collina<br />

prealpina.<br />

Mentre nelle fonti <strong>del</strong> IX-X secolo nella riviera gardesana la proprietà <strong>del</strong>l'albero d'olivo<br />

appare distinta da quella <strong>del</strong> terreno circostante, col passare <strong>del</strong> tempo diventa più forte<br />

l'utilizzazione ad arativo <strong>del</strong>le terre olivate.<br />

Inizialmente l'olivo viene donato, venduto o locato "cum sua ablaciatura" 19<br />

cioè col terreno<br />

soggetto alla scalzatura o zappatura che si estendeva dai 3 ai 5 piedi, probabilmente 60-<br />

100cm. Si faceva anche una certa attenzione nel distinguere gli "arbores olivorum", adulti e<br />

già produttivi, dalle "plante olivorum", di più recente impianto.<br />

In documenti veronesi si accenna ad una "consuetudo" che riguarderebbe la nostra zona:<br />

"secundum usum gardesane ad plantulum" 20<br />

, probabilmente corrispondente al prelievo di<br />

un terzo <strong>del</strong>le olive e in qualche caso abbinato a quello di un quarto per le viti. I registri di<br />

san Zeno 21<br />

, <strong>del</strong>la prima metà <strong>del</strong> XIII secolo, ad esempio, rivelano terreni con alberi tenuti<br />

"ad plantulum" in numerose località <strong>del</strong>la gardesana.<br />

Un contratto <strong>del</strong> 1222 stipulato tra due laici "no<strong>mi</strong>ne locationis plantuli in perpetuum" per<br />

<strong>del</strong>le terre in <strong>Garda</strong>, prevede infatti che i concessionari debbano tenere le terre "secundum<br />

usum et bonam consuetudinem plantuli...et ponere debeant olivos in ea terra... in omnibus<br />

lociis ubi necesse fuerit et lotare dictos olivos in omni tercio anno..." 22<br />

.<br />

Scorrendo i contratti d' investitura nelle pergamene sciolte <strong>del</strong>la religione di San Domenico<br />

ho ritrovato una si<strong>mi</strong>le situazione: il 21 dicembre 1419 il preposito Giovanni de Benedictis<br />

de Savallo ha dato in locazione per nove anni ad Antonio fu Bartolomeo detto Tosera due<br />

appezzamenti di terra a Toscolano, in cambio di metà produzione annua di uva ed olive e<br />

parte di altri frutti secondo alcune ben precise disposizioni: " item quod ipse conductor<br />

teneatur laborare per hunc modum vi<strong>del</strong>icet arare et ligonizare/ ter omni anno temporibus<br />

congruis ipsas pecias terre et quamlibet earum<br />

19<br />

ASV, Ospitale civico, perg. 25. A Maderno nel 1023 "la ablaciatura" risulta di 3 piedi: AV,NV perg. 2619.<br />

20<br />

L'espressione compare ad esempio in una locazione "no<strong>mi</strong>ne manentatico di un manso bobbiese di<br />

Bardolino, il manso deve essere retto: ad bene laborandum, scilicet debet (conductor) habere suprascriptam<br />

terram cum olivis secundum usum Gardesane ad plantulum sicuti habuit pater eius" più sotto è specificata la<br />

corresponsione di un terzo <strong>del</strong>le olive e <strong>del</strong>l'uva. AST, mazzo 12; 1175 feb. 9).<br />

21<br />

ASV, S. Zeno, reg. 1.6, cc. 217-225, passim.<br />

22<br />

ASV, S. Caterina Martire, perg. 11, 1222 dic. 3. Brevano, come riportato in Varanini, L'olivicoltura e l'olio<br />

gardesano nel medioevo, cit., nota 78.<br />

11


secundum usum et consuetudinem boni et recti/ laborerii comunis de Tusculano; item<br />

mundare et purgare semel omni tercio anno omnes olivas ipsarum peciarum terre; item<br />

leta<strong>mi</strong>nare semel omni anno; item quod debeat planctare quolibet anno in dictis/ peciis<br />

terre duodecim planctas olivarum sufficientes." 23<br />

In un contratto più recente, <strong>del</strong> 17 maggio 1346, appartenente al primo registro <strong>del</strong>la<br />

religione di San Domenico, viene stipulato un patto tra il confratello Benvenuto de<br />

Matarinis e un certo Gracioto fu Nasimpaci che evidenzia l'importanza <strong>del</strong>la coltura<br />

<strong>del</strong>l'olivo e <strong>del</strong>la vite e la cura particolare dedicata a queste piante: " ...quod aliquis eorum<br />

non possit nec debeat/ alevare nec plantare nec plantari facere aliquas arbores nisi olivos<br />

vel vites intra confines infrascriptarum peciarum terre vel prope confines earum ad sex<br />

bra/chia, ab aliqua parte prope confines inter eos inter dictas pecias terre et si ex nunc est<br />

aliqua arbor quod debeat retondari ita et taliter quod non sit alta/ supra teram nisi sex<br />

brachis nisi essent olivis vel vitis que non debeant incidi vel devastari et in quod debeant<br />

scorzari ita et taliter quod/ sichentur preter quam olivi et vites que pecie terre sunt hec et<br />

iacentes in teratorio de Tusculano..."<br />

Chi non avesse osservato le disposizioni fissate sarebbe stato costretto a pagare una multa<br />

di quaranta soldi imperiali: "...sub pena et in pena quatraginta soldorum imperialium inter<br />

eos stipulatione pro<strong>mi</strong>sa...".<br />

In generale nei documenti sono poco frequenti gli accenni al tipo di olivo diffuso sulle coste<br />

gardesane; non di rado si trova quello detto "raça" o "raza" 24<br />

pregiato e di grandi<br />

dimensioni. Così forse anche quella razia che compare nella carta designationis <strong>del</strong>l'8 marzo<br />

1341 a Toscolano: "In pri<strong>mi</strong>s unam peciam terre cum una razia, iacentem in contrata<br />

Malzanigi..." anche se accanto alla definizione <strong>del</strong> Varanini ve n'è un'altra assai più<br />

probabile, cioè quella di "canale artificiale" 25<br />

.<br />

Le carte designationis aprono la lunghissima serie dei contratti livellari <strong>del</strong> primo registro<br />

datate, 7 marzo 1341 per Gargnano, 8-9 marzo 1341 per Toscolano, 10 marzo 1341 per<br />

Maderno e 11-12 marzo 1341 per Gardone. In esse viene fatto un resoconto di tutte le terre<br />

<strong>del</strong>la religione di San Domenico nelle suddette località, riportando per ognuna, salvo<br />

qualche eccezione, l'estensione in tavole, piedi e piò.<br />

23<br />

A.S.M., F.R.P., cart. 96, doc. 1419 dic. 21.<br />

24<br />

Varanini G.M. L'olivicoltura e l'olio gardesano nel medioevo, cit..<br />

25<br />

Du Cange, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Niort, 1883/87. Ad vocem.<br />

12


La maggior parte <strong>del</strong>le terre è olivata; raramente queste sono o solo prative o solo rosive o<br />

solo vegre. In alcuni casi si trova un accenno al numero <strong>del</strong>le piante in esse contenute:<br />

"una pecia terre cum tribus pedibus olivorum" (3 volte);<br />

"cum quinque pedibus olivorum" (1 volta);<br />

"cum una nuce" (1 volta);<br />

"cum duobus pedibus nucium" (1 volta);<br />

"cum duobus nucibus" (1 volta);<br />

"una cola cum duabus vitibus" (1 volta);<br />

"una pecia terre olivata et costiva cum treginta septem pedibus olivorum" (1 volta),<br />

mentre è comune l'espressione "cum aliis arboribus" senza ulteriore specificazione.<br />

Nel contratto di livello, al momento di definire quale sia il fitto annuo da pagare per gli<br />

appezzamenti o le case concesse, compaiono costantemente le bazete, le gallette ed il<br />

moggio, ossia le <strong>mi</strong>sure di capacità usate per l'olio 26<br />

. La bazzetta o bazeda così chiamata<br />

ancor oggi in Riviera era 1/30 <strong>del</strong> moggio, la galletta 1/8 <strong>del</strong> moggio e si divideva in quattro<br />

bande, il moggio corrispondeva a 9 pesi d'olio raffinato ed il quartaro a quattro pinte (8<br />

boccali) cioè a l. 6,29. L'olio era dunque prodotto prezioso che si richiedeva come fitto<br />

annuo e che veniva depositato nella "canipa" <strong>del</strong> monastero. Si richiedeva che fosse buono,<br />

nitido e correttamente <strong>mi</strong>surato (secondo il retto livello <strong>del</strong> comune o <strong>del</strong> territorio).<br />

In una carta venditionis <strong>del</strong> 31 marzo 1349 Betino fu Ubertini aveva ceduto per 28 libre di<br />

planete e 10 soldi imperiali dodici appezzamenti di terra a Gardone e Fasano, con i relativi<br />

fitti, parte dei quali corrispondenti ad olio e monete insieme: "...unam bazetam et unum<br />

terzerium bazete et quatuor imperiales de ficto quod ei reddere tenetur annuatim...".<br />

In un documento <strong>del</strong>l'8 febbraio 1357 il fitto annuo per una casa e due appezzamenti di<br />

terre a Toscolano è di "quatuor galetas oley et unum caponem..."; quest'ultimo è una sorta<br />

di regalia.<br />

Poche volte nei <strong>mi</strong>ei documenti si accostano all'olio, come fitto, il denaro e gli animali e<br />

quasi mai da soli. Va ricordato un caso in cui si fa obbligo di portare: "..ad canipam dicti<br />

monesteri sitam in dicta religione duodecim turdos bonos et sufficientes..." 27<br />

Dodici tordi è<br />

il fitto annuo che Geronimo fu Antoniolo de Calapis deve pagare per un appezzamento di<br />

26<br />

L.F.Fè D'ostiani, Brescia nel 1746. Brescia 1098, pp. 265.<br />

27<br />

A.S.M., F.R., R2.,car. 96, documento <strong>del</strong> 7 settembre 1450.<br />

13


terra a Rumegnaco di Toscolano; non qualche tordo ma ben dodici, buoni e sufficienti. Già<br />

in un contratto che appartiene al gruppo <strong>del</strong>le pergamene sciolte si chiedeva come fitto per<br />

due terre: "galetas sex cum dimedia, unum par caponem, turdos viginti quinque".<br />

Per turtto il Quattrocento è molto diffuso il contratto di denaro e regalie animali come<br />

capponi e tordi e questi ulti<strong>mi</strong> si catturavano con apposite reti accuratamente posizionate;<br />

nella carta <strong>del</strong> 23 maggio 1450 infatti Bartolomeo Maripietro, commendatario <strong>del</strong>la<br />

religione di San Domenico, ha dato in affitto una terra con "una tensa a turdis".<br />

E'interessante notare inoltre come accanto all'olio non compaia come corresponsione<br />

annua il vino, nonostante la maggior parte <strong>del</strong>le terre affittate siano vidate e si parli <strong>del</strong>la<br />

raccolta <strong>del</strong>le olive e <strong>del</strong>l'uva; il vino resta d'uso privato <strong>del</strong> livellario e non interessa<br />

l'ambito <strong>del</strong> commercio ove l'olio è sovrano. Pochi documenti che citano all'interno alcune<br />

"carte debiti", come quello <strong>del</strong> 26 agosto 1347 o <strong>del</strong> 5 marzo 1348, accennano a compere di<br />

vino: 6 libre imperiali "pro uno plaustro vini albi", o le 111 libre imperiali in cambio di 8<br />

moggi di olio e 5 plaustri di vino chiaro e nostrano.<br />

Dalle numerosissime carte livelli esa<strong>mi</strong>nate si trae l'impressione che la coltura <strong>del</strong>l'olivo sia<br />

diffusissima, più o meno intensa per i vari territori, ma sicuramente elevata nella Riviera<br />

occidentale a Toscolano e Maderno. Il Varanini ricorda che nel 1307, su un campione di una<br />

cinquantina di appezzamenti <strong>del</strong>la "sors" Cervano, presso Toscolano, (di varia utilizzazione<br />

agraria: arativi, vegri costivi, dossivi...), soggetti a livello a favore <strong>del</strong> vescovo di Brescia e<br />

<strong>del</strong>la fa<strong>mi</strong>glia Ugoni, si riscontra un piede di olivo ogni 70 metri quadri, con punte assai più<br />

elevate di un albero ogni 30-35 mq. 28<br />

Nel primo registro <strong>del</strong>la religione, accanto all'estensione <strong>del</strong>la terra viene riportato, anche<br />

se in soli tre casi, il numero dei piedi di olivo, così che è stato possibile, seppur<br />

indicativamente, calcolarne la densità, che si aggira tra i 12 e i 16 mq per olivo.<br />

Le <strong>mi</strong>sure variano, inoltre, tra le terre prospicenti il lago, spesso paludose, e quelle collinari,<br />

di più antica utilizzazione agraria. I terrazzamenti artificiali soprattutto appaiono punti<br />

privilegiati per l'olivicoltura ma va ricordato che accanto all'olio sono spesso menzionati<br />

altre caratteristiche piante come l'alloro che è diffusissimo a Toscolano, assente invece sul<br />

veronese e che ha lasciato tracce persino nella<br />

28<br />

ACVB, reg. 4, cc. 35rv e passim nelle cc. successive.<br />

14


<strong>mi</strong>crotoponomastica 29<br />

; ma anche noci, peri, castagni, questi ulti<strong>mi</strong> frequentemente citati<br />

nelle terre olivate, a dimostrazione di come l'olivo si spingesse abbastanza in alto.<br />

Affittata una terra e stabilito che il fitto da corrispondere doveva essere in olio, la religione<br />

richiedeva al livellario di depositarlo nella canipa 30<br />

<strong>del</strong> monastero, ossia nel magazzino o<br />

cantina, in occasione solitamene <strong>del</strong>la festa <strong>del</strong>l'epifania.<br />

Settia ricorda questo ter<strong>mi</strong>ne in relazione al castello deposito 31<br />

dei secoli XII e XIII sparso in<br />

tutta Italia ed in particolare nell'area veneta. Le canipe erano i magazzini siti nella fortezza<br />

ove i vicini conservavano i loro beni, soddisfacendo certi obblighi come quello <strong>del</strong>la<br />

manutenzione <strong>del</strong>la fortezza. Gli accordi sottoscritti nel 1195 tra il vescovo di Padova e i<br />

rappresentanti <strong>del</strong>la popolazione di San Giorgio <strong>del</strong>le Pertiche sancivano il pagamento per<br />

ogni canipa <strong>del</strong> castello di uno staio 32<br />

di frumento. Nel novarese una convenzione <strong>del</strong> 1140<br />

rivela che il castello di Briona conteneva "cellaria" affittate da canonici ai vicini <strong>del</strong> luogo,<br />

tenuti da parte loro alla custodia e manutenzione <strong>del</strong>la fortezza. Più tardi il prevosto <strong>del</strong>la<br />

città di Novara investiva i consoli <strong>del</strong>la vicinia di Masezzo di tutte le "caneve" esistenti nel<br />

castello, dietro pagamento annuo d'una certa cifra di denaro per ogni superficie di una<br />

tavola. Il castello deposito era presente anche in Lombardia, come riportano le<br />

consuetudini <strong>mi</strong>lanesi <strong>del</strong> 1145-62; era sede <strong>del</strong> potere signorile e nel contempo luogo di<br />

deposito collettivo e obbligatorio di tutti i prodotti <strong>del</strong>la popolazione rurale dipendente.<br />

Questa pratica <strong>del</strong>l'incanipare, seppur con circostanze assai diverse, riguardava anche la<br />

religione di San Domenico, il cui magazzino raccoglieva l'affitto annuo che i livellari<br />

pagavano per lo più in natura.<br />

Accenno infine al fatto che nei documenti da me esa<strong>mi</strong>nati non compaiono quelle "sortes" 33<br />

che il Varanini riscontra a Maderno, Toscolano e zone vicine nel cospicuo patrimonio <strong>del</strong><br />

vescovo di Brescia durante l'XI secolo. Il registro IV di Berardo Maggi ne ricorda ben otto;<br />

dall'inventario dei beni, curato nel 1279 da Enrico arciprete di Maderno con altri nove<br />

29<br />

"Ad laurolos".<br />

30<br />

Du Cange, Glossarium mediae et infimae latinitatis, cit.<br />

31<br />

Aldo A. Settia, Castelli e villaggi nell'Italia padana. Popolamanto, potere e sicurazza tra IX e XIII secolo.<br />

Liguori editore, 1984, pp. 441.<br />

32<br />

Lo staio come <strong>mi</strong>sura di capacità per gli aridi corrisponde a 2 <strong>mi</strong>ne o quattro quartari e a l. 18,27.<br />

33<br />

Varanini G.M., L'olivicoltura e l'olio gardesano nel medioevo, cit., pp. 132.<br />

15


designatores 34<br />

, assumono importanza oltre i possessi all'interno <strong>del</strong> centro abitato,<br />

soprattutto gli introiti in olio che provengono dalle terre in "Campra Materni, in Plano et in<br />

aliis locis que non sunt in villis" (Bornico, Vigole, Monte Materni) e dalle sortes site nel<br />

territorio di Maderno, ampie e compatte estensioni ove i consortes, coltivatori dipendenti,<br />

rispondevano collettivamente <strong>del</strong> fitto dovuto "debeat solvi comuniter adunatum fictum<br />

cuiuslibet sortis et non divisim" 35<br />

.<br />

CAPITOLO IV<br />

LOCALITÁ E PAESAGGIO<br />

I molteplici possedimenti, registrati dal 1340 al 1450 36<br />

nelle carte esa<strong>mi</strong>nate, che la<br />

religione di San Domenico affitta, vende o scambia, appartengono agli odierni comuni di<br />

Toscolano-Maderno, Gardone, Salò, Gargnano e San Felice. Dalla corrispondenza dei<br />

toponi<strong>mi</strong> antichi con quelli moderni si comprende che le terre <strong>del</strong>la religione in parte<br />

costeggiavano il lago in quella fascia che appare più ricca e produttiva, ma si estendevano<br />

anche all'interno oltre una breve pianura, risalendo dolcemente i pendii dei colli, fino a<br />

spingersi dentro la Valle di Surro (odierna Val di Sur).<br />

Il paesaggio si presentava assai ricco di estese piantagioni di olivo, spesso accompagnato da<br />

altre colture, in particolare quella <strong>del</strong>la vite. Le colture <strong>mi</strong>ste apparivano più frequenti nella<br />

parte settentrionale, per la natura stessa <strong>del</strong> terreno; insieme agli olivi e alle viti vi erano<br />

prati, boschi, castagneti e campi.<br />

Oltre alle case e alle mura erano sparsi qua e là raze (canali artificiali), due mulini nei pressi<br />

<strong>del</strong>la religione, porti ecc.<br />

I possedimenti <strong>del</strong>la religione di San Domenico sono per lo più di natura fondiaria, mentre<br />

solo una piccola parte è costituita da immobili.<br />

In ogni contratto agrario di investitura terriera viene specificato con cura:<br />

34<br />

ACVB, Mensa vescovile, reg.4, f.1 r., 1279.<br />

35<br />

Bettoni, Storia <strong>del</strong>la riviera di salò, vol. III-IV, Forni editore, Bologna, Biblioteca istorica <strong>del</strong>l'antica e nuova<br />

Italia, pp.71.<br />

36<br />

Salvo la pergamena sciolta <strong>del</strong> 1321.<br />

16


- il tipo di coltivazione (olivata, vidata, aratoria, costiva, prativa, ortiva, boschiva, vegra,<br />

rosiva, loriva);<br />

- l'ubicazione <strong>del</strong> terreno (territorio e contrada);<br />

- i confini <strong>del</strong>la terra (altri proprietari, spesso il lago, il fiume Toscolano, i monti, le valli e la<br />

stessa religione);<br />

- la <strong>mi</strong>sura di superficie corrispondente (manca solo, fortunatamente, in pochi casi); le più<br />

usate sono:<br />

la tavola = 4 cavezzi o pertiche, 0,32 aree, 32 mq;<br />

il piede quadro = 144 once quadre, 0,18 mq;<br />

il piò o plodium =100 tavole di 12 piedi l'una, 32,55 aree, 3,255 mq. 37<br />

Raramente viene indicato, oltre alla <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong>la terra, anche il numero di olivi in essa<br />

presenti.<br />

Qualche volta vengono numerati altri tipi di piante come fichi e noci, ma l'espressione più<br />

comune è quella generica: "cum aliis arboribus".<br />

La terra ceduta a livello poteva essere:<br />

- olivata: appezzamento coltivato ad olivi,<br />

- vidata:<br />

“ “ a viti,<br />

- aratoria: “ da arare,<br />

- costiva: " su costa collinare,<br />

- prativa: " coperto d'erba,<br />

- ortiva: “ coltivato ad orto,<br />

- boschiva: " ricoperto di boschi,<br />

- vegra: " incolto,<br />

- loriva: " coltivato ad alloro,<br />

- rosiva: " " a roseum 38<br />

La maggior parte <strong>del</strong>le terre è a coltivazione <strong>mi</strong>sta; laddove vi sia monocoltura, questa è per<br />

lo più d'olivo.<br />

I beni immobili <strong>del</strong>la religione di Toscolano sono costituiti da "domus, cum orto, cum<br />

sedu<strong>mi</strong>ne et curtivio secum tenente"; tra i possessi sono segnate anche mura, aie (hera),<br />

tese per l'uccellagione (tezollo), terreni terrazzati (cola), canali artificiali (raza), tettoie o<br />

fienili o stalle (teyete) e un vivario.<br />

37<br />

Martini A., Manuale di metrologia ossia <strong>mi</strong>sure, pesi e monete in uso attualmente e anticamente., editrice<br />

E.R.A., Roma, 1976, pp. 101.<br />

38<br />

Si tratta probabilmente <strong>del</strong>lo scotano (Cotinus coggygria), rös in dialetto, arbusto coltivato perchè ricco di<br />

tannino, sostanza usata per la concia <strong>del</strong>le pelli.<br />

17


I censi che la religione ricavava ogni anno dalle terre (e dalle case), per lo più in occasione<br />

<strong>del</strong>la festa <strong>del</strong>l'epifania, venivano pagati solitamente in gallette, bazete, moggi e quartari di<br />

olio:<br />

- galletta: <strong>mi</strong>sura per l'olio corrispondente a 1/8 <strong>del</strong> moggio e a l. 9,83;<br />

- bazeta: <strong>mi</strong>sura per l'olio corrispondente a 1/30 <strong>del</strong> moggio e a l. 2,62;<br />

- moggio: <strong>mi</strong>sura per l'olio corrispondente a l. 78,60 (e per gli aridi a 8 staia o 16 <strong>mi</strong>ne<br />

e a l 146,23).<br />

- quartaro: <strong>mi</strong>sura per l'olio corrispondente a 4 pinte, 8 boccali e a l 6,29;<br />

poche volte con animali (capponi e tordi); raramente in denaro.<br />

Una sola volta nei documenti da me analizzati si richiedono esplicitamente sette soldi e<br />

mezzo di imperiali spendibili per la comunità <strong>del</strong> Lago di <strong>Garda</strong> 39<br />

.<br />

I pagamenti in olio rendono alla religione di San Domenico complessivamente, nell'anno<br />

1348:<br />

- moggi 1<br />

- galete 41<br />

- bazete 237<br />

- quartari 3 di olio e 3,5 di frumento<br />

La durata infine <strong>del</strong> contratto di investitura ad fictum nelle carte dei due registri è di nove<br />

anni, alla scadenza dei quali sarebbe stato certamente rinnovato. In un solo documento<br />

sono stati presi provvedimenti nei confronti degli eredi di due livellari che per più di tre<br />

anni non avevano pagato il fitto di un appezzamento di terra a Toscolano tra Folino e<br />

Cabiana. Furono costretti a rinunciare alla terra e a versare alla religione 25 libre di planete.<br />

CAPITOLO V<br />

I "FRATRES" PRESENTI ALLA RELIGIONE .<br />

Considerando ora i componenti <strong>del</strong>la religione di San Domenico e facendo riferimento al<br />

più antico documento pervenutoci, <strong>del</strong> 1261 40<br />

, si osserva<br />

39<br />

Documento in appendice <strong>del</strong> 15 novembre 1450.<br />

40<br />

ASB, Fondo Ospedale Maggiore, Bolle in pergamena, filze AABB, bifoglio <strong>del</strong>la Congregazione di San<br />

Domenico, f. 2v.<br />

18


che la "domus fratrum de Toscholano" era retta da un preposito e abitata almeno da un<br />

altro fratre e da un converso: "..fratris Bertoldi conversi dicte domus, et fratris Sperindei de<br />

dicta domo...".<br />

Il preposito era nell'ambito <strong>del</strong>la congregazione come un fratello maggiore, non disponeva<br />

di una vera autorità assoluta e si occupava <strong>del</strong>l'organizzazione materiale e spirituale <strong>del</strong>la<br />

casa, testimone primo, in dignità, lavoro e carità, di una vita assolutamente regolare 41<br />

.<br />

Integrando i documenti da me analizzati con le pergamene sciolte appartenenti allo stesso<br />

fondo <strong>del</strong>la religione di san Domenico 42<br />

l'elenco dei prepositi che si sono succeduti è il<br />

seguente:<br />

- 1279 2 febbraio: Do<strong>mi</strong>nus pre Delaydus.<br />

- 1315 7 dicembre: Do<strong>mi</strong>nus Petrus de Materno.<br />

- 1321 15 febbraio: Do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis 43<br />

, dal 3 aprile <strong>del</strong>lo stesso anno<br />

definito anche prepositus eclesia Sancti Heustachi de Cleusuris<br />

Brixie 44<br />

.<br />

- 1356 27 febbraio: Do<strong>mi</strong>nus frater francinus de Trovegnanis de Scovolo 45<br />

Vallis Tenesis<br />

prepositus eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie.<br />

- 1365 12 febbraio: Venerabillis vir do<strong>mi</strong>nus frater Bertolinus de Castenedulo<br />

prepositus eclesie Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano.<br />

- 1367 6 febbraio: Religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Iacobus de Fortis de Castenedulo<br />

prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heustachi de Cleusuris de Brixia, dicens se esse totum capitulum<br />

dicte religionis et dictarum eclesiarum 46 .<br />

- 1388 21 aprile: Venerabilis vir frater Iohaninus de Vergiate<br />

here<strong>mi</strong>tarum Sancti Augustini Mediolanensi.<br />

sindicus ordinis<br />

- 1396 6 marzo: Venerabilis et sapiens vir decretali doctor do<strong>mi</strong>nus Gratianus de<br />

Nulis prepositus religionis<br />

41<br />

Lippini P. , La vita quotidiana di un convento medioevale. Gli ambienti e le regole, l'orario e le mansioni dei<br />

Frati Domenicani <strong>del</strong> XIII secolo, Bologna, Edizioni studio Domenicano, 1990, p. 315.<br />

42<br />

ASM, Fondo religione, La cartella 96 contiene pergamene sciolte e due registri concernenti la religione di<br />

san Domenico di Toscolano.<br />

43<br />

Compare l'ultima volta nel documento in appendice <strong>del</strong> 18 maggio 1355.<br />

44<br />

Nel documento in appendice <strong>del</strong> 7 marzo 1341.<br />

45<br />

Compare l'ultima volta nel documento in appendice <strong>del</strong> 13 maggio 1362.<br />

46<br />

Nei <strong>mi</strong>ei documenti compare una sola volta il 9 novembre 1371, nelle pergamene sciolte invece l'ultima<br />

volta il 28 agosto 1385.<br />

19


et eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de<br />

Clausurarum Brixie, dicens totum capitulum dictarum eclesiarum ad<br />

presentem in ipso solo ressidere.<br />

- 1400 25 aprile: Venerabilis vir do<strong>mi</strong>nus pre Antoniolus dictus de Lodrono<br />

prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />

- 1405 7 febbraio: Venerabilis vir do<strong>mi</strong>nus Iohanes de Benedictis de Pusicco de Savallo<br />

Vallis Sabii prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

monasteri Sancti Eustachi Clausurarum Brixie rapresentans se<br />

totum capitulum dicte religionis et monasteri et quod est in rei<br />

veritate 47 .<br />

- 1441 14 febbraio: Venerabilis vir do<strong>mi</strong>nus presbiter Antonellus de Castroromano<br />

capellanus magnificorum do<strong>mi</strong>norum fillius quondam magnifici<br />

do<strong>mi</strong>ni Parisii de Lodrono et prepositus monasterii Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano et Sancti Heustachi de Brixia.<br />

- 1449 5 marzo: Magnificus et generosus vir do<strong>mi</strong>nus Bartholomeus Maripetro 48<br />

comendatarius eclesie seu monesteri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

Riperie lacus Garde diocesis Brixiensis.<br />

- 1449 5 marzo: Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />

Bartholomei Maripetro.<br />

Nella religione di San Domenico di Toscolano oltre al preposito operavano anche alcuni<br />

"fratres" via via più numerosi, semplici chierici o forse solo laici 49 . Dalle pergamene sciolte e<br />

dai due registri l'elenco dei fratres è il seguente:<br />

- 1261 1 novembre: Frater Bertoldus conversus dicte domus et frater Sperindeus de dicta<br />

domo et frater Bertoldus conversus de Ordine Predicatorum.<br />

47<br />

Compare l'ultima volta nel documento in appendice <strong>del</strong> 25 novembre 1446, nei <strong>mi</strong>ei documenti una sola<br />

volta l'11 febbraio 1417.<br />

48<br />

Citato in tutte le carte <strong>del</strong> R2, compare l'ultima volta nel documento in appendice <strong>del</strong> 17 gennaio 1451.<br />

49<br />

Violante C. , La chiesa bresciana dall'inizio <strong>del</strong> secolo XIII al do<strong>mi</strong>nio veneto, in Storia di Brescia promossa e<br />

diretta da Giovanni Treccani degli Alfieri, I ed., Brescia, Morcellania editrice, 1963, vol. 1, p.1091.<br />

20


- 1279 2-6 febbraio: A<strong>mi</strong>ghetus, Bonapas, Mapheus, Floranus presbiter,Bonaventura,<br />

Bonzoanus.<br />

- 1290 20 agosto: Petrus presbiter, A<strong>mi</strong>ghetus, Albertus, Iustacus, Iacobus.<br />

- 1315 7 dicembre: Bertolinus de Brixia, Verandus de Portesio presbiter, Martinus de<br />

Pulzano, Bertolinus Goxoli.<br />

- 1321 3 aprile: Petrus de Gardono presbiter, Martinus de Faxano, Bovardus de Portesio,<br />

Petrus et Martinus de Polzano, Bertolinus Goxoli et Bertolinus de Discenzano.<br />

- 1327 9 settembre: Francinus presbiter, Iacobinus clericus, Nigerbonus, Martinus de<br />

Faxano, Do<strong>mi</strong>nicus de Materno, Iacobinus pre Zenarius, Nicolaus Boninsegne,<br />

Bertolinus Gazolus, Mesagus, Martinus Revelli.<br />

- 1340 5 marzo: Francinus de Trovegnanis, Negerbonus de Materno, Cencrethinus de Brixia,<br />

Bertolinus Gosoli, Martinus Revelli de Pulzano, aserentes sese esse duas partes et<br />

plures capituli et conventus dictarum eclesiarum.<br />

- 1341 8 ottobre: Cencrethinus de Brixia presbiter, Negerbonus de Materno, Do<strong>mi</strong>nicus de<br />

Materno, Benevenutus de Materno, Bertolinus Bosioti de Brixia, Desideratus de Ciis de<br />

Salodo, asserentes sese esse maiorem partem dicti capituli.<br />

- 1342 26 dicembre: Francinus de Trovegnanis presbiter, Negerbonus deMaterno, Nicolaus<br />

Bosii de Tusculano, Desideratus de Ciis de Salodo, Bertolinus de Brixia, asserentes sese<br />

esse duas partes et plures capituli dicte religionis.<br />

- 1345 28 marzo: Negerbonus de Materno, Martinus de Pulzano, Gregorinus de Brixia,<br />

Nicolaus de Mesaga, Benevenutus de Materno, Desideratus de Ciis de Salodo,<br />

asserentes sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte religionis.<br />

- 1346 24 giugno: Francinus de Trovegnanis presbiter, Iohaninus de Brixia clericus,<br />

Bertolinus Gosolli, Martinus Revelli, Benevenutus de Materno, Nicolaus de Mesaga,<br />

Desideratus de Ciis de Salodo dicentes sese esse maiorem partem capituli et conventus<br />

dicte religionis.<br />

- 1354 13 gennaio: Francinus de Trovegnanis, Fedriginus de Brixia, Iohaninus de Brixia<br />

presbiter, Bertolinus Gosoli, Martinus Revelli, Bertolinus Bosioti, Desideratus de Ciis de<br />

Salodo, dicentes sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte religionis.<br />

- 1356 27 febbraio: Iohaninus de Brixia presbiter, Bertolinus Gosoli, Bertolinus Bosioti,<br />

Nicolaus bosii, Benevenutus de Materno, dicentes sese esse maiorem partem capituli<br />

et conventus dicte religionis.<br />

21


- 1357 14 maggio: Iohaninus de Brixia presbiter, Martinus Revelli Bertolinus Gosolli,<br />

Bertolinus Bosioti, Nicolaus de Mesaga, Desideratus de Ciis, Iacobinus de Cisano,<br />

sicentes sese esse duas partes et plures capituli et conventus dicte religionis.<br />

- 1358 28 novembre: Iohaninus quondam Petini Quarte de Brixia presbiter, Martinus de<br />

Pulzano, Nicolaus de Mesaga, Bertolinus de Concessio, Desideratus de Ciis de Salodo,<br />

Iacobinus de Cisano, aserenres sese esse totum capitulum.<br />

- 1359 28 gennaio: Iohaninus de Brixia presbiter, Martinus Revelli, Iustachinus, Martinus<br />

Bozii, Bertolinus Bosioti de Concessio, Nicolaus Bonzii de Mesaga, Iacobinus de Cisano<br />

Vallis Tenesis, aserentes esse quatior partes et plures capituli et conventus dicte<br />

religionis.<br />

- 1360 22 novembre: Fedriginus quondam Bertolini Bosii de Brixia presbiter, Martinus<br />

Revelli de Tusculano, Desideratus de Ciis de Salodo, Nicolaus de Mesaga de Tusculano,<br />

Iacobinus de Cisano de Scovolo, omnes confratres dicte religionis ac dicentes sese<br />

esseduas partes et plures capituli et conventus dicte religionis.<br />

Scorrendo gli elenchi soprariportati si nota che mentre i prepositi <strong>del</strong>la religione, per lo più<br />

preti, non sono <strong>del</strong> luogo, (Nave, Val Tenesi, Castenedolo, Lodrone, Castelromano), i<br />

"fratres" sono di Toscolano e <strong>del</strong>le zone vicine (Maderno, Fasano, Salò, Cisano) o di Brescia.<br />

E' imporatante notare inoltre che mentre nel 1327 i frati menzionati sono ben 10, nel 1365<br />

il preposito e due soli frati costituiscono l'intero capitolo.<br />

Nel 1309 il vescovo Federico Maggi convocò una sinodo diocesana, in cui affrontò tra l'altro<br />

il problema di stabilire il numero <strong>mi</strong>nimo dei canonici, monaci ed officiali di monasteri,<br />

canoniche e chiese, indicando inoltre se vi dovessero presiedere abbati, prevosti o priori, ed<br />

ordinando che tutti fossero preti: "..qui omnes sint presbiteri secundum modum et<br />

numerum infrascriptum.." e così anche per Toscolano: "In eclesia Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Toscholano unus prepositus presbyter et unus frater presbyter" 50<br />

.<br />

50<br />

Gradenigo G .G, Brixia Sacra, Brescia, Tipografia di Giovanni Battista Bossino, 1755, p. 297.<br />

22


CAPITOLO VI<br />

LA SOCIETÁ CIVILE<br />

Dall'esame dei no<strong>mi</strong> degli affittuari, dei confinanti e dei testimoni si può tentare di tracciare<br />

un quadro <strong>del</strong>la struttura sociale di Toscolano, che a poco a poco attraverso i documenti<br />

appare abbastanza varia ed attiva.<br />

Nei documenti <strong>del</strong> 1300 compaiono infatti cartai, sarti, muratori, maestri, boscaioli,<br />

panettieri, mugnai e fabbri.<br />

Moltissi<strong>mi</strong> sono i notai, soprattutto di Toscolano, e proprio il loro numero piuttosto elevato<br />

è l'indice più evidente di questa vitalità. Costoro si occupavano <strong>del</strong>la stesura degli atti di<br />

compravendita tra proprietari, sapevano il latino e avevano le nozioni necessarie per<br />

esercitare, forse apprese presso un magister notaio fuori paese; dovevano anche avere<br />

possibilità econo<strong>mi</strong>che per intraprendere questo mestiere. Molto spesso si trattava di una<br />

professione trasmessa di padre in figlio: il notaio Antonio che sottoscrive tutti gli<br />

"instrumenta" <strong>del</strong> II° registro è figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno, che<br />

proprio nelle carte iniziali conclude il contratto dicendo di aver affidato al figlio il lavoro a<br />

lui richiesto, perchè impegnato purtroppo in altro, con la promessa tuttavia di vigilare. A<br />

sua volta Augustino de Calapis è figlio <strong>del</strong> maestro notaio Antoniolus de Calapis de<br />

Materno.<br />

Verso i notai si aveva una grande stima e fiducia; nella carta <strong>del</strong> 26 agosto 1348 la religione<br />

dà a Bartolomeo di Peterbono Bruni l'incarico di comprare, per conto <strong>del</strong> monastero, una<br />

terra a Toscolano, versando una somma di 15 libbre imperiali. Nella carta <strong>del</strong> 14 febbraio<br />

1359 il notaio Bartolomeo compra, ancora a nome <strong>del</strong>la religione, per 8 libre di planete una<br />

terra a Toscolano. Nella struttura sociale <strong>del</strong> paese dovevano occupare senz'altro una<br />

posizione di riguardo.<br />

I notai ricordati nei documenti venivano soprattutto citati tra i testimoni presenti alla<br />

stesura dei contratti.<br />

23


CAPITOLO VII<br />

I CONTRATTI<br />

Il I° registro <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano è formato da:<br />

130 contratti livellari;<br />

3 contraccambi;<br />

1 "refutatio";<br />

1 "transactio";<br />

1 "creditus concessionis";<br />

1 restituzione,;<br />

1 testamento;<br />

4 carte <strong>del</strong> 1600 relative al possesso <strong>del</strong>la seriola;<br />

28 compere;<br />

7 carte di designazione.<br />

Il II° registro invece, dopo 7 pagine che presentano il processo <strong>del</strong> 1449 contro il comune di<br />

Toscolano, è costituito interamente da "carte livelli" di investitura, ed una pergamena<br />

sciolta <strong>del</strong> 1321, inserita tra il 10° e 12° contratto.<br />

La religione di San Domenico cede la terra ai contadini <strong>del</strong> paese attraverso un particolare<br />

tipo di contratto agrario, il più diffuso nel Medioevo: l'investitura ad fictum (o livello 51<br />

). Con<br />

esso il concedente dava al livellario (ricevente) una terra in godimento per un certo periodo<br />

di tempo, dietro corresponsione di un canone annuo in natura o in denaro. Questo tipo di<br />

contratto era molto diffuso, a partire dalla seconda metà <strong>del</strong> XII secolo, nell'Italia<br />

settentrionale e specialmente in Lombardia e vel Veneto 52<br />

.<br />

Nella forma di livello più nota l'istante curava la stesura <strong>del</strong> livello in due copie, che<br />

venivano firmate e scambiate tra le parti, ma si trovano anche livelli scritti dal concedente<br />

stesso oppure, congiuntamente, dalle due parti. Si tratta, quindi, non di petizione ma<br />

piuttosto di semplici notizie <strong>del</strong>l'avvenuta concessione livellare.<br />

Ognuno era in grado di dare terre a livello, purchè ne fosse proprietario (anche semplice<br />

precarista, enfiteuta, beneficiato o livellario) e le maggiori concedenti di livelli durante il<br />

Medioevo furono le chiese.<br />

Il concedente aveva e il dovere di mantenere il livellario nella concessione fattagli, senza<br />

pretendere censo o prestazioni maggiori di quelle convenute e di rinnovare la concessione<br />

stessa alla scadenza; inoltre aveva il diritto alla riscossione <strong>del</strong>la pensione al giorno<br />

stabilito.<br />

51<br />

Così chiamato dal libello col quale chi desiderava ottenere la concessione <strong>del</strong>la terra faceva la petizione.<br />

52<br />

G. Chittolini, I beni terrieri <strong>del</strong> Capitolo <strong>del</strong>la Cattedrale di Cremona, p. 17-18; G. Giorgetti, Contadini e<br />

proprietari , p. 58-71, p. 145.<br />

24


Il livellario, da parte sua, doveva curare, per quanto fosse possibile, il <strong>mi</strong>glioramento dei<br />

beni ricevuti e versare alla data stabilita il canone fisso o parziario, in derrate o denaro e a<br />

corrispondere ogni altra prestazione richiesta o consueta. Il livellario possedeva un diritto<br />

reale e di pieno godimento sulla cosa, con la capacità altresì di trasferirlo ad altri. Era<br />

perlopiù un uomo libero, legato al proprietario o concedente <strong>del</strong>la terra solo dalle clausole<br />

<strong>del</strong> contratto, tra le quali si sono trovate spesso anche quelle che imponevano di lavorare<br />

direttamente la terra ricevuta e di risiedervi.<br />

La durata <strong>del</strong>la concessione era varia; in tutti i contratti da me analizzati, ove specificata, era<br />

fissata in 9 anni, allo scadere dei quali sarebbe stata rinnovata 53<br />

. Solo poche volte invece<br />

non viene citata.<br />

Silvio Pivano ha dedicato particolare attenzione a questo tipo di contratto e lo ha definito di<br />

natura essenzialmente formale, che viene a trovare il suo carattere nei livelli scritti in un<br />

unico tenore con la petizione <strong>del</strong> livellario; un contratto dunque dal contenuto assai vario,<br />

spesso enfiteotico.<br />

Altri studiosi come Schupfer e Harmann ne hanno fatto un contratto più reale,<br />

caratterizzato non dalla forma ma dal contenuto. Harmann distingue l'enfiteusi dal livello<br />

dal fatto che con il secondo contratto la terra resta nel patrimonio <strong>del</strong> concadente mentre<br />

col primo la separazione avviene in modo assoluto.<br />

Il Simoncelli afferma risolutamente che soltanto nell'enfiteusi medievale il <strong>mi</strong>glioramento<br />

<strong>del</strong> fondo avuto in concessione diventò un'obbligazione <strong>del</strong>l'enfiteuta e che così non era<br />

invece nell'enfiteusi romana, dove costituì sempre e soltanto un diritto.<br />

Anche nei <strong>mi</strong>ei documenti che sono carte di livelli, il livellario è detto enfiteuta: "..pro<br />

quibus debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare..", e si<br />

parla <strong>del</strong>lo "ius seu mellioramentum suum", per cui la differenza tra i vari tipi di contratto<br />

può essere talvolta molto sottile.<br />

Pivano discute inoltre, a proposito <strong>del</strong> canone di questi contratti, se si stipulasse a retta fissa<br />

o parziaria, in denaro o in parte dei prodotti <strong>del</strong> suolo.<br />

Nei <strong>mi</strong>ei documenti c'è veramente una prevalenza assoluta <strong>del</strong> canone in natura, tanto<br />

quasi da farne una caratteristica <strong>del</strong> livello.<br />

53<br />

Dalle carte livelli: "..usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam.."<br />

25


Pivano, definendo il livello come contratto formale, risponde che il canone di questo era in<br />

natura quante volte la concessione che per esso aveva vita portava con sè il canone in<br />

natura, ed era invece in denaro quando la natura <strong>del</strong>la concessione era in denaro.<br />

La maggior parte dei livellari <strong>del</strong> monastero di San Domenico era costituita da rustici <strong>del</strong><br />

paese e <strong>del</strong>le contrade vicine. Nel contratto di investitura dopo essere stati citati alcuni<br />

testimoni, spesso notai di Toscolano, l'interessato riceveva l'affitto di una terra o di una casa<br />

direttamente dal preposito o da un confratello (che ne faceva le veci): "..ad rectum livellum<br />

comunis Brixie investivit ...iuris dicte religionis usque ad novem annos et ad novam<br />

investituram fiendam ..".<br />

L'enfiteota poteva anche rinunciare all'investitura; in questo caso il preposito, alla presenza<br />

di un notaio e dei testimoni, ne prendeva atto, liberandolo da ogni obbligo verso la<br />

proprietà. A questo proposito ricordo la carta <strong>del</strong> 17 maggio 1344 col la quale Giovanni fu<br />

Ruzeni di Pulciano aveva rinunciato al diritto e al <strong>mi</strong>glioramento di un appezzamento di<br />

terra in favore <strong>del</strong> preposito <strong>del</strong>la religione così che egli potesse investire Giovannino fu<br />

Benevenuto Gracioto. Dal nuovo livellario Giovanni affermava di aver ricevuto 5 soldi<br />

imperiali. Se avesse deciso di non rifiutare ma vendere direttamente di persona ad un altro<br />

che non fosse il preposito, avrebbe dovuto dare a quest'ultimo due soldi. Nella carta <strong>del</strong> 29<br />

settembre 1347 Bona, moglie di Benevenuto detto Mantello rinunciava a ogni diritto, come<br />

quelli di dote o donazione, su un appezzamento di terra venduto ad un confratello <strong>del</strong>la<br />

religione.<br />

Stabilito il fitto annuo da pagare, entrambi i contraenti si impegnavano a garantire<br />

l'osservanza dei patti. Il livellario "pro<strong>mi</strong>ttens ipse, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />

incurentium, obligando ad hoc ei...". Il preposito "stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />

successores, dicto emphiteota, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam investituram ei et<br />

suis heredibus et cui dederit ab omni contradicenti persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

emphiteota et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto emphiteota omnia bona<br />

dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri ..".<br />

26


Al livellario non si imponeva nient'altro: "quo ficto dato et soluto alia super imposita non<br />

fiant dicto conductori", salvo che "solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non<br />

solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num". Se l'enfiteota avesse voluto vendere il suo<br />

diritto e <strong>mi</strong>glioramento <strong>del</strong>la terra ad altra persona che non fosse stata il preposito sarebbe<br />

stato tenuto "primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis,<br />

emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium<br />

<strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,<br />

preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel successoribus suis inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare".<br />

Mentre nei contratti <strong>del</strong> 1300 se l'enfiteota decideva di vendere la terra al preposito doveva<br />

abbassare il prezzo di cinque soldi, in quelli <strong>del</strong> 1400 doveva abbassarlo di dieci soldi; se<br />

invece decideva di vendere ad altri, al preposito spettava sempre una somma fissa di due<br />

soldi prima e di dieci soldi poi, con cui investire un nuovo emphiteota.<br />

Si vietava esplicitamente al conduttore di cedere la terra a un servo <strong>del</strong>la chiesa o ad un<br />

uomo potente. Nelle carte <strong>del</strong> XV secolo il divieto si allarga anche a "<strong>mi</strong>serabili persone,<br />

consoutio, discipline, hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monesteri fieret<br />

deterior".<br />

Se il livellario che stipulava il contratto agrario con il preposito aveva meno di 25 anni e più<br />

di 14, era tenuto a giurare di non contravvenire agli accordi per nessuna ragione: "et quia<br />

dictus emphiteota <strong>mi</strong>nus erat viginti quinque annis maior tam quatuordicim ut dicitur ad<br />

Sancta Dey Evanyelia iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam<br />

pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem, re<strong>mi</strong>ssionem nec contra aliquid in isto contractu contentum<br />

ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri posset."<br />

La carte di compera (emptio) si trovano raggruppate nella parte finale <strong>del</strong> I° registro. Sono<br />

introdotte dall'espressione "carta religionis" (mentre i documenti precedenti co<strong>mi</strong>nciano<br />

con carta livelli). Dopo l'elenco dei testimoni, il proprietario vendeva la sua terra 54<br />

al<br />

preposito o ad un confratello <strong>del</strong>la religione, ricevendo in pagamentouna somma in denaro.<br />

Il venditore garantiva di non dar vita ad alcuna controversia verso la religione.<br />

54<br />

La terra era di proprietà privata: "expeditum alodium".<br />

27


Alla fine dei contratti di compera subentrava spesso la rinuncia da parte <strong>del</strong>la moglie <strong>del</strong><br />

venditore di ogni suo diritto sull'appezzamneto, come quello di dote o di donazione 55<br />

: "uxor<br />

dicti venditoris refutavit et renunciavit confratribus dicte religionis aut alteri persone<br />

recipienti pro dicta religione omnibus omnibus et singulis iuribus, actionibus si que habet<br />

vel habere posset in dicta pecia terre".... "refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti fratri Nicolay<br />

confratris religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici omne ius omnesque rationes et actiones reales et<br />

personales quod et quas habet vel habere posset in quadam peciam terre" ... "sibi ipoticata<br />

vel obligata pro dote vel donatione sua aut pignore generali aut alia qualibet ratione vel<br />

causa et quod anteponens ius confratrum dicte religionis omnibus suis iuribus".<br />

La carta "contracambi" o permuta sanciva uno scambio per lo più di terre tra due persone.<br />

Nel documento <strong>del</strong>l'8 ottobre 1341 i confratelli Francino e Martino cedevano un<br />

appezzamento di terra alle sorelle Margherita e Giacobina in cambio di un altro<br />

appezzamento. Entrambe le parti promettevano di evitare liti future, di difendere la terra e<br />

di essere pronti a pagare il doppio <strong>del</strong>la stima una volta apportate ulteriori <strong>mi</strong>gliorie se<br />

contravvenivano ai patti.<br />

Le due sorelle avevano precisato inoltre che la loro terra al momento <strong>del</strong>lo scambio valeva<br />

più di quella ricevuta e per questo ottennero 40 soldi imperiali di differenza.<br />

Nel contracambio <strong>del</strong> 1342 56<br />

viene addirittura scambiata una pianta di olivo con un intero<br />

appezzamento.<br />

Con il ter<strong>mi</strong>ne "transactio" si alludeva alla stipulazione di un patto o di una convenzione.<br />

Nella carta <strong>del</strong> 22 gennaio 1346 si fissavano alcune norme relative alla piantagione e alla<br />

coltivazione <strong>del</strong>l'ulivo, alla potatura <strong>del</strong>le piante e alla loro altezza.<br />

Infine nella carta dal titolo "creditus concessionis" si prendeva atto che due fratelli<br />

dovevano alla religione di San Domenico 12 libre imperiali, 11 soldi imperiali e 4 imperiali a<br />

pagamento di 2 moggi di olio ricevuti da frate Francino a giusto prezzo di mercato. Si<br />

impegnavano a pagare la cifra entro 6 giorni e gli ulteriori danni se la religione fosse stata<br />

55<br />

Documento in appendice <strong>del</strong>l'11 settembre 1347.<br />

56<br />

Documento in appendice <strong>del</strong> 26 dicembre 1342.<br />

28


costretta ad esigerli oltre il ter<strong>mi</strong>ne stabilito. Volendo sciogliere il debito i fratelli avevano<br />

ceduto alla religione ogni loro diritto nei confronti di un livellario e dei suoi eredi 57<br />

.<br />

CAPITOLO VIII<br />

IL PROCESSO DEL I449<br />

Il II° registro si apre con un lungo processo che vede coinvolti i confratelli <strong>del</strong>la religione di<br />

San Domenico ed il comune di Toscolano, per il possesso di una terra nelle vicinanze <strong>del</strong><br />

monastero e per la distruzione di una seriola.<br />

Il testo è stato diviso in tre parti:<br />

il parere di Ambrogio de Advocatis;<br />

il testo <strong>del</strong>la condanna;<br />

l'esecuzione <strong>del</strong>la pena.<br />

Era stato richiesto inizialmente dal podestà <strong>del</strong>la Riviera e dal vicario l'ìintervento di un<br />

esperto di diritto canonico e civile ("utriusque iuris peritus"), affinchè facesse luce sulla<br />

questione. Così Ambrogio de Advocati, volendo rimanere il più possibile fe<strong>del</strong>e ai fatti,<br />

co<strong>mi</strong>nciò col presentare nella sua dissertazione le parti avverse: da un lato il procuratore<br />

Lanceloto de Claraschis ed il comendatario <strong>del</strong>la religione Bartolomeo Maripietro, dall'altro<br />

il comune e gli uo<strong>mi</strong>ni di Toscolano.<br />

Il motivo <strong>del</strong>la contesa era la terra deno<strong>mi</strong>nata le Gere di fra, situata nelle vicinanze <strong>del</strong><br />

monastero e che sarebbe stata per lungo tempo di do<strong>mi</strong>nio dei frati fino a quando non fu<br />

invasa ed occupata dal comune. Per primo Lanceloto aveva fatto richiesta al podestà ed al<br />

vicario perchè con definitiva sentenza si dichiarasse la suddetta terra di proprietà<br />

unicamente <strong>del</strong> monastero, che venisse subito restituita con tutti i frutti e i redditi allora<br />

percepiti e che gli uo<strong>mi</strong>ni di Toscolano venissero condannati.<br />

Il 5 marzo 1449 venne presentata a Salò, di fronte al vicario, la petizione, in assenza però<br />

<strong>del</strong>la parte avversa. Ambrogio de Advocatis, a questo punto, cita gli assenti ed intima loro di<br />

presentarsi entro 6 giorni.<br />

57<br />

Documento in appendice <strong>del</strong> 26 agosto 1347.<br />

29


L'11 marzo il <strong>mi</strong>nistro pubblico Fructus Sayolo presentò al notaio informandolo di aver<br />

consegnato una petizione a Co<strong>mi</strong>no di Bondono presso la sua abitazione e tre giorni prima<br />

al console di Toscolano Bartolomeo Faustini.<br />

Il 15 marzo si tenne una nuova udienza e fu ripresentata la petizione da parte <strong>del</strong><br />

procuratore Lanceloto, insieme al documento <strong>del</strong> mandato, sottoscritto dal notaio Raynino<br />

de Goicis il 29 dicembre 1448.<br />

La parte avversa era nuovamente assente.<br />

L'avvocato <strong>del</strong>la parte avversa prsentava al vicario la posizione e la risposta dei suoi clienti,<br />

sostenendo che non vi fosse quasi bisogno di procedere ulteriormente perchè nè il<br />

procuratore nè il comendatario <strong>del</strong>la religione erano legalmente tali, non avendo<br />

presentato le prove dei loro mandati.<br />

Le notizie contenute nella petizione erano state definite "dubia, varia, incerta, cavilosa,<br />

generalis frustatoris incepta, intricata, captiosa, calumniosa, contraria, contradditoria,<br />

impertinencia, male concepita" ed inoltre veniva ricordato che da cinquant' anni e forse più<br />

la terra in questione era rimasta in possesso <strong>del</strong> comune che l'aveva data in enfiteusi a<br />

Co<strong>mi</strong>no di Bondono con un fitto e una pensione di nove gallette all'anno.<br />

Il 20 marzo il sindaco di Toscolano Giovanni fu Domenico presentò questa risposta insieme<br />

a Co<strong>mi</strong>no di Bondono. Il vicario, uditi i presenti, dichiarò che il commendatario <strong>del</strong>la<br />

religione Bartolomeo Maripietro non era tenuto a pagare i danni richiesti dalla parte<br />

avversa.<br />

Nella seconda parte <strong>del</strong> processo Ambrogio de Advocatis precisava di aver letto tutte le<br />

carte relative alla causa, di aver ascoltato entrambe le parti e di essersi recato<br />

personalmente sul luogo per maggiore chiarezza.<br />

Così il 21 luglio 1449 riportava la sua sentenza dichiarando che David e Co<strong>mi</strong>no di Bondono<br />

dovevano restituire la terra alla chiesa e al monastero con tutti i frutti e i redditi avuti e<br />

percepiti dal tempo <strong>del</strong>la lite.<br />

Il 23 luglio il vicario Laurenzio de Paterno, alla presenza di alcuni testimoni,<br />

<strong>del</strong> procuratore Lanceloto e di David, assente invece Co<strong>mi</strong>no, lesse la sentenza.<br />

Nel testo <strong>del</strong>la condanna viene stabilita la pena pecuniaria promulgata da Pietro Balastro a<br />

Salò, nella sala grande dove si<strong>mi</strong>li cause si discutavano in pubblico arengo.<br />

Il capitano e provvisore sopranno<strong>mi</strong>nato il 9 settembre <strong>del</strong> 1444 espose l'accusa contro i<br />

"temerarios et <strong>del</strong>inquentes" e la loro condanna.<br />

Gli accusati erano:<br />

30


Giovanni Lanterno, console <strong>del</strong> comuna di Toscolano;<br />

Giovanni Domenico di Cecina e il figlio Pietro;<br />

David fu Antoniolo de Pizonis;<br />

Aloysio Pillati di Gaino e suo figlio Giovanni;<br />

Domenico Morani;<br />

Augusto fu Antoniolo de Mazotis;<br />

Iacopo Pillati;<br />

Requiliano Beloni;<br />

Pietro Pensaboni;<br />

Colosio Dantie;<br />

Iacopo Colletti di Pulzano;<br />

Antoniolo Malacarni di Cecina.<br />

Costoro, nonostante il commendatario <strong>del</strong>la religione Bartolomeo Maripietro fosse in<br />

possesso <strong>del</strong>la chiesa e <strong>del</strong>le terre <strong>del</strong> monastero di San Domenico pacificamente da tre<br />

anni, lo attaccarono ingiustamente.<br />

Da tanto tempo erano stati costruiti nei muri e nelle pareti <strong>del</strong> monastero quattro robusti<br />

cardini di ferro a sorreggere una grossa porta. Da due anni la porta era chiusa anche da un<br />

catenaccio. Gli uo<strong>mi</strong>ni <strong>del</strong> comune, con ar<strong>mi</strong>, badili, scuri e asce l'attaccarono e in malo<br />

modo la buttarono a terra distruggendola in tante piccole parti.<br />

Costrinsero poi con la forza lo stesso Maripetro a collaborare nonostante questi<br />

apertamente contradicesse l'impresa. Ricevette <strong>mi</strong>nacce e fu costretto a non intervenire.<br />

Con l'intento di provocare maggiori danni al commendatario, non contenti di ciò che<br />

avevano fatto, si recarono alla seriola <strong>del</strong> monastero che da più di cinquant'anni conduceva<br />

l'acqua ai campi e agli edifici <strong>del</strong>la cartiera e dei mulini; la riempirono di sassi, così che non<br />

vi potesse più scorrere acqua arrecando grandissimo danno alla religione.<br />

Il provvisore, non volendo che questi "<strong>del</strong>inquentes" si gloriassero ulteriormente <strong>del</strong>le loro<br />

"male gesta", li condannò al pagamento di 200 libbre piccole da versare metà alla comunità<br />

e metà a Bartolomeo Maripetro e, affinchè più nessuno avesse l'intenzione di molestare o<br />

turbare il commendatario, attaccando nuovamente porta e seriola, altre 300 libbre piccole.<br />

Il 24 novembre alla presenza di quattro testimoni 58<br />

, Bartolomeo Maripetro presentò al<br />

console <strong>del</strong> comune e agli uo<strong>mi</strong>ni di Maderno la lettera <strong>del</strong><br />

58<br />

Accanto al vicario vi erano un cartario e un mugnaio, a testimonianza <strong>del</strong>l'importanza che queste professioni<br />

rivestivano a quel tempo.<br />

31


podestà e <strong>del</strong> vicario, con cui si ordinava la restituzione <strong>del</strong>la terra chiamata Le gere dei frà<br />

con tutti i frutti percepiti dal tempo <strong>del</strong>la lite.<br />

Il console obbedì e diede a Bartolomeo il dovuto seguendo il seguente rito: diede in mano a<br />

Bartolomeo pietre, erba e fronde con le quali percorse in lungo e in largo l'intero<br />

appezzamento.<br />

CAPITOLO IX<br />

CRITERI DI TRASCRIZIONE<br />

Nella trascrizione dei documenti ho seguito alcune norme paleografiche comunemente<br />

adottate:<br />

- punteggiatura secondo i criteri attuali ;<br />

- lettera maiuscola dopo il punto, con i no<strong>mi</strong> propri di persona e di luogo, con i sostantivi<br />

riferiti ad istituzioni ;<br />

- la presenza <strong>del</strong> "signum tabellionis" indicata dalla sigla (S.T.) ;<br />

- tutte le abbreviazioni sono sciolte ;<br />

- intergrazione di lacuna indicata da parentesi uncinata < > ;<br />

- ove la parola appare incomprensibile la parentesi è tonda con tre puntini (...) ;<br />

- l'interruzione <strong>del</strong> testo è segnata è posta in nota ;<br />

- dove l'interpretazione <strong>del</strong>la parola è ipotizzata utilizzo la parentesi tonda ( ) ;<br />

- rimanendo fe<strong>del</strong>e al testo non ho segnato dittonghi, "ae";<br />

- con una barretta inclinata si indica la fine di riga;<br />

- in nota sono riportate le eventuali sottolineature e cancellature <strong>del</strong>lo scriba .<br />

32


APPENDICE I<br />

TRASCRIZIONE DEI DOCUMENTI<br />

REGISTRO I<br />

Nota como habiamo fato l' instrumento <strong>del</strong> contracambio fece ser Charlo de Pecini sin <strong>del</strong><br />

1494 el qual habiamo confermado (...) / publico instrumento (...) Lodovicho Segala tudor <strong>del</strong> dictio<br />

ser Charlo che fo adi 3 zugno 1497 (...) Zaneti noder/ sta a Salò de una pezia de terra con una pianta<br />

de olivo et duo pie de veda et una piantella de olivo/ al (nostro) de una de olivo e lire diexe di<br />

imperiali e di questo fazo io Zuina de Montorio et pro/ dicto monesterio de Sancta Croce de la<br />

Zudecha civido esse questo monesterio de santo Domenego <strong>del</strong>a religione/ nota per (...) (...) el qual<br />

contra (...) contra de l 'Onglarino cavano l'agua verso la seriola 59<br />

.<br />

In Christi no<strong>mi</strong>ne. Rubricha designamenti de religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />

Impri<strong>mi</strong>s Iohanes quondam fratris Peterboni de Pelacanibus. ..............................................car.I<br />

Yolus quondam Benevenuti Capre de Viaveteri....................................................................... "<br />

Iacobinus quondam Bono<strong>mi</strong> de Boyaco. ................................................................................. "<br />

Marithata de Viaveteri............................................................................................................ "<br />

Berardinus quondam Do<strong>mi</strong>ni Arcili. ........................................................................................ "<br />

In Tusculano<br />

Nicolaus quondam Martini Biaqui de Secina. ....................................................................... car.II<br />

Martinelus quondam Franchini Biaqui. ................................................................................... "<br />

Bertolinus Franceschi de Mornaga.......................................................................................... "<br />

Heredes Iohanis Tasche de Benethaga.................................................................................car.III<br />

Zelana quondam Agelini de Secina.......................................................................................... "<br />

Copinus Ogerii de Secina. ....................................................................................................... "<br />

Heredes quondam Paseti Scaye de Secina. ............................................................................. "<br />

Iacobinus quondam Zele de Plano. ......................................................................................... "<br />

Martinus Iacobini de Paytono. ................................................................................................ "<br />

Boyolus molinarius. ............................................................................................................ car. IV<br />

Magister Iohanes ferarius quondam Salvagni.......................................................................... "<br />

Heredes Materni de Ordaninis................................................................................................. "<br />

Tusculanus quondam Iohanis qui dicitur Maninus................................................................... "<br />

Delaydus quondam Franceschini Manere. .............................................................................. "<br />

Franceschinus qui dicitur Zengus quondam Veteli. ................................................................. "<br />

Do<strong>mi</strong>nicus quondam Pasquetini de Plano. .............................................................................. "<br />

Heredes Peteni de Gagino. ..................................................................................................car. V<br />

Heredes Iohanis Brachi de Folino............................................................................................ "<br />

Martinus qui dicitur Zochella de Gagino. ................................................................................ "<br />

Bertolameus quondam fratris Iohanis Riche. .......................................................................... "<br />

Nicolaus Dorche de Gayno...................................................................................................... "<br />

Heredes Arloti de Castro......................................................................................................... "<br />

Zoanetus quondam Martini Bonzii.......................................................................................... "<br />

Bertelus Mori de Pulzano........................................................................................................ "<br />

Iohanes Ruzeni. .................................................................................................................car.V/VI<br />

Iohanes Benevenuti Gratioti. .................................................................................................. "<br />

Nicolaus Corveti...................................................................................................................car.VI<br />

Aquistabenus Gandolfini......................................................................................................... "<br />

In Materno<br />

Nicolaus Petri Bertoni............................................................................................................. "<br />

Beterius Petri de Ordaninis..................................................................................................... "<br />

Heredes Franceschi Delaych Manere. ..................................................................................... "<br />

59<br />

Testo riportato sulla copertina <strong>del</strong> I registro.<br />

33


Heredes Delaych qui dicitur Ceresa......................................................................................... "<br />

Heredes Grandey qui dicebatur Carlasarius. ....................................................................... car.VII<br />

Peterbonus Case..................................................................................................................... "<br />

Heredes Petri de Ordaninis..................................................................................................... "<br />

Heredes Bertolini Monaci. ...................................................................................................... "<br />

Heredes Iacobi Coazo. ............................................................................................................ "<br />

Heredes Baldoyni Scapini de Senico........................................................................................ "<br />

Cicinus quondam Conti. .......................................................................................................... "<br />

Heredes Iacopi de Grapis. ....................................................................................................... "<br />

Heredes Martini Frega<strong>mi</strong>lii. .................................................................................................... "<br />

Heredes do<strong>mi</strong>ne Flordeyeme.................................................................................................. "<br />

Bertolomeus qui dicitur Panethellus de Senico. ...................................................................... "<br />

Heredes Martini de Ordaninis................................................................................................. "<br />

Brixianinus quondam Iohanis Faye.......................................................................................... "<br />

Binus quondam regis de Senico. ............................................................................................. "<br />

Heredes Dal<strong>mi</strong>ani de Guzapalis...........................................................................................car.VIII<br />

Do<strong>mi</strong>nicus Bontempi Froyerii.................................................................................................. "<br />

Benevenutus qui dicitur Spigocius de Vigolis........................................................................... "<br />

Heredes Nasceti de Subtilis..................................................................................................... "<br />

Franceschinus Ture Uberini..................................................................................................... "<br />

Dumdurelus Maschare............................................................................................................ "<br />

Tomasius Gavardini de Buzethino........................................................................................... "<br />

Peterzolus de Zonclaelis............................................................................................... "<br />

Franceschinus qui dicitur Zucheta........................................................................................... "<br />

Iohanes Cavali......................................................................................................................... "<br />

Franceschinus quondam Avantini Bayamonti.......................................................................... "<br />

Bertolinus quondam Cavali. .................................................................................................... "<br />

Zaninus quondam Martini Bonaverii. ...................................................................................... "<br />

Iohaninus quondam Antonioli ser Henrici. .............................................................................. "<br />

In Gardono<br />

Brixianinus Molinarius. ........................................................................................................car.IX<br />

Iacobinus quondam Delaydi Malexardi. .................................................................................. "<br />

Benevenutus quondam Rizardini. ........................................................................................... "<br />

Bonus quondam Gratioli de Supiana....................................................................................... "<br />

Bertolinus Boture. .................................................................................................................. "<br />

Benevenutus quondam Pasetti. .............................................................................................. "<br />

Mundinus quondam Gracioli................................................................................................... "<br />

Malgarita Salturie. .................................................................................................................. "<br />

Aymericus quondam Bosii de Fasano...................................................................................... "<br />

Gema quondam Mafey Casarii................................................................................................ "<br />

Francinus quondam Brixiani Bertoldi. ..................................................................................... "<br />

Zontre quondam Iohanis Mande.......................................................................................... car.X<br />

Pizonus quondam Miorini....................................................................................................... "<br />

Heredes Francini Pelegrini. ..................................................................................................... "<br />

Heredes Ziliani Amadey. ......................................................................................................... "<br />

Iohanes qui dicitur Zafonus quondam Venture. ...................................................................... "<br />

Bertocius quondam Malesardi. ............................................................................................... "<br />

Zonus de Malesardis. .............................................................................................................. "<br />

Heredes Petri de Malesardis. .................................................................................................. "<br />

Rubrica de livelis.<br />

In Gargnano<br />

Iacobinus quondam Bono<strong>mi</strong> de Bono<strong>mi</strong> de Boyaco. ............................................................car.XI<br />

Yolus quondam Benevenuti Capre. ......................................................................................... "<br />

Peterzolus quondam Do<strong>mi</strong>nici Tasche de Benethaga .......................................................... car.XII<br />

Mafezolus quondam Petri Tache. ...................................................................................... "<br />

Franceschinus Zilberti Tasche. ............................................................................................car.XIII<br />

Nicolaus qui dicitur Bozola...................................................................................................... "<br />

Richarigentii. .................................................................................................................... car.LXVII<br />

34


in Scovolo carta Iohanes quondam (Belan) de Manerva carta XIV et alia Avanzini Iacobini Salodini de<br />

Sancto Felice et carta XV alia Iacobini Fachini Benaie. 60<br />

in Tusculano<br />

Boyolus molinarius. ...........................................................................................................car.XVIII<br />

Martinus de Paytono. ............................................................................................................. "<br />

Tusculanus Manini Sole.......................................................................................................car.XIX<br />

Iacobinus qui dicitur Carenta quondam Zele........................................................................... "<br />

Delaydus quondam Franceschini Manere. .......................................................................... car.XX<br />

Nicolaus Martini Biaqui........................................................................................................... "<br />

Martinelus Franchini Biaqui. ...............................................................................................car.XXI<br />

Zelana quondam Agnelini. ...................................................................................................... "<br />

Copinus Ozerii. .................................................................................................................. car.XXII<br />

Iohaninus quondam Iohanis Ruzeneli...................................................................................... "<br />

Iohanes qui dicitur Salvagnolus Ferarius. ...........................................................................car.XXIII<br />

Iohaninus quondam Nicolay Dorche. ...................................................................................... "<br />

Martinus qui dicitur Zochela. .............................................................................................car.XXIV<br />

Guyel<strong>mi</strong>ni fratres fillii Iohanis Peteli. ...................................................................................... "<br />

Iacobinus. ............................................................................................................................... "<br />

Tavera Peteni..................................................................................................................... car.XXV<br />

Antoniolus Oderici Castegne................................................................................................... "<br />

Bertelus quondam Mori de Pulzano...................................................................................car.XXVI<br />

Iohanes Martini Bonzii............................................................................................................ "<br />

Nicolaus Corveti de Castro. ............................................................................................... car.XXVII<br />

Iohanes Ruzeni de Pulzano. .................................................................................................... "<br />

Franceschinus quondam Brixianini de Folino. ...................................................................car.XXVIII<br />

Betinus quondam Benevenuti de Bolono. ............................................................................... "<br />

Iohanes qui dicitur Parolus de Castro.................................................................................car.XXIX<br />

Pasquinus Benamati de Folino. ............................................................................................... "<br />

Bertazolus de Mornaga...................................................................................................... car.XXX<br />

Do<strong>mi</strong>nicus quondam Pasquetini ser Iacobi.........................................................................car.XXXI<br />

Andriolus quondam Pasquetini Petenati. ................................................................................ "<br />

Iohanes qui dicitur Zoelus de Secina. ................................................................................ car.XXXII<br />

Nicolaus quondam Scaye. ....................................................................................................... "<br />

Benedictus quondam Bertolameii Riche. ..........................................................................car.XXXIII<br />

Columba quondam Pugneti de Folino. .................................................................................... "<br />

Iohaninus quondam Benevenuti Gracioti de Gagino. ........................................................ car.LXVII<br />

In Materno<br />

Impri<strong>mi</strong>s Petrus quondam Iohanis Casarii de Zonclareclis. ................................................. car.XLII<br />

Heredes Cerese de Materno. .................................................................................................. "<br />

Iohanes Francini de Portesio................................................................................................... "<br />

Nicolaus Materni Colse. ..................................................................................................... car.XLIII<br />

Tomasinus Tomasii de Buzethino. ........................................................................................... "<br />

Franceschinus qui dicitur Cicinus. ........................................................................................... "<br />

Benevenutus quondam Iacobi de Grapis............................................................................car.XLIV<br />

Heredes Tomasii Dal<strong>mi</strong>ani de Marclino.............................................................................. car.XLV<br />

Beterius de Ordaninis. .......................................................................................................car.XLVI<br />

Heredes Petri de Ordaninis..................................................................................................... "<br />

Aquistabenus quondam Franceschini Gandolfini............................................................... car.XLVII<br />

Heredes Bertolini quondam Monaci de Senico. ...................................................................... "<br />

Heredes Materni de Ordaninis..........................................................................................car.XLVIII<br />

Bertolameus Baldoini Scapini.................................................................................................. "<br />

Heredes Valenti Scapini de Senico. .................................................................................... car.XLIX<br />

Iohaninus quondam Antonioli ser Henrici. .............................................................................. "<br />

Peterbonus quondam Case. ................................................................................................. car.L<br />

Heredes Iacobini Coaze de Senico........................................................................................... "<br />

Benevenuta quondam Secaseni. .......................................................................................... car.LI<br />

60<br />

Scrittura posteriore, tardo quattrocentesca "umanistica".<br />

35


Iohaninus quondam Materni Bonaverii................................................................................... "<br />

Cresinus quondam Iacobi de Grapis. ................................................................................... car.LII<br />

Benevenutus Rizardini de Buzethino....................................................................................... "<br />

In Gardono.<br />

Impri<strong>mi</strong>s Iacobinus Malasardi. ........................................................................................... car.LXII<br />

Bertolinus Boture. .................................................................................................................. "<br />

Bonus Gratioli.<br />

Brixianinus Franceschi Molinarii.<br />

Benevenutus Paseti de Gardono.<br />

Bertramus Bosii de Faxano.<br />

Mundinus Gratioli.<br />

Margarita Salturie.<br />

Gema Mafeii Casarii.<br />

Francinus Brixiani Bertoldi.<br />

Conter Iohanis Mande.<br />

Pizonus Mignorini.<br />

Heredes Francini Pelegrini.<br />

Zeliarius Amadei Bertoldi.<br />

Rivanus qui dicitur Zafonus quondam Venture.<br />

Petrus fratres et fillii quondam Malesardi.<br />

Delaydus.<br />

Bertotius.<br />

Iacobinus. dictus Bozolus carta 63 et (...)<br />

Da carta 66 sino a carta 81 vi sonno molte compere et permutazioni./ A carta 98 sunt solutiones<br />

facte pro vase sariole de anno 1351 et 1352/ et due emptiones facte in Thusculano in Gardis de<br />

anno 1352./ A carta 99 investitura in permuta quondam Pederzoli de Materno de anno 1371./ A<br />

carta 100 investitura religio cum comune de Thusculano ab abbate Sancti Petri in Monte/ solvuntur<br />

unam bazetam olei pro quolibet eorum <strong>del</strong> 1417.<br />

1<br />

CARTA LIVELLI<br />

1356 Febbraio 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Giovannino fu Zano di Olzano di Liano un appezzamento di terra in<br />

territorio di Olzano in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona.<br />

CARTA IOHANINI ZANI DE VULZANO<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne. Die penultimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

praesentibus: Nicolao quondam Martini Biacqui,/ Iohanino filio dicti Nicolaii, Michelino filio<br />

Iohanini de Folino, notario pro secundo notario, omnibus de Tusculano, testibus rogatis./ Ibi<br />

religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Franciscus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachii de Cleusuris Brixie, verbo et consensu infrascriptorum<br />

confratrum, vi<strong>del</strong>icet: fratris Iohanini de Brixia, fratris Bertoli/ni Gosolli, fratris Martini Revelli,<br />

fratris Nicolaii Bosii, fratris Bertolini Bosioti et fratris Benevenuti de Materno, omnium et<br />

confratrum/ dicte religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium per<br />

se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et conventus eiusdem, per<br />

lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />

36


investivit Iohaninum quondam Zanni de/ Olzano de Liano de una pecia terre iuris dicte religionis<br />

iacente in teratorio de Olzano in contrata Liani sive Runchi, cui coheret a mane Niger/ quondam<br />

Chiuchery in parte et in parte Iohaninus Peterzoli Dolzebelli, a meridie Otebonus et Iohanes Martini<br />

de Liano, a sero dictus Otebonus/ et Iohanes in parte et in parte Iohaninus et Ziliolus Peterzoli, a<br />

monte dictus Iohaninus conductor, salvis omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus/<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Iohaninum, ita quod ipse et sui haeredes et cui dederit deinceps in per/petuum habeat, teneat,<br />

gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli, sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et/ confratrum dicte religionis, cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel allios si qui forent et cum accessibus, ingressibus/ et<br />

regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />

se, intra se seu infra se in integrum et cum/ omni iure et actione, usu seu requisitione dicte<br />

religionis et confratrum dicte religionis modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse/<br />

Iohaninus, per se et suos haeredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti/ boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato et<br />

soluto,/ alia super imposita non fiant dicto conductori, praeter quod solvat fictum in duplum in illo<br />

et de illo anno in quo non solverit dictum fictum/ ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si<br />

dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, tene/atur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dictarum eclesiarum apellare et eis, emere volentibus<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare/ pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat<br />

ius seu melioramentum suum cui voluerit, praeter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo<br />

modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro<br />

quibus debeant novum emphiteotam/ investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Iohaninus, per se et suos haeredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ pro se et suis successoribus<br />

stipulanti, dare, reddere, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere (-)<br />

omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni<br />

et confratrum eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, stipulanti et<br />

recipienti pro se et suis successoribus et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, se<br />

personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, (-) stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,/ dicto Iohanino, pro se et<br />

suis haeredibus stipulanti, dictam peciam terram et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />

haeredibus et cui dederit, vel habere/ statuerit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto Iohanino et<br />

suis haeredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia<br />

et futura pigneri./ De qua pecia terre ex nunc dictus Iohaninus confitetur esse in possessione pro<br />

dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instru/menta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona./ Ego Bartolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

37


2<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Ottobre 26 Gavardo, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la chiesa di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di<br />

Brescia, ha dato in affitto a Requiliano fu Bersanino de Cortis un appezzamento di terra in territorio<br />

di Gavardo in contrada Corti in cambio di tre quartari e mezzo di frumento all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

INVESTITURA IN TERRITORIO DE GAVARDO<br />

Charta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Requilianum de Cortis de Gavardo. Die<br />

vigesimo sexto octubrii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

praesentibus: Maternino Lanzete de Materno, Pasino quondam Bonincontri Flordente, notario pro<br />

secundo notario, ambobus/ de Materno, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />

de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachii de<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et capituli et<br />

conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />

investivit Re/quilianum quondam Bersanini de Cortis de Gavardo de una pecia terre iacente in<br />

teratorio de Gavardo in contrata de Cortis, cui coheret/ a mane fosatum, a meridie Materninus<br />

Lanzete de Materno et heredes Benamati Lanzete, a sero via, a monte heredes Avanzini de<br />

Me/thallo, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />

dictam investituram de dicta pecia terre/ in dictum Requilianum, ita quod ipse Requilianus et sui<br />

heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam/<br />

peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat (-) iure livelli, sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se, seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte/ religioni et confratribus eiusdem<br />

ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Requilianus, per se et<br />

suos/ heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in festo Sancte Marie vel in octava<br />

tres quarterias et di<strong>mi</strong>diam 61<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti/ boni et pulchri et bene mensurati ad rectam mensuram<br />

comunitatis Riperie in terra de Salodo super mercato bladi et (...) daret et solveret/ dictum fictum<br />

super dicto mercato in dicto ter<strong>mi</strong>no quod ipse teneatur portare suis propriis expensis dictum<br />

frumentum in terram de Tusculano,/ ad canipam dicte religionis, suis propris espensis, sub pena<br />

dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempo vellet/ vendere ius seu<br />

melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos succesores apellare<br />

et eis, emere vole/ntibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum/ cui voluerit, praeter servo eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito (-) vel suis successoribus, inde/<br />

habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />

tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Requilianus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro<br />

se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum/ ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula in isto<br />

61<br />

A margine è aggiunta la speciicazione "frumenti".<br />

38


contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />

confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro<br />

dicta religione et confratribus eiusdem,/ se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos soccesso/res, dicto<br />

Requiliano, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem<br />

ei et suis heredibus et cui dederit, ab/ omni persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Requiliano/ et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Requiliano omnia bona dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri. De qua pecia terre/ ex nunc dictus Requilianus confitetur esse in tenuta et corporali<br />

possessione pro dicta religione et sum rogatus unum et plura/ facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />

rogatus, scripsi.<br />

3<br />

CARTA DESIGNATIONIS<br />

1341, Marzo 7, Villavetro di Gargnano, prope domus Bartolamei dictus Sinella.<br />

Pietro di ser Gavardo, Bartolomeo detto Sinella, Antoniolo di Masato Arloti e Iolo di Benvenuto,<br />

scelti dal vicario <strong>del</strong> comune di Gargnano Maternino fu Materno de Albertonibus, hanno designato<br />

a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio <strong>del</strong>le<br />

Chiusure di Brescia, i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Gargnano, con<br />

l'indicazione dei confinanti, dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

ADSIT PRINCIPIO MEDIO ET FINI SANCTA MARIA MEIS<br />

IN TERRITORIO DE GARGNANO<br />

(S.T.) In Crhisti no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie Aquistaboni quondam Francischi Gandolfini de<br />

Materno notari,/ de anno currente <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo primo, indicione (-)<br />

nona./ Die septimo mensis marcii, in villa de Viaveteri de Gargnano, prope domum Bertolamei qui<br />

dicitur Sinella quondam Bono<strong>mi</strong>,/ presentibus: Gaforino de Rubeis de Manerva, notario pro<br />

secundo notario, Bonanno quondam Federici Loli de Viaveteri et Scolario Gapelle/ de Zovino et<br />

Bertoloto quondam Comerii habitatore de Viaveteri, omnibus testibus rogatis. Ibi Petrus quondam<br />

ser Gavardi, Bertola/meus qui dicitur Sinella, Antoniolus quondam Masatii Arloti et Iolus quondam<br />

Benevenuti Capre, omnes de Viaveteri/ de Gargnano, designatores electi et eciam sacramento<br />

astricti per Materninum quondam Materni de Albertonibus de Materno,/ tunc vicarium comunis et<br />

ho<strong>mi</strong>num de Gargnano, ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaeli de Navis, preposito/ eclesiarum<br />

sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne dictarum eclesiarum et<br />

confratrum/ earumdem vel suo certo nuncio, omnes et singulas possesiones bona res ficta et<br />

iurisdictiones spectantes et pertinentes/ dictis eclesis et confratribus earumdem existentes in<br />

teratorio de Gargnano cum coherentiis veteribus et novis, cum no<strong>mi</strong>nibus et prono<strong>mi</strong>nibus/<br />

possidencium et per mensuram. Qui Materninus vicarius predictus habebat in mandatis omnia et<br />

singula suprascripta et infrascripta fieri/ facienda a do<strong>mi</strong>no Petro de Lambertinis de Bononia,<br />

doctori legum, iudice et vicario coliterali, nobilis viri/ do<strong>mi</strong>ni<br />

39


Petri de Morexinis de Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixiensis potestatis et cetera ut<br />

continetur in qua/dam litera sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa, porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri,<br />

iudici et vicari et cetera, dicto Maternino,/ vicario et cetera, data die vigesimo sexto februari, nona<br />

indicione, et subscripta per Michelinum filium Turacie de Tus/culano, notarium et oficialem dicti<br />

do<strong>mi</strong>ni vicari et eius voluntate et a me notario vissa et lecta. Unde predicti designatores in/ comuni<br />

concordio designaverunt suprascripto do<strong>mi</strong>no fratri Michaeli, preposito, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice suprascriptarum eclesiarum/ et confratrum earumdem, omnes et singulas infrascriptas<br />

possesiones livelarias, iurisdictionis dictarum eclesiarum et confratrum earumdem/ et per<br />

mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na posidencium iacentes in teratorio de Gargnano in infrascriptis<br />

contratis cum infrascriptis coherentis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre olivatam, vidatam et<br />

prativam cum aliis arboribus iacentem prope villam de Viaveteri, cui coheret undique via/ et est per<br />

mensuram novem tabulas. Iohanes quondam fratris Peterboni de Castro de Pelacanibus tenet et<br />

possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et ortivam iacentem in Capra de<br />

Viaveteri, cui coheret a mane Otebonus quondam Arigeti de Pelacanibus,/ a meridie Iacobinus<br />

quondam rebusi de Viaveteri, a sero (-) Otebonus quondam Antonii ser Zilli de Viaveteri et a monte<br />

heredes do<strong>mi</strong>ni Lafran/chi de Rothina et est per mensuram novem tabule et novem pedes;/ item<br />

unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ibi prope in dicta contrata, cui coheret<br />

a mane Otebonus quondam Arigeti de Pelacanibus, a meridie/ heredes quondam do<strong>mi</strong>ni Guiel<strong>mi</strong><br />

de Rothina, a sero Otebonus quondam Antonii ser Zillii in parte et in parte heredes dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

Guiel<strong>mi</strong> et a monte Iacobinus/ quondam rebusi de Viaveteri et est per mensuram sedecim tabule et<br />

di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam terre olivatam iacentem ad Grestolum, cui coheret a mane, a<br />

meridie et a sero heredes Cervini Capre et a monte strata comunis et/ est per mensuram viginti<br />

duo pedes;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in contrata Molendini, cui<br />

coheret a mane et a meridie heredes quondam do<strong>mi</strong>ni Guiel<strong>mi</strong> de Rothina, a sero/ via et a monte<br />

Nigrinus Cantaclerii de Rothina et est per mensuram tres tabule;/ item unam peciam terre olivatam<br />

et vidatam iacentem super domus de Viaveteri, cui coheret a mane et a meridie via, a sero et a<br />

monte heredes quondam ser Ugi notari/ et est per mensuram octo tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam<br />

peciam terre olivatam iacentem in costa Sancti Petri, cui coheret (-) a meridie via, a sero heredes<br />

quondam Martini Oderici de/ Boiaco et a mane Nicolaus qui dicitur Bonana et a monte Iohanetus<br />

Bertoldi et est per mensuram viginti unum pedes./ Benevenuti Capre de Viaveteri tenet et possidet<br />

suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam iacentem in costa Sancti Petri cum<br />

tribus pedibus olivorum, cui coheret a monte strata, a mane, a meridie et a sero/ Iacobinus<br />

quondam Bono<strong>mi</strong> de Boiaco et est per mensuram sedecim pedes;/ item unam peciam terre<br />

olivatam iacentem in dicta contrata ibi prope cum quinque pedibus olivorum, cui coheret undique<br />

Iacobinus quondam Bono<strong>mi</strong>/ de Boiaco et est per mensuram due tabule et di<strong>mi</strong>diam et <br />

fosatum in medio;/ item unam peciam terre olivatam iacentem sub eclesia Sancti Petri in Frasolis<br />

cum tribus pedibus olivorum et una fichu, cui coheret/ undique Iacobinus predictus et est per<br />

mensuram decem pedes. Iacobinus quondam Bono<strong>mi</strong> de Boiaco tenet et possidet suprascriptas<br />

pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem post villam de Viaveteri, cui<br />

coheret a mane Iohaninus Zerbini et a meridie dictus Iohaninus/ in parte et in parte heres Zonte de<br />

Viaveteri, a sero dicta heres, a monte Iohaninus Zerbini predictus in parte et in parte predicta<br />

heres/ (-) Zonte et est per mensuram tres tabule;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam<br />

iacentem in dicta contrata, cui coheret a mane Iacobinus Bono<strong>mi</strong> de Boiaco, a meridie heres Zonte/<br />

de Viaveteri, a sero heredes Larducii de Viaveteri et a monte Antonia quondam Bertolamei<br />

40


Peterboni in parte et in parte heredes quondam/ Libardi et est per mensuram decem tabule cum<br />

uno raveroto./ Marithata quondam Ioli tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam<br />

peciam terre olivatam et vidatam cum una nuce iacentem in morenis, cui coheret a mane via, a<br />

meridie et a sero solebat esse heredes/ quondam Peterboni Bonincontri et modo de novo est<br />

Berardinus quondam do<strong>mi</strong>ni Arcili et a monte solebat esse heredes quondam Ugonis et modo/ est<br />

dictus Berardinus./ Berardinus suprascriptus quondam do<strong>mi</strong>ni Arcili de Viaveteri tenet et possidet<br />

suprascriptam peciam terre.<br />

4<br />

CARTA DESIGNATIONIS<br />

1341, Marzo 8, Cecina di Toscolano, prope eclesiam Sancti Nicolay.<br />

Paolo fu Giovanni de Boxelis, regolio fu Pasqueto de Boxelis, Nicola fu Berete e Francesco fu<br />

Bonomo, scelti dal console di Toscolano Franceschino di Nicola Berete di Cecina, hanno designato a<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano ed Eustacchio <strong>del</strong>le<br />

Chiusure di Brescia, i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Toscolano, con<br />

l'indicazione dei confinanti, dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

.II.<br />

Die octavo mensis marcii, in villa de Secina de Tusculano, prope eclesiam Sancti Nicolay,<br />

presentibus: Belolo quondam Bontempi,/ <strong>mi</strong>nistrali comunis de Tusculano, Martino Franceschini<br />

Biacqui de Tusculano et Gaforino quondam Rubeis de Ma/nerva, notario pro secundo notario,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis de Boxelis, regolius quondam do<strong>mi</strong>ni<br />

Pas/queti de Boxellis, Nicolaus quondam Berete, omnes de Secina de Tusculano et Francischus<br />

quondam Bono<strong>mi</strong> de Mornaga de/ Tusculano, omnes designatores electi et eciam sacramento<br />

astricti per Franceschinum filium Nicolay Berete de (-) Secina/ de Tusculano, tunc consulem et<br />

oficialem dicti comunis de Tusculano, ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaeli de Navis, prepo/sito<br />

eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne dictarum<br />

eclesiarum et confratrum/ earumdem vel suo certo nuncio, omnes et singulas possessiones, bona<br />

res, ficta et iurisdictiones spectantes et pertinentes dictis/ eclesiis et confratribus earumdem,<br />

existentes in teratorio de Tusculano cum coherentiis veteribus et novis, cum no<strong>mi</strong>nibus et<br />

prono<strong>mi</strong>nibus/ possidencium et per mensuram. Qui Franceschinus, consul suprascriptus, habebat in<br />

mandatis omnia et singula suprascripta et infrascripta/ fieri facienda a do<strong>mi</strong>no Petro de Lambertinis<br />

de Bononia, doctori legum, iudice et vicario coliterali nobilis/ viri do<strong>mi</strong>ni Petri de Morexinis de<br />

Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixiensis potestatis et cetera, ut continetur in/ quadam litera<br />

sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa, porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni (-) Petri, iudicis et vicari et cetera,<br />

dicto/ Franceschino quondam et cetera, data die vigesimo sexto februari, nona indicione et<br />

subscripta per Michelinum filium/ Turacie de Tusculano, (-) notarium et oficialem dicti do<strong>mi</strong>ni vicari<br />

et eius voluntate, et a me notario vissa et lecta. Unde/ predicti designatores, in comuni concordio,<br />

designaverunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis de Scovolo, presbi/tero et confratre<br />

suprascriptarum eclesiarum, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice suprascriptarum eclesiarum et<br />

confratrum (-) earumdem et<br />

41


tamquam/ nuncio et procuratori sindicis suprascriptarum eclesiarum et confratrum earumdem ad<br />

hoc et alia fieri facienda, ut continetur in carta illius procurationis/ et sindicatus facta per<br />

Girardinum de Leno, notarium civem Brixie, die vigesimo septimo mensis iulii, <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo/ quadragesimo, octava indicione et a me notario vissa et lecta, omnes et singulas<br />

infrascriptas possessiones live/larias iurisdictionis dictarum eclesiarum et confratrum earumdem et<br />

per mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na possidencium iacentes in/ teratorio de Tusculano in<br />

infrascriptis contratis cum infrascriptis coherentiis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre cum una<br />

razia iacentem in contrata Malzanigi, cui coheret a mane et a meridie plebes de Tusculano,/ a sero<br />

et a monte Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis de Secina de Tusculano et est per mensuram duabus<br />

tabule;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et prativam iacentem ibi prope in dicta<br />

contrata, cui coheret a mane Paulus suprascriptus in parte et in parte/ Nicolaus Martini Biaqui, a<br />

meridie et a sero via, a monte dictus Nicolaus (-) et est per mensuram quindecim tabule et/ novem<br />

pedes;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in dicta contrata, cui coheret a<br />

mane heredes Giunzai, a meridie via, a sero Paulus suprascriptus,/ a monte Nicolaus Martini Biaqui<br />

et cum tribus pedibus olivorum ibi foris in via et est per mensuram novem tabule et unum pedem;/<br />

item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et prativam iacentem in dicta contrata, cui<br />

coheret a mane Martinus Francischi magistri Biaqui,/ a meridie heredes Iustachi Garnetii, a sero<br />

fosatum et a monte via et est per mensuram viginti duabus tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam<br />

terre olivatam, vidatam et prativam iacentem in dicta contrata in pratis de Malzanico, cui coheret a<br />

monte Bertolameus quondam ser/ Zenelli de Tegaciis, a meridie Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a<br />

sero heredes Contrini Pili et a monte heredes Petri quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis in parte et/ in parte<br />

heredes Mafeii Iustachi et est per mensuram viginti tribus tabule et octo pedes et vassus vadit per<br />

ipsam./ Nicolaus quondam Martini Delaydi Biaqui, Martinellus filius quondam Franceschini<br />

quondam suprascripti Martini, predicti de Secina de Tusculano, tenent et possident predictas pecias<br />

terre;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et prativam iacentem in contrata de Romarzolo,<br />

cui coheret a mane et a monte Insel<strong>mi</strong>nus quondam do<strong>mi</strong>ni Pasqueti/ in parte et in parte Graciolus<br />

Tomassii, a meridie heredes Mafeii Iustachi et fosatum et a sero heredes dicti Mafey et est per/<br />

mensuram quindecim tabule et novem pedes;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et<br />

prativam iacentem in contrata Malzanigi, cui coheret a mane Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a<br />

meridie Bonomus/ Baldoyni Mori, a sero heredes Giunzagi in parte et in parte Iohanes Secinelli et a<br />

monte dictus Iohanes et est per mensuram septem/ tabule;/ item unam peciam terre olivatam<br />

iacentem in Malzanico supra costam, cui coheret a mane Richa uxor Seme de Boyaco, a meridie<br />

plebs de/ Tusculano, a sero religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et a monte heredes Petri do<strong>mi</strong>ni<br />

Iohanis de Boxellis et est per mensuram/ quinquaginta quattuor tabule./ Bertolinus Francischi de<br />

Mornaga de Tusculano tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre<br />

olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in contrata Polastri prope Mornagam, cui coheret a mane<br />

Francischus Bono<strong>mi</strong>,/ a meridie heredes Morandini Sayoti, a sero ecclesia Sancti Nicolay, a monte<br />

Zanonus qui dicitur Ochelus quondam Beteye et est per mensuram/ viginti tabule;/ item unam<br />

peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem a mane parte ville de Mornaga, cui coheret<br />

a mane heredes Boturelle et Zanonus/ Beteye, a meridie Bertazolus Francischi pro suprascripta<br />

religione, a monte via, a sero Francischus Bono<strong>mi</strong> et heredes Pasini Malfati/ pro una razia et est per<br />

mensuram viginti duabus tabule;/ item unam peciam terre olivatam iacentem prope villam de<br />

Mornaga a mane parte, cui coheret a mane Blanchinus filius Franceschi, a meridie via, a sero/ et a<br />

monte domus heredis Boturelle de<br />

42


Mornaga et est per mensuram octo tabule et tribus pedes;/ item unam raziam que est in una pecia<br />

terre Franceschi Bono<strong>mi</strong> iacentem a sero parte ville de Mornaga, cui coheret a mane et a meridie<br />

via./ Heres quondam Martini Biaqui de Secina de Tusculano tenet et possidet;/ item unam peciam<br />

terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem a monte parte ville de Mornaga, cui coheret a mane<br />

Zenonus Beteye, a meridie heredes Mar/tini (-) Malfati et a monte Nicolaus Martini Biaqui pro<br />

suprascripta religione et a sero Francischus Bono<strong>mi</strong> et est per mensuram/ quatuordecim tabule./<br />

Bertazolus Francischi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga de Tusculano tenet et possidet eam,/<br />

.III.<br />

item unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam iacentem a sero parte ville de Mornaga,<br />

cui coheret a mane et a monte Francischus Bono<strong>mi</strong> de Mornaga,/ a meridie via, a sero Bertolinus<br />

filius suprascripti Francischi et est per mensuram decem et septem tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam<br />

peciam terre olivatam iacentem in Casamblis in contrata Panaze, cui coheret a mane via, a meridie<br />

et a sero Francischus Bono<strong>mi</strong>/ de Mornaga et (-) a monte Baldoinus do<strong>mi</strong>ni Arigeti et est per<br />

mensuram duodecim tabule et duobus pedes;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et<br />

vidatam iacentem ad Zossum in contrata Mornage, cui coheret a mane heredes Pasini Franceschini<br />

Mal/fati, a meridie via, a sero heredes Boturelle de Mornaga et heredes Garzoni de Viaveteri et a<br />

monte Blanchinus Francischi et Bene/venutus Mafeii de Stignaga et est per mensuram viginti tabule<br />

et decem pedes;/ item unam peciam terre aratoriam et olivatam iacentem in contrata de Zaynis,<br />

cui coheret a mane fosatum de Zaynis, a meridie et a monte heredes Vechuli/ de Hano, a sero<br />

Zilianus Calze et est per mensuram sex tabule;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam<br />

iacentem in dicta contrata de Zaynis, cui coheret a mane et a meridie Martinus Francischi, a sero<br />

fosatum/ et a monte Zilianus Calze et est per mensuram quatuor tabule et octo pedes;/ item unam<br />

peciam terre olivatam, aratoriam et costivam iacentem ibi prope, cui coheret a mane et a meridie<br />

Zilianus Calze, a sero fosatum et a monte/ filius Guathagnini Nigri et est per mensuram tribus<br />

quarteriis plodii./ Heres Iohanis Tasche de Benethaga de Gargnano tenet et possidet suprascriptas<br />

pecias terre;/ item unam peciam terre prativam cum duobus pedibus nucium iacentem ad paludes<br />

sive ad Canellum, cui coheret a mane Ventu/ratus clerichus, a meridie et a sero heredes Iustachi et<br />

a monte regolius ser Pasqueti et est per mensuram quinque tabule et/ decem pedes;/ item unam<br />

peciam terre prativam cum duabus nucibus iacentem in dicta contrata, cui coheret a monte<br />

heredes Boninsegne Bosseii, a meridie via et a sero/ Venturatus clerichus et a monte fosatum et est<br />

per mensuram quadraginta quatuor tabule;/ item unam peciam terre aratoriam et olivatam<br />

iacentem ad Gazios, cui coheret a mane et a meridie heredes Bertolasii de Viaveteri, a sero<br />

Pelacanus/ quondam do<strong>mi</strong>ni Aceboni et a monte via et est per mensuram duodecim tabule et<br />

decem pedes./ Zelana Agnoli de Secina de Tusculano tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/<br />

item unam peciam terre olivatam, aratoriam et costivam iacentem ubi dicitur ad Zapellum, cui<br />

coheret a mane Zelana Zenoli, a meridie Lachus/ Garde, a sero Nicholaus Stefanini et a monte<br />

heredes Contrini Pili et est per mensuram quinquaginta tabule./ Copinus Oyerii de Secina de<br />

Tusculano tenet et possidet eam,/ item unam peciam terre olivatam, aratoriam et rossivam<br />

iacentem in contrata Sancti Nicolay de Secina, cui coheret a monte Iacobus quondam do<strong>mi</strong>ni/<br />

Iohanis, a meridie Iohaninus quondam Bono<strong>mi</strong> Sinelle, a monte Nicolaus quondam Berete et a sero<br />

in parte et in parte eclesia Sancti Nicolay/ et est per mensuram unum plodium et quatuordecim<br />

tabule./ Nicolaus et Franceschinus fratres et filii<br />

43


quondam Paxeti qui dicebatur Scaya de Secina de Tusculano tenent et possident eam.<br />

5<br />

CARTA DESIGNATIONIS<br />

1341, Marzo 8, Toscolano, sub porticu domus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Peterbono detto Penetello fu Bruno, Bono fu Giovanni Riche, e Bono fu Nicolino de Zanebellis,<br />

scelti dal console di Toscolano Franceschino di Nicola Berete di Cecina, hanno designato a Michele<br />

di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio <strong>del</strong>le Chiusure di<br />

Brescia, i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Toscolano, con l'indicazione dei<br />

confinanti, dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

Die octavo mensis marcii, in Tusculano, sub porticu domus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Ga/forino de Rubeis de Manerva, notario pro secundo notario, Pasarino filio do<strong>mi</strong>ni<br />

Richessii de Seniga et Belolo quondam/ Vage de Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />

Peterbonus qui dicitur Panetellus quondam Bruni, Bonus quondam fratris Iohanis/ Riche et Bonus<br />

quondam Nicolini de Zanebellis, omnes de Tusculano, designatores electi et eciam sacramento<br />

astricti/ per Franceschinum filium Nicolaii Betete de Secina de Tusculano, tunc consulem et<br />

oficialem comunis et ho<strong>mi</strong>num de Tusculano,/ ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaeli de Navis,<br />

preposito eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heu/stachi de Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne<br />

dictarum eclesiarum et confratrum earumdem vel suo certo nuncio, omnes et singulas/<br />

possesiones, bona res, ficta et iurisdictiones spectantes et pertinentes dictis eclesiis et confratribus<br />

earumdem existentes/ in teratorio de Tusculano cum coherentiis veteribus et novis, cum no<strong>mi</strong>nibus<br />

et prono<strong>mi</strong>nibus posidencium et per mensuram. Qui/ Franceschinus, consul predictus, habebat in<br />

mandatis omnia et singula suprascripta et infrascripta fieri facienda a do<strong>mi</strong>no Petro de/ Lambertinis<br />

de Bononia, doctori legum iudice et vicario colaterali nobilis viri do<strong>mi</strong>ni Petri de Morexinis/ de<br />

Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixiensis potestatis et cetera, ut continetur in quadam litera<br />

sigellata trans<strong>mi</strong>ssa,/ porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri, iudicis et vicari et cetera,<br />

dicto Franceschino quondam et cetera, data die vigesimo/ sexto februarii, nona indicione et<br />

subscripta per Michelinum filium Turazie de Tusculano, notarium et oficialem dicti do<strong>mi</strong>ni/ vicari et<br />

eius verbo et a me notario vissa et lecta. Unde predicti designatores in comuni concordio<br />

designaverunt/ suprascripto do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli, preposito, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

suprascriptarum eclesiarum et confratrum earumdem, omnes/ et singulas infrascriptas possesiones<br />

livelarias iurisdictionis dictarum eclesiarum et confratrum earumdem et per mensuram/ et no<strong>mi</strong>na<br />

et prono<strong>mi</strong>na posidencium iacentes in teratorio de Tusculano in infrascriptis contratis cum<br />

infrascriptis coherentis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre olivatam, aratoriam iacentem in<br />

contrata de Ronchethellis, cui coheret a mane Belinus infrascriptus et si<strong>mi</strong>liter et a sero Belinus/ de<br />

Pulzano et a monte heredes Iohanis quondam ser Iacobi et est per mensuram quadraginta quinque<br />

tabule./ Iacobinus quondam Delayti Dolzeboni de Grecenico de Tusculano tenet et possidet eam;/<br />

item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et<br />

44


costivam iacentem in contrata de Gardis, cui coheret a mane heredes Iacobini Requiliani in/ parte<br />

et in parte heredes Iacobini Rosselli, a meridie Bertellus Mori, a sero Iacobinus Zele in parte et in<br />

parte magister Io/hanes Rosseli de Bissonibus et a monte heredes Bertolini Rigencini et est per<br />

mensuram unum plodium./ Martinus quondam Iacobini de Paytono, habitator de Tusculano, tenet<br />

et possidet eam;/ item unam peciam terre vidatam et ortivam iacentem in villa de Grecenico, cui<br />

coheret a mane et a meridie (-) via, a monte infrascriptus Boyo/lus in parte et in parte dicta via et a<br />

sero Betinus Valenti et est per mensuram decem tabule et sex pedes et tres onzes;/ item unam<br />

peciam terre olivatam et vidatam iacentem ibi prope, cui coheret a mane, a meridie et a monte<br />

Iohanes de Hano et a sero via et est per/ mensuram tres pedes et tres unzes;)/ item unam peciam<br />

terre olivatam et vidatam iacentem ibi prope dictam villam, cui coheret a mane via, a meridie<br />

Aventuratus clerichus/<br />

.IIIIor.<br />

in parte et in parte Iohanes Salvagni, a monte et a sero dictus Iohanes Salvagni et est per<br />

mensuram duo tabule et duo pedes./ Boyolus molinarius de Lomasso epischopatu Tridenti,<br />

habitator terre de Tusculano, tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam domum<br />

copatam et soleratam iacentem in villa de Grecenico, cui coheret a mane et a monte via, a sero et a<br />

meridie Iohanes de/ Hano et est per mensuram quatuor tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam<br />

terre olivatam et vidatam iacentem sub mediam Capram, cui coheret a mane et a monte Margarita<br />

do<strong>mi</strong>ne Flor<strong>del</strong>icis, a meridie/ Boyolus, a sero via et est per mensuram due tabule et novem<br />

pedes./ Boyolus suprascriptus tenet et possidet suprascriptas,/ item unam domum copatam<br />

iacentem in dicta villa , cui coheret a mane heredes Lafranchini de Lecartis, a<br />

meridie et a sero via,/ a monte heredes Bertoli Bono<strong>mi</strong> et est per mensuram unam tabulam et duos<br />

pedes./ Martinus de Paytono predictus tenet et possidet eam domum;/ item unam peciam terre<br />

olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in contrata Plothe, cui coheret a mane via, a meridie<br />

strata, a sero religio Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici et a monte heredes Contrini Pili de Secina et est per<br />

mensuram quadraginta duas tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam terre olivatam et (-) ortivam<br />

iacentem ad (-) Mediam Campagnam a mane, cui coheret a monte Nocolaus Bertoli Bono<strong>mi</strong>,/ a<br />

meridie Iohanes Salvagni pro dicta religione, a sero dictus Iohanes in parte et in parte via, a monte<br />

heredes Bertoli Bono<strong>mi</strong> et/ est per mensuram duodecim tabule et di<strong>mi</strong>dia;/ item unam peciam<br />

terre aratoriam et vidatam iacentem ad Mediam , cui coheret a mane infrascriptus<br />

Iohanes pro dicta religione, a meridie (..),/ a sero via in parte et in parte Nicolaus Peterboni et a<br />

monte heredes Contrini Pili, salvis omnibus aliis coherentiis et est triginta unum tabule;/ item (-)<br />

duas domos copatas cum sedu<strong>mi</strong>ne et curtivio et unam muram sechum tenentem iacentes in<br />

Media/ Campagna, cui coheret a mane Nicolaus Bertoli Bono<strong>mi</strong>, a meridie strata comunis, a sero<br />

via et a monte dictus Iohanes pro/ dicta religione et est per mensuran decem et novem tabule et<br />

tres pedes;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam cum alliis arboribus iacentem in dicta<br />

contrata cui coheret a mane dicta religio in parte et in parte heredes/ Avancini Ianelle, a meridie<br />

heredes Iohanis ser Iacobi, a sero via, a monte Iacobinus Zelle et est per mensuram novem tabule./<br />

Iohanes quondam Salvagni de Materno, habitator de Tusculano, tenet et possidet suprascriptas<br />

domus et peciam terre;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam iacentem in<br />

contrata de Posis sive domum Capre, cui coheret a mane Floriolus Noysii,/ a meridie via, a sero<br />

Bertolamey Gosoli et via in parte, a monte Floriolus suprascriptus in parte et in parte Boyolus<br />

molinarius/ et est per mensuram triginta novem tabule./ Heredes quondam Materni Ordanini de<br />

Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam<br />

iacentem in Capra ad<br />

45


Montecullum sive ad Zucham, cui coheret a mane Bonus de Zane/bellis, a meridie fratres Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici, a sero heredes fratris Iohanis Riche in parte et in parte Francischus Vethelli et/ a monte<br />

via et est per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium./ Iacobinus quondam Zelle de Tusculano tenet et<br />

possidet eam;/ item unam peciam terre cum duabus muris, vidatam et cum alliis arboribus<br />

iacentem in contrata de Gazollo, cui coheret a mane/ (Item unam peciam terre olivatam, vidatam<br />

et costivam iacentem in contrata de Ronchethellis, cui coheret a mane Ognabeni Feri, a meridie<br />

via,/ a monte ser Iacobinus Bertoldi de Tegaciis, a sero heredes Mazie quondam Mocii et esse<br />

potest di<strong>mi</strong>dium plodium vel circha./ Tusculanus quondam Iohanis qui dicebatur Mainus tenet et<br />

possidet eam;) a mane Delaydus Streve in parte et in parte heredes Delaydi Manere, a meridie<br />

religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, a sero heredes/ fratris Iohanis Riche in parte et in parte<br />

Francischus Vethelli, a monte dicti fratres Iohanis Riche et est per mensuram/ septem tabule./<br />

Heres Francischini Delaydi Manere de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre<br />

olivatam et vidatam iacentem in contrata de Gazollo, cui coheret a mane et a meridie<br />

Franceschinus Vethelli, a sero et a monte/ via et est per mensuram tres tabule et duo pedes;/ item<br />

unam colam cum duobus vitibus in contrata Gazolli, cui coheret a mane/ Zoanetus Martini, a<br />

meridie Bertolameus Zanelli, a monte dictus Zoaneta,/ a sero Belinzanius Lafranchini./<br />

Francischinus Vethelli de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre aratoriam,<br />

olivatam et vidatam iacentem ad Mediam Capram sive in Cruce de via, cui coheret a mane via,/ a<br />

meridie Vigorinus filius Cissani Vigorii, a sero heredes Zeni fratris Iohanis, a monte Bolus quondam<br />

Nicolini de Zanebellis et est/ per mensuram triginta septem tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Do<strong>mi</strong>nicus<br />

Pasquetini de Plano de Tusculano tenet et possidet eam.<br />

6<br />

CARTA DESIGNATIONIS<br />

1341, Marzo 9, Cuzaga di Toscolano, davanti alla casa dagli eredi di Antoniolo Rabelli.<br />

Michelino Turazie, Tomaso fu Legni, Martino detto Zuchella e Giovanni detto Tavera, scelti dal<br />

console di Toscolano Franceschino di Nicola Berete, hanno designato a Michele di Nave, preposito<br />

<strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustachio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, i possessi<br />

livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Toscolano, con l'indicazione dei confinanti, dei<br />

possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

Die nono mensis marcii, in villa de Cuzaga de Tusculano, ante domum habitationem heredis<br />

quondam Antonioli/ Rabelle, presentibus: Gaforino de Rubeis de Manerva, notario pro secundo<br />

notario, Franceschino quondam ser Benevenuti Mocii,/ Lochto quondam Batayoli et Belolo<br />

quondam Bontempi, <strong>mi</strong>sso dicti comunis de Tusculano, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />

Mi/chelinus notarius filius Turazie Pizolboni, Tomassius quondam Legni, Martinus qui dicitur<br />

Zochella et Iohanes qui dicitur Tavera/ quondam Petri, omnes de Tusculano, designatores electi et<br />

eciam sacramento astricti per Franceschinum filium Nicolai Berete de Seci/na de Tusculano, tunc<br />

consulem et oficialem comunis et ho<strong>mi</strong>num de Tusculano, ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli<br />

de/ Navis, preposito eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris<br />

46


Brixie, no<strong>mi</strong>ne dictarum eclesiarum et/ confratrum earumdem vel suo certo nuncio, omnes et<br />

singulas possesiones, bona res, ficta et iurisdictiones spectantes et/ pertinentes dictis eclesiis et<br />

confratribus earumdem existentes in teratorio de Tusculano cum coherentiis veteribus et novis,/<br />

cum no<strong>mi</strong>nibus et prono<strong>mi</strong>nibus posidencium et per mensuram. Qui Franceschinus consul<br />

predictus habebat in mandatis omnia et singula/ suprascripta et infrascripta fieri facienda a do<strong>mi</strong>no<br />

Petro de Lambertinis de Bononia doctori legum, iudice et vicario colaterali/ nobilis viri do<strong>mi</strong>ni Petri<br />

de Morexinis de Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixiensis potestatis et cetera,/ ut continetur<br />

in quadam litera sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa, porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri, iudicis et<br />

vicari et cetera/ dicto Franceschino quondam et cetera, data die vigesimo sexto februarii, nona<br />

indicione et subscripta per Michelinum filium/ Turacie de Tusculano, notarium et oficialem dicti<br />

do<strong>mi</strong>ni vicari et eius voluntate et a me notario vissa et lecta. Unde predicti/ designatores in comuni<br />

concordio designaverunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis de Scovolo, presbitero et<br />

confratre/ suprascriptarum eclesiarum, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice suprascriptarum<br />

eclesiarum et confratrum earumdem et tamquam nuncio procuratori et/ sindico dictarum<br />

eclesiarum et confratrum earumdem ad hoc et alia fieri facienda, ut continetur in carta illius<br />

procurationis et sindicatus,/ facta per Girardinum de Leno, notarium, civem Brixie, die vigesimo<br />

septimo mensis iullii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo qua/drayesimo, octava indicione et a me notario vissa<br />

et lecta, omnes et singulas infrascriptas possesiones livelarias iu/risdictionis dictarum eclesiarum et<br />

confratrum earumdem et per mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na posidencium iacentes in<br />

teratorio/ de Tusculano in infrascriptis contratis cum infrascriptis coherentiis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s<br />

unam peciam terre vidatam, rossivam et vegram iacentem in Castro in contrata de Aquis, cui<br />

coheret a mane Benamatus Bertola/sii, a meridie, a monte (-) et a sero via et est per <br />

unum plodium et quatuor tabule;/ item (-) unam peciam terre vidatam iacentem in contrata de<br />

Lumenis, cui coheret a mane (-) Manegessius filius quondam Bonaventure, a meridie (-)/ Turazia<br />

Pizolboni, a sero et a monte flumen et est per mensuram triginta tabule;/ item unam peciam terre<br />

olivatam, vidatam et aratoriam iacentem supra villam de Gagino a sero parte, cui coheret a mane<br />

Nicolaus Dorche, a meridie/ heredes Iohanis Zampogni, a sero heredes fratris Ambrossii de Folino<br />

et a monte via et est per mensuram duodecim tabule et tres/ pedes;/ item unam peciam terre<br />

olivatam et aratoriam iacentem in contrata de Su<strong>mi</strong>s Dossibus de Gagino ubi dicitur ad Tezolum, cui<br />

coheret a mane/ et a meridie Bonaventura Manegessii in parte et in parte Martinus Zochela, a sero<br />

Bonaventura suprascriptus et a monte via et est per/ mensuram novem tabule et decem octo<br />

pedes;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in contrata de Valibus recheline, cui<br />

coheret a mane heredes Fostenelli in parte et in parte Toma/sius Legni, a meridie et a sero<br />

Martinus Zochella et a monte suprascriptus Tomasius Legni et est per mensuram decem et octo/<br />

tabule;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et costivam iacentem in contrata de<br />

Digolis, cui coheret a mane via in parte et in/ parte Iohaninus Gracioti, a meridie rillus, a sero<br />

Nicolaus Dorche in parte pro dicta religione et Benamatus Bertola/sii in parte et a monte via et est<br />

per mensuram quinquaginta tabule et via vadit per eam./ Heredes quondam Pecteni de Gagino de<br />

Tusculano tenent et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre aratoriam,<br />

vidatam et vegram iacentem in contrata de Castro ubi dicitur ad Aquas, cui coheret a mane<br />

Franceschinus/ de Gayno, a meridie Benamatus Bertolassii, a sero Tavera pro dicta religione Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et a monte via et est per/ mensuram sexaginta tabule;/ item unam peciam<br />

terre vegram et (-) castegnivam iacentem in Castello in dicta contrata, cui coheret a mane via,/ a<br />

meridie et a sero Francischinus Pizolboni, a monte Benamatus Bertolassii in parte et in<br />

47


parte via et est per mensuram/ tres quarteris plodii./ Heres Iohanis Brachi ;/ item unam peciam terre vidatam et rosivam iacentem in contrata de Carpenetha, cui<br />

coheret a mane et a monte Martinus Zochela, a meridie et a sero/ via et est per mensuram sedecim<br />

tabule./ Martinus Zochella de Gagino de Tusculano tenet (-) et possidet eam;/ item unam peciam<br />

terre iacentem in Dragona, cui coheret a mane via, a sero magister Iohanes medicus, a monte<br />

heredes Iohanis ser Iacobi et a meridie Nicolaus Castelani;/ item unam peciam terre aratoriam et<br />

olivatam iacentem ad Persichum, cui a mane et a meridie Bertolameus Riche, a sero via<br />

et a monte Zoatus;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ad<br />

Scanzanum infra ravacias, cui coheret a mane heredes Zane fratris Iohanis, a meridie Delaydus<br />

Streve, a monte via./ Bertolameus quondam fratris Iohanis Riche de Tusculano tenet et possidet<br />

suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre vidatam et costivam iacentem in contrata<br />

Pantoclerii sive de Pacio, cui coheret a mane via in parte et/ in parte Benevenutus Subtili, a meridie<br />

Iohaninus Venture, a sero flumen et a monte heredes Pasquetini de Folino in/ parte et in parte<br />

Benamatus Bertolassii et Iohaninus de Cuzaga;/ item unam peciam terre vidatam et costivam<br />

iacentem in contrata de Lumenis, cui coheret a mane heredes Iohanis Zampogni pro dicta/<br />

religione, a meridie Turazia Pizolboni, a sero flumen et est per mensuram sexaginta tabule;/ item<br />

unam domum copatam et solaratam cum sedu<strong>mi</strong>ne, curtivio et ortu sechum tenente iacentem in<br />

villa de/ Gagino, cui coheret a mane heredes Caponi in parte et in parte heredes Requiliani<br />

Frasseni, a meridie heredes Boze in parte et in/ parte Nicolaus Dorche, a sero via, a monte Ventura<br />

quondam Manegessii et est per mensuram decem et octo tabule;/ item unam peciam terre<br />

vidatam et ortivam iacentem in contrata Su<strong>mi</strong>dossi, cui coheret a mane via, a sero et a monte<br />

heredes Betesii/ Marceti, a meridie heredes Girardi Gazete et est per mensuram due tabule;/ item<br />

unam peciam terre olivatam, aratoriam et costivam iacentem ad Digolos, cui coheret a mane<br />

heredes Pecteni pro dicta religione,/ a meridie via, a sero heredes Iohanis ser Iacobi, a monte<br />

Berardus de Tegaciis et est per mensuram octuaginta tabule./ Nicolaus Dorche de Gagino de<br />

Tusculano tenet et possidet suprascriptas;/ item unam peciam terre vidatam et costivam iacentem<br />

in Luseno, cui coheret a mane Iohanes Panetelli, a monte et a sero via, a meridie/ Nicolaus Petri<br />

Bertoni et fossatum vadit per medium et esse potest di<strong>mi</strong>dium plodium./ Heres Beloti de Castro<br />

Sancti Michaelis de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre vidatam iacentem in<br />

contrata Flumenis, cui coheret a mane et a meridie Bonfathinus Totheschi, a monte flumen,/ a sero<br />

heredes Rizardi Zampogni et esse potest quinquaginta tabule./ Iohanetus Martini Bonzii de Pulzano<br />

de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre vidatam et costivam cum alliis<br />

arboribus iacentem in contrata de Valibus, cui coheret a meridie via, a sero Bertel/lus Mori ipse et a<br />

sero dictus Bertellus pro dicta religione, a mane Ri<strong>mi</strong>natum sive Richa Peterzini de Pulzano et esse/<br />

potest unum plodium;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et costivam iacentem in dicta<br />

contrata, cui coheret a mane dictus Bertellus pro dicta religione,/ a meridie Bertellus Mori et via, a<br />

sero et a monte flumen et esse potest per mensuram unum plodium./ Bertellus Mori de Tusculano<br />

tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et costivam<br />

iacentem in contrata Legarde, cui coheret a monte Bonaventura quondam Mane/ssii, a meridie<br />

eclesia Sancti Nicolay de Secina, a sero et a mane via et est per mensuram septuaginta tabule;/<br />

item unam peciam terre olivatam, aratoriam et costivam iacentem in contrata de Comnigonibus,<br />

cui coheret a mane, a meridie et a sero via et/ a monte heredes Petri Bertoli in parte et in parte<br />

Benamatus Bertolassii et in parte heredes Iohanis ser Iacobi de Bontemptius et est per/ mensuram<br />

duo plodia et treginta tres tabule./ Iohaninus Benevenuti Gracioti de Gayno tenet et possidet<br />

;/<br />

48


.VI.<br />

item unam peciam terre olivatam et costivam cum treginta septem pedibus olivorum iacentem in<br />

costa sub Sanctum Michaelem/ et senterium per medium, cui coheret a mane heredes (-)<br />

Nicolay Tegacii, a meridie Petrus Totheschi, a sero heredes/ Iohanis Totheschi, a monte heredes<br />

Gargnanini Corveti;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ad<br />

Ronchum, cui coheret a mane heredes Iohanis Rosseli in parte et/ in parte heredes Baldoini Tegacii,<br />

a meridie heredes Iohanis Rosseli, a sero Zanolinus Marcheti de Mesaga et a monte/ heredes<br />

Baldoini ser Tegacii et est per mensuram sedecim tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Iohanes Ruzeni de Pulzano<br />

de Tusculano tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam,<br />

vidatam, aratoriam et costivam iacentem in contrata de Digolis, cui coheret a mane Berardus<br />

Nicolay/ Tegacii, a meridie via, a sero et a monte Nicolaus Corveti et est per mensuram viginti tres<br />

tabule;/ item peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et costivam iacentem in dicta<br />

contrata de Digolis sive Alegrei, cui coheret a mane/ heredes Caponi in parte et in parte Nicolaus<br />

Corveti, a meridie Iacobinus Begnachi, a sero dictus Nicolaus in/ parte et in parte Tavera Pecteni et<br />

a monte via et est per mensuram triginta novem tabule./ Nicolaus Corveti de Castro Sancti<br />

Michaelis de Tusculano tenet et possidet suprascriptas pecias terre.<br />

7<br />

CARTA DESIGNATIONIS<br />

1341, Marzo 10, Maderno, in domo habitationis Bertolini quondam Case.<br />

Pietro fu Giovanni Matarini, Bono fu Bertolino, Bartolomeo fu Iacopo Coacia e Ugolino fu<br />

Bonvesino, scelti dal console di Maderno Betino fu Valente, hanno designato a Michele di Nave,<br />

preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, i<br />

possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Maderno, con l'indicazione dei confinanti,<br />

dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN TERRITORIO DE MATERNO TERRARUM PETIE<br />

Die decimo mensis marcii, in Materno, in domo habitationis Bertolini quondam Case sartoris de<br />

Materno,/ presentibus: Gaforino de Rubeis de Manerva, notario pro secundo notario, Peterbono<br />

quondam Case sartoris, notario/, pro secundo notario, Bertolino suprascripto, Requiliano Bendacii<br />

de Materno, testibus rogatis. Ibi Petrus quondam Iohanis/ Matarini, Bonus quondam Bertolini de<br />

Porgnaga, Bertolameus quondam Iacobi Cohacie et Ugolinus quondam Bonvesini,/ omnes de<br />

Materno, designatores electi et eciam sacramento astricti per Betinum quondam Valenti de<br />

Materno, tunc consulem/ et oficialem comunis et ho<strong>mi</strong>num de Materno ad designandum do<strong>mi</strong>no<br />

fratri Michaeli de Navis, prepositus eclesiarum/ Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne dictarum eclesiarum et confratrum earumdem/ vel suo certo nuncio,/<br />

omnes et singulas possesiones, bona res, ficta et iurisdictiones spectantes et pertinentes/ dictis<br />

eclesiis et confratribus earumdem existentes in teratorio de Materno, cum coherentiis veteribus et<br />

novis, cum/ no<strong>mi</strong>nibus et prono<strong>mi</strong>nibus posidencium et per mensuram. Qui Betinus consul<br />

predictus habebat in mandatis omnia et singula/ suprascripta et infrascripta fieri facienda a do<strong>mi</strong>no<br />

Petro de Lambertinis de Bononia, doctori legum, iudice<br />

49


et vicario/ nobilis viri do<strong>mi</strong>ni Petri de Morexinis de Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixsiensis<br />

potestatis et cetera,/ ut continetur in quadam litera sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa, porecta et aprehensa ex<br />

parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri, iudicis et vicari et cetera,/ dicto Betino, consuli et oficiali et cetera, data die<br />

vigesimo sexto februarii, nona indicione et subscripta per Michelinum/ filius Turacie de Tusculano,<br />

notarium et oficialem dicti do<strong>mi</strong>ni vicari et eius volontate, et a me notario vissa et lecta. Unde/<br />

predicti designatores in comuni concordio designaverunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis de<br />

Scovolo, presbitero/ et confratre suprascriptarum eclesiarum, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

suprascriptarum eclesiarum et confratrum earumdem et tanquam nuncio procuratori/ et sindico<br />

suprascriptarum eclesiarum et confratrum earumdem ad hoc et alia ficti facienda, ut continetur in<br />

carta illius procurationis et/ sindicato facta per Girardinum de Leno, notarium, civem Brixie, die<br />

vigesimo septimo mensis iulli, <strong>mi</strong>llesimo trecente/simo quadragesimo, octava indicione et a me<br />

notario vissa et lecta, omnes et singulas infrascriptas posessiones/ livelarias iurisdictionis dictarum<br />

eclesiarum et confratrum earumdem et per mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na posidencium/<br />

iacentes in teratorio de Materno in infrascriptis contratis cum infrascriptis coherentiis, vi<strong>del</strong>icet:/<br />

impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem in contrata de Bornico, cui coheret a<br />

mane lachus sive ripa, a meridie heredes/ quondam Avancini Bayamonti, a sero Atiginus ser Henrici<br />

et a monte Bertolinus Boture et est per mensuram viginti una tabule./ Bertolinus quondam Boture<br />

Monarii de Faxano de Gardono tenet et possidet eam;/ item unam domum copatam cum curtivio<br />

sechum tenente iacentem in Materno in contrata Archus, cui coheret a mane Do<strong>mi</strong>nicus/ Carnerii,<br />

a meridie strata comunis, a sero Petrus Bonati et a monte infrascriptus Aquistabonus et est per<br />

mensuram quatuor tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Aquistabonus quondam Francischi Gandolfini de Materno,<br />

notarius predictus, tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre aratoriam et olivatam<br />

iacentem in Scardevera, cui coheret a mane Nicolaus infrascriptus, a meridie heredes Iohanis<br />

Bonati,/ a sero Rigetinus barberius in parte et in parte Bontempus de Albertonibus, a monte<br />

Marchetus quondam Antonioli de Magistris et est/ per mensuram treginta tabule./ Nicolaus<br />

quondam Petri Bertoni de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam et<br />

aratoriam iacentem in Capra Materni in contrata de Gleris, cui coheret a mane Cicinus Conti, a<br />

meridie/ heredes de Tomassiis, a sero via (-) et a monte Delaydus quondam Bonuxancie de Fonte et<br />

est per mensuram septem tabule;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem in<br />

Capra in contrata Bordoni, cui coheret a mane via, a meridie heredes Bertolini Razolli, a sero/<br />

heredes quondam (..) Benamati, a monte Bertolinus quondam Guardi fabri et est per mensuram<br />

triginta tres tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam terre rosivam, cum uno tezollo et area<br />

iacentem in contrata Ronchi Sancti Martini, cui coheret a mane, a monte et a sero/ (...) heres<br />

Bertoldi Monegi in parte et a meridie dicta heres in parte et in parte heredes Bonadei de Quatroclis<br />

et est/ per mensuram duo plodia et decem octo tabule./ Bertolinus quondam Petri de Ordaninis de<br />

Materno tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre aratoriam et<br />

olivatam iacentem in contrata de Onglarino, cui coheret a mane heredes Delaydi Manere, a meridie<br />

heredes/ (...) de Pergamo, a sero heredes Bertolamei Usarii et a monte religiossi de Sancto<br />

Do<strong>mi</strong>nico de Tusculano in parte et a mane/ (...) in parte et est per mensuram sexaginta due<br />

tabule./ Heres Franceschini Delaydi Manere de Tusculano tenet et possidet eam;/ item duas domus<br />

copatas cum sedu<strong>mi</strong>ne et curtivio sechum tenente iacentes in Materno in contrata Burgi, cui<br />

coheret/ a mane heredes magistri Peterboni Ferarii, a meridie et a monte via, a sero Zohana<br />

quondam Mafeii Mocii et est per mensuram quinque tabule/ et octo pedes./ Filius quondam<br />

Delaydi<br />

50


qui dicebatur Ceressa quondam Graciadei Tane de Materno tenent et possident eas;/<br />

.VII.<br />

item terciam partem unius domus copate iacentem in burgo Materni prope portam Picagaye, cui<br />

coheret dicte/ domus de super toto, a mane et a meridie via, a sero et a monte Gisapa quondam<br />

Revelli et est per mensuram de super toto dicta domus/ tres tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item terciam<br />

partem unius pecie terre olivate, vidate et aratorie iacentem in contrata Burcii, cui coheret a mane<br />

Iohanes Salvagni in parte et in parte Lonardus/ quondam Iohanis Bonati, a meridie vassus Burcii, a<br />

sero heredes Benamati Lanzete, a monte Materninus quondam Delaydi Gazane et est/ per<br />

mensuram quinquaginta sex tabule de super toto;/ item unam peciam terre olivatam et rossivam<br />

cum duobus tezolis et areys iacentem in contrata de Mandolis, cui coheret a mane heredes/<br />

Paganini Persevalli in parte et in parte heredes Iacobi Cohacie, a meridie, a sero et a monte via et<br />

est per mensuram unum plodium/ et tres tabule;/ item unam peciam terre vidatam, rossivam et<br />

boschivam iacentem in contrata Vahelane, cui coheret a mane et a meridie Iacobinus Calapi, a<br />

monte/ via, a sero Peterbonus quondam Iacobini Bonvesini et potest esse viginti tabule./ Heredes<br />

Graciadei qui dicebatur Eulixarius de Materno tenent et possident suprascriptas;/ item unam<br />

peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ad Zolinum, cui coheret a mane heredes<br />

Iohanis Belo<strong>mi</strong>, a meridie et a sero Benedictus/ Tane et a monte via et est per mensuram viginti<br />

novem tabule./ Peterbonus quondam Case sartoris de Materno tenet et possidet eam;/ item unam<br />

peciam terre olivatam, vidatam et costivam iacentem in contrata/ Ceruduli, cui coheret a mane<br />

Franzonus ser Henrici in parte et in/ parte heredes Petri de Ordaninis et Duchinus Tane, a meridie<br />

via, a sero heredes Nicolai Clerici filli Bontempi de Albertonibus,/ a monte heredes Baldoini Scapini<br />

Zufrede et Iohanes Maze Osmererii et est per mensuram duo plodia et septem/ tabule et est in<br />

dicta pecia terre una mura cum una hera./ Bertolinus do<strong>mi</strong>ni pre Asiati habet de suprascripta pecia<br />

terre triginta septem tabule et pro bazete oley. Bertolinus Materni Ordanini habet de suprascripta<br />

pecia terre Ceruduli decem octo tabule pro (...) bazete oley./ Heredes Petri de Ordaninis de<br />

Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre olivatam, rossivam et aratoriam<br />

iacentem in contrata de Crosiclis, cui coheret a mane heredes Bertolini Monegi,/ a meridie Petrus<br />

Taroni, a sero fosatum, a monte heredes Betini Druti et est per mensuram quadraginta octo<br />

tabule./ Heredes quondam Bertolini quondam Delaydi qui dicebatur Monegus de ser Massiis de<br />

Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et rossivam<br />

iacentem in contrata de Crosiclis, cui coheret a mane via, a meridie (-) heredes Delaydi/ ser Massii,<br />

a sero via vicinorum et a sero et a monte heredes Iacobi Cohacie et est per mensuram viginti tres<br />

tabule;/ item unam domum copatam cum curtivio et uno ortu vidato sechum tenente iacentem in<br />

villa de Sanicho,/ quibus coheret a mane heredes Iacobi Cohacie in parte et in parte heredes<br />

Avancini Galine, a meridie plebes de Materno in parte/ et in parte via, a sero dicta plebes et a<br />

monte via et est per mensuram decem tabule;/ item unam peciam terre rosivam iacentem in<br />

Massana, cui coheret a mane heredes Bertolini Delaydi ser Massii, a meridie heredes Lombardi/<br />

Berle, a sero fosatum et a monte via et esse potest per mensuram unum plodium./ Heredes Iacobi<br />

Cohacie de Sanicho de Materno tenent et possident suprascriptas;/ item unam peciam terre<br />

aratoriam, olivatam, vidatam et rossivam iacentem in contrata de Crosiclis, cui coheret a mane via,<br />

a meridie heredes Betini Druti,/ a sero et a monte Scapinus Zufrede et est per mensuram unum<br />

plodium et viginti septem tabule./ Heredes Baldovini Scapini, heredes Valenti Scapini de Materno<br />

et Apoloninus (...)<br />

51


de Brixia, habitantes de Materno, tenent et possident eam;/ item unam peciam terre vidatam et<br />

rossivam iacentem in Masana, cui coheret a mane heredes Delaydi ser Massii, a meridie via, a sero<br />

fosatum/ et a monte heredes Lombardi Berle et esse potest per mensuram tres quarteris plodii./<br />

Cicinus quondam Conti de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre rossivam et<br />

castegnivam iacentem in contrata de Ortello, cui coheret a mane et a meridie fosatum, a sero<br />

heredes Bonincase/ de Burganis pro religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et a monte heredes<br />

Mazole Bazete pro heredibus Gualdi fabri./ Heredes quondam Iacobi de Grapis de Vigolis de<br />

Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre prativam iacentem in contrata<br />

Splazole sive vallis Cohalucolis, cui coheret a mane heredes quondam Bosie Boneti,/ a meridie via, a<br />

sero heredes Iohanis Riche et a monte comune de Materno et esse potest duo plodia./ Heredes<br />

quondam Martini Frega<strong>mi</strong>llii de Cuvegnana de Materno tenent et possident eam;/ item unam<br />

peciam terre rossivam et vegram iacentem in contrata de Ortello, cui coheret a mane fosatum, a<br />

meridie et a monte via, a sero heredes Bene/venuti Tripolaii et esse potest per mensuram<br />

di<strong>mi</strong>dium plodium./ Heredes do<strong>mi</strong>ne Flordeieme uxoris quondam Bayamonti de Materno tenent et<br />

possident eam;/ item unam peciam terre rossivam et costivam iacentem in contrata Ortelli, cui<br />

coheret a mane et a sero heredes Iacobi de Grapis, a meridie/ fosatum, a monte heredes<br />

Benevenuti Tipolai et esse potest per mensuram tria plodia./ Bertolameus qui dicitur Panetellus<br />

quondam ser Bonzani de Formaga de Gargnano, habitator de Materno, tenet et possidet eam;/<br />

item unam peciam terre prativam iacentem (-) in contrata super Dossum Barbii, cui coheret a mane<br />

gandinus, a meridie heredes Materni Bona/verii pro dicta religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a sero et a<br />

monte comune de Materno et esse potest duo plodia./ Heredes quondam Materni de Ordaninis de<br />

Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre prativam iacentem in contrata Prathe,<br />

cui coheret a mane heredes quondam Avancini Bayamonti, a meridie via,/ a sero fratres dicte<br />

religionis et a monte Soye et potest esse di<strong>mi</strong>dium plodium;/ item unam peciam terre rosivam et<br />

boschivam iacentem in teratorio/ de Materno in contrata Opolli, cui coheret a mane et a monte<br />

comune de/ Materno, a meridie heredes Do<strong>mi</strong>nici Carnerii, a sero heredes Petri Bonati./ Heredes<br />

dicti Iohanis Bertoldi tenent./ Bersaninus quondam Iohanis Saye de Materno tenet et possidet<br />

eam;/ item unam peciam terre rossivam iacentem in Ortello, cui coheret a mane heredes regis de<br />

Sanico, a meridie et a monte via, a sero fosatum/ et esse potest per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium./<br />

Binus quondam regis de Sanico de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre<br />

vidatam, rossivam, vegram et costivam iacentem in Bolparolis, cui coheret a mane via, a meridie<br />

senterium,/ a sero heredes Nastabeni Boninsegne et a monte heredes Boneti Bosie et esse potest<br />

per mensuram quatuor plodia;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et rossivam<br />

iacentem in Premarzano, cui coheret a mane Petrus quondam Benevenuti Guzapali, a meridie<br />

heredes/<br />

.VIII.<br />

Bontempi Dardari, a sero Maternus quondam Martini Frega<strong>mi</strong>llii et a monte Peterbonus Case et est<br />

per mensuram viginti quinque/ tabule et quatuor pedes./ Heredes quondam Dal<strong>mi</strong>ani Guzapali de<br />

Stina de Materno tenent et possident suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam<br />

et rossivam iacentem in Premarzano, cui coheret a mane Iohanes Cavali, a meridie et a sero fratres<br />

Sancti/ Luche de Brixia, a monte magister Franceschinus de Grapis et est per mensuram quinque<br />

tabule./ Do<strong>mi</strong>nicus Bontempi Freyerii de Vigolis de Materno tenet et possidet eam;/ item unam<br />

domum copatam cum curtivio sechum tenente vidato et cum uno muro iacentem in villa de Vigolis,<br />

cui/ coheret a mane Benevenutus Marcii, a<br />

52


meridie et a sero via, a monte Nicolaus Guathagnini et est per mensuram quatuor/ tabule et<br />

di<strong>mi</strong>diam./ Benevenutus qui dicitur Spigocius quondam Marcii de Vigolis de Materno tenet et<br />

possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in valle de Vigolis,<br />

cui coheret a mane Iohanes Benati, a meridie Petrus/ quondam Iohanis Manini Frega<strong>mi</strong>llii, a sero et<br />

a monte dictus Iohanes Benati et est per mensuram duodecim tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Heredes<br />

quondam Naseti de Subtilibus de Vigolis de Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam<br />

terre olivatam, vidatam et cum alliis arboribus iacentem in Gazolo, cui coheret a mane et a monte<br />

Francinus Galine, a meridie/ (-) Petrus Benevenuti Guzapali et a sero heredes Boni Henrici et est<br />

per mensuram triginta sex tabule./ Franceschinus quondam Ture Teberini et Romana uxor Iacobini<br />

Maschare de Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam<br />

iacentem in Gazolo, cui coheret a mane et a sero (-) via, a meridie heredes Iacobi Vulpi et a monte/<br />

Benevenutus quondam Iacobi de Grapis et est per mensuram sedecim tabule./ Benevenutus qui<br />

dicitur Spigocius quondam Marcii de Vigolis de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam<br />

terre olivatam, vidatam et rossivam iacentem in Pezolis, cui coheret a mane et a meridie via, a sero<br />

et a monte Bontempus de Alber/tonibus et est per mensuram quadraginta quinque tabule./<br />

Bondutellus quondam Maschare de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre<br />

aratoriam et olivatam iacentem sub villa de Buzathino, cui coheret a mane Petrus Vitalis in parte et<br />

in parte via,/ a meridie Bertolameus Vitalis, a sero et a monte via et est per mensuram treginta<br />

septem tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Tomasius quondam Gavardini Bone de Buzathino de Materno tenet et<br />

possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in Clusuris prope<br />

Dossum de Marclino, cui coheret a mane,/ a meridie heredes Formentoni, a sero Petrus Casarii, a<br />

monte Iacobinus Casarii et est per mensuram quadraginta due tabule./ Peterzollus de Zonchareclis<br />

de Marclino de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam,<br />

aratoriam et costivam iacentem super Prochum, cui coheret a mane Iacobus Gazani, a meridie<br />

Aquista/bonus quondam Francischi Gandolfini in parte et in parte Girardus quondam Tebladi Obici,<br />

a sero heredes Tomassii Dabuvani Freie/rii et a monte via et est per mensuram sexaginta quinque<br />

tabule./ Franceschinus qui dicitur Zucheta quondam Nicolini de Fonte de Materno tenet et possidet<br />

eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ad Provam, cui <br />

a mane et a meridie Iohanes Benati pro canonicis, a sero via,/ a monte do<strong>mi</strong>nus pre Maternus<br />

quondam Bertolini Negerboni et est per mensuram viginti novem tabule./ Iohanes quondam Cavali<br />

de Vigolis de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et<br />

aratoriam iacentem in Compresso, cui coheret a mane Petrus Prodo<strong>mi</strong>ni, a meridie et a sero<br />

Franceschinus/ quondam Avancini Bayamonti, a monte heredes Bontempi Matarini et est per<br />

mensuram sedecim tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Franceschinus quondam Avancini Bayamonti de Materno<br />

tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem ad Vulpariam, cui<br />

a mane, a sero et a monte heredes Pagani Persavali, a meridie via/ et est per mensuram<br />

undicim tabule./ Bertolus quondam Cavali de Vigolis de Materno tenet et possidet eam;/ item<br />

unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in Pizio, cui coheret a mane<br />

Castelanus de Gargnano pro Alena eius uxore/ in parte et in parte Cicinus Conti, a meridie dictus<br />

Cicinus in parte et in parte heredes Buze Terre et in parte Riginus Serici, a sero via/ et a monte<br />

Betinus Valenti in parte et in parte Cicinus suprascriptus et est per mensuram (-) treginta octo<br />

tabule./ Zaninus quondam Materni Bonaverii de Materno tenet et possidet eam;/ item unam<br />

peciam terre aratoriam iacentem super Dossum Barbii, cui coheret a mane heredes Pezie<br />

Benamati,/ a monte heredes Materni Ordanini et a sero Comune de Materno;/ item unam peciam<br />

terre aratoriam, olivatam et<br />

53


ossivam iacentem super Costam Zampasti, cui coheret a mane Pasinus Prandini, a meridie via/ in<br />

parte et in parte Bontempus de Albertonibus, a sero heredes Deloni Frega<strong>mi</strong>llii, a monte Petrus<br />

Bonati et est per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium./ Iohaninus Antonioli Serici de Materno tenet et<br />

possidet eam.<br />

8<br />

CARTA DESIGNATIONIS<br />

Marzo 12, Supiane di Gardone, in domo Boni quondam Gracioli de Supiana.<br />

Bono Gracioli, Giacobino fu Delaido Malexardi e Inardo di Ture Bertolini, scelti dal vicario di<br />

Gardone Riviera Bonaventura di Benvenuto detto Pitardo di Salò, hanno designato a Michele di<br />

Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia,<br />

i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Gardone, con l'indicazione dei confinanti,<br />

dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN GARDONO TERRARUM PETIE<br />

(S.T.) Die duodecimo mensis marcii, in villa de Supiana de Gardono, in domo Boni quondam Gracioli<br />

de Supiana, presentibus:/ Gafurino de Rubeis de Manerva, notario pro secundo notario, Vitalo filio<br />

Do<strong>mi</strong>nici Vitalis de Buzathino de Materno et/ Tonolo filio Otolini Gracioli de Supiana de Gardono,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi Bonus quondam Gracioli de Supiana, Iacobinus/ quondam Delaydi<br />

Malexardi et Ysuardus filius Ture Bertolini notarius, omnes de Gardono, designatores electi et<br />

eciam/ sacramento astricti per Bonaventuram filius ser Benevenuti qui dicitur Picardus de Salodo,<br />

tunc vicarium comunis et ho<strong>mi</strong>num de/ Gardono, ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli de Navis,<br />

preposito eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Heustachi de Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne<br />

dictarum eclesiarum et confratrum earumdem vel suo certo nuncio, omnes et/ singulas possesiones<br />

bona res ficta et iurisdictiones spectantes et pertinentes dictis eclesiis et confratribus earumdem/<br />

exixtentes in teratorio de Gardono, cum coherentis veteribus et novis, cum no<strong>mi</strong>nibus et<br />

prono<strong>mi</strong>nibus possidencium et per mensuram,/ qui Bonaventura vicarius predictus habebat in<br />

mandatis omnia et singula suprascripta et infrascripta fieri facienda a do<strong>mi</strong>no Petro de/ Lambertinis<br />

de Bononia, doctori legum, iudici et vicario coliterali nobilis viri do<strong>mi</strong>ni Petri de Morexinis de<br />

Ve/neciis, tocius Riperie Lacus Garde brixiensis potestatis et cetera, ut continetur in quadam litera<br />

sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa,/ porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri, iudici et vicari et cetera,<br />

dicto Bonaventure vicario et cetera, data/<br />

.VIIII.<br />

die vigesimo sexto februari suprascripto, nona indicione et subscripta per Michelinum filium Turace<br />

de Tusculano, notarium et oficialem/ dicti do<strong>mi</strong>ni vicari et eius volontate et a me notario vissa et<br />

lecta. Unde predicti designatores, in comuni concordio, desi/gnaverunt suprascripto do<strong>mi</strong>no fratri<br />

Michaelli, preposito, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice suprascriptarum eclesiarum et confratrum/<br />

earumdem, omnes et singulas infrascriptas possesiones livelarias iurisdictionis dictarum eclesiarum<br />

et confratrum earumdem et per/ mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na posidencium iacentes in<br />

teratorio de Gardono in infrascriptis contratis cum infrascriptis coherentiis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s<br />

unam peciam terre<br />

54


olivatam, vidatam, ortivam et cum alliis arboribus iacentem in contrata de Scasina, cui coheret a<br />

mane heredes/ Blanchi Socii, a meridie Parissius Iacobi, a sero Pizonus Miorini in parte et in parte<br />

plebe de Salodo, a monte Pizonus Miorini/ in parte et in parte Petrus Malexardi pro uxore eius et<br />

est per mensuram septem tabule./ Bersaninus molinarius quondam Francischi de Faxano de<br />

Gardono tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam iacentem<br />

in Cusano, cui coheret a mane Betinus Vaseli, a meridie heredes Bersani Bertoldi,/ a sero fosatum<br />

et a monte Zafonus quondam Venture et est per mensuram sexaginta unam tabule et di<strong>mi</strong>diam;/<br />

item unam peciam terre olivatam, vidatam et ortivam iacentem in contrata Lagerii super Carariis,<br />

cui coheret a mane fosatum, a meridie et a monte Betinus/ Bordoni pro eius uxore, a sero Martinus<br />

Mayi in parte et in parte Betinus Bordoni et est per mensuram treginta quinque tabule et tres<br />

pedes;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in contrata Lagri, cui<br />

coheret a mane fosatum, a meridie Man<strong>del</strong>lus Becharius de Salodo/ in parte et in parte Magnocha<br />

Seroti de Gardono, a sero via, a monte Petrus Seroti in parte et in parte Iohanes Petri de<br />

Morgnaga/ pro uxore eius et in parte Francinus Iohanis Buffe et est per mensuram quadraginta tres<br />

tabule;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam cum alliis arboribus et una teyete<br />

et costivam iacentem in Planzolis sive ad/ Ronzelios, cui coheret a mane via, a meridie heredes<br />

Grandoni, a sero Belza quondam Valenti in parte et in parte Iacopus Cavagnathe/ et in parte<br />

Nasinbenus Cite, a monte Bonaventura quondam Zoveni in parte et in parte Francinus quondam<br />

magistri Federici Naseti et est/ per mensuram duo plodia et viginti unam tabule et di<strong>mi</strong>diam./<br />

Iacobinus quondam Delaydi Malexardi de Gardono tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/<br />

item unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem in Vivario, cui coheret a mane Petrus filius<br />

do<strong>mi</strong>ni Venturini de Carsinis, a meridie et/ a sero via, a monte Petrus quondam Iohanis de Supiana<br />

et est per mensuram sedecim tabule et tres pedes./ Benevenutus quondam Rizardini de Buzathino<br />

de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam<br />

iacentem in contrata Soveye sub villa de Supiana, cui coheret a mane via, a meridie/ Benaxutus<br />

Boture de Faxano in parte et in parte heredes Zamboni de Abiono, a sero heredes Prodo<strong>mi</strong>ni<br />

Filiberii de Materno,/ a monte dicta religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et est per mensuram<br />

unum plodium et duodecim tabule./ Bonus quondam Gracioli de Supiana de Gardono tenet et<br />

possidet eam.<br />

9<br />

CARTA DESIGNATIONIS<br />

Marzo 11, Gardone, in domo heredis quondam Spigoci.<br />

Martino fu Bonaventura Freri e Bersano fu Rivano, scelti dal vicario di Salò Pietro di Carvano, hanno<br />

designato a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio<br />

<strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Gardone, con<br />

l'indicazione dei confinanti, dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN TERRITORIO DE GARDONO<br />

In Christi no<strong>mi</strong>ne. Die undecimo marcii, in burgo de Gardono, in domo habitationis heredis<br />

quondam Spigocii de Gardono, presentibus: Bertolameus quondam/ Paseti de Buarno, notario pro<br />

secundo notario, Andriolo de Carvano, habitatore Gardoni, et Bertozio quondam Malesardi de<br />

55


Gardono, testibus rogatis./ Ibi Martinus quondam Bonaventure Freri et Bersanus quondam Rivani,<br />

ambo de Gardono, designatores electi et in sacramento/ astricti per Petrum de Carvano de Salodo,<br />

vicarium comunis et ho<strong>mi</strong>num de Gardono (...) (...)/ comunitatis Riperie pro ducali do<strong>mi</strong>nio ad<br />

designandum religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli, preposito religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano vel confratribus eiusdem religionis, omnes et singulas domus et possessiones que (...)<br />

omnes infrascripti tenebant et habebant/ ad livellum a Beterio de Ugonibus, ut continetur in carta<br />

livelli inde factis, cum coherenciis veteribus et novis et no<strong>mi</strong>nibus possessorum dictas domus/ et<br />

possessiones in teratorio de Gardono, qui vicarius habebat in mandato a dicto do<strong>mi</strong>no potestate<br />

facere fieri predicta et infrascripta ut/ continetur in litera dicti do<strong>mi</strong>ni potestatis, data et presentata<br />

dicto vicario. Die nono marcii, ut continetur in carta presente facta per me notarium<br />

infrascriptum,/ die nono marcii <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo, indicione tercia. Unde dicti<br />

designatores in comuni concordio designaverunt omnes et singulas/ domus et possessiones<br />

infrascriptas iacentes in teratorio de Gardono in infrascriptis contratis cum infrascriptis coherenciis,<br />

no<strong>mi</strong>na possessorum dictas domum et pecias terre et/ per mensuram illarum fratri Bertolino<br />

Gosoli, confratri dicte religionis ut inferius legitur:/ impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre olivatam iacentem<br />

in teratorio de Gardono in contrata ubi dicitur in fosato de Perniga, cui coheret a mane fosatum, a<br />

sero/ Garbonus Raynaldi, a monte Ricastant quondam Delayti Ucii, a meridie heredes do<strong>mi</strong>ni<br />

Coradi, que est per mensuram decem tabule vel circa./ Benevenutus Paseti de Gardono vel<br />

habentes causam ab eo tenet eam;/ item unam peciam terre vidatam et aratoriam et olivatam<br />

iacentem in teratorio de Gardono ubi dicitur in Calmarina apud viam de (.)avero,/ cui coheret a<br />

mane et a monte via, a sero heredes quondam Vianesii Pezolli et est per mensuram sedicim tabule<br />

et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam iacentem in dicto teratorio et contrata,<br />

cui coheret a monte Mondinus Graciolli in parte et in parte Lonar/dus Gey, a mane via, a meridie<br />

Zuchellus Zenelli sive heredes in parte et in parte dictus Mondinus, a sero heredes Martini Uberti,/<br />

et est per mensuram septuaginta octo tabule quas tenet et possidet./ Iohanes Mondini Gracioli de<br />

Gardono tenet et possidet eas et est invistitus;/ item unam peciam terre rossivam iacentem in<br />

teratorio de Gardono in Valle Suri ubi dicitur in Fulzinagla, cui coheret a mane glera,/ a monte<br />

Fraserius Pasete sive heredes, a meridie Delaytus Manegoldi, a sero heredes Beloni et est per<br />

mensuram triginta sex tabule./ Malgarita Salturie de Gardono tenet et possidet eam et est<br />

investita;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in dicto teratorio in pertinenciis<br />

de Faxano ubi dicitur in Valibus, cui coheret a mane fosatum, a meridie heredes Bertola/mey<br />

Stancharie, a sero dossum sive via in parte et in parte Aymericus Bosii, a monte heredes do<strong>mi</strong>ni<br />

Ugolini de Ugonibus sive habentes causam ab/ eis et est per mensuram triginta quinque tabule./<br />

Aymericus quondam Bosii de Faxano de Gardono tenet et possidet eam pro Benevenuto quondam<br />

eius fratre et est investitus;/ item unam peciam terre vidatam iacentem in dicto teratorio in<br />

contrata ubi dicitur ad Bolzonum, cui coheret a mane via, a meridie Martinus Ferarii, a sero et/ a<br />

monte heredes Ridane et Massarie de Salodo et est per mensuram duodecim tabule et novem<br />

pedes./ Gema Mafei Casarii tenet et possidet eam et est investita;/ item unam peciam terre<br />

olivatam iacentem in dicto teratorio in contrata ubi dicitur in Cusano, cui coheret a sero Betinus de<br />

Ugonibus, a monte Desideratus Acari/ni in parte et in parte Francinus quondam Bersani Bertoldi, a<br />

meridie heredes Iohanini Quiatini de Salodo sive habentes causam ab eis et est per men/suram<br />

quinque tabule et tres pedes./ Francinus quondam Bersani Bertoldi de Gardono tenet et possidet<br />

eam./<br />

56


.X.<br />

Item medietatem unius pecie terre sedumate, cum una domo copata iacente in villa de Monchuco,<br />

cui coheret de supertoto a mane Iacobinus quondam Lafranchi,/ a meridie Petrus quondam<br />

Francharii, a sero Francinus Vaselli, a monte dictus Francinus in parte Iacobinus<br />

Lafranchi que est per mensuram de supertoto/ tres tabule et octo pedes et di<strong>mi</strong>dium./ Conter<br />

Iohanis Mande de Monchucho de Gardono tenet et possidet eam et est investitus per<br />

Bertolameum Peterboni;/ item unam peciam terre aratoriam, vidatam iacentem in teratorio de<br />

Gardono in contrata ubi dicitur ad Sablonum sive ad Campum Ordani, cui coheret a meridie<br />

Dalfinus/ quondam Ada<strong>mi</strong>, a mane heredes quondam do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne Pizameye de Salodo sive<br />

habentes causam ab eis, a sero et a monte Avinant uxor Rubei Pasini/ et est per mensuram decem<br />

novem tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Pizonus quondam Miorini de Gardono tenet et possidet eam et est<br />

investitus per Bertolameum Peterboni;/ item unam peciam terre in dicto teratorio et est aratoriam<br />

et vidatam iacentem in contrata de Valibus, cui coheret a mane Bozinus/ Vaxoli in parte et in parte<br />

Ysuar/dus Ture, a meridie heres Francini Pelegrini, a sero fosatum, a monte Graciolus et est per<br />

mensuram septuaginta tabule./ Heres Francini Pelegrini tenet et possidet eam est investitus<br />

per magistrum Bertolameum Peterboni;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem<br />

in dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Olivos Donegos, cui coheret a mane Martinus<br />

suprascriptus/ et esse consueverat Papalardus de Salodo, a meridie lacus, a monte strata comunis<br />

Brixie, a sero heredes Zilliani Amadey et est per mensuram/ treginta una tabule et decem pedes et<br />

di<strong>mi</strong>diam./ Heres Zilliani Amadey de Gardono tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre<br />

aratoriam, olivatam et vidatam iacentem in teratorio de Gardono in contrata de Fongtis, cui<br />

coheret a mane Nasimbenus Iohanis Rubey,/ a meridie heredes quondam Beloni, a sero et a monte<br />

via et est per mensuram quinquaginta tabule./ Rivanus qui dicitur Zafonus Venture tenet et<br />

possidet eam;/ item unam peciam terre vidatam et aratoriam iacentem in dicto teratorio in<br />

contrata ubi dicitur ad Marclinum, cui coheret a mane et a meridie heredes Iacobi Bomartini/ de<br />

Gardono, a monte et a sero do<strong>mi</strong>nus Ziliolus de Ugonibus et est per mensuram triginta tres tabule<br />

et novem pedes;/ item unam peciam terre vegram supra burgum de Gardono ubi<br />

dicitur ad Lerarberum, cui coheret a mane heredes Bertolini de Bonzanus, a monte/ heredes<br />

Avancini, a sero heredes do<strong>mi</strong>ni Coradi de Ugonibus./ Bertozius de Malesardis de Gardono tenet et<br />

possidet predictas duas pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam iacentem in dicto teratorio<br />

in contrata Pernige, cui coheret a mane Petrus Seroti, a sero et a monte Betinus do<strong>mi</strong>ni Uber/tini<br />

de Ugonibus, a meridie Petrus Racii et est per mensuram decem septem tabule et di<strong>mi</strong>diam./<br />

Nasimbeninus Nasimbeni de Tresenico de Gardono possidet et est investitus per Bertolameum<br />

Peterboni;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in dicto teratorio in contrata<br />

Prathe, cui coheret a mane via, a sero et a meridie Bazolus Rivani,/ a monte Iacobus Lafranchi et est<br />

per mensuram triginta novem tabule./ Heres Petri de Malesardis de Gardono tenet et possidet<br />

eam./ Iacobinus qui dicitur Bazolus tenet suprascriptam peciam terre et est investitus, per<br />

Bertolameum Peterboni.<br />

10<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis de Tusculano.<br />

57


Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico di Toscolano e di S. Eustachio di Brescia, ha<br />

dato in affitto per nove anni a Giacobino fu Bonomo di Bogliaco di Gargnano tre appezzamenti di<br />

terra in territorio di Gargnano in cambio di una bazeta di olio all'anno .<br />

Notaio: Bertolameo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN GARGNANO<br />

.XI.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie de livellis et aliis contractibus religionis eclesiarum<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, scripte per me Bertolameum<br />

filium Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarium/ ut inferius legitur./<br />

CARTA IACOBINI QUONDAM BONOMI DE BOYAGO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Bono<strong>mi</strong> de Boyaco de<br />

Gargnano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis de Tusculano,<br />

presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni notario, Franceschino notario filio Iohanis Peterboni,<br />

utroque rogato hanc/ cartam subscribere, Iohane quondam Ruzeni de Pulzano, omnibus de<br />

Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepo/situs<br />

eclesiarum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum/ et capituli et conventus earumdem, per<br />

lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Iacobinum<br />

quondam Bono<strong>mi</strong> de/ Boyaco de Gargnano de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum<br />

usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num preposi/tum vel<br />

per suos successores in dictum Iacobinum vel in suos heredes de infrascriptis peciis terre pro<br />

infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata iacente/ in teratorio de Gargnano in Costa<br />

Sancti Petri cum tribus pedibus olivorum, cui coheret a monte strata, a mane, a meridie et a sero<br />

dictus Iacobinus conductor et est per/ mensuram sedicim pedes; item de una pecia terre olivata<br />

iacente in dicto teratorio et contrata ibi prope, cum quinque pedibus olivorum, cui coheret<br />

undique/ dictus Iacobinus et est per mensuram due tabule et di<strong>mi</strong>diam et fosatum in<br />

medio; item de una pecia terre olivata iacente in dicto teratorio sub eclesia/ Sancti Petri in Frasolis<br />

cum tribus pedibus olivorum et una fichu, cui coheret undique dictus Iacobinus et est per<br />

mensuram decem pedes./ Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dictis peciis terre in dictum Iacobinum, ita quod ipse Iacobinus/ et sui heredes et<br />

cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />

quidquid voluerit faciat sine contradi/tione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />

dicte pecie terre et quelibet earum habet supra se, intra se, seu infra/ se in integrum et cum omni<br />

iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis peciis terre modo aliquo<br />

pertinentibus seu spectantibus./ Dando et solvendo annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava dictis<br />

eclesiis unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis et eclesiarum, sub pena dupli. Et in eo<br />

salvo/ quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum,<br />

teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores apellare et eis, emere<br />

volentibus, dare pro quinque soldis<br />

58


imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melio/ramentum suum cui<br />

voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis succe/ssoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam/ investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus, per se<br />

et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus et dictis eclesiis,<br />

dare, solvere/ et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia <br />

singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se<br />

personaliter et omnia/ sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,/ per se et suos successores, dicto<br />

Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem<br />

ei et suis/ heredes et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto Iacobino et<br />

suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iacobino omnia bona dictarum eclesiarum<br />

presentia et/ futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Iacobinus ex nunc confitetur esse in<br />

tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis. renunciando/ predicti contrahentes omni<br />

exceptioni non sic vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et cetera. Et inde sum<br />

rogatus unum et/ plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />

notarius, scripsi.<br />

11<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico di Toscolano e di S. Eustachio di Brescia, ha<br />

dato in affitto per nove anni a Oiolo fu Benevenuto Capra di Villavetro sei appezzamenti di terra in<br />

territorio di Gargnano in cambio di dieci bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA YOLI QUONDAM BENEVENUTI CAPRE<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Yolum Benevenuti Capre de Viaveteri de<br />

Gargnano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum reli/gionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano, presentibus: Iacobino Peterboni notario, Franceschino filio Iohanis Peterboni, notario<br />

utroque rogato hanc cartam subscribere,/ Iohane quondam Ruzeni, omnibus de Tusculano, testibus<br />

rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et dicte<br />

religionis et capituli et conventus eiusdem,/ per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />

livellum comunis Brixie, investivit usque ad novem annos et ad novam investituram/ fiendam, per<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in infrascriptum Oyolum de infrascriptis<br />

peciis terre, iuris dicte religionis, Yolum quondam Benevenuti/ Capre de Viaveteri de Gargnano:<br />

impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata, vidata, ortiva iacente in Campra de Viaveteri teratorii de<br />

Gargnano, cui coheret a mane Ot/ebonus quondam Arigeti de Pelacanibus,<br />

59


a meridie Iacobinus quondam rebusi de Viaveteri, a sero Otebonus quondam Antonii ser Zillii de<br />

Viaveteri, a monte heredes do<strong>mi</strong>ni/ Lafranchi de Rotina et est per mensuram novem tabule et<br />

novem pedes; item de una pecia terre iacente in dicto teratorio et contrata olivata, vidata et<br />

aratoria,/ cui coheret a mane Otebonus quondam do<strong>mi</strong>ni Arigeti de Pelacanibus, a meridie heredes<br />

quondam do<strong>mi</strong>ni Guiel<strong>mi</strong> de Rothina, a sero Otebonus quondam Antonii ser Zillii/ in parte et in<br />

parte heredes dicti do<strong>mi</strong>ni Guiel<strong>mi</strong> et a monte Iacobinus quondam rebussi de Viaveteri et est per<br />

mensuram sedicim tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una/ pecia terre olivata iacente in dicto teratorio in<br />

contrata ubi dicitur ad Grostolum, cui coheret a mane et a meridie et a sero heredes Cervini Capre<br />

et a monte strata comunis et est per men/suram viginti duo pedes; item de una pecia terre olivata,<br />

vidata iacente in dicto teratorio in contrata Molendini, cui coheret a mane et a meridie heredes<br />

quondam do<strong>mi</strong>ni Gui/el<strong>mi</strong> de Rothina, a sero via, a monte Nigrinus Cantaclerii de Rothina et est per<br />

mensuram tres tabule; item de una pecia terre olivata, vidata iacente/ in dicto teratorio supra<br />

domus de Viaveteri, cui coheret a mane et a meridie via, a sero et a monte heredes quondam<br />

Serugi (-) et est per mensuram octo tabule/ et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre olivata iacente in<br />

dicto teratorio in Costa Sancti Petri, cui coheret a meridie via, a sero heredes quondam Martini<br />

Oderici de Boyaco/ et a mane Nicolaus qui dicitur Bonana et a monte Iohanetus Bertoldi et est per<br />

mensuram viginti unum pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent./ Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum<br />

Oyolum, quatenus ipse Oyolus et sui/ heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat,<br />

gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelario,/ sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum/ accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet earum<br />

habet/ supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />

sibi et dictis eclesiis ex dictis peciis terre modo aliquo/ pertinente seu spectante. Solvendo ipse<br />

Oyolus, per se et suos heredes, dictis eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava, decem/<br />

bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum/<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare/ pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Oyolus, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi. Inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et/ suis successoribus incurentium, obligando ad<br />

hoc ei recipienti pro dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri.<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Oyolo,<br />

pro se et suis heredibus stipulanti, pre/dictas pecias terre et quamlibet earum ei et suis heredibus<br />

et cui dederit vel habere statuerit ab omni contradicenti persona et universitate/ legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare (-) sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Oyolo et suis<br />

heredibus incurentium,/ obligando ad hoc dicto Oyolo omnia bona dictarum<br />

60


eclesiarum presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc dictus Oyolus/ confitetur esse<br />

in tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non<br />

sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia/ in isto contractu contenta et cetera et omni<br />

legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />

Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

12<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Gargnano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico e di S. Eustachio di Brescia, ha dato in affitto<br />

per nove anni a Peterzolo fu Domenico Giovanni Tasca di Benetaga due appezzamenti di terra in<br />

territorio di Toscolano presso Mornaga in cambio di sette bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA PETERZOLI QUONDAM DOMINICI TASCHE DE BENETHAGA<br />

IN GARGNANO<br />

.XII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano Peterzolum Do<strong>mi</strong>nici Iohanis Tasche de<br />

Benethaga de Gargnano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano,/ in curtivio domuum religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo<br />

notario, Turela/ quondam Tosine de Fornico, Bertazollo quondam Franceschi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga,<br />

omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus/ frater Michael de Navis,<br />

prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris<br />

Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis ma/nibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Peterzolum quondam Do<strong>mi</strong>nici Iohanis Tasche de Benethaga de<br />

Gar/gnano de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad<br />

novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepo/situm vel per suos successores pro<br />

infrascripto ficto in dictum Peterzolum vel in suos heredes: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria,<br />

olivata et vida/ta iacente in teratorio de Tusculano, a sero parte ville de Mornaga, cui coheret a<br />

mane et a monte heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga, a meridie/ via, a sero Bertolinus qui<br />

dicitur Bertazolus Franceschi et (-) est per mensuram decem septem tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de<br />

una pecia terre aratoria, olivata et vi/data iacente in dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad<br />

Zessum prope Mornaga, cui coheret a mane heredes Pasini Franceschini Malfati, a meridie/ via, a<br />

sero heredes Boturelle de Mornaga in parte et in parte heredes Garzoni de Viaveteri, a monte<br />

Berlachinus Franceschi in parte et in parte Benevenutus/ Mafey de Stignaga et est per mensuram<br />

viginti tabule et decem pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepo/situs fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum Peterzolum, quatenus<br />

ipse Peterzolus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat,/ teneat, gaudeat et<br />

possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelario, sine contraditione dicti<br />

do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque succ/essorum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

61


continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/<br />

in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra<br />

se in integrum et cum omni iure et/ actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte<br />

religionis ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo/ ipse Peterzolus,<br />

per se et suos heredes, dictis eclesiis et religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava septem<br />

bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne fic/ti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto da/to et soluto, alia superimposita non<br />

fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit<br />

dictum/ fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus Peterzolus emphiteota aliquo<br />

tempore vellet vendere ius seu meliora/mentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum/<br />

eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro<br />

quibus deb/eat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Peterzolus, per se et suos heredes/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />

stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad/ hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />

pro dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Peterzolo, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, predictas pecias terre et dictam investituram earumdem/ ei et suis heredibus<br />

et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto Peterzolo et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus dicto Peterzolo omnia bona dictarum ecle/siarum<br />

presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Peterzolus ex nunc confitetur esse in<br />

tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis/ et dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />

contractu contenta et omni legum auxilio et cetera./ Et quia dictus Peterzolus <strong>mi</strong>nor erat<br />

vigintiquinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, ad Sancta Dei Evanyelia/ corporaliter<br />

iuravit tactis scripturis non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem, renunciationem nec<br />

contra aliquid in isto contractu con/tentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel<br />

causa et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

13<br />

CARTA LIVELLI<br />

1340 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico e di S. Eustachio di Brescia, ha dato in affitto<br />

per nove anni a Mafezolo fu Pietro Giovanni Tasca un appezzamento di terra in territorio di<br />

Toscolano in contrada Casaberlis in cambio di tre bazete e mezza di olio all'anno.<br />

62


Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA MAFEZOLI QUONDAM PETRI TASCHE<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Mafezolum quondam Petri Iohanis<br />

Tasche de Benethaga de Gargnano. Die tercio decimo Ianu/arii, in Tusculano, in curtivio domuum<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro/<br />

secundo notario, Turella quondam Tosine de Fornico, Bertazolo quondam Franceschi de Mornaga,<br />

omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi reli/giossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,<br />

prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heu/stachi de Cleusuris<br />

Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et<br />

capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Mefezolum quondam Petri/ Iohanis Tasche de Benethaga de Gargnano de<br />

una pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam in/vestituram<br />

fiendam, per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum in dictum Mefezolum vel in suos heredes pro<br />

infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre/ olivata iacente in teratorio de Tusculano in contrata<br />

de Casaberlis ad Panaciam, cui coheret a mane via, a meridie et a sero heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong><br />

de/ Mornaga, a monte heredes Baldoini do<strong>mi</strong>ni Arigeti et est per mensuram duodecim tabule et<br />

duo pedes, salvis omnibus aliis coherentiis/ si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Mafezolum<br />

qua/tenus ipse Mafezolus et sui heredes et cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam<br />

peciam terre et de ea quidquid voluerit/ faciat iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui/ forent et cum accessibus,ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet/ supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte re/ligioni ex<br />

dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Mafezolus, per se et suos<br />

heredes, dictis eclesiis/ et dicte religionis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas et<br />

di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensu/rati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et so/luto,<br />

alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />

anno in quo non solverit/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu mel/ioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice<br />

dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />

vendat ius seu melioramentum suum cui/ voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />

nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde ha/bentibus duos soldos<br />

imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare/. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Mafezolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro dictis eclesiis et dicta/ religione, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

63


do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et/ suos successores, dicto Mafezolo, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et<br />

cui/ dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto do<strong>mi</strong>no Mafezolo et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto Mafezolo omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri/ De qua pecia terre dictus Mafezolus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali<br />

possessione pro dictis eclesiis et dicta religione. renunciando predicti non sic/ facti dicti contractus<br />

et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et cetera. Et quia dictus Mafezolus<br />

<strong>mi</strong>nor erat vigintiq/uinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia<br />

iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra / dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec<br />

contra aliquid in isto contractu contentum, ratione <strong>mi</strong>noris aut alia qualibet ratione vel causa qua<br />

se/ tueri posset. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi. R...odit de suprascripta pecia terre et de suprascripto<br />

ficto Do<strong>mi</strong>nicus Bertazoli de Mornaga de Tusculano ut continetur in carta facta per Bertolameum<br />

Peterboni notarium, die primo madii, <strong>mi</strong>llesimo tre/centesimo quinquagesimo septimo, indicione<br />

decima et est in folio.<br />

14<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico e di S. Eustachio di Brescia, ha dato in affitto<br />

per nove anni a Franceschino fu Zilberto Giovanni Tasca di Benetaga tre appezzamenti di terra in<br />

territorio di Toscolano in contrata Zaini in cambio di sette bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

IN GARGNANO<br />

.XIII.<br />

CARTA FRANCESCHINI ZILBERTI TASCHE<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Franceschinum Zilberti Iohanis Tasche de<br />

Benethaga de Gargnano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Turella<br />

quondam Tosine de Fornico, Bertazollo/ quondam Franceschi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga, omnibus de<br />

Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus/ religionis<br />

eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />

successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum/ eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit/<br />

Franceschinum quondam Zilberti Iohanis Tasche de Benethaga de Gargnano de infrascriptis peciis<br />

terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos/ et ad novam investituram fiendam, per<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Franceschinum vel in suos<br />

heredes pro infrascripto/ ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria et olivata<br />

64


iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Zaynis, cui coheret a mane fosatum de Zaynis, a<br />

meridie et/ a monte heredes Vecoli de Hano, a sero Zilianus Calze et est per mensuram sex tabule;<br />

item de una pecia terre olivata et aratoria iacente in dicta contrata de/ Zaynis, cui coheret a mane<br />

et a meridie Martinus Franceschi, a sero fosatum, a monte Zilianus Calze et est per mensuram<br />

quatuor tabule et octo pedes;/ item de una pecia terre olivata et aratoria et costiva iacente ibi<br />

prope, cui coheret a mane et a meridie Zilianus Calze, a sero fosatum, a monte filius Guatha/gnini<br />

Nigri et est per mensuram tribus quarteriis plodii, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali<br />

modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis<br />

terre in dictum Franceschinum, quatenus ipse Franceschinus et sui heredes et cui/ dederit vel<br />

habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit<br />

faciat iure livelario sine contraditione dicti/ do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />

dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente/<br />

seu spectante. Solvendo ipse Franceschinus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni<br />

annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava septem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />

mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dictarum<br />

eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto/<br />

conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum,/ dare pro<br />

quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum<br />

suum cui voluerit, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium/ pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Fran/ceschinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />

stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum/ ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et suis suc/cessoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />

pro se et dictis eclesiis, se personaliter et omnia bona presentia et futura pi/gneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Franceschino, pro se et<br />

suis heredibus stipulanti,/ dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus<br />

et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Franceschino et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc/ ei omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Franceschinus confi/tetur esse in tenuta et<br />

corporali possessione pro dicta religione. Et quia dictus Franceschinus <strong>mi</strong>nor erat vigintiquinque<br />

annis,/ maior tam quatuordicim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit, corporaliter tactis<br />

scripturis, non venire contra dictam/ pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra aliquid in isto<br />

contractu contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa. renunciando<br />

predicti/ omni exceptioni non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia super contenta et<br />

cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

65


<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

15<br />

CARTA LIVELLI<br />

1349 Aprile 11 Gargnano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, in camara do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico e di S. Eustachio di Brescia, ha dato in affitto<br />

per nove anni a Nicola detto Bozola fu Francesco di Tremosine due appezzamenti di terra in<br />

territorio di Gargnano in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />

CARTA NICOLAY QUI DICITUR BOZOLA DE VIAVETERI<br />

IN TERRITORIO DE GARGNANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Nicolaum qui dicitur Bozolla de Viaveteri<br />

de Gargnano. Die undecimo aprilis, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, in camara do<strong>mi</strong>ni prepositi infrascripti, presentibus: Iambello ser Bertolasii notario,<br />

Iohanino quondam/ ser Nasimpacis, notario utroque rogato hanc cartam subscribere, ambobus de<br />

Tusculano, Bertolameo qui dicitur Betelonus quondam Martini Corde de Gargnano,/ omnibus<br />

testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus earumdem,/ per<br />

lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Nicolaum qui<br />

dicitur Bozola quondam Franceschi/ de Tremosigno, habitatorem ville di Viaveteri de Gargnano, de<br />

infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis usque ad novem annos et ad novam inve/stituram<br />

fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Nicolaum vel in suos<br />

heredes de infrascriptis peciis terre/ pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata et<br />

vidata iacente in teratorio de Gargnano post villam de Viaveteri, cui coheret a mane/ heres Iohanini<br />

Zerbini in parte et in parte heres Zonte, a sero dict/a heres Zonte, a monte dicta heres Iohanini<br />

Zerbeni in parte et est per mensuram/ tres tabule; item de una pecia terre aratoria, olivata et<br />

vidata iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane Iacobinus Bono<strong>mi</strong> de Boya/co, a<br />

meridie heres Zonte, a sero heredes Larducii de Viaveteri, a monte Antonia Bertolamey Peterboni<br />

in parte et in parte heredes Libardi et est per mensuram/ decem tabule cum uno raveroto. Quas<br />

pecias terre Marithata quondam Yoli habebat et tenebat pro dicta religione, salvis omnibus aliis/<br />

coherentis si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dictis peciis terre in dictum Nico/laum, ita quod ipse Nicolaus et sui heredes et cui<br />

dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et/ de eis<br />

quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos con/tinentur et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis et qualibet earum habent supra se, intra se<br />

seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />

confratribus/<br />

66


eiusdem modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo <br />

dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel/ in octava tres bazetas oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano/ ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />

aliquo tempore vellet vendere ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />

dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius sum cui<br />

voluerit, preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus/ debeat novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et<br />

suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />

atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro se<br />

et suis successoribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Nicolao, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictas pecias/ terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et<br />

cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto Nicolao et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />

dicto Nicolao/ omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex<br />

nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione de/ dictis pecis terre pro<br />

dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

16<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Agosto 11 Gargnano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto a Giovannino fu Beloti di Nazazzo due appezzamenti di terra in territorio di<br />

Gargnano in contrada Pletoe in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bertolameo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio.<br />

CARTA IOHANIS QUONDAM BELUTI DE NAVACIO<br />

IN TERRITORIO DE GARGNANO<br />

.XIIIIor.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem quondam Beluti de Navacio de<br />

Gargnano, habitatorem Luparie de Gargnano./ Die undecimo augusti, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Paulo quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis notario, Alesiollo/ fillio<br />

Iohanis Salvagni, notario utroque rogato hanc cartam subscribere, ambobus de Tusculano, Bonzano<br />

quondam Iohanis Seroti de<br />

67


Tro/vegnanis de Scovolo, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de<br />

Navis, prepositus religi/onis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne/ et vice dicte religionis et confratrum ac<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/ livellum<br />

comunis Brixie, investivit Iohanem quondam Beluti de Navacio de Gargnano habitatorem Burgi<br />

Lupaire de Gargnano de/ infrascriptis peciis terre iacentibus in teratorio de Gargnano in contrata de<br />

Pletoe: primo de una pecia terre aratoria, olivata, costiva et vidata iacente/ in dicto teratorio et<br />

contrata de Pletoe, cui coheret a mane via in parte et in parte Mazorinus, a meridie via, a sero<br />

Valle; item de una/ pecia terre iacente in dicta contrata et teratorio, cui coheret a mane et a sero<br />

via, a meridie heredes Avondini, a monte heredes Zoalorii, salvis omnibus allis/ coherentiis, si que<br />

forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />

dictis/ peciis terre in dictum Iohanem ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere<br />

statuerit deinceps in perpe/tuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />

quidquid voluerit faciat (-) iure livelario/ sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios/ si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis/ que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione sibi/ et dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre<br />

modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohanes,/ per se et suos heredes, dicte<br />

religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo bazetas/ oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano, ad canipam/ dicte religionis, sub pena dupli et cetera. Et in eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore vellet ven/dere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin ven/dat ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel successoribus suis inde habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum/ emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Iohanes, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />

dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et<br />

singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte/<br />

religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter/ et omnia bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicto Iohani, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et<br />

cui dederit/ ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena (-) omnis dampni et dispendi/ inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />

hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis presentia/ et futura pigneri. De quibus peciis terre ex<br />

nunc dictus Iohanes confitetur esse in tenuta et corporali possesione pro dicta re/ligione. Et inde<br />

sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />

notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy , rogatus, scripsi.<br />

68


17<br />

CARTA LIVELLI<br />

1356 Marzo 25 Scovolo, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto a Avanzino fu Iacobino Salodino di San Felice di Scovolo sette appezzamenti di<br />

terra in cambio di un moggio di olio o otto galete all'anno.<br />

Notaio: Bertolameo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona.<br />

IN TERRITORIO DE SCOVOLO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Avancini quondam Iacobini Salododini de<br />

Sancto Felice. Die vigesimo quinto marcii, in Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: Bonzano quondam Iohanis Seroti de Trovegnanis, Lesiolo filio Iohanis<br />

Salvagni,/ habitatore Materni, notario, Iacobino filio Bertolamei ser Zani de Tusculano, notario pro<br />

secundo notario, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Fran/cinus de<br />

Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachii de<br />

Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Iohanini/ de Brixie presbiteri, fratris Bertolini Gosoli,<br />

fratris Martini Revelli, fratris Bertolini Bosioti, fratris Desiderati de Ciis et fratris Iustachini/ de<br />

Pulzano, omnium confratrum dicte religionis (-) ibi presentium et omnibus et singulis in isto<br />

contractu contentis consentientium, per lignum quod in suis manibus tene/bat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem investivit/ Avancinum quondam (-) Iacobini Salododini de Sancto Felice de Scovolo de<br />

infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis iacentibus in teratoriis infrascriptis: impri<strong>mi</strong>s de una<br />

pecia terre aratoria et olivata iacente in teratorio de Scovolo, in contrata de Car<strong>mi</strong>zena, cui coheret<br />

a mane Mayfredus Negerboni/, a meridie dictus Mayfredus, a sero Rabonus Turini Tomere; item de<br />

una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio in contrata/ ubi dicitur ad<br />

montem de Cintius, cui coheret a mane Bertolinus de Trovegnanis, a meridie Salodinus Iacobini de<br />

Cerclinis, a sero dictus pre Petrus/ archipresbiter plebis Valis Tenesis, a monte Iohanes Stefenini<br />

Zani de Cintius; item de una pecia terre aratoria et olivata iacente in teratorio de La Rasa (La Rafa)/<br />

in contrata Cisay, cui coheret a meridie Fragondinus de Fregondino, a sero Balest de Cavallis de<br />

Calvazesio, a monte Bertolinus quondam Ayolfi de La/ Rasa; item de una pecia terre aratoria,<br />

olivata iacente in dicto teratorio de La Rasa in contrata de Casanova sive de Tezolis, cui coheret a<br />

sero et a monte/ monasterium Sancte Iulie de Brixia, a meridie heredes quondam Bertolati<br />

Caligarii; item de una pecia terre aratoria, olivata iacente in dicto teratorio in contrata Sancti<br />

Iohanis,/ cui coheret a mane et a meridie via, a sero Petribonus de Trovegnanis, a monte dictum<br />

monasterium Sancte Iulie;/ item de una pecia terre aratoria, olivata/ et vidata iacente in dicto<br />

teratorio sub Sancto Iohane, cui coheret a mane via coriva, a meridie heredes Nigri Panigallis, a<br />

sero Bertolinus Vivaze, a monte/ Iohanes Sguaragnayte de Portesio; item de una pecia terre<br />

aratoria, olivata (-) iacente in dicto teratorio in contrata de Conugrus, cui coheret a mane/<br />

Francinus Aymerici de Sancto Felice, a meridie heredes Ridasii de Trovegnanis, a sero Cisanus<br />

Tomere de Sancto Felice, a monte Petrus Pestalaii in parte/ et in parte via, salvis omnibus aliis<br />

coherentiis veteribus et novis si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, fecit dictam investi/turam de dictis peciis terre in dictum Avancinum, ita quod ipse et sui<br />

heredes et cui dederit deinceps<br />

69


habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas/ pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli<br />

sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dictarum eclesiarum, cum omnibus et<br />

singulis que intra pre/dictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus/ et singulis que dicte pecie<br />

terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisitione dicte religioni et/ confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente<br />

seu spectante. Solvendo ipse Avancinus, per se et suos heredes, dicte religioni annuatim/ in<br />

epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unum modium oley vi<strong>del</strong>icet octo galetas boni et pulcri et<br />

bene mensurati ad rectam mensuram de Sco/volo in terra de Scovolo in villa de Trovegnanis ad<br />

canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus/ emphiteota aliquo<br />

tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos succe/ssores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />

dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat/ ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerit, (-) preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Avancinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />

dare, solvere/ et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />

singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus/ eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />

et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,<br />

per se/ et suos successores, dicto Avancino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et<br />

dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit/ ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Avancino/ et<br />

suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Avancino omnia bona dicte religionis presentia<br />

et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc/ dictus Avancinus confitetur esse in possessione pro<br />

dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

18<br />

CARTA LIVELLI<br />

1360 Novembre 22 Scovolo, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto a Giacobino fu Fachino Benaye di Cisano di Scovolo quattro appezzamenti di terra<br />

in territorio di Scovolo in cambio di due galete di olio o di otto bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bertolameo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo, indicione tercia decima.<br />

IN TERITORIO DE SCOVOLO<br />

.XV.<br />

70


Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Iacobini Fachini Benaye de Cisano de<br />

Scovolo/. Die vigesimo secundo novembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: Requiliano/ fillio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohanino<br />

quondam Tusculani, ambobus de Tusculano, Petro quondam Boturi/ni Bonafidey de Manerva,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi congregato et convocato capitulo religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de<br />

Tusculano, voce campanelli more solito illius religionis, de mandato religiossi viri do<strong>mi</strong>ni fratris/<br />

Francini (-) de Trovegnanis, preposito illius religionis in quo quidem capitulo ad herant omnes<br />

infrascripti confratres,/ vi<strong>del</strong>icet: dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, frater Fedriginus quondam Bertolini<br />

Bosii de Brixie presbiter, frater Martinus Reveli/ de Tusculano, frater Desideratus De Ciis De Salodo,<br />

frater Nocolaus de Mesaga de Tusculano et frater (-) Iacobinus/ de Cisano de Scovolo, omnes<br />

confratres dicte religionis ac in dicentes sese esse duas partes et plures capituli et con/ventus dicte<br />

religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis consencientes. Unde dictus<br />

prepositus, per/ se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem, per lignum quod in suis ma/nibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Iacobinum quondam Fachini Benaye de Cisano de/ Scovolo de infrascriptis peciis terre iuris dicte<br />

religionis iacentis in teratorio de Scovolo in infrascriptis contratis: impri<strong>mi</strong>s (-) de una pecia terre<br />

aratoria iacente in dicto teratorio in contrata Fiutegerii, cui coheret a mane Petrus Dolzeti, a<br />

meridie via, a monte heredes/ Iohanis Bataye, a sero Mayfredinus Uberti; item de una pecia terre<br />

aratoria et olivata iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret/ a mane via, a meridie et a sero<br />

Petrus De Ciis de Salodo, a monte Ada<strong>mi</strong>nus Bertoni; item de una pecia terre aratoria et vidata<br />

iacente/ in dicto teratorio in contrata de Zenestis, cui coheret a mane Iohaninus magister Iacobi de<br />

Ciis de Salodo, a meridie Cisanus Tomere/, a sero et a monte Iohanes Bertoni; item de una pecia<br />

terre aratoria et olivata iacente in dicto teratorio in contrata de Ronchis, cui coheret/ a mane<br />

Iohaninus de Scaragnaytis, a meridie Nasimbenus de Ciis de Salodo in parte, a sero Bonetus<br />

Daynesii, a monte Iohanes de/ Sintegerio, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis/ peciis terre in dictum<br />

Iacobinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat,<br />

gaudeat et/ possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum,/ cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in/ vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra<br />

se seu infra se in integrum et cum omni/ iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu/ spectante. Dando,<br />

reddendo et solvendo ipse Iacobinus, per se et<br />

71


suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annu/atim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />

duas galetas oley vi<strong>del</strong>icet octo bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad<br />

rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli./<br />

Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum<br />

suum, teneatur/ primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores et eis, emere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare/ pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam<br />

alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/<br />

quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus (-)<br />

quinque soldos pro quibus/ debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iaco/binus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />

recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad/ dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi/ inde dicte religioni et confratribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia/ sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobino/, pro<br />

se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui<br />

dederit, ab omni persona et universitate/ legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto Iacobino et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc<br />

dicto Iacobino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. (-) De quibus peciis terre ex<br />

nunc dictus Iacobinus/ confitetur esse pro dicta religione. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dictus Iacobinus, per se fecit,/ constituit (...) Simonem Zimolini et<br />

Marchetum Martinelli, ambos de Mesaga de Tusculano et quemlibet in (...) suos/ certos nuncios<br />

procuratores et sindicos ad facendum registrari hoc instrumentum et cetera. Pro<strong>mi</strong>ttens de ratio<br />

habendo et obligando renunciare./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo, indicione<br />

tercia decima. Ego Bertolameus/ fillius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

19<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 1 Toscolano, in curtivio sub porticu domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto a Boiolo Molinario di Lamasso tre appezzamenti di terra e una casa in territorio di<br />

Toscolano in villa di Grecenico in cambio di tredici bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN VILLA DE GREZENIGO, IN TUSCULANO<br />

.XVIII.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Haec sunt brevarie de livellis et aliis contractibus religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, scripte per Bertolameum filium/ Peterboni Bruni de Tusculano ut inferius<br />

legitur.<br />

CARTA BOIOLI MOLINARII<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Boyolum habitatorem ville de Grezenico<br />

de Tusculano. Die primo ianuarii, in Tusculano, in curtivio religionis Sancti Do/<strong>mi</strong>nici, sub porticu<br />

domuum dicte religionis, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario,<br />

Maternino quondam Plasini, ambobus de Plano/ Tusculani, Bertolameo qui dicitur Betelonus<br />

quondam Martini Corde de Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />

Michael de Navis, pre/positus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus/ tenebat ad rectum<br />

livellum comunis Brixie, investivit Boyolum Molinarium de Lamasso episcopatus Tridenti,<br />

habitatorem Tusculani Riperie Brixie de in/frascripta domo et peciis terre iuris dicte religionis,<br />

iacentibus in teratorio de Tusculano in infrascriptis<br />

72


contratis usque ad novem annos et ad novam investituram/ fiendam per dictum prepositum vel per<br />

suos successores in dictum Boyolum de infrascriptis pecis terre et domo pro infrascripto ficto:/<br />

impri<strong>mi</strong>s de una domo copata et/ solarata iacente in teratorio de Tusculano in villa de Grezenico,<br />

cui coheret a mane et a monte via, a meridie et a sero heredes Iohanis de Ano, habitator dicte ville<br />

et est per mensuram/ quattuor tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre vidata et ortiva iacente<br />

in dicta villa de Grezenico, cui coheret a mane et a meridie via, a monte dictus Boyolus in parte/et<br />

in parte via, a sero Betinus Valenti et est per mensuram decem tabule et sex pedes et tres onze;<br />

item de una pecia terre olivata et vidata iacente ibi prope dictam villam, /cui coheret a mane via, a<br />

meridie Aventuratus clericus in parte et in parte Iohanes Salvagni, a sero et a monte dictus Iohanes<br />

Salvagni et est per mensuram due tabule et duo/ pedes; item de una pecia terre olivata et vidata et<br />

aratoria iacente in Plano Tusculani sub media Campagna, cui coheret a mane et a monte Malgarita<br />

do<strong>mi</strong>ne Flor/<strong>del</strong>icis, a meridie dictus Boyolus conductor, a sero via et est per mensuram due tabule<br />

et novem pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent veter/es vel nove. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, fecit dictam<br />

investituram de dicta do/mo et dictis peciis terre in dictum Boyolum, ita ipse Boyolus et sui<br />

heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat/ dictam domum et<br />

dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />

suorumque successorum; cum omnibus et/ singulis que intra predictos continentur confines vel<br />

alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/ publicas, et cum<br />

omnibus et singulis que dicta domus et dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione/ usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex dictis pecis<br />

terre et domo modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Boyo/lus, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tredicim<br />

bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam/ mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non<br />

fiant dicto/ conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non<br />

solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo sa/lvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />

tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum<br />

vel/ suos successores apellare eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque<br />

soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius suum cui voluerit, preter servo<br />

eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/<br />

successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firm/are. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Boyolus, per se et suos heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere/ dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />

sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />

incurentium, obligando ad hoc dictus Boyolus dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dicta/<br />

religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Boyolo,<br />

pro se et suis heredibus stipulanti, dictam domum et dictas pecias terre et dictam investituram<br />

earum/dem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto<br />

Boyollo et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc/ dicto Boylo omnia bona dicte religionis<br />

presentia et futura pigneri. De qua domo et de quibus peciis terre dictus<br />

73


Boyolus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta/ religione. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragessimo octavo, indicione prima.<br />

20<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 1 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, sub porticu.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico ha dato in affitto a Martino fu Giacobino<br />

di Paitone un appezzamento di terra in contrada Garde in cambio di undici bazete di olio e una casa<br />

in villa di Grezenico in cambio di sei bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN TERITORIO DE TUSCULANO CARTA MARTINI DE PAYTONO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Martinum quondam Iacobini de Paytono,<br />

habitatorem Tusculani. Die primo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis sub porticu,<br />

presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notario pro secundo notario,<br />

Mater/nino filio quondam Plasini Vigorii, ambobus de Plano Tusculani, Bertolameo qui dicitur<br />

Betelonus quondam Martini Corde de Gargna/no, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>/nici de Tusculano, per se et<br />

suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />

quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Martinum quondam<br />

Iacobini de Paytono, habitatorem/ Tusculani, usque ad novem annos et ad novam <br />

fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Mar/tinum vel in suos<br />

heredes de infrascripta domo et pecia terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre<br />

aratoria, olivata, vidata et/ costiva iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Gardis, cui<br />

coheret a mane heredes Iacobini Requiliani in parte et in parte heredes Iacobini Roselli, a meridie/<br />

Bertellus Mauri, a sero Iacobinus Zelle in parte et in parte magister Iohanes de Bisonibus, a monte<br />

heredes Bertolini regentini et est per mensu/ram unum plodium; item de una domo copata iacente<br />

in dicta villa de Grezenico de Tusculano, cui coheret a mane heredes Lafranchini Acar/tis, a meridie<br />

et a sero via, a monte heredes Petri Bertoli Bono<strong>mi</strong> et est per mensuram una tabula et duo pedes,<br />

salvis omnibus aliis coherentiis si qui/ forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et suos<br />

successores, fecit dictam investituram de dicta domo et pecia terre in dictum Martinum,/ quatenus<br />

ipse Martinus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />

dictam domum/ et peciam terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur<br />

confines vel alios si quforent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/<br />

publicas, et cum omnibus que dicta domus et pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione,/ usu seu requisitione sibi et dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem ex dicta domo et pecia terre modo aliquo pertinente seu spec/tante. Solvendo ipse<br />

Martinus, per se et suos heredes, dicte religioni et capitulo et conventui eiusdem annuatim in<br />

epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in<br />

74


octava decem septem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano ad/ canipam dicte religionis vi<strong>del</strong>icet sex bazetas<br />

oley de dicta domo et undicim bazetas oley de dicta pecia terre iacente in Gardis. Quo ficto dato/<br />

et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />

et de illo anno in quo non solve/rit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si<br />

dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu me/lioramentum suum, teneatur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice<br />

dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

suum cui voluerit, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos/ imperialium pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse/ Martinus<br />

conductor per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />

dare, solvere et aten/dere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />

singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />

pro se et dicta religi/one et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />

futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,/ per se et suos successores,<br />

dicto Martino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam domum et peciam terre et dictam<br />

investituram earumdem ei et suis / et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona<br />

et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi<br />

inde dicto Martino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Martino omnia bona dicte<br />

religio/nis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre et domo Martinus ex nunc confitetur esse<br />

in tenuta et corporali poss/essione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore/. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />

prima.<br />

21<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, sub porticu.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico ha dato in affitto per nove anni a<br />

Toscolano fu Giovanni detto Manino un appezzamento di terra in contrada Ronchetelli di Toscolano<br />

in cambio di cinque bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA TUSCULANI MANINI SOLE<br />

IN TUSCULANO<br />

.XVIIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Tusculanum Iohanis Petri Solle. Die primo<br />

ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, sub porticu, presentibus:<br />

Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario, Maternino quondam Plasini, ambobus/<br />

de Plano Tusculani, Bertolameo quondam Martini Corde de Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />

religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Micha/el de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

per<br />

75


se et successores suos et no<strong>mi</strong>ne et vice et dicte religionis/ et capituli et conventus eiusdem, per<br />

lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Tusch/ulanum<br />

quondam Iohanis qui dicebatur Maninus, habitatorem ville de Grezenico de Tusculano, usque ad<br />

novem annos et ad novam investituram/ fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos<br />

successores in dictum Tusculanum vel in suos heredes pro infrascripto ficto de infrascripta pecia<br />

terre/ vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre iuris dicte religionis olivata, vidata et costiva iacente in teratorio<br />

de Tusculano in contrata ubi dicitur/ in Ronchetellis, cui coheret a mane Iohanes Ognabeni Feri, a<br />

meridie via, a sero heredes Macie Surdi pro heredibus Bozie, a monte Baldoinus/ Bertoldi de<br />

Tegaciis de Pulzano, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Tusculanum, quatenus ipse Tusculanus et sui heredes et cui/ dederit vel habere statuerit habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine<br />

contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum/ accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra/ se, intra se<br />

seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex<br />

dicta/ pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Tusculanus, per se et suos<br />

heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte/ religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />

quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati/ ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />

superimposita non/ fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />

anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>/num. Et in eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte<br />

religionis, dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerit, preter servo Ec/lesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus/ duos soldos imperialium<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Tusculanus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, sol/vere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto con/tractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro se et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto<br />

Tusculano, pro se et/ suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem<br />

ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit/ ab omni contradicenti persona et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dam/pni et dispendi<br />

inde dicto Tusculano et suis heredibus incurrentium obligando ad hoc dicto Tusculano conductori/<br />

omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre dictus Tusculanus ex<br />

nunc confitetur/ esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti<br />

omni exceptioni non sic facti dicti contractus et non/ ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />

contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura fa/cere instrumenta<br />

uno tenore/. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima. Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni, notarius, scripsi.<br />

76


22<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, sub porticu.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto per nove anni a Giacobino detto Carenta fu Delaito Dolzeboni due appezzamenti<br />

di terra in territorio di Toscolano, una in contrada Monticolo e l'altra in contrada Ronchetelli, in<br />

cambio di quattordici bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

CARTA IACOBINI QUI DICITUR CARENTA<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Zele. Die primo ianuarii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, sub porticu dictarum domuum, presentibus:<br />

Iacob/ino filio Peterboni, notario pro secundo notario, Maternino quondam Plasini Vigorii,<br />

ambobus de Plano Tusculani, Bertolameo quondam Martini Corde de Gargnano,/ omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano et Sancti He/ustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis/ manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit Iacobinum qui dicitur Carenta quondam Delayti Dolzeboni<br />

de Grezenico de/ Tusculano de infrascriptis duabus peciis terre iuris dicte religionis usque ad<br />

novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel per suos<br />

successores in dictum Iacobinum vel in suos heredes pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia<br />

terre aratoria, olivata et/ vidata iacente in teratorio de Tusculano in Campra Plani in contrata ubi<br />

dicitur ad Monticulum sive ad zucham, cui coheret a mane Bonus de Zanebellis,/ a meridie<br />

confratres dicte religionis, a sero heredes fratris Iohanis Riche in parte et in parte Franceschus<br />

Vetelli et est per mensuram di<strong>mi</strong>dium/ plodium; item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata<br />

et costiva iacente dicto teratorio in contrata de Ronchethellis, cui coheret a mane et a sero<br />

dictus/ Iacobinus conductor, a monte heredes quondam Iohanis ser Iacobi et est per mensuram<br />

quadraginta quinque tabule, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent./ Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus modo et no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in<br />

dictum Iacobinum, ita quod ipse Ia/cobinus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />

habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit fa/ciat sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra/ se, intra<br />

se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni et<br />

capitulo et conventui eiusdem/ ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />

Solvendo ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni/<br />

annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuordicim bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />

bene mensurati ad rectam mensuram de Tusc/hulano in terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />

religionis vi<strong>del</strong>icet novem bazetas oley de dicta pecia terre iacente in Ronchethelis et quinque<br />

bazetas oley pro infrascripta pecia terre iacente in Campra ad Monticulum. Quo ficto dato et<br />

soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat/ fictum in duplum in illo et<br />

de illo anno in<br />

77


quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota/<br />

aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apellare et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />

dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />

melioramentum suum/ cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos/ soldos imperialium<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus/ per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et obser/vare<br />

omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et suis successoribus incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />

pro se et dicta religioni et capitulo et conventu eiusdem, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et fu/tura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />

successores, dicto Iacobino, pro se et suis heredibus/ stipulanti, dictas pecias terre et dictam<br />

investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona et<br />

universitate legiptime de/fendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde dicto Iacobino conductori et suis heredibus incurentium, obligando/ ad dicto Iacobino<br />

omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. Renuntiaverunt predicti contrahentes omni<br />

exceptioni non sic facti dicti contractus/ et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />

contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie et cetera. Et inde sum rogatus unum et<br />

plura facere/ instrumenta uno tenore. De quibus pecis terre ex nunc dictus Iacobinus confitetur<br />

esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius et rogatus, scripsi.<br />

23<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 1 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto per nove anni a Delaito figlio di Franceschino Mesethaye due appezzamenti di<br />

terra, uno in contrada Gazolo di Toscolano e l'altro in contrada Onglereto di Maderno, in cambio di<br />

dieci bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA DELAYTI QUONDAM MANERE<br />

IN TUSCULANO<br />

.XX.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Delaytum quondam Franceschini<br />

Mesethaye de Grezenico de Tusculano. Die primo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum<br />

religi/onis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario,<br />

Bersanino qui dicitur Lolus quondam Nicolini, Benedicto quondam Bertolamei fratris/ Iohanis,<br />

omnibus de Plano Tusculani, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,<br />

prepositus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie,<br />

78


per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per<br />

lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/ livellum comunis Brixie, investivit Delaytum filium<br />

Franceschini Mesethaye de Grezenico de Tusculano de infrascriptis duabus peciis terre iuris dicte<br />

re/ligionis (-) usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel per suos successores in dictum Delaytum de infrascriptis/ peciis terre pro<br />

infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre cum duabus muris vidata cum aliis arboribus iacente<br />

in teratorio de Tusculano in contrata Gazoli, cui coheret a mane/ heredes Streve Ruzeni in parte et<br />

in parte dictus conductor, a meridie dicta religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a sero heredes fratris Iohanis<br />

Riche in parte et in parte Franceschus Vetelli,/ a monte heredes fratris Iohanis et est per mensuram<br />

septem tabule; item de una pecia terre aratoria et olivata iacente in teratorio de Materno in<br />

contrata Onglarethi in Campra,/ cui coheret a mane dictus Delaytus conductor, a meridie si<strong>mi</strong>liter<br />

dictus Delaytus *** 62<br />

./ Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice quo ut supra, fecit<br />

dictam investituram de dictis peciis terre in dictum Delaytum, quatenus ipse Delaytus et sui<br />

heredes/ et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre<br />

sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et/ singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicte pecie terre habent<br />

supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />

confratribus dicte reli/gionis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo<br />

ipse Delaytus, per se et suos heredes, dicte religioni annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />

decem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti vi<strong>del</strong>icet octo bazetas oley de pecia terre iacente in teratorio de<br />

Materno in Onglaretho et duas bazetas/ oley de pecia terre iacente in teratorio de Tusculano in<br />

contrata Gazoli, boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano ad/ canipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />

conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo/ et de illo anno in quo non solverit dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu<br />

meli/oramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />

et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice religionis/ dare pro quinque soldis imperialium<br />

<strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo<br />

eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus/ nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Delaitus, per se et suos heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti/ dare, solvere et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />

sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />

incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti , pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia<br />

sua/ bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />

se et suos successores, dicto Delayto, pro se et suis heredibus/ stipulanti predictas pecias terre et<br />

dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona<br />

et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde dicto Delayto et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Delayto omnia/ bona dicte<br />

religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Delaytus confitetur esse<br />

in tenuta et<br />

62<br />

Il testo non è stato completato.<br />

79


corporali possessione pro dicta re/ligione. Et quia dictus (-) Delaytus <strong>mi</strong>nor erat viginti quinque<br />

annis, maior tam quatuordecim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit, corporaliter tactis<br />

scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem, confessionem nec contra aliquid<br />

in isto contractu/ contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri<br />

posset in contrarium. Et inde sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />

Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Tusculano, notarius et rogatus, scripsi.<br />

24<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto per nove anni a Nicola fu Martino Biaqui cinque appezzamenti di terra in contrada<br />

Malzanico di Toscolano in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA NICOLAY MARTINI BIAQUI<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Nicolaum Martini Biaqui de Secina de<br />

Tusculano. Die sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Bertolameo quondam Iohanis Cozie de Pulzano, Iacobino Martini Bonzii, Iacobino filio/<br />

Bertolamey ser Zani, notario pro secundo notario, omnibus de Pulzano de Tusculano, testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael/ de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos success/ores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum/ comunis Brixie, investivit Nicolaum quondam Martini Biaqui de Secina de<br />

Tusculano de infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis usque/ ad novem annos et ad novam<br />

investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />

Nicolaum vel/ in suos heredes de infrascriptis peciis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una<br />

pecia terre cum una racia iacente in teratorio de Tusculano in contrata Malza/nichi, cui coheret a<br />

mane et a meridie plebs de Tusculano, a sero et a monte Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis de Secina<br />

de Tusculano et est per mensuram due tabule;/ item de una pecia terre olivata et vidata et prativa<br />

iacente in dicto<br />

80


teratorio et contrata, cui coheret a mane Paulus suprascriptus in parte et in parte dictus Nicolaus<br />

emphiteota,/ a meridie et a sero via, a monte dictus Nicolaus et est per mensuram quindecim<br />

tabule et novem pedes; item de una pecia terre olivata et vidata iacente in dicto/ teratorio et in<br />

dicta contrata, cui coheret a mane heredes Giunzaii, a meridie via, a sero Paulus suprascriptus, a<br />

monte dictus Nicolaus et cum tribus pedibus olivorum ibi foris/ in via et est per mensuram novem<br />

tabule et unus pes; item de una pecia terre olivata et vidata et prativa iacente in dicto teratorio et<br />

contrata in pratis de Mal/zanico, cui coheret a mane Bertolameus quondam ser Zanelli de Tegaciis,<br />

a meridie Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a sero heredes Contrini Pilli, a monte heredes<br />

quondam/ Petri do<strong>mi</strong>ni Iohanis in parte et in parte heredes Mafey Iustachi et est per mensuram<br />

viginti tres tabule et octo pedes et vassus vadit per eam; item de una pecia terre olivata, vidata et<br />

aratoria iacente in dicto teratorio a mane parte ville de Mornaga, cui coheret a mane heredes<br />

Boturelle in parte et in parte Zan/onus Beteye, a meridie Bertazolus Franceschi pro infrascripta<br />

religione, a monte via, a sero heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong> in parte et in parte heredes Pasini/<br />

Malfati pro una racia et est per mensuram viginti due tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam/ investituram de dictis peciis terre in dictum Nicolaum, ita quod<br />

ipse Nicolaus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, ga/udeat et<br />

possideat dictis peciis terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et/ singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus suis usque in vias publicas et cum<br />

omnibus/ et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum<br />

omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex/ dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu<br />

spectante. Solvendo ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem /<br />

annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />

mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in/ terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis.<br />

Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod/ solvat fictum<br />

in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo<br />

salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum,<br />

teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores apellare et eis, emere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone;/ alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteo/tam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus/ incurentium, obligando ad<br />

hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et per eum dicte religioni, se personaliter<br />

et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores no<strong>mi</strong>ne dicte religi/onis, dicto Nicolao, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit,<br />

ab/ omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto Nicolao et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />

dicto Nicolao. recipienti pro se et suis heredibus, omnia bona dicte religionis presentia/ et futura<br />

pigneri. De quibus peciis terre dictus Nicolaus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro<br />

dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Plano Tusculani, notarius, scripsi.<br />

25<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto per nove anni a Martinello fu Franceschino Martino Biaqui cinque appezzamenti<br />

di terra e una raza in<br />

81


territorio di Toscolano in cambio di sette bazete e tre quarteri di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA MARTINELI FRANCESCHI BIAQUI<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXI.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Martinellum quondam Franceschini<br />

Martini Biaqui de Secina de Tusculano. Die sexto ianuarii, in cur/tivio domuum religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Bertolameo quondam Iohanis Cozie, Iacobino quondam<br />

Martini Bonzii, Iacobino filio/ Bertolamey ser Zanni, notario pro secundo notario, omnibus de<br />

Pulzano de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,/<br />

prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et conventus eiusdem, ad rectum livellum comunis Brixie,<br />

per lignum quod in suis manibus tenebat,/ investivit Martinellum quondam Franceschini Martini<br />

Biaqui de Secina de Tusculano de infrascriptis peciis terre usque ad novem annos et ad/ novam<br />

investituram fiendam de infrascriptis peciis terre in dictum Martinellum vel in suos heredes per<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores pro/ infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia<br />

terre olivata, vidata, aratoria et prativa iacente in teratorio de Tusculano in contrata Malzanigi, cui<br />

coheret a mane Martinus/ predictus, a meridie heredes Iustachi Garnerii, a sero fosatum, a monte<br />

via et est per mensuram viginti due tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre olivata,/ vidata et<br />

prativa iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a<br />

meridie Bonomus Baldoyni Mauri, a sero heredes/ Giunzayi in parte et in parte Iohanes Secinelli et<br />

a monte dictus Iohanes et est per mensuram septem tabule; item de una pecia terre olivata,<br />

vidata/ et prativa iacente in dicto teratorio in contrata de Romarzolo, cui coheret a mane et a<br />

monte heredes Ansel<strong>mi</strong>ni quondam do<strong>mi</strong>ni Pasqueti in parte et in parte Gra/ciolus Tomasii, a<br />

meridie heredes Mafey Iustachi et fosatum et a sero heredes dicti Mafey et est per mensuram<br />

quindicim tabule et/ novem pedes; item de una pecia terre olivata, vidata et aratoria iacente in<br />

dicto teratorio in contrata Polastri prope villam de Mornaga, cui coheret a mane heredes<br />

Frances/chi Bono<strong>mi</strong>, a meridie heredes Morandini Sayoti, a sero eclesia Sancti Nicolay, a monte<br />

Zanonus qui dicitur Ochellus Beteye et est per mensuram viginti/ tabule; item de una pecia terre<br />

olivata iacente prope villam de Mornaga a mane parte, cui coheret a mane Berlachinus quondam<br />

Franceschi Bono<strong>mi</strong>, a meridie/ via, a sero et a monte domus heredis Boturelle de Mornaga et est<br />

per mensuram octo tabule et tres pedes; item de una racia que/ est in una pecia terre heredis<br />

Franceschi Bono<strong>mi</strong> iacente a sero parte ville de Mornaga, cui coheret a mane et a meridie via,<br />

salvis/ omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum Martinellum/ ita quod ipse<br />

Martinellus et sui heredes et cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et<br />

de eis quidquid voluerit faciat sine con/traditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum;<br />

cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum/<br />

accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />

dicte pecie terre habent supra se, intra se seu/ infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requisitione sibi et dicte religioni ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu/ spectante.<br />

Solvendo ipse Martinellus, per se et suos heredes, dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />

octava septem<br />

82


azetas oley et/ tria quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte/ religionis, sub pena dupli. Et in eo<br />

salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum,<br />

teneatur/ primo dictum prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam/ alteri<br />

persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />

ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus<br />

duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle<br />

eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Martinellus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et dicta religione stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et/ dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni incurentium, obligando ad hoc<br />

dictus Martinellus dicto do<strong>mi</strong>no preposito recipienti pro dicta religione/, se personaliter et omnia<br />

sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />

se et suos successores, dicto Martine/llo, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et<br />

dictam investituram earumdem ei et suis heredibus ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctori/zare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Martinello et<br />

suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Martinello omnia/ bona dicte religionis<br />

presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Martinellus ex nunc confitetur esse in<br />

tenuta et corporali possessione/ pro dicta religione. Et quia dictus Martinellus <strong>mi</strong>nor <strong>mi</strong>nor erat<br />

vigintiquinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, ad Sancta/ Dey Evanyelia iuravit,<br />

corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra<br />

aliquid in isto contractu contentum/ ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia ratione qua se tueri poset. Et<br />

inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Plano Tusculani scripsi.<br />

26<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto per nove anni a Zelana fu Agnelino di Cecina tre appezzamenti di terra in<br />

territorio di Toscolano in cambio di nove bazete e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA ZELANE AGNELINI<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Zelanam Agnelini de Secina de Tusculano.<br />

Die sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do/<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Bertolameo quondam Iohannis Cozie, Iacobino quondam Martini Bonzii, Iacobino filio<br />

Bertolamey ser Zanni, notario pro secundo notario,/ omnibus de Pulzano de Tusculano, testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />

83


successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum/ quod in<br />

suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Zelanam quondam Agnelini de<br />

Secina de Tusculano de infrascriptis peciis terre usque/ ad novem annos et ad novam investituram<br />

fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Zelanam vel in eius<br />

heredes de dictis/ peciis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre prativa cum<br />

duobus pedibus nuchum iacente in teratorio de Tusculano in contrata ubi dicitur ad Paludes/ sive<br />

ad Canellum, cui coheret Aventuratus clericus, a meridie et a sero heredes Iustachi Garnerii, a<br />

monte Regoyus ser Pasqueti et est per mensuram/ quinque tabule et decem pedes; item de una<br />

pecia terre prativa cum duabus nucibus iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane<br />

heredes Boninsegne/ Bosii, a meridie via, a sero Aventuratus clericus, a monte fosatum et est per<br />

mensuram quatraginta quatuor tabule; item de una pecia terre prativa et olivata/ iacente in dicto<br />

teratorio in contrata ubi dicitur ad Gacios, cui coheret a mane et a meridie heredes Bertolasii de<br />

Viaveteri, a sero Pelacanus quondam do<strong>mi</strong>ni Azeboni et a monte/ via et est per mensuram<br />

duodicim tabule et decem pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum<br />

Zelanam, ita quod ipse Zelana et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit/ habeat, teneat,<br />

gaudeat et possideat dictis peciis terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti<br />

do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum,/ cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />

in/ vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra<br />

se in integrum et cum omni iure et actione, usu/ seu requisitione sibi et dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse<br />

Zelana, per se/ et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni annuatim in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni/ et pulcri et bene<br />

mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis.<br />

Quo ficto dato et soluto,/ alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum<br />

in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum/ ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo<br />

salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum,<br />

teneatur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro/ quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel/<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Zelana, per se et suos heredes,/ dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in/ isto contractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad<br />

hoc ei, recipienti pro se et dictis/ eclesiis, se personaliter et omnia bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto/ Zelane,<br />

pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis<br />

heredibus et cui dederit ab omni contradicenti persona et universitate le/giptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Zelane et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto Ze/lane omnia bona dictarum eclesiarum presentia et futura<br />

pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Zelana confitetur esse in tenuta et<br />

84


corporali possessione/ pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />

contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et<br />

cetera. Et/ inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quadragessimo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni<br />

de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

27<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />

ha dato in affitto per nove anni a Copino fu Ogneri di Cecina un appezzamento di terra in Toscolano<br />

in contrata Zapellum, cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA COPINI OGNERII<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Copinum Oyerii de Secina de Tusculano.<br />

Die sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Bertolameo quondam Iohanis Cozie, Iacobino quondam Martini Bonzii, Iacobino filio<br />

Bertolamey ser Zanni, notario pro secundo/ notario, omnibus de Pulzano de Tusculano, testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus eclesiarum religionis/ Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus<br />

tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Copinum quondam Oyerii de Secina/ de<br />

Tusculano usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel per suos successores in dictum Copinum/ vel in suos heredes de infrascripta pecia<br />

terre iuris dicte religionis pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria et olivata et<br />

costiva iacente in teratorio de Tu/sculano in contrata ubi dicitur ad Zapellum, cui coheret a mane<br />

Zelana Agnelini, a meridie Lacus Garde, a sero heredes Nicolay Stefanini, a monte heredes Con/trini<br />

Pilli et est per mensuram quinquaginta tabule, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali<br />

modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />

terre in dictum Copinum, ita quod ipse Copinus et sui heredes et cui dederit habeat, teneat,<br />

gaude/at et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti<br />

do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que dicta pecia terre habet<br />

supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />

in vias publicas, et cum omni iure et actione, usu seu requi/sitione sibi et dicte religioni ex dicta<br />

pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Copinus, per se et suos heredes,<br />

dicte/ religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram/ de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />

dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori,/ preter quod<br />

85


solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod,/ si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu<br />

melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores apellare<br />

et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />

alteri persone; alioquin/ vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle/ eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Copinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum/ fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no pre/posito et confratribus dicte religionis incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus, se personaliter et<br />

omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Copino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam/ pecia<br />

terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab<br />

omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et/ desbrigare, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicto Copino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Copino<br />

omnia bona dicte re/ligionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre dictus Copinus ex nunc<br />

confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione./ Et inde sum rogatus unum et<br />

plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quadragessimo octavo,<br />

indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius, scripsi.<br />

28<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovannino fu Giovanni Ruzenelli un appezzamento di<br />

terra in territorio di Toscolano in contrata Pradalini, in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA IOHANINI IOHANIS RUZENELI<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanini quondam Iohanis Ruzenelli de<br />

Grezenico de Tusculano. Die sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Bertolameo quondam Iohanis Cozie, Iacobino quondam<br />

Martini Bonzii, Iacobino filio Ber/tolomei ser Zani, notario pro secundo notario, omnibus de Pulzano<br />

de Tuscolano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepo/situs<br />

eclesiarum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />

quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Iohaninum/ quondam<br />

Iohanis Ruzenelli de Grezenico de Tusculano de una pecia terre iuris dicte religionis usque ad<br />

novem annos et ad novam inve/stituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num<br />

86


prepositum vel per suos successores in dictum Iohaninum vel in suos heredes de infrascripta pecia<br />

terre vi<strong>del</strong>icet de una/ pecia terre aratoria, olivata, vidata et loriva et costiva iacente in teratorio de<br />

Tusculano in Plano in contrata Pradalini, cui coheret a mane heredes Bonin/segne Bosii, a meridie<br />

heredes magistri Baldrici, a sero dicta religio in parte et in parte heredes Macie Surdi, a monte<br />

Iacobinus Martini Bonzii/ de Pulzano, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice quo ut supra, fecit dictam/ investituram de dicta pecia<br />

terre in dictum Iohaninum, ita quod ipse Iohaninus et sui heredes et cui dederit habeat, teneat,<br />

gaudeat et possideat/ dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti<br />

do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />

in/ vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />

se in integrum et cum omni iure/ et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex dicta<br />

pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohaninus, per se et suos heredes,<br />

dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et/<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />

dicte religionis. Quo ficto dato/ et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod<br />

solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit/ dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu<br />

mel/ioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />

et eis, emere volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melio/ramentum suum cui voluerit, preter servo<br />

eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis<br />

successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus, per se et suos heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />

sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et/ dicta religione, se<br />

personaliter et omnia bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos su/ccessores et dicta religione, dicto Iohanino, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui<br />

dederit/ ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto Iohanino et/ suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />

dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc/<br />

dictus Iohaninus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et quia dictus<br />

Iohaninus <strong>mi</strong>nor erat vigintiquinque/ annis, maior tam quatuordecim ut dicitur, ad Sancta Dey<br />

Evanyelia iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem,<br />

obligationem nec contra aliquid in isto contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet<br />

ratione vel causa qua se tueri/ posset in contrarium. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore. Qua pecia terre est per mensuram triginta tres tabule./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

87


29<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni detto Salvagnolo fu Salvagno quattro<br />

appezzamento di terra e due case in territorio di Toscolano, in cambio di un moggio o di ventidue<br />

bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA IOHANIS QUI DICITUR SALVAGNELUS.<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem Salvagni de Plano Tusculani. Die<br />

sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio domum religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacobino<br />

filio Iohanis Peterboni notario, Maternino quondam Plasini, ambobus de Plano Tusculani, Petro filio<br />

Baldoini/ de Faxano de Gardono, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />

de Navis, prepositus eclesiarum religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et<br />

conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />

investivit Iohanem qui dicitur Salvagne/lus quondam Salvagni, habitatorem Plani Tusculani, de<br />

infrascriptis pecis terre et do<strong>mi</strong>bus iuris dicte religionis usque ad novem annos et ad novam/<br />

investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />

Iohanem vel in suos de dictis pecis terre et infrascriptis/ do<strong>mi</strong>bus pro infrascripto ficto:<br />

impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata, vidata et aratoria iacente in teratorio de Tusculano in Plano in<br />

contrata Mezacampa/gne sive Plothe, cui coheret a mane via, a meridie strata comunis Brixie, a<br />

sero dicta religio pro infrascripta ultima pecia terre, a monte heredes Contrini/ Pilli de Secina et est<br />

per mensuram quatraginta due tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre olivata et ortiva iacente<br />

in dicta contrata Mezacam/pagne, cui coheret Nicolaus Bertoli Bono<strong>mi</strong>, a meridie Iohanes Salvagni<br />

pro dicta religione, a sero dictus Iohanes in parte et in parte via, a monte/ heredes Bertoli Bono<strong>mi</strong><br />

et est per mensuram duodecim tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de duabus do<strong>mi</strong>bus copatis cum<br />

sedu<strong>mi</strong>ne et curtivio/ et una mura secum tenente iacente in dicto teratorio et contrata, quibus<br />

do<strong>mi</strong>bus et sedu<strong>mi</strong>ni et curtivo coheret a mane Nicolaus Berto/li Bono<strong>mi</strong>, a meridie strata comunis<br />

Brixie, a sero via, a monte dictus Iohanes pro dicta religione et sunt per mensuram decem novem<br />

tabule/ et tres pedes; item de una pecia terre olivata, aratoria cum aliis arboribus iacente in dicta<br />

contrata, cui coheret a mane dicta religio in parte/ et in parte heredes Avancini Yianelle, a meridie<br />

heredes Iohanis ser Iacobi, a sero via, a monte Iacobinus Zelle et est per mensuram novem tabule;/<br />

item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio in contrata Plothe, cui<br />

coheret a mane suprascriptus Iohanes pro dicta relig/ione, a meridie strata comunis Brixie in parte<br />

et in parte Peterbonus Bruni pro una racia, a sero consueverat esse Nicolaus Petribertoni/ in toto et<br />

modo est dictus Nicolaus in parte et in parte Boyolus molinarius, a monte heredes Contrini Pilli et<br />

est per mensuram triginta/ novem tabule, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre et do<strong>mi</strong>bus/ in<br />

dictum Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit habeat, teneat, et possideat<br />

dictas pecias terre et de eis quidquid<br />

88


voluerit/ faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni usque in vias publicas, cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et do/mus<br />

habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />

sibi et dicte religioni ex dictis/ peciis terre et do<strong>mi</strong>bus modo aliquo pertinente seu spectante.<br />

Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte religioni annuatim in/ Epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />

octava unum modium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti vi<strong>del</strong>icet viginti duas bazetas oley de omnibus suprascriptis<br />

peciis terre et do<strong>mi</strong>/bus preter quod de ultima pecia terre que est triginta novem tabule de qua<br />

debet solvere alias decem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et/ pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena/ dupli. Et<br />

eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu mel/ioramentum<br />

suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepo/situm vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

seu/ melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successo/ribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>t/tens ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum/ ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium, obligando ad hoc . recipienti pro dicta religione, se personaliter et omnia bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohani,<br />

pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et domus/ et dictam investituram earumdem<br />

ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et/ desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte/ religionis presentia et<br />

futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

30<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ai fratelli Giovannino e Pietro fu Nicola Dorche detto<br />

Cagnola quattro appezzamenti di terra in territorio di Toscolano e una casa in villa di Gaino in<br />

cambio di ventisei bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA IOHANINI QUONDAM NICOLAY DORCHE<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohaninum Cagnole et Petrum eius<br />

fratrem de Gayno de Tusculano. Die octavo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum/ religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

89


presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohanino quondam Iohanis<br />

Ruzenelli, ambobus de Plano Tusculani,/ Martino Zochella de Gargnano, habitatore ville de Gayno<br />

de Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,<br />

prepositus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris<br />

Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et capituli et conventus<br />

earumdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Iohaninum quondam Nicolay Dorche qui dice/batur Cagnola, recipientem pro se et Petro eius frater<br />

et fillius quondam dicti Nicolay pro quo se personaliter et omnia sua bona obligavit se facturum et<br />

curaturum quod dictus Pe/trus habebat firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta<br />

usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel<br />

per suos successores in dictum Iohaninum et Petrum aut in suos heredes de infrascriptis peciis<br />

terre et domo pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata/ et costiva iacente in<br />

teratorio de Tusculano in contrata Patoclerii sive in Pacio, cui coheret a mane via in parte et in<br />

parte Benevenutus Setilli, a meridie Iohaninus Bona/venture, a sero flumen, a monte heredes<br />

Pasquetini de Folino in parte et in parte Benamatus Bertolasii et in parte Iohaninus de Cuzaga; item<br />

de una pecia terre vidata et costi/va iacente in dicto teratorio in contrata Delu<strong>mi</strong>s, cui coheret a<br />

mane heredes Iohanis Zapogni pro dicta religione, a meridie heredes Turacie Pizolboni, a sero<br />

flumen/ et est per mensuram sexaginta tabule; item de una domo copata et solarata cum<br />

sedu<strong>mi</strong>ne, curtivio et orto secum tenente iacente in/ dicto teratorio in villa de Gayno, cui coheret a<br />

mane heredes Caponi in parte et in parte heredes Requiliani Fraseni, a meridie heredes Bozie in<br />

parte et pro parte dicti conductores,/ a sero via, a monte Bonaventura Manegesii est per<br />

mensuram decem octo tabule; item de una pecia terre vidata et ortiva iacente in dicto teratorio/<br />

supra villa de Gayno in contrata Su<strong>mi</strong>dossi, cui coheret a mane via, a meridie heredes Gazere, a<br />

sero et a monte heredes Botessi Marzeti et est per mensuram/ due tabule; item de una pecia terre<br />

olivata, aratoria et costiva iacente in dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Digollas, cui coheret a<br />

mane heredes Peteni pro dicta/ religione, a meridie via, a sero heredes Iohanis ser Iacobi, a monte<br />

Berardus de Tegaciis et est per mensuram octuaginta tabule. Tali modo dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre et domo in dictum Iohaninum,<br />

recipientem pro se et dicto fratre suo, ita quod/ ipse Iohaninus et Petrus et sui heredes et cui<br />

dederint vel habere statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas pecias terre et<br />

domum et de eis/ quidquid voluerint faciant sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel/ alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que/ dicte pecie terre, domus, ortus et sedumen habent supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione sibi et dicte religioni ex dictis/ rebus modo aliquo pertinente<br />

seu spectante. Dando, solvendo annuatim dictis eclesiis et confratribus earumdem (-) viginti sex/<br />

bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dicte re/ligionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si predicti<br />

emphiteote aliquo tempore vellent vendere ius seu melioramentum,/ teneantur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religioni,<br />

dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro<br />

quibus debeant novum emphiteotam investire et/ breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />

90


tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus, per se no<strong>mi</strong>ne et vice dicti Petri fratris eius et suos<br />

heredes et cuiuslibet eorum/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare,<br />

solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula<br />

in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus incurentium, obligando/ ad hoc, se personaliter et omnia sua bona et bona dicti<br />

fratris sui et cuiuslibet earum presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

stip/ulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dicto Iohanino,<br />

pro se et dicto Petro fratre suo et suis heredibus,/ dictas pecias terre et dictam domum,<br />

sedu<strong>mi</strong>nem, curtivium et ortum (-) et dictam investituram earumdem eis et suis heredibus et cui<br />

dederint/ ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dictis/ Iohanino et Petro et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto Iohanino, recipienti pro se et dicto fratre suo, omnia bona<br />

dicte religionis/ presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre dictus Iohaninus ex nunc<br />

confitetur esse, una cum dicto Petro fratre suo, in tenuta et corpo/rali possessione pro dicta<br />

religione. Et quia dictus Iohaninus <strong>mi</strong>nor erat vigintiquinque annis, maior tam quatuordecim ut<br />

dicitur,/ ad Sancta Dey Evanyelia iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam<br />

pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra aliquid in isto contractu contentum/ ratione <strong>mi</strong>noris etatis<br />

aut alia ratione qua se tueri posset. Renuntiaverunt predicti contrahentes et cetera. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragessimo octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />

notarius, scripsi.<br />

31<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Martini detto Zochela un appezzamento di terra in<br />

territorio di Toscolano in contrata Carpenetha in cambio di mezza bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA MARTINI QUI DICITUR ZOCHELLA<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXIIIIor.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Martinum Zochella de Gayno. Die octavo ianuarii, in<br />

Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano, presentibus: Iohanino filio<br />

Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohanino quondam Iohanis Ruzenelli, ambobus de<br />

Plano, Iohanino quondam Nicolay/ Dorche de Gayno, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />

religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis et capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit Martinum qui dicitur Zochela de Gargnano,/ habitatorem<br />

ville de Gayno de Tusculano, de una pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et<br />

ad novam investituram fiendam per dictum/ do<strong>mi</strong>num<br />

91


prepositum vel per suos successores in dictum Martinum vel in suos heredes de infrascripta pecia<br />

terre pro infrascripto ficto vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre/ vidata et rosiva iacente in teratorio de<br />

Tusculano in contrata ubi dicitur in Carpenetha, cui coheret a mane et a monte dictus Martinus<br />

conductor, a meridie et a sero via/ et est per mensuram sedicim tabule, salvis omnibus aliis<br />

coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam/<br />

investituram de dicta pecia terre in dictum Martinum, quatenus ipse Martinus et sui heredes et cui<br />

dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et/ possideat dictam peciam terre et de ea<br />

quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos/ continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />

dicta/ dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />

usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dicta pecia terre modo/ aliquo pertinente seu<br />

spectante. Solvendo ipse Martinus, per se et suos heredes, dictis eclesiis annuatim in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava dimediam/ bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />

rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis./ Quo ficto dato<br />

et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />

et de illo anno in quo/ non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu meli/oramentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

re/ligione, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerit, preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium/<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Martinus, per se et suos heredes,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum et<br />

atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando/ ad hoc dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dictis eclesiis et capitulo earumdem , se personaliter et<br />

omnia bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne ut<br />

supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Martino, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dictam/ peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit<br />

vel habere statuerit ab omni contradicenti persona et universitate legiptime/ defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Martino et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto Mar/tino omnia bona dictarum eclesiarum presentia et futura<br />

pigneri. De qua pecia terre dictus Martinus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali<br />

possessione/ pro dicta religione. Renuntiaverunt predicti contrahentes et cetera. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore et cetera./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Petrerboni Bruni de<br />

Tusculano, notarius, scripsi.<br />

92


32<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ai fratelli Gugliel<strong>mi</strong>no e Giacobino fu Giovanni detto<br />

Petone un intero appezzamento di terra in contrada di Lume e parte di due appezzamenti di terra<br />

in contrata Digoli e Acque, a Toscolano in cambio di quattro bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN TERITORIO DE TUSCULANO<br />

CARTA GUIELMINI ET IACOBINI IOHANIS PETENI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Guiel<strong>mi</strong>num et Iacobinum Pethoni de<br />

Gayno de Tusculano. Die octavo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario,<br />

Bertello Iohanis/ Mauri Tavera quondam Peteni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />

religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et/ vice<br />

dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus earumdem, per lignum quod in suis<br />

manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, in/vestivit Guiel<strong>mi</strong>num et Iacobinum fratres et<br />

fillios quondam Iohanis qui dicebatur Pethonus Zapogni de Gayno de Tusculano de infrascriptis/<br />

peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam<br />

per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictos Gui/el<strong>mi</strong>num et Iacobinum vel<br />

in suos heredes de infrascriptis peciis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata<br />

iacente in teratorio de Tusculano in contrata/ de Lu<strong>mi</strong>s, cui coheret a mane Maegosius fillius<br />

Bonaventure, a meridie heredes Turacie Pizolboni, a sero et a monte flumen et est per mensuram<br />

triginta/ tabule; item de medietate a mane parte unius pecie terre olivate, vidate et aratorie et<br />

costive iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Digolis, cui coheret/ de supertoto a mane<br />

via in parte et in parte Iohaninus Benevenuti Gracioti, a meridie rillus, a sero heredes Nicolay<br />

Dorche in parte pro dicta religione et/ Benamatus Bertolasii in parte et a monte via et est tota per<br />

mensuram quinquaginta tabule et vadit via per eam, ita quod sunt investiti de vi/ginti quinque<br />

tabule dicte pecie terre et de aliis viginti quinque tabule Tavera Peteni; item de una parte unius<br />

pecie terre vidate, rosive/ et vegre iacente in teratorio de Tusculano in Castello in contrata de<br />

Aquis, cui coheret undique via, que pars est quinque tabule et aliam partem/ pecie terre posidet<br />

Tavera Peteni pro dicta religione, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre et<br />

in quemlibet eorum in solidum, ita quod ipsi Guiel<strong>mi</strong>nus et Iacobinus et eorum/ heredes et cui<br />

dederint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas pecias terre et de eis quidquid voluerint<br />

faciant iure livelli sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus<br />

et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />

terre et quelibet/ earum habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo perti/nente seu spectante. Solvendo<br />

et reddendo omni anno in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava dictis<br />

93


eclesiis et confratribus earumdem/ quatuor bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />

mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano ad cani/pam dicte religionis,<br />

sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore velent vendere ius<br />

suum/ teneantur primo dictum prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendant ius<br />

seu melioramentum suum cui voluerint preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus/ nullo modo<br />

vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />

pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Guiel<strong>mi</strong>nus et Iaco/binus, per se et suos heredes et cuiuslibet eorum, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et/ atendere et observare omnia et<br />

singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito/ et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito recipienti,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et eorum bona/ et cuiuslibet eorum presentia et futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos succe/ssores, dictis<br />

Guiel<strong>mi</strong>no et Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et quamlibet earum et<br />

dictam invest/ituram earumdem eis et suis heredibus et cui dederint ab omni contradicenti<br />

persona et universitate legiptime defendere, auctori/zare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dictis Guiel<strong>mi</strong>no et Iacobino et suis heredibus incurentium, obligando/ ad hoc eis<br />

omnia bona dictarum eclesiarum presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre dicti Guiel<strong>mi</strong>nus<br />

et Iacobinus ex nunc con/fitentur esse in tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis.<br />

Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et cetera et maxime dicti<br />

Gui/el<strong>mi</strong>nus et Iacobinus beneficio novo constitutionis et epistole divi Adriani ita quod quilibet<br />

eorum in solidum teneatur/ ad predicta et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione<br />

prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

33<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Tavera fu Peteno parte di due appezzamenti di terra<br />

nelle contrade Acque e Digoli in territorio di Toscolano in cambio di una galeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA TAVERE QUONDAM PETENI<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXV.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Taveram Peteni de Gayno de Tusculano.<br />

Die octavo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Guiel<strong>mi</strong>no Iohanis<br />

Zampogni, Antoniolo quondam Oderici,/ omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et<br />

Sancti Heustachi de<br />

94


Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et capituli et<br />

conventus earumdem,/ per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis<br />

Brixie, investivit Taveram quondam Peteni de Gayno de Tusculano/ usque ad novem annos et ad<br />

novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />

Taveram vel in suos/ heredes de infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis pro infrascripto ficto:<br />

impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata et rosiva et vegra iacente in teratorio de Tusc/ulano in contrata<br />

Casteli ubi dicitur ad Aquas, cui coheret a mane Benamatus, a maridie, a sero et a monte via que<br />

per mensuram nonaginta novem/ tabule et de aliis quinque tabule que super abundant dicte<br />

pecie terre que est de supertoto unum plodium et quatuor tabule sunt investiti Guiel/<strong>mi</strong>nus et<br />

Iacobinus Iohanis Zapogni de Gayno; item de medietate unius pecie terre a sero parte iacente in<br />

dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Digolos/ et est aratoria, olivata et costiva, cui coheret de<br />

supertoto a mane via in parte et in parte Iohaninus Benevenuti Gracioti, a meridie rillus, a sero<br />

Nicolaus Dorche/ in parte et in parte Benamatus Bertolasii, a monte via et via vadit per eam, que<br />

pecia terre est tota per mensuram quinquaginta tabule ita quod est investi/tus de viginti quinque<br />

tabule et de aliis viginti quinque sunt investiti Guiel<strong>mi</strong>nus et Iacobinus Iohanis Zampogni. Tali modo<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus pre/positus, no<strong>mi</strong>ne quo supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre<br />

in dictum Taveram, ita quod ipse Tavera et sui heredes et cui dederit vel habere/ statuerit iure<br />

livelario habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat<br />

sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni/ prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,/ ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent<br />

supra se, intra seu infra se/ in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />

dictis eclesiis et religioni ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente/ seu spectante. Solvendo ipse<br />

Tavera, per se et suos heredes, dictis eclesiis et religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />

unam/ galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />

superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum/ in illo et de illo<br />

anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteo/ta aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ap/elare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dictarum<br />

eclesiarum, dare quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

seu/ melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Tavera, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,/<br />

dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />

singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et dictis eclesiis et confratribus (-) earumdem incurentium, obligando ad hoc dicto/<br />

do<strong>mi</strong>no preposito recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia bona sua presentia et<br />

futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,<br />

dicto Tavere, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram/<br />

earumdem ei et suis heredibus ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto Tavere et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto Tavere omnia bona<br />

95


dictarum ecle/siarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc<br />

dictus Tavera confitetur esse in tenuta et cor/porali possessione pro dictis eclesiis et dicta religione.<br />

Renuntiaverunt predicti contrahentes et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo (-) trecentessimo quatragessimo octavo,<br />

indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius et rogatus, scripsi.<br />

34<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ad Antoniolo fu Oderico Castegne per conto <strong>del</strong>la moglie<br />

Agnesina un appezzamento di terra a Su<strong>mi</strong>dosso e parte di un altro a Valli Richeline in territorio di<br />

Toscolano in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA ANTONIOLI QUONDAM ODERICI CASTEGNE<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Agnesinam Rizardi Zampogni de Gayno et<br />

uxorem Antonioli Oderici. Die octavo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario,<br />

Bertello Iohanis Mauri,/ Tavera quondam Peteni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />

religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis ecle/siarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dictarum eclesiarum/ et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis<br />

manibus tenebat ad rectum livellum, investivit Antoniolum/ quondam Oderici Castegne de Pulzano<br />

de Tusculano, habitatorem ville de Gayno de Tusculano, recipientem no<strong>mi</strong>ne et vice Agnesine eius<br />

uxore et fillie/ quondam Rizardi Zapogni de Gayno, pro qua se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et futura obligavit se facturum et curaturum pro dicta Agnesina/ habebit firma et rata<br />

omnia et singula in isto contractu contenta usque ad novem annos et ad novam investituram<br />

fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel per suos successores in dictam Agnesinam vel in<br />

suos heredes de infrascriptis pecis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una/ pecia terre olivata,<br />

aratoria iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Su<strong>mi</strong>dossis supra villa de Gaino ubi dicitur<br />

ad Tezolum, cui coheret a mane et a meridie Bonaven/tura Manegesii in parte et in parte Martinus<br />

Zochella, a sero Bonaventura suprascriptus et a monte via et est per mensuram novem tabule et<br />

octo/ pedes; item de una parte vidate de undicim tabule a monte parte unius pecie terre olivata,<br />

vidata iacente in dicto teratorio in contrata de Valibus/ Richeline, cui coheret de supertoto a mane<br />

heredes Fostinelli in parte et in parte Tomasius Ligni, a meridie et a sero Martinus Zochella, a<br />

monte suprascriptus/ Tomasius Ligni et superflum dicte pecie terre que est tota decem octo tabule<br />

tenet Betinus de Bolono, habitator Gayni de Tusculano, pro dicta/ religioni pro superpluum est<br />

septem tabule, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra, fecit/ dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Antoniolum, recipientem pro<br />

dicta Agnesina uxore sua, ita quod ipsa Agnesina et sui heredes et cui de/derit vel habere statuerit<br />

habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre<br />

96


et de eis quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione dicti/ do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicte pecie terre et quelibet earum habent supra se, intra se seu infra se in/ integrum<br />

et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo<br />

aliquo pertinentibus seu spec/tantibus. Solvendo ipsa Agnesina, per se et suos heredes, dictis<br />

eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />

bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum<br />

eclesiarum/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dicta Agnesina aliquo tempore vellet vendere ius<br />

seu melioramentum suum, teneatur primo dictum/ do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />

apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis<br />

imperialium <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />

voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Antoniolus, per se<br />

et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis succ/essoribus stipulanti se facturum et<br />

curaturum quod dicta Agnesina dabit, solvet et atendet dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

quod/ atendet et observabit omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis succe/ssoribus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />

successores, dicto Antoniolo, stipulanti et recipienti pro dicta Agnesina/ et suis heredibus, dictam<br />

peciam terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />

persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicte Agnesine et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Antoni/olo.<br />

recipienti pro dicta Agnesina, omnia bona dictarum eclesiarum presentia et futura pigneri. De<br />

quibus pecis terre ex nunc dictus Antoniolus confitetur/ pro dicta Agnesina esse in tenuta et<br />

corporali possessione pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />

contractus et non ita vera esse omnia omnia et/ singula in isto contractu contenta et cetera. Et inde<br />

sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quadragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

35<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Bertolino detto Bertello fu Giovanni Mauri due<br />

appezzamenti di terra a Valli di Toscolano in cambio di una galeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

97


CARTA BERTELLI QUONDAM MORI DE PULZANO<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXVI.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertellum Iohanis Mauri de Pulzano de<br />

Tusculano. Die octavo ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo , Antoniolo quondam<br />

Oderici Castegne, Guiel<strong>mi</strong>no quondam Ioha/nis Zapogni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />

religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do/<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dictarum eclesiarum et capituli et conventus earumdem,/ per lignum quod in suis manibus tenebat<br />

ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Bertolinum qui dicitur Bertellus Iohanis Mauri de<br />

Pul/zano de Tusculano usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores in dictum Bertoli/num vel in suos heredes de<br />

infrascriptis pecis terre iuris dictarum eclesiarum pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre<br />

vidata, costiva cum aliis arbo/ribus iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Valibus, cui<br />

coheret a meridie via, a sero dictus Bertolinus in parte, pro se et a sero dictus Bertolinus pro dicta<br />

religione,/ a mane Ruynatum sive Richa Peterzini de Pulzano et esse potest per mensuram unum<br />

plodium; item de una pecia terre vidata, costiva iacente/ in dicto teratorio et contrata, cui coheret<br />

a mane dictus Bertellus pro dicta religione, a meridie Bertellus suprascriptus, pro se et a sero via et<br />

a monte fl/umen et esse potest per mensuram unum plodium, salvis omnibus aliis coherentiis, si<br />

que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut/ supra, fecit dictam investituram<br />

de dictis pecis terre in dictum Bertolinum, quatenus ipse Bertolinus et sui heredes et cui dederit<br />

habeat, teneat, gau/deat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure<br />

livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi successorum, cum/ omnibus et<br />

singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias pub/licas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />

terre et quelibet earum habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione,/ usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu<br />

spectante. Solvendo ipse Bertol/inus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et confratribus<br />

earumdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam galetam oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />

dictarum eclesiarum et/ dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />

conductori, preter quod solvat fictum in duplum/ in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo/ tempore vellet<br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro<br />

quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat/ ius seu melioramentum<br />

suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

prepo/sito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertellus,<br />

per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis su/ccessoribus stipulanti, dare,<br />

solvere et atendere et observare dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et suis successoribus incurentium, obligando<br />

98


ad/ hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />

successores, dicto Bertolino predictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis<br />

heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni contradicenti persona et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbriga/re sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

Bertolino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bertolino omnia bona dictarum/<br />

eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre dictus Bertolinus ex<br />

nunc confitetur esse in tenuta et cor/porali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />

contractu contenta/ et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione<br />

prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

36<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni detto Zoaneta fu Martino Bonzi un<br />

appezzamento di terra in contrada Fiume a Toscolano in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA IOHANIS QUONDAM MARTINI BONZII<br />

IN TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem qui dicitur Zoaneta Martini<br />

Bonzii de Pulzano de Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivo domuum<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro<br />

secundo notario, de Plano, Turela/ Tosine de Fornico, Zanino quondam Beloti de Castro Sancti<br />

Michaelis, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Mich/ael de<br />

Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos succe/sores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis<br />

et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/ livellum<br />

comunis Brixie, investivit Iohanem qui dicitur Zoaneta quondam Martini Bonzii de Pulzano de<br />

Tusculano de una pecia terre iuris/ dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam<br />

investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum in dictum Iohanem vel in suos/ heredes pro<br />

infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre vidate iacente in teratorio de Tusculano in contrata<br />

ubi dicitur Flumen, cui coheret a mane et a meridie heredes Bonfathini To/deschi de Pulzano, a<br />

monte flumen, a sero heredes Rizardi Zapogni et potest esse per mensuram quinquaginta tabule,<br />

salvis omnibus aliis coherentiis, si que/ forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre quatenus ipse Iohanes et sui heredes/ et cui<br />

dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea<br />

quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum/ accessibus, ingressibus et<br />

99


egressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />

se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />

eclesiis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Solvendo ipse Iohanes, per se<br />

et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />

bazetam/ oley boni et pulcri no<strong>mi</strong>ne ficti et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano, ad<br />

canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis/ in terra de Tusculano. Quo ficto dato et soluto, alia<br />

superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat (-) fictum in/ duplum in illo et de illo<br />

anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore vellet/ vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ dictarum<br />

eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium (-)<br />

pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observ/are omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dictis eclesiis incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti pro se et dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohani,<br />

pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram/ eiusdem ei et suis<br />

heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis/ presentia et<br />

futura pigneri. De qua pecia terre dictus Iohannes ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali<br />

possessione/ pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, rogatus, scripsi.<br />

37<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Nicola fu Corveto di Castello di San Michele due<br />

appezzamenti di terra a Digoli di Toscolano in cambio di quattro galete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA NICOLAY QUONDAM CORVETI<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXVII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Nicolaum Corveti de Castro Sancti<br />

Michaellis de Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano,/ in curtivio domuum religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

100


Tusculano, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario, Franceschino filio Io/hanis<br />

Peterboni, notario utroque rogato hanc cartam subscribere, Boldana quondam Gaye, Columba<br />

quondam Pugneti, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi rel/igiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />

de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de/<br />

Cleusuris Brixie, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, per se<br />

et suos successores, investivit Nicolaum quondam Corveti de/ Castro Sancti Michaellis de Tusculano<br />

de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam<br />

investituram/ fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />

Nicolaum vel in suos heredes pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una/ pecia terre olivata et costiva,<br />

aratoria et vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Digolis, cui coheret a mane<br />

Berardus Nicolay Tegacii, a meridie via,/ a sero et a monte dictus Nicolaus conductor et est per<br />

mensuram viginti tres tabule; item de una pecia terre aratoria, olivata, vidata et costiva iacente in/<br />

dicto teratorio et in dicta contrata sive Alegrey, cui coheret a mane heredes Petri Requiliani in<br />

parte et in parte dictus Nicolaus conductor, a meridie heredes Iacobini Begn/achi, a sero dictus<br />

Nicolaus in parte et in parte Tavera Peteni, a monte via et est per mensuram triginta novem tabule,<br />

salvis omnibus al/iis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Nico/laum, ita quod ipse Nicolaus et<br />

sui heredes et cui dederit habeat, teneat, gaudeat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit<br />

faciat/ sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent<br />

supra se, intra se seu in/fra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />

dictis eclesiis et dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente seu spectante. Solvendo<br />

ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni<br />

vel in/ octava quatuor galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano ad ca/nipam dictarum eclesiarum et dicte religionis.<br />

Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solv/at fictum<br />

in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo<br />

salvo quod, si dictus/ emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum,<br />

teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ap/elare et eis, emere volentibus<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendat ius/ seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/ successoribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et aten/dere dictum fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dictis eclesiis et dicta reli/gione, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,/ dicto Nicolao, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />

dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />

persona/ et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto Nicolao et suis/ heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

101


Nicolao omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus<br />

peciis terre/ ex nunc dictus Nicolaus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dictis<br />

eclesiis. Renuntiaverunt predicti contrahentes non sic facti dicti con/tractus et non ita vera esse<br />

omnia et singula in isto contractu contenta et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />

prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni, notarius sacri palacii rogatus, scripsi.<br />

38<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Ruzeni tre appezzamenti di terra in<br />

territorio di Toscolano in cambio di ventidue bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA IOHANIS RUZENI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem Ruzeni de Pulzano de<br />

Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario, Franceschino filio Iohanis<br />

Peterboni,/ notario utroque rogato hanc cartam subscribere, Boldana Gaye, Columba Pugneti,<br />

omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus/ vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,<br />

prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris/<br />

Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in su/is manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Iohanem quondam Ruzeni de Pulzano de Tusculano usque ad novem/<br />

annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos<br />

successores in dictum Iohanem vel in suos heredes de infrascriptis/ peciis terre iuris dictarum<br />

eclesiarum pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />

teratorio de Tusculano in contrata/ (L...), cui coheret a monte Bonaventura Manegessi, a meridie<br />

plebs Sancti Nicolay de Secina, a sero et a mane via et est per mensuram septua/ginta tabule; item<br />

de una pecia terre olivata et costiva cum triginta septem pedibus olivorum iacente in dicto<br />

teratorio sub Sancto Michaele et/ senterium vadit per medium, cui coheret a mane heredes Nicolay<br />

Tegacii, a meridie Petrus Todeschi, a sero heredes Iohanis Todeschi, a monte heredes/ Gargnanini<br />

Corveti; item de una pecia terre olivata, aratoria et vidata iacente in dicto teratorio in contrata ubi<br />

dicitur ad Ronchum, cui co/heret a mane heredes Iohanis Roseli in parte et in parte heredes<br />

Baldoyni Tegacii, a meridie heredes Iohanis Roseli, a sero heredes Marcheti de/ Mesaga, a monte<br />

heredes Baldoyni ser Tegacii et est per mensuram sedecim tabule et di<strong>mi</strong>diam, salvis omnibus aliis<br />

coherentiis, si que forent/. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dictis pecis terre in dictum Iohanem ita quod ipse Iohanes/ et sui heredes et cui<br />

dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat<br />

iure livelario sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />

singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et/ cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque<br />

102


publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet earum habent supra<br />

se,/ intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />

eclesiis modo aliquo pertinente seu spectante./ Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes,<br />

dictis eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava viginti duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni<br />

et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />

dicte religionis. Quo fic/to dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod<br />

solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in/ quo non solverit dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu/<br />

melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />

et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium<br />

<strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum/ cui voluerit, preter<br />

servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus/ inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore fir/mare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et suos heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, sol/vere et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />

sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />

incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dictis eclesiis, se personaliter/ et omnia sua bona<br />

presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />

successores, dicto/ Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam<br />

investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni/ contradicenti persona et<br />

universitate sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Ioh/ani omnia bona<br />

dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc<br />

dictus Iohanes confitetur/ esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando<br />

predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia/ et singula in<br />

isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno te/nore. / Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />

prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

39<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Franceschino detto Corto fu Bersanino di Folino per nove anni un<br />

appezzamento di terra in contrada Calcarolis in territorio di Toscolano in cambio di una bazeta e<br />

mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA FRANCESCHINI QUONDAM BRIXIANI DE FOLINO<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXVIII.<br />

103


Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Franceschinum qui dicitur Cortus<br />

quondam Bersanini de Folino de Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tu/sculano, in curtivio<br />

domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario,<br />

Franceschino filio Iohanis/ Peterboni, notario utroque rogato hanc cartam subscribere, Boldana<br />

quondam Gaye, Columba quondam Pugneti, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religi/osus<br />

vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />

et Sancti Heustachi de Cleusu/ris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />

eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum/ quod in suis manibus<br />

tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Franceschinum qui dicitur Cortus quondam<br />

Bersanini de Folino de Tusculano usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos succes/sores in dictum Franceschinum vel in suos<br />

heredes de infrascripta pecia terre pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre cum una<br />

mura, vidata, vegra et prativa/ iacente in teratorio de Tusculano in Plano in contrata de Calcarolis,<br />

cui coheret a mane heres Bersanini magistri Degelguardi in parte et in parte Iacob/inus Martini<br />

Bonzii, a meridie dictus Franceschinus in parte et in parte dictus Iacobinus et in parte via sive ripa<br />

lacus, a sero heredes dicti Bersanini/ in parte et in parte dictus Iacobinus Martini Bonzii, a monte<br />

dicta heres Bersanini in parte (-), salvis omnibus aliis/ coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre et mura in<br />

dictum/ Franceschinum, ita quod ipse Franceschinus et sui heredes et cui dederit vel habere<br />

statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam/ peciam terre et muram et de ea quidquid<br />

voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />

singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia<br />

terre et mura habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisiti/one sibi et dictis eclesiis ex dicta pecia terre et mura modo aliquo pertinente seu<br />

spectante. Solvendo ipse Franceschinus, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />

suis successoribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam et di<strong>mi</strong>diam oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni/ et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto/ dato et soluto, alia<br />

superimposita non fiant dicto Franceschino preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />

anno in quo non/ solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu meliora/mentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dictarum ec/lesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />

vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />

nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel successoribus suis inde habentibus duos soldos<br />

imperialium pro quibus debeant no/vum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Franceschinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, pro se et<br />

suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula in isto/ contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei,<br />

recipienti pro se et dictis/ eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto/<br />

Franceschino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam muram et<br />

104


dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti/<br />

persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto Franceschino et suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

Franceschino omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura(-) pigneri. De<br />

qua pecia terre et mu/ra dictus do<strong>mi</strong>nus Franceschinus ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />

corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />

contractus/ et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum <br />

et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

40<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Betino fu Benevenuto de Bolono per nove anni due appezzamenti di<br />

terra sopra villa di Gaino e in contrada Valli Richeline in territorio di Toscolano in cambio di due<br />

bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA BETINI QUONDAM BENEVENUTI DE BOLONO<br />

IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Betinum Benevenuti de Bolono,<br />

habitatorem Tusculani. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Turela<br />

Tosine, Zanino quondam/ Beloti, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />

dicte re/ligionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit/ Betinum quondam Benevenuti de Bolono, habitatorem<br />

ville de Gayno de Tusculano, de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem/<br />

annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores<br />

in dictum Betinum vel in suos heredes/ pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria,<br />

olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano supra villam de Gayno a sero parte, cui coheret/<br />

a mane heredes Nicolay Dorche, a meridie heredes Iohanis Zapogni, a sero heredes fratris Ambrosii<br />

de Folino, a monte via et est per mensuram duodecim tabule et tres/ pedes; item de una parte<br />

vidata de septem tabulle de una pecia terre a meridie parte que pecia terre est olivata et vidata et<br />

iacet in dicto teratorio in contrata/ Valibus Richeline, cui coheret a mane heredes Fostinelli in parte<br />

et in parte Tomasius Ligni, a meridie et a sero Martinus Zochella, a monte suprascriptus To/masius<br />

Ligni, que pecia terre est de supertoto decem octo tabule, ita quod dictus Betinus est investitus de<br />

septem tabule et Agnesina Rizardi/ Zapogni est investita de superfluis undicim tabule a monte<br />

parte, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra, fecit dictam<br />

105


investituram de dictis pecis terre in dictum Betinum, ita quod ipse Betinus et sui heredes et cui<br />

dederit vel/ habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />

quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum/ accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente/ seu<br />

spectante. Solvendo ipse Betinus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim<br />

in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ duas bazeteas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati<br />

ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis. Quo ficto<br />

dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in dup/lum<br />

in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si<br />

dictus emphiteota/ aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ap/elare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/<br />

dictus Betinus vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />

ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo/ modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito inde habente duos soldos imperialium<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si/<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Betinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et sing/ula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus in/curentium obligando ad hoc ei, recipienti pro se et<br />

dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto<br />

Betino,/ pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei<br />

et suis heredibus et cui dederit, ab omni/ contradicenti persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Betino et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Betino omnia bona dictarum eclesiarum presentia<br />

et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />

corporali possessione pro dictis eclesiis et dicta religione. Renuntiando predicti/<br />

non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni<br />

legum auxilio et cetera. Et inde sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />

Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

41<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Giovannino detto Parolo fu Beloto Zardi per nove anni un<br />

appezzamento di terra in contrada Luseti in territorio di Toscolano in cambio di una bazeta di olio<br />

all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

106


Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA IOHANIS QUI DICITUR PAROLUS DE CASTRO<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXVIIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Iohaninum qui dicitur Parolus Beloti de Castro Sancti<br />

Michaellis de Tusculano. Die tercio decimo ianuarii,/ in Tusculano, in curtivio domuum religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Turella<br />

quondam Tosi/ne de Fornico, Bertazolo quondam Franceschi de Mornaga, omnibus de Tusculano,<br />

testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael/ de Navis, prepositus religionis<br />

eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />

succe/ssores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem, per lignum quod in suis manibus teneb/at ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Iohaninum qui dicitur Parolus quondam Beloti Zardi de Castro Sancti Micha/elis de Tusculano de<br />

infrascripta pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam investituram<br />

fiendam per dictum/ do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Iohaninum pro<br />

infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet: de una pecia terre vidata et costiva iacente/ in teratorio de Tusculano in<br />

contrata Luseii, cui a mane Iohanes Peterboni, a monte et a sero via, a meridie Nicolaus<br />

Petri Bertoni et fosatum vad/it per medium et esse potest di<strong>mi</strong>dium plodium, salvis omnibus aliis<br />

coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dicta pecia in dictum Zaninum, ita quod ipse Zaninus et sui heredes et cui<br />

dederit habeat, teneat,/ gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat<br />

sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum, cum/ omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis/ usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet<br />

supra se, intra se seu infra se in integrum et cum/ omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />

dictis eclesiis ex dicta pecia terre, modo aliquo pertinente seu spectante./ Solvendo ipse Iohaninus,<br />

per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/<br />

unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano/ ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato<br />

et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori,/ preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />

et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam/ eo salvo quod, si<br />

dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num pre/positum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus, dare pro<br />

quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius seu melioramentum<br />

suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no/<br />

preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire et breve si/<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus,<br />

per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis succe/ssoribus stipulanti, dare,<br />

solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula<br />

in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dicta<br />

religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/<br />

prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohanino, pro se<br />

107


et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam/ investituram eiusdem ei et suis<br />

heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iohanino et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc ei/ omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />

De qua pecia terre dictus Iohaninus ex nunc confit/etur esse in tenuta et corporali possessione pro<br />

dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera/<br />

esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

42<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Pasquino di Benamato Grioli per nove anni un appezzamento di terra<br />

in Valle di Folino in cambio di cinque bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA PASQUINI BENAMATI DE FOLINO<br />

IN TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Pasquinum Benamati Grioli de Folino de<br />

Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio dom/uum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohanino filio dicti Iohanis<br />

Salvagni, utroque/ notario et rogato hanc cartam subscribere, Iohane Martini Bonzii, omnibus de<br />

Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Mi/chael de Navis, prepositus religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac/<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />

quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum/ comunis Brixie, investivit Pasquinum filium<br />

Benamati Grioli de Folino de Tusculano, recipientem verbo et consensu dicti Benamati pa/tris sui,<br />

ibi presentis et ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis, de infrascripta pecia terre iuris<br />

dictarum eclesiarum usque ad novam inve/stituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />

per suos successores in dictum Pasquinum vel in suos heredes pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de<br />

una/ pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in vale Folini, cui<br />

coheret a mane Casalinus Casali, a meridie Iohaninus Benevenuti Mo/zii, a sero Colinus Bonisegne,<br />

a monte dictus Benamatus Grioli, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Pasquinum, ita quod ipse Pasquinus et sui heredes et cui de/derit vel habere statuerit habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelario sine<br />

contra/dicione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum ac/cessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />

108


seu in/fra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et<br />

dicte religioni ex dicta pecia terre modo aliquo perti/nente seu spectante. Solvendo ipse Pasquinus,<br />

per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni et confratribus earumdem annua/tim in<br />

epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />

rectam mensuram de/ Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato<br />

et soluto, alia superimposita non fiant dicto/ conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />

et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et/ eciam eo salvo quod, si<br />

dictus Pasquinus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur<br />

pri/mo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />

et vice dicte religionis, dare/ pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />

vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />

nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habente duos soldos<br />

imperialium pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Pasquinus, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et aten/dere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis suce/soribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti pro se et dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Pasquino,<br />

pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre/ et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />

heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare/ et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Pasquino et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dictarum/ eclesiarum presentia et futura<br />

pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Pasquinus confitetur esse in tenuta et corporali<br />

possessione pro dictis ec/lesiis et que pecia terre est per mensuram viginti quatuor tabule vel circa.<br />

Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et/<br />

singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis et cetera. Et inde sum rogatus<br />

unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />

octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus,<br />

scripsi.<br />

43<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Bertlolino detto Bertazzolo fu Francesco Bono<strong>mi</strong> per nove anni due<br />

appezzamenti di terra in contrada Malzanigo in territorio di Toscolano in cambio di due bazete di<br />

olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA BERTAZOLI DE MORNAGA<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXX.<br />

109


Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum qui dicitur Bertazolus<br />

Franceschi de Mornaga de Tusculano. Die tercio de/cimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis/ Salvagni, notario pro secundo notario,<br />

Turella quondam Tosine de Fornico, Iohanino qui dicitur Parolus quondam Beloti de Castro Sancti<br />

Michaelis,/ omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de<br />

Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusc/ulano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie,<br />

per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et/ capituli et<br />

conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />

investivit Bertolinum qui/ dicitur, Bertazolus quondam Franceschi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga de<br />

Tusculano de infrascriptis peciis terre dictarum eclesiarum usque ad novem/ annos et ad<br />

novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />

Bertolinum vel in suos heredes/ pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata iacente in<br />

teratorio de Tusculano in contrata Malzanigi supra Castro, cui coheret/ a mane Richa uxor Seme de<br />

Boyaco, a meridie plebs de Tusculano, a sero dicta religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a monte heredes Petri<br />

do<strong>mi</strong>ni Iohanis de Bo/xellis et est per mensuram quinquaginta quatuor tabule; item de una pecia<br />

terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio a mane parte/ ville de Mornaga, cui<br />

coheret a mane Zanonus Beteye, a meridie heredes Martini Malfati, a monte Nicolaus Martini<br />

Bia/qui pro dicta religione, a sero heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong> et est per mensuram quatuordicim<br />

tabule, salvis omnibus aliis coherentiis/ si qui forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Berto/linum, ita quod ipse<br />

Bertolinus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />

dictas pecias terre et/ de eis quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/<br />

publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu/ seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex<br />

dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Bertolinus, per se et suos<br />

heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava septem bazetas<br />

et unum/ quarterium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto<br />

dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod sol/vat fictum in duplum<br />

in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo/ quod, si<br />

dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis/ imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />

vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/ quibus<br />

nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos<br />

imperialium pro quibus debeant nov/um emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere/<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dictis<br />

eclesiis et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,<br />

110


per se et suos successores et dicta religione, dicto Bertolino, pro se/ et suis heredibus stipulanti,<br />

dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />

contradicenti persona/ et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolino et suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc ei<br />

omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis<br />

terre ex nunc/ dictus Bertolinus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis<br />

et dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti/ dicti contractus et non ita<br />

vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum<br />

rogatus unum/ et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

44<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Francesco detto Zengo Betelli per nove anni un appezzamento di<br />

terra e una "cola" in contrada Gazolo in territorio di Toscolano in cambio di due bazete di olio<br />

all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA FRANCESCHI QUI DICITUR CENGUS<br />

IN TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Franceschum Vetheli de Grezenico de<br />

Tusculano. Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Iacobino filio Iohanis Salvagni de Tusculano, notario pro secundo notario, Anto/niolo<br />

filio Bertolamey Iohanis Cozie de Pulzano de Tusculano, Bonzoano de Baldoino, habitatore Materni,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi religi/ossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris/ Brixie, per se et suos successores et<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />

quod in/ suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Franceschum qui dicitur<br />

Zengus Vetelli de Grezenico/ de Tusculano usque ad novem annos et ad novam investituram<br />

fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Franceschum vel in<br />

suos heredes de infrascriptis peciis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata,<br />

vidata iacente in teratorio de Tuscul/ano in Capra Plani in contrata Gazoli, cui coheret a mane et a<br />

meridie dictus Franceschus conductor, a sero et a monte via et est per mensuram tres/ tabule et<br />

duo pedes; item de una cola cum duabus vitibus in dicta contrata Gazoli, cui coheret a mane<br />

Zoanetus Martini Bonzii,/ a meridie Bertolameus Zanelli, a monte dictus Zoanetus, a sero<br />

Belenzanus Lafranchini, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali/ modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, investivit dictum Franceschum de dictis pecis terre, quatenus ipse<br />

France/schus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />

dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit/ faciat iure livellario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

111


prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines/ vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre/ habent supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte re/ligioni et<br />

confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse<br />

Franceschus, per se et suos heredes, dictis/ eclesiis et confratribus earumdem annuatim in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mens/urati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis.<br />

Quo ficto dato/ et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum<br />

in duplum in illo et de illo anno in quo non solve/rit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam<br />

eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu me/lioramentum suum,<br />

teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus<br />

no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendat ius seu meliora/mentum suum cui voluerit, preter servo<br />

eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/<br />

successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Franceschus, per se et suos<br />

heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere<br />

dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu<br />

contenta,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus/ prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores et dicta religione, dicto<br />

Francescho, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam/ investituram<br />

earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desb/rigare sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Francescho et<br />

suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona/ dictarum eclesiarum presentia et<br />

futura pigneri. De quibus pecis terre dictus Franceschus ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />

corpo/rali possessione pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />

contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contrac/tu contenta et omni legum auxilio et<br />

cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

45<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 16 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Domenico fu Pasquetino Giovanni per nove anni un appezzamento di<br />

terra in Capra di Toscolano in Croce di via in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

112


CARTA DOMINICI QUONDAM PASQUETINI SER IACOBI<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXXI.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Do<strong>mi</strong>nicum Pasquetini Iohanis ser Iacobi<br />

de Plano Tusculani. Die sexto decimo ianuarii, in Tusculano,/ in curtivio domuum religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Bertolino filio Boyoli,<br />

ambobus/ de Plano Tusculani, Petro quondam Rubey Carlasarii de Materno, omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Nav/is, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum et capituli et conventus earumdem, per lignum quod in suis<br />

manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Do<strong>mi</strong>nicum quondam Pasquetini<br />

Iohanis (-) de Plano Tusculani de infrascripta pecia terre iuris dictarum eclesiarum et dicte religionis<br />

usque/ ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />

per suos successores in dictum Do<strong>mi</strong>nicum vel in suos/ heredes pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet: de<br />

una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in Campra Plani ubi<br />

dicitur in Cruce vie, cui/ coheret a mane via, a meridie Vigorinus Cisani, a sero heredes Zeni fratris<br />

Iohanis, a monte Lolus Nicolini, salvis omnibus aliis coherentiis et est per mensuram/ triginta<br />

septem tabule et di<strong>mi</strong>diam. Quam peciam terre heres Nicolini consueverat habere ad livellum a<br />

dicta religione, si qui forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Do<strong>mi</strong>nicum, ita quod<br />

ipse Do<strong>mi</strong>nicus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat,/ gaudeat et<br />

possideat dictam peciam terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione<br />

dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />

in vias publicas, et cum omnibus et/ singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />

se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex/ dicta pecia<br />

terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Do<strong>mi</strong>nicus, per se et suos heredes, dictis<br />

eclesiis et dicte religioni annua/tim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne<br />

ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/ Tusculano, ad<br />

canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non<br />

fiant dicto conductori, preter quod/ solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non<br />

solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emph/iteota aliquo<br />

tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apel/are et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />

eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius/<br />

seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Do<strong>mi</strong>nicus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solv/ere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro se et<br />

suis successoribus, se personaliter/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

113


stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores et dicta religione, dicto Do/<strong>mi</strong>nico, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui<br />

dederit, ab omni contradicenti persona/ et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Do<strong>mi</strong>nico et suis heredibus/ incurentium,<br />

obligando ad hoc ei omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />

De qua pecia terre ex nunc dictus/ Do<strong>mi</strong>nicus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro<br />

dictis eclesiis et dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />

contractus et/ non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et<br />

cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

46<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 16 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Andriolo fu Pasquetino Petenati per nove anni due appezzamenti di<br />

terra in Valle di Cussaga in territorio di Toscolano in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96<br />

CARTA ANDRIOLI PASQUETINI PETENATI<br />

IN TUSCULANO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Andriolum Pasquetini Petenati de Cuzaga<br />

de Tusculano. Die sexto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio dom/uum religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino quondam Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Maternino<br />

quondam Plasini, ambobus de Plano Tusculani,/ Petro qui dicitur Galvagnus quondam Bocadolze de<br />

Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus/<br />

religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum/ eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,/ investivit<br />

Andriolum quondam Pasquetini Petenati de Cuzaga de Tusculano de infrascriptis peciis terre iuris<br />

dictarum eclesiarum usque ad/ novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Andriolum vel in suos/ heredes pro<br />

infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />

Tusculano in vale Cuzage, cui coheret a mane Iusta/chinus Mafey Iustachi, a monte a meridie et a<br />

sero Franceschinus Benvenuti (-) et est per mensuram due tabule et quatuor pedes; item de una/<br />

pecia terre aratoria et olivata iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane et a meridie<br />

Iacobinus Frichignaldi, a sero heres Baldrici Bertoli de Mesaga, a monte/ solum dicta heres et est<br />

per mensuram tres tabule, salvis omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo/ ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Andriolum, ita quod<br />

ipse Andriolus et sui heredes et cui dederit vel habere sta/tuerit habeat, teneat, gaudeat et<br />

possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli<br />

114


sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorum/que successorum; cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum omnibus accessibus et<br />

ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />

terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum/ et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />

Solvendo/ ipse Andriolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no et dicte religioni annuatim in<br />

epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />

rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et/ dicte<br />

religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat<br />

fictum in duplum in/ illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et<br />

in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/ vellet vendere ius seu melioramentum<br />

suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, em/ere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />

alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramen/tum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis success/oribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Andriolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />

dictum/ ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis suc/cessoribus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dictis eclesiis, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores et dicta religione, dicto Andriolo, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dictas pecias terre et dictam in/vestituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit<br />

vel habere statuerit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere<br />

auctori/zare sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Andriolo et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Andriolo omnia sua bona presentia et/ futura<br />

pigneri. De quibus pecis terre dictus Andriolus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali<br />

possessione pro dictis eclesiis. Insuper dictus/ Andriolus, in presentia dictarum testium, confitetur<br />

esse maior viginti quinque annis. Renuntiando omni exceptioni non sic facti dicti contractus et non<br />

ita/ vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde<br />

sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentessimo<br />

quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

47<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 17 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni detto Zoello di Mafeo As<strong>mi</strong>ni per nove anni un<br />

appezzamento di terra in contrada di San Nicola in territorio di Toscolano in cambio di una galletta<br />

di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

115


CARTA IOHANIS QUI DICITUR ZOELLUS<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXXII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem qui dicitur Zoellus Mafey As<strong>mi</strong>ni<br />

de Secina de Tusculano. Die decimo septimo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Nicolao<br />

quondam Scaye de Se/cina, ambobus de Tusculano, Franceschino quondam Antonii qui dicebatur<br />

Dentus de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de Navis,<br />

prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris<br />

Brixie, per se et suos/ (-) successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Iohanem qui dicitur Zoellus Mafey As<strong>mi</strong>ni de Secina de Tusculano de<br />

infrascripta pecia terre iuris dictarum ecle/siarum usque ad novem annos et ad novam investituram<br />

fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Iohanem de ea pro/<br />

infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />

Tusculano in contrata Sancti Nicolay, cui coheret a mane Nicolaus Scaye pro/ dicta religione, a<br />

meridie heredes Sinelle, a sero Nicolaus Berete, a monte via in parte et in parte Nicolaus Berete et<br />

esse potest per mensuram sexaginta tabule./ Quam peciam terre habet ad livellum heres Scaye<br />

cum una alia pecia terre de qua investitus est Nicolaus Scaye, salvis omnibus aliis coherentiis, si que<br />

forent./ Tali modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />

terre in dictum Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes/ et cui dederit vel habere statuerit<br />

habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure<br />

livelli sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent./ Et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />

se, intra/ se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />

eclesiis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente/ seu spectante. Dicto Iohane vel eius heredes<br />

dante et solvente dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus annuatim in Epifa/ do<strong>mi</strong>ni vel<br />

in octava unam galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram<br />

de Tusculano in/ terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto<br />

dato et soluto, alia superimposita non fiant/ dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum<br />

in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et/ eciam eo salvo<br />

quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur<br />

primo dictum/ do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />

et vice dicte religionis, dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />

vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel po/tenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />

nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos<br />

imperialium pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se/ et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro se et<br />

dictis eclesiis, se personaliter et omnia bona presentia et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus stipulatione<br />

116


pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti,/ dictam<br />

peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />

contradicenti persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

Iohani/ omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia<br />

terre ex nunc dictus Iohanes confitetur esse in/ tenuta et corporali possessione pro dicta religione.<br />

Renuntiando predicti non sic facti contractus et non ita vera esse omnia<br />

et singula in isto/ contractu contenta et omni legum auxilio et stant et cetera. Et inde sum rogatus<br />

unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />

octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus,<br />

scripsi.<br />

48<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 17 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Nicola detto Banzaga fu Scaia per nove anni tre appezzamenti di terra<br />

in contrada San Nicola in territorio di Toscolano in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA NICOLAY SCAYE<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Nicolaum Scaye de Secina de Tusculano. Die decimo<br />

septimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do/<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />

Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohane qui dicitur Zoellus quondam<br />

Mafey As<strong>mi</strong>ni de Secina, ambobus/ de Tusculano, Franceschino qui dicitur Dentellus quondam<br />

Antonii de Sanico de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael<br />

de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos suc/cesores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis<br />

et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Nicolaum qui dicitur Banzaga quondam Scaye de Secina de Tusculano de<br />

infrascriptis peciis terre iuris d/ictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam<br />

investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores/ in dictum<br />

Nicolaum vel in suos heredes pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et<br />

vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata/ Sancti Nicolay, cui coheret a mane heredes<br />

do<strong>mi</strong>ni Iohanis Raiveie, a meridie heredes Iacobi do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a sero Iohanes Mafey pro dicta<br />

religione,/ a monte via; item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio<br />

in dicta contrata, cui coheret a mane heredes Iacobi do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a meridie/ Michelinus Secinelli<br />

in parte et in parte heredes Iacobi do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a sero Stefaninus Sinelle, a monte Zoelus Mafey<br />

pro dicta religione;/ item de una pecia terre et est olivata et aratoria iacente in dicto teratorio et<br />

contrata, cui coheret Iohanes suprascriptus pro dicta religione, a meridie Iohaninus<br />

Sinelle,/ a sero eclesia Sancti Nicolay, a monte Nicolaus Berete; que tres pecie terre possunt esse<br />

per mensuram sexaginta tabule, salvis omnibus aliis/ coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />

117


dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Nicolaum, ita quod/ ipse Nicolaus et sui heredes<br />

et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />

quidquid voluerit/ faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios/ si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicte pecie terre habent supra se,/ intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo pertin/ente seu<br />

spectante. Solvendo ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim<br />

in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/ octava unam galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati<br />

ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dictarum eclesiarum et dicte<br />

religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat<br />

fictum/ in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et<br />

in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo/ tempore vellet vendere ius seu melioramentum<br />

suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis,/ emere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />

alteri persone; alioquin vendat ius seu mel/ioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis succ/essoribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et aten/dere dictum fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />

obligando ad hoc dictus Nicolaus dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dictis/ eclesiis, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos suc/cessores, dicto Nicolao, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />

dictas pecias terre et quamlibet earum et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et<br />

cui/ dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto/ Nicolao et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto Nicolao omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri./ De quibus pecis terre ex nunc dictus Nicolaus confitetur esse in tenuta et corporali<br />

possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti do<strong>mi</strong>ni non sic facti dicti<br />

contractus/ et non ita vera esse omnia in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et<br />

inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesio octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />

Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

49<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 17 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto ai fratelli Benedetto e Antoniolo fu Bartolomeo Riche per nove anni tre<br />

appezzamenti di terra in Capra di Toscolano, in contrada Trangoni, Persico e Scanzani, in cambio di<br />

una bazeta di olio all'anno.<br />

118


Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA BENEDICTI QUONDAM BERTOLOMEI RICHE<br />

IN TUSCULANO<br />

.XXXIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Benedictum et Antoniolum fratres et<br />

fillios quondam Bertolomey fratris Iohanis Riche de Grezenico de Tus/culano. Die decimo septimo<br />

ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio<br />

Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario,/ Nicolao quondam Guathagnini, Iohane qui dicitur<br />

Zoanetus Martini Bonzii, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />

Micha/el de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et/ vice dictarum eclesiarum et<br />

dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, inve/stivit Benedictum filium Bertolomey fratris Iohanis de<br />

Grezenico de Tusculano, recipientem pro se et Antoniolo fratre suo et fillio quondam dicti<br />

Bertolamey, pro quo se/ personaliter et omni sua bona presentia et futura obligavit se facturum<br />

quod dictus Antoniolus habebit firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta et/ quod in<br />

(...) in isto contractu contentis contravenienti, usque ad novem annos et ad novam investituram<br />

fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos succesores/ in dictos Benedictum et<br />

Antoniolum vel in suos heredes de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum pro<br />

infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata/ et vidata iacente in teratorio de<br />

Tusculano in Campra Plani in contrata Trangoni, cui coheret a mane via, a sero magister Iohanes<br />

medicus, a monte heredes Iohanis ser Iacobi, a meridie/ Iacobina uxor Nicolay Castelane de<br />

Materno; item de una pecia terre aratoria et olivata iacente in dicto teratorio et in dicta Capra in<br />

contrata ubi dicitur ad Persicum,/ cui coheret a mane et a meridie dicti conductores, a sero via, a<br />

monte Zoatus ser Fathini; item de una pecia terre olivata, vidata et aratoria iacente in dicto<br />

teratorio in Campra pre/fata in contrata Scanzani iusta Raverias, cui coheret a mane heredes Zeni<br />

fratris Iohanis, a meridie Delaytus Streve, a sero et a monte via, salvis omnibus aliis/ coherentiis, si<br />

que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram<br />

de dictis pecis terre in dictum Benedictum, recipientem/ pro se et dicto fratre suo, ita quod ipsi et<br />

eorum heredes et cui dederint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas pecias terre et de<br />

eis quidquid voluerint faci/ant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui/<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicte pecie terre habent supra se, in/tra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et confratribus earumdem ex dictis pecis terre<br />

mo/do aliquo pertinente seu spectante. Dantibus et solventibus ipsis Benedicto et Antoniolo dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito et dictis eclesiis annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/<br />

Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />

superimposita non fiant dictis conductoribus, preter/ quod solvant fictum in duplum in illo et de illo<br />

anno in quo non solverint dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Eteciam eo salvo quod, si dicti<br />

emphiteote aliquo tempore vellent vendere ius seu melioramentum suum, teneantur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ape/lare<br />

119


et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare pro quinque<br />

soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant/ ius seu melioramentum suum cui<br />

voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis/ successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Prom/ittens ipse Benedictus,<br />

per se et suos heredes, et no<strong>mi</strong>ne et vice dicti Antonioli fratris sui, dare, solvere et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>/num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />

sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis suc/cessoribus<br />

incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia<br />

sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />

se et suos successores, dicto Benedicto, pro se et dicto fratre suo et eorum heredes stipulanti,<br />

dictas pecias/ terre et dictam investituram earumdem eis et suis heredibus et cui dederint ab omni<br />

contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctoriz/are et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dictis Benedicto et Antoniolo et suis heredibus et cuiuslibet eorum<br />

incurentium obl/igando ad hoc dicto Benedicto, recipienti pro se et dicto fratre suo omnia bona<br />

dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri./ Et inde sum rogatus unum et<br />

plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo,<br />

indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus,<br />

scripsi.<br />

50<br />

CARTA LIVELLI<br />

1349 Gennaio 20 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in camara do<strong>mi</strong>ni prepositi.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Nasimbeno detto Colomba fu Pugneto un<br />

appezzamento di terra tra Folino e Cabiana in territorio di Toscolano in cambio di quattro gallette<br />

di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA COLUMBE DE FOLINO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Columbam Pugneti de Folino. Die<br />

vigesimo ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici, in camara infrascripti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi, presentibus: Bono quondam fratris Iohanis, notario pro secundo notario, Petro quondam<br />

Benevenuti Corveti de/ Castro Sancti Michaellis, Bertolino quondam Tusculani de Plano, omnibus<br />

de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Micha/el de Navis, prepositus<br />

religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

suos successo/res ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Nasimbenum qui dicitur Columba quondam Pugneti de Folino de Tusculano usque ad novem/<br />

annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores<br />

in dictum Nasimbenum qui dicitur/ Columba vel in suos heredes de infrascripta pecia terre iuris<br />

dictarum eclesiarum pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre<br />

120


aratoria, olivata et vidata/ iacente in teratorio de Tusculano in contrata Folini intra Folinum et<br />

Cabianam supra paludes, cui coheret a mane et a monte Graciotus ser Nasimpacis, a meridie/ via, a<br />

sero Benamatus ser Bertolasii et esse potest per mensuram quinquaginta due tabule vel circa, salvis<br />

omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali/ modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Nasibenum, ita quod ipse<br />

Nasim/benus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />

dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faci/at sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />

suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios<br />

si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />

omnibus et singulis que dicta pecia terre habet/ supra se, intra se seu infra se in integrum et cum<br />

omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni et confratribus/ eiusdem ex dicta<br />

pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Dicto Nasimbeno et suis heredibus dante et<br />

solvente dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito et suis successoribus et confratribus dicte religionis annuatim in<br />

epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuor galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />

rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte reli/gionis. Quo ficto dato<br />

et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in/ illo<br />

et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si<br />

dictus Nasimbenus/ aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos succ/esores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; ali/oquin vendat<br />

ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo<br />

modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos<br />

imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nasimbenus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />

suis/ successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obli/gando ad hoc dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura pi/gneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Nasimbeno, pro se et suis heredibus/ stipulanti, dictam<br />

peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona<br />

et universitate legiptime defendere, aucto/rizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde dicto Nasimbeno et suis heredibus incurentium, obligando ad/ hoc dicto Nasimbeno omnia<br />

bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

Nasimbenus/ ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione.<br />

Renuntiantes predicti omni exceptioni non sic facti dicti contractus et/ non ita vera esse omnia et<br />

singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et<br />

plura facere instrumenta/ uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono,<br />

indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

121


51<br />

CARTA LIVELLI<br />

1350 Marzo 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Franceschino detto Ordano fu Antoniolo Rabelle un<br />

appezzamento di terra in contrada Monticolo in Capra di Toscolano in cambio di cinque bazete di<br />

olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo, indicione tercia.<br />

CARTA FRANCESCHINI QUI DICITUR ORDANUS<br />

.XXXIIIIor.<br />

(S.T.) Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Franceschinum qui dicitur Ordanus de Cuzaga./ In<br />

Christi no<strong>mi</strong>ne. Die octavo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />

Iohane molinario/ quondam Francini de Gardono, Delayto qui dicitur Portesius de Portesio,<br />

habitatore Tusculani, Michaelle fratris/ Marchesii de Secina de Tusculano, notario pro secundo<br />

notario, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de Navis, prepositus<br />

religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie,/ per se et<br />

suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus et confratrum eiusdem,<br />

per lignum quod in/ suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Franceschinum qui dicitur Ordanus quondam Antonio/li Rabelle de Cuzaga de Tusculano de una<br />

pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in/ Campra Plani in contrata<br />

ubi dicitur ad Monticulum sive ad Zucham, cui coheret a mane Bonus Nicolini, a meridie fratres<br />

religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a sero heredes fratris Iohanis sive habentes causam ab eis (-) in parte et<br />

in parte Franceschus Vetelli, a monte/ via, salvis aliis coherentiis, quam peciam terre<br />

consueverat habere ad livellum Iacobinus Zelle. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo<br />

ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Franceschinum, ita quod ipse<br />

Franceschinus et sui heredes/ et cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam<br />

terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelario sine contra/ditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />

suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios<br />

si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />

omnibus et singulis que dicta/ pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum<br />

omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus/ dicte religionis ex dicta pecia terre<br />

modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Franceschinus, per se et suos/ heredes, dicte<br />

religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque bazetas oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />

aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />

dare pro/ duobus soldis planetorum imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde habentibus quinque soldos planetorum pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Franceschinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro<br />

122


se et suis successoribus stipulanti, dare,/ solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei,<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />

et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />

successores, dicto Franceschino, pro se et/ suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />

investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate/ (-)<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

Franceschino et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc ei omnia bona et dicte religionis<br />

presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Franceschinus confitetur/ esse in<br />

tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo, indicione tercia./<br />

Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

52<br />

CARTA LIVELLI<br />

1350 Agosto 29 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni detto Barberio fu Noysio un appezzamento di<br />

terra in contrada Ronchetelli in territorio di Toscolano in cambio di nove bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96<br />

CARTA IOHANIS QUI DICITUR BARBERIUS NOYSI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Barberium Noysii de Pulzano de<br />

Tusculano. Die vigesimo nono/ augusti, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: Franceschino filio Iohanis Peter/boni Bruni de Plano Tusculano, notario pro<br />

secundo notario, Peterbono filio Iohanis ser Fathini de dicto loco,/ Delayto qui dicitur Portesius de<br />

Portesio, habitatore Tusculani, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael<br />

de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum<br />

eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Iohanem qui dicitur Barberius quondam Noysii ser Sayoli de Pulzano, habitatorem Plani/ Tusculani,<br />

de una pecia terre aratoria, olivata et vidata et costiva iacente in teratorio de Tusculano in contrata<br />

ubi dicitur ad Ronchetellos,/ cui coheret a mane et a sero dictus conductor, a monte heredes<br />

Iohanis ser Iacobi et est per mensuram quatraginta quinque tabule, salvis/ omnibus aliis<br />

coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram/ de dicta pecia terre in dictum Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui<br />

dederit vel habere statuerit habeat, teneat,/ gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea<br />

quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepo/siti suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et/ cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

123


publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia/ terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />

dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Quam peciam terre Iacobinus Zelle/ habet<br />

ad livellum cum una alia pecia terre a dicta religione. Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes,<br />

dicte/ religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem bazetas<br />

oley no<strong>mi</strong>ne ficti boni/ et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis./ Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />

conductori, preter quod solvat fictum in/ duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro/ quinque<br />

soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />

voluerit,/ preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis succes/oribus inde habentibus quinque soldos planetorum pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle/ eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et<br />

suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis succes/oribus stipulanti, dare, solvere et<br />

atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula/ in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus incurentium,/ obligando ad hoc ei, recipienti pro se et dicta religione, se personaliter<br />

et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et<br />

dictam/ investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni<br />

persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc/ ei omnia bona dicte<br />

religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Iohanes confitetur esse in<br />

te/nuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo, indicione tercia.<br />

Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de/ Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

53<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 marzo 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Bonzano due appezzamenti di terra in<br />

contrada Pidosso e Acque in territorio di Toscolano in cambio di diciotto bazete e un quarterio di<br />

olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio.<br />

CARTA IOHANIS QUONDAM BONZANI DE GAYNO<br />

.XXXV.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem quondam Bonzany de Gayno de<br />

Tusculano. Die decimo octavo marcii, in<br />

124


Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Bertolino quondam Boture de<br />

Faxano de Gardono, Venturino quondam Iacobini/ Vaye de Cabiana de Tusculano, notario pro<br />

secundo notario, Conigeto de Salodo, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/<br />

Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi<br />

de Cleusuris/ Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et capituli et<br />

conventus earumdem, per lignum quod in suis/ manibus tenebat ad rectum livellum comunis<br />

Brixie, investivit Iohanem quondam Bonzany de Gayno de Tusculano de infrascriptis duabus peciis<br />

terre iuris dicte religionis: prima est vidata cum aliis arboribus et iacet in teratorio de Tusculano in<br />

contrata Pugayni ubi dicitur Pudosum, cui coheret a mane Lumbardus Bere in parte et in parte<br />

Manegesius Bonaventure, a meridie, a sero/ et a monte via, salvis aliis coherentiis; secunda iacet in<br />

dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Aquas, cui coheret ab una parte Baselus/ Franceschini, a<br />

meridie heredes Tavere Peteni pro dicta religione, a sero et a monte via, salvis omnibus aliis<br />

coherentiis. Que pecie terre sunt per mensuram,/ vi<strong>del</strong>icet: pecia terre iacente ad Pudossum est<br />

centum triginta quinque tabule et tres pedes et pecia terre iacente ad Aquas est per mensuram<br />

sexaginta tabule. Tali modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />

dictis peciis terre in dictum Iohanem, ita quod/ ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere<br />

statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias/ terre et de eis quidquid<br />

voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus et regressibus suis/ usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />

dicte pecie terre et quelibet earum habet supra se, intra se seu infra se in inte/grum et cum omni<br />

iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis<br />

terre modo aliquo/ pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte<br />

religioni et confratribus eiusdem decem octo baz/etas oley et unum quarterium oley annuatim in<br />

epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rec/tam mensuram<br />

de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Vi<strong>del</strong>icet sedicim bazetas de pecia<br />

terre iacente ad Pudossum/ et duas bazetas et unum quarterium de pecia terre iacente ad Aquas,<br />

sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus/ emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu<br />

melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores apellare<br />

et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri/<br />

persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />

ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus<br />

duos soldos pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et/ atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis incurentium/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro se et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />

futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />

Iohani, pro se et suis heredibus/ stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram eiusdem ei et<br />

suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto/ Iohani et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis presentia et<br />

futura/ pigneri. De quibus peciis terre<br />

125


ex nunc dictus Iohanes confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione./ Et<br />

inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta/. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Tusculano, notarius Sacrii Palacii, hiis omnibus affuy rogatus, scripsi. Antoniolus quondam<br />

Oderici Castegne de Tusculano R. de infrascripis peciis terre que est investitus.<br />

54<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 febbraio 22 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Bertolino Regencini un appezzamento di<br />

terra in contrada Mezzacapagna in territorio di Toscolano in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta.<br />

CARTA IOHANIS QUONDAM BERTOLINI RIGECINI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem Bertolini Regentini de<br />

Grezenico de Tusculano. Die vigesimo secundo februarii, in Tus/culano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Nicolao quondam Petri ser Bertoni, notario pro secundo notario, Bonzanino<br />

filio Facioli Mese,/ ambobus de Grezenico de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et capituli et<br />

conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus ad rectum livellum comunis Brixie,<br />

investivit Iohanem quondam Bertolini/ Regencini de Grezenico de Tusculano de una pecia terre<br />

iuris dicte religionis aratoria, olivata et vidata et loriva iacente in Pl/ano Tusculani in contrata<br />

Mezacampagne, cui coheret a mane heredes Petri Bertoli in parte et in parte heredes Zeni fratris<br />

Iohanis, a meridie/ heredes Petri Bertoli in parte et in parte heredes Boyoli pro dicta religione, a<br />

sero heredes Boyoli in parte pro dicta religione in parte via et in parte/ Iohanes quondam Ognabeni<br />

Seri, a monte dictus Iohanes in parte et in parte Do<strong>mi</strong>nicus Pasquetini, salvis omnibus aliis<br />

coherentiis, si que/ forent. Que potest esse per mensuram viginti una tabule. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investi/turam de dicta pecia terre in dictum<br />

Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps/ in<br />

perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit<br />

faciat (-) iure/ livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines/ vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus/ et singulis que<br />

dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requi/sitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente<br />

seu spectante. Solvendo ipse Iohanes, per se/ et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam galetam/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri<br />

et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano<br />

126


ad ca/nipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />

tempore velet/ vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores ape/lare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />

dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;/ alioquin vendat ius suum cui<br />

voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum/ emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et suos/ heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus et dicta religione et confratribus eiusdem<br />

stipulanti, dare, solvere et aten/dere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

stipulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua<br />

bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani/ dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />

heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni contradicenti persona/ et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto<br />

Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis<br />

presentia/ et futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus<br />

filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius Sacrii Palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

55<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Gennaio 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Bottura un appezzamento di terra in<br />

contrada De Possis nel Piano di Toscolano in cambio di dieci bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinuagesimo quarto, indicione septima.<br />

CARTA IOHANIS QUONDAM BOTURE DE GACIO<br />

.XXXVI.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne. Die quinto ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Franceschino filio/ Iohanis Peterboni, notario pro secundo notario, Floriolo quondam<br />

Noysii ser Faxoli, Galvagno quondam magistri Baldrici/ medici, omnibus de Tusculano, testibus<br />

rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus re/ligionis eclesiarum Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Francini<br />

de/ Trovegnanis, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris Bertolini Gosoli, fratris Benevenuti<br />

de Materno et fratris Desiderati/ de Ciis de Salodo, omnium confratrum dicte religionis, ibi<br />

presentium dicentium sese esse maiorem partem capituli et conventus/ dicte religionis ac in<br />

omnibus et singulis infrascriptis consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

reli/gionis et capituli et conventus eiusdem, per<br />

127


lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie in/vestivit Iohanem<br />

quondam Boture de Gacio de Tusculano, habitatorem Plani Tusculani, de una pecia terre iuris dicte<br />

religionis/ aratoria, olivata et vidata iacente in Plano Tusculani in contrata de Possis, cui coheret a<br />

mane heredes quondam Bontempi Iohanis ser Iacobi,/ a meridie eclesia Sancti Petri plebis de<br />

Tusculano in parte et in parte Barberius Noysii, a sero Iohanes Benevenuti Mozii, a monte<br />

Bertolinus/ Streve, salvis omnibus aliis coherentiis et est per mensuram viginti novem tabule et<br />

di<strong>mi</strong>diam, vel circa. Tali modo dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dicta pecia terre in dictum Iohanem, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel<br />

habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et/ de ea<br />

quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus/ suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in in/tegrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo/<br />

modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte<br />

religioni et confratribus/ eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava decem bazetas oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri/ ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />

dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore velet<br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/<br />

successores apelare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicta religionis, dare pro duobus soldis<br />

planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,<br />

preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam/ investire et<br />

breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto<br />

preposito, pro se/ et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere (-) dictum fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et ob/servare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religi/onis incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

confratrum eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicto Iohani, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et<br />

cui dederit/ ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />

ei, se personaliter omnia (-) bona dicte religionis presentia/ et futura pigneri. De qua pecia terre<br />

dictus Iohanes ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et/<br />

inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

56<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Gennaio 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

128


Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Pasquetino di Bono Pasqueti un appezzamento di terra<br />

in contrada Camantili in territorio di Toscolano in cambio di cinque bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA PASQUETINI FILII BONI PASQUETI DE MESSAGA<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Pasquetinum Boni. Die quinto ianuarii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Franceschino filio<br />

Iohanis Peterboni, notario pro secundo notario, Floriolo/ quondam Noysii ser Faxoli, Galvagno<br />

quondam magistri Baldrici, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus/ frater<br />

Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi<br />

de Cle/usuris Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet Francini de<br />

Trovegnanis, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum,/ fratris Bertolini Gosolli, fratris Benevenuti de<br />

Materno, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, ibi presentium, confratrum/ dicte religionis et<br />

dicentium sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte religionis ac/ in omnibus et<br />

singulis infrascriptis consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum/<br />

comunis Brixie, investivit Pasquetinum filium Boni Pasqueti de Mesaga de Tusculano, dicentem/ et<br />

aserentem se facere et exercere facta sua per se et stare et habitare scorsum a dicto patre suo<br />

tamquam/ paterfa<strong>mi</strong>lias pater, de una pecia terre iuris dicte religionis iacente in teratorio de<br />

Tusculano/ in contrata Camantili et est olivata, vidata et aratoria, cui coheret a mane heredes Gracii<br />

Tomasii in parte et in/ parte Michael Bosii, a meridie Nicolaus Boni, a sero Zilianus Calze, a monte<br />

via, salvis aliis coherentiis et/ est per mensuram duodicim tabule et duo pedes, vel<br />

circa. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit/ dictam investituram de<br />

dicta pecia terre in dictum Pasquetinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere<br />

statu/erit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid<br />

voluerit iure livelli sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel a/alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et/ cum omnibus et singulis que<br />

dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione/ usu<br />

seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem modo aliquo ex dicte pecia terre pertinente<br />

seu spec/tante. Solvendo ipse Pasquetinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />

pulcri et bene men/surati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />

dicte religionis, sub pena/ dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />

vendere ius seu melioramentum suum te/neatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religi/onis, dare pro quinque<br />

soldis plnetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />

vo/luerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Pasquetinus, per se<br />

et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare,/<br />

129


solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula<br />

in isto contractu contenta,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus incurentium, obligando ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro<br />

dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />

Pasquetino, pro se et suis/ heredibus stipulanti, eiusdem (-) dictam peciam terre et dictam<br />

investituram eiusdem ab omni persona et universitate legiptime defendere, aucto/rizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Pasquetino et suis heredibus<br />

incurentium, obligando/ ad hoc dicto Pasquetino omnia bona dicte religionis presentia et futura<br />

pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus/ Pasquetinus confitetur esse in possessione pro dicta<br />

religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, rogatus, scripsi.<br />

57<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Gennaio 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Gugliel<strong>mi</strong>no fu Bertolino Zampogni un appezzamento<br />

di terra in contrada Valli in territorio di Toscolano in cambio di dieci bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA GUIELMINI ZAMPOGNI DE GAYNO<br />

.XXXVII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Guiel<strong>mi</strong>num Pethoni de Gayno de<br />

Tusculano. Die quinto ianuarii,/ in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />

Iacobino filio Bertolamey ser Zani de/ Pulzano de Tusculano, notario pro secundo notario, A<strong>mi</strong>geto<br />

de Salodo, ambobus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus/ frater Michael de Navis de Brixia,<br />

prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti/ Heustachi de Cleusuris<br />

Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum dicte religionis, vi<strong>del</strong>icet: fratris Francini/ de<br />

Trovegnanis, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris Bertolini Gosolli, fratris Nicolai de<br />

Mesaga, fratris Mar/tini Revelli, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, fratris Benevenuti de Materno,<br />

ibi presentium et dicentium sese esse/ maiorem partem capituli et conventus dicte religionis ac in<br />

omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium/ per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis/ manibus<br />

tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Guiel<strong>mi</strong>num quondam Bertolini Zapogni de<br />

Gayno/ de Tusculano de una pecia terre iuris dicte religionis et est aratoria, olivata et vidata iacente<br />

in teratorio de Tusculano in contrata/ de Levalibus, cui coheret a mane Cerutus Benevenuti Corveti,<br />

a meridie heredes Zoaneti Martini Bonzii, a sero via, a monte dictus Cerutus, salvis omnibus aliis<br />

coherentiis./ Et est per mensuram quinquaginta quinque tabule, novem pedes et decem onzas vel<br />

circa. Tali modo/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />

dicta pecia terre in dictum Guiel<strong>mi</strong>num, ita quod ipse et sui heredes/ et cui dederit deinceps<br />

habeat, teneat, gaudeat et<br />

130


possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine/ contraditione dicti<br />

do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet/ supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem/<br />

ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Guiel<strong>mi</strong>nus, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et/ confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava decem<br />

bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri/ et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli./ Et in eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur/ primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus (-) no<strong>mi</strong>ne et vice/<br />

dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

seu melioramentum suum/ cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis suc/cesoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro<br />

quibus debeant novum emphiteotam investire et breve sim/ille eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Guiel<strong>mi</strong>nus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus<br />

stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et confratribus dicte reli/gionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia/ sua bona presentia<br />

et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/<br />

dicto Guiel<strong>mi</strong>no, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram<br />

eiusdem ei et suis heredibus et cui de/derit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Guiel<strong>mi</strong>no et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Guiel<strong>mi</strong>no omnia bona dicte religionis/ presentia et<br />

futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Guiel<strong>mi</strong>nus confitetur esse in possessione pro<br />

dicta religione./ Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

58<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Gennaio 6 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Benedetto di Francesco Vetelli un appezzamento di<br />

terra in contrada Pradalino in Piano di Toscolano in cambio di nove bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA BENEDICTI FRANCESCHI VETHELI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Benedictum Zegni. Die (-) sexto ianuarii, in Tusculano,<br />

in do<strong>mi</strong>bus re/ligionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Avancino quondam Requiliani Bozie de Gayno,<br />

notario pro<br />

131


secundo notario, Graciolo quondam Malegni/ Todeschi, Requiliano filio Iohanis Ruzeni, ambobus de<br />

Pulzano, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus/ frater Michael de Navis,<br />

prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris/<br />

Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet: fratris Francini de Trovegnanis,<br />

fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris/ Bertolini Gosoli, fratris Benevenuti de Materno et<br />

fratris Desiderati de Ciis de Salodo et fratris Nicolay Boninsegne de Tusculano,/ omnium confratrum<br />

dicte religionis, ibi presentium et dicentium sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte<br />

religionis ac in/ omnibus et singulis in isto contractu contentis et consentientium per se et suos<br />

successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et conventus eiusdem, per lignum quod in<br />

suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Bene/dictum filium Franceschi<br />

Vetelli de Grezenico de Tusculano, recipientem verbo et consensu dicti Franceschi patris sui, ibi/<br />

presentis, et ei ad omnia et singula in isto contractu contenta parabolam dantis, de una pecia terre<br />

iuris dicte religionis/ aratoria, olivata, vidata et loriva iacente in teratorio de Tusculano in contrata<br />

Pradalini in Plano, cui coheret a mane et a monte via,/ a meridie heredes Avancini Yianelle, a sero<br />

Iohanes Salvagni pro dicta religione in parte et in parte Do<strong>mi</strong>nicus Pasquetini,/ salvis omnibus aliis<br />

coherentiis. Et est per mensuram viginti septem tabule vel circa. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Benedictum, ita quod ipse et sui heredes et cui de/derit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat/ iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur/ confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />

seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu/ seu requisitione dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Solvendo ipse<br />

Benedictus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem, annuatim in epifania/<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam/<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo<br />

sal/vo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum,<br />

teneatur primo dictum/ prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />

et vice dicte religionis, dare pro quinque/ soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni (-) quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successo/ribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem te/nore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Benedictus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis succe/soribus stipulanti,<br />

dare, solvere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto/<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />

confratribus dicte religionis incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro<br />

dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona pre/sentia et futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />

Benedicto, pro se et suis/ heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem<br />

ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate/ legiptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto (-) Benedicto et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Benedicto omnia bona dicte religionis presentia et/<br />

futura pigneri.<br />

132


De qua pecia terre ex nunc dictus Benedictus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et<br />

inde sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni/ de<br />

Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

59<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Gennaio 6 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Pasino detto Ordano fu Toscolano un appezzamento di<br />

terra in contrada Pratello in territorio di Toscolano in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA PASINI QUI DICITUR ORDANUS<br />

.XXXVIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Ordanum Tusculani. Die sexto ianuarii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Avancino quondam<br />

Requiliani Bozie de Gayno, notario pro secundo notario, Graciolo quondam Malegni Todeschi,<br />

Re/quiliano filio Iohanis Ruzeni, ambobus de Pulzano<br />

, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Micha/el de Navis,<br />

prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris<br />

Brixie, verbo et consen/su infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet: fratris Francini de Trovegnanis,<br />

fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris Bertolini Gosoli, fratris/ Benevenuti de Materno,<br />

fratris Desiderati de Ciis de Salodo, fratris Nicolay Boninsegne de Tusculano, omnium confratrum<br />

dicte religionis, ibi/ presentium et omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium ac<br />

indicentium sese esse mai/orem partem capituli et conventus dicte/ religionis per se et suos<br />

successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in<br />

suis ma/nibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Pasinum qui dicitur Ordanus<br />

quondam Tusculani ser Fathini de Plano Tusculani/ de una pecia terre iuris dicte religionis olivata,<br />

vidata et aratoria et costiva et rosiva iacente in teratorio de Tusculano in contrata/ ubi dicitur ad<br />

Prathellum, cui coheret a mane Floriolus Noysii in parte et in parte heredes fratris Iohanis, a monte<br />

dictus Floriolus, in parte/ et in parte Petrus ser Baldoyni et in parte via, a sero<br />

Mancabellus Tusculani, salvis aliis coherentiis et est per mensuram septuaginta sex/ tabule vel<br />

circa. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram in<br />

dictum Pasinum, ita/ quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quid/quid voluerit faciat iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que/ intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias/ publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />

seu infra se in integrum et cum omni/ iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spec/tante. Solvendo ipse<br />

Pasinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus, annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/<br />

octava octo bazetas<br />

133


oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano/ in<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore/ velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apelare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu/<br />

melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum emphiteotam investire et breve si/<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Pasinus, per se et suos heredes, dicto (-) do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus stipulanti,<br />

dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />

singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem incurentium, obligando ad/ hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />

et/ futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit<br />

dicto Pasino, pro se et suis heredibus stipulanti,/ dictam peciam terre et dictam investituram<br />

eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,/<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Pasino et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc/ dicto Pasino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />

De qua pecia terre ex nunc dictus Pasinus confitetur esse in possessione et tenuta pro dicta<br />

religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

60<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Gennaio 13 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Bertolino detto Maroco fu Streve Ruzeni due<br />

appezzamenti di terra sotto Gazolo in territorio di Toscolano in cambio di dodici bazete di olio<br />

all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima.<br />

CARTA BERTOLINI QUI DICITUR MAROCHUS STREVE<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum Streve. Die tercio decimo<br />

ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino quondam<br />

Bontempi de Plano, notario pro secundo notario, Peterzolo quondam Mafey As<strong>mi</strong>ni, Bertello<br />

quondam Zoelli, ambobus de Secina,/ omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet: fratris<br />

Francini,/ fratris Fethrigini de Brixia, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris Bertolini<br />

Gosoli, fratris Martini Revelli, fratris/ Bertolini Bosioti, fratris Desiderati et fratris Benevenuti de<br />

Materno, ibi<br />

134


presentium et di/centium sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte religionis ac in<br />

omnibus et singulis in isto contractu contentis/ consentientium per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per/ lignum quod in suis manibus<br />

tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Bertolinum qui dicitur Marochus/ quondam<br />

Streve Ruzeni de Grezenico de Tusculano de infrascriptis duabus peciis terre iuris dicte religionis<br />

iacentibus in tera/torio de Tusculano in Capra Plani in contrata ubi dicitur sub Gazolo: prima est<br />

aratoria, olivata et vidata, cui coheret a mane/ heredes Benedicti fratris Iohanis in parte Floriolus Noysii, a meridie Iacobinus Tomasii in parte et in parte heredes Boni fratris/ Iohanis<br />

et in parte dictus Floriolus, a sero dictus Floriolus in parte et in parte Benamatus ser Bertolasii, a<br />

monte dictus/ Benamatus in parte et in parte magister Bertolameus filius Peterboni Bruni et est per<br />

mensuram sexaginta una tabule, undicim pedes vel circa; secunda iacet in dicta contrata et est<br />

aratoria, olivata et vidata, cui coheret a mane et a meridie dictus Benamatus, a sero via, a monte<br />

magister Bertolameus de Bisonibus, salvis aliis coherentiis et est per mensuram sex tabule et tres<br />

pedes. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investi/turam de<br />

dictis peciis terre in dictum Bertolinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere<br />

statuerit deinceps/ habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid<br />

voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni/ prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />

dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo/ aliquo<br />

pertinente. Solvendo ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />

confratribus dicte religionis annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duodicim bazetas oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam/ mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus/ emphiteota<br />

aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum prepositum<br />

vel suos suc/cessores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte , dare pro<br />

quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius seu melioramentum<br />

suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo ven/dat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam/ investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus,<br />

per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ pro se et suis successoribus stipulanti, dare,<br />

solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula<br />

in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione (-),<br />

se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolino, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />

dictas (-) pecias terre et dictam investituram ei/ et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona<br />

et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis/ dampni et dispendi<br />

inde dicto Bertolino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bertolino omnia bona<br />

dicte religionis/ presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Bertolinus<br />

confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et quia dictus Berto/linus <strong>mi</strong>nor erat viginti<br />

quinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evanyelia, corporaliter<br />

tactis/ scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem<br />

135


nec contra aliquid in isto contractu contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel/<br />

causa. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Plano,/ notarius rogatus, scripsi.<br />

61<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Gennaio 14 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Toscolano fu Benvenuto detto Botaro un<br />

appezzamento di terra in contrada Campolungo in territorio di Toscolano in cambio di cinque<br />

bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA TUSCULANI QUONDAM BOTARI<br />

.XXXVIIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Tusculanum Botari. Die quartodecimo ianuarii, in<br />

Tusculano, do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in camara/ infrascripti do<strong>mi</strong>ni prepositi,<br />

presentibus: Iohanino Bontempi, notario pro secundo notario, de Tusculano, Delayto quondam<br />

Iohanis Malfati de Benethaga de/ Gargnano, ambobus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et Sancti<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Tusculanum quondam Benevenuti/ qui dicebatur Botarus ser Faxoli de<br />

Pulzano de Tusculano de pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />

Tusculano in/ contrata Camplongi, cui coheret ab una parte heres Tegacii, ab alia parte heres<br />

Iohanis Roselli, ab alia parte Nicolaus Malcani, ab/alia parte via, salvis aliis coherentiis et est per<br />

mensuram decem septem tabule, septem pedes et di<strong>mi</strong>dium. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/ fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Tusculanum, ita<br />

quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit de/inceps habeat, teneat, gaudeat et<br />

possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti/<br />

do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum acce/sibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra/ se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratrum eiusdem ex<br />

dicta pecia terre/ modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Tusculanus, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annu/atim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque<br />

bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad/ rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena du/pli. Et eciam eo salvo quod, si dictus (-)<br />

emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte<br />

religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit,<br />

preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />

136


quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos<br />

soldos/ pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Tuscu/lanus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fic/tum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, sti/pulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Tusculano, pro se et suis/ heredes<br />

stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit,<br />

ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicto Tusculano et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc dicto<br />

Tusculano omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc/<br />

dictus Tusculanus confitetur esse in possessione et tenuta pro dicta religione. Et inde sum rogatus<br />

unum et plura facere/ instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

62<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Febbraio 9 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Martinello fu Francesco Martino Biacqui di Cecina restituisce a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la<br />

religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia, due appezzamenti di<br />

terra siti presso Mornaga in territorio di Toscolano, che il preposito da in affitto a Giovannino fu<br />

Bertolino detto Bertazolo in cambio di quattro bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta livelli Iohanini Bertazoli de Mornaga. Die nono februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano, presentibus: Oriolo quondam Iacobini Calapi de Materno, notario,<br />

Iohanino quondam Bontempi de Tusculano, notario utroque/ rogato hanc cartam subscribere,<br />

Requiliano quondam Nicolay Pasqueti de Cabiana de Tusculano, omnibus (-) testibus rogatis. Ibi<br />

Martinellus quondam Franceschini Martini Biaqui de Secina de Tusculano, per lignum quod in suis<br />

manibus/ tenebat, refutavit infra manus religiossi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Michaellis de Navis, prepositi<br />

reli/gionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie,<br />

recipientis pro se et no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et capituli et conventus eiusdem omne ius et<br />

omne melioramentum quod ipse Martinellus habet vel habere/ posset in infrascriptis duabus peciis<br />

terre, vi<strong>del</strong>icet: in una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano/ in<br />

contrata Polastri prope villam de Mornaga, cui coheret a mane heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong>, a<br />

meridie heredes Moran/dini Sayoti, a sero eclesia Sancti Nicolay, a monte Zanonus qui dicitur<br />

Ochellus Beteye, salvis aliis coherentiis et est per/ mensuram viginti duo tabule; item in una alia<br />

pecia terre olivata iacente in dicto teratorio a mane parte ville de/ Mornaga, cui coheret a mane<br />

Berlachinus Franceschi, a meridie via, a sero et a monte (-) domus heredis Boturelle et est per<br />

mens/uram octo tabule et tres pedes, salvis<br />

137


omnibus aliis coherentiis. Quam refutationem fecit dictus Martinellus in dictum/ do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum ad hoc ut ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, investivit Iohaninum<br />

condam/ Bertolini qui dicebatur Bertazolus de Mornaga de Tusculano de dictis duabus peciis terre<br />

et pro infrascripto ficto, quas/ duas pecias terre dictus Martinellus habeat ad livellum a dicta<br />

religione cum certis aliis peciis terre ut continetur in/ carta livelli inde factis. Et ibi in continenti in<br />

presentia dictorum testium dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et/ suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in su/is manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit dictum Iohaninum quondam dicti Bertolini/ qui dicebatur<br />

Bertazolus de dictis duobus pecis terre. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />

fecit dictam inve/stituram de dictis peciis terre in dictum Iohaninum, ita quod ipse et sui heredes et<br />

cui dederit vel habere statuerit deinceps/ habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre<br />

et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui/<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicte pecie terre habent supra se,/ intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente seu<br />

spectante. Solvendo ipse Iohaninus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem,<br />

annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quattuor bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />

bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano/ in terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />

religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/ <br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum/ cui voluerit, preter servo<br />

eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus<br />

inde/ habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle<br />

eodem tenore firmare. Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere/ dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi/ inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione et/ confratribus eiusdem, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo<br />

ut supra, pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Iohanino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias<br />

terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate/<br />

legiptime defendere et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto (-) Iohanino et<br />

suis heredibus incurentium, obligando ad hoc/ dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia<br />

et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Iohaninus confitetur esse in possessione pro<br />

dicta/ religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesima quarto, indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano/ Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

138


63<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Febbraio 15 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Alberto fu Giovanni detto Manino due appezzamenti di terra in<br />

contrada Balnico in territorio di Toscolano in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA ALBERTI QUONDAM MANINI SOLE<br />

IN PLANO TUSCULANI IN CONTRATA BALNICI<br />

.XL.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Albertum Manini. Die quinto decimo<br />

februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in camara infrascripti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi, presentibus: (-) Iacobino quondam Iohanis Omerii, Galvagno magistri Baldrici, ambobus/<br />

de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus<br />

religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et<br />

consensu fratris Bertolini Gosoli, fratris Martini Revelli, fratris/ Nicolay, confratrum dicte religionis<br />

ibi presentium ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium per se et suos<br />

succe/sores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in<br />

suis manibus tenebat ad rectum/ livellum comunis Brixie, investivit Albertum quondam Iohanis qui<br />

dicebatur Maninus de Anno, habitatorem ville de Grezenico de Tusculano,/ de infrascriptis duabus<br />

peciis terre iuris dicte religionis iacentibus in Plano Tusculani in contrata Balnici: prima est vidata<br />

et/ loriva, cui coheret a mane via perticipum, a meridie dicti confratres in parte et in parte<br />

Francinus Pini, a sero heredes Bontempi in parte et in parte/ Francinus Pini, a monte eclesia Sancti<br />

Nicolay et est per mensuram undicim tabule et sex pedes vel circa; item de una alia/ pecia terre<br />

secundum quod ter<strong>mi</strong>nata est iacente in dicta , cui coheret a mane via perticipum, a<br />

meridie et a sero dicti confratres pro heredibus Bertolamey/ Gosoli et est per mensuram 63<br />

vel circa.<br />

Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam inve/stituram de dictis<br />

peciis terre in dictum Albertum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />

deinceps in/ perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid<br />

voluerit faciat iure livelli sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ et cum<br />

accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />

dicte pecie terre/ habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requisitione dicte religioni et/ confratribus dicte religionis ex dictis pecis terre modo aliquo<br />

pertinente seu spectante. Solvendo ipse Albertus, per se et suos/ heredes, dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti<br />

boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />

canipam dicte reli/gionis sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore<br />

vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />

suos successores (-) et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ dare pro<br />

quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />

63<br />

Manca l'idicazione <strong>del</strong>la <strong>mi</strong>sura.<br />

139


vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni(-) quibus<br />

nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis suc/cesoribus inde habentibus duos soldos pro<br />

quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem te/nore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Albertus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />

stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicte religioni<br />

et confratrum eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta/<br />

religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper dictus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit dicto Alberto, pro se et<br />

suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui/<br />

dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto Alber/to et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

Alberto omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus/ peciis terre ex nunc<br />

dictus Albertus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et<br />

plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto,<br />

indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

64<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Febbraio 15 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Giacobino fu Giovanni fu Omero due appezzamenti di terra nelle<br />

contrade Ronchetelli sopra Monte Re<strong>mi</strong>gnaco e Balnico in territorio di Toscolano in cambio di due<br />

bazete e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima.<br />

CARTA GACII DE GACIO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Iohanis Omerii de Gacio. Die<br />

quinto decimo februarii, in Tusculano, in (-)/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in camara<br />

infrascripti do<strong>mi</strong>ni prepositi, presentibus: Alberto quondam Iohanis de Ano, habitatore ville de<br />

Grezenico/ de Tusculano, Galvagno quondam magistri Baldrici medici, de Tusculano, testibus<br />

rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de/ Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris/ Bertolini<br />

Gosoli, fratris Martini Revelli et fratris Nicolay, confratrum dicte religionis ibi presentium et<br />

omnibus et singulis infrascriptis/ consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod/ in suis tenebat ad rectum<br />

livellum comunis Brixie, investivit Iacobinum quondam Iohanis Omerii de Gacio de Tusculano,/<br />

habitatore ville de Grezenico de Tusculano, de infrascriptis duabus peciis terre iuris dicte religionis<br />

iacentibus in teratorio de Tusculano/ in infrascriptis contratis: prima est olivata, vidata et aratoria<br />

iacente in dicto teratorio in contrata de Ronchethellis (-) supra monte/ de Re<strong>mi</strong>gnaco, cui coheret a<br />

mane heredes Zameti Martini<br />

140


Bonzii, a sero Petrus Bozie, a meridie et a monte via et est per mensuram decem/ tabule vel circa;<br />

secunda in dicto teratorio in contrata Balnici, cui coheret a meridie et a sero Albertus<br />

Manini, a mane confratres/ dicte religionis et est per mensuram decem septem tabule vel circa,<br />

salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dictis peciis terre in dictum Iacobinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit<br />

vel/ hinc statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />

quidquid voluerit faciat iure livelli/ sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque (-)<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines/ vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et/<br />

singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisi/tione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo<br />

aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Ia/cobinus, per se et suos heredes, dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas/ bazetas et dimediam oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in/ terra de<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />

aliquo tempore/ vendere voluerit ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apelare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />

dare pro quinque soldis (-) planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro<br />

quibus debeant novum emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se/ et suis successoribus<br />

stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et confratribus dicte religionis in/curentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia/<br />

et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit<br />

dicto Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas/ pecias terre ei et suis et (-)<br />

dictam investituram ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub/ pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iacobino et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto Iacobino omnia bona presentia et/ futura pigneri. De quibus peciis terre ex<br />

nunc dictus Iacobinus confitetur esse in possessione et tenuta pro dicta religione. Et inde sum/<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, (-)<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

65<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Maggio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni detto Barberio Noysii un appezzamento di terra in contrada<br />

Calcaroli in territorio di Toscolano in cambio di una bazeta e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

141


Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA BARBERII NOYSII<br />

IN PLANO TUSCULANI, IN CALCHAROLIS.<br />

.XLI.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Barberium Noysii. Die primo madii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano, presentibus: Delayto qui dicitur<br />

Tosirolus de Turi, habitatore Materni, Benedicto filio Franceschi Vetelli, Galvagno quondam<br />

magistri/ Baldrici, ambobus de Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus reli/gionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Iohanem qui dicitur Barberius Noysii de Pulzano de Tusculano,<br />

habitatorem Plani de Tusculano, de una pecia terre cum una mura iuris dicte religionis/ iacente in<br />

Plano Tusculani in contrata de Calcarolis, cui coheret a mane dictus Iohanes pro heredibus<br />

Bersanini in parte et in parte heres Iacobini Martini/ Bonzii, a meridie dictus conductor in parte et<br />

in parte dicta heres dicti Iacobini Martini (-) et in parte via sive ripa lacus, a sero dictus conductor<br />

in/ parte et in parte dicta heres Iacobini Martini, a monte dictus conductor, salvis aliis coherentiis.<br />

Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/ fecit dictam investituram de dicta<br />

pecia terre in dictum Iohanem, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />

deinceps habeat, te/neat gaudeat et possideat dictam peciam terre et dictam muram et de eis<br />

quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus/ suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicta pecia terre et mura habet supra se, intra se seu infra se in integrum./ Et cum<br />

omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni ex dicta pecia terre et mura modo aliquo<br />

pertinente seu spectante./ Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ unam bazetam et di<strong>mi</strong>diam oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />

aliquo tempore velet/ vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum prepositum<br />

vel suos successores apellare et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro<br />

quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu/ melioramentum<br />

suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle/ eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et<br />

suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere/ et<br />

atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

142


dispendi inde/ dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam muram et<br />

dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni/ persona et universitate legiptime<br />

defendere, (-) auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et<br />

suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri. De qua pecia terre et mura dictus Iohanes/ ex nunc confitetur esse in possessione<br />

pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />

Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

66<br />

CARTA LIVELLI<br />

1356 Febbraio 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francesco de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Nicola fu Martino Biaqui un appezzamento di terra in<br />

contrada Malzanico in territorio di Toscolano in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Nicolaum Martini Biaqui de Secina de Tusculano. Die<br />

penultimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:<br />

Michelino filio Iohanini de Folino, notario pro secundo notario, de Tusculano, Iohanino Zani de<br />

Vulzano, Iohanino molina/rio de Gardono, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir frater<br />

Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Iohanini de Brixia, presbiteri, fratris<br />

Bertolini Gosoli, fratris Bertoli/ni Bosioti, fratris Nicolay Bosii, fratris Benevenuti de Materno,<br />

omnium confratrum dicte religionis ibi presentium et dicentium sese esse maiorem partem/<br />

capituli et conventus dicte religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis per se et<br />

suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />

quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Nicolaum quondam<br />

Martini/ Biaqui de Secina de Tusculano de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />

teratorio de Tusculano in contrata Malzanigi sive ad Molinellum,/ cui coheret a mane Iohaninus<br />

Bertazoli sive habentes causam ab eo pro dicta religione, a meridie eclesia Sancti Petri plebis de<br />

Tusculano in parte et in parte Paulus/ do<strong>mi</strong>ni Iohanis et in parte dictus Nicolaus conductor, a sero<br />

heredes Bonaventure Petri, a monte Nicolaus dictus Bozola de Viaveteri, salvis aliis/ coherentiis et<br />

est octaginta unum tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dicta pecia terre in dictum Nicolaum, ita quod ipse Nicolaus/ et sui heredes et cui<br />

dederit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid<br />

voluerit faciat iure livelli sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessi/bus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />

dicta pecie terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente<br />

seu spectante./ Solvendo ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo/ bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />

bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano,<br />

143


ad canipam dicte reli/gionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />

tempore vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/<br />

dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum<br />

cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti/ ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />

emphi/teotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et<br />

suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no pre/posito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />

atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

incurentium, obligando ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Nicolao, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et/ suis heredibus et<br />

cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Nicolao et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />

dicto Nicolao omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc<br />

dictus Nicolaus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />

rogatus unum/ et plura facere instrumenta uno tenore./ Que pecia terre est per mensuram<br />

octoginta unum tabule vel circa. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto,<br />

indicione nona./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

67<br />

CARTA LIVELLI<br />

1337 Febbraio 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Pietro di Giovanni Casari di Zoncarecle un appezzamento di terra in<br />

contrada Chiusure di Maderno in cambio di mezzo moggio di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN MATERNO<br />

.XLII.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie de negociis eclesiarum religionis Sancti Heustachi<br />

de Cleusuris Brixie et Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano ut inferius legitur, scripte per me Bertolameum<br />

filium Peterboni Bruni de Plano Tusculani infrascriptis <strong>mi</strong>llesi<strong>mi</strong>s et cetera.<br />

CARTA PETRI DE ZONCLARECLIS 64<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Petrum de Zonchareclis de Materno. Die<br />

undecimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: do<strong>mi</strong>no pre<br />

Tomasio, presbitero eclesie Sancti Petri plebis de Tusculano, fratre Mantuano de Tusculano,<br />

May/fredo de Placiis de Gavardo, Menino quondam Casole de<br />

64<br />

Il testo è cancellato volutamente con righe trasversali.<br />

144


Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,/ prepositus<br />

religionis eclesiarum Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie et Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, verbo et<br />

consensu fratris Francini de Trovegnanis,/ fratris Negerboni de Materno, fratris Martini Revelli,<br />

fratris Iohanini de Brixia, fratris Do<strong>mi</strong>nici de Materno, fratris Bertolini Gosoli, fratris/ Nicolay de<br />

Mesaga, ibi presentium et dicentium sese esse duas partes capituli et conventus dicte religionis ac<br />

in consentientium omnibus et singulis/ infrascriptis ad rectum livellum comunis Brixie ac no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dictarum eclesiarum, per lignum quod in suis manibus tenebat investivit Petrum/ quondam<br />

Iohanis Casarii de Zochareclis de Marclino de Materno de una pecia terre aratoria, olivata et vidata<br />

iacente in teratorio de Materno in contrata/ de Clesuris, cui coheret a mane do<strong>mi</strong>na Agnes uxor<br />

quondam Bertolini Patere, a meridie heredes Avancini Bayamonti, a monte Iacobinus quondam<br />

Iohanis Casarii,/ a sero dictus Petrus conductor pro do<strong>mi</strong>no Gerardo de Ugonibus, salvis omnibus<br />

aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />

dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Petrum, ita quod ipse Petrus et sui heredes et<br />

cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit<br />

faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et/ singulis<br />

que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

cetera et cum omnibus iuribus et actionibus dicte reli/gioni et confratribus eiusdem modo aliquo<br />

pertinentibus. Solvendo ipse Petrus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem/<br />

annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava dimedium modium oley boni et pulcri et bene mensurati<br />

ad rectam mensuram de Tus/culano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena<br />

dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/ vellet vendere ius seu<br />

melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />

et eis/ emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui/ voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />

quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde haben/tibus<br />

duodicim imperiales pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />

tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Petrus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />

suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum/ ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />

sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et suos<br />

successores, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Petro, pro se et suis/ heredes stipulanti, dictam peciam<br />

terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et<br />

universitate legiptime de/fendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/<br />

inde dicto Petro et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Petro omnia bona dicte<br />

religionis presentia et futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo trigesimo septimo, indicione quinta.<br />

Cassata et cancelata, quia investitus est alius idoneus et/ sufficiens emphiteota seu livelarius de<br />

infrascripta pecia terre (...) devastata erat in nic(...) preteribat. Et ideo do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ volens<br />

bona predicte religionis in bonam partem et bonum statum reducere, de presenti pecie<br />

145


terre solemnem investituram facit in duabus/ galetis oley considerando per de ipso nil reddebatur<br />

et cetera 65<br />

.<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo septuagesimo primo, indicione nona,/ die nono mensis<br />

novembris earum/ lata fuit presente investitura/ vigore tenute, accepte per/ (...) (...) do<strong>mi</strong>num pre<br />

Iacobum de/ Fortis de Castenedulo prepo/situm eiusdem religionis et/ scripte per Tusculanum<br />

Florioli/ de Tusculano, notarium, die primo/ mensis presentis infrascripti et eciam/ vigore<br />

investitura facta per/ ipsum do<strong>mi</strong>num prepositum <strong>mi</strong>/ Petrum filium quondam Peterzoli de<br />

Zoncha/reclis de Materno de predicta/ pecia terre de duabus galetis/ oley annuatim vendidi per<br />

ipsum/ Petrum eidem religioni eam predictam peciam terre nihilo<strong>mi</strong>nus/ cesserat, nolens ius<br />

predicte/ religionis in malam partem/ procedere de qua (in...)/ patet instrumento publico ro/gato<br />

per me Iohaninum de/ Matarinis de Materno,/ notarium, die nono mensis suprascripti/ et (...)<br />

suprascriptorum. 66<br />

68<br />

CARTA LIVELLI<br />

1340 Marzo 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ai fratelli Negerbono e Bartolomeo fu Delayto detto<br />

Ceresa, per conto anche dei fratelli Pietro e Giovannino, una casa in contrada Borgo in località<br />

Solario a Maderno in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA HEREDUM CERESE<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra heredes Cerese de Materno. Die quinto marcii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/, presentibus: Mafezolo Martinelli<br />

fabri de Navacio de Gargnano, Perzevallo quondam Gasani de Pulzano de Tusculano, testibus<br />

rogatis. Ibi religiosus vir/ do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris/ Brixie, verbo et consensu do<strong>mi</strong>ni fratris<br />

Francini de Trovegnanis, fratris Negerboni de Materno, fratris Cencrethini de Brixia, fratris<br />

Bertolini/ Gosoli, fratris Martini Revelli de Pulzano de Tusculano, ibi presentium et aserentium sese<br />

esse duas partes et plures capituli et conven/tus dictarum eclesiarum ibi congregatorum sono<br />

campanelli, more solito illius conventus, et omnibus et singulis infrascriptis consentientium per/ se<br />

et confratres dicte religionis ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, per lignum quod in suis<br />

manibus tenebat ad rectum livellum/ comunis Brixie, investivit Negerbonum et Bertolameum<br />

fratres et filios quondam Delayti qui dicebatur Ceresa de Burgo de Materno,/ stipulantes et<br />

recipientes pro sese et no<strong>mi</strong>ne et vice Petri et Iohanini fratrum suorum et filiorum quondam dicti<br />

Delayti, de una domo copata et solarata cum/ sedu<strong>mi</strong>ne secum tenente iacente in teratorio de<br />

Materno in contrata Burgi ubi dicitur ad Solarium, cui coheret a mane heredes Peterboni fabri, a<br />

meridie/ et a monte via, a sero heredes Mafey Mozii, salvis omnibus aliis coherentiis. Tali namque<br />

modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

65<br />

Testo inserito nella seconda, terza, quarta, quinta e sesta interlinea.<br />

66<br />

Regesto posto accanto al testo cancellato e sostituito dallo stesso o come semplice rimando al penultimo<br />

contratto riportato al foglio ... che cita il medesimo nome: Petrus de Zonclereclis.<br />

146


supra, fecit dictam/ investituram de dicta domo et sedu<strong>mi</strong>ne in dictos Negerbonum et<br />

Bertolameum, recipientes pro sese et dictis Petro et Iohanino fratribus suis, usque ad novem annos<br />

proximos futuros et ad novam investituram fiendam de dicta domo et sedu<strong>mi</strong>ne in dictos<br />

Negerbonum, Petrum, Bertola/meum et Iohaninum pro infrascripto ficto, ita quod de cetero dicti<br />

fratres habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam domum et sedumen et de ea/ quidquid<br />

voluerint faciant sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />

singulis que intra predictos continentur confines/ et cetera. Et cum accessibus, ingressibus et cetera<br />

et cum omnibus iuribus et actionibus dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta domo et<br />

sedu<strong>mi</strong>ne pertinentibus./ Solvendo ipsi Negerbonus, Petrus, Bertolameus et Iohaninus, per se et<br />

suos heredes et cuiuslibet eorum, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim/ in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et<br />

eciam eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore vellent vendere/ ius seu melioramentum<br />

suum, teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apelare et eis, emere<br />

volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendant ius suum cui voluerint preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />

nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duodicim<br />

imperiales pro/ quibus debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttentes ipsi Negerbonus et Berto/lameus, per sese et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta. Et in facere et<br />

curare quod Petrus et Iohaninus eorum fratres habebunt firmum/ et ratum omne in isto contractu<br />

contentum sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />

incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua et cuiuslibet eorum bona presentia et futura/<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dictis<br />

Negerbono et Bertolameo, stipul/antibus et recipientibus, pro sese et Petro et Iohanino et suis et<br />

cuiuslibet eorum heredes, dictam domum et sedumen et dictam investituram eiusdem eis et suis<br />

heredibus ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni inde dictis Ne/gerbono, Petro, Bertolameo et Iohanino et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus dictis Negerbono et<br />

Bertolameo,/ recipientibus, pro sese et dictis fratribus suis, omnia bona dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri. Renuntiaverunt predicti non sic facte dicte pro<strong>mi</strong>ssionis/ et non ita vera esse omnia<br />

et singula in isto contractu contenta et beneficio nove constitutionis et epistole divi Adriani et<br />

cetera. Et inde/ sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo, indicione octava.<br />

69<br />

CARTA LIVELLI<br />

1345 Marzo 28 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni di Francino Bruni un appezzamento di terra in contrada<br />

Valle Caseline in territorio di Scovolo in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />

147


Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA IOHANIS FRANCINI DE PORTESIO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Iohanem Francini Bruni de Portesio. Die vigesimo<br />

octavo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religi/onis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Michaele qui<br />

dicitur Rubenus, Delayto fratribus et filiis quondam Boninsegne Bosii de Mesaga de Tusc/ulano,<br />

Paganino de Bagnolo, habitatore burgi Sancti Alexandri civitatis Brixie, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />

religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael/ de Navis, prepositus eclesiarum religionis (-) Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu/ fratris Negerboni de<br />

Materno, fratris Martini de Pulzano de Tusculano, fratris Gregorini de Brixia, fratris Nicolay de<br />

Mesaga de/ Tusculano, fratris Benevenuti de Materno, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, ibi<br />

presentium et dicentium et aserentium sese esse maiorem/ partem capituli et conventus dicte<br />

religionis ac in consentientium omnibus et singulis infrascriptis per se et suos successores et<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus<br />

tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit/ Iohane Francini Bruni de Portesio de Scovolo<br />

Valis Tenesis de una pecia terre olivata dicte religionis iacente in teratorio de/ Scovollo in contrata<br />

Valis Caseline, cui coheret a mane et a meridie Cataney de Rovethello, a monte Iohaninus<br />

Rambaldi, a sero via, salvis/ omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Iohanem,/ ita quod ipse<br />

Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />

dictam peciam terre et de ea quid/quid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />

suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur/<br />

.XLIII.<br />

IN MATERNO<br />

confines vel alios et cetera. Et cum accessibus, ingressibus et cetera et cum omnibus et singulis<br />

iuribus et actionibus dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia/ terre modo aliquo<br />

pertinententibus seu spectantibus. Solvendo ipse emphiteota, per se et suos , dicte<br />

religioni et confratribus eiusdem annuatim in epi/fania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano, ad/ canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />

aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus, dare pro duobus soldis<br />

imperialium <strong>mi</strong>nus quam/ alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie<br />

vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis successoribus inde<br />

habentibus duodicim imperiales pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle<br />

eodem tenore firmare/ (-). Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />

dictum/ ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium,<br />

obligando ad hoc ei, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />

sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />

se et suos successores, dicto Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et<br />

dictam<br />

148


investi/turam eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto Iohani et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri. Et inde/ sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quinto, indicione (-) tercia decima.<br />

70<br />

CARTA LIVELLI<br />

1346 Giugno 24 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Nicola fu Maderno Colse un appezzamento di terra in<br />

contrada Aflesco in territorio di Materno in cambio di una bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA NICOLAY MATERNI COLSE<br />

IN MATERNO, IN CONTRATA AFLESCHO UBI DICITUR AD PELATUM.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Nicolaum Materni Colse de Materno. Die vigesimo<br />

quarto iunii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis<br />

Salvagni (-), notario pro secundo notario, Iacobo fratris Iohanis, ambobus de Plano Tusculani,<br />

magistro Francischo/ de Grapis de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,/ verbo et consensu<br />

fratris Francini presbiteri, fratris Iohanini de Brixie clerici, fratris Bertolini/ Gosolli, fratris Martini,<br />

fratris Benevenuti de Materno,/ fratris Nicolay de Mesaga, omnium confratrum dicte religionis, ibi<br />

presentium et dicentium sese esse maiorem partem capituli et conventus eiusdem ac in/<br />

consentientium omnibus et singulis infrascriptis per se no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et<br />

conventus eiusdem ad rectum livellum comunis Brixie, per lignum/ quod in suis manibus tenebat<br />

investivit Nicolaum quondam Materni Colse de Sanico de Materno usque ad novem annos et ad<br />

novam in/vestituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />

Nicolaum de infrascripta pecia terre pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre/ gazia<br />

iacente in teratorio de Materno in contrata Aflesco ubi dicitur ad Pelatum, cui coheret a mane<br />

heredes Nozoli Benamati, a meridie via, a sero Petrus/ frater dicti conductores, a monte dictus<br />

Petrus. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />

dicta pecia terre in dictum Nico/laum, ita quod ipse Nicolaus et sui heredes et cui dederit vel<br />

habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid<br />

vo/luerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />

singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ et cetera et cum accessibus,<br />

ingressibus et cetera, cum omnibus iuribus et actionibus et cetera. Solvendo ipse Nicolaus, per se et<br />

suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem,/ annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />

unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, (-<br />

) si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu/ melioramentum suum, teneatur<br />

primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis,<br />

149


emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte relogi/onis dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />

alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />

habentibus duodicim imperiales pro quibus debeant no/vum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

prepo/sito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />

obligando ad hoc ei,/ recipienti pro se et dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Nicolao, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam<br />

peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis/ heredibus et cui dederit, ab omni<br />

contradicenti persona defendere et guarentare sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

Nicolao et suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione quarta decima.<br />

71<br />

CARTA LIVELLI<br />

1346 Novembre 11 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Tommaso di Tommaso Gavardini un appezzamento di<br />

terra sotto Bezzuglio in territorio di Maderno in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA TOMASINI DE BUZETHINO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Tomasium filium Tomasii Gavardini de Buzathino de<br />

Materno. Die undecimo novembris,/ in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: Petro Bonati, Do<strong>mi</strong>nico filio Requiliani Peterboni quondam/ Iohanis Rigeti,<br />

notario pro secundo notario, ambobus de Materno, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />

Michael de Navis,/ prepositus eclesiarum et religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, verbo et<br />

consensu fratris Francini presbiteri, fratris Iohanini clerici, fratris/ Martini Revelli, fratris Bertolini<br />

Gosoli, fratris Benevenuti de Materno, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, omnium confratrum/<br />

dicte religionis ac in consentientium omnibus et singulis infrascriptis per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis manibus teneb/at ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Tomasium filium Tomasii Gavardini de Buzathino de Materno,<br />

recipientem verbo et consensu/ dicti Tomasii patris sui, ibi presentis et ei ad omnia et singula<br />

infrascripta parabolam dantis, de una pecia terre iuris dicte religionis aratoria, olivata et vidata/<br />

iacente in teratorio de Materno sub villa de Buzathino, cui coheret a mane via in parte et in parte<br />

Petrus Vitalis, a sero et a monte via, a meridie Bertolameus/ Vitalis, salvis omnibus aliis coherentiis,<br />

si que forent. Quam investituram dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus fecit usque ad novem annos et ad<br />

novam inve/stituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />

Tomasium<br />

150


pro infrascripto ficto. Que pecia terre est per mensuram triginta septem/ tabule cum di<strong>mi</strong>dia. Tali<br />

modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />

terre in dictum Tomasium,/ ita quod ipse Tomasius et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />

habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit/ faciat sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines et cetera et cum accessibus, ingressibus et/ regressibus suis usque in<br />

vias publicas et cetera et cum omnibus iuribus et actionibus dicte religionis et confratribus eiusdem<br />

ex dicta pecia terre modo aliquo/ pertinentibus. Solvendo ipse Tomasius, per se et suos heredes,<br />

dicte religioni et confratribus eiusdem, annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam/ galetam<br />

oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />

aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus, dare pro duobus soldis<br />

imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie<br />

vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis suc/cessoribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore fir/mare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Tomasius, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum/ ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus/ incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Tomasio, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />

dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis/ heredibus et cui dederit, ab omni<br />

persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto Tomasio/ et suis heredibus incurentium, obligando dicto Tomasio<br />

omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. Et quia dictus Tomasius emphiteota <strong>mi</strong>/nor<br />

erat viginti quinque annis, maior tam quatuordecim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit,<br />

corporaliter tactis scripturis, non/ venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem,<br />

renunciationem nec contra aliquid in isto contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia<br />

qualibet ratione vel causa qua/ se tueri posset. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione<br />

quarta decima.<br />

72<br />

CARTA LIVELLI<br />

1346 Novembre 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Franceschino detto Cicino tre appezzamenti di terra<br />

nelle contrade Massane, Proa e Volparia in territorio di Maderno in cambio di otto bazete e mezza<br />

di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

151


CARTA FRANCESCHINI QUI DICITUR CICINUS<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Cicinum Conti, habitatorem Materni. Die<br />

decimoctavo novembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano,<br />

presentibus: Ognabeno de Usariis de Materno, notario pro secundo notario, Arigino quondam<br />

Antonioli Serici, ambobus de Materno, Ognabeno filio Iohanis/ Ognabeni Feri de Plano Tusculani,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis<br />

eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano, per se et suos successores, verbo et consensu fratris<br />

Francini presbiteri, fratris Fedrigini de Brixia, fratris Iohanini de Brixia, clericorum, fratris Martini<br />

Rev/elli de Pulzano, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, omnium confratrum dicte religionis, ibi<br />

presentium et omnibus et singulis infrascriptis consentientium ac indicentium sese esse/ maiorem<br />

partem capituli et conventus dicte religionis, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />

livellum comunis Brixie, investivit Franceschi/num qui dicitur Cicinus Conti, habitatorem Materni,<br />

de infrascriptis peciis terre usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos/ successores in dictum Franceschinum pro infrascripto ficto:<br />

impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata et rosiva iacente in teratorio de Materno in contrata Ma/sane,<br />

cui (-) consueverat esse a mane heres Delayti ser Masii et modo est heres Monaci de Sanico, a<br />

meridie via, a sero fosatum, a monte heredes Berle et/ potest esse per mensuram septuaginta<br />

quinque tabule vel circa; item de una alia pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto<br />

teratorio in contrata ubi dicitur/ ad Proam, cui coheret a mane et a meridie heredes Benati, a sero<br />

via, a monte do<strong>mi</strong>nus pre Maternus quondam Bertolini Negerboni sive heredes et est per<br />

mensuram viginti novem/ tabule; item de una alia pecia terre iacente in dicto teratorio in contrata<br />

ubi dicitur ad Volpariam et est olivata et costiva, cui coheret a mane, a sero et a monte heredes<br />

Paganini/ Perzevalli, a meridie via et est per mensuram undicim tabule, salvis omnibus aliis<br />

coherentiis, si que forent. Tali modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/ fecit dictam<br />

investituram de dictis peciis terre in dictum Franceschinum, quatenus ipse Franceschinus et sui<br />

heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat,/ teneat, gaudeat dictas pecias<br />

terre sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos et cetera, et cum accessibus,/ ingressibus et regressibus suis et cetera, et cum<br />

omnibus iuribus et actionibus dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo<br />

aliquo pertinentibus. Solven/do ipse Franceschinus, per se et suos heredes, dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley/<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis (-), sub pena/ dupli. Et in sub isto pacto quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore velet vendere ius suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/<br />

.XLIIII.<br />

IN MATERNO<br />

vel suos successores apelare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro<br />

duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui vo/luerit,<br />

preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum/ emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Franceschinus, per se et suos<br />

heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis su/ccessoribus stipulanti, dare, solvere<br />

152


et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dicta religione et confratribus<br />

eiusdem, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Franceschino, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti,/ dictam investituram dictarum peciarum terre et dictas pecias terre ei et suis<br />

heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare et de/sbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Franceschino et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Franceschino omnia bona dicte religionis presentia<br />

et/ futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Franceschinus ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />

corporali possessione pro dictis eclesiis, et inde sum rogatus unum et plura/ facere instrumenta<br />

uno tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione quarta decima.<br />

73<br />

CARTA VENDITIONIS<br />

1347 Febbraio 7 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Benvenuto fu Giacomo de Grapis ha venduto a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S.<br />

Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia, una casa con cortile a Vigole e un<br />

appezzamento di terra in contrada Gazolo in territorio di Maderno per ventotto libre imperiali.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA RELIGIONIS SANCTI DOMINICI<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die septimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: magistro Francescho de Grapis de/ Materno,<br />

Tomasio filio Michaellis Petri Begna<strong>mi</strong> de Secina de Tusculano, notario pro secundo notario,<br />

Martino Iacobini de Paytono, habitatore ville de/ Grezenico de Tusculano, omnibus testibus rogatis.<br />

Ibi Benevenutus quondam Iacobi de Grapis de Materno, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad<br />

mundum/ purum et expeditum alodium, dedit, vendidit et tradidit religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri<br />

Michaelli de Navis, preposito religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis et propriis denariis dicte religionis, unam domum copatam cum curtivio secum tenente/<br />

iacente in teratorio de Materno in villa de Viglis, cui coheret a mane Cresinus quondam Iacobi de<br />

Grapis de Materno, a meridie et a sero via, a monte dictus venditor;/ item unam peciam terre<br />

aratoriam, olivatam et vidatam iacentem in dicto teratorio supra Monte in contrata<br />

Gazoli, cui coheret a mane senterium, a meridie heredes Spigocii, a sero via, a monte/ Iohanes<br />

Benati, salvis omnibus aliis coherentiis; ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid<br />

sibi et confratribus dicte religionis deinceps placuerit proprio/ facendum, cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias/ publicas et cum omnibus et singulis que dicta domus, curtivium et<br />

peciam terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/<br />

requisitione sibi ex dicta domo, curtivio et pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc<br />

autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus (-) venditor pro viginti octo/ libris imperialium monete nunc curentis<br />

in<br />

153


Riperia brixiensi quas confessus et manifestus fuit se recepisse et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, dante et solvente/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris<br />

denariis dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte et non bene<br />

mensur/ate pecunie et omni legum et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quas quidem<br />

domum, curtivium et peciam terre dictus venditor se dicte religionis et confratrum/ eiusdem<br />

no<strong>mi</strong>ne constituit possessorem donec confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem<br />

possessionem quam accipiendi et retinendi dictus venditor dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro<br />

dicta religione et confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulit atque dedit pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

venditor, per se/ et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus et<br />

confratribus dicte religionis stipulanti, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus<br />

eiusdem/ ullo tempore non infere nec inferenti consentire in toto nec in parte sed dictam domum,<br />

curtivium et peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem/ ab omni persona et universitate<br />

tam in proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />

dupli extimationis dicte domus/ et pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />

obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus et confratribus<br />

dicte religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Quibus omnibus et<br />

singulis suprascriptis Malgarita quondam Iacobini de Zonchareclis de Marclino de Materno et uxor<br />

dicti Benevenuti venditoris, verbo et/ consensu dicti viri sui ei ad omnia et singula infrascripta<br />

parabolam dantis, predicte venditioni, traditioni, pro<strong>mi</strong>sioni et obligationi et omnibus et singulis<br />

infrascriptis consensit,/ refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti viri sui venditoris et dicti emptoris<br />

omne ius omnisque rationes et actiones quod et quas habet vel habere posset in bonis et<br />

here/ditate dicti viri sui et in manibus dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi, recipientis pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, et quod habet in dicta domo et pecia terre sibi obligavit/ vel ypoticata pro<br />

dote vel donatione sua aut pignore generali vel speciali, anteponens ius dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et<br />

dicte religionis et confratrum eiusdem/ dicto suo iure. Renuntiando omni exceptioni non sic facte<br />

dicte refutationis et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum<br />

auxilio et statutis comunis/ Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum ypoticarum<br />

et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sint renunciare<br />

predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione, quinta decima.<br />

74<br />

CARTA LIVELLI<br />

1347 Febbraio 19 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Benvenuto fu Giacomo de Grapis una casa a Vigole e un<br />

appezzamento di terra in contrada Gazolo in territorio di Maderno in cambio di quattro gallette di<br />

olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA BENEVENUTI DE GRAPIS<br />

154


Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Benevenutum Iacobi de Grapis de<br />

Materno. Die decimo nono februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: magistro Francischo de Grapis de Materno, Do<strong>mi</strong>nico quondam Pasquetini,<br />

Iohanino quondam Bontempi, notario/ pro secundo notario, ambobus de Plano Tusculani, omnibus<br />

testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum/<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris<br />

Francini et fratis Bertolini Gosoli, confratrum dicte reli/gionis, ibi presentium et omnibus et singulis<br />

infrascriptis consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

confratrum et capituli et/ conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />

livellum comunis Brixie, investivit Benevenutum condam Iacobi de/ Grapis de Materno de una<br />

domo cum curtivio secum tenente iacente in teratorio de Materno in villa de Viglis, cui coheret a<br />

mane Cresinus Iacobi/ de Grapis, a meridie et a sero via, a monte dictus Benevenutus conductor;<br />

item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio super Montem Materni/<br />

in contrata Gazoli, cui coheret a mane senterium, a meridie heredes Spigocii pro dicta religione, a<br />

sero via, a monte Iohanes Benati, salvis omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta domo, curtivio et pecia terre in<br />

dictum Benevenutum, ita quod ipse Benevenutus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />

habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam domum, curtivium et peciam terre et de eis quidquid/<br />

voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />

singulis que intra predictos continentur confines et cetera, et cum acce/sibus ingressibus et<br />

regressibus et cetera, et cum omnibus iuribus et actionibus dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

ex dictis domo, curtivio et pecia terre/ modo aliquo pertinentibus. Solvendo ipse Benevenutus, per<br />

se et suos heredes, dicte religioni et confratribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/<br />

quatuor galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo<br />

quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramen/tum suum, teneatur<br />

primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />

et vice dicte religionis,/ dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />

vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />

nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel successoribus suis inde habentibus duos soldos<br />

imperialium pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Benevenutus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, pro se et<br />

suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc/ dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus et confratribus dicte religionis, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Benevenuto, pro se et suis heredibus stipulanti,/ dictam<br />

domum, curtivum et peciam terre ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare et desbri/gare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde dicto (-) Benevenuto et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Benevenuto omnia<br />

bona dicte/ religionis presentia et futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione<br />

quinta decima.<br />

155


75<br />

CARTA VENDITIONIS<br />

1347 Marzo 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

I fratelli Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano e Domenico, fu Tomaso Dal<strong>mi</strong>ani hanno venduto a Michele di Nave,<br />

preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia, un<br />

appezzamento di terra a Bezzuglio di Maderno per cinquanta libre imperiali.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA RELIGIONIS SANCTI DOMINICI<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die decimo octavo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:/ magistro Francescho de Grapis de Materno,<br />

Iacobino filio Iohanis Peterboni Bruni, notario pro secundo notario, Iacobino quondam Iohanis/<br />

Omerii de Gacio, ambobus de (-) Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>anus et<br />

Do<strong>mi</strong>nicus fratres et filii quondam Tomasii Dal<strong>mi</strong>ani de/ Marclino de Materno et quilibet eorum in<br />

solidum iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium dederunt,/<br />

vendiderunt religiosso viro frater Michaelli de Navis, preposito religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, ementi et recipienti/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris<br />

denaris dicte religionis, unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam et rosivam iacentem in<br />

teratorio de Materno in contrata de Buzathino ubi dicitur ad Arusum, cui coheret a mane via, a<br />

meridie Do<strong>mi</strong>nicus Gavardini, a sero Tomasius Gavardini, a monte via,/ salvis omnibus aliis<br />

coherentiis;/ ad habendum tenendum et possidendum et ad quidquid sibi et confratribus dicte<br />

religionis et cui dederint deinceps pla/cuerint perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus/ suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet<br />

supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex<br />

dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim dicti/<br />

venditores pro quinquaginta libris imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi quas<br />

confessi et manifesti fuerunt se recipisse/ et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dante et solvente<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religions et confratrum eiusdem et de propris denaris dicte religionis./<br />

Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis<br />

comunis Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam terre dicti/ Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>anus et<br />

Do<strong>mi</strong>nicus et quilibet eorum in solidum se dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis<br />

constituerunt possidere/ donec ipsi dicti confratres acciperint tenutam et corporalem<br />

possessionem quam accipiendi et retinendi deinceps dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti/ pro dicta<br />

religione et confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulerunt atque dederunt.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttentes ipsi do<strong>mi</strong>ni Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>/anus et Do<strong>mi</strong>nicus, per se et suos heredes et cuiuslibet<br />

eorum dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus et confratribus dicte religionis sti/<br />

pulanti, litem nec controversiam dicte religioni aut confratribus eiusdem ullo tempore non infere<br />

nec inferenti consentire de dicta pecia/ terre in toto nec in parte, sed dictam peciam terre ei et suis<br />

successoribus et confratribus dicte religionis ab omni persona et universitate legiptime defendere,/<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus<br />

156


valuerit vel fuerit meliorata/ et omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />

confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/<br />

IN MATERNO<br />

.XLV.<br />

recipienti pro se et suis successoribus et confratribus dicte religioni, se personaliter et omnia sua et<br />

cuiuslibet eorum bona presentia et futura pigneri. Et quia/ dicti venditores <strong>mi</strong>nores erant viginti<br />

quinque annis, maiores tam quatuordicim ut dicunt ad Sancta Dey Evanyelia iuraverunt,<br />

cor/poraliter tactis scripturis, non venire contra dictam dationem venditionem, traditionem,<br />

pro<strong>mi</strong>ssionem et obligationem nec contra aliquid in isto contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis<br />

aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri posent in contrarium. Renuntiando predicti non sic facti dicti con/tractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />

contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie et comunitatis Riperie factis et<br />

fiendis et bene/ficio nove costitutionis et epistole divi Adriani et omnibus aliis suis iuribus, ita quod<br />

quilibet eorum in solidum teneant ad predicta./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />

septimo, indicione quinta decima./<br />

76<br />

CARTA LIVELLI<br />

1347 Marzo 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto ai fratelli Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano e Domenico fu Tomaso Dal<strong>mi</strong>ani un<br />

appezzamento di terra a Bezzuglio di Maderno in cambio di sei gallette di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA HEREDIBUS TOMASII DALMIANI DE MARCLINO<br />

IN MATERNO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum, Dal<strong>mi</strong>anum et Do<strong>mi</strong>nicum<br />

fratres et filios quondam Tomasii Dal<strong>mi</strong>ani de Marcli/no de Materno. Die vigesimo quinto marcii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: magistro Francescho/<br />

de Grapis de Materno, Iacobino filio Iohanis Peterboni, notario pro secundo notario, Iohane<br />

quondam Ognabeni Feri, ambobus de Plano Tusculani, omnibus/ testibus rogatis. Ibi religiosus vir<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Sancti Heusta/chi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem ad rectum livellum comunis/ Brixie, per lignum quod in suis manibus<br />

tenebat Bertolinum, Dal<strong>mi</strong>anum et Do<strong>mi</strong>nicum fratres et filios quondam Tomasii Dal/<strong>mi</strong>ani de<br />

Marclino de Materno de una pecia terre aratoria, olivata et vidata et rosiva iacente in teratorio de<br />

Materno in contrata de Buzathi/no ubi dicitur ad Arusum, cui coheret a mane et a monte via, a<br />

meridie Do<strong>mi</strong>nicus Gavardini, a sero Tomasius Gavardini, salvis omnibus aliis coherentiis, si que/<br />

forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />

dicta pecia terre in dictos Bertolinum, Dal/<strong>mi</strong>anum et Do<strong>mi</strong>nicum, ita quod ipsi et eorum heredes<br />

et cui dederint vel habere statuerint habeant, teneant,<br />

157


gaudeant et possideant/ dictam peciam terre et de ea quidquid voluerint faciant sine contraditione<br />

dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />

in vias publi/cas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />

se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus/ dicte religionis<br />

ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando, solvendo omni anno in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava (-) sex ga/letas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et<br />

eciam eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore velent vendere ius seu melioramentum<br />

suum,/ teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendant ius seu melioramentum suum cui voluerint, preter servo eclesie/ vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus deb/eat novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttentes ipsi Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>anus et Do<strong>mi</strong>nicus,/ per sese et<br />

suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />

atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

suc/cessoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis<br />

successoribus et confratribus dicte religionis, se personaliter/ et omnia sua et cuiuslibet eorum(-)<br />

bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et<br />

suos suc/cesores, dictis Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano et Do<strong>mi</strong>nico, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam<br />

peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus/ et cui dederit, ab omni persona<br />

et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde/ dictis Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano et Do<strong>mi</strong>nico et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dictis<br />

Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano et Do<strong>mi</strong>nico omnia bona/ dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua<br />

pecia terre dicti fratres ex nunc confitentur esse in (-) tenuta et corporali possessione/ pro dicta<br />

religione. Et quia dictus Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>anus et Do<strong>mi</strong>nicus <strong>mi</strong>nores erant viginti quinque annis,<br />

maiores tam quatu/ordicim ut dicunt, ad Sancta Dey Evanyelia iuraverunt, tactis scripturis, non<br />

venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra aliquid/ in isto contractu contentum<br />

ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri possent in contrarium. Et inde<br />

sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo septimo, indicione, quinta decima.<br />

77<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Bartolomeo detto Beterio fu Pietro Ordanini tre<br />

appezzamenti di terra nelle contrade di Glere, Bordone e Ronchi di San Martino, in territorio di<br />

Maderno, in cambio di sei gallette di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

158


(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie de negociis religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />

scripte per me Bertolameum filium Peterboni Bruni/ de Plano Tusculani Riperie Brixie, <strong>mi</strong>llesimo et<br />

indicione infrascriptis ut inferius legitur.<br />

CARTA BETERII DE ORDANINIS<br />

IN MATERNO<br />

.XLVI.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolameum qui dicitur Beterius Petri<br />

Ordanini de Materno. Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio do/muum religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo<br />

notario, Lumbardo quondam Bere, ambobus de Tusculano, Aqui/stabeno quondam Franceschi<br />

Gandolfini de Materno, notario, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />

de Navis, prepositus reli/gionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et/ dicte<br />

religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />

livellum comunis Brixie, investivit Bertola/lameum qui dicitur Beterius quondam Petri Ordanini de<br />

Burgo de Materno de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et<br />

ad novam/ investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in<br />

dictum Bertolameum vel in suos heredes pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una/ pecia terre<br />

aratoria et olivata iacente in teratorio de Materno in contrata de Gleris in Campra, cui coheret a<br />

mane Cicinus Conti, a meridie heredes de Tomasiis, a sero via, a monte De/laytus quondam<br />

Bonusantie de Fonte et est per mensuram septem tabule; item de una pecia terre olivata et<br />

aratoria iacente in dicto teratorio et Campra in contrata Bordoni, cui/ coheret a mane via, a meridie<br />

heredes Bertolini Rozoli, a sero heredes Pecie Benamati, a monte Bertolinus qui dicitur Maurus<br />

Gualdi faber et est per mensuram triginta/ tres tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre rosiva<br />

cum uno tezolo et area iacente in dicto teratorio in contrata Ronchi Sancti Martini, cui coheret/ a<br />

monte et a sero via et a sero heres Bertolini Monegi in parte, a meridie dicta heres in parte et in<br />

parte heredes Bonadey de Quatroclis et est per mensuram duo plodia/ et decem octo tabule, salvis<br />

omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />

fecit dictam investituram/ de dictis peciis terre in dictum Bertolameum, ita quod ipse Bertolameus<br />

et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et/ possideat dictas pecias<br />

terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicte/ pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente seu<br />

spectante. Solvendo ipse Bertolameus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava sex galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano ad ca/nipam<br />

dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />

conductori, preter quod solvat fictum in d/uplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore ve/let<br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

159


do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volen/tibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendat ius seu melioramentum/ suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />

habente/ duodicim imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et<br />

breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertola/meus, per se et suos heredes, dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere solvere et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />

sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis suc/cesoribus incurentium,<br />

obligando ad hoc dictus Bertolameus dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dictis eclesiis et dicta<br />

religione, se personaliter/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Bertolameo,/, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et<br />

cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolameo et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto/ Bertolameo omnia bona dictarum eclesiarum presentia et<br />

futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Bertolameus ex nunc confitetur esse in tenu/ta et<br />

corporali possessione pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />

contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta/ et omni legum auxilio et<br />

statutis comunis Brixie factis et fiendis. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

rendit Bertolinus quondam do<strong>mi</strong>ni pre Asiati de suprascripto ficto tres bazetas pro triginta septem<br />

tabule de pecia terre iacente in Cerudullo ut continetur in carta facta per magistrum Bertolameum.<br />

rendit Bertolinus quondam Materni Ordanini de suprascripto ficto unam bazetam pro decem octo<br />

tabule de pecia terre iacente in Cerudo ut continetur in carta facta per magistrum Bertolameum.<br />

78<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto ai fratelli Bartolomeo detto Beterio, Pasino e Ordanino, figli <strong>del</strong> fu<br />

Pietro Ordanini e ai loro nipoti Nicola e Iacopo un appezzamento di terra in contrada Cerudoli in<br />

territorio di Maderno in cambio di tre gallette di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA HEREDUM PETRI DE ORDANINIS.<br />

IN MATERNO, IN CONTRATA CEREDELI.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolameum qui dicitur Beterius,<br />

Pasinum et Ordaninum et heredes Bersani, fratres et fillios quondam Petri Ordanini/ de Ordaninis<br />

de Materno. Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano, presentibus: Iacobino fi/lio Peterboni Bruni,<br />

160


notario pro secundo notario, Lumbardo quondam Bere, ambobus de Tusculano, Aquistabeno<br />

quondam Franceschi Gadolfini de Materno, notario et/ rogato hanc cartam subscribere,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis<br />

ecl/esiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />

successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et/ dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Ber/tolameum qui dicitur Beterius, Pasinum et Ordaninum fratres et fillios quondam Petri Ordanini<br />

de Materno et quemlibet eorum in solidum recipientes/ per sese et no<strong>mi</strong>ne et vice Nicolay et<br />

Iacobi fratrum et filliorum quondam Bersani quondam fratris dictorum Bertolamey, Pasini et<br />

Ordanini, pro quibus/ sese et quemlibet eorum in solidum et omnia sua bona et cuiuslibet eorum,<br />

obligaverunt sese facturos et curaturos quod dicti Iacobus et Nicolaus/ eorum nepotes habebunt<br />

firma et rata hanc investituram et omnia et singula in isto contractu contenta et quod in nullo<br />

contrafacient vel venient/ aliqua ratione vel causa de infrascripta pecia terre iuris dictarum<br />

eclesiarum et dicte religionis usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam/ per<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictos emphiteotes pro infrascripto ficto,<br />

vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre olivata et vidata et costiva iacente in terato/rio de Materno in contrata<br />

Ceruduli, cui coheret a mane Franzonus ser Henrici in parte et in parte heredes Petri de Ordaninis,<br />

vi<strong>del</strong>icet dicti conductores et/ in parte Duchinus Tane, a meridie via, a sero heredes Nicolay Clerici<br />

fili Bontempi de Albertonibus, a monte heredes Baldoyni Scapini Zufrede/ et Iohanes Mazie<br />

Osmererii et est per mensuram duo plodia et septem tabule et est in dicta pecia terre una mura<br />

cum una area,/ salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre/ in dictos Bertolameum,<br />

Pasinum et Ordaninum, recipientes pro se et dictis nepotibus suis, ita quod ipsi et eorum heredes<br />

et cui dederint vel habere/ statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam peciam<br />

terre et de ea quidquid voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni/ prepositi<br />

suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios<br />

si qui forent et cum acce/sibus ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />

omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum,/ et cum<br />

omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex dicta pecia terre<br />

modo aliquo pertinente seu spectante. Sol/ventibus ipsis Bertolameo, Pasino et Ordanino, Nicolao<br />

et Iacobo dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />

octava tres galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano,/ ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto<br />

dato et soluto, alia superimposita non fiant dictis conductoribus preter quod solvant fic/tum in<br />

duplum in illo et de illo anno in quo non solverint dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo<br />

quod, si dicti emphiteote ali/quo tempore vellent vendere ius seu melioramentum suum, teneantur<br />

primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />

et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />

alteri persone; alioquin vend/ant ius seu melioramentum suum cui voluerint, preter servo eclesie<br />

vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposi/to vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttentes ipsi Bertolameus, Pasinus et Ordaninus, per sese et<br />

suos heredes et no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Nicolay et Iacob/ini nepotum suorum, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />

161


dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et/ atendere et observare omnia et<br />

singula in isto contractu contenta,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et suis succe/soribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />

pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et fu/tura pigneri. Insuper<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dictis conductoribus,<br />

pro sese et dictis ne/potibus suis et eorum heredes et cuiuslibet eorum, dictam peciam terre et<br />

dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederint ab omni contradicenti persona/ et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde dictis conductoribus et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc eis recipientibus, pro<br />

sese et dictis nepotibus suis, omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura<br />

pigneri. De/ qua pecia terre predicti Bertolameus, Pasinus et Ordaninus ex nunc confitentur esse in<br />

possessione et tenuta pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti/<br />

dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et cetera et maxime<br />

beneficio nove constitutionis et epistole divi Ad/riani, ita quod quilibet eorum in solidum teneatur<br />

ad predicta. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

79<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ad Aquistabeno fu Francesco Gandolfini una casa in<br />

contrada Arco in territorio di Maderno in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA AQUISTABENI GANDOLFINI<br />

IN MATERNO<br />

.XLIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Materno contra Aquistabenum quondam Franceschi<br />

Gandolfini. Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio do/muum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario, Lumbardo quondam Bere,<br />

ambobus de Tusculano, Bete/rio et Pasino fratribus et filiis quondam Petri Ordanini de Burgo de<br />

Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de Navis, prepositus<br />

religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

suos/ successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem, per lignum quod in suis manibus te/nebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Aquistabenum quondam Franceschi Gandolfini de Materno usque ad/ novem annos et ad novam<br />

investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />

Aquistabenum vel in suos/ heredes de infrascripta domo pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una<br />

domo copata cum curtivio secum tenente iacente in teratorio de Materno/ in contrata de Archu,<br />

cui coheret a mane Do<strong>mi</strong>nicus Belenzani Carnerii, a meridie strata comunis Brixie, a sero heredes<br />

Petri Bonati, a monte dictus Aquistabe/nus<br />

162


conductor et est per mensuram quatuor tabule et di<strong>mi</strong>diam. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam inve/stituram de dicta domo et curtivio in dictum Aquistabenum,<br />

ita quod ipse Aquistabenus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit/ habeat, teneat,<br />

gaudeat et possideat dictam peciam terre iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />

suorumque successorum; cum omnibus /et singulis que intra predictos continentur confines vel<br />

alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas/ et cum<br />

omnibus et singulis que dicta domus et curtivium habent supra se, intra se seu infra se in integrum<br />

et cum omni iure et actione, usu seu/ requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex dicta<br />

domo et curtivio modo aliquo pertinente. Dante et solvente ipso/ Aquistabeno, per se et suos<br />

heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dictis eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />

galetam oley,/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Materno, ad canipam dicte religionis, preter/ quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />

anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus/<br />

emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

prepositum vel suos succe/ apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />

eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin ven/dat ius<br />

seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>/le eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Aquistabenus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus/ stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu conten/ta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti/ pro se et<br />

dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>/sit, per se et suos successores, dicto Aquistabeno, pro se et<br />

suis heredibus stipulanti, dictam domum et curtivium ab omni persona/ et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Aquistabeno/<br />

et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dictarum eclesiarum et dicte<br />

religionis presentia et futura pigneri. De qua domo/ et curtivio dictus Aquistabenus ex nunc<br />

confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic/ facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />

contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus/ unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />

prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

80<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Dal<strong>mi</strong>ano fu Bertolino Monaci, per conto proprio e dei<br />

fratelli Antoniolo e Requiliano, un appezzamento di terra in contrada de Croseclis in territorio di<br />

Maderno in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />

163


Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA HEREDUM BERTOLINI QUONDAM MONACI DE SENICO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Dal<strong>mi</strong>anum, Antoniolum et Requilianum<br />

fratres et filios quondam Bertolini Monegi de Sanico de/ Materno. Die quinto decimo ianuarii, in<br />

Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iacobino filio<br />

Pe/terboni Bruni, notario pro secundo notario, Lumbardo quondam Bere, Martino quondam<br />

Iacobini de Paytono, habitatore Tusculani, omnibus testibus rogatis./ Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti/<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />

dicte religionis et capituli et con/ventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit Dal<strong>mi</strong>anum fili/um quondam Bertolini Monegi de Sanico<br />

de Materno, recipientem pro se et Antoniolo et Requiliano fratribus suis et filiis quondam dicti/<br />

Bertolini Monegi pro quibus, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura obligavit se<br />

facturum et curaturum quod dicti fratres sui ha/bebunt firma et rata omnia in isto contractu<br />

contenta de una pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam/<br />

investituram fiendam per dictum prepositum vel per suos successores in dictos Dal<strong>mi</strong>anum,<br />

Antoniolum et Requilianum vel in suos heredes/ pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre<br />

aratoria, olivata et rosiva iacente in teratorio de Materno in contrata de Croseclis, cui coheret a<br />

mane dicti/ conductores, a meridie Petrus Taroni, a sero fossatum, a monte heredes Betini Druti et<br />

est per mensuram quatraginta octo tabule, salvis omni/bus aliis coherentiis. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Dal/<strong>mi</strong>anum, quatenus ipse Dal<strong>mi</strong>anus et dicti fratres sui et eorum heredes et cuiuslibet eorum et<br />

cui dederint vel habere statuerint habeant,/ teneant, gaudeant et possideant dictam peciam terre<br />

et de ea quidquid voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum/ et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione dictis eclesiis et dicte religioni ex dica pecia terre modo aliquo<br />

pertinente/ seu spectante. Dictis Dal<strong>mi</strong>ano, Antoniolo et Requiliano dantibus et solventibus dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni annuatim in ep/ifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam galetam oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />

Tusculano, ad/ canipam dicte religionis Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dictis<br />

conductoribus preter quod solvant in duplum in/ illo et de illo anno in quo non solverint<br />

dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore/<br />

velent vendere ius seu melioramentum suum, teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />

suos successores apellare et eis, emere vol/entibus, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendant ius seu melioramentum suum cui voluerint, preter servo<br />

eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant no/vum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Dal<strong>mi</strong>anus, per se et suos heredes<br />

et no<strong>mi</strong>ne et vice/ dictorum Requiliani et Antonioli fratrum suorum, dicto preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum/ fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et<br />

164


observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro se et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto<br />

Dal<strong>mi</strong>ano, pro se et dictis fratribus/ suis et eorum heredes stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />

investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederint ab omni contradicenti persona et<br />

univer/sitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde dictis Dal<strong>mi</strong>ano, Antoniolo et Re/quiliano et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei,<br />

recipienti pro se et dictis fratribus suis, omnia bona dicte religionis et dictarum eclesiarum/<br />

presentia et futura pigneri. De qua pecia terre dictus Dal<strong>mi</strong>anus ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />

corporali possessione pro dicta religione cum dictis/ fratribus suis. Renuntiando <br />

predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta<br />

et omni legum auxilio et cetera. Et inde/ sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

81<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Peterbono fu Maderno Ordanini, per conto proprio e<br />

dei fratelli Pietro e Giovanni, due appezzamenti di terra nelle contrade Pozze a Toscolano e Ortello<br />

a Maderno in cambio di sette bazete e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA HEREDUM MATERNI DE ORDANINIS<br />

IN MATERNO<br />

.XLIIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Peterbonum, Petrum et Iohanem fratres<br />

et filios quondam Materni Ordanini de Burgo de Materno. Die decimo quinto/ ianuarii, in<br />

Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacobino Peterboni Bruni,<br />

notario pro secundo notario, Maternino Plasini, ambobus de Plano Tus/culani, Dal<strong>mi</strong>ano Bertolini<br />

Monegi de Sanico de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />

de Navis, prepositus re/ligionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte<br />

reli/gionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />

livellum comunis Brixie, investivit Peterbonum quondam Mater/ni Ordanini de Burgo de Materno,<br />

recipientem pro se et Petro et Iohane fratribus suis et filiis quondam dicti Materni, pro quibus se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et/ futura obligavit se facturum et curaturum quod dicti<br />

Petrus et Iohanes habebunt firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta de infrascriptis<br />

peciis terre iuris/ dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam<br />

per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores pro infrascripto ficto/ in dictos<br />

Peterbonum, Petrum et<br />

165


Iohanem vel in suos heredes: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />

teratorio de Tucul/ano in contrata ubi dicitur ad Poffas in Campra, cui coheret a mane Floriolus<br />

Noysii, a meridie via in parte et in parte heres Gosoli, a sero dicta heres Gosoli in parte et/ in parte<br />

via, a monte dictus Floriolus in parte Boyolus molinarius et est per mensuram triginta<br />

novem tabule; item de una pecia terre prativa iacente/ in teratorio de Materno in contrata Orteli in<br />

montibus de Materno supra costam Barbii, cui coheret a mane gandinus, a meridie heredes<br />

Materni Bonaverii pro dicta/ religione, a sero et a monte comune de Materno et esse potest per<br />

mensuram duo plodia vel circa, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali/ modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum<br />

Petribonum, recipientem pro se et dictis fratribus/ suis, ita quod ipsi et eorum heredes et cui<br />

dederint vel habere statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas pecias terre et de<br />

eis quidquid vol/uerint faciant iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confi/nes vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicte pecie terre habent/ supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente seu<br />

spectante. Dando et solvendo dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dictis eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni<br />

vel in octava septem/ bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />

rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte/ religionis. Quo ficto dato<br />

et soluto, alia superimposita non fiant dictis conductoribus, preter quod solvant fictum in duplum in<br />

illo/ et de illo anno in quo non solverint dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo<br />

quod, si dicti emphiteote aliquo tempore velent/ vendere ius seu melioramentum suum,teneantur<br />

primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere vo/lentibus, dare<br />

pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo/ modo<br />

vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Peterbonus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus/ stipulanti, dare, solvere et atendere et observare dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu con/tenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad<br />

hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ recipienti pro se et dictis eclesiis et dicta religione, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Peterbono, pro se et suis heredibus et dictis Petro et<br />

Iohani et (-) heredibus suis et eorum heredibus/ stipulanti, dictas pecias terre et dictam<br />

investituram earumdem eis et suis heredibus et cui dederint ab omni contradicenti persona et<br />

universitate legip/time defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde dictis Peterbono, Iohane et Petro et suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc ei,<br />

recipienti pro se et dictis fratribus suis, omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis<br />

presentia et futura/ pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Petribonus quod ipse et dicti<br />

fratres sui sunt in tenuta et corporali possessione pro dicta religione./ Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />

contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis/ Brixie factis et cetera. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

166


quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

82<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Bartolomeo fu Baldoino Scapini tre parti di un appezzamento di terra<br />

in contrada de Crosiclis in territorio di Maderno, in cambio di quattro bazete e mezza di olio<br />

all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA BERTOLAMEI BALDOYNI SCAPINI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolameum Baldoyni Scapini de Sanico.<br />

Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio do/muum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario, Lumbardo<br />

Bere, ambobus de Tusculano,/ Dal<strong>mi</strong>ano quondam Bertolini Monegi de Sanico de Materno,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,/ prepositus religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum ec/lesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />

quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, in/vestivit Bertolameum quondam<br />

Baldoyni Scapini de Sanico de Materno de tribus partibus a meridie parte unius pecie terre aratorie,<br />

olivate, vidate et rosi/ve iacentis in teratorio de Materno in contrata de Crosaclis, cui coheret de<br />

supertoto a mane via, a meridie heredes Betini Druti, a sero et a monte heredes/ Scapini Zufrede et<br />

est tota per mensuram unum plodium et viginti septem tabule. Ita quod dictus Bertolameus<br />

investitus est de tribus/ partibus dicte pecie terre et Requilianus Valenti Scapini investitus est de<br />

quarta parte dicte pecie terre, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Quam in/vestituram<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus fecit usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos succe/sores in dictum Bertolameum vel in suos heredes<br />

pro infrascripto ficto. Tali modo dictus dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />

dictam/ investituram de dictis tribus partibus dicte pecie terre in dictum Bertolameum, ita quod<br />

ipse Bertolameus et sui heredes et cui dederit vel habere stat/uerit habeat, teneat, gaudeat et<br />

possideat dictas tres partes dicte pecie terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione<br />

dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus/ suis usque<br />

in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte tres partes dicte pecie terre habent supra se,<br />

intra se seu infra se in integrum et/ cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />

eclesiis ex dictis tribus partibus dicte pecie terre modo aliquo pertinente seu/ spectante. Dicto<br />

Bertolameo dante et solvente per se et suos heredes, dicte religioni et dictis eclesiis annuatim in<br />

epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/ octava quatuor bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />

mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tu/sculano, ad canipam dicte religionis.<br />

Quo ficto dato et soluto, alia superimposita fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum<br />

in duplum in illo/ et de illo anno in<br />

167


quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />

aliquo tempore velet vendere ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volenti no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum/<br />

eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo ec/lesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel successoribus suis inde habentibus duos soldos imperialium pro<br />

quibus/ debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Bertolameus, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />

stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et obser/vare<br />

omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et suis successoribus incuren/tium, obligando ad hoc ei, recipienti pro se et dictis eclesiis,<br />

se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Bertolameo, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dictas tres partes dicte pecie terre/ et dictam investituram ei et suis heredibus et cui<br />

dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desb/rigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolameo et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto Bertolameo omnia bona/ dictarum eclesiarum presentia et<br />

futura pigneri. De quibus tribus partibus dicte pecie terre ex nunc dictus Bertolameus confitetur<br />

esse in tenuta et corp/orali possessione pro dicta religione. Insuper quia dictus Bertolamus <strong>mi</strong>nor<br />

erat viginti quinque annis, maior tam quatuordecim ut/ dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit,<br />

corporaliter tactis scripturis, predictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem et omnia et singula in isto<br />

contractu/ contenta perpetuo firma et rata habere et tenere et non contrafacere vel venire ratione<br />

<strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ra/tione vel causa qua se tueri poset in contrarium. Renuntiando<br />

predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />

contractu/ contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />

prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

83<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Requiliano fu Valente Scapini, per conto proprio e di<br />

suo fratello Bartolomeo, la quarta parte di un appezzamento di terra in contrada de Crosiclis in<br />

territorio di Maderno, in cambio di una bazeta e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA HEREDIS VALENTI SCAPINI DE SANICO<br />

IN MATERNO<br />

.XLVIIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Requilianum Valenti Scapini de Sanico de<br />

Materno. Die quinto decimo ianuarii,/ in<br />

168


Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis<br />

Salvagni, notario pro secundo notario, Antoniolo/ filio Bertolamey Iohanis Cozie, notario, ambobus<br />

de Tusculano, Bonzoano de Bardolino, habitatore Materni, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus/<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />

eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis ma/nibus<br />

tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Requilianum quondam Valenti Scapini de<br />

Sanico de Materno, recipientem/ per se et no<strong>mi</strong>ne et vice Bertolamey fratris eius et fili quondam<br />

dicti Valenti Scapini, pro quo, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ obligavit se<br />

facturum et curaturum quod dictus Bertolameus habebit firma et rata omnia et singula in isto<br />

contractu contenta usque ad/ novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictos Requilianum et Bertolam/eum vel in suos<br />

heredes pro infrascripto ficto de infracripta pecia terre sive parte unius pecie terre, vi<strong>del</strong>icet de<br />

quarta parte a monte parte unius pecie terre/ aratorie, olivate, vidate et rosive iacentis in teratorio<br />

de Materno in contrata de Croseclis, cui pecie terre coheret de supertoto a mane via, a meridie<br />

heredes Be/tini Druti, a sero et a monte heredes Scapini Zufrede, qua pecia terre de supertoto est<br />

per mensuram unum plodium et viginti septem tabule. Ita/ quod dictus Requilianus investitus est<br />

de quarta parte dicte pecie terre et Bertolameus Baldoyni Scapini investitus est de aliis tribus/<br />

partibus dicte pecie terre ut supra in carta continetur, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent.<br />

Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut (-)/ supra, fecit dictam investituram de dicta<br />

quarta parte dicte pecie terre ita quod ipse Requilianus et Bertolameus et eorum heredes et cui<br />

dederint/ vel habere statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam quartam partem<br />

dicte pecie terre a monte parte et de ea quidquid voluerint/ faciant sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si/ qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas, et cum omnibus et singulis que dicta quarta parte/ dicte pecie terre habet supra se, intra<br />

se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et<br />

dicte/ religioni ex dicta quarta parte dicte pecie terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando<br />

et solvendo annuatim in epi/fania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley et di<strong>mi</strong>diam, no<strong>mi</strong>ne<br />

ficti boni et/ pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />

canipam dicte religionis. Quo ficto dato/ et soluto, alia superimposita non fiant dictis (-)<br />

conductoribus, preter quod solvant fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non/ solverint<br />

dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore velent<br />

vendere ius/ seu melioramentum suum, teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque<br />

soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant ius seu melio/ramentum suum cui<br />

voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel su/is successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eo/dem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Requilianus,<br />

per se et suos heredes, no<strong>mi</strong>ne et vice dicti Bertolamey (-), dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dictis eclesiis<br />

et dicte religioni incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis<br />

successoribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />

169


futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,<br />

dicto Requiliano, pro se et dicto Bertolameo et eorum heredibus stipulanti,/ dictam quartam<br />

partem dicte pecie terre et dictam investituram eiusdem eis et suis heredibus et cui dederint ab<br />

omni contradicenti persona/ et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto Requiliano et/ Bertolameo et eorum heredes<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto Requiliano, recipienti pro se et dicto Bertolameo et eorum<br />

heredibus, omnia bona/ dictarum eclesiarum presentia et futura pigneri. De qua quarta parte dicte<br />

pecie terre dictus Requilianus ex nunc cum dicto Bertolameo, fratre/ suo, confitetur esse in tenuta<br />

et corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti<br />

dicti contractus et omni legum auxilio et cetera. Et/ inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />

prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

84<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 16 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovannino fu Antoniolo di ser Enrico un<br />

appezzamento di terra sopra Costa Zampasti in territorio di Maderno, in cambio di una galletta di<br />

olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA IOHANINI QUONDAM ANTONIOLI SER HENRICI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohaninum quondam Antonioli ser<br />

Henrici de Materno. Die sexto decimo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario,<br />

Maternino/ quondam Plasini Vigorii, ambobus de Plano Tusculani, Petro qui dicitur Galvagnus<br />

quondam Bocadolze de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religi/ossus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />

Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heusta/chi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />

dicte religionis et capituli et conventus/ earumdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit Iohaninum quondam Antonioli ser/ Henrici de Materno<br />

usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum in<br />

dictum Iohaninum/ vel in suos heredes de infrascripta pecia terre iuris dictarum eclesiarum pro<br />

infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria, olivata et rosiva iacente in/ teratorio de<br />

Materno supra costam Zampasti, cui coheret a mane Coradinus (Bruna.hi) pro Pasino Pradini, a<br />

meridie via in parte et in/ parte do<strong>mi</strong>nus pre Nicolaus, (-) archipresbiter plebis de Materno, pro<br />

Bontempo de Albertonibus, a sero heredes Deloni Fregameyi, a monte heredes Petri/ Bonati et est<br />

per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Iohaninum, ita quod ipse Iohaninus et sui heredes et cui dederit dictam/ peciam terre habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat eam et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum;/ cum omnibus<br />

170


et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus (-) suis usque in/ vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia<br />

terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione/ usu seu<br />

requisitione sibi ex dicta pecia terre et dictis eclesiis modo aliquo pertinente seu spectante. Dicto<br />

Iohanino dante et/ solvente, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni<br />

annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam galetam/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />

mensurati ad recta mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum/<br />

eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />

conductori, preter quod solvat fic/tum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emp/hiteota aliquo tempore vellet<br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

suc/cessores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte<br />

religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus,<br />

per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et/ suis successoribus stipulanti, dare,<br />

solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula/<br />

in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dictis<br />

eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohanino, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dictam/ peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit,<br />

ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iohanino et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />

hoc/ dicto Iohanino omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />

Renuntiando predicti non sic facti/ dicti contractus et non ita vera esse omnia et<br />

singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. De qua pecia terre ex nunc<br />

dictus/ Iohaninus confitetur esse in tenuta et corporali possesione pro dicta religione. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

85<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 17 Maderno, in domo Marcheti qui dicitur Codagnellus.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Peterbono fu Cresembeno detto Casa un<br />

appezzamento di terra in contrada Solino in territorio di Maderno in cambio di una galletta di olio<br />

all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

171


CARTA PETERBONI QUONDAM CASE DE MATERNO<br />

IN MATERNO<br />

.L.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die decimo septimo ianuarii, in Materno in domo habitationis<br />

Marcheti qui dicitur Codagnellus, presentibus: Iohane filio Pe/terboni Bruni de Tusculano, notario,<br />

Pasino quondam Flordetere de Materno, notario, Manno filio Boseti de Faxano de Gardono, notario<br />

utroque rogato hanc/ cartam subscribere, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />

dicte religionis et capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis investivit Peterbonum quondam Cresembeni qui dicebatur Casa,<br />

sartor/ de Burgo de Materno, de una pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos<br />

et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepo/situm vel per suos successores in<br />

dictum Peterbonum vel in suos heredes pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria,<br />

olivata, vidata iacente in/ teratorio de Materno in contrata Zolini, cui coheret a mane heredes<br />

Iohanini Belo<strong>mi</strong>ni, a meridie et a sero Benedictus Tanne, a monte via, salvis omnibus aliis/<br />

coherentiis, si que forent et est per mensuram viginti novem tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam invest/ituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Peterbonum, ita quod ipse Peterbonus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat,<br />

teneat, gaudeat et/ possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelario<br />

sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et sing/ulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas et/ cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />

se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />

ecle/siis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando et solvendo dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus et dictis eclesiis/ annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />

unam galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de/<br />

Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato<br />

et soluto, alia superimposita non fiant dicto con/ductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />

et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si/<br />

dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos suc/cesores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin ven/dat<br />

ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo<br />

modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos<br />

imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Peterbonus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti/ pro dictis eclesiis et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />

successores, dicto Peterbono, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />

investituram eiusdem ei et suis/ heredibus et cui dederit vel<br />

172


habere statuerit ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto Peterbono et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto Peterbono omnia bona dictarum eclesiarum/ et dicte religionis<br />

presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Peterbonus confitetur esse in tenuta<br />

et corporali possessione/ pro dictis eclesiis et dicta religione. Renuntiando <br />

predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />

contenta/ et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta<br />

uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

86<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 21 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Contrino fu Iacobo detto Coacie due appezzamenti di<br />

terra a Maderno nelle contrade Crosecli e Masane e una casa con orto a Sanico, in cambio di undici<br />

bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA CONTRINI QUONDAM IACOBI COAZE DE SENICO<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Contrinum Coacie de Materno. Die<br />

vigessimo primo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum re/ligionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />

magistro Benedicto Caligario quondam Tane, Bertolameo qui dicitur Manus Coacie, ambobus de<br />

Materno, Tomas/io filio Michaelis Petri Begna<strong>mi</strong> de Secina de Tusculano, notario pro secundo<br />

notario, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de Navis, prepositus<br />

religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

suos suc/cessores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Contrinum quondam Iacobi qui dicebatur Coacia de Sanico de Materno de infrascriptis peciis terre<br />

et do/mo iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos succes/sores in dictum Contrinum vel in suos heredes<br />

pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et rosiva iacente in teratorio de<br />

Ma/terno in contrata de Croseclis, cui coheret a mane via, a meridie heredes Delayti ser Masii, a<br />

sero via vicinorum et a sero


Contrinum, ita quod ipse Contrinus et sui heredes et cui dederit vel habere st/atuerit habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre, domum et ortum et de eis quidquid voluerit faciat<br />

sine contraditione dicti/ do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum acessi/bus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et domus<br />

habent supra se, intra se/ seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />

sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre domo et orto/ modo aliquo pertinente seu spectante. Dicto<br />

Contrino vel suis heredibus dante et solvente dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dictis ecl/esis annuatim in<br />

epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava undicim bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensu/rati<br />

ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte<br />

religionis. Quo ficto dato/ et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod<br />

solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non so/lverit dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus Contrinus emphiteota aliquo tempore vellet vendere<br />

ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />

apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis<br />

imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum/ cui<br />

voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus/ duos soldos imperialium pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Contrinus, per se et<br />

suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />

atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurrenti/um, obligando ad hoc dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Contrino, pro se et suis/ heredibus stipulanti, dictas<br />

pecias terre, domum et ortum ei et suis heredibus et dictam investituram ab omni contradicenti<br />

persona et universitate/ legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto Contrino et suis heredibus incurentium,/ obligando dicto Contrino<br />

omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis<br />

terre et domo et or/to dictus Contrinus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione<br />

pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus/ et non ita<br />

vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta/ uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

87<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Febbraio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Benvenuta fu Bertolino detto Secaseno fu Carlasarii, col<br />

consenso <strong>del</strong> marito Bonzoano, parte di una casa presso la porta Picagaye al Borgo di Maderno e<br />

parti di appezzamenti di terra nelle contrade Borgo, Valle piana<br />

174


e Mandola in territorio di Maderno, in cambio di cinque soldi imperiali e due imperiali all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA BENEVENUTE QUONDAM SECASENI<br />

IN MATERNO<br />

.LI.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Benevenutam quondam Bertolini qui<br />

dicebatur Secasenus Carlasarii de Materno et uxorem Bonzoani,/ habitatorem Materni. Die<br />

quintodecimo februarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />

Andriolo filio Petri Ve/coli de Ano, notario pro secundo notario, Bono quondam Nicolini de<br />

Tusculano (-), Lonardo de Specianis de Verona, omnibus testibus rogatis. Ibi re/ligiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Heustachi de/ Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />

dicte religionis et capituli et conventus earumdem, per lignum/ quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit Benevenutam quondam Bertolini qui dicebatur<br />

Secasenus/ quondam Carlasarii de Burgo de Materno de infrascriptis domo et peciis terre usque ad<br />

novem annos et ad novam investituram fiendam per/ dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos<br />

successores in dictam Benevenutam vel in suos heredes pro infrascripto ficto, dicta Benevenuta<br />

reci/piente dictam investituram, verbo et consensu Bonzoani de Bardolino habitatoris Materni viri<br />

dicte Benevenute ibi presentis et/ ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis: impri<strong>mi</strong>s de<br />

medietate a mane parte tercie partis unius domus copate iacente/ in teratorio de Materno in Burgo<br />

prope portam Picagaye, cui coheret de supertoto a mane et a meridie via, a sero et a monte Gisapa<br />

quondam Revelle,/ que domus de supertoto est per mensuram tres tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de<br />

medietate tercie partis unius pecie terre a mane parte unius pecie terre/ olivate, vidate et aratorie<br />

iacente in teratorio de Materno in contrata Burcii, cui coheret de supertoto a mane Iohanes<br />

Salvagni in parte et in parte Lonardus quondam Iohanis/ Bonati, a meridie Vassus Burcii, a sero<br />

heredes Benamati Lanzete, a monte Materninus quondam Delayti Gazane, que pecia terre de<br />

supertoto est per mensuram quinqua/ginta sex tabule; item de quatraginta duabus tabule unius<br />

pecie terre a mane parte iacente in teratorio de Materno in contrata ubi dicitur ad Mandoles, cui<br />

coheret/ a mane heredes Paganini Perzevalli in parte et in parte heredes Iacobi Coacie, a meridie a<br />

sero et a monte via; item de medietate unius pecie terre (-) a sero parte vidate, ro/sive et boschive<br />

iacente in dicto teratorio in contrata Valplane, cui coheret a mane et a meridie heredes Iacobini<br />

Calapi, a monte via, a sero heredes Peterboni Iaco/bini Bonvesini, que pecia terre potest esse de<br />

supertoto viginti tabule, salvis omnibus omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo/ dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis domo et peciis terre<br />

in dictam Benevenutam ita quod ipsa Benevenuta et sui heredes et/ cui dederit habeat, teneat,<br />

gaudeat et possideat dictam partem dicte domus et dictas partes dictarum peciarum terre et de eis<br />

quidquid voluerit faciat sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

acce/sibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum (-) omnibus et singulis que<br />

dicte partes dictarum domus et peciarum terre habent supra/ se, intra se seu infra se in integrum<br />

et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis partibus dictarum<br />

domus/ et peciarum terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipsa<br />

175


Benevenuta, per se et suos heredes, dicti do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte re/ligionis<br />

annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque soldos imperialium et duos imperiales monete<br />

nunc curentis in Riperia brixi/ensi, ad canipam dicte religionis in terra de Tusculano, sub pena dupli.<br />

Et eciam in eo salvo quod, si dicta Benevenuta aliquo tempore vellet ven/dere ius suum, teneatur<br />

primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />

dicte religionis, dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat<br />

ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito inde habente duos soldos imperialium pro quibus debeat novum (-)<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa Benevenuta, per se<br />

et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />

atendere/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dictis eclesiis et confratribus<br />

earumdem se pers/onaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, (-) dicte Be/nevenute, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, predictas partes dictarum peciarum terre et dicte domus et dictam<br />

investituram earumdem ei et suis heredibus/ et cui dederit, ab omni contradicenti persona et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/<br />

inde dicte Benevenute et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dictarum<br />

eclesiarum presentia et futura pigneri. De quibus partibus dictarum peciarum terre/ et domus dicta<br />

Benevenuta ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis.<br />

Renuntiando predicta fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non ita/ vera esse omnia et singula in isto contractu<br />

contenta et omni legum auxilio et cetera et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani<br />

sen/atus consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata. Et inde sum rogatus unum et<br />

plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesi<strong>mi</strong> octavo,<br />

indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

88<br />

CARTA LIVELLI<br />

1349 Febbraio 5 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovannino detto Zella fu Maderno Bonaveri due<br />

appezzamenti di terra in contrada <strong>del</strong> Pizio e sopra il Dosso <strong>del</strong> Barbio in territorio di Maderno in<br />

cambio di nove bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />

CARTA IOHANINI QUONDAM MATERNI BONAVERII<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohaninum qui dicitur Zella quondam<br />

Materni Bonaverii de Burgo de Materno. Die quinto februarii, in/ Tusculano, in curtivio domuum<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Nicolao quondam Petri ser Bertoni de Plano Tusculani,<br />

notario pro secundo notario, Antoniolo/ condam Oderici Castegne, Guiel<strong>mi</strong>no<br />

176


quondam Pethoni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />

de Navis,/ prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti (-) Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no/<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte<br />

religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/<br />

livellum comunis Brixie, investivit Iohaninum qui dicitur Zella quondam Materni Bonaverii de Burgo<br />

de Materno usque ad novem annos et ad novam/ investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel per suos successores in dictum Iohaninum vel in suos heredes de infrascriptis pecis<br />

terre/ iuris dictarum eclesiarum pro infrascripto ficto 67<br />

: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata<br />

et vidata iacente in teratorio de Materno in/ contrata Pizii, cui consueverat esse a mane Castelanus<br />

de Gargano pro Aleva eius uxore et modo est Bertolinus qui dicitur Tricisola de Burgo de Mater/no<br />

in parte et in parte Cicinus Conti, a meridie dictus Cicinus in parte et in parte heredes Buze Tere in<br />

parte Riginus ser Henrici, a sero via, a monte Betinus/ Valenti in parte et in parte suprascriptus<br />

Cicinus et est per mensuram triginta octo tabule; item de una pecia terre prativa iacente in<br />

montibus de Materno supra/ Dosso Barbii, cui coheret a mane heredes Petie Benamati, a monte<br />

heredes Materni Ordanini, a sero comune de Materno, salvis omnibus aliis coherentiis/. Tali modo<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in<br />

dictum Iohaninum, ita quod ipse Ioh/aninus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />

habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit/ faciat sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios/ si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet/ earum<br />

habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />

sibi et suis successoribus et/ confratribus dicte religionis ex dictis pecis terre modo aliquo<br />

pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohaninus, per se et suos heredes,/ dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti<br />

boni et/ pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />

canipam dicte religionis. Quo ficto da/to et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori,<br />

preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo/ non solverit dictum fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere/ ius<br />

seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />

apellare et eis, emere vo/lentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro (-) quinque soldis<br />

imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum/ cui voluerit, preter servo eclesie<br />

vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde/<br />

habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />

si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Iohaninus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum/ ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito et suis successoribus incurentium,<br />

obligando ad dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem,<br />

se personaliter/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto/ Iohanino, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />

dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit vel<br />

67<br />

Da "usque" a "ficto" il testo è sottolineato con un tratteggio.<br />

177


habere statuerit/ ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto/ Iohanino et suis heredibus incurentium,<br />

obligando dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De<br />

quibus peciis terre ex nunc dictus Iohaninus/ confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro<br />

dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius, omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

89<br />

CARTA LIVELLI<br />

1349 Febbraio 7 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Cresino fu Iacopo de Grapis un appezzamento di terra<br />

in contrada Ortello in territorio di Maderno in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

CARTA CRESINI QUONDAM IACOBI DE GRAPPIS<br />

IN MATERNO<br />

.LII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Cresinum Iacobi de Grapis de Materno.<br />

Die septimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />

presentibus: Martino de Paytono, habitatore Tusculani, Bertolino quondam Streve de Grezenico de<br />

Tusculano, Materno Veronesii de Mater/no, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heu/stachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />

capituli et conventus earumdem, per lignum quod in/ suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Cresinum quondam Iacobi de Grapis de Materno usque ad novem/ annos<br />

et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in<br />

dictum Cresinum vel in suos heredes de/ infrascripta pecia terre pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet 68<br />

de<br />

una pecia terre rosiva et castegniva iacente in teratorio de Materno in contrata Ortelli, cui coheret<br />

a mane/ et a meridie fosatum, a sero heredes Bonincase de Burganis pro dicta religione (-), a<br />

monte heredes Mazole Bazete pro heredibus Gualdi fabri, salvis/ omnibus aliis coherentiis, si que<br />

forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />

dicta pecia terre/ in dictum Cresinum, ita quod ipse Cresinus et sui heredes et cui dederit vel<br />

habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat/ dictam peciam terre et de ea quidquid<br />

voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus/ et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas,/ et cum omnibus et singulis que<br />

dicta pecie terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requisitione dicte/ religioni ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />

Solvendo ipse Cresinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte/<br />

religionis annuatim<br />

68<br />

Da "usque" a "vi<strong>del</strong>icet" il testo è sottolineato.<br />

178


in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />

rectam/ mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato<br />

et soluto, alia superimposita non/ fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />

et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num./ Et in eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore vellet (-) vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>/nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus/ nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro<br />

quibus debeant novum emphi/teotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Cresinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se/ et suis successoribus<br />

stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere/ et observare<br />

omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

preposito et confratribus dicte religionis incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per eum dicte religioni, se<br />

personaliter et omnia sua/ bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et successores suos heredes, dicto Cresino, pro se et suis/ heredibus<br />

stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit,<br />

ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere/ auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto Cresino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />

ei omnia/ bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre dictus Cresinus ex<br />

nunc confitetur esse in tenuta et corporali/ possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus<br />

unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragessimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />

Tusculani, notarius hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

90<br />

CARTA LIVELLI<br />

1349 Febbraio 5 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Benvenuto fu Rizardino di Bezzuglio un appezzamento<br />

di terra in contrada Vivario in territorio di Gardone Riviera in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />

CARTA BENEVENUTI RIZARDINI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Benevenutum Rizardini de Buzayhino de Materno. Die<br />

quinto februarii in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Nicolao<br />

quondam Petri ser Bertoni, notario pro secundo notario, Antoniolo quondam Oderici Castegne,<br />

Gui/el<strong>mi</strong>no quondam Pethoni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum<br />

179


et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum/ livellum comunis Brixie, investivit Benevenutum quondam Rizardini de Buzathino de<br />

Materno de infrascripta pecia terre iuris/ dicte religionis usque ad novem annos et ad novam<br />

investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos/ succesores in dictum<br />

Benevenutum vel in suos heredes pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet 69<br />

: de una pecia terre iacente in<br />

teratorio de Gardono in con/trata Vivarii, cui coheret a mane heredes do<strong>mi</strong>ni Veturini de Carsinis<br />

de Brixia, a meridie et a sero via, a monte Iohanes Petri de Supiana/ et est per mensuram sedicim<br />

tabule et tres pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Benevenutum, ita quod ipse Benevenutus et sui heredes et cui/ dederit vel habere statuerit habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat dictam pecia terre et de ea quidquid voluerit faciat sine/ contraditione<br />

dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios/ si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />

in vias publicas, et cum omnibus et singulis que/ dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />

se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et/ confratribus dicte religionis<br />

ex dicta pecia terre (-) modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Benevenutus,/ per se<br />

et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />

unam bazetam/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano ad ca/nipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />

superimposita non fiant dicto conductori, preter quod/ solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />

anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

re/ligionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

suum cui voluerit, preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Benevenutus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />

stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia et singula in isto contractu contenta, sub/ pena omnis dampni et dispendi in dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />

et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />

successores, dicto Benevenuto, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam/<br />

investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et/ desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Benevenuto<br />

et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bene/venuto omnia bona dicte religionis<br />

presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Benevenutus confitetur esse in<br />

te/nuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione<br />

secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii, hiis omnibus<br />

affuy et, rogatus, scripsi.<br />

69<br />

Da "de infrascripta" a "vi<strong>del</strong>icet" il testo è sottolineato.<br />

180


91<br />

CARTA LIVELLI<br />

1352 Marzo 26 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Bertolino fu Maderno Ordanini quattro appezzamenti di terra nelle<br />

contrade: Glere, Bordone, Ronchi di San Martino e Cerudolo, in territorio di Maderno, in cambio di<br />

venticinque bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />

.LIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Bertolinum Materni de Ordaninis de Materno. Die<br />

vigesimo sexto marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Iacobino filio Pasquini Nicolay ser Baldoyni de Pulzano de Tusculano, notario pro<br />

secundo/ notario, Iacobino quondam Pezini de Agnosigno, habitatore Tusculani, Bersanino<br />

quondam Iohanis Saye de Materno, omnibus testibus . Ibi rever/endus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />

Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de/<br />

Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et dictarum eclesiarum<br />

et capituli et conventus earumdem,/ per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Bertolinum quondam Materni Ordanini de Orda/ninis de Burgo de<br />

Materno de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum iacentibus in teratorio de Materno:<br />

impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre/ olivata et aratoria iacente in teratorio de Materno in Campra in<br />

contrata de Gleris, cui coheret a mane Petrus Bertolini Regentini pro Cicino Conti,/ a meridie Maria<br />

uxor quondam Rigini Beni pro heredibus Tomasiarum, a sero via, a monte Delaytus Bonusancie et<br />

est per mensuram septem tabule/; item de una pecia terre olivata et vidata iacente in dicta Campra<br />

Materni in contrata de Bordoni, cui coheret a mane via, a meridie heredes Iohanini ser Henrici/ pro<br />

heredibus Bertolini Rozoli, a sero do<strong>mi</strong>nus pre Nicolaus, archipresbiter plebis de Materno pro<br />

heredibus Pecie, a monte heredes Bertolini Gualdi et est/ per mensuram triginta tres tabule; item<br />

de una pecia terre rosive iacente in dicto teratorio in contrata Ronchi Sancti Martini, cui coheret/ a<br />

mane et a monte via, a sero via in parte et in parte heredes Bertolini Monegi et in parte heredes<br />

Franceschi Coacie, a meridie heredes Bertolini Monegi/ in parte et in parte Bertolameus Requiliani<br />

Temporali pro heredibus Bonadey Quatrocyholi et est per mensuram duo plodia et decem octo/<br />

tabule; item de una parte vi<strong>del</strong>icet de decem octo tabulis unius pecie terre vidate iacente in dicto<br />

teratorio in contrata Zeruduli secundum/ quod ter<strong>mi</strong>nata est, cui coheret a mane heredes Franzoni<br />

ser Henrici in parte et in parte heredes Ordanini quondam Petri de Ordaninis, a meridie et a sero<br />

heredes condam/ Ordanini de Ordaninis pro dicta religione, a monte Millayus quondam Bersani de<br />

Ordaninis pro dicta religione, salvis omnibus aliis coherentiis./ Quas primas tres pecias terre<br />

Bertolinus qui dicebatur Beterius quondam Petri Ordanini habebat ad livellum a dicta religione ut<br />

continetur/ in carta livelli. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dictis peciis terre in dictum/ Bertolinum, ita quod ipse Bertolinus et sui heredes et<br />

cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat/ dictas pecias terre<br />

et de eis quidquid voluerit faciat iure livellario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum;/ cum omnibus et singulis que intra<br />

181


predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque/ in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet earum<br />

habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni/ iure et actione, usu seu requisitione<br />

sibi et dictis eclesiis et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu/<br />

spectante. Solvendo ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava viginti quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti, vi<strong>del</strong>icet<br />

viginti quatuor bazetas de tribus pri<strong>mi</strong>s peciis terre, vi<strong>del</strong>icet de pecia/ terre iacente in Gleris et de<br />

pecia terre iacente ad Bordonum et de pecia terre iacente in Roncho Sancti Martini et unam<br />

bazetam oley de pecia terre iacente in/ Cerudullo, boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub/ pena dupli. Et in eo<br />

salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore voluerit vendere ius seu melioramentum suum,<br />

teneatur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo<br />

modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus habentibus inde duos soldos pro<br />

quibus debeant novum emphiteotam inve/stire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus<br />

stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia et singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito,<br />

stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Bertolino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas/<br />

pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere<br />

statuerit ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei<br />

omnia/ bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Bertolinus ex<br />

nunc confitetur esse in tenuta et corporali po/ssessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus<br />

unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />

Tusculani, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

92<br />

CARTA LIVELLI<br />

1352 Marzo 26 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Bersanino fu Giovanni Saye due appezzamenti di terra a Prada e a<br />

Oppoli sui monti di Maderno, in cambio di tre quarteri di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />

182


Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bersaninum quondam Iohanis Saye de<br />

Materno. Die vigesimo sexto marcii, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Iacobino filio Pasquini Nicolay ser Baldoyni de Pulzano de Tusculano,/ notario pro<br />

secundo notario, Bertolino quondam Materni Ordanini de Materno, Iohanino quondam Pezini de<br />

Agnosigno, habitatore Tusculani, omnibus/ (-) testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />

Michael de Navis, prepositus (-) religionis eclesiarum Sancti Do/<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum/ et<br />

capituli et conventus earumdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit/ Bersaninum quondam Iohanis Saye de Materno de infrascriptis peciis<br />

terre iuris dictarum eclesiarum et dicte religionis iacentibus in teratorio de Materno/: impri<strong>mi</strong>s de<br />

una pecia terre prativa et costiva iacente in teratorio de Materno in montibus in Pratha, cui coheret<br />

a mane heredes Avanci/ni Bayamonti, a meridie via, a sero dicta religio, a monte Soye et potest<br />

esse per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium vel circa; item de una pecia terre bo/schiva et rosiva iacente<br />

in teratorio (-) de Materno in contrata Opolli, cui coheret a mane et a monte comune de Materno,<br />

a meridie heredes Do<strong>mi</strong>nici Carne/rii, a sero heredes Petri Bonati, salvis aliis coherentiis. Tali modo<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in/<br />

dictum Bersaninum, ita quod ipse Bersaninus et sui heredes et cui dederit vel habere <br />

deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre/ et de eis quidquid voluerit faciat<br />

(-) iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus/ et<br />

singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias/ pubblicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />

terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu/ seu<br />

requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu<br />

spectante. Solvendo ipse Bersani/nus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tria quarteria bazetas oley/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />

dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore voluerit<br />

vendere ius suum, teneatur primo dictum/ do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et<br />

eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus/ soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />

ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus<br />

duos soldos pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bersaninus, per se et suos heredes,/ dicto do<strong>mi</strong>no archipresbitero, pro se<br />

et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere/ et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus/ incurentium, obligando ad hoc do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religione et confratrum eiusdem, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Ber/sanino, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />

persona et universitate/ legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto Bersanino et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc dicto Bersanino<br />

omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus<br />

Bersaninus/ confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta<br />

183


eligione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

93<br />

CARTA LIVELLI<br />

1352 Marzo 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Bertolino fu pre Asiati parte di un appezzamento di terra in contrada<br />

Cerudulo in territorio di Maderno in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LIIIIor.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum quondam do<strong>mi</strong>ni pre Asiati de<br />

Materno. Die vigessimo septimo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: Iacobino filio Pasquini Nocolay de Pulzano de Tusculano, notario pro<br />

secundo , Combono quondam Belone de Burgo de Mater/no, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />

religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Sancti Heustachi de/ Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />

eclesiarum et capituli et conventus earumdem, ad rectum livellum comunis Brixie, per/ lignum<br />

quod in suis manibus tenebat investivit Bertolinum quondam do<strong>mi</strong>ni pre Asiati de Materno de una<br />

parte unius pecie terre iacente in teratorio de/ Materno, vi<strong>del</strong>icet de triginta septem tabulis<br />

iacentibus in teratorio de Materno in contrata Cerudulli cui coheret a mane heredes Duchini, a<br />

meridie via, a sero heredes Nico/lay de Albertonibus, a monte Milanus quondam Bersani Petri de<br />

Ordaninis pro dicta religione, salvis omnibus aliis coherentiis. Quam partem dicte pecie terre heres<br />

quondam Petri de Orda/ninis de Materno habeat ad livellum a dicta religione cum aliis partibus<br />

dicte pecie terre iacentibus in Cerudullo ut continetur in carta livelli/ inde factis. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Bertolinum, ita quod ipse Ber/tolinus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps<br />

habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid vol/uerit faciat iure<br />

livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos continentur/ confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia/ terre habet<br />

supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />

dicte religioni/ et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />

Solvendo ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicte reli/gioni et confratribus eiusdem annuatim<br />

in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati/ ad<br />

rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli.<br />

Et in eo salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore voluerit vendere ius seu melioramentum<br />

suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri/ persone;<br />

alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />

184


voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo ven/dat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus, per se et suos (-)<br />

heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposi/to, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere<br />

dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu<br />

contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />

incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione<br />

et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Bertolino, pro se/<br />

et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui<br />

dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolino et suis heredibus incurentium, obligando ad/ hoc<br />

dicto Bertolino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc<br />

dictus Bertolinus confitetur esse in/ tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />

Tusculani, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

94<br />

CARTA RECEPTIONIS<br />

1353, Febbraio 9, Maderno, in eclesia Sancti Andree.<br />

Nicola di Messaga, frate <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, ha ricevuto una galletta di<br />

olio quale fitto annuo da Tommasino figlio di Tommaso Gavardini.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, die nono februari, in Materno, in ecclesia Sancti Andree,<br />

presentibus: Antoniolo qui dicitur Ceriotus Bozie, Nicolao filio Iohanis Nicolay, omnibus/ de<br />

Tusculano, testibus rogatis. Ibi frater Nicolaus de Mesaga de Tusculano, confrater religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ac in (...) dicte religionis et massarius ut dicitur, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis, confessus et manifestus fuit se recepisse a Tomasino filio Tomasii Gavardini de Buzathino<br />

de Materno unam/ galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti pro ficto anni pro (...) preteriti quod fictum dictus<br />

Tomasinus dare et solvere tenetur annuatim dicte religioni ut confessus fuit, renuntiando omni<br />

exceptioni (-) non dati non habiti dicti oley et omni legum auxilio et cetera. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Tusculano, notarius, scripsi.<br />

95<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Pietro fu<br />

185


Benvenuto Guzapalli di Stina un appezzamento di terra a Premarzano di Maderno in cambio di una<br />

bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Petrum Benevenuti Guzapalli de Stina de<br />

Materno. Die decimo septimo ianuarii,/ in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Iohane presbitero eclesie Sancti Bertola/mey de Cleusuris<br />

Brixie, A<strong>mi</strong>geto de Salodo, Galvagno quondam magistri Baldrici medici de Tusculano, omnibus<br />

testibus rogatis./ Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heusta/chi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum et capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in<br />

suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Petrum quondam Bene/venuti<br />

Guzapalli de Stina de Materno de una pecia terre aratoria, olivata, vidata et rosiva iacente in<br />

teratorio de Ma/terno in contrata ubi dicitur in Premarzano, cui coheret a mane dictus conductor, a<br />

meridie heredes Nicolay Castelane, a sero heredes Nicolay,/ a monte Iohanes Cavalli, salvis<br />

omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit/ dictam<br />

investituram de dicta pecia terre in dictum Petrum, ita quod ipse Petrus et sui heredes et cui<br />

dederit vel habere statuerit/ deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam<br />

peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli/ sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />

suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel<br />

alios/ si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />

omnibus et singulis que dicta pecia terre/ habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum<br />

omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni et/ confratribus eiusdem ex dicta<br />

pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Petrus, per se et suos heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito et suis successoribus et confratribus dicte religionis annuatim in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte/ religionis, sub pena dupli. Et in eo<br />

salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu me/lioramentum suum,<br />

teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;<br />

alioquin vendat ius seu meliora/mentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />

quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis successoribus inde habentibus duos<br />

soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et/ breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Petrus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et/ observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicte reli/gione et confratribus eiusdem, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra pro<strong>mi</strong>sit dicto Petro, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre<br />

et dictam investituram eiusdem/ ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni<br />

persona et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena (-) omnis dampni<br />

et dispendi inde dicto Petro et suis heredibus<br />

186


incurentium, obligando ad hoc/ dicto Petro omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />

De qua pecia terre ex nunc dictus Petrus confitetur/ esse in tenuta et corporali possessione pro<br />

dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Tusculano, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

96<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 24 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Yema vedova Maffei e alla nuora Domenica vedova Pasini Maffei, per<br />

conto di Giovannino, Bartolomeo e Maffeo, figli di Domenica, un appezzamento di terra presso la<br />

porta Picagaye al Borgo di Maderno in cambio di due bazete di olio e trenta planete all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LV.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Mafeum, Iohaninum et Bertolameum<br />

fratres et filios quondam Pasini Rubey Carlasarii de Materno. Die vigesimo quarto/ ianuarii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Stefanino filio Iohanis Salvagni,<br />

notario pro secundo notario, Iacobino quondam Iohanis Omerii,/ ambobus de Tusculano, testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod/ in suis manibus<br />

tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit do<strong>mi</strong>nam Yemam quondam uxorem Mafey<br />

qui dicebatur Rubeus Carlasarii/ de Burgo de Materno et Do<strong>mi</strong>nicam quondam uxorem Pasini<br />

quondam dicti Mafey Carlasarii de Burgo de Materno et quemlibet earum in solidum recipientes<br />

no<strong>mi</strong>ne/ et vice Iohanini, Bertolamey et Mafey (-) fratrum et filiorum quondam suprascripti Pasini<br />

Mafey pro quibus obligaverunt se personaliter et earum bona presentia et futura/ pigneri sese<br />

facturas et curaturas quod ipsi Iohaninus, Mafeus et Bertolameus habebunt firma et rata omnia et<br />

singula in isto/ contractu contenta et quod in nullo contravenient de tercia parte unius domus<br />

copate iacente in Burgo Materni prope portam Picagaye, cui coheret de/ supertoto a mane et a<br />

meridie via, a sero et a monte Gisapa Revelli, que domus de supertoto est per mensuram tres<br />

tabule et di<strong>mi</strong>diam, salvis aliis coherentiis./ Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, fecit dictam investituram in dictas do<strong>mi</strong>nam Gemam et Do<strong>mi</strong>nicam (-) recipientes,/ no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra, ita quod dicti Iohaninus, Bertolameus et Mafeus et eorum heredes et cui dederint<br />

deinceps habeant, teneant, gau/ deant et possideant dictam terciam partem dicte domus et de ea<br />

quidquid voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicta tercia pars dicte domus habet supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum<br />

omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus dicte religionis ex dicta<br />

tercia parte/ dicte<br />

187


domus, modo aliquo pertinente seu spectante. Dictis Iohanino, Bertolameo et Mafeo dantibus et<br />

solventibus dicte religioni et/ confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas<br />

bazetas oley et triginta planetos monete nunc curentis in Riperia brixiensi/ boni et pulcri et bene<br />

mensurati oley ad rectam mensuram de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et<br />

eciam/ eo salvo quod, si dicti Iohaninus, Mafeus et Bertolameus aliquo tempore velent vendere ius<br />

seu melioramentum suum, teneantur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />

apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendant ius seu melioramentum suum cui voluerint, preter servo<br />

eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus/ debeant novum emphiteotam investire et<br />

breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse fe<strong>mi</strong>ne, per sese/ et suos heredes ac in<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Iohanini, Mafey et Bertolamey, sese facturas et curaturas quod dicti<br />

Iohaninus,/ Mafeus et Bertolameus dabunt, solvent et atendent dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num<br />

et atendent et observabunt omnia/ et singula in isto contractu contenta et quod in nullo<br />

contravenient, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus/ dicte<br />

religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua/ et cuiuslibet earum et dictorum Iohanini,<br />

Mafey et Bertolamey presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus sti/pulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit (-), per se et suos successores, dicte do<strong>mi</strong>ne Geme et dicte Do<strong>mi</strong>nice, recipientibus<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice/ dictorum Iohanini, Mafey et Bertolamey et per eas dictis Iohanino, Mafeo et (-)<br />

Bertolameo, dictam terciam partem dicte domus/ et dictam investituram eis et eorum heredibus<br />

ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis<br />

dampni et dispendi inde dictis Iohanino, Mafeo et (-) Bertolameo et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dictis/ do<strong>mi</strong>ne Geme et Do<strong>mi</strong>nice, recipientibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum<br />

Iohanini, Mafey et Bertolamey, omnia bona dicte reli/gionis presentia et futura pigneri. De qua<br />

tercia parte domus dicte fe<strong>mi</strong>ne ex nunc confitentur esse in possessione dicte tercie partis/ dicte<br />

domus (-) no<strong>mi</strong>ne dictorum Iohaninii, Mafey et Bertolamey pro dicta religione. Renuntiando omni<br />

exceptioni non sic facti dicti/ contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />

contenta et omni legum auxilio et cetera et beneficio novorum auten/ticorum ypiticarum et veliani<br />

senatus consulti et beneficio nove constitutionis de fideiusoribus, ita quod quelibet earum/ in<br />

solidum teneatur ad predicta et cetera. De quibus fuerunt per me notarium bene certificate quid sit<br />

renunciare predictis. Et/ inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />

Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

97<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Dicembre 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto ad Antoniolo fu Iacopo Coacia un appezzamento di terra a Sanico di<br />

Maderno in cambio di due bazete e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

188


Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Antoniolum quondam Iacobi Coacia de<br />

Sanico de Materno. Die octavo decembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: Nicolao quondam Petri, notario pro secundo notario, Franceschino filio<br />

Iohanis Peterboni, rogato hanc cartam/ subscribere, Iohanino filio Franceschi Vetelli,<br />

omnibus de Plano Tusculani, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de<br />

Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie, per se/ et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et<br />

conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum comunis Brixie,<br />

investivit Antoniolum quondam Iacobi Coacia de Sanico de Materno de una pecia terre iuris dicte<br />

religionis iacente in teratorio de Materno in contrata Sanici ad fontem et est aratoria, olivata et<br />

rosiva, cui coheret a mane Iohanes/ Salvagni, a meridie dictus conductor, a sero Bertolameus<br />

Baldoyni Scapini, a monte Requilianus Bendacii, salvis aliis coherentiis, si que forent et/ est per<br />

mensuram triginta vel circa tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />

fecit dictam investituram de dicta pecia terre in/ dictum Antoniolum, ita quod ipse et sui heredes et<br />

cui dederit vel habere statuerit deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat/ et possideat<br />

dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum,/ cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/ in vias<br />

publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione/ usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />

dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo/ ipse Antoniolus, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava (-)/ duas<br />

bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli, Quo ficto dato et<br />

soluto, vel non (-) predicta omnia et singula/ nichilo<strong>mi</strong>nus habeat fir<strong>mi</strong>tatem. Et in eo salvo quod, si<br />

dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melio/ramentum suum, teneatur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice/<br />

dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />

melioramentum suum cui volu/erit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Antoniolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />

dare, solvere et/ atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />

singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti pro dicta/ religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />

et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,/ per se et suos<br />

successores, dicto Antoniolo, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />

investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui/ dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Antoniolo et<br />

suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Antoniolo omnia bona dicte religionis presentia<br />

et futura pigneri. De qua pecia terre/ ex nunc dictus Antoniolus confitetur esse in tenuta et<br />

corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et/ plura facere instrumenta<br />

189


uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />

rogatus, scripsi.<br />

98<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Dicembre 21 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto ai fratelli Peterbono e Peterzolo fu Materno Ordanini un appezzamento<br />

di terra in contrada Onglarino in territorio di Maderno in cambio di cinque gallette di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LVI.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Peterbonum et Peterzolum quondam<br />

Materni Ordanini de Burgo de Materno. Die vigesimo primo decembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Do<strong>mi</strong>nico filio Iohanini Boninsegne/ Bosii de Mesaga,<br />

notario pro secundo notario, Galvagno quondam magistri Baldrici, ambobus de Tusculano, Iohanino<br />

quondam Fathini de Gardono,/ A<strong>mi</strong>geto de Salodo, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum dicte religionis<br />

vi<strong>del</strong>icet fratris/ Francini de Trovegnanis, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris<br />

Benevenuti de Materno, fratris Bertolini Gosoli, fratris/ Desiderati de Ciis de Salodo, fratris Nicolay<br />

de Mesaga et fratris Martini Revelli, ibi presentium et dicentium sese esse maiorem/ partem<br />

capituli et conventus dicte religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis<br />

consentientium et parabolam dantium per se/ et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />

et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Peterbonum et Peterzolum fratres et filios quondam Materni Ordanini de<br />

Burgo de Materno/ de una pecia terre iuris dicte religionis iacente in teratorio de Materno in<br />

contrata Onglarini, cui coheret a mane clusa comunis de Materno,/ a meridie heredes Bertolamey<br />

Scacii, a sero et a monte via, salvis aliis coherentiis et est per mensuram octuaginta due tabule et<br />

octo pedes vel circa/. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dicta pecia terre in dictos Peterbonum et Peterzolum,/ ita quod ipsi et eorum<br />

heredes et cui dederint vel habere statuerint deinceps habeant, teneant, gaudeant et possideant<br />

dictam peciam terre et de ea/ quidquid voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione/ dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipsi Peterbonus et Peterzolus,/<br />

per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />

octava quinque galetas oley/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena<br />

190


dupli. Et in eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore vellent vendere ius seu<br />

melioramentum suum,/ teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />

apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendant ius suum cui voluerint preter servo eclesie vel potenti<br />

ho<strong>mi</strong>ni quibus/ nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus<br />

duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam/ investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />

firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Peterbonus , per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro se/ et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et si/ngula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus dicte religionis incurentium, obligando<br />

ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem se<br />

personaliter et omnia sua et cuiuslibet eorum bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictis Peterbono et Peterzolo, pro<br />

sese et suis/ heredes stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />

heredibus et cui dederint ab omni persona et universitate legiptime defendere, auc/torizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dictis Peterbono et Peterzolo et suis heredibus<br />

incurentium, (-) obligando/ ad hoc dictis Peterbono et Peterzolo omnia bona dicte religionis<br />

presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dicti Peterbonus/ et Peterzolus confitentur<br />

esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et,<br />

rogatus, scripsi.<br />

99<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Aprile 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Milano fu Bersano Pietro di Ordanino due parti di un appezzamento<br />

di terra in contrada Cerudoli in territorio di Maderno in cambio di quattro bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo quinquagesimo quarto, indicione septima.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Milanum quondam Bersanini de<br />

Ordaninis de Materno. Die quinto aprilis,/ in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: Aquistabeno quondam Franceschi de Gandolfinis/ de Materno, notario pro<br />

secundo notario, Delayto qui dicitur Tosirolus de Turi diocesis veronensis, habitatore Materni,<br />

A<strong>mi</strong>geto de Biccio/ de Salodo, habitatore Tusculani, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis/ eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, inve/stivit, renovando investituram, Milanum quondam Bersani Petri de Ordaninis<br />

de Burgo de Materno de duabus partibus/ unius pecie terre, secundum quod ter<strong>mi</strong>nate sunt, iuris<br />

dicte religionis<br />

191


iacentibus in teratorio de Materno in contrata Cerutholli:/ prima est vidata et olivata, cui coheret a<br />

mane heredes Franzoni quondam Antonioli ser Henrici de Materno in parte et in parte heredes<br />

Ordanini quondam Petri/ Ordanini pro dicta religione, a meridie Bertolinus quondam do<strong>mi</strong>ni pre<br />

Asiati pro dicta religione, a sero heredes quondam Nicolay de Albertonibus, a monte/ Bertolinus<br />

quondam Materni de Ordaninis pro dicta religione; item de una alia parte iacente in dicto teratorio<br />

et contrata, cui/ coheret a mane heredes Franzoni suprascripti, a meridie suprascriptus Bertolinus<br />

Materni pro dicta religione, a sero Combonus Iohanis Zuchi, a monte heredes/ suprascripti Ordanini<br />

pro dicta religione, que due parte pecie terre posunt esse sexaginta novem tabule vel circa, salvis<br />

omnibus aliis/ coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dictis peciis terre in dictum Milanum, ita/ quod ipse et sui heredes et cui dederit<br />

vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de/ eis<br />

quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus/ et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/ in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum/ et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo<br />

aliquo pertinen/tibus. Solvendo ipse Milanus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania/ do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuor bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensu/ram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />

dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare/ pro quinque<br />

soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,<br />

preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde/ habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Milanus, per se et suos heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus/ stipulanti, dare, solvere et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto/ contractu contenta,<br />

sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religionis et confratribus eiusdem incurentium,<br />

obligando/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et conftatribus eiusdem<br />

et per eum dicte religionis et confratribus eiusdem,/ se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />

futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro/<strong>mi</strong>sit dicto<br />

Milano, pro se et suis heredibus stipulanti, ei defendere dictas pecias terre et dictam investituram<br />

ei/ et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto Milano et suis heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto Milano omnia/ bona dicte religionis presentia et futura<br />

pigneri. De quibus peciis terre dictus Milanus ex nunc confitetur esse in possessione/ pro dicta<br />

religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

192


100<br />

CARTA LIVELLI<br />

1356 Marzo 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Pasqueto detto Savora fu Benvenuto detto Spigocio una<br />

casa con orto a Vigole di Maderno in cambio di quattro bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona.<br />

.LVII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Pasquetum qui dicitur Savora Spigocii de Materno. Die<br />

vigesimo quinto marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,/ presentibus: Iacobino<br />

filio Bertolamey ser Zanni, notario pro secundo notario, de Tusculano, Iohanino quondam Benamati<br />

Lanzete de Materno, Iohanino quondam do<strong>mi</strong>ni Bontempi/ de Albertonibus de Materno, omnibus<br />

testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis<br />

eclesiarum sanctorum/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />

successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in<br />

suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Pasquetum qui dicitur Savora<br />

condam Bene/venuti qui dicebatur Spigocius Marcii de Viglis de Materno de una domo et uno orto<br />

et uno moro secum tenente iacente in/ teratorio de Materno in villa de Viglis, cui coheret a meridie<br />

et a sero via, a monte heredes Nicolay Guathagnini, salvis aliis coherentiis. Et est per/ mensuram<br />

quatuor tabule et di<strong>mi</strong>diam. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />

dictam investituram de dicta domo et orto in/ dictum Pasquetum, ita quod ipse et sui heredes et<br />

cui dederit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam domum et dictum ortum/ et eis<br />

quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que/<br />

dicta domus et ortus habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />

usu seu requisitione dicte religioni et/ confratribus eiusdem ex dicta domo et orto, modo aliquo<br />

pertinente seu spectante. Solvendo ipse Pasquetus, per se et suos heredes, dicte re/ligioni et<br />

confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuor bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti<br />

boni et pulcri et bene men/surati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />

canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo/ quod, si dictus emphiteota aliquo tempore<br />

velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />

suos/ successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro<br />

quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri/ persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />

voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Pasquetus, per se et suos<br />

heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere<br />

dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu<br />

contenta, sub/ pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus<br />

193


eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione/ et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, (-) stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit predicto Pasqueto, pro se et<br />

suis heredibus stipulanti, dictam domum et dictum ortum ei et suis heredibus et cui dederit/ ab<br />

omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicto Pasqueto et/ suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

Pasqueto omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua domo/ et orto ex nunc<br />

dictus Pasquetus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et<br />

plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto,<br />

indicione nona./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius, (-) hiis<br />

omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

101<br />

CARTA LIVELLI<br />

1356 Agosto 14 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Bersanino fu Giovanni Saye un appezzamento di terra a<br />

Prada sui monti di Maderno in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Bersanini Iohanis Saye de Materno. Die<br />

quarto decimo augustii, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Bertolameo ser Zani de Tusculano, Requiliano quondam Franceschini/ Avancini et<br />

Iacobo filio Avancini Dondurelli, notario, ambobus de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />

religiosus vir/ do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de/ Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Iohanini de<br />

Brixia, presbiteri, fratris Bertolini Gosoli, fratris Martini Revelli,/ fratris Bertolini Bosioti et fratris<br />

Desiderati de Ciis de Salodo, omnium confratrum dicte religinis, ibi presentium ac in omnibus/ et<br />

singulis in isto contractu contentis consentientium ac in dicentium sese esse maiorem partem<br />

confratrum capituli dicte religionis, per se et/ suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus/ tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Bersaninum quondam Iohanis Saye de Materno de una pecia terre<br />

pra/tiva et costiva iuris dicte religionis iacente in teratorio de Materno in montibus in Pratha, cui<br />

coheret a mane dictus/ Bersaninus conductor pro dicta religione, a meridie via, a sero magister<br />

Franceschus de Grapis, a monte Oriolus Iacobini Calapi,/ salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Bersaninum,/ ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps in perpetuum<br />

habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre/ et de ea quidquid voluerit faciat iure<br />

livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus et<br />

singulis/ que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas/ et cum omnibus et singulis que<br />

194


dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requisi/tione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente<br />

seu spectante. Solvendo ipse Bersaninus, per se et/ suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et pulcri<br />

et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />

religionis,/ sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet<br />

vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis, dare pro quinque<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />

voluerit/ preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus/ duos soldos planetorum pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Bersaninus, per se<br />

et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

confratrum/ eiusdem, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et<br />

observare omnia et singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito,<br />

stipulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua<br />

bona presentia et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />

pro<strong>mi</strong>sit stipulatione dicto Bersanino, stipulanti pro se et suis heredibus, dictam peciam terre et<br />

dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto (-)<br />

Bersanino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bersanino omnia bona dicte<br />

religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus/ Bersaninus confitetur esse<br />

in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii,/ hiis omnibus affuy et,<br />

rogatus, scripsi.<br />

102<br />

CARTA LIVELLI<br />

1357 Marzo 19 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Francino fu Giovanni detto Benatino una casa a Vigole e un<br />

appezzamento di terra a Gazolo in territorio di Maderno in cambio di sei bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LVIII.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Francini Benatini de Materno. Die decimo nono marcii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>/bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Bono quondam<br />

Nicolini, Galvagno quondam magistri Baldrici, ambobus de Tus/chulano, Iohane quondam Boturini<br />

195


Bonafidey de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Franci/nus de<br />

Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de<br />

Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratribus<br />

eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Francinum quondam Iohanis qui dicebatur Benatinus de Viglis de Materno de infrascripta domo et<br />

pecia terre iuris dicte religionis: impri<strong>mi</strong>s de una domo copata iacente in teratorio de Materno in<br />

villa de Viglis,/ cui coheret a mane et a monte Cresinus Iacobi de Grapis, a meridie et a sero via;<br />

item de una pecia terre olivata et vidata iacente in dicto teratorio de/ Materno in contrata ubi<br />

dicitur in Gazolo, cui coheret a mane senterium, a meridie heredes Spigozii pro dicta religione, a<br />

sero via, a monte dictus/ conductor salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre et domo, ita quod ipse et sui<br />

heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam<br />

domum et peciam terre/ et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus et singulis/ que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas/ et cum omnibus et singulis que dicta domus et pecia terre habet supra se, intra se seu<br />

infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu re/quisitione dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem ex dicta domo et pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando, red/dendo et<br />

solvendo ipse Francinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in<br />

epifania Do<strong>mi</strong>ni vel/ in octava sex bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />

rectam mensuram de Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli.<br />

Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet/ vendere ius seu<br />

melioramentum suum, teneatur primo apellare (-) dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendat/ ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />

quibus nullo modo vendat, confratribus dicte religionis/ inde habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Francinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti et<br />

recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis/ dampni et<br />

dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, stipulanti/ et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et futura . Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Francino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam domum et peciam<br />

terre ei et suis heredibus et cui/ dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

Francino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Francino omnia bona dicte/<br />

religionis presentia et futura pigneri. De quibus domo et pecia terre ex nunc dictus Francinus<br />

confitetur esse in possessione pro dicta/ religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione<br />

decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, rogatus,<br />

scripsi.<br />

196


103<br />

CARTA LIVELLI<br />

1357 Agosto 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Franceschino fu Bonaventura dei Pelacani due<br />

appezzamenti di terra in contrada Cingoli Asse a Prade sui monti di Maderno, in cambio di sette<br />

bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Franceschini qui dicitur Zinus, habitatoris Materno. Die<br />

primo augustii, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:<br />

fratre Richebono et fratre Pelacano, confratribus ordini Sancti Fran/ceschi, Iohane Bertolini<br />

Regencini de Tusculano, A<strong>mi</strong>stato quondam Perzevalli, habitatore Materni, omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi re/ligiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum<br />

sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu<br />

infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet fratris Martini Revelli, fratris/ Bertolini Bosioti, fratris<br />

Benevenuti de Materno et fratris Iacobini de Cisano, omnium confratrum dicte religionis ac in/<br />

omnibus et singilis in isto contractu contentis (-) et consentientium per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit/ Franceschinum quondam Bonaventure de Pelacanibus,<br />

habitatorem Materni, de duabus peciis terre iuris dicte religionis prativis/ et costivis, iacentibus in<br />

teratorio in montibus in Pratha: prima iacet in contrata Cingoli Asse, cui coheret a<br />

mane/ et a meridie comune de Materno, a monte heres Bersanini Florioli, a sero via; secunda pecia<br />

terre coheret ab una parte Benevenutus/ Rizardini, ab alia parte Do<strong>mi</strong>nicus Pasquetini de<br />

Tusculano, ab alia parte Bertolinus Malacati, ab alia parte/ Niger Pacis de Materno, salvis aliis<br />

coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam/ investituram<br />

de dictis peciis terre in dictum Franceschinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere<br />

sta/tuerit deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />

quidquid voluerit faciat/ iure livelli sine contraditione confratrum dicte religionis, cum omnibus et<br />

singulis que intra predictos continentur confines vel/ alios si qui forent et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis/ que dicte pecie<br />

terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisitione dicte religionis et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente<br />

seu spectante. Dando, reddendo et solvendo/ ipse Franceschinus, per se et suos heredes, dicte<br />

religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/ octava septem bazetas oley,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano/ in terra de<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli et cetera. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphite/ota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo apellare<br />

confratres dictarum eclesiarum et/ dicte religionis et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictre<br />

religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri/ persone; alioquin vendat ius<br />

suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ confratribus<br />

dicte religionis inde habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et/ breve si<strong>mi</strong>le eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Franceschinus, per se et suos<br />

heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/<br />

197


stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem/ incurentium, obligando ad hoc ei,<br />

recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Franceschino,<br />

pro se et suis heredibus stipulanti, dictas/ pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis<br />

heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare sub<br />

pena omnis dampni et dispendi in dicto Franceschino et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />

hoc/ dicto Franceschino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis<br />

terre ex nunc dictus/ Franceschinus confitetur esse in possessione pro dictis eclesiis et dicta<br />

religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/ . Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione (-) decima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

104<br />

CARTA LIVELLI<br />

1360 Febbraio 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Maderno fu Maderno di Boxelli un appezzamento di terra<br />

in territorio di Maderno in contrada Matina detta Ronco Malfrugeno, in cambio di sedici bazete di<br />

olio ossia quattro gallette di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LVIIII.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo, indicione tercia decima.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Materni quondam Materni de Boxellis de Materno. Die<br />

vigesimo quinto februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus reli/gionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano in<br />

capitulo dicte religionis, presentibus: Ognabeno quondam Iohanis Feri, Iacobino quondam Iohanis<br />

Omerii, ambobus de Tusculano,/ Aymerico qui dicitur Mazia quondam Nigri, habitatore Materni,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi congregato capitulo religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de<br />

mandato religiosis/ viri do<strong>mi</strong>ni fratris Francini de Trovegnanis, prepositi dicte religionis, voce<br />

capanelli more solito illius religionis, in quo quidem capitulo/ adherant dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus et omnes infrascripti confratres, vi<strong>del</strong>icet frater Fedriginus quondam Bertolini Bosii de<br />

Brixia, presbiter, frater Martinus Reveli,/ frater Nicolaus Bosii, frater Iustachinus, omnes de<br />

Tusculano, frater Bertolinus Bosioti de Concesio, frater Benevenutus de Materno, frater/ Iacobinus<br />

de Cisano, omnes confratres dicte religionis, dicentes et aserentes sese esse totum capitulum dicte<br />

religionis ac in consentientes/ omnibus et singulis infrascriptis. Unde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

verbo et consensu et auctoritate omnium suprascriptorum confratrum, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis/ et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit Maternum quondam Materni/ de Boxellis de Materno de<br />

una pecia terre iuris dicte religionis olivata, vidata et rosiva, boschiva et vegra iacente in teratorio<br />

de Materno/ in contrata Mathine ubi dicitur ad Runchum Malfrugenum, cui coheret a mane plebs<br />

de Materno in parte et in parte fosatum, a meridie<br />

198


dicta plebs/ in parte et in parte Albertus quondam Benevenuti Chuchi, a sero dictus Albertus, a<br />

monte fosatum, salvis aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in (-) dictum Maternum, ita quod ipse et<br />

sui heredes et cui dederit deinceps/ habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de<br />

ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque/<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel allios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/ publicas et cum omnibus et<br />

singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu/ requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo<br />

aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo et solvendo atque con/ducendo ipse Maternus,<br />

per se et suos heredes, dicte religioni et capitulo et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava sedicim/ bazetas oley, vi<strong>del</strong>icet quatuor galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra/ de Tusculano, ad canipam<br />

dicte religionis, sub pena dupli et cetera. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />

tempore velet/ vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro duobus<br />

soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo/ eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos soldos pro quibus/ debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />

tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Maternus, per se et suos heredes,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus et capitulo eiusdem incurentium, obligando<br />

ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Materno, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre<br />

et dictam investituram ei et suis heredibus/ et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare et atendere et observare/ omnia et<br />

singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Materno et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc/ dicto Materno omnia bona dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Maternus confitetur esse in possessione / religione. Insuper dictus (-) do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, et dictus Maternus<br />

omnibus modo iure forma et causa quibus melius (-)/ fecerunt, constituerunt et ordinaverunt<br />

Fedriginum Orioli et Franceschinum filium Contrini Nasimbeni, ambos de Materno, et quemlibet<br />

eorum in solidum suis et dicte/ religionis certos nuntios et procuratores et sindicos speciales<br />

specialiter et expresse ad presente hoc instrumento cuilibet registrato, depu/tato ad registrandum<br />

instrumenta et ad faciendum registrari in libro registri secundum de certum et ordinamenta<br />

magnifici et excelsi/ do<strong>mi</strong>ni Bernabonis et est procurator de ratio habendo et obligando et<br />

renuntiando. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo, indicione tercia decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

In qua pecia terre sunt viginti quatuor olivi.<br />

199


105<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Gennaio 16 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Bertello di Ugolino de Bonvesinis un appezzamento di terra<br />

in contrada dei Mulini in Capra di Maderno in cambio di tre gallette di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Bertelli Golini de Burgo de Materno. Die sexto decimo<br />

ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Heustachii de Cleusuris Brixie, presentibus: Delayto qui dicitur Tosirolus de Turi, habitatore Materni,<br />

Iohanino/ quondam Fachini de Gardono, Benevenuto quondam Iohanis Benevenuti de Manerva,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir Do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trove/gnanis, prepositus<br />

religionis predicte, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice confratrum capituli et conventus<br />

dicte religionis, per lignum quod/ in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />

investivit Bertellum filium Ugolini de Bonvesinis de Burgo de/ Materno, dicentem et asserentem se<br />

stare et habitare scorsum a dicto patre suo et facere et exercere facta sua per se tamquam<br />

peterfa<strong>mi</strong>/lias, de voluntate dicti patris sui, de una pecia terre iuris dicte religionis aratoria, olivata<br />

et vidata iacente in teratorio de Materno in Campra/ in contrata de Molinis, cui coheret a mane, a<br />

meridie et a sero via, a monte clusa, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut/ supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Bertellum, ita quod<br />

ipse et sui heredes et cui dederit/ vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et<br />

possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti<br />

do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />

in/tegrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

modo aliquo pertinente seu spectante. Dando,/ reddendo et solvendo ipse Bertellus, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava tres<br />

galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano,/ ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore velet vendere ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo apellare<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne dictre<br />

religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

suum/ cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis/ successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertellus, per se et<br />

suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et<br />

confratrum eiusdem, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et<br />

observare/ omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

confratribus dicte religionis incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />

recipienti pro<br />

200


dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et/ futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />

Bertello, pro se et suis/ heredes stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei<br />

et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare<br />

et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Bertello et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto Bertello omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua<br />

pecia terre ex nunc dictus/ Bertellus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus quondam Peterboni Bruni de<br />

Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

106<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Febbraio 2 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Requiliano fu Bertolino Monaci un appezzamento di terra a<br />

Masane in territorio di Maderno in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LX.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Requiliani quondam Bertolini Monegi de Sanico de<br />

Materno. Die secundo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus reli/gionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Dal<strong>mi</strong>ano quondam Bertolini Monegi de Sanico de Materno, Iohanino quondam<br />

Fachini de Gardono, Be/nevenuto quondam Iohanis Benevenuti de Manerva, omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus/ religionis eclesiarum<br />

sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis, confratrum capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis<br />

manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie in/vestivit Requilianum quondam Bertolini<br />

Monegi de Sanico de Materno de una pecia terre rosive iacente in teratorio de/ Materno in<br />

contrata Masane, cui coheret a mane dictus conductor, a meridie via, a sero fosatum, a monte<br />

Bona quondam Lumbardi Berle, salvis aliis/ coherentiis et est per mensuram septuaginta quinque<br />

tabule vel circa. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam/<br />

investituram de dicta pecia terre in dictum Requilianum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit<br />

vel habere statuerit deinceps/ habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea<br />

quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni pre/positi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et<br />

singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in in/tegrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo<br />

aliquo pertinente/ seu spectante. Dando, reddendo et solvendo ipse Requilianus, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />

bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />

201


ene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in/ terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />

religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/ velet<br />

vendere ius suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores et<br />

eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte/ religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;<br />

alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum emphiteo/tam investire et breve si<strong>mi</strong>le eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Requilianus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti/ et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia et singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni<br />

et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti/ et<br />

recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Requiliano,<br />

pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />

heredibus et cui/ dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Requiliano et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />

De qua pecia terre ex nunc/ dictus Requilianus confitetur esse in possessione pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et dictus/<br />

Requilianus, per se omnibus modo iure, forma et causa quibus melius Bononum Iohanini de<br />

Cuzaga de Tusculano certum nuntium, procuratorem et sindicum speci/alem ad facendum registrari<br />

hoc instrumentum et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore/.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego<br />

Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />

rogatus, scripsi.<br />

107<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Febbraio 2 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Benasuta fu Nicola Dorche, moglie di Giovanni fu Antoniolo<br />

Rigeti un appezzamento di terra in contrada Digoli in territorio di Toscolano in cambio di otto<br />

bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Benasute quondam Nicolay Dorche. Die<br />

secundo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Girardino et<br />

Petro fratribus et filliis Nasimbeni de Ciis, Iustachino quondam Berteloni de Ciis, omnibus/ de<br />

Salodo, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus<br />

religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, confratrum, capituli et conventus/ dicte<br />

religionis, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

202


comunis Brixie, investivit Benasutam quondam Nico/lay Dorche de Gayno de Tusculano et uxorem<br />

Iohanis quondam Antonioli Rigeti de Burgo de Materno de una pecia terre iuris dicte religionis/<br />

iacente in teratorio de (-) Tusculano in contrata ubi dicitur ad Digolos, cui coheret a mane heredes<br />

Peteni de Gayno pro dicta religione,/ a meridie via, a sero heredes Iohanis ser Iacobi sive habentes<br />

causam ab eis, a monte heredes Berardi de Tegaciis et est per mensuram octuaginta tabule,/ salvis<br />

aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dicta pecia terre in dictam/ Benasutam, ita quod ipsa et sui heredes et cui dederit<br />

vel habere statuerit, deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre/ et de ea<br />

quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et/<br />

singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione/ dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo<br />

aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo et solvendo/ ipsa Benasuta, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo/<br />

bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni, pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si (-) dicta<br />

fe<strong>mi</strong>na aliquo tempore velet vendere ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo apellare<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte<br />

religionis dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />

suum/ cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel confratribus dicte/ religionis inde habentibus duos soldos planetorum pro quibus<br />

debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>le/ eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa<br />

fe<strong>mi</strong>na, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus/ stipulanti,<br />

dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />

singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte<br />

religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, stipulanti et recipienti, no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte Benasute, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam/ investituram ei et suis heredibus et cui<br />

dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbri/gare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicte fe<strong>mi</strong>ne et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicte<br />

Benasute/ omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri (-). De qua pecia terre ex nunc<br />

dicta fe<strong>mi</strong>na confitetur esse in/ possessione pro dicta religione. Renuntiando omni exceptioni non<br />

sic facte dicte pro<strong>mi</strong>sionis et obligationis et non ita vera esse omnia/ et singula in isto contractu<br />

contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie et beneficio novorum autenticorum<br />

ypoti/carum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit<br />

renunciare predictis. Et inde sum rogatus/ unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />

Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus<br />

quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

203


108<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Febbraio 2 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Bartolomeo detto Negrone fu Cicino Conti due<br />

appezzamenti di terra nelle contrade Bolpere e Proa sui monti di Maderno, in cambio di sei bazete<br />

e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXI.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Bertolamey qui dicitur Negronus quondam<br />

Cicini Conti de Materno. Die secundo februarii, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano, presentibus: Iohane quondam Antonioli Iohanis Rigeti, Mafeo filio Iacobi Mafey,<br />

Crescembeno/ quondam Peterboni Case, omnibus de Materno, testibus rogatis. Ibi religiossus vir<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis/ eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis, con/fratrum, capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit Barto/lameum qui dicitur Negronus quondam Cicini Conti<br />

de Materno de infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis in teratorio de Materno in in/frascriptis<br />

contratis supra Montem Materni: prima est aratoria, olivata et costiva iacente in contrata Bolpere,<br />

cui coheret a mane et a sero Petrus condam/ Bazete, a meridie via, a monte heredes Francini<br />

Galine in parte et in parte dictus Petrus Bazete; item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata<br />

iacente/ in dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Proam, cui coheret a mane Petrus Bazete, a<br />

meridie A<strong>mi</strong>status Perzevalli, a sero via, a monte do<strong>mi</strong>na Benevenuta/ (-) quondam uxor Bersanini<br />

Florioli et est per mensuram viginti novem tabulle. (-) Prima pecia terre est undicim tabule, salvis<br />

aliis coherentiis./ Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dictis peciis terre in dictum Bertolameum, ita quod ipse et sui heredes et cui<br />

dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de<br />

eis/ quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum/ omnibus et<br />

singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu/ seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo<br />

aliquo pertinente seu spectante (-)./ Dando, reddendo et solvendo ipse Bertolameus, per se et suos<br />

heredes, annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ dicte religioni et confratribus eiusdem sex<br />

bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati/ ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam/ eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur/ primo apellare<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dictarum eclesiarum et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />

dicte/ religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat<br />

ius suum cui voluerit,/ preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus/ inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire<br />

204


et breve si<strong>mi</strong>le eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolameus, per se et suos heredes, dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus/ stipulanti, dare, solvere (-) dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto con/tractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium,/ obligando ad hoc<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et omnia sua<br />

bona presentia et futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolameo, pro se et suis/ heredes stipulanti, dictas pecias terre et<br />

dictam investituram earum ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et univer/sitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

Bertolameo/ et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bertolameo omnia bona dicte<br />

religionis presentia et futura pigneri./ De quibus peciis terre ex nunc dictus Bertolameus confitetur<br />

esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus/ unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego<br />

Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius, scripsi.<br />

109<br />

CARTA LIVELLI<br />

1348 Gennaio 17 Toscolano, sub porticu hospitalis Sancti Benedicti.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giacobino fu Malesardi quattro appezzamenti di terra<br />

nelle contrade Cusano, Lagerio, Lagri e Planzolo in territorio di Gardone Riviera in cambio di venti<br />

gallette di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

IN GARDONO<br />

.LXII.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie scripte et rogate per Bertolameum Peterboni Bruni<br />

de Plano Tusculani de negociis religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano ut inferius legitur.<br />

CARTA IACOBINI MALEXARDI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Malexardi de Gardono. Die<br />

decimo septimo ianuarii, in Tusculano, sub porticu hospitalis Sancti Be/nedicti, presentibus: Iohane<br />

filio Peterboni Bruni de Plano, notario pro secundo notario, Do<strong>mi</strong>nico quondam Pasquetini de<br />

Plano, Bertolino quondam Tusculani de Plano, Guizar/do quondam Bonacorsii de Secina, omnibus<br />

de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus<br />

eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />

successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus/<br />

eiusdem, per ligum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Iacobinum quondam Malesardi de Gardono de infrascriptis/ peciis terre iuris dictarum eclesiarum<br />

usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam de dictis peciis terre per dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum/ Iacobinum vel in suos heredes pro<br />

infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata<br />

205


ed vidata iacente in teratorio de Gardono in/ contrata ubi dicitur in Cusano, cui coheret a mane<br />

Betinus Vaselli, a meridie heredes Bersani Bertoldi, a sero fosatum, a monte Zafonus quondam<br />

Venture et/ est per mensuram sexaginta unam tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre olivata,<br />

vidata et ortiva iacente in dicto teratorio in/ contrata Lagerii supra Cararias, cui coheret a mane<br />

fosatum, a meridie et a monte Betinus Bordoni pro eius uxore, a sero Martinus Mayi sive/ heredes<br />

in parte et in parte Betinus Bordoni et est per mensuram triginta quinque tabule et tres pedes; item<br />

de una pecia terre olivata, vidata/ et aratoria iacente in dicto teratorio in contrata Lagri, cui coheret<br />

a mane fosatum, a meridie Ma<strong>del</strong>lus Bedarius de Salodo in parte et in parte/ Magnocha Seroti de<br />

Gardono, a sero via, a monte Petrus Seroti in parte et in parte Iohanes Petri de Morgnaga pro uxore<br />

eius et in parte Fran/cinus Iohanis Buffe et est per mensuram quatraginta tres tabule; item de una<br />

pecia terre olivata, vidata et aratoria cum aliis/ arboribus et una tegete et costiva iacente in dicto<br />

teratorio in Planzolis sive ad Ronzelios, cui coheret a mane via, a meridie heredes/ Grandoni, a sero<br />

Belya quondam Valenti in parte et in parte Iacopus Gavagnathe et in parte Nasimbenus Zite, a<br />

monte Bonaventura condam/ Zoveni in parte et in parte heredes Francini magistri Federici Nasceti<br />

et est per mensuram duo plodia et viginti una tabule et di<strong>mi</strong>diam,/ salvis omnibus aliis coherentis si<br />

que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram/<br />

de dictis peciis terre in dictum Iacobinum, ita quod ipse Iacobinus et sui heredes et cui dederit vel<br />

habere statuerit deinceps/ in perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et<br />

quemlibet earum et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />

suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios<br />

si qui forent et/ cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />

omnibus et singulis que dicte pecie terre et que/libet earum habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus dicte re/ligionis ex<br />

dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iacobinus, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni/ et confratribus eiusdem (-) annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />

viginti galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo sal/vo quod, si<br />

dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel/ suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri/ persone; alioquin vendat<br />

ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo<br />

modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito inde habente vel suis successoribus duos soldos imperialium<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>le eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro se et dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua<br />

bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,/ per se et<br />

suos successores, dicto Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam<br />

investituram earumdem ei et suis heredibus et cui/ dederit, ab omni contradicenti persona et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde/ dicto Iacobino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iacobino omnia bona<br />

dicte religionis<br />

206


presentia et futura pigneri. De quibus/ peciis terre ex nunc dictus Iacobinus confitetur esse in<br />

tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />

prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

110<br />

CARTA LIVELLI<br />

1349 Gennaio 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Bertolino detto Tolino Boture un appezzamento di<br />

terra in contrada Bornico in territorio di Maderno in cambio di sei bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />

CARTA BERTOLINI QUONDAM BOTURE<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum qui dicitur Tolinus Boture de<br />

Faxano de Gardono. Die vigesimo septimo ianuarii, in Tusculano, in do/<strong>mi</strong>bus religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, in camara do<strong>mi</strong>ni prepositi infrascripti, presentibus: Martino de Paytono,<br />

habitatore ville de Grezenico de Tusculano,/ Antoniolo quondam Iacobini de Corno de Faxano,<br />

habitatore dicte ville de Grezenico, Bertolino quondam Tusculani de Plano Tusculani, omnibus<br />

testibus rogatis./ Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis<br />

eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi/ de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />

successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem, per lignum quod in/ suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />

Bertolinum qui dicitur Tolinus Boture de Faxano de Gardono usque ad novem/ annos et ad novam<br />

investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />

Bertolinum vel in suos heredes de infrascripta/ pecia terre iuris eclesiarum pro<br />

infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria, olivata iacente in teratorio de Materno in<br />

contrata de Bornico, cui coheret a mane lacus/ sive ripa, a meridie heredes Avanzini Bayamonti, a<br />

sero Ariginus quondam Antonioli, a monte Bertolinus conductor, salvis aliis coherentiis et est per<br />

men/suram viginti una tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />

dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Ber/tolinum, ita quod ipse Bertolinus et sui<br />

heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat/ dictam<br />

peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus/ et<br />

singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione sibi et/ confratribus dicte religionis ex dicta pecia terre modo aliquo<br />

pertinente seu spectante. Solvendo per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et/ suis<br />

successoribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava sex bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri<br />

et bene mens/urati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />

religionis. Quo ficto dato et soluto, alia super/imposita non fiant dicto conductori,<br />

207


preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad/<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu<br />

melioramentum suum, teneatur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />

et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />

quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos<br />

soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam inve/stire et breve si<strong>mi</strong>le eodem<br />

tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se<br />

et suis/ successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

do<strong>mi</strong>no/ preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />

sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />

se et suos successores, dicto Bertolino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et/<br />

dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni<br />

persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto Bertolino et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc dicto Bertolino<br />

omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus<br />

Bertolinus/ confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

111<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie Sancti Nicolai.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Iacobino detto Bazolo fu Rivano un appezzamento di terra in località<br />

Prada in territorio di Gardone Riviera in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

GARDO<br />

.LXIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Rivani qui dicitur Bazolus de<br />

Gardono. Die decimo septimo ianuarii, in Gardono, in/ curtivo domuum eclesie Sancti Nicolay de<br />

Gardono, presentibus: Martino quondam Bonaventure Zoveni, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini,<br />

notario pro secundo/ notario, do<strong>mi</strong>no pre Iohane, presbitero (-) eclesie Sancti Nicolai de Gardono,<br />

suprascriptis Nicolao et Martino de Gardono, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus/ vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sacti<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, capituli<br />

et conventus et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Iacobinum qui dicitur Bazolus quondam Rivani de Gardono de una pecia<br />

terre iuris dicte religionis/<br />

208


olivata et vidata iacente in teratorio de Gardono in contrata ubi dicitur ad Pretham, cui coheret a<br />

mane via, a meridie et a sero dictus conductor, a monte/ consueverat esse Iacobus (-) quondam<br />

Lafranchi et modo est (-) heres Petri Rivani in parte et in parte via, salvis aliis coherentiis et est per<br />

men/suram triginta novem tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />

dictam investituram de dicta pecia terre in dictum/ Iacobinum, ita quod ipse Iacobinus et sui<br />

heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat/ et<br />

possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi iure livelario suorumque successorum;/ cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/<br />

in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se<br />

in integrum et cum omni iure et actione/ usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />

dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iacobi/nus, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />

bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti/ boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono, ad<br />

canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo/ salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore<br />

velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel<br />

suos successores apellare et eis, emere volentibus (-) no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque<br />

soldis <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,<br />

preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo/ modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum/ emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>le eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus, per se et suos heredes,/<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />

sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no (-) pre/posito et confratribus dicte religionis<br />

incurentium, obligando ad hoc se dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte relig/ionis et per eum se dicte religioni, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />

Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram/ eiusdem<br />

ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, aucto/rizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iacobino et<br />

suis heredibus incurentium, obligando/ ad hoc dicto Iacobino omnia bona dicte religionis presentia<br />

et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus/ Iacobinus confitetur esse in tenuta et corporali<br />

possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/ uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii,/ hiis omnibus affuy et,<br />

rogatus, scripsi.<br />

112<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie Sancti Nicolai.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Morino fu Pizono un appezzamento di terra nelle contrada detta Al<br />

Sabbione o Campo<br />

209


di Ordano, in territorio di Gardone Riviera in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Morinum Pizoni de Gardono. Die decimo<br />

septimo ianuarii, in Gardono, in curtuvio domuum eclesie/ Sancti Nicolay de Gardono, presentibus:<br />

do<strong>mi</strong>no pre Iohane, presbitero dicte eclesie Sancti Nicolay, Martino quondam Bonaventure Zoveni,<br />

Bertozio Malesardi, Nicolao/ quondam Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario, omnibus de<br />

Gardono, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus/ religionis<br />

eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />

successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religi/onis et capituli, conventus et confratrum eiusdem, per<br />

lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Morinum/<br />

quondam Pizoni de Gardono de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />

Gardono in contrata ubi dicitur ad Sablonum sive ad Campum Ordani,/ cui coheret a meridie<br />

Dalfinus Dalfini Ordani, a mane heredes do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne Pizameye sive habentes causam ab<br />

eis, a sero et a monte Avinant Ru/bey Pasini, salvis omnibus aliis coherentiis si qui forent. Que pecia<br />

terre est per mensuram decem novem tabule et di<strong>mi</strong>diam. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus pre/positus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Morinum, ita quod<br />

ipse Morinus et sui heredes et cui dederit/ vel habere statuerit deinceps in perpetuum habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat/ iure livelario<br />

sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines/ vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que/ dicta pecie terra habet supra<br />

se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />

confratribus/ dicte religionis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo<br />

ipse Morinus, per se et suos heredes, dicte/ religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et/ pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Gardono in terra de Gardono, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et eciam<br />

eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melio/ramentum suum,<br />

teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendat ius seu me/lioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle eodem<br />

tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Morinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro/ se et<br />

suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare/ omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicte dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis succe/soribus incurentium, obligando ad hoc<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter/ et<br />

omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, stipulatione pro/<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Morino, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem/ ei et suis heredibus et cui dederit<br />

vel habere statuerit ab omni persona<br />

210


et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />

inde dicto Morino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto/ Morino omnia bona dicte<br />

religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Morinus confitetur esse in/<br />

tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et quia dictus Morinus <strong>mi</strong>nor erat viginti<br />

quinque annis, maior/ tam quatuordicim ut dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evanyelia, corporaliter<br />

tactis scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>/sionem, obligationem nec contra aliquid in isto<br />

contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri/ poset in<br />

contrarium. Et inde sum (-) rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

113<br />

CARTA LIVELLI<br />

1352 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domus eclesie Sancti Nicolay.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Meierata fu Giovannino Zordani, vedova Francino Pellegrini, per<br />

conto proprio e dei figli Giovanni e Iacopo, un appezzamento di terra in località Valli in territorio di<br />

Gardone Riviera in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXIIIIor.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Iohaninum et Iacobum fratres et filios quondam<br />

Francini Pelegrini de Gardono. Die decimo septimo ianuarii, in Gardono,/ in curtivio domus eclesie<br />

Sancti Nicolay de Gardono, presentibus: Bertocio quondam Malesardi, Nicolao quondam (-)<br />

Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario,/ Martino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus<br />

de Gardono, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepo/situs<br />

eclesiarum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti (-) Heustachi de Cleusuris Brixie, per se<br />

et suos successores ac no/<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus earumdem, per<br />

lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,/ investivit do<strong>mi</strong>nam<br />

Meyeratam quondam Iohanini Zordani de Salodo et quondam uxorem Francini Pelegrini de<br />

Gardono, recipientem no<strong>mi</strong>ne et vice/ Iohanis et Iacobi fratrum et filiorum quondam (-) Francini<br />

Pelegrini de Gardono, quorum est tutrix ut dicitur contineri in carta tutele/ facta per Delaytum<br />

Contri qui dicitur Scolarius de Morgnaga de Gardono, pro quibus (-) Iohanino et Iacobo, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ obligavit se facturam et curaturam quod dicti<br />

Iohaninus et Iacobus habebunt firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta et quod in<br />

nullo/ contravenient, de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Gardono<br />

in contrata ubi dicitur in Valibus, cui coheret a mane Bozinus Vaselli/ in parte et in parte Ysuardus<br />

Ture, a meridie dicti Iohaninus et Iacobus, a sero fosatum, a monte Graciolus Casse, salvis omnibus<br />

aliis coherentiis et est per mensuram/ septuaginta tabulle. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictam do<strong>mi</strong>nam Meyeratam, recipientem/<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Iohanini et Iacobi, ita quod ipsi et eorum heredes et cui dederint vel<br />

habere statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam/ peciam terre et de ea quidquid<br />

211


voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />

omnibus et singulis/ que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus (-) et regressibus suis usque in vias publi/cas et cum omnibus et singulis que<br />

dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, dicte religioni/ et confratribus eiusdem (-) modo aliquo ex dicta pecia terre<br />

pertinente seu spectante. Dictis Iohanino et Iacobo vel eorum heredibus dantibus/ et solventibus et<br />

dare et solvere debeant dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />

octava/ duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Gardono in terra de Gardono,/ ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod,<br />

si dicti Iohaninus et Iacobus aliquo tempore/ voluerint vendere ius seu melioramentum suum,<br />

teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ape/lare et eis, emere<br />

volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;<br />

alioquin vendant/ ius suum cui voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis succe/ssoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa<br />

fe<strong>mi</strong>na, no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Iohanini et Iacobi et eorum heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et/ vice dicte religionis et confratribus eiusdem, dare, solvere et<br />

atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />

successoribus et confratribus/ dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro se et dicta religione, omnia bona dictorum Iohanini et Iacobi/ presentia et<br />

futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne/ Meyerate, stipulanti et recipienti pro dictis Iohanino et Iacobo,<br />

(-) dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem eis et cui dederint vel habere/ statuerint ab<br />

omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dictis Io/hanino et Iacobo incurentium, obligando ad hoc dicte do<strong>mi</strong>ne<br />

Meyerate, recipienti pro dictis Iohanino et Iacobo, omnia bona dicte religi/onis presentia et futura<br />

pigneri. De qua pecia terre ex nunc dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata dicit quod ipsa pro dictis Iohanino et<br />

Iacobo est in tenuta/ et corporali possessione pro dicta religione. Insuper dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito, pro se et suis successoribus<br />

stipulanti, se facturam et curaturam quod dicti Iohaninus et Iacobus habebunt firma et rata omnia/<br />

et singula in isto contractu contenta et quod in nullo contravenient et quod confirmabunt omnia in<br />

isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />

confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />

recipienti/ pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Renuntiando omni exceptioni non sit facte dicte pro<strong>mi</strong>sionis et non/ ita vera esse omnia et<br />

singula in isto contractu contenta et omni legum (-) auxilio et cetera et beneficio novorum<br />

autenticorum ypoticarum/ et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium bene<br />

certificata quid sit renunciare predictis. Et inde sum rogatus unum et plura/ facere instrumenta uno<br />

tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />

rogatus, scripsi.<br />

212


114<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie Sancti Nicolay.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Aimerico fu Bosio un appezzamento di terra in località Valli a Fasano<br />

di Gardone Riviera, in cambio di tre quarteri di bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta livelli (-) religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Aymericum quondam Bosii de Faxano.<br />

Die decimo septimo ianuarii, in Gardono, in curtivio (-) domuum eclesie Sancti Nicolay, presentibus:<br />

Bertocio Malesardi, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario,/ Martino<br />

quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gardono, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Navis, prepositus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Aymericum/ quondam Bosii de Faxano de Gardono de una pecia terre<br />

olivata et vidata iacente in teratorio de Gardono in contrata Faxani in Valibus, cui coheret a mane/<br />

fosatum, a meridie heredes Bertolamey Stancharii, a sero dossum sive via in parte et in parte dictus<br />

Aymericus, a monte heredes do<strong>mi</strong>ni Ugolini de Ugonibus/ sive habentes causam ab eo, salvis<br />

omnibus aliis coherentiis veteribus sive novis et est per mensuram triginta quinque tabule. Tali<br />

modo dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />

terre in dictum Aymericum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statu/erit<br />

deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat et de ea<br />

quidquid voluerit faciat (-) iure livelli sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et<br />

singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in inte/grum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu<br />

spectante./ Solvendo ipse Aymericus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ tria quarteria bazete oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />

bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono in terra de Gardono/ ad canipam dicte religionis,<br />

sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius/ seu<br />

melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />

et eis, emere volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendat ius seu meliora/mentum suum cui voluerit, preter servo<br />

eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/<br />

successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et<br />

breve si<strong>mi</strong>lle eodem te/nore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Aymericus, per se et suos heredes, dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum<br />

ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub/<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, recipienti pro se et (-) confratribus dicte<br />

religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, pro<strong>mi</strong>sit<br />

213


stipulatione dicto Aymerico, pro se et suis heredibus stipulanti, (-) dictam/ peciam terre et dictam<br />

investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, aucto/rizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Aymerico et<br />

suis heredibus incurentium, obligando/ ad hoc dicto Aymerico omnia bona dicte religionis presentia<br />

et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus/ Aymericus confitetur esse in tenuta pro dicta<br />

religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

115<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie sancti Nicolay.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni Mondini Gracioli due appezzamenti di terra in Calmaina di<br />

Gardone Riviera in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXV.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem quondam Mondini Gracioli de<br />

Gardono. Die decimo septimo ianuarii, in Gardono, in curtivio domuum/ eclesie Sancti Nicolay,<br />

presentibus: Bertocio quondam Malexardi, Nicolao quondam Pelegrini, notario pro secundo<br />

notario, Martino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gar/dono, testibus rogatis. Ibi<br />

religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano/ et Sancti (-) Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, ad/ rectum livellum comunis Brixie, per lignum<br />

quod in suis manibus tenebat investivit Iohanem Mondini Gracioli de Gardono de duabus/ pecis<br />

terre iuris dicte religionis iacentibus in teratorio de Gardono in Calmaina: prima iacet in dicto<br />

teratorio et contrata, cui coheret a mane et a monta via, (-)/ a sero heredes quondam Vianesii et<br />

est per mensuram sedicim tabule et di<strong>mi</strong>diam; secunda (-) iacet in dicto teratorio et contrata et est<br />

aratoria, olivata et vidata, cui coheret/ a monte dictus conductor in parte et in parte Lonardus Geyi,<br />

a mane via, a meridie Zuchellus (-) Zenelli sive heredes in parte et in parte dictus conductor, a sero<br />

heredes Mar/tini Uberti, salvis omnibus aliis coherentiis et est per mensuram septuaginta tabule.<br />

Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam inve/stituram de dictis<br />

pecis terre in dictum Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere<br />

statuerit deinceps habeat, teneat, gau/deat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid<br />

voluerit faciat (-) iure livellario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum;/<br />

cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/ publicas et cum omnibus et singulis que<br />

dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu re/quisitione dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />

Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito et dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />

214


octava (-) tres bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad rectam mensuram de<br />

Gardono in terra de Gardono, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo/ quod, si<br />

dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat/ ius seu<br />

melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />

debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />

dare,/ solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />

singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et/ dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et dicte religioni incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et/ omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et suos successores, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani, pro se/ et suis<br />

heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui<br />

dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc/ ei<br />

omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc dictus Iohanes<br />

confitetur esse in tenuta pro dicta reli/gione, et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta<br />

uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />

rogatus, scripsi.<br />

116<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 17 Gardone, in prelatura comunis de Gardono.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Margherita fu Maffeo Casari, agli eredi di Gemma Casari e agli eredi<br />

di sua madre Yema, un appezzamento di terra in località Bolzono di Gardone Riviera in cambio di<br />

una bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Margaritam quondam Mafei Casarii de<br />

Gardono. Die decimo septimo ianuarii,/ in Gardono, in prelatura comunis de Gardono, (-)<br />

presentibus: Bertozio quondam Malesardi, Nicolao quondam (-) Bertolini Pelegini,/ notario pro<br />

secundo notario, Martino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gardono, testibus rogatis. Ibi<br />

religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Mich/ael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successo/res ac no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />

rectum/ livellum comunis Brixie, (-) investivit Margaritam quondam Mafei Casarii et heredes Geme<br />

Casarii de (-)/ Cargnaco de Gardono (-) et heredes quondam do<strong>mi</strong>ne Yeme quondam matris eius et<br />

uxorem Comboni Marende de Portesio, de una pecia/ terre vidata iacente in teratorio de Gardono<br />

in contrata ubi dicitur ad Bolzonum, cui coheret a mane via, a meridie Martinus Fe/rarii, a sero<br />

215


et a monte heredes Ridane et Masarie de Salodo, salvis omnibus aliis coherentiis et est per<br />

mensuram duodicim tabulle/ et novem pedes. Tali (-) modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo<br />

ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre/ in dictam Margaritam, ita quod ipsa<br />

Margarita et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat/ et<br />

possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti<br />

do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque succe/sorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus/ suis usque in vias<br />

publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum/ et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />

dicta pecia terre modo aliquo per/tinente seu spectante. Solvendo ipsa Margarita, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />

bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam/ mensuram de Gardono in<br />

terra de Gardono, ad canipam dicte religionis, (-) sub pena dupli. Et in eo salvo/ quod, si dicta<br />

fe<strong>mi</strong>na aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis, dare pro duobus soldis <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui<br />

voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteo/tam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa fe<strong>mi</strong>na, per se et suos heredes,<br />

dicto/ (-) do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />

sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ et suis successoribus incurentium<br />

obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dicta religione et confratribus<br />

eiusdem,/ se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper ipse dictus<br />

prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicte do<strong>mi</strong>ne Margarite, pro se et suis<br />

heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram/ eiusdem ei et suis heredibus et<br />

cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare<br />

et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte fe<strong>mi</strong>ne et/ suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicte fe<strong>mi</strong>ne omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri./ De qua<br />

pecia terre ex nunc dicta Margarita confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta<br />

religione./ Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis<br />

et beneficio novorum autenticorum ypo/tecarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me<br />

notarium bene certificata quid sit renunciare predictis. Et inde/ sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione<br />

sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, hiis/<br />

omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

117<br />

CARTA CONTRACAMBI<br />

1341 Ottobre 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis e Martino Revelli, a nome <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano,<br />

hanno dato alle sorelle Margherita e Giacobina fu Baldrici un appezzamento di terra presso Villa<br />

Curtarecii a Toscolano e<br />

216


quaranta soldi imperiali, in cambio di un altro appezzamento di terra ai Ronchetelli di Toscolano.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXVI.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie scripte et rogate per me Bertolameum Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, de negociis religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ut inferius legitur./<br />

Carta contracambii facti inter confratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Iacobinam et<br />

Margaritam quondam magistri Baldrici. Die octavo octubri, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>/bus religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici in capitulo dicte religionis presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Benevenuto, presbitero eclesie<br />

(-) Sancti Petri plebis de Tusculano, Michelino filio quondam/ Turacie de Gayno, notario pro<br />

secundo notario, Franceschino filio Iohanis Peterboni, Francescho qui dicitur Zengus quondam<br />

Vetelli de Plano, omnibus de Tuscul/ano, testibus rogatis. Permutatio bone fidei noscitur esse<br />

contractus placuit itaque et bona voluntate convenit inter fratrem Francinum de Trovegnanis,<br />

presbi/terum et confratrem religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, nuncium et procuratorem dicte<br />

religionis ut dicitur contineri in carta procurationi facta per Girardum Zamboni de/ Leno, notarium,<br />

die vigesimo septimo iulii <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo, indicione octava et fratrem<br />

Martinum Revelli de Pulciano et permutatorem/ dicte religionis per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis et confratrum eiusdem et de confessu et plana voluntate fratris Cencrethini de Brixia,<br />

presbiteri et/ fratris Megerboni de Materno et fratris Do<strong>mi</strong>nici de Materno, fratris Benevenuti de<br />

Materno, fratris Bertolini Bosioti de Brixia, fratris Desiderati/ de Ciis de Salodo, omnium confratrum<br />

dicte religionis, ibi presentium et congregatorum ad capitulum voce vel sonitu capanelli more<br />

solito/ illius religionis et asserentium et dicentium sese esse maiorem partem dicti capituli hac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum/ eiusdem, ex una parte et Iacobinam et Margaritam,<br />

sorores et filias quondam magistri Baldrici de Bisonibus de Turi, habitatri/ces Plani Tusculani, ex<br />

altera parte, infrascriptas pecias terre sibi ad indicem permutare. Dederunt igitur dicti frater<br />

Francinus et frater/ Martinus, no<strong>mi</strong>ne et vice dicti capituli et conventus, dictis Margarite et<br />

Iacobine unam peciam terre aratoriam, olivatam iacentem in teratorio de Tusc/ulano prope villam<br />

Cortaretii a sero parte dicte ville in forte Cortarecii, cui coheret a mane heredes Bazio pro eclesiis<br />

Sancti Iohanis/ Baptiste, a meridie Iohanes Peterboni pro dictis eclesiis, a monte Cisanus Vigorii, a<br />

sero heredes Ricoli, salvo iure eclesiarum Sancti Iohanis/ Baptiste, Grisantis et Darie, civitatis Brixie.<br />

Et in contracambium et pro contracambio dicte pecie terre dicta Iacobina et Margarita dederunt/<br />

dicto fratri Francino et fratri Martino, recipientibus pro dicta religione et confratribus eiusdem,<br />

unam aliam peciam terre olivatam, costivam, rosivam/ iacentem in dicto teratorio de Tusculano in<br />

contrata ubi dicitur ad Ronchethellos, cui coheret a mane Iohanes Ognabeni Feri, a meridie via, a<br />

sero Macia/surdus pro heredibus Bozie, a monte Baldoini quondam Bertoldi ser Baldoyni de<br />

Pulzano, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo et ordine/ dicti frater Francinus et<br />

frater Martinus et dicta Iacobine et Margarita fecerunt dictam permutationem de dictis pecis terre<br />

sic inter se perm/utatis, ita quod dicti frater Francinus et frater Martinus et confratres dicte<br />

religionis habeant, teneant et possideant dictam peciam terre/ acceptam in comutationem et dicte<br />

Iacobina et Margarita si<strong>mi</strong>liter habeant, teneant et possideant dictam peciam terre quam<br />

acceperunt a dictis/ confratribus in comutationem dicte sue pecie terre, cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos continentur confines<br />

217


vel alios si qui forent et cum accessi/bus, ingressibus et regressibus suis et cuiuslibet dictarum<br />

peciarum terre usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que quelibet dictarum peciarum<br />

terre/ habet supra se, intra seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisitione alicui dictarum per eum ex illa pecia terre quam/ dedit alteri in comutationem modo<br />

aliquo pertinente seu spectante. Quas quidem pecias terre sic inter sese permutatas dicti<br />

confratres/ et dicte sorores Margarita et Iacobina constituerunt sese possessores dictam peciam<br />

terre quam dedit una pars alteri in comutationem donec quelibet/ pars acciperit tenutam et<br />

corporali possessionem quam accipiendi et retinendi inter sese omnimodam licentiam contulerint<br />

atque pro/<strong>mi</strong>ttentes dicti frater Francinus et frater Martinus, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, per<br />

sese et confratres dicte religionis, dictis/ Iacobine et Margarite, pro sese et suis heredibus<br />

stipulanti, litem nec controversiam ei nec suis heredibus nec cui dederint ullo tempore non in/fere<br />

nec inferenti consentire de dicta pecia terre sed dictam peciam terre ei et suis heredibus et cui<br />

dederint in toto et in parte ab omni persona et universitate/ legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit/<br />

meliorata et omnis dampni et dispendi inde dictis Iacobine et Margarite et eorum heredibus<br />

incurentium, obligando ad hoc dicti frater Francinus/ et frater Martinus dictis Iacobine et Margarite<br />

omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. Et dicta Iacobina/ et Margarita stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>serunt, per sese et suos heredes, dictis confratribus, stipulantibus et recipientibus no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicte religi/onis et confratrum eiusdem, litem nec controversiam eis nec eorum successoribus<br />

ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia/ terre in toto nec in parte sed<br />

dictam peciam terre eis et suis successoribus ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare/ et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus<br />

valuerit vel fuerit meliorata et omnis/ dampni et dispendi inde dictis confratribus et dicte religioni<br />

vel confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dictis fratri Francino et/ fratri Martino,<br />

recipientibus pro se et confratribus dicte religionis, omni sua bona presentia et futura pigneri. Et<br />

quia illa pecia terre quam/ dicta Iacobina et Margarita dederunt dictis confratribus in<br />

comutationem illius pecie terre quam acceperunt ab eis, valebat plus quam illa pecia terre quam<br />

dicte fe<strong>mi</strong>ne acceperunt a dictis confratribus quatraginta soldos imperialium bone monete<br />

brixiensis ut ibi ipsi dixerunt et/ apreciaverunt, ideo dicti confratres dederunt dictis Iacobine et<br />

Margarite dictos quatraginta soldos imperialium de propris denariis dicte religionis,/ quos denarios<br />

dicta Iacobina et Margarita confesse et manifeste fuerunt sese recepisse et habuisse pro dicto<br />

melioramento/ dicte pecie terre quam dederunt dictis confratribus. Renuntiando omni exceptioni<br />

non sic verum esse in totum et non date, non recepte pecunie et omni legum auxilio et statutis/<br />

comunis Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus<br />

consulti de quibus fuerunt per me notarium bene certi/ficate quid sit renunciare predictis. Et quia<br />

dicta Iacobina et Margarita <strong>mi</strong>nores erant viginti quinque annis, maiores tam/ quatuordicim ut<br />

dicunt ad Sancta Dei Evanyelia, iuraverunt corporaliter tactis scripturis, sese non venire contra<br />

aliquid in isto contractu con/tentum et quod non dicent nec oponent quod sit decepte in aliqua<br />

quatenus pecunie, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel/ causa que dici vel cogitari<br />

possit. Renuntiaverunt predicti confratres et dicte fe<strong>mi</strong>ne non sic facti dicti contractus et non ita<br />

vera esse omnia et singula in/ isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera et specialiter<br />

dicti confratres de certis literis decretalibus et rescriptis Do<strong>mi</strong>ni Pape et Romane/ Curie. Et inde<br />

sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo<br />

218


primo, indicione nona. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus,<br />

scripsi.<br />

118<br />

CARTA CONTRACAMBI<br />

1342 Dicembre 26 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano, ha dato a Iacobo fu frate<br />

Giovanni Riche un appezzamento di terra in contrada Gazolo in Capra di Toscolano, in cambio di un<br />

olivo giacente appezzamento di terra <strong>del</strong>la religione in contrada Mezzacampagna di Toscolano.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta contracambii facti inter confratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Iacobum Iohanini Riche. Die<br />

vigesimo sexto decembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />

Mafezolo quondam Martinelli, fabri de Navacio, Antoniolo quondam Samoelli de Formaga,<br />

ambobus de Gargnano,/ testibus rogatis. Permutacio bone fidei noscitur esse contractus placuit<br />

itaque et bona voluntate convenit inter religiossum virum do<strong>mi</strong>num fratrem/ Michaellum de Navis,<br />

prepositum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, agentem no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

confratrum eiusdem ex una/ parte et Iacobum quondam fratris Iohanis Riche de Plano Tusculano ex<br />

altera parte, infrascriptas res sibi ad invicem permutare dedit igitur dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus, per<br />

se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusedem ac in verbo et<br />

consensu fratris Francini/ de Trovegnanis, presbiteri, fratris Negerboni de Materno, fratris Nicolay<br />

Bosii de Tusculano, fratris/ Benevenuti de Materno, fratris/ Desiderati de Ciis de Salodo, fratris<br />

Bertolini de Brixia, omnium confratrum dicte religionis et ibi presentium et omnibus et singulis<br />

infrascriptis/ consentientium ac indicentium sese esse duas partes et plures capituli dicte religionis<br />

dicto Iacobo unam peciam terre cum/ vite et una olivo iacentem in teratorio de Tusculano in<br />

Campra Plani in contrata Gazoli, cui coheret a mane Bertolameus ser Zani, a meridie/ et a sero<br />

raparia sive dicta religio, a monte Bertolameus fratris Iohanis in parte et in parte via. Et in<br />

contracambium et pro contracambio dicte/ pecie terre dictus Iacobus dedit dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro se et suis successoribus et confratribus dicte religionis, unam olivum/<br />

quam dictus Iacobus habet in quadam peciam terre dicte religionis iacentem in teratorio de<br />

Tusculano in Plano in contrata ubi dicitur/ ad Mezacampagnam, quam peciam terre Iohanes<br />

Salvagni habet ad livellum a dicta religione et cui pecie terre coheret de supertoto a mane via,/ a<br />

meridie strata comunis Brixie in parte et in parte Peterbonus Bruni, a sero Nicolaus Petri, a monte<br />

heredes Contrini Pilli, salvis aliis coherentiis./ Que pecie terre et que olivus sunt ad alodium. Tali<br />

modo dicti contrahentes fecerunt dictam permutationem inter sese de dictis rebus, ita quod<br />

quelibet/ dictarum partium habeant illam rem quam accepit ab alia in comutationem, cum<br />

omnibus et singulis que quelibet dictarum rerum comutatarum/ habet supra se et cetera. Et cum<br />

omnibus iuribus et actionibus alicui dictarum parcium ex aliqua re data alteri parti in comutationem<br />

modo aliquo/ pertinente seu spectante. Quas quidem res dicte partes constituerunt sese una pars<br />

no<strong>mi</strong>ne alterius et altera no<strong>mi</strong>ne alterius posidere,/ vi<strong>del</strong>icet quilibet illam rem quam dedit alteri in<br />

comutationem donec quilibet eorum acciperit tenutam et corporalem possessionem de illa re<br />

quam/ accepit ab altero in comutationem quam accipiendi inter sese sibi vicisim omnimodam<br />

licentiam<br />

219


contulerunt et cetera. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicti/ contrahentes sibi vicisim, vi<strong>del</strong>icet dictus prepositus dicto<br />

Iacobo et dictus Iacobus dicto preposito, recipienti pro se et dicta religione,/ dictas res sic inter se<br />

permutatas ab omni persona et universitate legiptime defendere, vi<strong>del</strong>icet quilibet eorum illam<br />

peciam terre quam dedit alteri in/ permutationem, sub pena omnis dampni inde alicui predictorum<br />

incurentium, obligando ad hoc sibi vicissim vi<strong>del</strong>icet dictus Ia/cobus dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti pro dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri et dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus/ dicto Iacobo omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula/ in isto<br />

contractu contenta et omni legum auxilio et statutis et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura<br />

facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo secundo,<br />

indicione secunda. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

119<br />

CARTA LIVELLI<br />

1344 Febbraio 28 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Richa fu regencio Baldrici un appezzamento di terra con un pero in<br />

contrada Villavetro di Gargnano in cambio di cinque bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXVII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Richam quondam Regentii, uxorem<br />

Peterboni Iohanis fratris Peterboni de Castro Pelacanorum de Tusculano. Die ultimo/ februarii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Benevenuto, presbitero<br />

eclesie Sancti Petri plebis de Tusculano, Crespino quondam/ Vanini notario, Peterbono notario filli<br />

Zanini de Castro Sancti Michaellis, utroque rogato hanc cartam subscrivere, Bertello filio Pezalde,<br />

omnibus/ de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, verbo et consensu fratris Bene/venuti de Materno, fratris<br />

Gregorini de Brixia, fratris Nicolay de Mesaga de Tusculano, confratrum dicte religionis ibi<br />

presentium et consentientium/ omnibus et singulis infrascriptis per se et no<strong>mi</strong>ne et vice capituli et<br />

confratrum dicte religionis, per cartam quam in suis manibus tenebat ad rectum live/llum comunis<br />

Brixie, investivit Richam quondam Regencii Baldrici de Plano Tusculani, uxorem Peterboni filii<br />

Iohanis fratris Peterboni de Castro Pelacano/rum, recipientem verbo et consensu dicti viri sui ibi<br />

presentis et ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis, de una pecia terre olivata <br />

prativa cum una/ piro iacente in teratorio de Gargnano in contrata de Viaveteri, cui coheret<br />

undique via. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et no<strong>mi</strong>ne et/ vice dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictam Richam,<br />

quatenus ipsa Richa et sui heredes/ et cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam<br />

peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque/<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/ in vias publicas et cum omnibus et<br />

singulis que (-) dicta pecia terre habet supra se, intra<br />

220


se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, sibi et confratribus/<br />

dicte religionis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipsa Richa, per<br />

se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel<br />

in octava quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensu/ram<br />

de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />

superimposita non fiant dicte conductori,/ preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />

anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo/ quod, si ipsa aliquo<br />

tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum<br />

vel suos successores/ apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro<br />

duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius/ suum cui voluerit,<br />

preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde/ habentibus duodecim imperiales pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et cetera. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa Richa, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, pro se<br />

et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

do<strong>mi</strong>no/ preposito, recipienti pro dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />

futura pigneri. Et inde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>/sit, per se et confratres dicte<br />

religionis, dicte Riche, pro se et suis heredibus stipulanti, dare dictam peciam terre et dictam<br />

investituram dicte pecie terre ei et/ suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicte<br />

Riche et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus dicte Riche omnia<br />

bona dicte religionis presentia et/ futura pigneri. Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non sic<br />

facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et/ omni<br />

legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum<br />

ypoticarum et veliani senatus consulti/ de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit<br />

renunciare predictis. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno<br />

Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius et, rogatus, scripsi.<br />

120<br />

CARTA REFUTATIONIS<br />

1344 Maggio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Giovanni fu Ruzeni riceve cinque soldi imperiali da Giovannino fu Benvenuto Gracioti in cambio<br />

<strong>del</strong>la rinuncia ad un appezzamento di terra sito in contrada Comnigono a Toscolano <strong>del</strong> quale sarà<br />

investito da Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di<br />

S. Eustachio di Brescia, per un moggio di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohaninum Benevenuti Gracioti de Gayno<br />

de Tusculano. Die decimo septimo madii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, presentibus: Peterbono filio Iacobi Rochesani de Materno, notario pro secundo notario,<br />

Iohane Bertolini Regencini de Grezenico, France/schino<br />

221


qui dicitur Mugancia quondam Peterzini de Folino, ambobus de Tusculano, omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi Iohanes quondam Ruzeni de Pulzano de Tusculano pro quinque/ soldis imperialium quos<br />

confessus et manifestus fuit se recipisse et habuisse a Iohanino quondam Benevenuti Gracioti de<br />

Gaino de Tusculano pro infrascripta refutatione, renunciatione/ omni exceptioni non habitorum<br />

dictorum denariorum et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis, per cartam<br />

quam in suis manibus tenebat, refutavit in/fra manus do<strong>mi</strong>ni fratris Michaellis de Navis, prepositi<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, recipientis pro se et no<strong>mi</strong>ne et vice confratrum dicte<br />

religionis/ et capituli et conventus eiusdem, omne ius et omne melioramentum quod habet vel<br />

habere poset in quadam pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in<br />

contrata ubi dicitur ad Comnigonos, cui coheret a mane, a meridie et a sero via, a monte heredes<br />

Iohanis ser Iacobi in parte et in parte heredes Petri Bertoli, quam peciam terre dictus Iohanes/<br />

habebat et tenebat ad livellum a dicta religione pro uno modio oley de ficto ut continetur in carta<br />

livelli facta per me notarium infrascriptum, die decimo augusti/ <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo trigesimo<br />

octavo, indicione sexta. Quam refutationem fecit dictus Iohanes in dictum do<strong>mi</strong>num prepositum ad<br />

hoc ut ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus inve/stiat Iohanino Benevenuti Gracioti de Gayno de (-) Tusculano<br />

pro infrascripto ficto. Et ibi incontinenti dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, verbo et consensu fratris<br />

Franci/ni de Trovegnanis prepositi, fratris Nicolay de Mesaga de Tusculano, fratris Bertolini,<br />

confratrum dicte (-) religionis ibi presentium et consentientium omnibus et singulis/ infrascriptis,<br />

per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per cartam quam in suis<br />

manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, inve/stivit dictum Iohaninum Benevenuti<br />

Gracioti de infrascripta pecia terre. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis et capituli et conventus/ eiusdem, fecit dictam investituram in dictum Iohaninum,<br />

ita quod ipse Iohaninus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et<br />

possideat/ dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines/ vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se,/ intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />

dicta pecia terre modo aliquo pertinente/ seu spectante. Solvendo ipse Iohaninus Benevenuti, per<br />

se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem, annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />

octava unum/ modium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub/ pena dupli et cetera. Et in eo<br />

salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, (-)<br />

teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />

volentibus, dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />

me/lioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos imperialium<br />

pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus,/ per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />

successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere/<br />

et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro se et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />

222


successores, dicto Iohanino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />

investituram eiusdem ei et suis heredibus et/ cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto/ Iohanino et<br />

suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia<br />

et futura pigneri. Renuntiando predicti non sic facti dicti/ contractus et non ita<br />

vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis<br />

Brixie factis et fiendis. Et inde sum rogatus/ unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />

Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

121<br />

TRANSACTIO<br />

1346 Gennaio 22 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Frate Benvenuto de Materinis, col consenso di frate Francino de Trovegnanis e di alcuni confratelli<br />

<strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano, si è accordato con Gracioto fu Nasimpacis che sopra le<br />

paludi tra Folino e Cabiana nessuno pianti o faccia piantare alberi, se non olivi o viti, entro i confini<br />

<strong>del</strong>le terre o nelle immediate vicinanze per una <strong>mi</strong>sura di sei braccia e se vi fosse una pianta alta sei<br />

braccia dal terreno questa sia solo di olivo o di vite che non possono essere incise nè tagliate, sotto<br />

pena di quaranta soldi imperiali.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXVIII.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Gracioti Nasimpacis de quibusdam pactis. Die vigesimo secundo<br />

ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino/ quondam ser<br />

Nasimpacis de Tusculano, notario pro secundo notario, Franceschino qui dicitur Dentellus quondam<br />

fratris Antonii de Malosellis, Perino Rubey Carlasarii/, ambobus de Materno, omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi frater Benevenutus de Matarinis de Materno, confrater religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano et procurator dicte/ religionis, verbo et consensu do<strong>mi</strong>ni fratris Francini de Trovegnanis,<br />

presbiteri, fratris Bertolini Gosolli, fratris Martini Revelli, confratrum/ dicte religionis ibi presentium<br />

et omnibus et singulis infrascriptis consentientium, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, ex una<br />

parte et Graciotus quondam Nasim/pacis de Cabiana de Tusculano ex altera parte, fecerunt inter<br />

sese infrascripta pacta et conventiones, vi<strong>del</strong>icet quod aliquis eorum non possit nec debeat/ alevare<br />

nec plantare nec plantari facere aliquas arbores nisi olivos vel vites intra confines infrascriptarum<br />

peciarum terre vel prope confines earum ad sex bra/chia ab aliqua parte prope confines inter eos<br />

inter dictas pecias terre et si ex nunc est aliqua arbor quod debeat retondari ita et taliter quod non<br />

sit alta/ supra teram nisi sex brachiis nisi essent olivis vel vitis que non debeant incidi vel devastari<br />

et in quod debeant scorzari ita et taliter quod/ sichentur, preter quam olivi et vites, que pecie terre<br />

sunt hec et iacentes in teratorio de Tusculano in contrata ubi dicitur supra paludes (-) inter Folinum<br />

et Cabia/nam et pecie terre fratrum, coheret a mane et a monte dictus Graciotus, a meridie via, a<br />

sero Benamatus ser Bertolasii, pecie vero terre Gracioti coheret a mane Pas/inus Romani in parte<br />

et in parte Casalinus Casali et in parte Andriolus Pasquetini Petenati, a monte Iohanes ser Mazeti, a<br />

meridie via in parte et in parte/ dicti confratres<br />

223


pro sua pecia terre (-), a sero dicti fratres in parte et in parte Benamatus ser Bertolasii; item dictus<br />

Graciotus non possit plantare nec plantari facere/ aliquam arborem in una alia sua pecia terre<br />

prope via usque ad sex brachia que pecia terre iacet in dicto teratorio in contrata que est sub via<br />

predicta, salvo quod/ ipse possit plantare olivos vel vites, cui coheret a mane Iohanes ser Mazeti, a<br />

meridie, a sero et a monte via, et si aliqua esset quod debeat incidere et taliter scorzare quod<br />

sichetur. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicti contrahentes sibi vicissim, vi<strong>del</strong>icet dictus frater Benevenutus, per se et<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et confratrum eiusdem, dicto Gracioto, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti et dictus Graciotus, per se et suos heredes, dicto fratre Benevenuto, recipienti pro se et<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis, predicta pacta et conventiones et omni et singula in isto contractu<br />

contenta perpetuo firma et rata habere et tenere et non contrafacere vel/ venire aliqua ratione vel<br />

causa, sub pena et in pena quatraginta soldorum imperialium inter eos stipulatione pro<strong>mi</strong>sa que<br />

pena tociens possit exigi per partem/ observantem predicta a parte non observante, quociens<br />

contrafactum fuerit qua pena soluta vel non predicta omnia et singula suprascripta nichilo<strong>mi</strong>nus/ in<br />

sua fir<strong>mi</strong>tate perdurent et omnis dampni et dispendi inde alicui ex predictis incurentium, obligando<br />

ad hoc sibi vicissim, vi<strong>del</strong>icet dictus frater/ Benevenutus dicto Gracioto omnia bona dicte religionis<br />

presentia et futura pigneri et dictus Graciotus dicto fratri Benevenuto, (-) se personaliter et omnia<br />

sua bona/ presentia et futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore/. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione quarta decima. Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

122<br />

EMPTIO<br />

1346 Gennaio 11 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Giovannino fu Giacobini de Zonchareclis ha ceduto a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S.<br />

Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in contrada Prata sui monti di Maderno, in<br />

cambio di dodici libre imperiali e quindici soldi imperiali..<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre prativa iacente in montibus de Materno quam<br />

e<strong>mi</strong>t a Iohanino Iacobini de Zonchareclis de Marclino de Materno. Die/ (-) undecimo ianuarii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohane qui dicitur<br />

Cavalinus quondam Cavalli de Viglis/ de Materno, Tomasio filio Michaellis Petri Begna<strong>mi</strong> de Secina,<br />

notario pro secundo notario, Martino de Paytono, habitatore Plani Tusculani,/ omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi Iohaninus quondam Iacobini de Zonchareclis de Marclino de Materno iure proprio in<br />

perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et ex/peditum alodium dedit, vendidit et tradidit religiosso<br />

viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaellis de Navis, preposito religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano, emempti<br />

pro se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte religionis, unam peciam terre<br />

prativam et costivam iacentem in teratorio/ de Materno in montibus in contrata Prate, cui coheret<br />

a mane et a meridie comune de Materno, a sero via, a monte Bersaninus Florioli de Buzathino de<br />

Materno,/ salvis omnibus aliis coherentiis, ad habendum tenendum et possidendum et ad quidquid<br />

sibi et suis successoribus et confratribus dicte religionis et cui dederit/ deinceps placuerit perpetuo<br />

faciendum,<br />

224


cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingre/ssibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />

dicta pecia terre et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus pro duodecim/ libris<br />

imperialium et quindicim soldis imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi quas<br />

confessus et manifestus fuit se recepisse et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito, dante et solvente<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni<br />

non date, non recepte dicte/ pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et<br />

fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et confratrum<br />

eiusdem,/ constituit possessorem donec ipsius rei corporalem acciperint possessionem quam<br />

accipiendi et retinendi deinceps ei, recipienti no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et confratrum/ eiusdem,<br />

omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se et suos heredes, dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus sti/pulanti, litem nec controversiam dicte religioni<br />

vel confratribus eiusdem ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in<br />

toto nec in parte sed/ dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem ab omni persona<br />

et universitate tam in proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare,/ sub pena dupli extimationis dicte pecie terre et cetera et omnis dampni et dispendi et<br />

cetera obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione/ et confratribus<br />

eiusdem, se personaliter et omnia sua bone presentia et futura pigneri. Quibus omnibus et singulis<br />

suprascriptis Do<strong>mi</strong>nica uxor dicti Iohanini venditoris/ et fillia quondam pre Do<strong>mi</strong>ni de Materno ibi<br />

presens, verbo et consensu dicti viri sui ei ab omnia et singula infrascripta parabolam dantis,<br />

predicte venditioni,/ traditioni, pro<strong>mi</strong>sioni, obligationi et omnibus et singulis suprascriptis,<br />

consensit, refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti viri sui venditoris et dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi,/<br />

recipientis pro dicta religione et confratribus siusdem, omne ius omnesque rationes et actiones<br />

reales et personales quod et quas habet vel habere poset in dicta pecia terre sibi obligata vel<br />

ypoticata pro dote vel donatione sua aut pignore generali vel speciali. Anteponens ius dicte<br />

religionis in/ dicta pecia terre. Renuntiando omni exceptiono non sic facte dicte refutationis et non<br />

ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera et<br />

beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me<br />

notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo sexto, indicione quarta decima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />

Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

123<br />

CARTA CREDITUS CUM CESSIONE<br />

1347 Agosto 26 Materno, in eclesia Sancti Andree plebis de Materno.<br />

I fratelli Francesco e Giovanni fu Stefanino Zani de Citernis hanno ceduto al frate Francino de<br />

Trovegnanis ogni loro diritto nei confronti di Bortolomeo detto Zolo e dei suoi eredi, per il<br />

pagamento di due moggi di olio.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de certis iuribus aquisitis a Francescho et Iohanino,<br />

fratribus et fillis quondam Stefanini Zani de Citernis quondam Zolini de Manerva. Die vigesimo/<br />

sexto augustii, in Materno, in eclesia Sancti Andree plebis de Materno, presentibus:<br />

225


Franceschino filio Nicolay Berete de Secina de Tusculano, (-)/ Nicolino de Cazago, habitatore<br />

Materni, utroque notario et rogato hanc cartam subscrivere, Iohane qui dicitur Revellus quondam<br />

ser Glanini, Bertolino Paste, ambobus/ de Gayno de Tusculano, testibus rogatis. Ibi Franceschus et<br />

Iohanis fratres et filli quondam Stefanini Zani de Citernis de Scovolo et quilibet eorum in solidum<br />

stipulatione/ pro<strong>mi</strong>serunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religonis et per eum ipsi/ religioni, dare et solvere dicte<br />

religioni et confratribus eiusdem (-) aut suo certo nuntio hinc ad quindicim dies proximos duodecim<br />

libras imperialium,/ undicim soldos imperialium et quatuor imperiales monete nunc curentis in<br />

Riperia brixiensi et reficere dicte religioni omne dampnum et expensas quod et quas/ faciet ultra<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num pro dictis denariis expensis, credendo omnes expensas in dicto confratrum dicte<br />

religionis sine sacramento et alia probatione./ Et quod non probabunt solutionem, pactum et finem<br />

aut re<strong>mi</strong>ssionem huius debiti tocius vel partis nisi per hanc cartam atestatam eis redditam,/ incisam<br />

vel per aliam de solutione a bono et ydoneo notario factam in concordio confratrum dicte<br />

religionis, obligando ad hoc dicto fratre Francino, recipienti/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, se<br />

personaliter et omnia sua bona et cuiuslibet eorum presentia et futura pigneri. Hoc autem fecerunt<br />

no<strong>mi</strong>natim dicti debitores/ pro duobus modeys oley quod confessi et manifesti fuerunt sese<br />

recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante de proprio oleo dicte religionis,/ no<strong>mi</strong>ne mercati<br />

illo precio. Renuntiando omni exceptioni non dati non recepti dicti oley et omni legum auxilio et<br />

statutis comunis Brixie factis et fiendis. Et ibi incon/tinenti in solutione et pro solutione dictorum<br />

denariorum dicti Franceschus et Iohaninus dederunt, cesserunt et concesserunt dicto fratre<br />

Francino, recipienti pro dicta reli/gione et confratribus eiusdem, omne ius omnesque rationes et<br />

actiones reales et personales quod et quas/ habent vel habere posent seu eis spectare poterat<br />

contra/ Bertolameum qui dicitur Zolus quondam Boninsegne de Cruce de Manerva et contra eius<br />

heredes et contra eius bona et contra tenentes et possidentes de suis bonis in aliis duo/decim libris<br />

imperialium, undicim soldis imperialium et quatuor imperialis monete predicte, quas dictus<br />

Bertolameus dictus Zolus dare et solvere tenebatur dicto France/scho et Iohanino, tamquam<br />

heredes dicti Stefanini, patris eorum, ut continetur in quibusdam instrumentis, vi<strong>del</strong>icet, primo sex<br />

libras imperialium monete nunc curentes/ in Riperia brixiensi pro uno plaustro vini albi nostrani, ut<br />

continetur in carta debiti facta per Bertolinum ser Azerbi de Puvegnago et subscripta/ per<br />

Benevenutum Petri Chizole de Sancto Felice, notarium, die tercio decimo ianuarii <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima; item/ quatuor libras imperialium et<br />

sedicim imperiales dicte monete quas dictus Bertolameus qui dicitur Zolus dare et solvere<br />

tenebatur dicto Stefanino pro/ mercato unius modey oley ut continetur in carta dicti debiti facta<br />

per Petrum Sinelli de Manerva, notarium, die sexto decembris <strong>mi</strong>llesimo trecente/simo<br />

quatragesimo quarto, indicione duodecima et subscripta per Franceschinum Rambaldini de<br />

Manerva; item triginta sex soldos imperialium dicte/ monete quas dictus Bertolameus dare et<br />

solvere tenebatur dicto Stefanino pro mercato trium galetarum oley ut continetur in carta debiti<br />

facta per/ Petrum Sinelli de Manerva, notarium, die vigesimo sexto madii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo quarto, indicione duodecima et subscipta/ per Avancinum de Morgnaga de Gardono,<br />

notarium; item quatuordicim soldos imperialium dicte monete quas dictus Bertolameus dare et<br />

solvere tenebatur/ dicto Stefanino ut continetur in quodam instrumento cesionis facto per<br />

Brixianinum de Salganio de Manerva, notarium, die vigesimo quarto/ iulii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo septimo, indicione quinta decima. Quas denarios dictus Bertolameus dare et solvere<br />

tenebatur/ Iacobino Bono<strong>mi</strong> de Boyaco pro mercato unius brachii panni blavete, ut continetur in<br />

carta debiti<br />

226


facta per Bertolameum notarium/ quondam Martini de Tusculano, habitatorem Boyachi, die<br />

decimo septimo mensis madii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quinto, indicione tercia<br />

decima./ Quos quatuordicim soldos imperialium dictus Stefaninus solvit dicto Iacobino de Boyacho,<br />

fideiusorio no<strong>mi</strong>ne dicti Bertolamey, ut continetur in instru/mento dicte cesionis superius<br />

no<strong>mi</strong>nato. Que omnia instrumenta debiti et cesionis fuerunt ibi visa et lecta a me notario<br />

infrascripto consti/tuendo dictum fratrem Francinum, recipientem no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religonis,<br />

suum certus nuncium et procuratorem, ponendo eum in ipsis in/ suum locum tamquam in suam<br />

rem propriam. Tali modo dicti Franceschus et Iohaninus fecerunt dictam cesionem et concesionem<br />

in dictum/ fratrem Francinum, recipientem pro dicta religione et confratribus eiusdem, ita quod<br />

dicta religio et confratres et capitulum dicte religionis deinceps/ posit agere et exigere, petere et<br />

recipere dictum debitum et expensas in toto et in parte et cartam solutionis facere unicuique<br />

persone/ solventi dictum debitum et expensas in toto et in parte, quemadmodum dictus<br />

Franceschus et Iohaninus (...) poterunt. Renuntiaverunt predicti Frances/chus et Iohaninus omni<br />

exceptioni non sic facte dicte cessionis et pro<strong>mi</strong>ssionis et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />

contractu contenta et omni/ legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et beneficio<br />

nove constitutionis et epistole divi Adriani, ita quod quilibet eorum in so/lidum teneatur ad<br />

predicta et cetera. Et quia dicti Franceschus et Iohaninus <strong>mi</strong>nores erant viginti quinque annis,<br />

maiores tam qua/tuordicim ut dicunt, ad Sancta Dey Evanyelia iuraverunt, tactis scripturis, non<br />

venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra/ aliquod in isto contractu contentum,<br />

ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri possent in contrarium./ Anno<br />

Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus<br />

filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii,/ hiis omnibus affuy et, rogatus,<br />

scripsi.<br />

124<br />

EMPTIO<br />

1347 Settembre 27, Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Bortolomeo detto Zolo Boninsegne ha venduto a Francino de Trovegnanis confrate <strong>del</strong>la religione<br />

di S. Domenico di Toscolano un appezzamento di terra in contrada Pratelli di Manerva.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXVIIII.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre iacente in teratorio de Manerva<br />

quam e<strong>mi</strong>t a Bertolameo qui dicitur Zolus Bonin/segne de Cruze de Manerva. Die vigesimo septimo<br />

septembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:/<br />

Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, magistro Oderico qui dicitur Boyolus,<br />

Do<strong>mi</strong>nico filio dicti magistri Oderici, habitatore Plani Tusculani, Bertolameo qui dicitur Betelonus de<br />

Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi Bertolameus qui dicitur Zolus quondam Boninsegne de<br />

Cr/uce de Manerva, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium<br />

insolutum, dedit, vendidit et tradidit/ fratri Francino de Trovegnanis, confratri religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem,/ unam<br />

peciam terre prativam iacentem in teratorio de Manerva in contrata de Pratellis, cui coheret a<br />

mane via, a meridie<br />

227


heredes Capelini de Salodo, a sero/ Nicolaus et Iacobus Puye, a monte heredes Naconi de Gazanis<br />

in solutione et pro solutione viginti quinque libras imperialium monete nunc curentis/ in Riperia<br />

brixiensi, quas dictus Bertolameus dare et solvere tenebatur confratribus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano, ut continetur in quibusdam cartis cessio/num iuris plenius continetur, vi<strong>del</strong>icet<br />

duodecim libras imperialium, undecim soldos imperialium et quatuor imperiales, quas dictus<br />

Bertolameus dare tenebatur dicte re/ligioni ut continetur in carta cesionis iuris facta per me<br />

notarium infrascriptum, die vigesimo sexto augustii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione infrascriptis et<br />

subscripta/ per Franceschinum Nicolay Berte; item sex libras imperialium monete nunc curentis in<br />

Riperia brixiensi, quas dicti confratres religionis predicte debebant/ habere a dicto Bertolameo ut<br />

continetur in carta cesionis facte dictis confratribus per Petrum qui dicitur Rubeus Richeti de<br />

Monticulo de Ma/nerva, quam cartam dicte cesionis fecit Gaforinus de Rubeys de Manerva, die<br />

vigesimo quarto augusti, <strong>mi</strong>llesimo et indicione inrascriptis/ ibi visa a me notario infrascripto; item<br />

sex libras imperialium monete predicte quas dictus Bertolameus dare tenebatur dicte religioni/ pro<br />

iusta extimatione duarum somarum frumenti, quas dictus Bertolameus dare tenebatur dicte<br />

religioni ut continetur in carta cessionis/ facta per Gaforinum de Rubeis de Manerva et subscripta<br />

per Franceschinum Rambaldini notarium, die vigesimo quarto augustii, <strong>mi</strong>llesimo indicione<br />

infrascripis;/ item novem soldos imperialium et octo imperiales pro expensis factis per dictos<br />

confratres dicte religionis no<strong>mi</strong>ne dicti Bertolamey ut dictus Bertolameus ibi/ confessus fuit et quos<br />

denarios predictus Bertolameus tenebatur predicte religioni ut in dictis cartis plenius<br />

continetur. Tali modo dictus Barto/lameus fecit dictam dationem, venditionem et in solutione<br />

dationem dicto fratri Francino, recipienti pro dicta religione et capitulo et conventu eiusdem,/ ita<br />

quod dicta religio, confratres et capitulum eiusdem habeant, teneant, gaudeant et possideant<br />

dictam peciam terre et de ea quidquid voluerint faciant/ sine contraditione dicti Bertolamey aut<br />

alterius persone, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum/ accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />

singulis iuribus sibi ex dicta pecia terre pertinentibus./ Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus<br />

Bertolameus pro dictis viginti quinque libris imperialium, quas dictus Bertolameus tenebatur dare/<br />

dicte religioni ut in cartis cesionum superius ni<strong>mi</strong>natis plenius continetur. Que instrumenta<br />

cessionum remanent penes confratres dicte religionis sana et integra per pactum inter eos factum,<br />

quatenus ex eis eiusdem dationis insolutum pateat/ ut per illa et cum illis dicta religio, capitulum et<br />

confratres eiusdem dictam peciam terre defendere posit contra omnes creditores ipsi Barto/lamey<br />

si qui pro tempore aliqui aperent, aperuerint et non ut ex eis ulterius fiat exactionem debitorum<br />

nisi in casu ementionis dicte pecie/ terre si sequeretur de ipsa vel de parte pro rata volens et<br />

mandans dictus frater Francinus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, ex nunc omne casa/ et nullius valoris<br />

atque momenti et habita in eficacia et canzelata in omnibus aliis casibus, preterquam in predictis.<br />

Quam/ quidem peciam terre dictus Bartolameus se, dicte religionis et confratrum et capituli et<br />

conventus eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec ipsius rey/ dicta religio et capitulum et<br />

confratres eiusdem acciperint tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et retinendi<br />

deinceps dictus Bertolameus/ dicto fratre Franzino, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, omnimodam<br />

licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolameus, per se et suos/ heredes, dicto fratre<br />

Franzino, pro se et dicta religione et confratribus eiusdem stipulanti, litem nec controversiam dicte<br />

religioni aut confratribus eiusdem ullo/ tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia<br />

terre in toto nec in parte sed dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem/ ab omni<br />

persona et universitate tam in proprietate quam in possessione legiptime<br />

228


defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extim/ationis dicte pecie terre cum pro<br />

tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et<br />

confratribus/ eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto Francino, recipienti pro dicta religione,<br />

se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

125<br />

EMPTIO<br />

1347 Settembre 11 Salò, in domo habitationis Franceschini de Presegis.<br />

Benevenuto detto Mantello vende a frate Nicola di Toscolano, confrate <strong>del</strong>la religione di San<br />

Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in contrada Pratelli a Manerba per trenta libre<br />

imperiali. Bona fu Romanino Baruselli, moglie <strong>del</strong> venditore, rinuncia ai propri diritti sulla terra in<br />

favore <strong>del</strong>la religione.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre iacente in teratorio de Manerva in contrata de<br />

Pratellis quam e<strong>mi</strong>t a Benevenuto qui dicitur Mantellus. Die undecimo setembris, in Salodo,/ in<br />

Burgo, in domo habitationis Franceschini de Presegis, habitatoris dicti Burgi de Salodo, presentibus:<br />

Bertolino quondam Pelegrini de Gardono, notario, Girardino de Ciis de Salodo,/ notario utroque<br />

rogato hanc cartam subscrivere, Federico et Otino fratribus et filiis quondam Uberti de Cruce de<br />

Manerva, omnibus testibus rogatis. Ibi Benevenutus qui dicitur/ Mantellus filius Iohanini do<strong>mi</strong>ni<br />

Pasini de Rubeys de Manerva, verbo et consensu dicti patris sui ibi presentis et ei ad omnia et<br />

singula infrascripta parabolam dantis,/ iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et<br />

expeditum alodium, dedit, vendidit et tradidit fratri Nicolao de Tusculano, confratre religionis/<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte<br />

religionis et capituli et conventus eiusdem, unam peciam terre aratoriam, olivatam iacentem in<br />

tera/torio de Manerva in contrata de Pratellis, cui coheret a mane Iacobus Puye, a meridie et a sero<br />

Mocha de Salodo, a monte Benevenutus Bonnoti, salvis omnibus aliis coherentiis,/ ad habendum,<br />

tenendum et possidendum et ad quidquid sibi et confratribus dicte religionis deinceps placuerit<br />

perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos/ continentur confines vel alios si<br />

qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus<br />

et singulis que dicta/ pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure<br />

et actione, usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Hoc<br />

autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor (-) pro triginta libris imperialium monete nunc curentis in<br />

Riperia brixiensi, quas confessus et manifestus fuit/ se recipisse et habuisse a dicto fratre Nicolao,<br />

dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte religionis. Renuntiando<br />

omni exceptioni non date,/ non recepte et non bene numerate dicte pecunie et omni legum auxilio<br />

et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se dicte<br />

relig/ionis et capituli eiusdem no<strong>mi</strong>ne constituit possessorem donec ipsius rey corporalem acciperit<br />

possesionem quam accipiendi et retinendi deinceps ei, recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis,<br />

omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se et suos heredes, dicto<br />

fratre Nicolao, pro<br />

229


se et suis confratribus/ dicte religionis stipulanti, litem nec controversiam ei nec confratribus dicte<br />

religionis ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto/ nec in parte<br />

sed dictam peciam terre ei et (-) confratribus dicte religionis ab omni persona et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum<br />

pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi et inde dicto/ fratri<br />

Nicolao et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto fratre Nicolao,<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et/ omnia sua bona presentia<br />

et futura pigneri. Insuper dictus venditor stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos heredes, dicto fratri<br />

Nicolao, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem,/ (-) se facturum et curaturum quod<br />

do<strong>mi</strong>na Bona, uxor dicti venditoris et filia quondam Romanini/ Baruselli de Manerva, refutabit et<br />

renunciabit confratribus dicte religionis aut alteri persone, recipienti pro dicta religione, omnibus et<br />

singulis iuribus, actionibus/ si que habet vel habere posset in dicta pecia terre aliqua dicta. Et quod<br />

renuntiabit omnibus iuribus et legum auxilio et maxime beneficio novorum autenticorum<br />

ypoticarum/ et veliani senatus consulti et cetera et omnibus aliis suis iuribus./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

126<br />

CARTA REFUTATIONIS<br />

1347 Settembre 29 Manerva in Villa de Solorollo, in curtivio heredis quondam Romanini Baruselli.<br />

Bona fu Romanino Baruselli, moglie di Benevenuto detto Mantello, ha rifiutato ogni diritto<br />

sull'appezzamento di terra sito in contrada Pratelli di Manerva a favore <strong>del</strong>la religione di San<br />

Domenico di Toscolano.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici sicut Bona uxor Benevenuti qui dicitur Mantellus refutavit omne ius<br />

quod ipsa habere posset in suprascripta pecia terre. Die penultimo setembris, in ter/atorio de<br />

Manerva in Villa de Solorollo, in curtivio heredis quondam Romanini Baruselli, presentibus:<br />

Gaforino quondam do<strong>mi</strong>ni Pasini de Rubeys, notario pro secundo notario,/ Bertolameo qui dicitur<br />

Zolus quondam Boninsegne de Cruce, Bernardo quondam Framondini, omnibus de Manerva,<br />

testibus rogatis. Ibi do<strong>mi</strong>na Bona quondam Romanini Baruselli de Maner/va et uxor (-) Benevenuti<br />

qui dicitur Mantellus de dicto loco, verbo et consensu dicti viri sui ibi presentis et ei ad omnia et<br />

singula infrascripta parabolam dantis,/ refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus fratris Nicolay, confratris<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, recipientis no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum/<br />

eiusdem, omne ius omnesque rationes et actiones reales et personales quod et quas habet vel<br />

habere posset in quadam pecia terre iacente in teratorio de Manerva in contrata/ de Pratellis, cui<br />

coheret a mane Iacobus Puye, a meridie et a sero Mocha de Salodo, a monte Benevenutus Bonnoti,<br />

salvis omnibus aliis coherentiis sibi ypoticata/ vel obligata pro dote vel donatione sua aut pignore<br />

generali aut alia qualibet ratione vel causa et quod anteponens ius confratrum dicte reli/gionis<br />

omnibus suis iuribus. Renuntiando omni exceptioni non sic facte dicte (-) refutationis et non ita<br />

vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et/ omni legum auxilio et statutis comunis<br />

Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti<br />

230


de quibus/ fuit per me notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

127<br />

EMPTIO<br />

1347 Settembre 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />

Pinamonte detto Pontello fu Bonaventura ha venduto per ventotto libre imperiali a Francino de<br />

Trovegnanis, confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, la metà di un appezzamento<br />

di terra in contrada Brayda a Manerba.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXX.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de una pecia terre iacente in teratorio de Manerva<br />

quam e<strong>mi</strong>t a Pontello. Die vigesimo quinto setembris, in Tu/sculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Alesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, de<br />

Plano Tusculani,/ Tosirollo de Turi, habitatore Materni, Franceschino quondam Antonii de Materno,<br />

testibus rogatis. Ibi Pinamontus qui dicitur Pontellus quondam do<strong>mi</strong>ni Bona/venture de Rivoltella,<br />

iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dedit, vendidit et<br />

tradidit fratri Francino de/ Trovegnanis, confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculno, ementi<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et per eum dicte religioni et capitulo et conventui/ eiusdem,<br />

medietatem unius pecie terre secundum quod ter<strong>mi</strong>nata est a meridie parte aratorie, olivate,<br />

prative et vidate iacentis in teratorio de Manerva in contrata ubi dicitur in Brayda,/ cui coheret a<br />

mane Mocha Zordani de Salodo in parte et in parte Pedezoche de Brixia, a meridie et a sero<br />

heredes Rambaldini de Manerva, a monte dictus venditor, salvis omnibus aliis/ coherentiis, ad<br />

habendum, (-) possidendum et tenendum et ad quidquid sibi et confratribus dicte religionis<br />

deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos/ continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas/ et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra/ se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex dicta medietate dicte pecie terre<br />

modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem/ fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro viginti octo<br />

libris imperialium (-) et decem soldis imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quas<br />

confessus et manifestus fuit/ se recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante et solvente<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni/<br />

non date, non recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et<br />

fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se, dicte religionis et confratrum/ eiusdem<br />

no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem<br />

possesionem dicte pecie terre quam accipiendi et retinendi dictus venditor/ dicto fratre Francino,<br />

recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

venditor, per se et suos heredes, dicto fratre Fran/cino, recipienti pro dicta religione et confratribus<br />

231


eiusdem, litem nec controversiam ei nec confratribus dicte religionis ullo tempore non infere nec<br />

inferenti consentire/ de dicta medietate dicte pecie terre sed dictam medietatem dicte pecie terre<br />

dictis confratribus dicte religionis et capitulo et conventui eiusdem ab omni persona et<br />

univer/sitate tam in proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte medietate dicte pecie terre cum 70<br />

/ quantum est, pro<br />

se et suo facto et alter modo vi<strong>del</strong>icet si apereret eum vendidisse, obligavisse vel alienavisse et<br />

aliter modo sub pena omnis dampni et dispendi inde/ confratribus dicte religionis incurentium,<br />

obligando ad hoc dictus Pinamontus venditor dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia/ sua bona presentia et futura pigneri./Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

128<br />

EMPTIO<br />

1347 Settembre 29 Manerva in Villa de Solarolo, in curtivio heredis Romanini Baruselli.<br />

Bernardo fu Framondini ha ceduto ogni suo diritto e venduto per quaranta soldi imperiali a Nicola,<br />

confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in contrada<br />

Brede a Manerba. La moglie Stefanina fu Romanini Baruselli, ha rinunciato a sua volta a tutti i suoi<br />

diritti territoriali in favore <strong>del</strong>la religione di San Domenico. Framondino, fratello di Bernardo,<br />

testimonia <strong>del</strong>l'esistenza <strong>del</strong> diritto di prendere acqua per irrigare l'appezzamento di terra appena<br />

venduto dalla fonte esistente in un terreno li<strong>mi</strong>trofo, venduto tempo addietro da Framondino a<br />

Pinamonte detto Pontello.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici sicut Bernardus et Framondinus Framondini de Manerva<br />

refutaverunt ius quod habent in suprascripta pecia terre. Die penultimo setembriis, in Manerva,/ in<br />

villa de Solarolo, in curtivio heredums Romanini Baruselli, presentibus: Gaforino quondam ser<br />

Pasini de Rubeis, notario pro secundo notario, Pecino quondam Moschete, Bertola/meo qui dicitur<br />

Zolus quondam Boninsegne de Cruze, Framondino quondam Framondini, omnibus de Manerva,<br />

testibus rogatis. Ibi Bernardus quondam Framondini de Manerva/ ad (-) alodium in perpetuum<br />

dedit, vendidit et tradidit, cesit et concessit fratri Nicolao, (-) confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, ementi/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et per eum dicte religioni, omne ius omnesque<br />

rationes et actiones reales et personales quod et quas habet vel habere posset/ in una pecia terre<br />

aratoria, olivata, vidata et prativa iacente in teratorio de Manerva in contrata Brayde, cui coheret a<br />

mane Mocha de Salodo in parte et in/ parte Pedezoche de Brixia, a meridie et a sero heredes<br />

Rambaldini de Manerva, a monte Pinamontus qui dicitur Pontellus de Rivoltella, salvis aliis<br />

coherentiis. Tali/ modo quod dicti confratres dicte religionis et capitulum et conventus eiusdem<br />

habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam peciam terre sine contraditione dicti Bernardi,<br />

cum/ omnibus et singulis que intra predictos continentur confines et cetera, et cum omnibus<br />

iuribus et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus Bernardus pro quatraginta soldis imperialium<br />

mo/nete nunc curentis in Riperia<br />

70<br />

Da "sub" a "cum" il testo è sottolineato con un tratteggio.<br />

232


ixiensi, quas confessus et manifestus fuit se recepisse et habuisse a dicto fratre Nicolao, dante et<br />

solvente no<strong>mi</strong>ne et vice et de propriis denariis/ dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non<br />

date, non recepte, dicte pecunie et omni legum auxilio et cetera. Quam quidem peciam terre dictus<br />

Bernardus constituit se possessorem, no<strong>mi</strong>ne/ dicte religionis donec ipsius rey corporalem acciperit<br />

et cetera. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bernardus, per se et suos heredes, dicto fratre Nicolao, recipienti pro<br />

dicta religione/ et confratribus eiusdem, dictam peciam terre ei defendere ab omni contradicenti<br />

persona, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

incurentium,/ obligando ad hoc dictus Bernardus dicto fratre Nicolao, recipienti pro dicta religione,<br />

se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper do<strong>mi</strong>na/ Stefanina quondam<br />

Romanini Baruselli de Manerva et uxor dicti Bernardi venditoris, ibi presens, verbo et consensu dicti<br />

viri sui, ei ad omnia et singula/ infrascripta parabolam dantis, predicte venditioni cesioni et<br />

concesioni et omnibus et singulis suprascriptis consensit, refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti viri/<br />

sui venditoris et dicti fratris Nicolay, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, omne ius<br />

omnesque rationes et actiones reales et personales/ quod et quas habet vel habere posset in dicta<br />

pecia terre aliqua de causa, de iure vel de facto, anteponens ius dicte religionis omnibus suis iuribus<br />

si que habet vel habere posset in dicta pecia terre quod non credit. Renuntiando omni exceptioni<br />

non sic facte dicte refutationis et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta/ et<br />

omni legum auxilio et cetera, et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus<br />

consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit/ renunciare predictis. Et quia dicta<br />

do<strong>mi</strong>na Stefanina <strong>mi</strong>nor erat viginti quinque annis, maior tam quatordecim ut dicitur, ad Sancta<br />

Dey Evanyelia/ iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam refutationem nec<br />

contra aliquid in isto contractu contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia/ qualibet ratione vel<br />

causa qua se tueri posset. Insuper dictus Framondinus, testes suprascriptus, dixit et confessus fuit<br />

quod tempore quo dictus Bernardus di<strong>mi</strong>sit dictam peciam terre/ cum illa pecia terre que est a<br />

monte parte dicte pecie terre quam possidet Pinamontus qui dicitur Pontellus et quam peciam<br />

terre dictus Framondinus vendidit dicto Pinamonto, ut dicitur contineri in carta venditionis/, factum<br />

fuit pactum inter eos quod dictus Bernardus sive illa persona cui daret vel venderet dictam peciam<br />

terre, posset accipere et reducere de aqua fontis qui est in illa pecia terre dicti/ Pontelli que tunc<br />

erat dictorum fratrum Bernardi et Framondini, causa aquandi dictam peciam terre et pratum<br />

eiusdem, secundum quod in dicto fonte esset de aqua, ita quod posset ac/cipere medietatem aque<br />

dicti fontis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima.<br />

129<br />

EMPTIO<br />

1347 Settembre 29 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Bertolino detto Rubeo fu Giovanni ha venduto per sei libre imperiali a Francino de Trovegnanis,<br />

confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico, quattro appezzamenti di terra nelle contrade Piseneris<br />

e Busche di Manerba.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de quattuor peciis terre iacentibus in teratorio de<br />

Manerva, quas e<strong>mi</strong>t a Rubeo Nicolini de<br />

233


Manerva. Die ultimo setembris, in/ Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Bono quondam fratris Iohanis de Tusculano, notario pro secundo notario, Federico<br />

quondam Uberti/ de Manerva, Bertolameo qui dicitur Zolus quondam Boninsegne de Cruce de<br />

Manerva, testibus rogatis. Ibi Bertolinus qui dicitur Rubeus quondam Iohanis ser Bono<strong>mi</strong>/ de<br />

Manerva, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium dedit,<br />

vendidit et tradidit fratri Francino de Trove/gnanis, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris denariis<br />

dicte religionis, infrascriptas/ pecias terre iacentes in teratorio de Manerva in infrascriptis contratis:<br />

prima est aratoria et olivata et iacet in dicto teratorio in contrata de Piseneris, cui coheret a mane/<br />

Iohanes fratris Veturini, a meridie via, a sero Bonfacinus de Manerva in parte <br />

Bertonus Aputeo, a monte Guardinus Mosnere; secunda pecia terre est olivata/ et aratoria et iacet<br />

in dicta contrata et teratorio cui coheret a meridie Bonfacinus de Manerva, a mane Nothaiolus de<br />

Sabio, a sero via, a monte Bertola/meus do<strong>mi</strong>ni Bachini: tercia pecia terre est olivata et aratoria et<br />

iacet in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane Iacobus Puye, a meridie heredes Nicoli/ni<br />

Rubey, a sero via, a monte Bertolameus do<strong>mi</strong>ni Bachini: quarta pecia terre est aratoria et olivata et<br />

iacet in dicto teratorio in contrata Busche, cui/ coheret a mane heredes Delayti Brancarelli, a<br />

meridie Iohanes Nigri de Puteo, a sero via, a monte Chichinus Rambaldini de Manerva, salvis/<br />

omnibus aliis coherentiis. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid dicte religioni<br />

et confratribus eiusdem deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus/ et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet earum<br />

habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />

sibi/ ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus<br />

venditor pro nonaginta sex libris imperialium et decem soldis/ imperialium monete nunc curentis in<br />

Riperia brixiensi, quas confessus et manifestus fuit se recepisse ibi presentialiter in denariis<br />

numeratis in presentia dictorum te/stium. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte et<br />

non bene mensurate dictorum denariorum et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et<br />

fiendis./ Quam quidem peciam terre dictus venditor se, dicte religionis et confratrum eiusdem<br />

no<strong>mi</strong>ne, constituit posidentem donec confratres eiusdem acciperint tenutam et corpora/lem<br />

acciperint possesionem de dictis pecis terre quam accipiendi et retinendi dictus Bertolinus venditor<br />

dicto fratri Francino, recipienti pro dicta reli/gione et confratribus eiusdem sua auctoritate,<br />

omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se et suos/ heredes, dicto<br />

fratre Francino, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, litem nec controversiam<br />

dicte religioni vel confratribus eiusdem ullo/ tempore non infere nec inferenti consentire de dictis<br />

pecis terre nec aliqua earum in toto nec in parte sed dictas pecias terre dicte religioni et<br />

confratribus/ eiusdem ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena dupli extimationis illius pecie terre de qualis/ moventur et omnis dampni et<br />

dispendi inde dicte religionis et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto fratre<br />

Francino, re/cipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per eum dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

234


130<br />

EMPTIO<br />

1347 Novembre 7 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Meyerata fu Giovannino Zordani vedova Francino Pelegrini ed il figlio Bertolino, tutori di Giacobino,<br />

Giovannino, Bonafe<strong>mi</strong>na e Anantis, come riportato dal testamento <strong>del</strong> marito, hanno venduto per<br />

venticinque libre imperiali a Francino , confratello <strong>del</strong>la religione di S. Domenico,<br />

due appezzamenti di terra in contrada Pernige di Gardone.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de duabus pecis terre iacentibus in teratorio de<br />

Gardono quas e<strong>mi</strong>t ab herede Francini Pelegrini de Gardono. Die septimo/ novembris, in Tusculano,<br />

in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: do<strong>mi</strong>no Iohane de Boxellis de<br />

Tusculano, Delayto qui dicitur Scolarius de/ Morgnaga de Gardono, notario pro secundo notario,<br />

magistro Iohane de Bisonibus, medico habitatore Tusculani, Bono de Supiana de Gardono, Iohanino<br />

filio/ Iohanis Salvagni de Tusculano, notario pro secundo notario, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />

do<strong>mi</strong>na Meyerata quondam Iohanini Zordani de Salodo et uxor quondam Francini Pelegrini de<br />

Gardono et Bertolinus quondam dicti Pelegrini de Gardono, tutores Iacobini et Iohanini fratrum et<br />

filiorum quondam dicti Francini Pelegrini,/ et Bonafe<strong>mi</strong>ne et Anantis filiarum quondam dicti<br />

Francini, ut dicitur, contineri in testamento dicti Francini, scripto per suprascriptum Delaytum qui<br />

dicitur Scola/rius, no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Iohanini et Iacobini pupilorum, iure proprio in<br />

perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium/ dederunt, vendiderunt et<br />

tradiderunt fratri Francino, presbitero et confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et de propris denariis dicte religionis, infrascriptas pecias terre<br />

iacentes in teratorio de Gardono in infrascripta contrata: prima est aratoria et olivata/ et iacet in<br />

dicto teratorio in contrata Pernige, cui coheret a mane et a meridie heredes Lioni sive Contrinus<br />

Zivete, a sero Bonus quondam Contri de Morgnaga, a monte/ do<strong>mi</strong>nus Federicus de Cataneys de<br />

Salodo; secunda pecia terra iacet in dicto teratorio et contrata quasi ibi prope et est aratoria et<br />

olivata, cui coheret (-) a mane/ et a monte dicta religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a meridie dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

Federicus de Cataneis, a sero heredes Locheti Cazete sive Picardus Lumbarde/ de Salodo, salvis<br />

omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo et ordine dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata et Bertolinus,<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum pupilorum,/ fecerunt dictam dationem, venditionem et traditionem<br />

dictarum peciarum terre in dictum fratrem Francinum, recipientam no<strong>mi</strong>ne et vice dicta religionis<br />

et capituli/ et conventus eiusdem, ita quod dicta religio capitulum et conventus eiusdem habeat,<br />

teneat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid volu/erit faciat sine contraditione<br />

dictorum Iohanini et Iacobine suorumque heredum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios/<br />

.LXXI.<br />

si qui forent, et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />

omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet/ eorum habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dictis Iacobino et Iohanino ex/ dictis<br />

pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dicti do<strong>mi</strong>na<br />

Meyerata et Bertolinus pro viginti quinque libris imperialium monete/ nunc curentis in Riperia<br />

brixiensi, quas confessi et manifesti fuerunt sese recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante<br />

235


et solvente no<strong>mi</strong>ne/ et vice dicte religionis et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni<br />

exceptioni non date, non recepte et non bene mensurate dicte pecunie et omni/legum auxilio et<br />

statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quas quidem pecias terre dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata et dictus<br />

Bertolinus, no<strong>mi</strong>ne dictorum pupilorum, sese pro/ confratribus dicte religionis constituerunt<br />

possessores donec confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem<br />

dictarum peciarum terre quas accipiendi/ et retinendi dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata et dictus Bertolinus,<br />

no<strong>mi</strong>ne dictorum Iacobini et Iohanini, dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione/ et<br />

confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulerunt atque dederunt. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicta<br />

do<strong>mi</strong>na Meyerata et dictus Bertolinus, no<strong>mi</strong>ne et vice/ dictorum Iohanini et Iacobini, per eos et<br />

eorum heredes, dicto fratre Francini, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, litem<br />

nec controversiam/ dicte religioni vel confratribus eiusdem ullo tempore non infere nec inferenti<br />

consentire de dictis pecis terre in toto nec in parte, sed dictas pecias terre et quam/libet eorum ab<br />

omni persona et universitate tam in proprietate quam in possesione legiptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare dictas pecias terre ab omni contradicen/ti persona, sub pena dupli<br />

extimationis dictarum peciarum terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorate et omnis<br />

dampni et dispendi/ inde confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto fratre<br />

Francino, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dictos Iohaninum et Ioacobinum perso/naliter et omnia<br />

eorum et cuiuslibet eorum bona presentia et futura pigneri. Insuper dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata et<br />

Bertolinus et quilibet eorum in soli/dum stipulatione pro<strong>mi</strong>serunt, per sese et suos heredes, dicto<br />

Francino, recipienti pro dicta religioni et confratribus eiusdem, sese facturos et cura/turos omni<br />

ocasione remota quod dictus Iohaninus et Iacobinus cum fuerint quatuordicim annorum<br />

confirmabunt, aprobabunt et ratifi/cabunt dictam venditionem et traditionem dictarum peciarum<br />

terre et dictam pro<strong>mi</strong>sionem, obligationem et renunciationem et quod pro<strong>mi</strong>ttent confratribus<br />

dicte religionis/ eis defendere dictas pecias terre ab omni contradicenti persona et quod<br />

obligaverunt se personaliter et omnia sua bona et cuiuslibet eorum dictis confratribus dicte/<br />

religionis ad defensionem et pro defensione dictarum peciarum terre et quod iurabunt ad Sancta<br />

Dey Evanyelia, corporaliter tactis scripturis, habere firmam/ dictam venditionem, pro<strong>mi</strong>ssionem,<br />

obligationem et omnia et singula in isto contractu contenta et quod confitebunt et dicent sese<br />

habuisse per eum quo vendite sunt/ pecie terre et esse conversum in suam utilitatem et quod<br />

facent omnes pro<strong>mi</strong>siones, obligationes et renunciationes utilles et necessarias ad defensionem/ et<br />

pro defensione dictarum peciarum terre, sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus<br />

dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata/ et dictus Bertolinus dicto<br />

fratre Francino, recipienti pro dicta religioni et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />

eorum bona et cuiuslibet eorum presentia et futura/ pigneri. Renuntiando <br />

predicti non sic facte dicte pro<strong>mi</strong>sionis, obligationis et non ite vera esse omnia et singula in isto<br />

contractu contenta et omni legum auxilio et statutis/ comunis Brixie factis et fiendis et beneficio<br />

nove constitutionis et epistole Divi Adriani, ita quod quilibet eorum in solidum teneat ad predicta./<br />

Insuper dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata renuntiavit beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani<br />

senatus consulti, de quibus fuit per me notarium/ bene certificata quid sit renunciare predictis./<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius, scripsi.<br />

236


131<br />

EMPTIO<br />

1348 Febbraio 13 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Bonaventura fu Zoveni ha venduto a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione <strong>del</strong>le chiese di San<br />

Domenico di Toscolano e di Sant' Eustacchio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, un appezzamento di terra in<br />

contrada Pernige a Gardone Riviera per venti libre imperiali e quindici soldi imperiali.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre quam e<strong>mi</strong>t a Bonaventura Zoveni<br />

de Gardono. Die tercio decimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus relig/ionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Bono quondam Gracioli de Supiana de Gardono, Iohanino filio Iohanis Salvagni de<br />

Plano Tusculani, notario pro secundo notario,/ Galvagno quondam magistri Baldrici, medici<br />

habitatore Tusculani, omnibus testibus rogatis. Ibi Bonaventura quondam Zovegni de Gardono, iure<br />

proprio in per/petuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dedit, vendidit et<br />

tradidit religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli de Na/vis, preposito religionis eclesiarum sanctorum<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano (-) et Eusctachi de Clausuris Brixie, ementi pro se et dictis eclesiis et<br />

confratri/bus et capitulo et conventu earumdem et de propris denariis dicte religionis, unam<br />

peciam terre aratoriam, olivatam iacentem in teratorio de Gardono in contrata/ Pernige, cui<br />

coheret a mane Bocazinus Belone in parte et in parte heres Daye, a meridie dictus Bocazinus in<br />

parte et in parte dicta heres Daye, a sero/ Girardus Iohanini Zordani de Salodo, a monte Rubeus de<br />

Coyo pro uxore, habitator Salodi in parte et in parte dictus Bocazinus et in parte Petrus Ber/tozii,<br />

salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad<br />

quidquid dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte re/ligionis deinceps placuerit perpetuo<br />

faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/<br />

et cum accessibus, ingressibus et cetera, et cum omnibus et singulis iuribus et cetera./ Hoc autem<br />

fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro viginti/ libris imperialium et quindecim soldis imperialium<br />

monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quos denarios dictus venditor confessus et manifestus<br />

fuit/ se recipisse (-) et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni/ exceptioni non date, non<br />

recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam<br />

quidem peciam terre dictus venditor se, dicte religionis/ et confratribus eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit<br />

possessorem donec ipsius rey dicta religio et (-) confratres eiusdem acciperint tenutam et<br />

corporalem possesionem quam accipiendi et retinendi/ dictus venditor dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, sua auctoritate, omnimodam licentiam contulit atque dedit.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse ven/ditor, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta<br />

religione et confratribus eiusdem, litem nec controversiam ei nec confratribus dicte religionis vel<br />

cui/ dederint (-) ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec in<br />

parte sed dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem ab omni/ persona et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie<br />

terre cum pro tempore plus valuerit vel fu/erit meliorata et omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto preposito, recipienti/<br />

pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Renuntiando omni exceptioni non sic facte dicte venditionis, pro<strong>mi</strong>sionis,/ obligationis et<br />

non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />

237


contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

132<br />

CARTA CESSIONIS<br />

1348 Marzo 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Pietro detto Puya fu Bocasante in cambio di nove plaustri di vino bianco solano ha ceduto a<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico di Toscolano e Sant' Eustachio <strong>del</strong>le<br />

chiusure di Brescia, ogni suo diritto nei confronti di Bonino fu Macagno e dei suoi eredi, ossia di<br />

contrarre un debito di centoundici libre e otto soldi imperiali.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de certis iuribus acquisitis contra Boninum Macagno<br />

de plebe de Manerva. Die quinto marcii, in Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in<br />

camara religiossi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Michaellis de Navis, prepositi dicte religionis, presentibus:<br />

Simone/ quondam Boneti de Sancto Felice de Scovolo, notario pro secundo notario, Iacobino<br />

quondam Iohanis Omerii de Gacio de Tusculano, Bertolameo quondam Martini Corde/ de<br />

Gargnano, Bonino quondam Macagni de plebe de Manerva, habitatore Sancti Felicis de Scovolo,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi Petrus qui dicitur Puya quondam Boca/sante de Moscolinis<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli de Navis, preposito religionis eclesiarum<br />

sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Heustachi de Cleusuris Brixie, recipienti pro se et dictis<br />

eclesiis et capitulo et conventu earumdem et per eum dicte religioni et confratribus eiusdem, dare<br />

et solvere ei/ et dicte religioni et confratribus eiusdem hinc ad octo dies proximos futuros centum<br />

undicim libras et octo soldos imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi/ et reficere ei<br />

vel suo certo nuntio et dicte religionis omne dampnum et expensas quod et quas faciet ultra<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num predicti (...) (...) (...) ei et/ confratribus dicte religionis omnes expensas in suo<br />

dicto sine facto et alia probatione. Et quod non probabit ei solutione pactum, finem aut<br />

re<strong>mi</strong>/sionem huius debiti tocius vel partis nisi per hanc cartam atestatam vel per aliam de solutione<br />

a bono et ydoneo notario factam in concordio dicti do<strong>mi</strong>ni pre/positi et confratrum dicte religionis.<br />

Obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et confratribus dicte religionis, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et/ futura pigneri. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus<br />

Petrus debitor pro novem plaustris vini solani quod confessus et manifestus fuit se recipisse/ et<br />

habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dante de proprio vino dicte religionis. Renuntiando omni<br />

exceptioni non dati, non recepti dicti vini et omni legum auxilio et/ statutis comunis Brixie factis et<br />

fiendis. Et ibi incontinenti in solutione et pro solutione dictorum denariorum dictus Petrus dedit,<br />

cessit et concessit dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti/ pro dicta religione et confratribus eiusdem,<br />

omne ius omnesque rationes et actiones reales et personales ut illas et directas quod et quas habet<br />

vel habere posset aut ei pertinere/ et spectare poterat contra Boninum quondam Macagni<br />

Ferarium de plebe de Manerva, habitatorem Sancti Felicis de Scovolo, et contra eius bona et contra<br />

heredes eius et contra tenentes (-) et posidentes/ de suis bonis in aliis centum undicim libras et<br />

octo silidos imperialium quas dictus Boninus dare<br />

238


et solvere tenebatur dicto Petro, ut in pluribus instrumentis continetur,/ vi<strong>del</strong>icet: quatuor libras<br />

imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro uno modio oley, ut<br />

continetur in carta debiti facta per Simonem/ Boneti de Sancto Felice de Scovolo, die tercio octubri<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo secundo, indicione decima et subscripta per Benevenutum<br />

Petri Chizole (-)/ notarium; et decem octo libras imperialium et octo soldos imperialium quas dictus<br />

Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro tribus plaustris vini albi nostrani, ut continetur<br />

in/ carta debiti facta per Antoniolum filium Simonis quondam Boneti de Sancto Felice de Scovolo,<br />

die quinto augusti, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto,/ indicione duodecima et<br />

subscripta per dictum Simonem Boneti, notarium; et octo libras imperialium quas dictus Boninus<br />

dare et solvere tenebatur dicto Petro pro uno mo/dio et di<strong>mi</strong>dium oley, ut continetur in carta<br />

debiti facta per suprascriptum Simonem, die quarto decimo novembris, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo sexto, indicione quarta decima/ et subscripta per Vasalinum Peterboni Cerclini; et sex<br />

libras imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro uno modio oley,<br />

ut/ continetur in carta debiti facta per Simonem suprascriptum et subscripta per Antoniolum eius<br />

filium, die vigesimo quinto marcii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo,/ indicione quinta<br />

decima; et viginti quattuor libras imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto<br />

Petro pro quatuor modeis et di<strong>mi</strong>dium/ oley, ut continetur in carta debiti facta per suprascriptum<br />

Antoniolum, die vigesimo septimo aprilis, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione<br />

quinta decima/ et subscripta per Michaellem Iacobi Toniere, notarium; et viginti septem libras quas<br />

dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro tribus plaustriis/ vini albi nostrani, ut<br />

continetur in carta debiti facta per (-) Antoniolum suprascriptum, die ultimo madii, <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo septimo, indicione/ quinta decima et subscripta per Simonem<br />

suprascriptum; et viginti quatuor libras imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur<br />

dicto Petro pro quatuor modeis/ et di<strong>mi</strong>dium oley, ut continetur in carta debiti facta per<br />

Antoniolum suprascriptum, die vigesimo quarto iunii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />

septimo, indicione quin/ta decima et subscripta per dictum Simonem; que omnes carte debiti<br />

fuerunt ibi lecte per me notarium infrascriptum in presentia dictorum testium dicto Bo/nino<br />

debitore, in nullo contradicente sed confitente omnia superius contenta esse vera. Constituendo<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum, recipientem pro dicta religi/<br />

.LXXII.<br />

one et confratribus eiusdem, suum certum nuntium et procuratorem ponendo eum (...) in suum<br />

locum tamquam in suam rem propriam. Tali modo dictus Petrus/ fecit dictam dationem, cesionem<br />

et concesionem de dictis denariis in dictum do<strong>mi</strong>num prepositum recipientem, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, ita quod a modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ et confratres dicte religionis posint agere,<br />

petere, exigere et recipere dictum debitum et expensas in toto et in parte et cartam solutionis<br />

facere uni/cuique persone solventi dictum debitum et expensas in toto et in parte quemadmodum<br />

dictus Petrus met poterat, qui do<strong>mi</strong>nus prepositus ex nunc,/ per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis, denunciavit dicto Bonino quod a modo non debeat dare nec solvere dictas centum<br />

undicim/ libras imperialium et octo soldos imperialium in superius dictis instrumentis contentis<br />

dicto Petro sed confratribus dicte religionis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />

octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius<br />

rogatus, scripsi.<br />

239


133<br />

EMPTIO<br />

1348 Marzo 20 Toscolano, in curtivio domus habitationis Peterboni Bruni.<br />

Bonino fu Macagni ha dato a Francino de Trovegnanis, confratello <strong>del</strong>la religione di S. Domenico,<br />

tre appezzamenti di terra nelle contrade Plebe e Pisentiis di Manerba, pagando così il debito di<br />

centoundici libre imperiali e otto soldi verso la religione di S. Domenico, come viene riportato nella<br />

carta cesionis <strong>del</strong> 5 marzo 1348.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de duabus 71<br />

pecis terre iacentibus in teratorio de<br />

Manerva, quas e<strong>mi</strong>t a Bonino ferario. Die vigesimo marcii, in Tusculano/ in Plano Tusculani, in<br />

curtivio domus habitationis Peterboni Bruni, presentibus: dicto Peterbono de Plano, Iacobino filio<br />

dicti Peterboni, notario pro secundo notario,/ Barberio quondam Noysii, omnibus de Tusculano,<br />

testibus rogatis. Ibi Boninus quondam Macagni de Plebe de Manerva, habitator Sancti Felicis de<br />

Scovolo, iure prorio in/ perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dedit,<br />

vendidit et tradidit do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis, confratre religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano, ementi et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, capituli et conventus eiusdem et per<br />

eum dictis confratribus dicte religionis,/ infrascriptas pecias terre iacentes in teratorio de Manerva<br />

in infrascriptis contratis: impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre prativam, olivatam et vidatam iacentem in<br />

teratorio de Manerva in contrata/ de Plebe, cui coheret a mane via coriva, a meridie rillus fontis, a<br />

sero Iohanes Boturini Zanini, a monte heredes Francini Benini; secunda iacet in dicto teratorio et in<br />

dicta contrata et est aratoria et olivata, cui coheret a meridie et a sero via, a mane Otinus Macagni,<br />

a monte Iohanes Macagni; tercia pecia terre iacet in dicto tera/torio in contrata de Pisentiis, cui<br />

coheret a mane heredes Nicolini Rubey, a meridie Federicus Uberti, a monte via, a sero Zolus<br />

Boninsegne de Cruce de Manerva,/ que pecia terre est aratoria et olivata, salvis omnibus aliis<br />

coherentiis, si que forent. Quam venditionem et traditionem dictarum peciarum terre dictus<br />

Boninus fecit in dictum fratrem Franci/num, recipientem pro dicta religione, in solutione et pro<br />

solutione centumundicim libras imperialium et octo soldos imperialium quas dictus Boninus dare et<br />

solvere/ tenebatur dicte religioni, ut continetur in quodam instrumento cesionis (in...), scripto et<br />

rogato per me notarium infrascriptum, die quinto marcii, <strong>mi</strong>llesimo tre/centesimo quatragesimo<br />

octavo, indicione prima et subscripto per Simonem Boneti de Sancto Felice de Scovolo, notarium,<br />

ibi viso et lecto a me notario/ infrascripto et quas centumundicim libras imperialium et octo soldos<br />

imperialium dictus Boninus dare et solvere tenebatur Petro qui dicitur Puya quondam Bocasante de<br />

Mosco/linis ut in septem instrumentis debiti plenius continetur, vi<strong>del</strong>icet: quatuor libras<br />

imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro/ pro uno modio oley, ut<br />

continetur in carta debiti facta per Simonem Boneti, notarium de Sancto Felice de Scovolo, die<br />

decimo octubris, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo/ quatragesimo secundo, indicione decima et subscripta<br />

per Benevenutum Petri Chizole, notarium; et decem octo libras imperialium et octo soldos<br />

imperialium quas dictus Boninus dare et/ solvere tenebatur dicto Petro pro tribus plaustris vini<br />

nostrani albi, ut continetur in carta debiti facta per Antoniolum filium Simonis predicti, die/ quinto<br />

augusti, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima et subscripta per<br />

dictum Simonem; et octo libras imperialium quas dictus Boninus/ dare et solvere tenebatur dicto<br />

Petro pro uno modio<br />

71<br />

In realtà le terre vendute sono tre.<br />

240


et di<strong>mi</strong>dium oley, ut continetur in carta debiti facta per suprascriptum Simonem, die quarto decimo<br />

novembris,/ <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione quarta decima et subscripta per<br />

Vasalinum Peterboni Cerclini notarium; et sex libras imperialium quas dictus Bo/ninus dare et<br />

solvere tenebatur dicto Petro pro uno modio (-) oley, ut continetur in carta debiti facta per dictum<br />

Simonem, die vigesimo quinto mar/cii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione<br />

quinta decima et subscripta per Antoniolum suprascriptum; et viginti quatuor libras imperialium<br />

quas dictus/ Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro quatuor modeys et di<strong>mi</strong>dium oley,<br />

ut continetur in carta debiti facta per dictum Antoniolum,/ die vigesimo primo octubris, <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima et subscripta per Michealem Iacobi<br />

Toniere,/ notarium; et viginti septem libras imperialium quas dictus Boninus dare et solvere<br />

tenebatur dicto Petro pro tribus plaustriis vini albi (-) nostrani,/ ut continetur in carta debiti facta<br />

per dictum Antoniolum, die ultimo madii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione<br />

quinta decima/ et subscripta per dictum Simonem; et viginti qutuor libras imperialium quas dictus<br />

Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro quatuor (-) modeys/ et di<strong>mi</strong>dium oley, ut<br />

continetur in carta debiti facta per dictum Antoniolum, die vigesimo quarto iunii, <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo septimo,/ indicione quinta decima per dictum Simonem<br />

notarium. Tali modo dictus Boninus fecit dictam dationem, venditionem et in solutione dationem<br />

de dictis/ peciis terre in dictum fratrem Francinum recipientem, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, ita quod<br />

dicta religio et confratres eiusdem habeant, teneant, gaudeant et possideant/ dictas pecias terre et<br />

de eys quidquid voluerint faciant sine contraditione dicti Bonini suorumque heredum, cum omnibus<br />

et singulis que intra predictos continentur/ confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis/ que dicte pecie<br />

terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisitione sibi ex dictis/ peciis terre et qualibet earum modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc<br />

autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus Boninus pro dictis centumundicim libris/ imperialium et octo soldis<br />

imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicte religioni, ut in dicto instrumento<br />

cesionis iurium continetur, quod/ instrumentum cessionis remanet penes confratres dicte religionis<br />

sanum et integrum per pactum inter eos factum. Quatenus ex eo eiusdem/ dationis in solutione<br />

pateat et ut per illud et cum illo dicta religio capitulum et confratres eiusdem dictas pecias terre<br />

defendere posit contra omnes creditores/ ipsi Bonino si qui pro tempore aliqui aperverint et non ut<br />

ex eis ulterius fiat exactio debitorum nisi in causa emetionis dictarum peciarum terre si sequeietur<br />

de ipsis/ vel de parte provata, volens et mandans dictus frater Francinus venire dicte ex nunc esse<br />

casum et ullius valoris atque momenti et habitum inefi/cax et canzelatum in omnibus aliis casibus<br />

preter quod in predictis. Quas quidem pecias terre dictus Boninus se, dicte religionis confratrum<br />

capituli et conventus/ eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possesorem donec ipsarum rerum corporalem<br />

acciperit possessionem quam accipiendi et retinendi deinceps dictus Boninus dicto fratri Fran/cino,<br />

recipienti pro se et confratribus dicte religionis, omnimodam licentiam contulit atque dedit.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Boninus, per se et suos heredes, dicto fratre/ Francino, recipienti pro dicta<br />

religione et confratrebs eiusdem, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus eiusdem<br />

ullo tempore non infere nec inferen/ti consentire de dictis peciis terre in toto vel in parte sed dictas<br />

pecias terre dicte religioni et confratribus et capitulo et conventui eiusdem ab omni persona et<br />

univer/sitate, tam in proprietate quam in possesione, legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena dupli extimationis dictarum peciarum terre cum pro tempore/ plus valurint<br />

vel fuerint meliorate et omnis dampni et dispendi inde<br />

241


confratribus dicte religionis et capitulo et conventui eiusdem incurentium,/ obligando ad hoc dicto<br />

fratre Francino, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua<br />

bona presentia et futura pigeri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo,<br />

indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus,<br />

scripsi.<br />

134<br />

EMPTIO<br />

1348 Luglio 6 Torri, in domo Mayfredi de Ser<strong>mi</strong>ono.<br />

Bonfacino detto Milza fu Benevenuto de Cataneys ha venduto per 18 libre imperiali a Bertolino di<br />

Brescia, confratello <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in<br />

contrada Piseneris di Manerba. Catelina moglie di Bonfacino accetta che siano anteposti ai suoi<br />

diritti territoriali quelli <strong>del</strong>la religione di S. Domenico.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre iacente in teratorio de Manerva in<br />

contrata de Piseneriis, quam e<strong>mi</strong>t a Bonefacino de Manerva. Die sexto iulii,/ in Turi diocesis<br />

veronensis, in domo do<strong>mi</strong>ni (-) Mayfredi de Ser<strong>mi</strong>ono in qua habitat infrascriptus Bonifacinus<br />

venditor, presentibus: do<strong>mi</strong>no pre To/masio, presbitero eclesie Sancti Petri plebis de Tusculano<br />

diocesis Brixie, notario, Antoniolo filio Bartolomey Iohanis Cozie de Pulzano de Tusculano, notario/<br />

utroque rogato hanc cartam subscrivere, Bertolameo qui dicitur Betelonus quondam Martini Corde<br />

de Gargnano diocesis Brixie, Graciadeo quondam/ Do<strong>mi</strong>nici de Manerva, omnibus testibus rogatis.<br />

Ibi do<strong>mi</strong>nus Bonifacinus qui dicitur Milza quondam do<strong>mi</strong>ni Benevenuti de Cataneys de Manerva,<br />

habitator terre de Turi diocesis veronensis, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum<br />

et expeditum alodium, dedit,/ vendidit et tradidit fratri Bertolino de Brixia,/ confratre religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus<br />

eiusdem et de propris denariis dicte religi/onis, unam peciam terre aratoriam et olivatam iacentem<br />

in teratorio de Manerva in contrata de Piseneriis, cui coheret a mane heredes Uberti, a meridie<br />

Burlamaza in parte, a sero/ dictus Burlamacia in parte et in parte confratres dicte religionis, a<br />

meridie dicti confratres dicte religionis, salvis omnibus aliis coherentiis. Ad habendum, tenendum<br />

et/ possidendum et ad quidquid confratribus dicte religionis deinceps placuerit perpetuo<br />

faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios/ si qui forent<br />

et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis<br />

que dicta pecia terre habet supra/ se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />

usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc/ autem<br />

fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro decem octo libris imperialium monete nunc curentis in Riperia<br />

brixiensi, quas recepit ibi presentialiter in/ denariis in presentia dictorum testium. Renuntiando<br />

omni exceptioni non datorum, non habitorum dictorum denariorum et omni legum auxilio et<br />

statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam/ quidem peciam terre dictus venditor se, no<strong>mi</strong>ne<br />

dicte religionis et confratrum et capituli eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessores donec dicta religio<br />

et confratres/ eiusdem acciperint tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et<br />

retinendi dictus do<strong>mi</strong>nus Bonifacinus dicto fratre Bertolino, recipienti pro/ dicta religione et<br />

confratribus eiusdem sua auctoritate, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Bonifacinus<br />

242


venditor,/ per se et suos heredes, dicto fratre Bertolino, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, litem nec controversiam dicte religioni et confratribus eiusdem/ ullo<br />

tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec in parte sed dictam<br />

peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem et cui dederit/ ab omni persona et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum<br />

pro tempore plus valuerit/ vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte<br />

religionis incurentium, obligando ad hoc dicto fratre Bertolino, recipienti/ pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem et per eum dicte religioni et capitulo et conventui eiusdem, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Insuper do<strong>mi</strong>na Catelina uxor dicti do<strong>mi</strong>ni Bonifacini<br />

venditoris ibi presens, verbo et consensu dicti do<strong>mi</strong>ni Bonifacini viri sui, ei ad/ omnia et singula<br />

infrascripta parabolam dantis, predicte venditioni, dationi, traditioni, pro<strong>mi</strong>ssioni et obligationi et<br />

omnibus et singulis suprascriptis consen/sit, refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti viri sui venditoris<br />

et dicti fratris Bertolini, recipientis pro dicta religione et confratribus/ eiusdem, omne ius<br />

omnesque rationes et actiones reales et personales quod et quas habet vel habere posset in dicta<br />

pecia terre sibi obligata vel ypoti/cata pro dote vel donatione sua aut pignore generali vel speciali,<br />

anteponens ius dicte religionis omnibus suis iuribus in dicta pecia terre/ et bonis dicti viri sui.<br />

Renuntiando omni exceptioni non sic facte dicte renunciationis et non ite vera esse omnia et<br />

singula in isto contractu contenta et omni legum/ auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis<br />

et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me/<br />

notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

135<br />

TESTAMENTUM<br />

Luglio 19 Toscolano, in domo Malgarite quondam Pasqueti Bartolamey Gosoli.<br />

.LXXIII.<br />

Testamentum Malgarite quondam Pasqueti Bertolamey Gosoli. Die decimo nono iulii, in Tusculano,<br />

in Plano Tusculani in contrata Balni/ci, in domo infrascripte testatricis, presentibus: Bono quondam<br />

fratris Iohanis notario, Iohane quondam Salvagni, Faciolo Mese, fratre Mantuano/ converso<br />

hospitalis Sancti Benedicti, Peterbono Zoati, Lafranchino magistri Baldrici medici, Lesiolo filio<br />

Iohanis Salvagni/ notario, Tomasio filio Michaellis Petri Begna<strong>mi</strong> notario, omnibus de Tusculano,<br />

testibus rogatis. Ibi do<strong>mi</strong>na Malgarita quondam Pasqueti Bertolamey/ Gosoli de Plano sive de<br />

Balnico de Tusculano, verbo et consensu Petri qui dicitur Gazanus eius viri et ei ad omnia et singula<br />

infrascripta parabulam/ dantis, licet, egrota corpore tam sane mentis, cupiens per nuncupationem<br />

suum facere testamentum, in presenti testamento suorum rerum ordi/nationem disposuit in hunc<br />

modum: impri<strong>mi</strong>s, iure legati, di<strong>mi</strong>sit Iacobine uxoris Tonoli Buscarelli de Folino unum pignolatum/<br />

album ad usu dicte Malgarite; item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit et legavit Alone quondam Pezalde de Gaino<br />

unum lectum cum pulvi/nari et unam prepontam veterem, qui lectus cum pulvinari potest esse tres<br />

penses vel circa; item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit et legavit conventui/ Sancti Stefani de Tusculano decem<br />

soldos imperialium in remedio anime sue; item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit et legavit quinque soldos<br />

imperialium conventui Sancte Marie de Tusculano in remedio anime sue; item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit<br />

et<br />

243


legavit Malgarite Franceschini ma/gistri Vitalis de Salodo unam tonicam de blaveta sine gropetis et<br />

unum guarnazonum de medietate viridis et violeti/ cum pelle vulpis ad usu dicte testatricis; item,<br />

iure legati, statuit, di<strong>mi</strong>sit et voluit quod unum starium fru/menti in pane et unum starium fabi<br />

debeat dari et distribui inter pauperes de Tusculano hinc ad exitum octubris proxime/ future, quod<br />

frumentum et fabum debeat dari et distribui per Petrum qui dicitur Gazanus Ligni eius maritum;<br />

item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit/ et legavit dicto Petro qui dicitur Gazanus, eius viro, omnes et singulos<br />

redditus et fructus quos dictus Petrus accipisset seu re/cipisset hactenus de aliquibus<br />

possessionibus dicta Malgarite, ita et tali modo quod infrascripta sua heres non possit nec debeat<br />

eum mole/stare de aliquibus redditibus quos accipisset hinc retroacto de aliqua pecia terre dicta<br />

Malgarite testatricis; item, iure legati,/ di<strong>mi</strong>sit et legavit dicto Petro marito suo omnes et singulos<br />

redditus et fruges qui sunt super possessiones dicte Malgarite/ pro anno et in anno presente usque<br />

ad epifaniam Do<strong>mi</strong>ni ita et taliter quod heres dicte do<strong>mi</strong>ne Malgarite non possit nec debeat/ eum<br />

molestare de aliquibus redditibus existentibus in possessionibus et super possessiones dicte<br />

testatricis pecie terre quam redditibus existentibus/ in una et super una pecia terre dicte Malgarite<br />

iacente in teratorio de Tusculano supra Pradalinum, cui coheret fratres religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici, a<br />

meridie Arcesinus Bersanini, a sero Iacobinus Zelle, quam peciam terre cum redditibus ex nunc<br />

legat confratribus Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ quos superius scriptos redditus legavit suprascripto Petro viro<br />

suo sub isto pacto et conditione, quod ipse teneatur complere/ et solvere omnia suprascripta legata<br />

et satisfacere omnibus de suprascriptis legatis et si non satisfaceret de dictis et pro dictis legatis vel<br />

quod heres eius/ possit tantum recipere et petere de dictis redditibus (-) dicto viro suo quod possit<br />

satisfacere pro dictis legatis; item, iure lega/ti, di<strong>mi</strong>sit et legavit dicto Petro viro suo infrascriptas<br />

pecias terre, domum et res cum infrascriptis pactis et conditionibus: impri<strong>mi</strong>s/ unam peciam terre<br />

aratoriam, olivatam et vidatam iacentem in teratorio de Tusculano in Capra Plani, cui coheret a<br />

mane et a meridie via, a sero heredes No/ysii, a monte Iohanes Peterboni in parte et in parte<br />

heredes Mazie et in parte Bastardus Bersanini; item unam domun copatam cum orto/ secum<br />

tenente ac parte dicte domus iacentem in Plano Tusculani in contrata Balnici, cui domui et orto<br />

coheret a mane et a meridie et a sero/ via, a monte (-)heredes Iohanis de Ano in parte et in parte<br />

Nicolaus Petri; item unam peciam terre iacentem in dicta contrata, cui coheret a mane et a meridie<br />

via,/ a sero heredes Iohanis ser Iacobi, a monte fratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici; item unam<br />

peciam terre lorivam, olivatam et vidatam iacentem in dicta/ contrata, cui coheret a mane et a<br />

meridie via, a sero heredes Petri Bertolli, a monte heredes Pini, salvis omnibus aliis coherentiis,<br />

quam peciam terre et domum dicta/ do<strong>mi</strong>na Malgarita legavit dicto Petro viro suo sub isto pacto et<br />

conditione, quod ipse teneatur fictum annuatim quod/ dicte pecie terre reddere tenetur de iure, et<br />

in quod ipse Petrus (-) qui dicitur Gazanus debeat possidere dictas pecias terre et habitare in dicta<br />

do/mo toto tempore vite sue quo dictus Petrus voluerit habitare in Riperia brixiensi et si dictus<br />

Petrus habitaret/ ex dictam Riperiam ultra unum annum quod heres eius infrascripta possit intrare<br />

et possidere dictam domum et pecias terre et si ipse/ intum veniret in Riperiam, quod ipse debeat<br />

et possit possidere dictam domum et pecias terre toto tempore vite sue et post/ mortem suam<br />

predicte res vi<strong>del</strong>icet domus et pecie terre debeant devenire in heredem dicte do<strong>mi</strong>ne Malgarite;<br />

item, iure lega/ti, legavit dicto Petro infrascriptam masariam sub isto pacto et conditioni, quod ipse<br />

possit tenere et possidere toto tempore/ vite sue et post mortem suam debeant devenire in<br />

heredem dicte testatricis, vi<strong>del</strong>icet unum lectum cum pulvinari et cum/ aparatu dicti lecti et cum<br />

prepontam qui lectus cum pulvinari potest esse sex penses cum di<strong>mi</strong>dium vel circa, et unum<br />

scrivanum/ de nuce et duas vegetos de septem quartis lansii et<br />

244


unum bezolum et unam mesam de fao et duo parolis de re<strong>mi</strong>o,/ unum de duabus situlis et unum<br />

de una situla et unum lebetem de bronzio de media situla et duas catenas et unam tenollam/ ab<br />

oleo de quatuordicim galetis et predictos omnibus et singulis (...) heredes suos; item casavit omne<br />

testium et omnes codicilos quod et/ quos feciset hinc retro in omnibus aliis suis bonis mobilibus et<br />

inmobilibus et maxime in livellis instituit confratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano sibi<br />

heredes. Et hanc asseruit suam omne ultimam voluntatem quam valere voluit iure testa/menti et si<br />

non valeret iure testamenti saltim valeat iure codicilli vel codicilorum aut altius ultime voluntatis<br />

aut/ melius valere poterit.<br />

136<br />

EMPTIO<br />

1348 Luglio 19 Toscolano, in domo habitationis heredis Pasqueti Bartolamey Gosolli.<br />

Pietro detto Gazano fu Ligni ha venduto a Bertolino Gosolli, confratello <strong>del</strong>la religione di S.<br />

Domenico, un appezzamento di terra in contrada Mezza Capra a Toscolano per quattro libre<br />

imperiali.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die decimo nono iulii, in Tusculano, in Plano, in domo<br />

habitationis heredis quondam Pasqueti Bertolamey/ Gosolli, presentibus: Bono fratris Iohanis,<br />

notario, Alesiolo fillio Iohanis Salvagni, notario, ambobus de Plano, Tomasio filio Mi/chaellis Petri<br />

Begna<strong>mi</strong> de Secina, notario utroque rogato hanc cartam subscrivere, Iohane Salvagni, omnibus de<br />

Tusculano,/ testibus rogatis. Ibi Petrus qui dicitur Gazanus quondam Ligni de Gayno, habitator Plani<br />

Tusculani, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum/ et expeditum alodium, dedit,<br />

vendidit et tradidit fratri Bartolino Gosolli, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi<br />

et/ recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem et de propris denariis<br />

dicte religionis, unam peciam terre aratoriam, olivatam et/ vidatam iacentem in teratorio de<br />

Tusculano in Plano in Campra in contrata Medie Campre sive ad Raverias, cui coheret a mane et a<br />

meridie heredes/ Pasqueti Bartolomey Gosolli, a sero via, a monte heredes Materni Ordanini de<br />

Materno pro dicta religione, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent./ Ad habendum,<br />

tenendum et possidendum et ad quidquid confratribus dicte religionis deinceps placuerit perpetuo<br />

faciendum, cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur confines vel alios si qui forent<br />

et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias pub/licas et cum omnibus et singulis<br />

que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />

usu seu requisitione/ sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem<br />

fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro quatuor libris imperialium monete nunc/ curentis in Riperia<br />

brixiensi, quas confessus et manifestus fuit se recipisse et (-) habuisse a dicto fratre<br />

245


Bertolino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne/ et vice dicte religionis et de propris denaris dicte religionis.<br />

Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte (-) dicte pecunie et omni legum/ auxilio et<br />

statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se, no<strong>mi</strong>ne<br />

dicte religionis et capituli et conventus et confratrum/ eiusdem, constituit possessorem donec<br />

confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et<br />

retinendi deinceps/ ei, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, omnimodam licentiam<br />

contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se/ et suos heredes, dicto fratre Bertolino, pro<br />

dicta religione et confratribus eiusdem recipienti, litem nec controversiam dicte religioni nec<br />

confratribus eius/dem ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto<br />

nec in parte sed dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem ab/ omni persona et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis et cetera,<br />

et omnis dampni et dispendi inde/ confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

fratre Bertolino, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per eum dicte religioni/ et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo (-) octavo,/ indicione prima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

137<br />

EMPTIO<br />

1348 Agosto 26 Salò, in domo Franceschini quondam magistri Vitalis.<br />

Malgarita figlia di Franceschino fu Vitali ha venduto per quindici libre imperiali al notaio<br />

Bartolomeo un appezzamento di terra in contrada Mezzacampagna di Toscolano che egli riceve per<br />

conto <strong>del</strong>la religione di S. Domenico.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die vigesimo sexto augusti, in Salodo, in domo Franceschini<br />

quondam magistri Vitalis, presentibus: Bono fratris Iohanis de Plano Tusculani, notario,/ Iohanino<br />

quondam ser Nasimpacis, notario utroque rogato hanc cartam subscrivere, Gazano quondam Ligni,<br />

Vigorino quondam Cisani, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi Mal/garita fillia Franceschini<br />

quondam magistri Vitalis de Salodo, verbo et consensu dicti patris sui ibi presentis et ei ab omnia<br />

infrascripta parabo/lam dantis, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et<br />

expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit <strong>mi</strong>hi notario infrascripto,/ emempti et recipienti<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et de propris denariis dicte religionis et per<br />

me ipsi religioni, unam/ peciam terre aratoriam, olivatam, vidatam et lorivam iacentem in teratorio<br />

de Tusculano in Plano in contrata Mezacampagne, cui coheret a mane heredes Zeni fratris Iohanis/,<br />

a meridie heredes Petri Bertoli in parte et in parte Boyolus molinarius, a sero dictus Boyolus in<br />

parte et in parte via et in parte Belenzanus Lafranchini, a monte/ dictus Belenzanus in parte et in<br />

parte Do<strong>mi</strong>nicus Pasquetini, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Ad habendum,<br />

tenendum et possidendum et ad quidquid dicte/ religioni et confratribus eiusdem deinceps<br />

placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel<br />

alios si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et cetera et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spec/tante. Hoc autem fecit<br />

no<strong>mi</strong>natim dicta venditrix pro quindicim libris imperialium monete nunc curentis in Riperia<br />

brixiensi, quas confessa/ et manifesta fuit se recipisse et habuisse in presentia dictorum testium, a<br />

me notario infrascripto dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte re/ligionis de propris denaris dicte<br />

religionis. Renuntiando omni exceptioni non datorum, non habitorum (-) dictorum denariorum et<br />

omni legum et cetera. Quam/ quidem peciam terre dicta venditrix se, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et<br />

confratribus eiusdem, constituit possessorem donec confratres dicte religionis (-) acciper/int<br />

tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et retinendi, <strong>mi</strong>hi notario infrascripto<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per<br />

246


me/ ipsi religioni et confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipsa Malgarita, per se et suos heredes, <strong>mi</strong>hi notario/ infrascripto, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicte religionis et confratrum eiusdem, litem nec controversiam ei nec confratribus eiusdem<br />

ullo tempore non/ infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec in parte sed<br />

dictam peciam terre ab omni persona et universitate tam in proprietate quam in possessione<br />

leg/iptime defendere, auctorizare et desbrigare quantum est, pro se et suo facto, vi<strong>del</strong>icet si<br />

apereret causa, vendidisse, obligavisse vel/ alio modo alienavisse et aliter non sus sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc/<br />

<strong>mi</strong>hi notario infrascripto, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, et per me dicte (-) religioni et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Qua Malgarita<br />

confessa fuit se esse maiorem viginti quinque annis. Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non<br />

sic facti dicti contractus et non/ ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni<br />

legum auxilio et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus/ consulti, de<br />

quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit renunciare predictis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragesimo octavo,/ indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

138<br />

EMPTIO<br />

1348 Settembre 19 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Giacobino fu Giovanni detto Macone e il nipote Giovannino fu Bonebeli hanno venduto per<br />

trentaquattro libre imperiali a Francino di Trovegnani, confratello <strong>del</strong>la religione di S. Domenico, un<br />

appezzamento di terra in contrada Pratelli a Manerba.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXXIIII.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie scripte et rogate per Bertolameum filium<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarium,/ de negociis religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />

et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, ut inferius legitur.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, de uno prato<br />

quam e<strong>mi</strong>t ab herede Maconi de Gazanis./ Die decimo nono setembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Alesiolo filio Iohanis Salva/gni, notario pro<br />

secundo notario, Iohane quondam Ognabeni Feri, ambobus de Plano Tusculani, Bertolameo qui<br />

dicitur Betelonus quondam Martini Corde/ de Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi Iacobinus<br />

quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis qui dicebatur Maconus de Gazanis de Vulzano et Iohaninus quondam<br />

Bonebeli/ qui dicebatur Maconzinus quondam dicti do<strong>mi</strong>ni Iohanis dicti Maconus et quilibet eorum<br />

in solidum, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad/ mundum purum et expeditum <br />

dederunt, vendiderunt et tradiderunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis, confratre dicte<br />

relig/ionis, (-) emempti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Sancti<br />

Heustachi et (-) capituli et conventus et confratrum/ dicte religionis et per eum dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem, unam peciam terre prativam iacentem in teratorio de Manerva in contrata<br />

de<br />

247


Pra/tellis, cui coheret a mane et a monte heredes Puye de Manerva, a meridie via, a sero dicti<br />

confratres dicte religionis, salvis omnibus aliis coherentiis, si que/ forent. Ad habendum, tenendum<br />

et possidendum et ad quidquid confratribus dicte religionis et capitulo et conventui eiusdem<br />

deinceps placue/rit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias<br />

publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum/ et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre et alicui eorum<br />

modo aliquo pertinente seu spectante./ Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim dicti venditores pro triginta<br />

quatuor libris imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quas/ confessi et manifesti<br />

fuerunt sese recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/<br />

religionis et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte<br />

pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis/ Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam<br />

terre dicti venditores sese, dicte religionis et capituli et conventus eiusdem (-) no<strong>mi</strong>ne et vice,/<br />

constituerunt possessores donec confratres dicte religionis no<strong>mi</strong>ne dicte religionis acciperint<br />

tenutam et corporalem possesionem quam accip/iendi et retinendi dicto fratre Francino, recipienti<br />

no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, contulerunt atque dederunt. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicti venditores, per sese et suos<br />

heredes et cuiuslibet eorum, dicto fratre Francino, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum<br />

eiusdem/ stipulanti et recipienti, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus eiusdem<br />

ullo tempore non infere nec inferenti consentire/ de dicta pecia terre in toto nec in parte sed<br />

dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem in toto et in parte ab omni persona et<br />

universitate/ tam in proprietate quam in possesione legiptime defendere, auctorizare (-) et<br />

desbrigare, sub pena dupli/ extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit<br />

meliorata et omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione, et per eum dicte/ religioni se<br />

personaliter et omnia sua et cuiuslibet eorum bona presentia et futura pigneri. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus/ et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />

contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et beneficio/<br />

constitutionis et epistole divi (-) Adriani, ita quod quilibet eorum in solidum teneatur ad predicta et<br />

convinci possit ad/ voluntatem confratrum dicte religionis. Et quia dictus Iohaninus <strong>mi</strong>nor erat<br />

viginti quinque annis, maior tam quatuor/dicim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit,<br />

corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam venditionem,/ traditionem, pro<strong>mi</strong>sionem et<br />

obligationem nec contra aliquid in isto contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet<br />

rati/one vel causa qua se tueri posset in contrarium./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

139<br />

EMPTIO<br />

1349 Gennaio 27 Salò, in domo habitationis heredum quondam Risane.<br />

Donna Agnese fu Perzevallo detto Menussa e moglie di Boturino Macagni ha venduto a Bertolino di<br />

Brescia, confrate <strong>del</strong>la religione <strong>del</strong>le chiese di San Domenico di Toscolano e di Sant' Eustachio <strong>del</strong>le<br />

Chiusure di Brescia, un appezzamento di terra in contrada Pisentriis a Manerba per ventotto<br />

248


libre imperiali, diciannove soldi imperiali e sei imperiali. Durante la vendita il marito Boturino si è<br />

prestato come garante.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre quam e<strong>mi</strong>t a do<strong>mi</strong>na Agnete uxore<br />

Boturini Macagni Ferarii de Manerva. Die vige/simo septimo ianuarii, in Salodo in Burgo in domo<br />

habitationis heredum quondam Risane, presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Iohane, presbitero eclesie Sancte<br />

Marie/ de Moscolinis, Iohanino quondam Turacie Pizolboni de Gayno de Tusculano, notario pro<br />

secundo notario, Mayfredo de Carzago, Federico/ quondam Uberti de Manerva, Iohane quondam<br />

Gaforini de Manerva, omnibus testibus rogatis. Ibi do<strong>mi</strong>na Agnes quondam Perzevalli qui<br />

dicebatur/ Menussa de Manerva et uxor Boturini Macagni Ferarii de Manerva, verbo et consensu<br />

dicti Boturini viri sui ibi/ presentis et ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis, iure<br />

proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum/ et expeditum alodium dedit, vendidit et<br />

tradidit fratri Bertolino de Brixia, confratre religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, ememtpi no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte<br />

religionis/ et capituli et conventus eiusdem et confratrum dictarum eclesiarum et de propris<br />

denariis dictarum eclesiarum, unam peciam terre aratoriam et olivatam iacentem/ in teratorio de<br />

Manerva in contrata de Pisentriis, cui coheret a mane et a sero via, a meridie Beninus de Puteo de<br />

Manerva, a monte/ Mocha de Salodo in parte et in parte Do<strong>mi</strong>nus Bertolameus do<strong>mi</strong>ni Bachi de<br />

Manerva, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Ad habendum, tenendum et possidendum<br />

et ad quidquid sibi et confratribus dicte religionis deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus et regre/sibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />

dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Hoc autem fecit<br />

no<strong>mi</strong>natim dicta do<strong>mi</strong>na Agnes venditrix pro viginti octo libris et decem novem soldis imperialium<br />

et sex imperialibus monete/ nunc curentis in Riperia brixiensi, quos denarios dicta venditrix<br />

confessa et manifesta fuit se recipisse et habuisse/ a dicto fratre Bertolino, dante et solvente<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris denaris dicte religionis./<br />

Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte et non bene mensurate pecunie et omni<br />

legum auxilio et statutis comunis Brixie et/ comunitatis Riperie factis et fiendis. Quam quidem<br />

peciam terre dicta venditrix se, dicte religionis et confratrum eiusdem no<strong>mi</strong>ne,/ constituit<br />

possessorem donec ipsius rey dicta religio et confratres eiusdem acciperint tenutam et corporalem<br />

possesionem quam accipiendi/ et retinendi deinceps ei, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>/ttens dicta do<strong>mi</strong>na Agnes<br />

venditrix, per se et suos heredes, dicto fratre Bertolino, pro se et suis confratribus dicte religionis/<br />

stipulanti, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus eiusdem ullo tempore non infere<br />

nec inferenti consentire/ de dicta pecia terre in toto nec in parte, sed dictam peciam terre<br />

confratribus dicte religionis et cui dederint ab omni persona et universitate/ tam in proprietate<br />

quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis/<br />

dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi<br />

inde dicte religioni/ et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto fratre Bertolino,<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter/ et omnia sua bona presentia<br />

et futura pigneri. Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non sic facte dicte venditionis,<br />

confessionis, pro<strong>mi</strong>sionis,/ obligationis et<br />

249


non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis<br />

comunis Brixie et cetera et beneficio/ novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti<br />

et omnibus aliis iuribus sibi in aliquo patrozinantibus de/ quibus fuit per me notarium bene<br />

certificata quid sit renunciare predictis. Cuius dationis, venditionis, pro<strong>mi</strong>ssionis,/ obligationis et<br />

tocius contractus precibus et requisitionibus dicte venditricis prefatus Boturinus maritus eius se pro<br />

ea constituit/ fideyusorem et principalem venditorem, ita quod primo et et principaliter teneatur<br />

ad venditionem et defensionem dicte pecie terre et con/vinci posit in omni causa emetionis ad<br />

voluntatem confratrum dicte religionis, obligando ad hoc dicto fratre Bertoli/no, recipienti no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiando omni<br />

exceptioni non sic/ facte dicte fideiusionis et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />

contenta et omni legum auxilio et statutis/ comunis Brixie factis et fiendis et beneficio nove<br />

constitutionis et epistole divi Adriani, ita quod primo et principaliter/ teneatur ad predicta et<br />

convinci posit ad voluntatem confratrum dicte religionis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

140<br />

EMPTIO<br />

1349 Febbraio 21 Toscolano, in eclesia Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Martino fu Gnarisi e suo figlio Nasimbeno hanno venduto a Francino de Trovegnanis, confrate <strong>del</strong>la<br />

religione di San Domenico di Toscolano, tre appezzamenti di terra in contrada Crone a Salò per<br />

cinquantasette libre di planete e dodici soldi di planete.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXXV.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de tribus peciis terre quas aquisivit a Nascembeno filio<br />

Martini Gnarisii de Gardono./ Die vigesimo primo februarii, in Tusculano, in religione infrascripta in<br />

eclesia Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Bono quondam fratris Iohanis,/ notario pro secundo notario,<br />

Bono quondam Nicolini, ambobus de Grezenico de Tusculano, Martino quondam Iacobini de<br />

Paytono, An/toniolo quondam Iacobini de Cornu de Faxano, ambobus habitatoribus dicte ville de<br />

Grezenico de Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi/ Martinus quondam Gnarissii de Morgnaga<br />

de Gardono et Nasimbenus fillius dicti Martini, verbo et consensu ac in/iussu dicti Martini patris<br />

eius ei ad omnia infrascripta parabolam dantis et quilibet eorum in solidum iure proprio/ in<br />

perpetuum, vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum, franchum et expeditum alodium et sine conditione<br />

decimarum dedit, ven/didit et tradidit fratri Francino de Trovegnanis, confratri religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, emempti no<strong>mi</strong>ne et/ vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem<br />

et de propris denariis dicte religionis et per eum dicte religioni,/ infrascriptas pecias terre iacentes<br />

in teratorio de Salodo in contrata ubi dicitur in Cronis; prima est aratoria et olivata, cui coheret a<br />

mane heredes Ber/tolini de Bonzaninis, a meridie Iacobinus qui dicitur Mina de Splazolis pro uxore,<br />

a sero via, a monte plebs de Salodo; secunda iacet/ in dicto teratorio et contrata et est aratoria et<br />

olivata, cui coheret a mane Iohanes Petri Otelli, a meridie dictus Iohanes in parte et in parte<br />

Scol/arius de Mornaga, a sero dictus Scolarius, a monte dictus Iohanes Otelli in parte;<br />

250


tercia pecia terre iacet in dicto teratorio et contrata/ et est aratoria et olivata, cui coheret a mane<br />

via, a meridie Iacobinus de Splazolis in parte pro uxore et in parte heredes Zanni Ordane de/ Salodo<br />

et in parte heredes Petri de Mornaga et in parte Salodinus de Salodo de Manzinis, a sero heredes<br />

Bertolini de Bonzaninis/ de Gardono, a monte plebs de Salodo, salvis omnibus aliis coherentiis, si<br />

que forent. Ad habendum tenendum et possidendum et ad quidquid confratribus dicte/ religionis<br />

et capitulo et conventui eiusdem deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos continentur confi/nes vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis/ que dicte petie terre et quelibet<br />

earum habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisitione/ sibi et cuilibet eorum ex dictis peciis terre seu aliqua earum modo aliquo pertinente<br />

seu spectante. Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim dicti/ venditores pro quinquaginta septem libris<br />

planetorum et duodecim soldis planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi/ ad rationem<br />

triginta duorum soldorum planetorum ducato et viginti quatuor planetorum ambrosanum quos<br />

denarios receperunt ibi presencialiter in denaris/ numeratis a dicto fratre Francino, dante et<br />

solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denaris dicte religionis./ Renuntiando omni<br />

exceptioni non datorum nec receptorum et non bene numeratorum dictorum denariorum et omni<br />

legum auxilio et statutis comunis Brixie/ factis et fiendis. Quas quidem pecias terre dicti venditores<br />

sese dicte religionis et capituli et conventus eiusdem no<strong>mi</strong>ne constituerunt possessores donec<br />

con/fratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et<br />

retinendi dictus venditor dicto fratri Francino,/ recipienti pro dicta religione et confratribus<br />

eiusdem, omnimodam licentiam contulerunt atque dederunt. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicti venditores, per<br />

se/se et suos heredes et cuiuslibet eorum, dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, litem nec controversiam dicte reli/gioni vel confratribus (-) eiusdem vel cui<br />

dederint ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dictis peciis terre in toto nec in parte<br />

sed/ dictas pecias terre (-) confratribus dicte religionis ab omni persona et universitate tam in<br />

proprietate quam in possesione legiptime defendere, auctori/zare et desbrigare, sub pena dupli<br />

extimationis illius pecie terre de qualis (mo...) cum pro tempore plus valuerit vel fuerit/ meliorata<br />

et omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad<br />

hoc dicto fratre Francino, recipienti/ pro dicta religione et confratribus eiusdem et per eum dicte<br />

religionis, se personaliter et omnia sua et cuiuslibet eorum bona presentia et futura pi/gneri.<br />

Renuntiando predicti non sic facte dicte venditionis, pro<strong>mi</strong>sionis, confessionis,<br />

obligationis, renunciationis et non sic vera esse omnia in isto con/tractu contenta et omni legum<br />

auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et beneficio nove constitutionis et epist/ole divi<br />

Adriani, ita quod quilibet eorum in solidum teneatur ad predicta. Quibus omnibus et singulis<br />

suprascriptis do<strong>mi</strong>na Honerata/ quondam magistri de Cavaris de Gardono/ ibi presens, verbo et<br />

consensu dicti Martini viri sui, ei ad omnia et singula infrascripta pa/rabolam dantis, non dollo, non<br />

metu maloque inducta sed ex certa et spontanea voluntate predicte venditioni, pro<strong>mi</strong>ssioni,/<br />

obligationi et omnibus et singulis suprascriptis consensit, refutavit et re<strong>mi</strong>ssit in manibus dicti<br />

fratris Francini recipientis, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, omne/ ius omnesque rationes et actiones, reales<br />

et personales, quod et quas habet vel habere posset in dictis pecis terre sibi obligatis vel ypotecatis/<br />

pro dote vel donatione sua aut pignore generali vel speciali, anteponens ius dicte religionis<br />

omnibus suis iuribus in dictis pecis terre. Renuntiando omni exceptioni non sic facte dicte<br />

refutationis et non ita vera esse omnia in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis/<br />

comunis Brixie factis et fiendis et beneficio<br />

251


novorum autenticorom ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium<br />

bene/ certificata quid sit renunciare predictis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />

nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius sacri<br />

palacii rogatus, scripsi et omnibus suprascriptis affuy.<br />

141<br />

EMPTIO<br />

1349 marzo 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Bernardo fu Rochesani ha venduto a Francino de Trovegnanis, confrate <strong>del</strong>la religione di San<br />

Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in contrada Rollo in Val di Sur a Gardone Riviera<br />

per undici libre di planete.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre iacente in teratorio de Gardono<br />

quam e<strong>mi</strong>t a Bernardo Rochesani de Faxano de Gardono. Die de/cimo octavo marcii, in Tusculano,<br />

in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Lonardo qui dicitur Geyus de Faxano, Bono<br />

quondam Gracioli/ de (-) Supiana, ambobus de Gardono, Nicolao filio Michelini Secinelli de Secina<br />

de Tusculano, notario pro secundo notario, omnibus/ testibus rogatis. Ibi Bernardus quondam<br />

Rochesani de Faxano de Gardono, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et<br />

expedi/tum alodium, dedit, vendidit et tradidit fratri Francino, confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano, ememti no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et confratrum et capituli et conventus<br />

eiusdem et de propris denariis dicte religionis, unam peciam terre costivam et castegnivam/<br />

iacentem in teratorio de Gardono in vale Suri in contrata ubi dicitur in Rollo, cui coheret a mane<br />

via, a meridie Venturinus frater dicti venditoris/ et fillius quondam dicti Rochesani, a sero fosatum,<br />

a monte heredes Iohanis Gabe de Gardono, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Ad<br />

habendum,/ tenendum et possidendum et ad quidquid sibi et confratribus dicte religionis deinceps<br />

placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur confines<br />

vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas/ et<br />

cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et<br />

cum omni iure et actione, usu seu requisitione/ sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu<br />

spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus (-) venditor pro/ undicim libris planetorum monete<br />

nunc curentis in Riperia brixiensi quas recepit ibi presentialiter in denariis numer/atis a dicto fratre<br />

Francino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denaris dicte religionis, in<br />

presentia/ dictorum testium et mey notari infrascripti. Renuntiando omni exceptioni non datorum,<br />

non habitorum dictorum denariorum et omni legum auxilio et statutis comunis/ Brixie et<br />

comunitatis Riperie factis et fiendis. Quam quidem peciam terre dictus Bernardus venditor se, dicte<br />

religionis et confratrum/ eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec confratres dicte religionis<br />

no<strong>mi</strong>ne dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem/ quam accipiendi et<br />

retinendi dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione et per eum dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem, omnimo/dam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bernardus<br />

venditor, per se et suos heredes, dicto fratre Fran/cino, pro se et confratribus et capitulo dicte<br />

religionis stipulanti et recipienti, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus/ eiusdem<br />

ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec in parte sed dictam<br />

peciam terre in toto et<br />

252


in parte/ dicte religioni et confratribus eiusdem et cui dederit ab omni persona et universitate tam<br />

in proprietate quam in possesione legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena dupli<br />

extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit me/liorata et omnis dampni<br />

et dispendi inde confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto fratre Francino,<br />

re/cipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, per eum dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quatragessimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Plano Tusculani, notarius rogatus, iis omnibus affuy et scripsi.<br />

142<br />

EMPTIO<br />

1348 Febbraio 13 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, prepoisito <strong>del</strong>la religione di San Domenico, con alcuni confratelli, ha<br />

venduto a Zadeo fu Otolini di Supiana un appezzamento di terra nella Val di Sur a Gardone, per<br />

quattordici libre di planete e otto soldi di planete.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta sicut (...) religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano vendiderunt suprascriptam peciam terre a<br />

Zadeo Otenini 72<br />

. Die secundo aprilis, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Iohane fillio Peterboni Bruni, notario/, pro secundo notario, Bono quondam Nicolini,<br />

ambobus de Plano Tusculani, Bertolino filio quondam Boni de Supiana de Gardono, omnibus<br />

testibus rogatis. Ibi, congregato et convocato capitulo religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de<br />

mandato/ religiosi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Michaelis de Navis, prepositi dicte religionis cum (...modi)<br />

modum inde confratres dicte religionis possent habere (...) et di<strong>mi</strong>dium, procurando unum librum<br />

necessarium/ dicte vi<strong>del</strong>icet unum mesalle pro dicta religione sive quaternos pro faciendo (...) (...)<br />

mesale in quo quidem capitulo haderant infrascripti confratres, vi<strong>del</strong>icet: dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

frater Francinus/ de Trovegnanis, frater Iohanes de Brixia, presbiter, frater Bertolinus Gosoli de<br />

Tusculano, frater Nicolaus Bosii de Tusculano, frater Martinus Revelli de Tusculano, frater Iacobinus<br />

de Cisano de/ Scovollo, omnes confratres dicte religionis, in comuni concordio dixerunt quod<br />

melius erat vendere infrascriptam peciam terre iacentem in teratorio de Gardono cum omnimodi<br />

quaternos (..cesuros) pro faciendo fieri/ decimo mesale et quod non videbant modum nec<br />

cognoscebant unde dicti confratres vel dicta religio poset habere peciam terre cum omnimodi<br />

dictos quaternos unde dicti fratres, vi<strong>del</strong>icet dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus una cum dictis confratribus<br />

et dicti confratres una cum dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dicentes sese esse maiorem partem capituli et<br />

conventus dicte religionis pro meliori et (...) utiliter/ dicte religionis omnibus modo, iure, causa et<br />

forma quibus melius potuerunt dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus et dicti confratres, per sese et no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicte religionis, ad alodium dederunt/ et tradiderunt Zadeo quondam Otolini de Supiana de<br />

Gardono unam peciam terre castegnivam iacentem in teratorio de Gardono in Valle Suri in contrata<br />

ubi dicitur in Rollo, cui coheret a mane via, a meridie/ heredes Bernardi Rochesani, a sero fosatum,<br />

a monte Iacobus Gavardini, salvis aliis coherenciis. Ad habendum, tenendum et cetera, cum<br />

omnibus et cetera. Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim dicti do<strong>mi</strong>nus prepositus et/ dicti<br />

72<br />

I testo da "Carta" a "Otenini" è sottolineato.<br />

253


confratres pro quatuordicim libris planetorum et octo soldis planetorum monete nunc curentis in<br />

Riperia brixiensi, quos confessui fuerunt sese recipisse a dicto do<strong>mi</strong>no emptore et de quibus<br />

denariis emerunt trigintaqua/tuor quaternos cartarum copiandi causa faciendi fieri dictum mesale<br />

ut dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus et dicti confratres dixerunt et asseruerunt sic esse. Renuntiando et<br />

cetera et constituerunt sese possessores no<strong>mi</strong>ne/ ipsius et dederunt ei licentiam mutandi in<br />

tenutam et cetera. Et pro<strong>mi</strong>serunt eidem emptori eiusdem defendere dictam peciam terre ab omni<br />

persona et cetera. Obligando ad hoc se omnia bona dicte religionis presentia/ et futura pigneri.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta. Ego Bertolameus<br />

filius Peterboni Bruni, notarius sacri palacii hiis omnibus affui et, rogatus, scripsi.<br />

143<br />

CARTA RESTITUTIONIS<br />

1342 Ottobre 14 Toscolano, sub porticu domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Zadeo fu Otelini ha restituito a frate Nicola fu Boninsegna Bosii, agente per conte <strong>del</strong>la religione di<br />

San Domenico, un appezzamento di terra sita in contrada Rollo in Val di Sur di Gardone Riviera.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta sicut Zadeus restituit suprascriptam peciam terre confratribus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die<br />

quarto decimo octubris, in Tusculano, sub porticu domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Nicolao quondam Petri,/ notario, Franceschino fillio Iohanis Petrboni, notario utroque<br />

rogato hanc cartam suprascriptam subscrivere, Michaele quondam Boninsegne Bosii de Mesaga de<br />

Tusculano, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi Zadeus quondam Otelini/ de Supiana de<br />

Gardono ad alodium dedit, vendidit et restituit fratri Nicolao quondam Boninsegne Bosii de<br />

Tusculano, emempti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

unam peciam terre/ castegnivam iacente in teratorio de Gardono in Vale Suri in contrata de Rollo,<br />

cui coheret a mane via, a meridie heredes Bernaldi Rochesani, a sero fosatum, a monte Iacobus<br />

Gavardini, salvis omnibus aliis coherentiis. Ad habendum,/ tenendum et possidendum et cetera,<br />

cum omnibus iuribus et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim pro quatuordicim libris planetorum,<br />

quas confessus et manifestus fuit se recipisse a dicto fratre Nicola, dante et solvente pro dicta<br />

religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici et de propris denariis dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non<br />

date, non habite dicte pecunie et cetera et constiuit se possessorem dictam peciam terre no<strong>mi</strong>ne<br />

dicte religionis donec confratres dicte religionis acciperint tenutam et cetera inde/ dicto fratri<br />

Nicolao, recipienti pro dicte religione et confratribus eiusdem licentiam intrandi in possessionem et<br />

cetera, et pro<strong>mi</strong>sit dicto fratri Nicolao, recipienti pro dicta religione, defendere dictam peciam terre<br />

ab omni persona quantum est/, pro se et suo facto hoc pacto (...) inter eos quod dictus Zadeus non<br />

teneatur ad defensionem dicte pecie terre nec ad (...) (restit..), pro se suo facto proprio vi<strong>del</strong>icet<br />

sua per (...) cum vendidisse, donavisse vel/ alienavisse dictam peciam terre et aliter non sub pena<br />

omnis dampni et cetera, obligando ad hoc dicto fratri Nicolao, recipienti pro dicta religione, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quatragesimo secundo, indicione quarta. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius sacrii palacii affuy et, rogatus, scripsi.<br />

254


144<br />

EMPTIO<br />

1349 Marzo 29 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Betino fu Ubertino de Ugonibus ha ceduto a Francino de Trovegnanis, confrate <strong>del</strong>la religione di<br />

San Domenico di Toscolano, il fitto di quattordici bazete di olio, un quarterio di bazete e un terzo di<br />

quarterio di bazete d'olio e quattro imperiali, il diritto, il do<strong>mi</strong>nio e il possesso di dodici<br />

appezzamenti di terra in territorio di Gardone Riviera in cambio di ventotto libre di planete e dieci<br />

soldi di planete correnti.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXXVI.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de certo ficto quod e<strong>mi</strong>t a Betino de Ugonibus. Die<br />

ultimo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Bono<br />

quondam Gracioli de Supiana de Gardono, Mafeo fillio Cozayi de Benethaga de Garg/nano, Pegorini<br />

fillio Avancini Dondurelli de Materno, notario pro secundo notario, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />

Betinus quondam do<strong>mi</strong>ni/ Ubertini de Ugonibus de Brixia, habitator ville de Rotina de Tusculano,<br />

iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum/ et expeditum alodium, dedit, vendidit et<br />

tradidit, cessit et concessit fratri Francino de Trovegnanis, confratri religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano (-), emempti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus et confratrum<br />

eiusdem et de propris denariis/ dicte religionis, quatuordicim bazetas oley et unum quarterium<br />

bazete et terciam partem unius quarterii bazete oley et (-)/ quatuor imperiales ad monetam<br />

veterem (-) de ficto et in ius, do<strong>mi</strong>nium et proprietatem infrascriptarum peciarum terre et domus<br />

de quibus/ reditur dictum per infrascriptos suprascripto Betino, vi<strong>del</strong>icet: unam (-) bazetam oley de<br />

ficto quod ei redere tenetur annuatim Benevenutus Paseti de Gardono de una pecia terre olivata<br />

iacente in teratorio (-) de Gardono in contrata ubi dicitur in Fosato de Perniga, cui/ a<br />

mane fosatum, a sero Grandonus Raynaldi, a monte Ricastant uxor quondam Delayti Vereii, a<br />

meridie heredes do<strong>mi</strong>ni Coradi ut continetur in carta livelli/ facta per Pelegrinum de Gardono,<br />

notarium, die vigesimo quarto ianuarii <strong>mi</strong>lesimo trecentesimo trigesimo septimo, indicione quinta<br />

et subscripta per Iacobum Bomartini, notarium; item tres bazetas oley quas ei reddere tenetur<br />

annuatim de ficto Mondinus quondam Gracioli de Gardono de infrascriptis/ duabus pecis terre,<br />

vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre iacente in teratorio de Gardono in contrata ubi dicitur Calmarina apud<br />

via de Rovero et est aratoria et/ olivata, cui a mane et a monte via, a sero heredes<br />

quondam Biavesii Pizoli; item de una pecia terre iacente in dicto teratorio et contrata et est olivata<br />

et vidata, cui co/heret a monte dictus Mondinus in parte et in parte Lonardus Gey, a mane via, a<br />

meridie Zuchellus Zenelli et dictus Mondinus/ in parte, a sero heredes Marrtini Benni ut continetur<br />

in carta livelli facta per suprascriptum Pelegrinum, die vigesimo quarto ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo/<br />

trecentessimo trigessimo septimo, indicione quinta et subscripta per Iacobinum Baldrici de<br />

Gardono, notarium; (-) item unam bazetam et unum/ terzerium bazete et (-) quatuor imperiales ad<br />

monetam veterem de ficto quod ei reddere tenetur annuatim Malgarita fillia quondam/ Salturie de<br />

Gardono de Munchucho de una pecta terre rosiva iacente in teratorio de Gardono in Vale Suri ubi<br />

dicitur in Fol/zinagla, cui coheret a mane glera, a monte Francinus Pasete, a meridie Dalaytus<br />

Manegoldi, a sero heredes Bela<strong>mi</strong> ut continetur in carta livelli/ facta per dictum Pelegrinum, die<br />

secundo februarii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo trigesimo septimo, indicione quinta et subscripta per<br />

Bertolinum filium/ dicti Pelegrini; item tria quarteria<br />

255


azete que ei reddere tenetur annuatim de ficto Bertramus quondam Bosii de Faxano de/ una<br />

pecia terre olivata et vidata iacente in dicto teratorio in pertinentiis in Faxano ubi dicitur in Valibus,<br />

cui coheret a mane fosatum/, a meridie Bertolameus Stancharie, a sero dossum sive via, a monte<br />

heredes do<strong>mi</strong>ni Ugolini de Ugonibus ut continetur in carta livelli facta/ per suprascriptum<br />

Pelegrinum, die vigesimo quarto februarii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione suprascriptis et subscripta per<br />

Iacobinum Baldrici de Gardono,/ notarium; item unam bazetam oley de ficto quod ei reddere<br />

tenetur annuatim Gema quondam Mafey Casarii de Gardono de una/ pecia terre vidata iacente in<br />

dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Bolzonum, cui coheret a mane via, a meridie Martinus<br />

Ferarii, a sero/ aqua, a monte heredes Ridane et Masarie de Salodo ut continetur in carta livelli<br />

facta per Pelegrinum suprascriptum, die vigesimo nono/ ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione<br />

suprascriptis et subscripta per Bonatinum Faxani de Gardono, notarium; item unam bazetam oley<br />

quod ei reddere/ tenetur annuatim de ficto Francinus quondam Brixiani Bertoldi de Gardono de<br />

una pecia terre olivata iacente in dicto teratorio/ in contrata ubi dicitur in Cusano, cui coheret a<br />

sero dictus Betinus venditor, a monte Desideratus Acarini in parte et in parte dictus Franci/nus, a<br />

meridie Iohaninus Quiatini de Salodo sive habentes causam ab eo, ut continetur in carta livelli facta<br />

per suprascriptum Pelegrinum, die tri/gesimo ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione suprascriptis et<br />

subscripta per Iacobum Bomartini de Gardono, notarium; item dimediam bazetam de ficto quod ei<br />

reddere tenetur Conter Iohanis Mande de Monchucho de Gardono de medietate unius pecie terre<br />

sedumate cum una do/mo copata iacente in villa de Monchucho, cui coheret de supertoto a mane<br />

Iacobinus Lafranchi, a meridie Petrus quondam Francharii,/ a sero Francinus Vaselli, a monte dictus<br />

Francinus in parte et in parte Iacobinus Lafranchi ut continetur in carta livelli facta per<br />

suprascriptum Pelegri/num, die trigesimo ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo trigesimo septimo,<br />

indicione quinta; item duas bazetas quas ei/ reddere tenetur annuatim de ficto Pizonus<br />

quondam Morini de Morgnaga de Gardono de una pecia terre iacente in teratorio de Gardono/ in<br />

contrata ubi dicitur ad Sablonum sive ad Campum Ordani, cui coheret a meridie Dalfinus quondam<br />

Ada<strong>mi</strong>, a mane heredes quondam do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne/ Pizameyi, a sero et a monte Avinant uxor<br />

Rubey Pasini, ut continetur in carta livelli facta per suprascriptum Pelegrinum, die vigesimo/ quarto<br />

februarii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione suprascriptis et subscripta per Bonatinum Faxani; item duas<br />

bazetas oley quas ei reddere tenetur/ annuatim de ficto heres Francini Pelegrini de Gardono de una<br />

pecia terre iacente in dicto teratorio in contrata de Valibus, cui coheret a mane/ Bozinus Vaxoli in<br />

parte et in parte Ysuardus Ture, a meridie dicta heres Francini, a sero fosatum, a monte Graciolus<br />

ut dicitur contineri in carta/ livelli facta per Delaytum de Morgnaga de Gardono, notarium, die<br />

decimo marcii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima; item unam<br />

bazetam oley de ficto quam ei reddere tenetur annuatim Zilianus Amadey Bertoldi de Gardono de<br />

una pecia terre olivata iacente in teratorio de/ Gardono in contrata ubi dicitur ad Olivos Donegos,<br />

cui coheret a mane Martinus Ferarii (-) et esse consueverat a mane Papalardus de/ Salodo, a<br />

meridie lacus, a monte strata comunis Brixie, a sero dictus Zilianus sive heredes ut continetur in<br />

carta livelli facta per Pelegrinum de Gardono,/ notarium, die vigesimo nono ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo trigesimo septimo, indicione quinta; item tria quarteria bazete oley de fic/to que ei<br />

reddere tenetur annuatim de ficto Rivanus qui dicitur Zafonus Venture de Gardono de una pecia<br />

terre aratoria, olivata/ et vidata iacente in teratorio de Gardono in contrata de Fongtis, cui coheret<br />

a mane Nasimbenus Iohanis Rubey, a meridie heredes Beloni, a sero/ et a monte via ut dicitur,<br />

contineri in carta livelli facta<br />

256


per *** 73<br />

./ Tali modo dictus Betinus fecit dictam dationem, venditionem et traditionem, cesionem<br />

et/ concessionem de dictis bazetis oley et dictis quarteriis et denariis et iuris et do<strong>mi</strong>niis et<br />

proprietatis dictarum peciarum terre et domus (-) de quibus/ redditur dictum fictum per<br />

suprascriptos in dictum fratrem Francinum, recipientem pro dicta religione et confratribus<br />

eiusdem, ita quod confratres et/ capitulum dicte religionis deinceps in perpetuum habeant,<br />

teneant, gaudeant et possideant dictum fictum et ius, do<strong>mi</strong>nium et/ proprietatem dictarum<br />

peciarum terre et dicte domus et de eys quidquid voluerint faciant sine contraditione dicti Betini<br />

suorumque heredum, cum omnibus/ et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si<br />

qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in/ vias publicas et cum omnibus<br />

et singulis iuribus et actionibus dicto Betino ex dicto ficto et iure, do<strong>mi</strong>nio et proprietate dictarum/<br />

peciarum terre et domus modo aliquo pertinentibus seu spectantibus. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim<br />

dictus venditor pro viginti octo libris/ planetorum et decem soldis planetorum monete nunc<br />

curentis in Riperia brixiensi ad rationem triginta duorum soldorum planetorum duarum, quos/<br />

denarios dictus venditor recepit ibi presentialiter a dicto fratre Francino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne<br />

et vice dicte/ religionis et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non<br />

date, non recepte et non bene numerate pecunie/ et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie<br />

factis et fiendis. Quas quidem res venditas, cessas et concessas dictus ven/ditor, se dicte religionis<br />

et confratrum eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec ipsarum rerum dicta religio et<br />

confratres eiusdem acci/perit possessionem quam accipiendi et retinendi dictus Betinus dicto fratre<br />

(-) Francino, recipienti pro dicta religione et confratribus/ eiusdem, omnimodam licentiam contulit<br />

atque dedit. Costituendo eum recipientem pro dicta religione et confratribus eiusdem/ suum<br />

certum nuntium et procuratorem ponendo eum recipientem pro dicta religione et confratribus<br />

eiusdem (-)/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra in suum locum in predictis tamquam in suam rem propriam.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per/ se et suos heredes, dicto fratre Francino, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus/ eiusdem ullo tempore non infere<br />

nec inferenti consentire de dictis rebus venditis, cessis et concessis sed dictas/ res venditas, cessas<br />

et concessas dicte religioni et confratribus eiusdem ab omni persona et universitate tam in<br />

proprieta/te quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicte/ religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc ei,<br />

recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et/ omnia sua bona presentia<br />

et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo nono, indicione secunda./<br />

Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

145<br />

EMPTIO<br />

1349 Aprile 14 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Albertino fu Ubertino de Ugonibus ha ceduto a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione <strong>del</strong>le<br />

chiese di San Domenico e Sant' Eustachio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, il fitto di cinque bazete di olio e<br />

tre mezani di albergaria, il diritto, il do<strong>mi</strong>nio e il possesso di quattro appezzamenti di terra nelle<br />

contrade Marclino, Perniga, Pretha e Leuruberio di Gardone Riviera, in cambio di dieci libre di<br />

planete correnti.<br />

73<br />

Il testo risulta interrotto senza segni di cancellazione e riprende alla metà <strong>del</strong>la riga successiva.<br />

257


Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

.LXXVII.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die quarto decimo aprilis, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Simone/ quondam Zanolini Marcheti, notario<br />

pro secundo notario, Iohanino quondam Boninsegne Bosii, ambobus de Mesaga de Tusculano,<br />

Iohanino Dal<strong>mi</strong>ani/ Guzapalli de Stina de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi Albertinus<br />

quondam do<strong>mi</strong>ni Ubertini de Ugonibus de Brixia, habitator ville de Rotina Riper/ie brixiensis, iure<br />

proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dedit, vendidit et<br />

tradidit, cessit et concessit/ religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli de Navis, preposito religionis<br />

eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Eusctachi de/ Cleusuris Brixie, ementi no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem et de propris denariis dicte religionis et<br />

con/fratrum eiusdem, quinque bazetas oley de ficto ad rectam mensuram de Gardono et tres<br />

mezanos de albergaria ad monetam veterem,/ quod fictum ei dare et solvere tenebatur Petrus<br />

Delaytus, Bertocius et Iacobinus fratres et filii quondam Malesardi de Gardono de/ infrascriptis<br />

quatuor pecis terre iacentibus in teratorio de Gardono, vi<strong>del</strong>icet: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata<br />

iacente in dicto teratorio in contrata ubi dicitur/ ad Marclinum, a mane heres Iacobi<br />

Bomartini, a monte et a sero dictus Zilliolus de Ugonibus (-), a meridie dicta heres Iacobi; item de<br />

una alia/ pecia terre olivata iacente in Perniga, cui coheret a mane Petrus Seroti, a sero et a monte<br />

dictus Betinus, a meridie Petrus Razii; item de una pecia terre/ olivata et vidata iacente in dicto<br />

teratorio ubi dicitur ad Pretham, cui coheret a mane via, a meridie et a sero Bazolus Rivani, a<br />

monte Iacobus Lafranchi;/ item de una pecia terre iacente ad Leuruberium, cui coheret a mane<br />

heredes Bertolini de Bonzaninis, a monte heredes Avancini, a sero heredes do<strong>mi</strong>ni Coradi,/ salvis<br />

omnibus aliis coherentiis ut continetur in carta livelli facta per Do<strong>mi</strong>nicum de Gardono, notarium,<br />

die secundo februarii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo/ trigesimo septimo, indicione quinta et subscripta<br />

per Ysuardus Ture Bertolini, quod fictum predicti dare tenebantur dicto Albertino in/ tera de<br />

Gardono ut est ad canipam dicti Albertini ut in dicto intrumento livelli continetur et eciam ius<br />

do<strong>mi</strong>nium et proprietatem/ dictarum peciarum terre de quibus reditur dictum fictum per predictos<br />

in dictum (-) Albertinum. Tali modo dictus Albertinus fecit dictam dationem,/ venditionem et<br />

traditionem de dictis quinque bazetis oley et tribus mezanis de ficto et do<strong>mi</strong>nio et proprietate<br />

dictarum peciarum terre in dictum do<strong>mi</strong>num prepo/situm, recipientem pro se et dicta religione et<br />

confratribus eiusdem, ita quod ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus et confratres dicte religionis habeant,<br />

teneant, gaude/ant (-) et possideant dictum fictum et do<strong>mi</strong>nium dictarum peciarum terre sine<br />

contraditione dicti Albertini suorumque heredum, cum omnibus/ et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />

in vias publi/cas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se inter se seu infra<br />

se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/ requisitione sibi ex dictis venditis, cessis et<br />

concessis modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus/ venditor pro<br />

decem libris planetorum monete nunc curentis in Riperia ad rationem viginti quatuor planetorum<br />

ambrosianum et cetera. Quas confe/ssus et manifestus fuit se recipisse et habuisse ibi<br />

presencialiter a dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis et<br />

confratrum eiusdem et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non date,<br />

non recepte et non bene numerate dicte/ pecunie et omni legum auxilio et<br />

258


statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quas quidem res venditas, cessas et concessas dictus<br />

Albertinus se, no<strong>mi</strong>ne/ dicte religionis et confratrum eiusdem, constituit possessorem donec dicta<br />

religio et confratres eiusdem acciperint tenutam et corporalem posse/sionem, quam accipiendi et<br />

retinendi deinceps ei recipiente pro dicta religione et confratribus eiusdem omnimodam licentiam<br />

contulit atque/ dedit. Constituendo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum recipientem, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, suum certum et procuratorem ponendo eum recipientem/ pro dicta religione et<br />

confratribus eiudsdem in predictis in suum locum tamquam in suam rem propriam. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Albertinus, per se et/ suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />

litem nec controversiam ei nec confratribus dicte religionis/ ullo tempore non infere de dictis rebus<br />

venditis, cessis et concessis sed dictas venditas, cessas et concessas dicte religioni/ et confratribus<br />

eiusdem ab omni persona et universitate tam in proprietate quam in possessione legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte<br />

religionis incurentium, obligando ad hoc dicto preposito, recipienti pro dicta/ religione et<br />

confratribus eiusdem et per eum dicte religioni et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />

sua bona presentia et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono,<br />

indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus,<br />

omnibus suprascriptis affuy et, rogatus, scripsi.<br />

146<br />

EMPTIO<br />

1349 Ottobre 6 Salò, sub porticu domus habitationis Tosere in contrata Platee.<br />

Nicola fu Bertolino Pelegrini e Delayto detto Scolario fu Contri tutore testamentario di Pelegrino,<br />

Disenzano, Bellina, Bona e Requiliana, fratelli di Nicola, hanno dato a frate Nicola <strong>del</strong>la religione di<br />

San Domenico, due appezzamenti di terra in contrada Albarolo di Salò per venticinque libre di<br />

planete correnti. Donna Flos, moglie di Bertolino Pelegrini, accetta di anteporre ai suoi i diritti<br />

territoriali <strong>del</strong>la religione.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />

In Christi no<strong>mi</strong>ne, die sexto octubri, in Salodo, sub porticu domus habitationis heredis Tosere de<br />

Salodo in contrata Platee, presentibus: Avancino de Morgnaga/ de Gardono, notario pro secundo<br />

notario, Laurentio filio Franceschini Benevenuti de Cuzaga de Tusculano, notario in rogato hanc<br />

cartam subscrivere,/ Rigeto quondam Requiliani Peterboni Iohanis Rigeti de Materno, omnibus<br />

testibus rogatis. Ibi Nicolaus quondam Bertolini Pelegrini et Delaytus qui/ dicitur Scolarius quondam<br />

Contri de Morgnaga de Gardono, tutor testamentarius Pelegrini et Disenzanni fratrum et<br />

pupillorum et Beline, Bone et/ Requiliane sororum et pupillarum filliorum et filliarum quondam<br />

Bertolini Pelegrini de Gardono, ut continetur in eius testamento scripto per Avancinum/ de<br />

Morgnaga, notarium, die (-) decimo nono mensis iunii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono,<br />

indicione secunda et in iudiciali decreto/ confirmatur (-) per do<strong>mi</strong>num Iacobum de Bratis de<br />

Manerva, iudicem vicarium et colateralem do<strong>mi</strong>ni Aloysii Vitalis pro ducali do<strong>mi</strong>no onorabili/<br />

potestati ut continetur in carta confirmationis dicte putelle facta aper suprascriptum Avanzinum,<br />

die quinto octubris, <strong>mi</strong>llesimo et indicione infrascriptis, (-)/ (-) iure proprio<br />

259


in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dederunt et tradiderunt et<br />

quilibet eorum/ in solidum fratri Nicolao, confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ementi<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris denariis/ dicte religionis,<br />

infrascriptas pecias terre iacentes in teratorio de Salodo in contrata Albarolli: prima est aratoria et<br />

olivata, cui coheret a mane fosatum,/ a meridie strata comunis Brixie in parte et in parte heredes<br />

Benevenuti ser Lafranchi de Salodo et in parte heres magistri Iohanis, medici de Tusculano, a sero<br />

dicta heres/ magistri Iohanis, a monte heredes Stefanini de Scozollis de Salodo; secunda est aratoria<br />

et olivata et iacet in dicta contrata et teratorio, cui coheret a mane fosatum, a meridie heredes<br />

Mermere de Salodo, a sero Iohanes Petri de Cacaverio, a monte Benevenutus Berlachi, salvis<br />

omnibus coherentiis. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid/ sibi et confratribus<br />

dicte religionis deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent,/ et cum accessibus, ingressibus et regressibus dicto<br />

Nicolao Pelegrini de Faxano, Beline et Bone et dictis peciis terre et expensis pertinentibus usque in<br />

vias/ publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se<br />

in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/ requisitione predictis seu alicui predictorum ex<br />

dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim pro vi/ginti<br />

quinque libris planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quas confessi et manifesti<br />

fuerunt sese recipisse et habuisse/ a dicto fratre Nicolao, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis et de propris denaris dicte religionis et quos denarios predicti Nicolaus,/ Disenzanus et<br />

Pelegrinus et Bellina et Bona dare et solvere tenebantur tamquam heredes dicti Bertolini do<strong>mi</strong>no<br />

Petro de Ugonibus de Brixia et quos predicti/ Nicolaus, Delaytus et do<strong>mi</strong>na Flos dederunt dicto<br />

do<strong>mi</strong>no Petro ut dicitur, contineri in carta solutionis inde factis. Renuntiando omni exceptioni non/<br />

date, non recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie et comunitatis<br />

Riperie factis et fiendis. Quas quidem pecias terre predicti se dictorum/ confratrum dicte religionis<br />

no<strong>mi</strong>ne constituerunt possessores donec ipsarum peciarum terre et cuiuslibet earum confratres<br />

dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem/ quam accipiendi et retinendi dicto<br />

fratre Nicolao, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem omnimodam licentiam no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra, (-) contulerunt/ atque dederunt. Pro<strong>mi</strong>ttens predicti Nicolaus, (-) per se et suos<br />

heredes et dictus Delaytus, no<strong>mi</strong>ne predictorum pupillorum,/ dicto fratre Nicolao, stipulanti et<br />

recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratribus eiusdem, litem nec controversiam ei nec<br />

confratribus dicte religionis/ ullo tempore non infere nec inferenti de dictis pecis<br />

terre in toto nec in parte sed dictas pecias terre confratribus dicte religionis ab omni persona/ et<br />

universitate tam in proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte/ incurentium et<br />

dupli extimationis dictarum peciarum terre cum pro tempore plus valuerint vel fuerint meliorate,<br />

obligando ad hoc dicto fratre/ Nicolao, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per<br />

eum confratribus dicte religionis, vi<strong>del</strong>icet dictus Nicolaus et (-) sese/ personaliter et omnia sua<br />

bona presentia et futura pigneri et dictus Delaytus, no<strong>mi</strong>ne dictorum pupillorum et pupillarum<br />

personas eorum et/ earum et eorum bona presentia et futura pigneri. Et quia dictus Nicolaus <strong>mi</strong>nor<br />

erat viginti quinque annis, maior tam/ quatuordicim, ut dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evanyelia,<br />

corporaliter tactis scripturis, predictam venditionem, traditionem/ et omnia suprascripta perpetuo<br />

firma et rata habere et tenere et non contrafacere vel venire ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia/<br />

qualibet ratione vel causa qua se tueri posset in contrarium. Quibus omnibus et singulis<br />

suprascriptis<br />

260


predicte venditioni, traditioni et omnibus et singulis suprascriptis/ do<strong>mi</strong>na Flos, uxor suprescripti<br />

Pelegrini, consensit, refutavit, et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti fratris Nicolai, recipientis no<strong>mi</strong>ne dicte<br />

religionis et confratrum/ eiusdem, omne ius omnesque rationes et actiones reales et personales,<br />

utiles et directas quod et quas habet vel habere posset in dictis pecis terre sibi/ ypoticatis vel<br />

obligatis pro dote vel donatione sua aut pigneri generali vel speciali, anteponens ius dicte religionis<br />

omnibus/ suis iuribus in dictis pecis terre. Renuntiando omni exceptioni non sic facte refutationis et<br />

non ita vera esse omnia et singula in isto contractu/ contenta et omni legum auxilio et statutis<br />

comunis Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum, ypoticarum et veliani senatus/<br />

consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

147<br />

CARTA CONTRACAMBI<br />

1352 Agosto 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico, con alcuni confratelli, ha ceduto a<br />

Maffeo detto Arcilino fu Berardino Arcilli il fitto annuo di cinque bazete di olio, il diritto, il do<strong>mi</strong>nio<br />

ed il possesso di un appezzamento di terra sita in contrada Villavetro di Gargnano in cambio <strong>del</strong><br />

fitto annuo di cinque bazete di olio, il diritto, il do<strong>mi</strong>nio ed il possesso di un altro appezzamento di<br />

terra sita a Toscolano in contrada Campolongo.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />

78<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de uno contracambio facto cum Mafeo qui dicitur<br />

Arcilinus quondam Berardini do<strong>mi</strong>ni Arcilli de Viaveteri de Gargnano. Die octavo augusti, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohane fillio Peterboni<br />

Bruni, notario, Betino/ quondam do<strong>mi</strong>ni Ubertini de Ugonibus, habitatore ville de Rotina de<br />

Tusculano, Stefanino fillio Iohanis Salvagni de Plano Tusculani, notario utroque/ dictorum rogato<br />

hanc cartam subscribere, omnibus testibus rogatis. Ibi, convocato capitulo religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano,/ de mandato religiossi viri fratris Michaellis de Navis, prepositi dicte religionis, voce<br />

campanelli more solito dicte reli/gionis in quo quidem capitulo ad herant dictus do<strong>mi</strong>nus frater<br />

Michael prepositus, frater Francinus de Trovegnanis Vallis/ Tenesis, frater Iohaninus de Brixia,<br />

presbiteri et confratres dicte religionis, frater Martinus Revelli, frater Nicolaus quondam<br />

Bonin/segne Bosii, frater Iacobinus de Cisano, frater Desideratus de Ciis de Salodo, omnes<br />

confratres dicte religionis, asserentes et/ dicentes sese esse maiorem partem capituli dicte<br />

religionis unde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, una cum dictis fratribus, no<strong>mi</strong>ne et vi/ce dicte religionis<br />

et confratrum eiusdem ex una parte et Mafeus qui dicitur Arcilinus quondam Berardini do<strong>mi</strong>ni<br />

Arcilli de Viaveteri/ de Gargnano ex altera parte, fecerunt inter sese contracambium et<br />

permutationem, ut inferius describitur, dedit, tradidit,/ igitur cessit et concessit de igitur dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, verbo et consensu dictorum confratrum per se et suos successores ac no/<strong>mi</strong>ne<br />

et<br />

261


vice dicte religionis et confratrum eiusdem, dicto Mafeo quinque bazetas oley quas Rocha<br />

quondam Regetii Baldrici de Plano/ Tusculani et uxor Peterboni Iohanis fratris Peterboni dare et<br />

solvere tenetur annuatim dicte religioni et confratribus eiusdem in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava<br />

de una pecia terre cum una piro iacente in teratorio de Gargnano in contrata Viaveteri, cui coheret<br />

a mane et a sero via, salvis/ aliis coherentiis (-) ut continetur in carta livelli facta per me notarium<br />

infrascriptum, die ultimo februari, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatrage/simo quarto, indicione<br />

duodecima, et in ius, do<strong>mi</strong>nium et proprietatem dicte pecie terre de qua redditur dictum fictum<br />

per dictam/ Richam in dictam religionem seu in confratres eiusdem. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit/ dictam dationem, concesionem et contracambium in<br />

dictum Mafeum de dictis quinque bazetis oley atque iure, do<strong>mi</strong>no et proprietate/ dicte pecie terre,<br />

ita quod ipse Mafeus et sui heredes et cui dederit deinceps in perpetuum habeant, teneant,<br />

gaudeant et possideant/ dictas quinque bazetas oley de ficto et dictum ius, do<strong>mi</strong>nium et<br />

proprietatem dicte pecie terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contradi/tione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et/ accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra/ se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus religionis ex dictis<br />

quinque/ bazetis oley atque do<strong>mi</strong>nio et proprietate modo aliquo pertinente seu spectante. Quas<br />

quidem datas, (-) et concessas/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se dicti<br />

Mafey no<strong>mi</strong>ne constituit posessorem donec ipsarum rerum corporalem acciperit possessionem<br />

quam/ accipiendi et retinendi deinceps no<strong>mi</strong>ne quo ut supra omnimodam licentiam contulit atque<br />

dedit. Constituendo eum suum et dicte relig/ionibus certum nuncium et procuratorem ponendo<br />

eum in locum dicte religionis et confratrum eiusdem ut in rem propriam dicte religionis.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dicto Mafeo, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, litem nec controversiam ei nec suis heredibus nec cui dederit ullo/ tempore non infere<br />

nec inferenti consentire de dictis rebus, cessis et cocessis sed dictas res concessas et permutatas<br />

dicto (-)/ Mafeo et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena/ dupli extimationis dictarum rerum cesarum cum<br />

pro tempore plus valuerint vel fuerint meliorate et omnis dampni et dispendi inde dicto Mafeo/ et<br />

suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Mafeo omnia bona dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri. Et ibi in continenti in/ cambium et pro contracambio dictarum quinque bazetarum<br />

oley de ficti et dicti iuris, do<strong>mi</strong>ni et proprietatis dicte pecie terre dictus Mafeus dedit,/ cesit et<br />

concessit dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, quinque<br />

bazetas oley de ficto annuatim, quas Tuscu/lanus quondam Benevenuti qui dicebatur Botarus de<br />

Pulzano de Tusculano dare et solvere tenetur annuatim dicto Mafeo de una pecia terre aratoria,/<br />

olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata ubi dicitur in Camplongo, cui coheret<br />

ab una parte heredes quondam Tegacii, ab alia parte/ heredes quondam Iohanis Roselli, ab alia<br />

parte Nicolaus quondam Maloni, ab alia parte via, salvis aliis coherentiis ut continetur in carta livelli<br />

facta/ per Do<strong>mi</strong>nicum Degani de Viaveteri de Gargnano, notarium, die nono mensis aprilis,<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione/ quinta, ibi visa et lecta a me notario<br />

infrascripto. Tali modo dictus Mafeus fecit dictam dationem, cesionem de dictis quinque/ bazetis<br />

oley, (-) iuris, do<strong>mi</strong>nii dicte pecie terre de qua redditur dictum fictum per dictum Tusculanum in<br />

dictum Mafeum, ita quod ipse do<strong>mi</strong>nus/ prepositus et confratres dicte religionis deinceps in<br />

perpetuum habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas quinque<br />

262


azetas oley de ficto/ ac ius, do<strong>mi</strong>nium et proprietatem dicte pecie terre et de eis quidquid<br />

voluerint faciant sine contraditione dicti Mafey suorum heredum, cum omnibus/ et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque in vias/ publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet<br />

supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/ requisitione sibi ex<br />

dictis rebus venditis, cesis et concesis et permutatis modo aliquo pertinente seu spectante. Quas<br />

quidem res cesas/ et concesas dictus Mafeus se, dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis<br />

no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec ipsarum rerum dictus do<strong>mi</strong>nus prepo/situs et confratres<br />

dicte religionis corporalem acciperint possessionem quam accipiendi et retinendi dictus Mafeus<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ omnimodam licentiam contulit atque dedit. Constituendo eum et<br />

confratres dicte religionis suos certos nuncios et procuratores ponendo/ eum recipientem pro dicta<br />

religione et confraribus eiusdem in suum locum ut in rem suam propriam (-). Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />

Mafeus,/ per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et dicta religione et confratribus<br />

eiusdem stipulanti, dictas res cesas et concesas atque/ permutatas ab omni persona et univesitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbrigare et non movere litem nec controversiam nec<br />

moventi consen/tire, sub pena dupli extimationis dictarum rerum cessarum cum pro tempore plus<br />

valuerint vel fuerint meliorate et omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />

confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro<br />

dicta/ religione et confratribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera/ esse omnia et<br />

singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et specialiter dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

decretis et decretalibus, literis/ et rescriptis do<strong>mi</strong>ni Pape et Romane Curie et omnibus aliis iuribus.<br />

Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/ uno tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni,<br />

notarius sacrii palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

148<br />

EMPTIO<br />

1352 Ottobre 21 San Felice, ante domum habitationis Antonioli quondam Bonaventure Cerclinis.<br />

Benvenuto detto Romagnolo fu Ordano ha venduto a Nicola, confratello <strong>del</strong>la religione di San<br />

Domenico un appezzamento di terra in contrada pozollo di Manerba per 53 libre di planete e 16<br />

soldi di planete correnti.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre quam e<strong>mi</strong>t a Benevenuto qui dicitur Romagnolus<br />

de Sancto Felice. Die vigesimo primo octubris,/ in Burgo Sancti Felicis, in via sive platea ante<br />

domum habitationis Antonioli quondam do<strong>mi</strong>ni Bonaventure de Cerclinis, presentibus: Bono<br />

quondam/ Persone, Iohane fillio Mazoldi, ambobus de Sancto Felice, Florano molinario de Portesio,<br />

Alesiolo filio Iohanis/ Salvagni de Tusculano, notario pro secundo notario, omnibus testibus rogatis.<br />

Ibi Benevenutus qui dicitur Romagnolus quondam Ordani de Santo/ Felice, iure proprio in<br />

perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit/ fratri<br />

Nicolao, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, emempti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et<br />

263


vice dicte religionis et de pro/pris denariis dicte religionis, unam peciam terre prativam iacentem in<br />

teratorio de Manerva in contrata ubi dicitur in Pozollo, cui coheret/ a mane via (-), a monte<br />

Laurentius qui dicitur Chichinus do<strong>mi</strong>ni Rambaldini, a sero heredes Nicolini Resane de Salodo, a<br />

meridie via/ in parte, salvis omnibus aliis coherentiis. Ad habendum tenendum et possidendum et<br />

ad quidquid dicte religionis et confratribus eiusdem deinceps placuerit/ perpetuo faciendum, cum<br />

omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus et regressibus suis/ usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />

dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requi/sitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecit<br />

no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro quinquaginta tribus/ libris planetorum et sedicim soldis planetorum<br />

monete nunc curentis in Riperia brixiensi quos denarios confessus et manifestus fuit se recipisse a<br />

dicto fratre/ Nicolao dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denaris dicte<br />

religionis. Renuntiando omni exceptioni non date, non/ recepte et non bene mensurate dicte<br />

pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam<br />

terre dictus venditor/ se, dicte religionis et confratrum eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem<br />

donec confratres dicte religionis dicte pecie terre acciperint tenutam et corporalem/ possesionem<br />

quam accipiendi et retinendi deinceps dicto fratri Nicolao, recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />

et confratrum eiusdem, omnimo/dam licentiam auctoritate sua contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Benevenutus, per se et suos heredes, dicto fratre Nico/lao, recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis et confratrum eiusdem, litem nec controversiam dicte religioni nec confratribus eiusdem<br />

ullo tempore non/ infere nec inferenti consentire in toto nec in parte sed dictam peciam terre dicte<br />

religioni et confratribus eiusdem ab omni persona et universitate/ tam in proprietate quam in<br />

possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie<br />

terre cum/ pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi inde<br />

confratribus dicte religionis incurentium, obligando/ ad hoc dicto fratri Nicolao, recipienti pro dicta<br />

religione et confratribus eiusdem et per eum dicte religioni, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia/ et futura pigneri. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo,<br />

indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii<br />

hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

149<br />

EMPTIO<br />

1355 Maggio 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Pasino fu Giovanni Pasini ha venduto a Francino de Trovegnanis, confratello <strong>del</strong>la religione di San<br />

Domenico di Toscolano un appezzamentio di terra nei pressi di Cuvegnana di Maderno per nove<br />

libre di planete correnti.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quinto, indicione octava.<br />

79<br />

Carta fratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre quam emerunt a Pasino de Cuvegnana<br />

de Materno. Die decimo octavo/ madii, in<br />

264


Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Nicolao quondam Petri<br />

ser Bertoni, notario/ pro secundo notario, Bono quondam Nicolini, Vigorino quondam Cisani,<br />

omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi Pasinus quondam Iohanis/ Pasini de Navacio de<br />

Gargnano, habitator ville de Cuvegnana de Materno, iure proprio in perpetuum/ vi<strong>del</strong>icet ad<br />

mundum purum et expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit fratri Francino de Trovegna/nis,<br />

confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de<br />

propris denariis dicte/ religionis, unam peciam terre vidatam, lorivam cum aliis arboribus iacentem<br />

in teratorio de Materno a mane parte vile/ de Cuvegnana, cui coheret a mane dicti confratres dicte<br />

religionis, a meridie heredes Delayti Martini Fregamey in parte/ et in parte dicti confratres, a sero<br />

dictus venditor pro domo sua, a monte Benevenutus Martini Fregamey, salvis omnibus/ aliis<br />

coherentiis. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem ex dicta pecia terre placuerit/ perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent./ Et cum accessibus, in/gressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />

seu/ infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre<br />

modo aliquo pertinente/ seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro novem<br />

libris planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi quas confessus/ et manifestus fuit se<br />

recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de<br />

propris denaris dicte/ religionis, ibi presente in presentia dictorum testium. Renuntiando omni<br />

exceptioni non date, non recepte pecunie et omni legum auxilio et statutis/ comunis Brixie factis et<br />

fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se, dicte religionis, confratrum et capituli<br />

eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem/ donec ipsius rey dicta religio capitulum et confratres<br />

eiusdem corporalem acciperit possesionem quam accipiendi et retinendi deinceps ei/ (-), recipienti<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se<br />

et suos heredes, dicto/ do<strong>mi</strong>no fratri Francino, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />

et confratrum eiusdem, litem nec controversiam dicte religioni/ et confratribus eiusdem ullo<br />

tempore non infere nec inferenti consentire sed dictam<br />

peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem ab omni/ persona et universitate tam in<br />

proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli<br />

extimationis dicte/ pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni<br />

et dispendi inde dicte religioni et (-) confratribus/ eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

fratri Francino, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et per/<br />

eum dicte religioni et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Quibus omnibus et singulis suprascriptis do<strong>mi</strong>na/ Iacobina uxor dicti venditoris (-) verbo et<br />

consensu et auctoritate dicti viri sui ei ad omnia et singula infrascripta parabolam/ dantis dicte<br />

venditionis, obligationis et omnibus et singulis suprascriptis consensit, refutavit et re<strong>mi</strong>sit in<br />

manibus (-) dicti viri sui ven/ditoris et dicti fratris Francini, recipientis no<strong>mi</strong>e et vice dicte religionis<br />

et confratrum eiusdem, omne ius omnesque rationes et actiones/ reales et personales utilles et<br />

directas (-) quod et quas habet vel habere poset in dicta pecia terre sibi ypotica vel obligata/<br />

pro dote vel donatione sua, anteponens ius dicte religionis omnibus suis iuribus in dicta pecia terre.<br />

Renuntiando omni exceptioni/ non sic facte dicte refutationis et non ita vera esse in totum et omni<br />

legum auxilio et statutis comunis Brixie et comunitatis Riperie factis et/ fiendis et beneficio<br />

novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium bene<br />

certi/ficata vulgari sermone<br />

265


quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quinto,<br />

indicione octava./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri/ palacii<br />

hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

150<br />

EMPTIO<br />

1357 Dicembre 6 Toscolano,in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Bortolomeo detto Cagna fu Delaito Martini Fregamey ha venduto a Francino de Trovegnanis,<br />

preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra presso<br />

Cuvegnana di Maderno per nove libre di planete correnti.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione secunda.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre quam e<strong>mi</strong>t a Bertolameo dicto Cagna. Die sexto<br />

decembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacombeno Iohanis<br />

Zuchi, Materno quondam Veronesii, ambobus de Materno, Albertino quondam Iohanis Barilli de<br />

Sancto/ Felice, notario pro secundo notario, omnibus testibus rogatis. Ibi Bertolameus qui dicitur<br />

Cagna quondam Delayti Martini Fregamey de Cuvegna/na de Materno iure proprio, in perpetuum<br />

vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit religioso/ viro do<strong>mi</strong>no<br />

fratri Francino de Trovegnanis, preposito religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, emempti pro<br />

dicta religione et confratribus eiusdem/ et de propris denariis dicte religionis, unam peciam terre<br />

aratoriam, olivatam et vidatam secundum quod ter<strong>mi</strong>nata est, iacentem in teratorio de Materno<br />

apud/ villam de Cuvegnana a mane parte dicte ville, cui coheret a mane et a monte confratres dicte<br />

religionis, a meridie Cicinus Conti, a sero dictus Bertolameus/ venditor, salvis aliis coherentiis. Ad<br />

habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid dicte religioni et confratribus earum et cui<br />

dederit vel habere statuerit/ deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus/ et<br />

regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />

se, intra se seu infra se in integrum/ et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicto<br />

Bertolameo ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem/ fecit<br />

no<strong>mi</strong>natim dictus (-) Bertolameus pro novem libris planetorum monete nunc curentis in Riperia<br />

brixiensi quas confessus et manifestus fuit/ se recipisse et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito in<br />

denariis numeratis in presentia dictorum testium, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis<br />

et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte et non<br />

bene numerate dicte pecunie/ et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis.<br />

Quam quidem peciam terre dictus Bertolameus venditor se dicte religionis et/ confratrum eiusdem<br />

no<strong>mi</strong>ne constituit possessorem donec ipsius rey corporalem acciperit possesionem quam accipiendi<br />

et retinendi deinceps ei recipienti no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra omnimodam licentiam contulit atque<br />

dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolameus venditor per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito<br />

recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, litem nec controversiam dicte religioni nec confratribus eiusdem<br />

ullo tempore non infere nec inferenti consentire/ de dicta pecia terre in toto nec in parte sed<br />

dictam peciam<br />

266


terre dicte religioni et confratribus eiusdem et cui dederit vel habere statuerit ab omni/ persona et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie<br />

terre cum pro tempore plus va/luerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi inde dicte<br />

religioni et confratribus eiusdem incurentium in placito et expensis et cetera et omnis/ dampni et<br />

dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se/ personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Et quia dictus Bertolameus venditor <strong>mi</strong>nor erat viginti quinque annis,/ maior tam viginti, ut<br />

dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evenyelia corporaliter tactis scripturis, non venire contra/ dictam<br />

venditionem, pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem, renunciationem nec contra aliquid in isto contractu<br />

contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia/ qualibet ratione vel causa. Insuper dictus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, et dictus Bertolameus venditor, omnibus modo, iure, forma/ et causa quibus<br />

melius potuerint, fecerunt et constituerunt Peterbonum Bruni et Petrum Bozie de Tusculano et<br />

quemlibet eorum in solidum/ suos nuncios et procuratores et sindicos speciales ad putandum hoc<br />

instrumentum registratori deputato ad regi/strandum instrumenta et ad faciendum registrare hos<br />

instrumentum./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima./<br />

Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii rogatus, debeo<br />

suprascriptam brevariam in publicam/ formam reducere.<br />

151<br />

EMPTIO<br />

1359 Febbraio 26 Scovolo, in eclesia Sancti Felicis.<br />

Boniollo fu Bono Albertini ha venduto alla religione di San Domenico, tra<strong>mi</strong>te il confratello<br />

Bertolino ed il notaio Graciadeo de Pri<strong>mi</strong>gnago, un appezzamento di terra in contrada Brayde a<br />

Manerba, per centosei fiorini d'oro e trentadue soldi di planete. Margherita fu Giovannino Turini<br />

moglie di Boniollo ha rinunciato ai suoi diritti territoriali in favore <strong>del</strong>la religione.<br />

Notaio: Graciadeo di Pri<strong>mi</strong>gnago.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96.<br />

.LXXX.<br />

In Christi no<strong>mi</strong>ne. Anno a nativitate eiusdem <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo nono,<br />

indicione duodecima et die vigesimo sexto mensis/ februari, in eclesia Sancti Felicis de Scovollo,<br />

presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Petro de Bonzaninis, archipresbitero plebis Sancte Marie Vallis/ Tenessis,<br />

Peterbono Iohanis de Trovegnanis, Duximo Fachanini et Michaele filio Iacobi Tomeye, notario,/<br />

predictis tribus ulti<strong>mi</strong>s de Scovollo et ipso Michaele, notario rogato ad se subscribendum, testibus<br />

rogatis. Ibi Boniollus filius condam/ Boni Albertini de Sancto Felice de Scovollo, confitens se lege<br />

romana vivere, recepit ibi presencialiter in pecunia/ numerata centum sex floreni auri boni auri et<br />

iusti ponderis valoris, triginta duorum soldorum planetorum/ pro quolibet floreno a fratre Bertolino<br />

de Concessio, confratre eclesie Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, dante, solvente et numerante/<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice et de propria pecunia do<strong>mi</strong>ni prepositi, confratrum, conventus et capituli dicte<br />

eclesie Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ precio et finito mercato infrascripte venditionis, traditionis et<br />

dationis. Dedit, vendidit et tradidit iure proprio/ in perpetuum ad liberum featichum et expeditum<br />

alodium eidem fratri Bertolino et <strong>mi</strong>hi notario infrascripto/ tamquam persone publice<br />

267


ecipientibus et ementibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum do<strong>mi</strong>ni prepositi, confratrum, conventus et/<br />

capituli ac dicte eclesie et per ipsum fratrum Bertolinum et me notarium infrascriptum predictis<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, confratribus,/ conventui et capitulo ac dicte eclesie no<strong>mi</strong>natim unam peciam<br />

terre aratoriam, prativam et ollivatam iuris ipsius venditoris, ut/ asserebat iacentem in teratorio de<br />

Manerva in contrata Brayde sive ad torcullum, cui coheret ab una/ parte via et Petrus Raynaldi de<br />

Manerva et Iacobus Machagni, ab una alia parte dicti confratres/ seu dicta eorum eclesia et<br />

Franceschinus Rambaldini de Manerva, ab una alia parte via et ab/ allia reliqua parte Chichinus<br />

condam Rambaldini de Manerva, salvis aliis coherentiis. Ad habendum, tenendum/ et possidendum<br />

et quidquid eis et eorum successoribus, no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie deinceps placuerit perpetuo<br />

faciendum, cum omnibus et/ singulis que dicta pecia terre hebet supra se, seu infra seu intra se in<br />

integrum omnique iure, ratione et actione/ usibus, accessibus, ingressibus et egressibus, aquis et<br />

aquaductis eidem venditori in et pro dicta re vendita quolibet/ spectantibus et pertinentibus. Dans<br />

et contendens eidem fratri Bertolino et <strong>mi</strong>hi notario predicto recipientibus et stipulantibus,<br />

no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, omnia iura, rationes et actiones reales et personales, utilles et directas,<br />

<strong>mi</strong>xtas et ypotecharias et allias/ quascumque sibi competens et competentes in dicta et pro dicta re<br />

vendita ita quod predictis iuribus ipsi do<strong>mi</strong>nus prepositus/ confratres, capitulum et conventus ac<br />

dicta eclesia ita possint agere, deffendere et experiri quemadmodum ipse venditor/ poterat et<br />

posset ponendo eos in suum locum et ius in predictis ut in rem suam et ipsos nuncios et/<br />

procuratores, pro se dicto no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie constituit ad predicta tam in agendo quam in<br />

deffendendo. Ceterum dictus/ venditor constituit se dictam peciam terre possidere et in<br />

possessionem esse, no<strong>mi</strong>ne ipsorum emptorum donec ipsi emptores/, pro se et dicta eclesia<br />

possessionem acceperint corporalem quam accipiendi (-) eorum auctoritas et retinendi/ deinceps<br />

eisdem emptoribus, pro se et dicta eclesia licentiam contullit atque dedit. Preterea dictus venditor/<br />

per se et suos heredes pro<strong>mi</strong>sit predicto fratri Bertolino et <strong>mi</strong>chi notario predicto recipientibus et<br />

stipulantibus no<strong>mi</strong>ne quo ut supra/ de dicta re vendita litem vel quistionem non inferre nec<br />

inferenti consentire sed eisdem et eorum/ successoribus ac dicte eclesie et habentibus seu<br />

habituris causam ab ea tam in proprietate quam in possessione/ deffendere, guarentare,<br />

auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate tam in prima et/ secunda<br />

causa quam in omnibus alliis ac eisdem vacuam et expeditam possessionem tradere et ipsos<br />

emptores in ipsa re/ facere pociores omnemque litem, quistionem et causam que eisdem<br />

emptoribus de ipsa re vendita ullo tempore moveretur in se/ suscipere et ipsam facere sine debito<br />

ter<strong>mi</strong>nari omni denunciatione o<strong>mi</strong>ssa omnemque dampnum et litis expendium ac/ interest que ipsi<br />

emptores ex inde ullo tempore pateretur in iudicio et extra eisdem emptoribus refficere sub pena<br />

omnis/ dampni et dispendi ac inter esse inde dictis emptoribus incurentium. Et pena soluta vel non<br />

nihilo<strong>mi</strong>nus rata maneant/ omnia et singula suprascripta obligavit ad hoc ipse venditor, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri, dicto/ fratri Bertolino et <strong>mi</strong>hi notario<br />

infrascripto recipientibus et stipulantibus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, et renunciavit exceptioni doli, mali<br />

et conditioni/ indebiti sine causa vel per errorem vel ex iniusta causa et omnibus legibus et iuribus<br />

comunibus et singularibus ac cuilibet/ allio suo iuri quibus ipse venditor posset in contentum facere<br />

vel venire. Qui Boniolus venditor iuravit/ ad Sancta Dey Evanyelia, corporaliter tactis scripturis,<br />

predicta omnia et singula vera esse et ea omnia et singula atendere et/ observare et non<br />

contrafacere vel venire aliqua ratione vel causa de iure vel de facto subiciens se iurisdictioni/ iudicis<br />

eclesiastici propter huiusmodi observationem sacramenti quibus venditioni et omnibus et singulis<br />

suprascriptis./ Margarita ibi presens filia condam Iohanini<br />

268


Turini et uxor dicti venditoris, verbo et consensu dicti viri sui/ venditoris, consensit et certificata per<br />

me notarium infrascriptum omnibus suis iuribus tam dotis quam donationis et cuilibet/ alteri suo<br />

iuri ypotecario et quibuslibet alliis suis iuribus que habebat vel habere poterat seu habet/ in dicta<br />

re vendita per pactum re<strong>mi</strong>sit et renunciavit. Pro<strong>mi</strong>ttens per se et suos heredes <strong>mi</strong>hi notario<br />

predicto recipienti/ et stipulanti dicto no<strong>mi</strong>ne de dicta re vendita ocasione ipsorum iurium litem,<br />

quistionem vel controversiam ullo tempore non/ movere nec moveri consentire per se nec per<br />

allium sed ipsis re<strong>mi</strong>ssioni et renunciationi semper erit tacita et/ contenta et renunciavit beneficio<br />

iuris autenticarum et ypotecarum et senatus consulto velegiano et/ omnibus aliis (-) iuribus quibus<br />

posset in contrarium facere vel venire. Et insuper/ omnes et singuli suprascripti contrahentes omni<br />

modo et iure quibus melius potuerunt, fecerunt, constituerunt et/ ordinaverunt magistrum<br />

Bertolameum Panethelli de Tusculano, Fedriginum Orioli et Laurencinum/ Maternini et quemlibet<br />

eorum in solidum suos et (...) eorum procuratores specialiter ad faciendum/ registrari hunc<br />

contractum secundum formam decreti magnifici do<strong>mi</strong>ni Bernabonis viceco<strong>mi</strong>tis et cetera/ et ad<br />

faciendum omnia et singula allia utilia et necessaria in predictis et circha predicta/ pro<strong>mi</strong>ttens<br />

semper de ratio habendo./ Ego Graciadeus de Pri<strong>mi</strong>gnago, notarius rogatus, suprascriptum<br />

instrumentum tradidi et eciam/ hic imbreviavi et de predictis publicum debeo confitere<br />

instrumentum.<br />

152<br />

EMPTIO<br />

1359 Febbraio 14 Toscolano, sub porticu eclesie Sancti Stefani.<br />

Giovanni Peterbono Bruni, emancipato dal padre come riportato nella carta emancipationis <strong>del</strong><br />

diciotto febbraio <strong>mi</strong>lletrecento cinquanta cinque, ha venduto al notaio Bartolomeo Peterbono<br />

Bruni un appezzamento di terra sita in contrada Crocevia a Toscolano, che egli riceve a nome <strong>del</strong>la<br />

religione di San Domenico, per otto libre di planete correnti.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo nono, indicione duodecima.<br />

81<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, die quarto decimo februarii, in Plano Tusculani sub porticu eclesie<br />

Sancti Stefani, presentibus: Bertolino/ Tusculani ser Fathini, Benevenuto filio Barberii Noysii,<br />

Tusculano filio Florioli Noysii, notario pro secundo notario, omnibus de Tu/sculano, testibus rogatis.<br />

Ibi Iohanes fillius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, emancipatus a dicto patre suo ut continetur in<br />

carta illius/ emancipationis facta me notarium infrascriptum, die decimo octavo februarii<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quinto, indicione octava. Ibi/ visa et lecta a me notarium<br />

infrascripto iure proprio in perpetuum (-) vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum <br />

dedit, vendidit/ et tradidit <strong>mi</strong>hi notario infrascripto ementi et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, capituli, confratrum et conventus/ eiusdem et de propris denaris<br />

dicte religionis, capituli et confratrum eiusdem, unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam<br />

iacentem in teratorio de Tusculano/ in Campra Plani in contrata ubi dicitur a mane Cruce vie cui<br />

coheret a mane magister Bertolameus de Medicis, a meridie, a sero et a monte fratres dicte<br />

reli/gionis, salvis aliis coherentiis. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid (-) dicte<br />

religioni et<br />

269


confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo/ (-) de ea quidquid placuerit perpetuo<br />

faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui/ forent<br />

et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis<br />

que dicta pecia terre habet supra se/ intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />

usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu/ spectante. Hoc autem<br />

fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro octo libris planetorum monete nunc curentis in Riperia<br />

brixiensi quas/ confessus et manifestus fuit se recipisse et habuisse a me notario infrascripto dante<br />

et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denaris/ dicte religionis capituli et<br />

confratrum eiusdem. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte dicte pecunie et omni<br />

legum auxilio et statutis comunis Brixie et cetera/. Quam quidem peciam terre dictus venditor se<br />

dicte religionis, capituli et confratrum eiusdem no<strong>mi</strong>ne constituit possessorem donec ipsius rey<br />

corporalem/ acciperint possesionem quam accipiendi et retinendi deinceps <strong>mi</strong>hi notario<br />

infrascripto stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et confratrum et capituli et<br />

conventus eiusdem omnimodam licentiam contullit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor per se et<br />

suos heredes/ <strong>mi</strong>hi notario infrascripto stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />

capituli et confratrum eiusdem litem nec controversiam dicte religioni, confratribus,/ capitulo et<br />

conventui eiusdem ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec<br />

in parte sed dictam/ peciam terre dicte religioni, capitulo et confratribus et conventui eiusdem ab<br />

omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub/ pena dupli<br />

extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni<br />

et dispendi et cetera,/ obligando ad hoc <strong>mi</strong>hi notario infrascripto stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicte religionis, capituli et confratrum eiusdem et per me dicte/ religioni, capitulo et<br />

confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />

Iohanes omnibus modo, iure,/ forma et causa quibus melius potuit fecit, constituit et ordinavit<br />

Petrum Bozie de Tusculano suum certum nuncium et procuratorem et sindicum specialem/<br />

specialiter et expresse ad presentandum hoc instrumentum registratori deputavit ad registrandum<br />

instrumenta et ad faciendum/ registrari in libro registri secundum decretum et ordinamenta<br />

magnifici et excelsi do<strong>mi</strong>ni Bernabonis et cetera./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo nono, indicione duo decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />

Tusculani, notarius sacri palacii rogatus, scripsi.<br />

153<br />

EMPTIO<br />

1361 Novembre 15 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Bertolino fu Rizardino Zilioli de Ugonibus ha ceduto a Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la<br />

religione di San Domenico di Toscolano, il fitto annuo di tre bazete e mezza di olio, il diritto, il<br />

do<strong>mi</strong>nio, il possesso di tre appezzamenti di terra site nelle contrade Valle Grande, Varino e Valle<br />

Perva di Gargnano, per dodici libre di planete correnti.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo primo, indicione quarta decima.<br />

270


Carta fratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, die quinto decimo mensis novembris in Tusculano, in<br />

do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Betino quondam do<strong>mi</strong>ni Ubertini de Ugonibus<br />

habitatore ville de Rotina de Tusculano, Guiel/<strong>mi</strong>no quondam Mani de Gardono notario, Bontempo<br />

quondam Gabrielli de Soyano, omnibus testibus rogatis. Ibi Bertolinus/ quondam Rizardini do<strong>mi</strong>ni<br />

Zilioli de Ugonibus civis Brixie, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum/ et<br />

expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit, cessit et concessit religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri<br />

Francino/ de Trovegnanis de Scovolo, preposito religionis predicte, ementi et recipienti pro dicta<br />

religione, confratrum et capituli/ eiusdem tres bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley de ficto annuatim quod<br />

fictum Peterbonus quondam Tomasini qui dicebatur Scuthe/larius de Boyaco de Gargnano dare et<br />

solvere tenetur (-) et tenebatur annuatim dicto Bertolino de infrascriptis/ peciis terre: prima est<br />

aratoria, olivata, vidata et loriva iacente in teratorio de Gargnano in Vale Granda cui coheret a<br />

mane Ni/colaus (-) Axonli pro dicto do<strong>mi</strong>no *** 74<br />

, a meridie heredes Vinelli, a sero Iacobus<br />

Richeboni in parte et in parte Valis/ et a monte Vallis; secunda pecia terre est aratoria, olivata at<br />

vidata iacente in dicto teratorio in Varino, cui coheret a mane Polus Iohanis/ Degelguardi sive Yema<br />

eius uxore, a meridie Bertolinus Boye, a sero dictus Peterbonus pro dicto do<strong>mi</strong>no, a monte<br />

Bertolinus Fastini./ Tercia pecia terre est olivata, vidata et loriva et aratoria iacente in dicto<br />

teratorio super Varino et in Vale Perva, cui coheret/ a mane Tomasinus Bayamonti, a monte<br />

Bertolinus Boye, a sero si<strong>mi</strong>liter dictus Bertolinus, a meridie Bertolinus Fastini, in parte et/ in parte<br />

Bertolameus Iohanis Degelguardi, salvis aliis ut continetur in carta livelli et eciam ius, do<strong>mi</strong>nium et<br />

proprietatem/ dictarum peciarum terre de quibus redditur et reddi vi<strong>del</strong>icet dictum fictum. Tali<br />

modo dictus Bertolinus fecit dictam da/tionem, venditionem, cesionem et concesionem de dictis<br />

tribus bazetis et di<strong>mi</strong>diam oley de ficto autem iure do<strong>mi</strong>nio et proprietate/ dictarum peciarum<br />

terre in dictum do<strong>mi</strong>num prepositum, recipientem no<strong>mi</strong>ne quo ut supra ita quod dicta religio,<br />

capitulum et confratres eiusdem/ habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas res venditas,<br />

cessas et concessas et de eis quidquid voluerint/ faciant sine contradictione dicti Bertolini<br />

suorumque heredum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si<br />

qui forent/ et cum accessibus, et cetera et cum omnibus iuribus et actionibus sibi ex dictis rebus<br />

venditis, cessis et concessis modo aliquo pertinente/ seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim<br />

dictus venditor pro duodecim libris planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi quas/<br />

confessus et manifestus fuit se recipisse et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito dante et solvente<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ confratrum et capituli eiusdem et de propris denaris dicte<br />

religionis, confratrum et capituli eiusdem. Renuntiando omni exceptioni non date, non/ recepte<br />

dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quas quidem res<br />

venditas, cessas et/ concessas dictus Bertolinus (-) se no<strong>mi</strong>ne confratrum, capituli et conventus<br />

eiusdem constituit possessorem donec ipsarum rerum corporalem/ acciperint possesionem quam<br />

accipiendi et retinendi deinceps dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra<br />

omnimodam licentiam con/tulit atque dedit. Constituendo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum,<br />

confratres et capitulum dicte religionis suos certos nuncios/ et procuratores ponendo eos impri<strong>mi</strong>s<br />

in suum locum ut in suam rem propriam. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus, per se et suos/ heredes, dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra litem nec controversiam ei nec dicte<br />

religioni, nec confratribus/ eiusdem ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dictis (-)<br />

rebus venditis, cessis et concessis/ sed dictas res venditas, cessas et concessas dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem ab omni persona et universitate<br />

74<br />

Manca il nome <strong>del</strong> proprietario.<br />

271


legiptime/ defendere et cetera sub omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem incurentium, obligando ad/ hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et dictus Bertolinus fecerunt, constituerunt et ordinaverunt<br />

Tu/sculanum Florioli et Bono<strong>mi</strong>num Iohanini, ambos de Tusculano et quemlibet in solidum certos<br />

nuncios, procuratores/ et sindicos ad faciendum registrari hos instrumentum et cetera, pro<strong>mi</strong>ttens<br />

de ratio habendo et obligando renunciare./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo<br />

primo, indicione quarta decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

154<br />

CARTA LIVELLI<br />

1357 Febbraio 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Madernino fu Plasino Vigorii una casa e due appezzamenti<br />

di terra nelle contrade Balnico e Campra in territorio di Toscolano, in cambio di quattro gallette di<br />

olio e un cappone all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima.<br />

82<br />

MATERNINUS QUONDAM PLASINI<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Maternini Plasini. Die octavo februarii, in<br />

Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Tusculano filio Florioli Noysii,<br />

notario pro secundo notario,/ Franceschino filio fratris Iacobi, ambobus de Tusculano, Delayto qui<br />

dicitur Tosirolus de Turi, habitatore Materni,/ omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus do<strong>mi</strong>nus<br />

Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum/ Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Iohanini de/ Brixia, presbiteri, fratris<br />

Bertolini Gosoli, fratris Martini Revelli, fratris Iustachini de Tusculano, fratris/ Bertolini Bosioti,<br />

omnium confratrum dicte religionis ibi presentium et consentientium sese esse maiorem partem/<br />

capituli dicte religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium per se et<br />

suos suc/cessores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis<br />

manibus tene/bat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Materninum quondam Plasini<br />

Vigorii de Plano/ Tusculani de infrascripta domo et peciis terre iuris dicte religionis: impri<strong>mi</strong>s de<br />

una domo/ copata cum tera secum tenente aratoria, loriva et vidata iacente in teratorio de<br />

Tusculano in Plano Tu/sculani in contrata Balnici, cui coheret a mane Albertus Manini in parte pro<br />

dicta religione et in parte via,/ a meridie et a sero via, a monte Tusculanus Manini in parte et in<br />

parte Nicolaus Petri et in parte Albertus suprascriptus pro dicta/ religione et est per mensuram<br />

decem octo tabule; item de una (-) pecia terre loriva et vidata iacente in dicto teratorio et/<br />

contrata, cui coheret a mane via, a meridie via, a sero heredes Bontempi Iohanis ser Iacobi, a<br />

monte Albertus suprascriptus pro dicta religione/ et est per mensuram tres tabule et tres pedes;<br />

item de<br />

272


una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio/ in Capra Plani ubi dicitur ad<br />

*** 75<br />

, cui coheret a mane via (-), a meridie do<strong>mi</strong>nus pre Antonius (...) plebis/ de Tusculano in parte<br />

et in parte una raparia, a sero heredes Do<strong>mi</strong>nici fratris Iohanis in parte et in parte Vigorinus Zisani,<br />

a monte Faci/olus Mese in parte et in parte Iohanes Peterboni et est per mensuram triginta tres<br />

tabule, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus pre/positus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />

dictam investituram de dicta domo et peciis terre in dictum Materninum, ita quod ipse et sui<br />

heredes et cui dederit vel habere statu/erit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas<br />

pecias terre et domom et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias<br />

publicas et cum omnibus et singulis que dicta domus et pecie terre habent supra se, intra se seu<br />

infra se in integrum,/ et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem ex dictis pecis terre et domo, modo aliquo pertinente seu spectante./ Dando,<br />

reddendo et solvendo ipse Materninus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ quatuor (-) galetas oley et unum caponem,<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/<br />

Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />

aliquo tempore vellet vendere/ ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis,<br />

pro duobus soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui<br />

voluerit, preter servo eclesie vel poten/ti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum/<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Materninus, per se<br />

et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no pre/posito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />

atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

incurentium, obligando ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione<br />

et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper<br />

dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Maternino, pro se et<br />

suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et domum ei et suis heredibus/ et cui dederit (-) dictam<br />

investituram ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto Maternino et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />

hoc dicto Maternino omnia bona dicte religionis presentia/ et futura pigneri. De quibus pecis terre<br />

et domo ex nunc dictus Materninus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta<br />

religione/ et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima./ Ego Bertolameus filius<br />

Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

75<br />

Manca l'indicazione <strong>del</strong> toponimo.<br />

273


155<br />

CARTA LIVELLI<br />

1357 Aprile 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto ad Alberto fu Giovanni detto Manino tre appezzamenti di<br />

terra siti nelle contrade Ronchetelli e Balnico di Toscolano in cambio di cinque gallette o venti<br />

bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Alberti Manini. Die decimo octavo aprilis, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Tusculano<br />

filio Florioli Noysii, notario pro secundo notario,/ Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario et rogato<br />

hanc cartam subscrivere, Galvagno quondam magistri Baldrici, omnibus/ de Tusculano, testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum/<br />

Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu<br />

infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet fratris Iohanini de Brixia, presbiteri, fratris Bertolini Gosoli,<br />

fratris Bertolini Bosioti, fratris Martini Revelli, fratris Desiderati de Ciis/ et fratris Iacobini de Cisano,<br />

omnium confratrum dicte religionis ibi presentium et omnibus infrascriptis consentientium ac in<br />

dicentium/ sese esse duas partes et plures capituli et conventus dicte religionis, per se et suos<br />

successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in<br />

suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie/ investivit Albertum quondam Iohanis qui<br />

dicebatur Maninus, habitatorem ville de Grezenico de Tusculano, de infrascriptis peciis terre iuris/<br />

dictarum eclesiarum iacentibus in teratorio de Tusculano in Plano: prima est aratoria, olivata,<br />

loriva, vegra et costiva iacente in dicto/ teratorio in contrata de Ronchethellis, cui coheret a mane<br />

heredes Iohanis Ruzenelli in parte Iacobinus Iohanis Omerii, a meridie Do/<strong>mi</strong>nicus<br />

Martinelli in parte et in parte Floriolus Noysii et in parte Bontempus fratris Mezi, a sero dictus/<br />

Albertus conductor in parte et in parte Iohaninus Nasimpacis, a monte via; secunda pecia terre est<br />

loriva et vidata iacente in Plano/ Tusculani in contrata Balnici, cui coheret a mane via, a meridie<br />

Materninus Plasini pro dicta religione, a sero heredes Bontempi Iohanis ser/ Iacobi in parte et in<br />

parte Francinus Pini, a monte eclesia Sancti Nicolay et est per mensuram tabularum undicim et sex<br />

pedes vel circa;/ tercia pecia terre est vegra cum una planta olivi iacente in dicto teratorio et<br />

contrata, cui coheret a mane via, a meridie et a sero/ Materninus Plasini pro dicta religione, a<br />

monte dictus Albertus conductor et est per mensuram *** 76<br />

, salvis aliis coherentiis./ Tali modo<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in<br />

dictum Albertum, ita/ quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre/ et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus/ et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque/ in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra<br />

se seu infra se in integrum et cum/ omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu/ spectante. Dando,<br />

reddendo et solvendo ipse Albertus, per se et suos heredes, dicte religioni et<br />

76<br />

Manca l'indicazione <strong>del</strong>la <strong>mi</strong>sura.<br />

274


confratribus eiusdem annu/atim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque galetas oley vi<strong>del</strong>icet<br />

viginti bazetas no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri/ et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena/ dupli et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur/ primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis,/ dare pro duobus soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum<br />

cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos/ pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Albertus, per se et<br />

suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />

atendere dictum fictum ad/ dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte relig/ioni et confratribus<br />

eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicte religionis/ et confratrum eiusdem, , se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo/ ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />

Alberto, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis<br />

heredibus et cui/ dederit ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Alberto et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto Alberto omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri./ De quibus<br />

peciis terre ex nunc dictus Albertus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />

rogatus unum et plura facere/ instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo septimo, indicione decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />

Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

156<br />

CARTA LIVELLI<br />

1357 Maggio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Domenico fu Bertolino detto Bertazolo Franceschi un<br />

appezzamento di terra in contrada Casamblis in Toscolano in cambio di tre bazete e mezza o<br />

quattordici quarteri di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

84<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Do<strong>mi</strong>nici quondam Bertazoli. Die primo madii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,/ presentibus: Mafezolo quondam<br />

Petri Iohanis Tasche de Benathaga de Gargnano et consentiente omnibus infrascriptis, Bertolino<br />

quondam Tusculani ser Fathi/ni, Amadeo quondam Boldane, ambobus de Tusculano, omnibus de<br />

Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegn/anis, prepositus<br />

religionis eclesiarum sanctorum (-) Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

suos/ successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, per ligum quod in suis<br />

manibus tenebat ad rectum livellum/ comunis Brixie, investivit Do<strong>mi</strong>nicum quondam Bertolini qui<br />

275


dicebatur Bertazolus Franceschi de Mornaga de Tusculano de una/ pecia terre iuris dicte religionis<br />

aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Casamblis sive Panacia,/<br />

cui coheret a mane via, a meridie et a sero dictus Do<strong>mi</strong>nicus conductor pro Francescho Bono<strong>mi</strong>, a<br />

monte dictus conductor in parte/ et in parte Pelacanus Mandolini quam consueverat tenere<br />

Mafezolus suprascriptus et est duodicim tabule et duo pedes, salvis/ allis coherentiis. Tali modo<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in<br />

dictum Do<strong>mi</strong>nicum,/ ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps<br />

habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea/ quidquid voluerit faciat iure<br />

livelli sine contraditione confratrum dicte religionis, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur/ confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />

in vias publicas et cum omnibus/ et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />

se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisi/tione dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo et/ solvendo<br />

ipse Do<strong>mi</strong>nicus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ tres bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley vi<strong>del</strong>icet quatuordicim quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne<br />

ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />

canipam dicte religionis, sub pena dupli/ et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />

tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis<br />

dare pro duobus soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum<br />

cui vo/luerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successo/ribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Do<strong>mi</strong>nicus, per se<br />

et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti/ et recipienti pro dicta religione et confratribus<br />

eiusdem, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>/num et atendere et observare<br />

omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi/ dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />

recipienti/ pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />

et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit<br />

dicto Do<strong>mi</strong>nico, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam/ peciam terre et dictam investituram<br />

eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona/ et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

Do<strong>mi</strong>nico/ et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Do<strong>mi</strong>nico omnia bona dicte<br />

religionis presentia et futura pigneri. De qua/ pecia terre ex nunc dictus Do<strong>mi</strong>nicus confitetur esse<br />

in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/ uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

157<br />

CARTA LIVELLI<br />

1357 Maggio 14 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Troveganis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a<br />

276


Nicola fu Giovanni Ruzeni un appezzamento di terra in contrada Melovirnis a Toscolano in cambio<br />

di sei bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Nicolay quondam Iohanis Ruzeni. Die quarto decimo madii,<br />

in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iacobo filio Barberii<br />

Noysii, Iohanino filio Berto/lini Zoati, Iacobino quondam Bontempi, omnibus de Plano Tusculani,<br />

testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis<br />

eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris/ Brixie, verbo et consensu<br />

infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet fratris Iohanini de Brixia presbiteri, fratris Martini Revelli,<br />

fratris/ Bertolini Gosolli, fratris Bertolini Bosioti, fratris Nicolay de Mesaga, fratris Desiderati de Ciis<br />

et fratris/ Iacobini de Cisano, omnium confratrum dicte religionis ibi presentium et omnibus et<br />

singulis infrscriptis consensentium ac indicen/tium sese esse duas partes et plures capituli et<br />

conventus dicte religionis, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et capituli<br />

et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis<br />

Brixie,/ investivit Nicolaum quondam Iohanis Ruzeni de Pulzano de Tusculano de una pecia terre<br />

iuris dicte religionis aratoria,/ olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata de<br />

Melovirnis, cui coheret a mane heredes Benamati Bertolasii,/ a meridie Morandus Benevenuti<br />

Corveti, a sero via, a monte heredes Iacobini Nicolay, salvis aliis coherentiis et est per mensuram<br />

decem/ octo tabule et unum pedem. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />

fecit dictam investituram de dicta/ pecia terre in dictum Nicolaum, ita quod ipse et sui heredes et<br />

cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gau/deat et possideat dictam peciam terre<br />

et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumquea<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et<br />

singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra/ se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta/ pecia terre modo<br />

aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo et solvendo ipse Nicolaus, per se et suos<br />

heredes,/ dicte religioni et confratribus eiusdem (-) annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava sex<br />

bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensu/ram de Tusculano in<br />

terra de Tusculano, ad canipam dicte relig/ionis sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu me/lioramentum suum, teneatur primo dictum<br />

do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte<br />

religionis, dare pro duobus soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum<br />

cui voluerit, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde habentibus duos/ soldos planetorum pro quibus debeant<br />

novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus,<br />

per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus (-) et confratribus dicte<br />

religionis stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et<br />

observare omnia et singula in isto/ contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />

dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />

et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit<br />

dicto Nicolao, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre/ et<br />

277


dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate<br />

legiptime defendere, auctorizare et/ desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />

Nicolao et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Nicolao/ omnia bona dicte religionis<br />

presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Nicolaus confitetur esse in<br />

possessione pro dicta/ religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

158<br />

CARTA LIVELLI<br />

1359 Gennaio 28 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, con alcuni confratelli, ha dato in affitto ad Antoniolo fu Oderico Castegne due<br />

appezzamenti di terra nelle contrade Pidosso e Acque di Gaino di Toscolano in cambio di tre<br />

gallette e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo nono, indicione duodecima.<br />

85<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Antoniolum Oderici de Tusculano. Die<br />

vigesimo octavo ianuarii, in Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in capitulo dicte<br />

religionis, presentibus: Antoniolo quondam Iohanini quondam do<strong>mi</strong>ni/ Bonaventure de Cerclinis (-),<br />

notario pro secundo notario, Boniolo quondam Boni Albertini Barili, ambobus de Sancto/ Felice,<br />

Antoniolo quondam Iohanis Borgini de Villa de Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi congragato<br />

et convocato capitulo religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, voce campanelli, more solito ilius<br />

religionis, de mandato religiossi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Franci/ni de Trovegnanis Vallis Tenessis, prepositi<br />

illius religionis in quoquidem capitulo adherant dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus et fratres Iohaninus de<br />

Brixia presbiter, frater Martinus Revelli, frater Iustachinus Martini Bonzii, (-) ambo de Pulzano/ de<br />

Tusculano, frater Bertolinus Bosioti de Concessio, frater Nicolaus Bosii de Mesaga et frater<br />

Iacobinus de Cisano/ Vallis Tenesis, omnes confratres dicte religionis ac in dicentes et asserentes<br />

sese esse quatuor partes et plures capituli/ et conventus dicte religionis ac in omnibus et singulis in<br />

isto contractu consentientes unde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, verbo et consensu/ et auctoritate<br />

omnium suprascriptorum confratrum, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />

et confratrum eiusdem, per lignum quod/ in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis<br />

Brixie, investivit Antoniolum quondam Oderici Castegne de Pulzano contrate/ Gayni de Tusculano<br />

de infrascrptis pecis terre iuris dicte religionis in infrascriptis contratis: prima est olivata, vidata<br />

iacente in dicto teratorio/ post Gaynum in contrata ubi dicitur ad Pudossum, cui coheret a mane<br />

Lumbardus Bere in parte et in parte Bertellus Mane/gesii, a meridie, a sero et a monte via et est<br />

per mensuram centum triginta quinque tabule et tres pedes: secunda pecia terre iacet in dicto<br />

teratorio/ in contrata ubi dicitur ad Aquas sive in Castello et est vidata et vegra et costiva, cui<br />

coheret a meridie heredes Tavere pro dicta religione,/ a sero et a monte via, a mane Bosellus<br />

Franceschini Pizolboni et est per mensuram sexaginta tabule, salvis<br />

278


omnibus aliis coherentiis. Tali modo/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />

investituram de dictis pecis terre in dictum Antoniolum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit<br />

vel/ habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />

quidquid voluerit faciat iure livelli sine/ contraditione confratrum dicte religionis, cum omnibus et<br />

singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,/<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />

terre habent supra se, intra se seu infra se/ in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente<br />

seu spectante. Dando, reddendo et solvendo ipse Antoniolus, per se et suos heredes, dicte religioni<br />

et confratribus/ eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuordicim bazetas oley<br />

vi<strong>del</strong>icet tres galetas (-)/ et di<strong>mi</strong>dium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />

mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis, sub pena dupli. Et<br />

eciam eo salvo quod, si dictus aliquo tempore velet vendere ius suum, teneatur/<br />

primo apellare confratres dicte religionis et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro<br />

quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;/ alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo<br />

eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat confratribus dicte religionis,/ inde habentibus<br />

duos soldos planetorum pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />

tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Antoniolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se<br />

et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />

atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi. Inde dicte religioni et confratribus (-) eiusdem incurentium, obligando ad hoc ei<br />

recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri.<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Antoniolo, pro<br />

se et suis/ heredes stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earum ei et suis<br />

heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Antoniolo et suis heredibus<br />

incurentium,/ obligando ad hoc ei omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus<br />

pecis terre ex nunc dictus Antoniolus confitetur/ esse in possessione pro dicta religione. Et inde<br />

sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo nono, indicione duodecima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />

Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

159<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Gennaio 19 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni fu Bertolino Regentini due appezzamenti di terra<br />

siti nelle contrade Mezza Campra e Scanzano di Toscolano in cambio di cinque bazete di olio<br />

all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quintadecima.<br />

279


Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Iohanis Bertolini regentini de Grezenico de Tusculano. Die<br />

decimo nono ianuarii, in Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

presentibus: Petro quondam Boni Romanini de Tusculano, Do<strong>mi</strong>nico quondam/ Iacobini qui<br />

dicebatur Zochella de Materno, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de<br />

Trovegnanis,/ prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et sancti Heustachi<br />

de Cleusuris Brixie, verbo et consensu et/ auctoritate fratris Nicolay Bosii et fratris Iacobini de<br />

Cisano, confratrum dicte religionis, ibi presentium et omnibus et singullis/ in isto contractu<br />

contentis consentientium, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, confratrum,<br />

capituli et/ conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Iohanem/ quondam Bertolini Regentini de Grezenico de Tusculano de<br />

duabus peciis terre iuris dicte religionis iacentibus in teratorio de/ Tusculano in Campra Plani: prima<br />

est aratoria, olivata et vidata et iacet in dicta Campra in contrata ubi dicitur ad Mediam Campram,<br />

cui/ coheret a mane via, a meridie et a sero Peterbonus quondam Ognabeni Feri sive habentes<br />

causam ab eo, a monte Iohaninus ser Nasimpacis; secunda est aratoria,/ olivata et vidata et iacet in<br />

dicta Campra in contrata ubi dicitur ad Scanzanum, cui coheret a mane Bertolameus Zanelli in parte<br />

et in parte heredes/ Bertolamey fratris Iohanis, a meridie Floriolus Noysii in parte et in parte<br />

heredes Facioli, a sero Iacobinus Bontempi in parte et in parte Flori/olus Noysii, a monte heredes<br />

Bertolamey fratris Iohanis in parte et in parte Benedictus Zengi, salvis aliis coherentiis. Tali modo<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in<br />

dictum Iohanem, ita quod ipse et sui heredes/ et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid/ voluerit faciat iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus/ et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel allios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />

regressibus suis usque/ in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent<br />

supra se, intra se seu infra se in in/tegrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte<br />

religioni et confratribus eiusdem ex dictis peciis terre/ modo aliquo pertinente seu spectante.<br />

Dando, reddendo et solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte/ religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/<br />

dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />

ven/dere ius suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dicte<br />

religionis et eis, emere vo/lentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum<br />

<strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius/ suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />

ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/ successoribus inde habentibus<br />

duas/ soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle/<br />

eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Ioahnes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

stipulanti et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo/ ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />

ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in/ isto contractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani, pro se et suis heredibus/ stipulanti, dictas pecias terre et<br />

dictam investituram ei et suis heredibus


dederit> ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />

Iohani/ omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus<br />

Iohanes confitetur/ esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura<br />

facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo,<br />

indicione quinta decima./ Ego Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius<br />

rogatus, scripsi.<br />

160<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Gennaio 21 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Lafranchino fu Baldrico un appezzamento di terra in<br />

contrada Alle Tese a Toscolano in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta<br />

decima.<br />

86<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Lafranchini magistri Baldrici. Die vigesimo primo ianuarii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino quondam Bonaventure<br />

notario, Iacobino quondam Iohanis Omerii, ambobus de Tusculano, Martino quondam Malcoti de<br />

Gargnano,/ omnibus (-) testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis,<br />

prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et sancti Heustachi de Cleusuris<br />

Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice confratrum, capituli et conventus eiusdem, per<br />

lignum/ quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Lafranchinum<br />

quondam magistri Baldrici medici de Gre/zenico de Tusculano de una pecia terre iuris dicte<br />

religionis iacente in teratorio de Tusculano in Campra Plani in contrata ubi dicitur ad Tezias,/ cui<br />

coheret a mane Iacobus fratris Iohanis, a meridie Benedictus Zengi, a sero via, a monte via in parte<br />

et in parte Iacobus fratris Iohanis et in parte/ Tusculanus Manini, salvis aliis coherentiis. Tali modo<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in/<br />

dictum Lafranchinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps<br />

habeat, teneat, gaudeat dictam/ peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus/ et singulis que<br />

dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />

seu requisitione/ dicte religioni et confratribus eiusdem modo aliquo pertinente seu spectante et<br />

cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines/ vel alios si qui forent et cum<br />

accessibus, ingressibus suis usque in vias publicas. Dando, reddendo et solvendo/ ipse Lafranchinus,<br />

per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />

octava/ octo bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />

Tusculano in terra/ de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo<br />

quod, si dictus emphiteota/ aliquo tempore vellet vendere ius suum, teneatur primo apellare<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />

281


confratres dicte religionis/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis<br />

planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat/ ius suum cui voluerit, preter servo eclesie<br />

vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle eodem<br />

tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Lafranchinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no pre/posito,<br />

stipulanti et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />

et atendere et/ observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi inde dicte religioni/ et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia sua/ bona<br />

presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Lafranchino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />

investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui/ dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Lafranchino et<br />

suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Lafranchino omnia bona dicte religionis/<br />

presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Lafranchinus confitetur esse in<br />

possessione pro dicta re/ligione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego<br />

Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

161<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Gennaio 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Pietro fu Bono Romanini un appezzamento di terra a<br />

Toscolano in Capra, sotto gli Orti, in cambio di otto bazete e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quintadecima.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Petri Boni Romanini. Die vigesimo quinto ianuarii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Andriolo filio Iohanis Salvagni,<br />

Iacobo filio Barberii, (-) ambobus de Tusculano, testibus rogatis./ Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />

Francinus , prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Heustachi de Cleu/suris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis/ manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Petrum quondam Boni Romanini de Pulzano de Tusculano de una/ pecia<br />

terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in Capra Plani sub Ortis, cui<br />

coheret a mane dictus Petrus/ conductor in parte et in parte Iacobinus Zoati, a meridie via, a sero<br />

Vigorinus Cisani, a monte Iohanes Peterboni, salvis aliis coherentiis./ Quam peciam terre dicta<br />

religio habet et tenet ad livellum ab eclesia Santi Iohanis Baptiste de Brixia cum certis alliis/ peciis<br />

terre. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus (-) prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />

dicta pecia terre in dictum/Petrum, ita quod<br />

282


ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />

dictam peciam terre et/ ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur<br />

confines vel allios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas/ et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu Re/quisitione dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo/ et solvendo ipse<br />

Petrus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni<br />

vel in octava/ octo bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />

rectam mensuram de Tusculano in terra/ de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli.<br />

Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore ve/let vendere ius suum, teneatur primo<br />

apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere volentibus/<br />

no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />

vendat ius suum cui volu/erit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde/ (-) habentibus duos soldos planetorum pro<br />

quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Petrus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus/ stipulanti,<br />

dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />

singulla/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti, no<strong>mi</strong>ne<br />

quo ut supra se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Petro, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dictam peciam terre et dictam/ investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />

persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub/ pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto Petro et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dicte<br />

religionis/ presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Petrus confitetur esse in<br />

possessione pro dicta religione. Et/ inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />

tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione duodecima 77<br />

./ Ego<br />

Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

162<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Marzo 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Giacobino fu Bontempi un appezzamento di terra a<br />

Toscolano Alle Raze in cambio di nove quarteri di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

77<br />

In realtà l'indizione è la quindicesima, come indicato all'inizio <strong>del</strong> contratto di investitura.<br />

283


Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quarta decima.<br />

87<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Iacobini Bontempi. Die vigesimo septimo marcii, in<br />

Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Bonzanino quondam Facioli (-) de<br />

Tusculano, Benevenuto quondam Iohanis Benevenuti de Ma/nerva, ambobus testibus rogatis. Ibi<br />

religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis de Scovolo, prepositus re/ligionis<br />

eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu et<br />

auctoritate fratris Nico/lay de Mesaga de Tusculano et fratris Iacobini de Cisano, confratrum dicte<br />

religionis ibi presentium et omnibus et singulis in/ isto contractu contenta consensentium per se et<br />

suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis confratrum, capituli et/ conventus eiusdem, per<br />

lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Iaco/binum<br />

quondam Bontempi de Plano Tusculani de una pecia terre iuris dicte religionis aratoria, olivata et<br />

vidata iacente in terra/ de Tusculano in Campra Plani in contrata ubi dicitur ad Razias Strovas, cui<br />

coheret a mane Franzolus fratris Iacobi,/ a meridie heredes Do<strong>mi</strong>nici Pasquetini, a sero Requilianus<br />

qui dicitur Copeta, a monte confratres dicte religionis, salvis aliis coherentiis./ Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de (-) dicta pecia terre in<br />

dictum Iaco/binum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />

teneat, gaudeat et possideat/ dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque succe/ssorum, cum omnibus et singulis (-) que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus/ et cetera et cum omnibus<br />

iuribus dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre pertinentibus et cetera. Dando,<br />

reddendo/ et solvendo ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam men/suram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />

dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo/ quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet<br />

vendere ius suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores et<br />

eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;<br />

alioquin/ vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />

vendat, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro<br />

quibus debeant novum emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />

dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />

singula in/ isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito et confratribus dicte religionis/ incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />

recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri.<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobino, pro<br />

se et suis heredibus/ stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram ei et suis heredibus et<br />

cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iacobino et suis heredibus/ incurentium, obligando ad<br />

hoc dicto Iacobino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia/ terre ex<br />

nunc dictus Iacobinus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum<br />

et plura facere instrumenta / Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

284


trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quintadecima./ Ego Bertolameus quondam Peterboni<br />

Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

163<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Maggio 10 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Pietro fu Pasqueti che era detto Gambaldo un<br />

appezzamento di terra in contrada Camaterni a Toscolano.<br />

Notaio: <br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Petri Gabaldi de Mesaga. Die tercio decimo madii, in<br />

Tu/sculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino Bonaventure notario de<br />

Gayno de Tus/culano, Iohanino Molinario quondam Fachini de Gardono, ambobus testibus rogatis.<br />

Ibi religiossus vir/ do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum<br />

sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, confratrum,/ capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis<br />

manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,/ investivit (-) Petrum quondam Pasqueti qui<br />

dicebatur Gambaldus/ quondam Boni de Mesaga de Tusculano de una pecia terre aratoria, olivata<br />

et vidata iacente in teratorio de Tusculano/ in contrata Camaterni, cui coheret a mane heredes<br />

Gracii Tomasii, a meridie Michael Bosii, a sero Zilianus/ Calze, a monte via, salvis aliis coherentiis et<br />

est per mensuram duodecim tabule et duo pedes vel circa. 78<br />

90 79<br />

164<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie Sancti Nicolay.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />

di Brescia, ha dato in affitto a Margherita fu Salturge un appezzamento di terra in contrada<br />

Folzinagla in Val di Sur a Gardone Riviera in cambio di una bazeta e un terzo di bazeta di olio e<br />

cinque planete all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

78<br />

Il testo risulta interrotto.<br />

79<br />

Il numero è posto in alto al centro di una pagino bianca.<br />

285


Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta.<br />

91<br />

.LXVI.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Malgaritam Salturge de Gardono. Die<br />

decimo septimo ianuarii, in Gardono, in curtivio domuum eclesie/ Sancti Nico/lay, presentibus:<br />

Bertozio quondam Malesardi, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario,<br />

Matino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gardono, testibus rogatis. Ibi/ religiossus vir<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Sancti Heustachi de Cleusuris/ Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Malgaritam quondam Salturge de Gardono de una pecia terre rosiva<br />

iacente in teratorio de Gardono/ in Valle Suri in Folzinagla, cui coheret a mane Glera, a meridie<br />

Delaytus Manegoldi, a sero heredes Beloni, a monte Fraserius sive heredes, salvis/ alliis coherentiis<br />

et est per mensuram triginta sex tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />

supra, fecit dictam investituram/ de dicta pecia terre in dictam Malgaritam, ita quod ipsa et sui<br />

heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps in perpetuum habeat, teneat, gau/deat et<br />

possideat et de ea quidquid voluerit faciat iure livellario sine contraditione<br />

dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que/ intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />

in vias publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />

se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus/ dicte religionis<br />

ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipsa Malgarita, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et/ confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />

bazetam oley et unum tercerium bazete oley et quinque planetos monete nunc/ curentis in Riperia<br />

brixiensi boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono in terra de Gardono, ad<br />

canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dicta mulier aliquo tempore velet<br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus/<br />

soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo<br />

eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde habentibus duos pro quibus debeant novum emphite/otam investire et<br />

breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa fe<strong>mi</strong>na, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, pro/ se et suis (-) successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />

obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicte Malgarite, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />

dictam peciam terre et/ dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere<br />

statuterit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auc/torizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicte Malgarite et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />

hoc dicte Malgarite omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex<br />

nunc dicta Malgarita confitetur esse in tenu/ta et corporali possessione<br />

286


pro dicta religione. Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na non sic vera esse omnia et singula<br />

in isto contractu contenta et omni legum/ auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et<br />

beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per/ me<br />

notarium bene certificata quid sit renunciare predictis. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione<br />

sexta. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacrii palacii, hiis<br />

omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />

165<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domus eclesie Sancti Nicolay.<br />

Michele di Nave preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'Eustachio <strong>del</strong>le<br />

Chiusure di Brescia ha dato in affitto a Contro fu Giovanni Mande la metà di un appezzamento di<br />

terra con una casa a Moncuco di Gardone Riviera in cambio di mezza bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Contrum Iohanis Mande de Gardono. Die<br />

decimo septimo ianuarii, in Gardono,/ in curtivio domus eclesie Sancti Nicolay, presentibus:<br />

Bertocio quondam Malesardi, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario,/<br />

Martino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gardono, testibus rogatis. Ibi religiossus vir<br />

do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Na/vis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />

Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis/ Brixie, investivit Contrum quondam Iohanis Mande de Monchucho de Gardono de<br />

medietate unius peciis terre sedumate/ cum una domo copata iacente in vila de Monchucho<br />

teratoruii de Gardono, cui coheret de supertoto a mane Iacobinus quondam Lafranchi, a meridie<br />

Petrus Stancarii, a sero Francinus Vaselli in parte et in parte Iacobinus Lafranchi et est per<br />

mensuram/ ters tabule et octo pedes cum di<strong>mi</strong>dio, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent.<br />

Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepo/situs, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta<br />

medietate dicte pecie terre et domus in dictum Contrum, ita quod ipse et sui heredes/ et cui<br />

dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam medietatem<br />

dicte pecie terre et domum et de eis/ quidquid voluerit faciat sine contraditione iure livelario sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi; cum omnibus et singulis que intra predictos/ continentur<br />

confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas et cum omnibus/ et singulis dicta medietate dicte pecie terre et domus habent<br />

supra se, intra se, seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,/ usu seu requisitione sibi et<br />

confratribus dicte religionis ex dicta medietate dicte pecie terre et domo modo aliquo/ pertinente<br />

seu spectante. Solvendo Contrus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem<br />

annuatim in epi/fania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava di<strong>mi</strong>diam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />

bene mensurati ad rectam men/suram de Gardono in terra de Gardono, ad canipam dicte<br />

religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo/ quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />

vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum prepo/situm vel suos successores<br />

apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus/<br />

287


soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melio/ramentum suum cui voluerit,<br />

preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus inde habentibus duos/ soldos planetorum pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Conter, per se et suos heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti/, dare, solvere/ et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu/ contenta,<br />

sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis<br />

incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito recipienti pro dicta religione et confratribus<br />

eiusdem, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,/ dicto Contro, pro se et suis heredibus<br />

stipulanti, dictam medietatem dicte pecie terre et dictam domum ei et suis heredes et cui/ dederit<br />

vel habere statuerit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />

desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto Contro et suis heredibus incurentium,<br />

obligando ad hoc dicto Contro omnia bona dicte/ religionis presentia et futura pigneri. De qua<br />

medietate pecie terre et domo dictus Conter ex nunc confitetur esse in tenuta/ et corporali<br />

possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus<br />

filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus,<br />

scripsi.<br />

166<br />

CARTA LIVELLI<br />

1353 Gennaio 17, Gardone, in domo Nascembenini.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'Eustachio di<br />

Brescia, ha dato in affitto a Nascembenino fu Nascembeni di Tresenico un appezzamento di terra a<br />

Gardone in contrada Pernige, in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Nascembeninum quondam Nascembeni de Tresenico de<br />

Gardono. Die decimo septimo ianuarii, in Gardono, in domo Na/scembenini infrascripti,<br />

presentibus: Bertozio quondam Malesardi, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini, notario pro<br />

secundo notario, Martini quondam Bonaven/ture Zoveni, omnibus de gardono, testibus rogatis. Ibi<br />

religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />

et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />

et capituli/ et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Nascembeninum/ quondam Nascembeni de Tresenico, habitatorem<br />

Gardoni, de una pecia terre olivate et vidate iacente in teratorio de Gardono in contrata Pernige,<br />

cui consu/ esse a mane Petrus Seroti et modo est heres Bertolini Pelegrini, a sero et a<br />

monte Betinus de Ugonibus, a meridie Petrus quondam Razii et est per mensuram decem septem/<br />

tabule et di<strong>mi</strong>diam, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta/ pecia terre in dictum<br />

Nascembeninum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps in<br />

perpetuum habeat,/ teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea<br />

288


quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum;/ cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressi/bus suis usque in vias publicas et cum omnibus et<br />

singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se, seu infra se in integrum et/ cum omni iure et<br />

actione, usu seu requisitione sibi dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo<br />

aliquo pertinente/ seu spectante. Solvendo ipse Nasimbeninus per se et suos heredes dicte religioni<br />

et confratribus eiusdem annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne<br />

ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono, ad/ canipam dicte<br />

religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota/ aliquo tempore vellet vendere<br />

ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos succe/ssores<br />

apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus soldis <strong>mi</strong>nus<br />

quam alteri persone; alioquin vendat ius/ seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo<br />

eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis<br />

successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et<br />

breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nascembeninus, per se et suos heredes,/ dicto<br />

do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum<br />

ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et/ observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte re/ligionis<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito recipienti pro dicta religione et confratribus<br />

eiusdem se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratibus eiusdem, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto/<br />

Nascembenino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram<br />

eiusdem ei et suis heredes et cui dederit, ab omni/ persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Nascemb/enino et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Nascembenino omnia bona dicte religionis presentia<br />

et futura pigneri./ De qua pecia terre ex nunc dictus Nascembeninus confitetur esse in tenuta et<br />

corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta<br />

uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />

Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />

rogatus, scripsi.<br />

167<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Febbraio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni fu Ziliano Amadey, per conto proprio e dei fratelli<br />

Nicola, Bonaventura e Ziliano, un appezzamento di terra in contrata Olivi Donegi a Gardone Riviera<br />

in cambio di sette quarteri di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima.<br />

289


Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem, Nicolaum, Bonaventuram et<br />

Zilianum fratres et filios quondam Ziliani Amadey de Gardono. Die de/cimo septimo februarii, in<br />

Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohanino quondam<br />

Bontempi de Tusculano, notario pro secundo notario,/ Anigeto de Brezio de (-) Salodo, Delayto qui<br />

dicitur Tosirolus de Turi, habitatore Materni, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus/<br />

frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ (-) Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Heustachi de Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum<br />

comunis Brixie, investivit Iohanem quondam Ziliani Amadey de Gardono, recipientem pro Nicolao,<br />

Bonaventura/ et Ziliano eius fratibus et filiis quondam dicti Ziliani, pro quibus obligavit, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia (-) se facturum/ et curaturum quod dicti Nicolaus,<br />

Bonaventura et Zilianus habebunt firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta, sub/<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis<br />

incurentium de una pecia terre aratoria, olivata iacente in teratorio de Gardono in contrata ubi<br />

dicitur ad Olivos Donegos, cui coheret a mane Martinus Ferarii de Gardono et esse consueverat/<br />

Papalardus de Salodo, a meridie lacus, a monte strata comunis Brixie, a sero dicti conductores,<br />

salvis alliis coherentiis et est per mensuram triginta una/ tabule et decem pedes et di<strong>mi</strong>dium. Tali<br />

modo dictus do<strong>mi</strong>nus (-) prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta/ pecia<br />

terre in dictum Iohanem 80<br />

, ita quod ipsi Iohanes, Nicolaus, Bonaventura et Zilianus et eorum<br />

heredes et cui/ dederint vel habere statuerint deinceps habeant, teneant, gaudeant et possideant<br />

dictam peciam terre et de ea quidquid voluerint faciant/ iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />

prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel/ alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />

publicas et cum omnibus et singulis que dicta/ pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />

integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni/ et confratribus dicte<br />

religionis modo aliquo pertinente seu spectante. Dando et solvendo dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava septem quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gar/dono in terra de Gardono, ad canipam dicte<br />

religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dicti conductores aliquo/ tempore velent vendere<br />

ius seu melioramentum suum teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />

apellare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis<br />

planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant ius/ seu melioramentum suum cui<br />

voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et<br />

suos heredes, (-) et no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum fratrum suorum dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />

dicta religione et confratribus eiusdem stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />

dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />

omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et/ confratribus eiusdem incurentium, obligando ad<br />

hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter<br />

et omnia/ sua bona et dictorum fratrum suorum presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani, recipienti pro se et dictis<br />

80<br />

Inserita per errore la scritta "recipientem, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra".<br />

290


fratribus suis et eorum heredibus, dictam peciam terre et dictam investituram eis et suis heredibus/<br />

et cui dederint, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena/ omnis dampni et dispendi inde dictis Iohani, Nicolao, Bonaventure et Ziliano et eorum<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani/ recipienti pro se et dictis fratribusbus suis (-)<br />

omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Io/hanes<br />

confitetur quod ipse et dicti fratres sui sunt in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et<br />

quia dictus Iohanes/ <strong>mi</strong>nor erat viginti quinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, iuravit ad<br />

Sancta Dey Evanyelia, corporaliter tac/tis scripturis, predictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem et<br />

omnia et singula suprascripta perpetuo firma et rata habere et tenere et non contrafacere vel<br />

venire/ ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa. Et inde sum rogatus unum et plura<br />

facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto,<br />

indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni/ Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus,<br />

scripsi.<br />

168<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Febbraio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Rivano detto Zafono Venture un appezzamento di terra in<br />

contrada Fonti a Gardone in cambio di tre quarteri di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

93<br />

.LXVIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, contra Rivanum qui dicitur Zafonus Venture de<br />

Gardono. Die decimo septimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Iohanino quondam Bontempi de Tusculano, notario pro secundo notario, A<strong>mi</strong>geto de<br />

Brezio de Salodo, Delayto qui dicitur Tosirolus de Turi,/ habitatore Materni, omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano et Sancti Eustachi de/ Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus/ tenebat ad<br />

rectum livellum comunis Brixie, investivit Rivanum qui dicitur Zafonus Venture de Gardono de una<br />

pecia terre aratoria, olivata et vidata/ iacente in teratorio de Gardono in contrata de Fongtis, cui<br />

coheret a mane (-) Nasimbenus Iohanis Rubey, a meridie heredes Beloni, a sero et a monte via,<br />

salvis/ alliis coherentiis et est per mensuram quinquaginta tabule vel circa. Tali modo dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam inve/stituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Rivanum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat,<br />

gaudeat et/ possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra/<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas et cum omnibus et/ singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />

seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />

confratribus/ eiusdem ex dicta pecia terre<br />

291


modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Rivanus, per se et suos heredes, dicte religioni<br />

et confratribus eiusdem/ annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tria quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne ficti<br />

boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram/ de Gardono in terra de Gardono, ad<br />

canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/<br />

velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere/ volentibus, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam<br />

alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,/ preter servo eclesie vel<br />

potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />

habentibus duos/ soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />

tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Rivanus,/ per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />

suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et<br />

atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicte religioni et confratribus/ eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia/ futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit<br />

stipulatione dicti Rivano, pro se et suis heredibus stipulanti,/ dictam peciam terre et dictam<br />

investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />

defendere, aucto/rizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Rivano et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto (-)/ Rivano omnia bona dicte religionis presentia et<br />

futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Rivanus confitetur esse in possessione/ et<br />

corporali 81<br />

pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus<br />

filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

169<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Febbraio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Giacobino fu Malesardi due appezzamenti di terra nelle<br />

contrade Marclino e Lerarberio a Gardone Riviera in cambio di due bazete e mezza di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Iacobinum Malesardi de Gardono. Die decimo septimo<br />

februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino quondam<br />

Bontempi de Tusculano, notario pro secundo notario, A<strong>mi</strong>geto de Brezio de Salodo, Dela/yto qui<br />

dicitur Tosirolus de Turi, habitatore Materni, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus<br />

frater Michael de Na/vis, prepositus religionis eclesiarum Sancti (-) Heustachi de Cleusuris Brixie et<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, per se et suos/ successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />

capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/ livellum<br />

comunis Brixie, investivit Iacobinum quondam<br />

81<br />

Espressione scorretta, da sostituire con: "...in tenuta et corporali possessione...".<br />

292


Malesardi de Gardono de infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis/ iacentibus in teratorio de<br />

Gardono in infrascriptis contratis: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria et vidata iacente in teratorio<br />

de Gardono/ in contrata ubi dicitur ad Marclinum, cui coheret a mane et a meridie heredes Iacobi<br />

Bomartini, a monte et a sero do<strong>mi</strong>nus Ziliolus de Ugonibus/ et est per mensuram triginta tres<br />

tabule et novem pedes; item de una pecia terre vegra iacente supra Burgum de Gardono/ ubi<br />

dicitur ad Lerarberium, cui coheret a mane heredes Bertolini de Bonzaninis, a monte heredes<br />

Avancini, a sero heredes do<strong>mi</strong>ni Coradi de/ Ugonibus, salvis alliis coherentiis. Tali modo dictus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre/ in<br />

dictum Iacobinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />

teneat, gau/deat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi (-)/ suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, in/gressibus et regressibus<br />

suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra/<br />

se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem/ ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse<br />

Iacobinus, per se et suos heredes, dicte religioni/ et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas et di<strong>mi</strong>diam bazetam oley/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />

mensurati ad rectam mensuram de (-) Gardono in terra de Gar/dono, ad canipam dicte religionis,<br />

sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota/ aliquo tempore velet vendere ius seu<br />

melioramentum suum, teneatur primo dictum prepositum vel suos su/ccessores<br />

apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis<br />

planetorum/ <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant ius seu melioramentum suum cui<br />

voluerint, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />

emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus, per se et<br />

suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />

atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et/ singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni/ et confratribus<br />

eiusdem incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta<br />

religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua/ bona presentia et futura pigneri.<br />

Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iaco/bino, pro<br />

se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />

heredibus et cui dederit vel/ habere statuerit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />

auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto Iacobino et suis<br />

heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iacobino omnia bona dicte/ religionis presentia et<br />

futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Iacobinus confitetur esse in possessione pro<br />

dicta/ religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni<br />

Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

293


170<br />

CARTA LIVELLI<br />

1354 Febbraio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />

Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Francino fu Bersano Bertoldi un appezzamento di terra in<br />

contrada Cusano di Gardone Riviera in cambio di un quarterio di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

94<br />

.LXVIIII.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Francinum Bersani Bertoldi<br />

de Gardono. Die decimo septimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />

presentibus: Iohanino quondam Bontempi de Tusculano, notario pro secundo notario, Iacobino<br />

Malesardi, Rivano qui dicitur Zafonus/ Venture, (-) ambobus de Gardono (-), omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus relig/ionis eclesiarum Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne<br />

et vice dicte/ religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat<br />

ad rectum livellum comunis Brixie, invest/ivit Francinum quondam Bersani Bertoldi de Gardono de<br />

una pecia terre iuris dicte religionis, olivata et aratoria iacente in teratorio de Gar/dono in contrata<br />

ubi dicitur in Cusano, cui coheret a sero Betinus de Ugonibus, a monte Desideratus Acatini in parte<br />

et in parte dictus conductor,/ a meridie heredes Iohanini Quiatini de Salodo sive habentes causam<br />

ab eo et est per mensuram quinque tabule et tres pedes, salvis omnibus coherentiis./ Tali<br />

modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />

terre in dictum Francinum, ita quod ipse et sui/ heredes et cui dederint vel habere statuerint<br />

deinceps habeat, teneat, et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit<br />

faciat iure/ livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus<br />

et singulis que intra predictos continentur confines vel allios/ si qui forent et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia<br />

terre habet supra/ se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />

requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre/ modo aliquo pertinente<br />

. Solvendo ipse Francinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />

eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/ octava unum quarterium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />

pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono in terra de Gardono, ad/ canipam dicte<br />

religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet<br />

vendere ius seu/ melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />

successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice dicte religionis, dare pro quinque<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />

voluerit, preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />

vel suis successoribus inde habentibus duos soldos/ pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Francinus, per se/ et suos heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum<br />

fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />

sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus/ incurentium, obligando ad<br />

294


hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit dicto Francino, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />

dictam peciam terre et/ dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et<br />

universitate legiptime defendere, auctorizare sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto<br />

Francino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Francino omnia bona<br />

dicte religionis presentia et/ futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Francinus confitetur<br />

esse in possessione pro dicta religione. Et quia dictus Francinus <strong>mi</strong>nor erat/ viginti quinque annis,<br />

maior tam quatuordicim ut dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evanyelia, corporaliter tactis scripturis,<br />

non/ venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra aliquid in isto contractu<br />

contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa./ Et inde sum rogatus unum et<br />

plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto,<br />

indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

171<br />

CARTA LIVELLI<br />

1358 Novembre 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, con alcuni<br />

confratelli, ha dato in affitto a Dainesio fu Pietro Acarini tre appezzamenti di terra in contrada<br />

Scasina di Salò in cambio di cinque gallette o venti bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo octavo, indicione undecima.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Daynesii Acarini de Tresenico de Gardono. Die decimo<br />

octavo novembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/(-) religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici in capitulo dicte religionis,<br />

presentibus: Stefano filio Iohanini Benevenuti Mozii de Cuzaga, notario/ pro secundo notario de<br />

Tusculano, Rizardo Zadey de Supiana de Gardono Bertolameo qui dicitur Balzanus quondam Loli<br />

Nicolini de Tusculano et/ Antoniolo quondam Iohanis Borgini de Villa de Gargnano omnibus testibus<br />

rogatis. Ibi congregato et convocato capitulo religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de mandato<br />

religiosi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Francini de Trovegnanis Valis Tenesis, voce/ capanelli more solito<br />

illius religionis in quo quidem capitulo adherant dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus et infrascripti<br />

confratres. Vi<strong>del</strong>icet frater/ Iohaninus quondam Pezini Quarte de Brixia presbiter, frater Martinus<br />

Revelli de Pulzano, frater Nicolaus Bosii, ambobus de Tusculano, frater/ Bertolinus de Concesio,<br />

frater Desideratus de Ciis de Salodo et frater Iacobinus de Cisano omnes confratres dicte religionis<br />

ac eciam/ dicentes sese esse totum capitulum faciens residentiam in dicta religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

unde dictus prepositus verbo/ et consensu omnium suprascriptorum confratrum<br />

omnibus et singulis in isto contractu consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice<br />

dicte/ religionis et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />

livellum comunis Brixie, investivit Danesium/ quondam Petri Acarini de Tresinico de Gardono de<br />

infrascriptiis peciis terre iuris dicte religionis iacentibus in teratorio de Salodo in contrata/ ubi<br />

dicitur in Scasina sive in Cronis: prima est aratoria et olivata iacente in dicta<br />

295


contrata cui coheret a mane heredes Bonincontri quondam Bertolini/ Bonzanini, a meridie heredes<br />

Mine de Splazolis, a sero via, a monte plebs de Salodo et est per mensuram quatuordicim tabule<br />

sex pedes et di<strong>mi</strong>dium;/ secunda pecia terre est olivata et aratoria iacente in dicta contrata cui<br />

coheret a sero Scolarius de Morgnaga, a meridie dictus scolarius in parte (-) et in parte/ Iohanes<br />

quondam Petri Otelli, a monte dictus Iohanes, a mane dictus Iohanes Petri Otelli a monte dictus<br />

Iohanes in parte et in parte Nicolaus Stefanini/ de Morgnaga et est per mensuram viginti quatuor<br />

tabule et octo pedes (...). Tercia pecia terre est aratoria et olivata iacente in dicto teratorio et/<br />

contrata cui coheret a mane via, a meridie heredes Mine de Splazolis in parte et in parte Nicolaus<br />

Stefanini et in parte heredes Avancini de Mor/gnaga et in parte Scolarius Contri et in parte Nicolaus<br />

Stefanini et in parte Peterzolus Iohanini Ture in parte et in parte (...)/ Cavagni, a sero Botura Frasini,<br />

a monte plebs de Salodo et est per mensuram triginta duas tabule, octo pedes et duo onzas vel<br />

circa./ Tali modo dictus (-) do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />

dictis peciis terre in dictum Daynesium/ ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere<br />

statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis/ quidquid<br />

voluerint faciat iure livelli sine contraditione confratrum dictarum eclesiarum, cum omnibus et<br />

singulis que intra predictos continentur/ confines vel allios si qui forent et cum accessibus,<br />

ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum/ omnibus et singulis que dicte pecie<br />

terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/<br />

requisitione (-) dicte religioni et confratribus eiusdem modo aliquo pertinente seu spectante.<br />

Dando, reddendo et solvendo/ ipse Daynesius, per se et suos heredes, dicte religionis et<br />

confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque/ galetas oley vi<strong>del</strong>icet<br />

viginti bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono<br />

in terra/ de Gardono, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

Daynesius aliquo tempore vellet/ vendere ius suum teneantur primo apellare confratres dicte<br />

religionis et eis, emere volentibus pro dicta religione dare pro quinque/ soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />

persone; alioquin vendant ius cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />

nullo/ modo vendant confratribus dicte religionis inde habentibus duos soldos planetorum pro<br />

quibus debeant novum emphiteotam investire et bre/ve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />

ipse Daynesius, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis suc/cessoribus<br />

stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />

omnia et singula in isto/ contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni<br />

et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc ei recipienti/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se<br />

personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />

no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Daynesio, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />

dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit vel/ habere statuerit ab<br />

omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi/ inde dicto Daynesio et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia<br />

bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus/ peciis terre ex nunc dictus Daynesius<br />

confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta/ uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo octavo, indicione<br />

undecima/. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

296


172<br />

CARTA LIVELLI<br />

1358 Novembre 28 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano, con alcuni<br />

confratelli, ha dato in affitto a Martino fu Bonaventura Zoveni un appezzamento di terra in<br />

contrada Perniga di Gardone Riviera in cambio di sei bazete di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

95<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Martini Bonaventure Zoveni de Gardono. Die vigesimo<br />

octavo novembris, in Tusculano/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici in capitulo dicte religionis,<br />

presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Do<strong>mi</strong>nico archipresbitero eclesie Sancte Marie plebis de Navis, fr.<br />

Ventu/rino presbitero et confratre eclesie Sancti Iohanis de Foris civitatis Brixie, Bertolameo qui<br />

dicitur Balzanus quondam Bersanini qui dicebatur Lolus de Tusculano, Miorino/ quondam Pizogni<br />

de Gardono, omnibus testibus rogatis. Ibi congregato et convocato capitulo religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de mandato religiossi viri/ do<strong>mi</strong>ni fratris Francini de Trovegnanis de Vale<br />

Tenesis, voce campanelli more solito illius religionis in quo quidem capitulo adherant/ dictus<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus et infrascripti confratres, vi<strong>del</strong>icet frater Iohaninus quondam Pezini quarte de<br />

Brixia, presbiter, frater Martinus de Pulzano, frater Nico/laus de Mesaga, ambo de Tusculano, frater<br />

Bertolinus de Concessio, frater Desideratus de Ciis de Salodo et frater Iacobinus de Cisano,/ omnes<br />

confratres decte religionis ac indicentes et asserentes sese esse totum capitulum faciens<br />

residentiam in dicta religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ unde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, verbo et consensu<br />

omnium suprascriptorum confratrum omnibus et singulis in isto contractu contentis<br />

consentientium, per se et suos succe/ssores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et<br />

conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum/ comunis Brixie,<br />

investivit Martinum quondam Bonaventure Zoveni de Gardono de infrascripta pecia terre iuris dicte<br />

religionis iacente in teratorio de Gardono,/ in contrata de Perniga, cui coheret a mane Bocazinus<br />

Belo<strong>mi</strong> in parte et in parte heredes Daye, a meridie dictus Bocazinus in parte et in parte dicta<br />

heres, a sero Girardus Iohanini/ Zordani de Salodo, a meridie Rubeis de Coyo pro uxore in parte et<br />

in parte dictus Bocazinus et in parte Petrus Bertocii de Gardono sive habentes causam ab eis, et est<br />

per mensuram viginti septem tabule et undecim pedes vel/ circa 82<br />

. Tali/ modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />

Martinum, ita quod ipse et sui heredes/ et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat,<br />

gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat/ iure livelli sine<br />

contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />

predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />

suis/ usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />

seu infra se in integrum et cum omni/ iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />

confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Dando, reddendo<br />

et solvendo ipse Martinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim<br />

in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel/ in octava sex bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti<br />

82<br />

Nel documento l'espressione di <strong>mi</strong>sura è stata aggiunta per errore tre righe sotto.<br />

297


oni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono in terra de Gardono/ ad<br />

canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />

tempore velent vendere ius/ seu melioramentum suum teneantur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel eius successores et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte/ religionis, dare pro quinque<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo<br />

eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel confratribus dicte<br />

religionis inde habentibus duos soldos planetorum/ pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Martinus, per se et/ suos heredes,<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipientino<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere<br />

dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu<br />

contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem/<br />

incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione<br />

pro<strong>mi</strong>sit dicto Martino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />

investituram/ dicte pecie terre ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni<br />

persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbri/gare sub pena omnis dampni et<br />

dispendi inde dicto Martino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Martino omnia/<br />

bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Martinus<br />

confitetur esse in possessione pro dicta religione./ Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />

instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo octavo, indicione<br />

undecima./ Ego Bertolameus filius Peterboni/ Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

173<br />

CARTA LIVELLI<br />

1362 Gennaio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di<br />

Sant' Eustachio di Brescia, col consenso di alcuni confratelli, ha dato in affitto ad Antoniolo fu<br />

Locheti due appezzamenti di terra in contrada Perniga di Gardone Riviera in cambio di sei gallette<br />

di olio all'anno.<br />

Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima.<br />

Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Antonioli quondam Locheti de Tresenico de Gardono. Die<br />

primo ianuarii in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus reli/gionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:<br />

Iohane quondam Bertolini Regentini de Tusculano, Rizardo quondam Zadey de Supiana, Iohanino/<br />

quondam Fachini, ambobus de Gardono, Benevenuto quondam Iohanis Benevenuti de Manerva,<br />

omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Fran/cinus de Trovegnanis, prepositus<br />

religionis eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />

suos/ successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice confratrum, capituli et conventus dicte religionis ac in verbo,<br />

consensu et auctoritate fratris Bertolini Bo/sioti et fratris Nicolai, ibi presentium confratrum dicte<br />

religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis<br />

298


consentientium, per lignum quod/ in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />

investivit Antoniolum quondam Locheti de Tresenico de Gardono de/ infrascriptis pecis terre iuris<br />

dicte religionis iacentibus in teratorio de Gardono: prima est aratoria et olivata et iacet in dicto<br />

teratorio in contrata Pernige,/ cui coheret a mane et a meridie Bertolameus Conti, a sero Bertolinus<br />

Spezaprethe, a monte Nazimbenus Cite; secunda pecia est aratoria et olivata/ et iacet in dicta<br />

contrata ibi prope cui coheret a meridie suprascriptus Nasimbenus Cite, a mane fosatum, a sero<br />

Bertolinus Desiderati de Tre/senico, a monte Petrus qui dicitur Tafagnanus quondam Stancarii,<br />

salvis alliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut/ supra, fecit dictam<br />

investituram de dictis peciis terre in dictum Antoniolum, ita quod ipsi et sui heredes et cui dederit/<br />

vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />

quidquid voluerit faciat/ iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />

successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur/ confines vel alios si qui<br />

forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas/ et cum omnibus et<br />

singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et/<br />

actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis peciis terre modo<br />

aliquo pertinente seu/ spectante. Dando, reddendo et solvendo ipse Antoniolus, per se et suos<br />

heredes, dicte religioni et confratribus/ eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava sex<br />

galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene men/surati ad rectam mensuram de Gardono in<br />

terra de Gardono, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli quo/ ficto dato et soluto, alia<br />

superimposita non fiant dicto comductori preter quod solvat fictum in duplum in illo et/ de illo<br />

anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />

emphiteota aliquo/ tempore vellet vendere ius suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num<br />

prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro<br />

quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui/ voluerint<br />

preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel<br />

confratribus dicte religionis/ inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam<br />

investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Antoniolus, per se et suos<br />

dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere/ et<br />

atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />

contractu contenta, sub pena omnis / et dispendi inde confratribus dicte religionis<br />

incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et<br />

confratribus/ eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Insuper<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicto Antoniolo, pro se et<br />

suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earum ei et suis heredibus et<br />

cui dederit, ab omni/ persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />

pena omnis dampni et dispendi inde dicto Antoniolo et/ suis heredibus incurentium, obligando ad<br />

hoc dicto Antoniolo omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre/<br />

ex nunc dictus Antoniolus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus<br />

unum et plura facere/ instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo<br />

secundo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />

notarius rogatus, scripsi.<br />

299


174<br />

MEMORIA<br />

1639 Giugno 9.<br />

Pietro Gratiolo, medico di Toscolano, ha denunciato all'ufficio <strong>del</strong>le Ragioni Vecchie di Venezia<br />

l'utilizzo <strong>del</strong>la seriola anticamente fatta costruire da frate Nicola Bosio nelle vicinanze <strong>del</strong>la Pietra<br />

Latina in mezzo al fiume Toscolano. Nacque una lite tra la religione di San Domenico ed il comune<br />

per l'uso <strong>del</strong>le acque di detta seriola che si risolse con una sentenza <strong>del</strong> 1640.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Memoria <strong>del</strong>li agenti <strong>del</strong> monasterio di Santo Domenico.<br />

Del 1639 a 9 giugno, il signor Pietro Gratiolo, medico di Tosculano, diede una denontia in Venetia al<br />

Uffitio illustrissimo <strong>del</strong>le Ragioni/ Vechie qualmente da molte persone veneva usurpato l'aqua <strong>del</strong>la<br />

sariola che si cava fuori <strong>del</strong> fiume/ Tosculano nelli confini <strong>del</strong>le Garde, et vicino alla Pietra Latina<br />

quala è nella travada in mezzo a detto/ fiume la quale sariola fu fatta fare et cavare da frate Nicola<br />

Bosio da Mesaga de Tosculano/ <strong>del</strong> 1351, si vedeno li pagamenti fatti per causa di fare detta seriola,<br />

qual prete era <strong>del</strong>la religione di Santo Domenico/ et pagò a nome di detta religione tutte le spese<br />

per detta per beneficio <strong>del</strong> mulino di detto monasterio et per altri/ edifitii et per uso di detto<br />

monasterio come adaquare broli, prati per il torcolo per la rasega et altri usi di detta religione./<br />

Concorse anco il Comune di Tosculano per fare il suo mulino come consta per quatro pagamenti<br />

fatti da detti/ padri per la detta sariola, li quali pagamenti sonno signati tutti nella carta che segue<br />

al numero carte 98./ Pertanto fu fatta lite grande in Venetia in senato, et il senato re<strong>mi</strong>se alli rettori<br />

di Brescia che dovesero/ con suo giuramento dovesero vedere diligentemente tutte le ragioni che<br />

havevano li reverendi Padri di Santa/ Afra di Brescia, patroni <strong>del</strong> luogo di Tosculano detto la<br />

religione di Santo intorno alla sariola che si/ cava fori <strong>del</strong> fiume di Tosculano per li suoi<br />

usi. Et così detti illustrissi<strong>mi</strong> rettori di Brescia havendo molto/ fatte studire le nostre scritture da<br />

suoi duttori <strong>del</strong>le nostre raggioni antichissime <strong>del</strong>le aque di detta sariola/ et che li nostri<br />

antecessori erano in possesso di detta sariole havanti che la Serenissima Repubblica fuse patrona<br />

di/ Brescia da anni cento et così ditti dottori scrissero a Venetia che detta sariola era anticamente<br />

di detto monasterio./ Nondimeno detto senato ha voluto che di novo signo vedute tutte le nostre<br />

raggioni et fu depputata detta causa davanti/ alli illustrissi<strong>mi</strong> signori <strong>del</strong>le raggioni vechie et a dì 9<br />

di maggio <strong>del</strong> 1640 tutti trei unitamente li diedero la sentomazia facere/ come segue nel mezo<br />

foglio.<br />

175<br />

COPIA SERENISSIO PRENCIPE<br />

1639 Gennaio 25.<br />

I padri di Santa Afra di Brescia venuti in possesso <strong>del</strong>la seriola <strong>del</strong>la religione hanno lamentato<br />

all'ufficio <strong>del</strong>le Rason Vecchie l'ingiusta denuncia di Pietro Graciolo, dopo aver ricordato che l'uso di<br />

detta seriola da parte <strong>del</strong>la religione risale a tempi antichissi<strong>mi</strong> auspicano che la domanda di questo<br />

venga respinta.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Copia Serenissimo Prencipe.<br />

300


Possedemo noi Padri di S. Afra di Brescia servi devotissi<strong>mi</strong> di Vostra Sere/nità l'uso <strong>del</strong>la sariola <strong>del</strong><br />

molino di Tosculano distretto/ di Brescia, con giusti titoli di concordia già ottenuti; et/ più anni fatta<br />

da possessori che godevano essa sariola/ di cento anni et più anni prima, che la città si desse sotto/<br />

questo Serenissimo Do<strong>mi</strong>nio continuando sempre, senza alcuna/ difficultà nel quieto e pacifico<br />

possesso di quella per le nostri/ portioni comperate. Hora il signor medico Pietro Gratiolo/ portato<br />

da ingiusto desiderio di voler usurpari qualche/ ragione va essa per construere peschere et altre<br />

sue debite/ con nostro pregiuditio ne potendolo ottenere si è risoluto/ dar denontia al Offitio<br />

Illustrissimo <strong>del</strong>le Rason Vechie come che/ esse aque signo de ragione publica di Vostra Serenità<br />

onde il/ medesimo illustrissimo Offitio senza farsene alcuna notitia ha/ comandato di la relatione<br />

de perito, per informatione/ di quanto se ne possa cavare pretetendendo forse cosa/ tale volerla<br />

confiscare et incantare. Ricorriamo perciò/ hu<strong>mi</strong>lissi<strong>mi</strong> a Vostra Serenità rappresentandole le<br />

nostre raggioni/ di acquisti et l'antichissimo possesso senza mai alcun distur/bo, supplicando<br />

insieme Vostra Serenità che si come esse/ aque sempre furono di ragione publica <strong>del</strong>la sua<br />

devotis/sima città di Brescia conservatele dalli Imperatori/ nei tempi antichi, et sempre<br />

benignamente nel medesi/mo modo conservate per apponto ancora da Vostra/ Serenità senza<br />

interuttione mai alcuna, così si compiatia/ hora Vostra Serenità che sia imposto perpetuo silentio a/<br />

così indo<strong>mi</strong>ta denontia, et ingiusto tentativo, et hu<strong>mi</strong>lissi<strong>mi</strong>/ se gli inchiniamo Gratia./<br />

1639 a dì 25 Genaio.<br />

Che sii rimessa ai Savii <strong>del</strong> una et l' altra mano.<br />

Consiglieri<br />

Ser Pietro Emo<br />

Ser Andrea da Serine<br />

Ser Zoani Priani<br />

Ser Leonardo Foscolo<br />

Ser Bertucci Valier<br />

Ser Paulo Erizzo Collettore<br />

Illico<br />

D'ordine <strong>del</strong>li Eccellentissi<strong>mi</strong> Signori Savii soprascritti che al contenuto de li/ altri scritti suplicatione<br />

rispondino li rettori di Brescia et/ ben informati dicano in scrittura con giuramento l'openione/<br />

loro.<br />

L'istesso faccia il magistrato alle Ragion Vechie.<br />

Alberto Fantani<br />

Hodaro Ducale<br />

176<br />

SENTENTIA PER LE AQUE DELLA SERIOLA<br />

1640 Maggio 5.<br />

I provveditori Francesco Michele, Pietro Priuli e Francesco Giustiniano, dopo aver ascoltato il<br />

reverendissimo abate di Santa Afra don Pavolo Avogadro e l' avvocato, avendo trovato tutti<br />

concordi, hanno ordinato che nulla si facesse in relazione alla seriola contro la religione, ossia che<br />

nulla nuocesse all'uso antichissimo <strong>del</strong>le acque di detta seriola ora in possesso dei padri di Santa<br />

Afra.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Adì 5 Maggio 1640. Sententia per le aque <strong>del</strong>a seriola./ Illustrissi<strong>mi</strong> Signori Francesco Michel, Pietro<br />

Priuli et Francesco/ Giustoniano honorandi Proveditori <strong>del</strong> presente/ Ofitio. Udito il reverendissimo<br />

don Pavolo Avogadro Abbate/ di S. Afra di Brescia dimandante; che essendo/ per Illustrissimo<br />

Magistrato statto scritto per informatio/ne di dover<br />

301


affitar certa parte <strong>del</strong>le aque <strong>del</strong>/la seriola de Tosculano nella Riviera di Salò/ nelle quali aque, e<br />

seriola per antichissi<strong>mi</strong> titoli/ et posesso de molti centenara de anni ha rag/gione di patronia il<br />

Monasterio di Santo Do<strong>mi</strong>ni/co di Tosculano; che è membro <strong>del</strong>la sudetta/ religione, per il che<br />

insta, e ricerca, che/ da sue Signorie Illustrissime sia dichiarito non doversi affi/tare dal loro<br />

Magistrato detta sariola; et/ aque per non esser di publica raggione, ma/ <strong>del</strong> sudetto reverendo<br />

Monasterio, et altri consorti,/ come dalle scritture per lui prodotte chiara/mente appar; et udito<br />

l'Avocato Final/ per le publiche raggioni, vedute molte/ scritture; che chiaramente provano/<br />

l'antichità di molti centenara di anni/ <strong>del</strong> detto possesso; veduti anco alcuni de/criti <strong>del</strong><br />

Ecellentissimo Senato; e il tutto ben/inteso; et maturamente considerato tutti/ tre concordi hanno<br />

ter<strong>mi</strong>nato ordinando/ che circa detta seriola, et aque di Toscu/lano possesse dalli sudetti<br />

reverendissi<strong>mi</strong> Padri/ non sia dal presente Magistrato rino/vato cosa alcuna; e così./<br />

In loco <strong>del</strong> bollo Benedetto Spinelli<br />

di Santo Marco scrivan.<br />

Ego Stephanus Fianellus de Tuschulano,/ publicus veneta auctoritate notarius et collegiatus,/<br />

suprascriptam atestationem et alliam etiam si<strong>mi</strong>liter/ atestationem auscultavi, concordare/<br />

relaxavi, signavi et roboravi, die/ 13 iulli 1640.<br />

177<br />

1351 Novembre 25 Toscolano, in contrata de Gayno prope flumen.<br />

Il maestro Giacobino de Gaydo ha approvato che la seriola costruita dalla religione e dal comune di<br />

Toscolano era stata scavata sufficientemente per portare l'acqua <strong>del</strong> fiume attraverso la chiusa<br />

(clusa) al mulino <strong>del</strong>la religione e a quello <strong>del</strong> comune di Toscolano.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

98<br />

(-) vendita fuit ad usu facta per comunem de Tusculano et fratres religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die<br />

vigesimo quinto novembris in Tusculano, in contrata de Gayno (-)/ (-) prope flumen, presentibus:<br />

Iohanino quondam Bontempi de Plano Tusculani, notario pro secundo notario, Bertolameo qui<br />

dicitur Balzanus quondam Bersanini qui dicebatur Lolus (...) Benevenuto filio Barberii Noysii, Iohane<br />

quondam Bertolini regentini, Do<strong>mi</strong>nico quondam Martinelli omnibus de Plano/ Tusculani testibus<br />

rogatis. Ibi magister Iacobinus de Gaydo habitator contrate Sancte Agathe civitatis Brixie dixit<br />

aprovit atque laudavit et aprovavit quod predicta/ seriola facta per confratres religionis sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et per comunem de Tusculano est suficienter cavata ad accipiendum et<br />

elevandum aquam de flu<strong>mi</strong>ne/ quod est inter comunem de Tusculano et comunem de Materno pro<br />

conducendo aquam de dicto flu<strong>mi</strong>ne per dictam clusam ad molendinum comunis de Tusculano et<br />

ad molendinum/ confratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano que clusa est per lungitudinem<br />

quatraginta quatuor tabule vel circa. Prethalathina sursum usus/ montes que clusa sive seriola est<br />

in Gardis contrathe Prethalatine teratorii ed Tusculano cui coheret a sero flumen,a meridie dicti<br />

confratres religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a mane dictus comune et dicti confratres. Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />

<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo primo, indicione quarta.<br />

302


178<br />

Dicembre 18 Toscolano, prope domum habitationis Johanis Peterboni.<br />

Martinello fu Marcheti e Pasquetino Boni Pasqueti hanno affermato di aver ricevuto da Nicola fu<br />

Boninsegne Bosii, confratello <strong>del</strong>la religione di san Domenico, sei ducati d'oro in cambio di un<br />

lavoro eseguito nelle Garde in territorio di Toscolano sopra Pietra Latina, cioè <strong>del</strong>lo scavo pari a due<br />

pertiche e un braccio <strong>del</strong>la seriola.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta confratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die decimo octavo decembris in Plano<br />

Tusculani prope domum habitationis Iohanis Peterboni, presentibus: Bertolino/ fillio Iacobi, notario<br />

pro secundo notario, Michaelle quondam Boninsegne Bosii, Guiel<strong>mi</strong>no quondam Iohanis<br />

Zapogni omnibus de Tusculano testibus rogatis. Ibi Martinellus/ quondam Marcheti et<br />

Pasquetinus Boni Pasqueti ambo de Mesaga de Tusculano confessi et manifesti fuerunt sese<br />

recipisse et habuisse a fratre/ Nicolao quondam Boninsegne Bosii de Mesaga de Tusculano<br />

confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano dante et et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />

religionis/ et de propriis denaris dicte religionis sex ducatos auri quos dicti confratres dicte<br />

religionis, dare et solvere tenebantur dictis Martinello et Pasquetino/ pro duabus perticiis et uno<br />

brachio unius seriole sive lectum cluse quas cavaverunt et fecerunt dicti Martinellus et Pasquetinus<br />

ad postulationem/ confratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano que seriola sive lectum cluse<br />

est in Gardis teratorii de Tusculano supra Prethalathinam modo dicte partes (...)./ Insuper dictus<br />

frater Nicolaus dixit et confessus fuit quod dicti Martinellus et Pasquetinus bene cavaverunt dictam<br />

clusam sive seriolam secundum pacta/ facta inter dictas partes. Renuntiando predicti vi<strong>del</strong>icet dicti<br />

Martinellus et Pasquetinus omni exceptioni non habitorum dictorum denariorum et omni legum<br />

auxilio et statutis comunis Brixie.<br />

179<br />

1351 Dicembre 18 Toscolano, prope domum habitationis Johanis Peterboni.<br />

Giovannino fu Nasimpacis ha affermato di aver ricevuto da Nicola fu Boninsegne Bosii, confratello<br />

<strong>del</strong>la religione di san Domenico, ventidue ducati d'oro per aver scavato per cinque pertiche e tre<br />

braccia la seriola situata nelle Garde alla Pietra latina.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta fratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano die predicto et loco presentibus: Antonio<br />

quondam ser Zani notario, Nicolao filio Benamati notario utroque rogato hanc cartam subscribere/<br />

Guiel<strong>mi</strong>no quondam Iohanis Zampogni omnibus de Tusculano testibus rogatis. Ibi Iohaninus<br />

quondam Nasimpacis de Cabiana de Tusculano confessus et manifestus fuit se reci/pisse et<br />

habuisse a fratre Nicolao quondam Boninsegne de Mesaga de Tusculano, confratre religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et de propriis denaris<br />

dicte religionis viginti duos ducatos auri quos ducatos predicti confratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano/ dare et solvere tenebantur dicto Iohanino pro quinque perticiis et tribus brachiis<br />

unius seriole sive cluse cavate et facte per dictum Iohaninum ad postulationem/ confratrum<br />

religionis (antedicte) iacente(m) in Plano Tusculani ad Prethalathinam sive in Gardis cui coheret a<br />

sero flumen a mane comune de Tusculano et dicta/ religio. Insuper dictus frater Nicolaus dixit et<br />

confessus fuit pro dicta<br />

303


seriola et sive lectum cluse est bene et suficienter cavata secundum/ pacta inter eos facta.<br />

Renuntiando predicti omni exceptioni non ita vera esse omnia super contenta et maxime dictus<br />

Iohaninus omni exceptioni non datorum non habitorum/ dictorum denariorum et omni legum<br />

auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo primo, indicione quarta.<br />

180<br />

1352 Febbraio 5 (Materno), prope Letarias.<br />

Gracioto fu Nasimpacis ha affermato di aver ricevuto da Nicola fu Boninsegne Bosii, confratello<br />

<strong>del</strong>la religione di San Domenico, dieci fiorini d'oro per aver eseguito un lavoro consistente nello<br />

scavo per venti braccia <strong>del</strong>la seriola o chiusa sita a Toscolano alla Pietra Latina, al fine di portare<br />

l'acqua al mulino <strong>del</strong>la religione e a quello <strong>del</strong> comune di Toscolano.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Carta fratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die quinto februarii in (...) (campum) Orioli<br />

prope Letarias, presentibus: Lumbardo quondam Bere, Franceshino filio Iohanis/ Peterboni (-),<br />

notario pro secundo notario, ambobus de Tusculano testibus rogatis. Ibi Graciotus quondam<br />

Nasimpacis de Cabiana de Tusculano confessus et manifestus fuit se recipisse/ et habuisse a fratre<br />

Nicolao quondam Boninsegne Bosii, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano dante et<br />

solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propriis denaris dicte/ religionis decem florenos auri<br />

quos denarios confratres dicte religionis, dare et solvere tenebantur dicto Gracioto pro laborerio<br />

viginti/ brachiis unius seriole sive unius cluse quam cavavit dictus Graciotus ad postulationem<br />

dictorum confratrum dicte religionis causa conducendi/ aquas ad molendinum dictorum<br />

confratrum et ad molendinum comunis de Tusculano que clusa sive lectum seriole iacet in Plano de<br />

Pretha/lathinam cui coheret a mane dicti confratres, a meridie, a sero et a monte comune de<br />

Tusculano. Insuper dictus frater Nicolaus dixit et confessus fuit quod dictus/ Graciotus bene et<br />

convenienter cavavit dictam seriolam sive clusam secundum pacta inter dictas partes facta.<br />

Renuntiantes predicti non sic facti/ contractus et non ita vera esse omnia supra, scripta et contenta<br />

dictus Graciotus omni exceptioni non datorum non habitorum dictorum denariorum et omni<br />

legum/ auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />

181<br />

EMPTIO<br />

1352 Marzo 5 Toscolano, ante hospitale Sancti Benedicti strata comunis Brixie.<br />

Benedetto fu Francesco Vetelli, col consenso <strong>del</strong> padre, come am<strong>mi</strong>nistratore pubblico <strong>del</strong> figlio<br />

Antoniolo ha venduto a Nicola, confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico, metà di un<br />

appezzamento di terra nelle Garde a Toscolano, per quaranta soldi di planete correnti.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

304


Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, die quinto marcii in Tusculano, in Plano ante<br />

hospitale Sancti Benedicti in strata comunis Brixie, presentibus: Benamato quondam/ ser Bertolasii<br />

notario, Franceschino filio Boni Pasqueti notario, Petro filio Do<strong>mi</strong>nici Bonaventure notario utroque<br />

rogato hanc cartam subsribere, omnibus de Tusculano/ testibus rogatis. Ibi Benedictus fillius<br />

Franceschi Vetelli de Grezenico de Tusculano verbo et consensu dicti Franceschi patris sui ibi<br />

presentis et ei ad omnia/ et singula infrascripta parabolam dantis tamquam publicus admonistrator<br />

Antonioli eius filli (-) et heredis quondam Franceschine de Sarniga de Salodo/ quondam uxoris dicti<br />

Benedicti pro quo, se personaliter obligavit et omnia sua bona presentia et futura se facturum et<br />

curaturum quod dictus Antoniolus omni osccasione remota/ quod dictus Antoniolus habebit firma<br />

et rata omnia et singula in isto contractu contenta et quod in nullo conveniet per se et no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicti Antonioli dedit,/ vendidit et tradidit fratri Nicolao confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tusculano ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propriis denaris dicte religi/onis medietatem<br />

pro indiviso unius pecie terre vidate et costive iacentis in teratorio de Tusculano in Plano in Gardis<br />

cui coheret a mane Bertolameus quondam magistri/ Iohanis medici, a meridie dicti confratres, a<br />

sero flumen, a monte Delaytus Streve salvis omnibus aliis coherenciis, salvo iure in dictam peciam<br />

terre de supertoto in duabus/ bazetis oley reddendis annuatim de ficto do<strong>mi</strong>ne More uxori<br />

Belenzani Lafranchini. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid confratribus dicte<br />

religionis/ deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus et cetera/<br />

et cum omnibus iuribus et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro quatraginta soldis<br />

planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quos confessus et manifestus/ fuit se<br />

recipisse et habuisse a dicto fratre Nicolao dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de<br />

propriis denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni/ non date, non recepte et non<br />

habuite dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam<br />

quidem medietatem dicte pecie terre pro indiviso dictus/ Benedictus se no<strong>mi</strong>ne confratrum dicte<br />

religionis constituit possessorem donec ipsi corporalem acciperint tenutam de dicta medietate<br />

dicte pecie terre quam accipiendi et retinendi/ deinceps dicto fratre Nicolao. recipienti pro dicta<br />

religione et confratribus eiusdem sua auctoritate omnimodam licentiam contulit atque dedit.<br />

Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Benedictus, per se et suos heredes, dicto fratre Nicolao recipienti pro dicta<br />

religione et confratribus eiusdem stipulanti litem nec controversiam ei nec confratribus dicte<br />

religionis/ ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta medietate dicte pecie terre pro<br />

indiviso sed dictam medietatem dicte pecie terre dicte religioni et confratribus/ eiusdem ab omni<br />

persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis<br />

et cetera et omnis dampni et dispendi inde/ confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad<br />

hoc dictus benedictus dicto fratre Nicolao, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et<br />

per eum confratribus/ dicte religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />

Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />

305


182<br />

CARTA CESSIONIS<br />

1352 Marzo 9 Toscolano, in villa de Grezenico in platea dicte ville.<br />

Donna Mora fu Zavere moglie di Belenzano Lafranchini Carnarii col consenso <strong>del</strong> marito ha ceduto<br />

a Nicola, confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico, il fitto di due bazete di olio, che era solita<br />

ricevere da Franceschina de Sarniga moglie di Benedetto Franceschi Vetelli, per la terra sita nelle<br />

Garde di Toscolano, in cambio di tre libre di planete.<br />

Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die nono marcii in Tusculano, in Villa de Grezenico in platea dicte<br />

ville, presentibus: Antonio quondam ser Zani notario, Iacobino fillio Iohanis Peterboni notario,/<br />

Nicolao filio Marcheti de Mesaga notario, Iacobino filio Pasquini de Pulzano notario utroque rogato<br />

hanc cartam subsribere, Iacobino filio Zonigazaino/ quondam Ligni omnibus de Tusculano testibus<br />

rogatis. Ibi do<strong>mi</strong>na Mora quondam Zavere de Gayno et uxor Belenzani Lafranchini Carnarii<br />

habitator dicte ville de Grezenico de Tusculano verbo et consensu/ dicti Belenzani viri sui ibi<br />

presentis et ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis non (...) non <strong>del</strong>a malaque inducta<br />

sed excerta et spontanea voluntate/ et a... heredes.. iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad<br />

mundum purum et expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit, cessit et concessit fratri Nicolao<br />

confratri religi/onis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano (...) ementi pro dicta religione et confratribus<br />

eiusdem et per eum dicte religioni et de propriis denaris dicte religionis medietatem pro indiviso/<br />

duarum bazetarum oley de ficto quod ei reddere tenetur Franceschina de Sarniga de Salodo<br />

quondam uxor Benedicti Franceschi Vetelli de Grezenico de Tusculano sive/ heredes, dicte<br />

Franceschine de una pecia terre vidate et costive iacentis in teratorio de Tusculano in Plano in<br />

Gardis cui coheret a mane Bertolameus magistri Iohanis/ a meridie confratres religionis sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici, a sero flumen, a monte Delaytus Streve salvis alis coherenciis et in ius do<strong>mi</strong>nium et<br />

proprietatem pro medietate pro indiviso dicte pecie terre/ (...) dictum fictum per dictam<br />

Franceschinam sive (...) in dictam do<strong>mi</strong>nam Moram ut dicunt contineri in carta livelli inter factis.<br />

Tali modo dicta/ do<strong>mi</strong>na Mora fecit dictam dationem, venditionem, cessionem et concessionem<br />

dicte medietate dictarum duarum bazetarum oley atque medietatem dicti iuris do<strong>mi</strong>nii et<br />

proprietatis dicte/ pecie terre in dictum fratrem Nicolaum. recipientem pro dicta religione et<br />

confratribus eiusdem ita quod confratres dicte religionis habeant, teneant, gaudeant et possideant/<br />

dictam medietatem dictarum duarum bazetarum oley de fictu atque iuris do<strong>mi</strong>nii et proprietatis<br />

dicte pecie terre et de eis quidquid voluerit sine contraditione dicte do<strong>mi</strong>ne More suorum/<br />

heredum cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines et cetera cum omnibus<br />

iuribus et actionibus et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dicta venditrix pro tribus libris<br />

planetorum/ quos confessus et manifestus fuit se recipisse et habuisse a dicto fratre Nicolao dante<br />

et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice et de propriis denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni/ non<br />

date, non recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et cetera. Quas quidem res venditas, cesas et<br />

concesas dicta venditrix se no<strong>mi</strong>ne confratrum dicte religionis/ constituit possessorem donec<br />

confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possessinem quam accipiendi et<br />

retinendi deinceps dicto fratre Nicolao, recipienti pro dicta reli/gione et confratribus eiusdem<br />

omnimodam licentiam contulit atque dedit constituendo eum recipientem pro dicta religione<br />

confratrum eiusdem certum nuntium et procuratorem et confratres dicte reli/gionis suos ter...<br />

ponendo eos impri<strong>mi</strong>s in suum locum (...) suam propriam. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa do<strong>mi</strong>na Mora per se et<br />

suos heredes/ dicto fratre Nicolao recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem litem nec<br />

controversiam dicte religioni nec confratribus eiusdem ullo tempore non<br />

306


infere ei nec confratribus/ dicte religionis sed dictas res venditas, cessas et concessas confratribus<br />

dicte religionis ab omni persona et universitate legiptime defendere, auc/torizare et desbrigare,<br />

sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc<br />

dicto fratre Nicolao, recipienti pro dicta/ religione et confratribus eiusdem et per eum confratribus<br />

dicte religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiavit dicta<br />

fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non sic/ facte dicte venditionis cesionis et concessionis et non ita vera esse<br />

omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et<br />

fiendis et beneficio/ novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit<br />

per me notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />

trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />

Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />

183<br />

CARTA LIVELLI<br />

1371 Novembre 9 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Giacobo de Fortis di Castenedolo, preposito <strong>del</strong>le chiese di San Domenico di Toscolano e Sant'<br />

Eustachio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Pietro fu Peterzolo de<br />

Zonclareclis un appezzamento di terra a Marclino di Maderno in contrada Closi per due gallette di<br />

olio all'anno.<br />

Notaio: Giovanni fu Benevenuto de Matarinis.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96<br />

99<br />

Carta investiture facte in Petrum filium quondam Peterzoli de Zonclareclis de Materno.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentessimo septuagessimo primo, indicione<br />

nona. Die nono mensis novembris/ in teritorio de Tusculano in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

eiusdem terre, presentibus: Iacobo filio quondam Iohanis de Matarinis,/ Benevenuto filio quondam<br />

Boni, Faustino filio quondam Pacis et Bertolino filio quondam Tomaxii omnibus de Materno testibus<br />

rogatis et notis. Ibi venerabilis/ vir do<strong>mi</strong>nus presbiter Iacobus de Fortis de Castenedulo districtus<br />

Brixie, prepositus eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici predicti et Heustachi de Cleusuris/ de Brixia,<br />

residenciam agens in capitulo predictarum eclesiarum et dicens ac asserens se habere locum cura<br />

eficace ac omne libertatis arbitrum in dicto/ capitulo faciendi, complendi, exigendi ac adimplendi<br />

omnia et singula infrascripta et cetera omnia alia que sibi utilia et necessaria et congrua fore<br />

vide/buntur in augmento et maiori statuti predictarum eclesiarum per se et suos successores<br />

no<strong>mi</strong>ne et vice suprano<strong>mi</strong>natarum eclesiarum per librum quem in suis manibus/ tenebat ad rectum<br />

livellum comunis brixie et comunitatis Riperie Lacus Garde iure liveli investivit Petrum filium<br />

quondam Peterzoli de Zonchareclis de Marclino/ de Materno ibi presentem, pro se suisque heredes<br />

stipulantem et recipientem de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />

Materno in/ Vila de Marclino in contrata ubi dicitur in Closiis iuris ipsarum eclesiarum cui coheret a<br />

mane plebs de Materno, a sero dictus (-) conductor, a monte/ heredes quondam Avancini<br />

Dondureli et a meridie heredes quondam Requiliani Tosii et cetera, salvis aliis coherenciis, si que<br />

sunt. Ad habendum, tenendum, gaudendum et<br />

307


possidendum/ dictam peciam terre cum omnibus et singulis suis pertinenciis et iuribus modo aliquo<br />

pertinentibus et spectantibus eidem pecie terre aut eisdem eclesiis hinc ad novem/ annos proximos<br />

futuros et ad novam investituram fiendam seu renovandam in dictum Petrum sive eius heredes per<br />

prefatum do<strong>mi</strong>num prepositum sive eius successores/ no<strong>mi</strong>ne predictarum eclesiarum si<strong>mi</strong>li et<br />

eodem tenore. Et de ea quicquid voluerit faciat secundum usum et consuetudinem recti liveli<br />

comunis Brixie et comunitatis/ predicte sine alicuius contraditione libere et impure silicet vendere,<br />

donare et pro anima iudicare et per quamcumque spem alienationis tam in ulti<strong>mi</strong>s voluntatibus/<br />

quam etiam inter vivos alienare exceptis eclesiis et eclesiasticiis personis, servis et potentibus viris<br />

quibus ullo modo dare possit nec in eos aliqualiter/ transfere. Dando, reddendo et solvendo et<br />

dare, reddere et solvere pro<strong>mi</strong>sit dictus Petrus investitus, per se et suos heredes eidem do<strong>mi</strong>no<br />

preposito vel/ suis successoribus no<strong>mi</strong>ne predictarum eclesiarum annuatim in festo Epifanie<br />

Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas galetas oley boni et pulcri et bene mensurati/ ad rectam mensuram<br />

comunis de Materno no<strong>mi</strong>ne ficti livelarii ad canipam eiusdem religionis in tera de Tusculano sub<br />

pena dupli dicti ficti quolibet anno in suo/ ter<strong>mi</strong>no non soluti et sub pena omnium dampnorum<br />

expensorum et interesse pro dicto ficto exigendo incurentium dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />

successoribus dicto no<strong>mi</strong>ne/ qua pena soluta vel non soluta nichilo<strong>mi</strong>nus presente investitura et<br />

omnia et singula suprascripta et infrascripta firma perpetuo maneat et perduret et quo/ficto<br />

livelario soluto vel consignato loco et tempore opportunis alia superimposita non fiant dicto<br />

conductori. Salvo quod, si dictus conductor sive emphite/ota ius suum emphiteoticum seu<br />

melioramentum et 83<br />

/ sui eius successoribus no<strong>mi</strong>ne predictarum eclesiarum apellare et eidem seu<br />

eisdem emere volentibus ut supra tradere teneatur et debeat pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus/<br />

quam alteri persone emere volenti. Alioquin vendat cui voluerit, exceptis suprascriptis prohibitis<br />

personis quibus nullo modo dare possit nec debeat/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito dicto no<strong>mi</strong>ne habente<br />

alios decem soldos planetorum pro quibus teneatur et debeat novum investire emphiteotam et (...)<br />

(...)/ et investituram facere huc investiture consi<strong>mi</strong>le in efectu. Et insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus, no<strong>mi</strong>ne predictarum eclesiarum suorumque successorum stipulatione/ interveniente<br />

pro<strong>mi</strong>sit dicto Petro investito ibi presenti et stipulanti, dictam investituram et dictam peciam terre<br />

de qua presente investitura facta est perpetuo/ defendere, guarentare et desbrigare dicto Petro et<br />

suis heredibus et (...) a se cum a quacumque persona comuni colegio et universitate tam<br />

eclesiastica quam seculari pre/stari ipsum emphiteotam vel eius heredes impedire aut aliqualiter<br />

molestare in dictam investituram vel in dictam peciam terre (...) ut supra ad dictas partes/ inter se<br />

vi<strong>del</strong>icet dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne dictarum eclesiarum et suorum successorum eidem<br />

Petro investito , se personaliter et omnia bona sua presentia et/ futura pigneri. Et modo dictus<br />

Petrus dicto do<strong>mi</strong>no preposito no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se pesonaliter et omnia sua bona presentia et<br />

futura pigneri que bona (...) no<strong>mi</strong>ne/ alterius et altera alterius no<strong>mi</strong>ne possidere constituit.<br />

renunciantes et expresse renunciaverunt dicte partes et quelibet earum et quelibet eorum<br />

exceptioni/ non sic esse verorum et omni legum auxilio statutis, decretis, pro<strong>mi</strong>ssionibus et<br />

ordinamentis magnifici do<strong>mi</strong>ni nostri mediolani comunis et populi Brixie et comunitatis predicte et<br />

alibi factis et/ fiendis nec non constitutionibus sinodalibus episcopalis curie Brixie, ceterisque<br />

omnibus et singulis exceptionibus, defensionibus, decretalibus, usis, auxiliis,/ previlegiis, rescriptis<br />

curie romane et quibuscumque iure comunibus et municipalibus futuribus expensiis quibus (...)<br />

predicta vel aliqua predictorum/ dicere, facere vel venire possent de quibus rogatus<br />

83<br />

Il foglio pergamenaceo presenta in questo punto una increspatura tale da nascondere la scritta.<br />

308


sum unum et plura conficere instrumento uno et simul tenore./ Ego Iohaninus fillius quondam<br />

Benevenuti de Matarinis de Materno imperiali auctoritate notarius hiis omnibus afui/ et, rogatus<br />

hanc cartam scripsi et subscripsi.<br />

184<br />

CARTA LIVELLI<br />

1417 Gennaio 21 Toscolano, sub porticu hospitalis Sancti Benedicti.<br />

Simone de Vigana, abate <strong>del</strong> monastero di San Pietro in Monte <strong>del</strong> distretto di Brescia, ha dato in<br />

affitto a Giovanni de Benedictis, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico e Sant' Eustachio <strong>del</strong>le<br />

Chiusure di Brescia, (insieme)e a Michele fu Giovannino che era detto Danza, sindaco e procuratore<br />

<strong>del</strong> comune di Toscolano, un appezzamento di terra alle Chiuse di Toscolano, per due bazete di olio<br />

d'oliva da consegnare annualmente in occasione <strong>del</strong>la festa <strong>del</strong>l'epifania alla canipa <strong>del</strong> monastero<br />

di san Pietro in Monte.<br />

Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />

Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />

Investitura in religione et comune de Tusculano.<br />

Pro qua Do<strong>mi</strong>no Abbati monasterii Sancti Petri in Monte solvuntur due bacete olei olivarum et<br />

unam bacetam pro quolibet eorum.<br />

In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo quatercentesimo decimo septimo, indictione<br />

decima. Die undevigesimo mensis ianuarii, in terra de/ Tusculano sub porticu hospitalis Sancti<br />

Benedicti de Tusculano, siti in dicta terra, presentibus: Iacobo notario filio quondam Tuschulani de<br />

Tusculano, rogato, pro secundo notario ad se subscribendum/ presenti instrumento, Bertholameo<br />

filio quondam Requiliani de Materno, Antoniolo filio quondam Franceschi de/ Fassano de Gardono<br />

et Iacobo filio quondam Iohanis de Luca, ambobus habitatoribus de Materno, omnibus/ testibus<br />

rogatis et no<strong>mi</strong>natis. Ibi venerabilis vir do<strong>mi</strong>nus Simon de Vigana de Pergamo, dei/ gratia Abbas<br />

monasterii Sancti Petri in Monte districtus Brixie per anulum auri quem in/ suis manibus tenebat.<br />

Ad rectum livellum comunis Brixie et comunitatis Riperie Brixie/ Lacus Garde, pro se et no<strong>mi</strong>ne et<br />

vice dicti monasterii. Ad in perpetuum investivit/ venerabilem virum do<strong>mi</strong>num fratrem Iohanem de<br />

Benedictis de Savallo Vallis Sabii, prepositum religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />

Eustachii de Cleusuris Brixie. Ibi presentem, pro se et suis/ successoribus ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicti<br />

monasterii Sancti Do<strong>mi</strong>nici recipientem hanc investituram/ comunitatis una cum infrascripto<br />

Michaele Danza et Michaelem fillius quondam Iohanini qui dicebatur Danza de Secina de<br />

Tusculano sindicum et procuratorem comunis et ho<strong>mi</strong>num de Tusculano./ Ad hec et alia specialiter<br />

constitutum prout constat publico instrumento dicti sindicatus et procure/ rogato et scripto per<br />

Petezolum notarium filium Iohanis quondam Franceschi de Folino de Tusculano,/ die decimo<br />

mensis ianuarii <strong>mi</strong>llesimo quatercentesimo decimo septimo, indictione decima. Ibi a me notario<br />

infrascripto viso et/ lecto, ibi presentem pro se et dicto sindacario no<strong>mi</strong>ne recipientem comunitatis<br />

una cum suprascripto fratre/ Iohane hanc investituram, de una petia terre prativa cum una mura<br />

secum/ tenente iuris dicti monasterii Sancti Petri iacentibus in teritorio de Tusculano in contrata/<br />

ubi dicitur ad Clusas, cui coherere solebat a mane Bertolinus fillius quondam Ansel<strong>mi</strong>ni et modo<br />

dictum/ monasterium Sancti Petri, a meridie solebat esse Belenzanus de Follo et a monte<br />

Antoniolus fillius quondam Benevenuti, a sero clusa dicti Belenzani et a mane dictus Antoniolus et<br />

heredes quondam Oteboni quondam Franceschi/<br />

309


de Cabiana de Tusculano pro dicta clusa et a monte flumen, salvis omnibus aliis coherenciis que/<br />

forent veriores dicte petie terre et mure. Ad habendum, tenendum et gaudendum et possidendum/<br />

dictam peciam terre et muram et quelibet earum supra se, intra se seu infra se in integrum/ habent<br />

usque in (...) vias publicas et de eis facte possint quidquid voluerint secundum bonum usum/ boni<br />

et recti livellii predicti unde vendere, alienare, donare et pro anima iudicare. Exceptis/ eclesiis<br />

eclesiasticis personis sive hospitalibus, <strong>mi</strong>serabilibus personis, consortis, servis et potentibus/ viris<br />

quibus nullatenus dare, vendere, alienare nec donari possit tantum debeat alienare alteri persone,<br />

ex quo/ ius dicti monasterii ledare in aliquo. Dando reddendo et solvendo et dare, reddere et<br />

solvere mensurari et/ conducte solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>serunt dicti do<strong>mi</strong>nus frater Iohanes, per<br />

se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et/ vice dicti monasterii Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Michael dicto<br />

syndicario no<strong>mi</strong>ne dicti comunis de Tusculano dicto do<strong>mi</strong>no/ abbati ibi presenti pro se et suis<br />

successoribus ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicti monasterii Sancti Petri recipienti annuatim in/ festo proxime<br />

epifanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Yesu Christi vel in eius octava ad canipam dicti monasterii Sancti Petri duas<br />

bacetas oley/ olivarum unde unam bacetam olei pro quolibet eorum boni, pulcri, nitidi, clari ad<br />

iustam mensuram comunis de/ Tusculano no<strong>mi</strong>ne ficti livellarii dicte petie terre et mure sub pena<br />

dupli dicti ficti quolibet anno in suo ter<strong>mi</strong>no./ Que pena tociens co<strong>mi</strong>ttatur et exigatur ac peti et<br />

exigi possit cum effectu quotiens fuerit contrafactum. Et ea co<strong>mi</strong>ssa/ sint soluta facta exacta vel<br />

non nichilo<strong>mi</strong>nus presente investitura et omnia singula in ea contenta perpetuo firma/ et rata sint.<br />

310


REGISTRO II<br />

1<br />

PROCESSO<br />

Pro conversis contra comune de Thusculano<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Consilium mei/ Ambroxii de Advocatis, iuris utriusque doctoris,<br />

consultoris, dati et/ asignati ad consulendum infrascriptis do<strong>mi</strong>nis et potestati et vicario inter partes<br />

infrascriptas/ et in lite infrascripta, in qua agitati, facti et producti fuerunt et sunt articuli/ et<br />

scripture tenoris infrascripti, vi<strong>del</strong>icet: in Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Coram vobis, spectabili/ et egregio<br />

viro do<strong>mi</strong>no Iohane de Masperonibus, potestate Riperie lacus Garde/ brixiensis, nec non sapiente<br />

et egregio iurisperito do<strong>mi</strong>no Iohane de Casate, vicario/ vestro et utroque seu altero vestrum,<br />

coram quo vel quibus infrascripta melius fieri/ potest. Proponit et narrat non in modum solemnis<br />

libelli sed qualisqualis/ petitio et facti naratio secundum formam statutorum dicte Riperie<br />

Lancelotus/ Claraschis de Soncino, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri/<br />

do<strong>mi</strong>ni Bartolomey Maripetro, comendatarii eclesie seu monasterii religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

Riperie Lacus Garde, diocisis brixiensis, contra et adversus comunem/ et ho<strong>mi</strong>nes de (-) Tusculano<br />

dicte Riperie et contra Co<strong>mi</strong>num filium quondam Do<strong>mi</strong>nici/ Bonzerii de Bondono comunitatis Plani<br />

de Tusculano et contra quemlibet contra quem infrascripta/ melius producere possunt et contra<br />

quamlibet aliam personam pro eis seu aliquo eorum et contra/ quem in iudicio legiptime<br />

intervenientem asserens et exponens quod quedam petiam/ terre, vocata vulgariter Le Gire dy fra,<br />

iacentem prope dictum monasterium Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculanom cui coheret a mane dicta<br />

eclesia seu iuris eiusdem, a meridie Lacus Garde,/ a sero et a monte teritorium de Materno<br />

medietatem flu<strong>mi</strong>ne quantumcumque sit infra has/ coherencias, salvis aliis coherenciis, fuit et est<br />

in bonis (-) seu de bonis dicte eclesie et/ monasterii et sibi spectat et pertinet iure do<strong>mi</strong>nii vel quasi<br />

et per ipsam eclesiam/ et monasterium seu eius rectorem et fratres eius no<strong>mi</strong>ne tenuta et possessa<br />

fuit hinc/ retro per plures annos et usque quo fuit invasa et occupata per dictum comunem et/<br />

ho<strong>mi</strong>nes de Tusculano quod sicut modo possunt esse annos viginti vel prout liquidabitur/ in<br />

processum. Et quia petia suprascripti comuni et ho<strong>mi</strong>nes seu dictus Co<strong>mi</strong>nus detinent/ et occupant<br />

et sepius interpellati ipsam di<strong>mi</strong>ttere et relaxare recusaverunt/ et recusant dicte eclesie licet<br />

indebite et iniuste. Quare petit et requiret/ dictus Lancelotus dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne et no<strong>mi</strong>ne<br />

dicte eclesie a vobis prefatis do<strong>mi</strong>nis/ potestate et vicario et utroque seu altero vestrum ut supra<br />

quatenus per vestram sententiam diffinitivam/ pronuntietis et declaretis dictam eclesiam et<br />

monasterium seu ipsum Lancelotum dicto/ procuratorio no<strong>mi</strong>ne eum prefatum do<strong>mi</strong>num<br />

Bertolameum ipsius eclesie no<strong>mi</strong>ne restituendo et reintegrando/ in proprietate fuisse et esse et<br />

quod ipsum restituetis, reintegretis et imponatis cum/ effectu in et ad tenutam et corporalem<br />

possessionem suprascripte petie terre eciam (...) (...) predicte/ non procederant seu procederent<br />

cum effectu et utile foret ipso Lanceloto dicto no<strong>mi</strong>ne/ seu prefato do<strong>mi</strong>no Bertolameo, no<strong>mi</strong>ne<br />

dicte eclesie, dicere et petere prout infra tunc/ et (...) cum (...) ipse Lancelotus dicto procuratorio<br />

no<strong>mi</strong>ne quod pronuncietis et declaretis/ suprascriptam petiam terre spectare et pertinere dicte<br />

eclesie et monasterio Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ vel quasi, et quod condemnetis suprascriptum comunem et<br />

ho<strong>mi</strong>nes et suprascriptum Co<strong>mi</strong>num/ et utrumque seu alterum eorum prout reperti fuerunt tenere<br />

et possidere et quamlibet/ aliam personam pro eis seu aliquo eorum in iudicio legiptime<br />

intervenientem ad di<strong>mi</strong>ttendum,/ restituendum et relaxandum ipsi eclesie et monasterio seu<br />

311


ipsi Lanceloto, procuratori/ ut supra, et per eum prefato do<strong>mi</strong>no Bertholameo ipsius eclesie et<br />

monasterii no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et cui eorum de iure melius potest ipsam petiam terre seu eius<br />

possessionem si<strong>mi</strong>liter/ cum omnibus fructibus et redditibus habitis et perceptis hinc retro per<br />

ipsos seu alterum/ eorum maxime a litis contestatione in antea et usque ad eius relaxationem; et<br />

cum/ expensis, damnis et interesse factis et passis et fiendis et patiendis/ de quibus protestatur<br />

ipse Lancelotus no<strong>mi</strong>ne quos et hoc ad ter<strong>mi</strong>num trium dierum/ vel alium nostro arbitrio statuendo<br />

et predicta narat et fieri petit si<strong>mi</strong>liter et/ di<strong>mi</strong>ssim, coniunctim et separatim et de particula in<br />

particulam et omni modo, iure,/ via et forma quibus melius potest, ita quod utile pro inutile non<br />

vicietur,/ petens in predictis sibi dicto no<strong>mi</strong>ne iusticiam <strong>mi</strong>nistrari deducens in iudicio/ omne suum<br />

ius sibi dicto no<strong>mi</strong>ne qualecumque et undecumque et non astringens se ad/ probatione nec<br />

deducendo nisi ter<strong>mi</strong>no necessaria ad victoriam obtinendam. Et salvo/ sibi dicto no<strong>mi</strong>ne iure<br />

addendi, <strong>mi</strong>nuendi, mutandi et corigendi. Et protestatur/ quod omne aliud suum ius sibi salvum sit<br />

dicto no<strong>mi</strong>ne interogentur per vos/ do<strong>mi</strong>num potestatem et vicarium et utriumque seu alterum<br />

vestrum ut supra et interogati respondant,/ compellantur clare et legiptime secundum statutis<br />

dicte Ripperie suprascripti comune et ho<strong>mi</strong>nes/ et Co<strong>mi</strong>nus et uterque eorum et quelibet persona<br />

pro eis interveniens ut supra/ utrum ipsi vel aliquis eorum teneant et possideant suprascriptam<br />

petiam terre et utrum/ in solidum vel pro parte et si pro parte utrum pro di<strong>mi</strong>sso vel indi<strong>mi</strong>sso et<br />

cum quo vel/ quibus et a qua parte an ne et quo iure, titulo, ratione et causa et hoc ad instantiam/<br />

suprascripti Lanceloti dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati ut supra <strong>mi</strong>llesimo quatercentessimo<br />

quadrigesimo nono, die intrante/ quinto mensis marcii, hora iuridica, facta et producta fuit<br />

suprascripta (-) petitio sive/ libellus cum suprascripta interogatione et omnibus et singulis et eis<br />

contentis, coram/ prefato do<strong>mi</strong>no vicario sedenti pro tribunali ad eius solitum banchum situm in<br />

Salodo/ sub palatio comunitatis, ubi iura redduntur per suprascriptum Lancelotum dicto no<strong>mi</strong>ne ita<br />

narantem,/ petentem, protestantem et cetera, facientem in omnibus et per omnia ut supra<br />

continetur/ et scriptum est. Et in absentia partis adverse. Quod vicarius co<strong>mi</strong>ssit/ fieri citationem et<br />

preceptum tenoris infrascripti, vi<strong>del</strong>icet ex parte et precepto prefati do<strong>mi</strong>ni vicari/ percipiatur<br />

procuratori pro modo vel alium quemvis modo has habentem consilii comunis et ho<strong>mi</strong>num/ de<br />

Tusculano personaliter si potest reperiri super comuni de Tusculano si non publice et alta voce/<br />

proclametur per eundem <strong>mi</strong>nistralem has habentem super platea publica comunis de Tusculano/ et<br />

sic proclamando (-) precipiunt eidem comuni et si<strong>mi</strong>liter/ Co<strong>mi</strong>no de Bondono suprascripto<br />

habitatore de Tusculano personaliter vel ad eius habitationem quantus ad sextam/ diem proximam<br />

futuram hora iuridica fuit et legiptime compareant coram prefato do<strong>mi</strong>no vicario/ ad eius banchum<br />

iuris, situm in Salodo sub palatio comunitatis ubi iura redduntur/ ad videndum, audiendum et<br />

intelligendum per suprascriptum Lancelotum suprascripto no<strong>mi</strong>ne fieri, produci/ et reproduci/<br />

suprasciptam petitionem et libellum cum suprascripta interogatione et omnibus et singulis/ in eis<br />

contentis. Quodque infra duos dies utiles immediate sequentes prodisse,/ excipisse et exponisse<br />

debeant quicquid volunt, possunt et intendunt eidem petitioni et/ libello ac eidem interogationi<br />

prodisse debeant secundum formam statutorum civitatis Riperie./ Quodque durantibus ter<strong>mi</strong>nis<br />

probatio et stipulatio ex forma statutorum dicte Riperie prefixis,/ compelant ut supra ad videndum,<br />

audiendum et inteligendum per suprascriptum Lancelotum dicto no<strong>mi</strong>ne/ fieri et produci<br />

quascumque petitionem, positionem, capitula, causas, stipulationem, iura, acta et testes/ ipsos,<br />

quod testes iurare videtur et habeant et teneant notarium suum paratum ipsos testes/<br />

interogaturum si eos interogari facere volent. Quodque elligant sibi interogationem in terra/ Salodi<br />

cum contrata et coherenciis ad quam possunt citari pro quolibet actu iudici modo in ipsa/<br />

312


causa facenda ipsam que describi faciant in actis notario affui prefati do<strong>mi</strong>ni vicario. Et/ qualiter ad<br />

prima et singula alia facienda et fieri videnda que in predictis et/ circa predicta fieri continerent<br />

usque ad sentenciam diffinitivam superinde ferenda inclusive/ alioquin et cetera. Et pro<br />

himpositione et cetera. Et hoc ad iustitiam suprascripti Lanceloti dicto no<strong>mi</strong>ne/ protestatur et<br />

cetera. Lazarius de Feraris, ad civilia notarius, subscripsit quinto marcii 1449/ <strong>mi</strong>llesimo<br />

quatercentessimo quadrigesimo nono die undecimo marcii, Fructus Sayolo, <strong>mi</strong>nistralis publicus<br />

comunitatis/ Riperie brixiensi, retulit <strong>mi</strong>hi Lazaro notario se die octavo presentis mensis precipisse<br />

Bertolameo/ Faustini de Rotina consul de Tusculano per reperto in Polzano comunis de Tusculano<br />

et Co<strong>mi</strong>no/ de Bondono ad eius habitationem in omnibus et per omnia ut supra continetur et<br />

scriptum est et/ eisdem singillatim copiam (...) suprascriptorum di<strong>mi</strong>ssisse per exemplum, vi<strong>del</strong>icet<br />

dicto consul unam/ et ad dictam habitationem unam aliam per exemplum et cetera, <strong>mi</strong>llesimo<br />

suprascripto die quinto decimo mensis/ marcii hora iuridica, facta, reducta et reproducta fuit<br />

suprascripta petitio sive libellus/ coram prefato do<strong>mi</strong>no vicario sedenti pro tribunali ad<br />

suprascriptum eius banchum iuris/ per suprascriptum Lancelotum dicto no<strong>mi</strong>ne cum instrumento<br />

seu mandati ibique per Rayninum de/ Goyciis notarium die viginti nono mensis decembris 1448 et<br />

in publicam formam reducto per/ Christoforum de Rosis notarium ex co<strong>mi</strong>sione dicti Raynini notarii<br />

paratum et se paratum/ efferentem de eo facere quicquid de iure tenetur et cetera. Ita dicentem,<br />

petentem, protestantem/ et cetera facentem in omnius et per omnia ut supra continetur et<br />

scriptum est et cetera. Et in/ absentia partium adversariorum tamen citatum ut supra quarum<br />

contumantiam accusavit et cetera./ Coram vobis, sapiente et egregio viro do<strong>mi</strong>no Iohane de<br />

Malsperonibus, honorando/ potestate Riperie Lacus Garde brixiensis nec non sapiente et egregio<br />

iure perito, do<strong>mi</strong>no/ Iohane de Casate, vicario vestro et utroque seu altero vestrum coram quo vel/<br />

quibus infrascripta melius fieri possunt, comparet Antonius Pizani de Gayno de/ Tusculano sindicus<br />

et sindicario no<strong>mi</strong>ne comunis et ho<strong>mi</strong>num terre de Tusculano dicta Riperie et Co<strong>mi</strong>nus quondam<br />

Do<strong>mi</strong>nici Bonzelii de Bondono, habitator Plani de Tusculano prout/ de dicto sindicatu constat<br />

publico instrumento rogato et scripto per Bartholameum Coloxii/ de Tusculano notarium die<br />

mensis <strong>mi</strong>llesimo in eo contento quid pro legiptima persone sue/ coram vobis producit causam et<br />

ocasionem cuiusdam asserte petitionis ut asseritur/ coram vobis factis et productis per<br />

suprascriptum Lancelotum Clarascum de/ Soncino assertum procuratorem suprascripti magnifici et<br />

generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamei Maripetro asserenti/ comendatarii eclesie seu monasterii<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano Riperie Lacus/ Garde in qua inter alia dicitur, contineri<br />

quatenus per vestram sentenciam difinitivam/ pronuncietis et declaretis dictam eclesiam et<br />

monasterium seu ipsum Lancelotum Claraschum/ de Soncino dicto no<strong>mi</strong>ne et per eum prefatum<br />

do<strong>mi</strong>num Bartholameum ipsius eclesia restituendum,/ reintegrandum et recipiendum et ad<br />

tenutam et corporalem possessionem petie terre/ descripte in dicta asserta petitione et quod<br />

pronuncietis et declaretis dicte petie terre spectare/ et pertinere dicte eclesie et monasterii et<br />

quod dictus comune et ho<strong>mi</strong>nes ut suprascriptum comunem/ et utrumque seu alium eorum ad<br />

di<strong>mi</strong>ttendum, restituendum et relaxandum ipsis eclesie/ et monasteri seu dicto do<strong>mi</strong>no<br />

Bartholameo ipsam petiam terre seu eius possessionem si<strong>mi</strong>liter cum omnibus/ fructibus, habitis et<br />

perceptis vel prout sic vel aliter et latius reperiunt contineri/ in dicta asserta petitione ad quam<br />

relatio habeatur subscripta ut asseritur per Lazarum/ de Feraris, notarium, die mensis et <strong>mi</strong>llesimo<br />

in eo contentis. Et primo excipiendo et opponendo/ contra vel adversus personam dicti Lanceloti<br />

dicit ipsum non fuisse nec esse procurator/ prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholamei asserti comendatari ut<br />

supra maxime rite et legiptime ac canonice/ constitutus et si et prout procurator est petit<br />

instrumentum<br />

313


seu mandati ad consulendum antequam/ ad ulteriora procedatur; item eciam exponendo et<br />

oponendo contra et adversus personam ipsius do<strong>mi</strong>ni Bartholamei dicit ipsum non fuisse nec esse<br />

comendatarium dicte eclesie seu monasterii/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano maxime rite ac canonice<br />

constitutus et si et prout comendatario/ est petit copiam ipsius comende sibi exiberi ac in<br />

prencipalia ad consulendum/ antequam ad ulteriora procedatur; aliter protestatur de nullitate<br />

processi. Et ad hoc/ ut suos dicto no<strong>mi</strong>ne infrascriptas facere diffensiones et exceptiones et contra<br />

ipsam comendam/ opponere et suum sapientem consulere ut cum velit cedere vel contendere;<br />

item excipiendo/ et opponendo contra et adversus dictam assertam petitionem et omnia et<br />

singula/ in ea contenta, dicunt ipsam et ipsa fuisse et esse nullam et nulla, nulliusque/ valoris et<br />

momenti et per vos non fuisse nec esse ad<strong>mi</strong>ttendum nec ad<strong>mi</strong>ttenda/ nec ad<strong>mi</strong>tti posse de iure<br />

sed ratione et quam ad cautelam ei petunt dictis/ moris et no<strong>mi</strong>bus quibus precipue cum fuit et<br />

sint dubia varia, incerta, cavilosa,/ generalis frustatoris inepta, intricata, captiosa, calumniosa,<br />

contraria, contradditoria,/ impertinencia, male concepita et formata, carens sub aliis debitis et<br />

opportunis/ et a iure requisitis; item cum facta et producta fuit et sit preter et contra/ formam iuris<br />

et statutorum Riperie Lacus Garde ac civitatis Brixie et per personam/ <strong>mi</strong>nus legiptimam et ad<br />

instantiam persone cuius non interest et eciam nullum/ ius, nullaque actione, nullumque iuris<br />

auxilium competiit nec competit ad contendendum et deducendum/ in dicta asserta petitione nec<br />

in dicta petia terre et si quid ius competisset quid non/ credunt adhuc dicunt quod eidem obstat<br />

causa doli, mali, infactum et sine/ causa excepto dolo facit qui petit quod restitutum est et sine<br />

exceptione prescriptionis decem/ annorum inter presentes et viginti inter absentes ac in triginta,<br />

quatraginta et quinquaginta et/ ultra per tantum tempus cuius inicii memoria non existit in<br />

contrarium quibus annis/ dicta petia terre tenta et possessa fuit per dictum comunem et ho<strong>mi</strong>nes<br />

de seu alium vel/ alios eius no<strong>mi</strong>ne et presertim per ipsum Co<strong>mi</strong>num qui ipsam petia terre tenuit/<br />

et possedit et hodie tenet et possidet in emphiteosim a dicto comuni/ et ho<strong>mi</strong>nibus et quos pro<br />

do<strong>mi</strong>nis no<strong>mi</strong>natim in iudicio asserens eos presentare in iudicio/ si necesse ferint et cetera. Et<br />

quam plurime alie exceptiones et deffensiones de quibus protestantur quod sibi sint/ salutare. Ex<br />

quibus rationibus et causis et aliis quam pluribus suis loco et tempore dicendo et/ alegando dicunt<br />

se non teneri (-) neque debere dicte asserte petitioni respondere insuper/ prius exibita copia dicte<br />

asserte comende et procurationis, casu quo tamen rendere teneantur/ tunc et eo casu dicunt quod<br />

negant narata prout narantur in dicta asserta petitione/ fuisse et esse vera et petita prout petuntur<br />

fieri debere petentes se dictis no<strong>mi</strong>nibus/ et moris quibus supra absolvi et liberari debere a dicta<br />

asserta petitione et contentis/ in ea et partem adversam tamquam tenere litigantem in expensiis<br />

condemnari petunt/ factis et de fiendis protestationes quas petunt et predicta et quidlibet<br />

predictorum dicunt,/ excipiunt et opponunt ac per vos fieri et executioni mandari petunt omni<br />

modo,/ iure, via, forma et causa quibus melius et validius fieri potest ad comodum/ et favorem<br />

sindicorum predictorum dicto no<strong>mi</strong>ne et Co<strong>mi</strong>ni protestant quod omne aliud eorum ius/ eis salvum<br />

fore et esse; item excipiendo et opponendo contra et adversus ipsam assertam interogationem/ et<br />

omnia et singula in ea contenta dicunt ipsam et ipsa fuisse et esse nullam et nulla,/ nulliusque<br />

valoris et momenti et per vos non fuisse nec esse ad<strong>mi</strong>ttendum nec ad<strong>mi</strong>tti posset/ de iure<br />

rationibus per ipsos superius deductis et alegatis; item cum factis et productis fuit et/ sit preter et<br />

contra formam iuris et statutorum dicte Riperie et Brixie et per personam <strong>mi</strong>nus/ legiptimam et ad<br />

instantiam persone cuius non interest in dicta asserta petia terre et/ cetera ut supra. Ex quibus<br />

rationibus et causis et aliis pluribus suis loco et tempore dicendi/ et alegandi, dicunt se non teneri<br />

neque deberi dicte asserte interogationi<br />

314


espondere, casu/ quo tamen respondere teneantur tunc et eo casu respondendo dicunt quod<br />

dictus Co<strong>mi</strong>nus/ tenet et possidet dictam petiam terre in emphiteosim a dictis comuni et ho<strong>mi</strong>nibus<br />

de Tusculano/ pro ficto seu pensione galetarum novem oley solvendarum quolibet anno in quolibet<br />

festo/ Ephifanie, et hoc in presentia dicti sindici dicentis quod verum est quod ipse Co<strong>mi</strong>nus/ tenet<br />

dictam petiam terre in emphiteosim a dicto comuni de Tusculano, et predicta et cetera;/ et<br />

protestant quod omne aliud eorum ius eis fore et esse salvum. Millesimo quatercentissimo<br />

quadrigesimo nono, die/ vigesimo mensis marcii, hora iuridica, facta et producta fuit suprascripta<br />

comparatio et responsio cum omnibus/ et singulis suprascriptis in eis contentis, coram prefato<br />

do<strong>mi</strong>no Iohane de Casatis vicario prefati prescripti/ do<strong>mi</strong>ni potestatis sedenti pro tribunali ad eius<br />

banchum iuris situm in terra Salodi sub logia/ palatii dicte comunitatis, sita in contrata Fontis iuxta<br />

lacum per Iohanem fillium quondam Do<strong>mi</strong>nici de Secina/ sindicum et sindicario no<strong>mi</strong>ne dicti<br />

comunis de Tusculano et per suprascriptum Co<strong>mi</strong>num de Bondono/ et utrumque eorum<br />

requirentium, preceptum suprascripti do<strong>mi</strong>ni potestatis, ita dicentem, comparentem,<br />

respondentem,/ petentem et facientem in omnibus et per omnia ut superius contentum est,<br />

scriptum est, mutatis/ mutandi et cetera. Et pertinentes ulterius per prefatum do<strong>mi</strong>num vicarium<br />

cogi debere suprascriptum Lancelotum,/ assertum procuratorem dicto no<strong>mi</strong>ne, et per eum dictum<br />

do<strong>mi</strong>num Bartholomeum tamque forensem ad pro<strong>mi</strong>ttendum/ et satisfaciendum de expensis,<br />

efficiendis casu quo succubant in dicta causa secundum formam/ statutorum dicte comunitatis. Et<br />

hoc in presentia suprascripti Lanceloti dicto no<strong>mi</strong>ne non consentiente et cetera et/ dicentis petita<br />

per eum fieri executioni mandari debere non obstante aliquibus/ dictis exceptionibus et opponitis<br />

et factis per partem adversam que vera non sunt nec de iure/ procedunt et dicentem que se non<br />

teneri dicto no<strong>mi</strong>ne ad aliquam satisdationem prestando/ attenta forma iuris et statutis dicte<br />

Riperie, cumque ipse do<strong>mi</strong>nus Bartholameus do<strong>mi</strong>cilium/ habeat in dicta comunitate Riperie et<br />

dicta eclesia sita sit in dicta Ripperia/ que stabilia habet in dicta Ripperia et cum causam non<br />

inchoaverit nec/ petierit ad<strong>mi</strong>nistrationem sibi tamque forensi protestando semper ut alius. Quid/<br />

do<strong>mi</strong>nus vicarius auditis, predictis et consideratis, ipsum do<strong>mi</strong>num Bartholomeum residentiam<br />

facere in/ Ripperia in loco predicte religionis et bona dicte religionis et possessionis site/ esse in<br />

districtu comunitatis predicte, declaravit ipsum do<strong>mi</strong>num Bartholomeum non teneri satisdare/ de<br />

expensis et cetera. Prius per me visis literis, co<strong>mi</strong>ssionis <strong>mi</strong>hi factis de/ suprascripta lite ad<br />

consulendum et cetera. Acceptationeque et iuramento per me prestito de rite et/ recte consulendo<br />

nec non petitione seu libello in dicta causa productis per suprascriptum Lancelotum/ procuratorio<br />

no<strong>mi</strong>ne suprascripti do<strong>mi</strong>ni Bartholamei nec non contradictione seu re<strong>mi</strong>ssione eidem facta per<br />

suprascriptos/ David sindicario no<strong>mi</strong>ne comunis de Tusculano et Co<strong>mi</strong>num de Bondono. Visisque<br />

capitulis,/ actibus, iuribus et instrumentis per dictas partes in dicta causa productis. Et denique<br />

omnibus/ actis et agitatis in dicta cusa auditisque iuribus et alegatis dictarum partium/ quas coram<br />

me fecerunt seu fieri facere voluerunt. Viso in dicto loco/ seu petia terre de qua agitur ad quem<br />

personaliter accessi pro maiori veritate,/ informatis, auditisque insuper dicto loco dictis partibus et<br />

earum (-)/ advocatis ac procuratoribus seu sindiciis et earum alegatis, visisque ceteris/que videnda<br />

erant ipsisque omnibus et singulis dilligenter et matura <strong>del</strong>iberatione/ dicscussis, Christi no<strong>mi</strong>ne<br />

invocato, tale est, vi<strong>del</strong>icet: quod prefati do<strong>mi</strong>ni potestas/ et vicarius per eorum sentenciam<br />

diffinitivam, condemnent et condemnare debeant/ suprascriptos David intervenientem ut supra et<br />

Co<strong>mi</strong>num de Bondono seu pro eo intervenientem et utrumque eorum ad di<strong>mi</strong>ttendum,<br />

restituendum et relaxandum/ suprascripte eclesie et monasterio seu ipsi Lanceloto, procuratori ut<br />

supra, et per eum/ prefato do<strong>mi</strong>no Bartholameo, no<strong>mi</strong>ne ipsius eclesie et monasteri, dicte petie<br />

315


terre/ de qua in petitione sit mentio et hoc cum fructibus et redditibus habitis et/ perceptis a<br />

tempore litis contestationis citra. Salvo tamen dictis partibus omni iure tam/ melioramentorum que<br />

compensationis fructuum et reddituum in quantum et quanto/ de iure competant; item ad dandum<br />

et solvendum infra decem dies continuos proximos/ futuros dicto Lanceloto dicto no<strong>mi</strong>ne et per<br />

eum dicto do<strong>mi</strong>no Bartholameo ducatos tres/ auri per eum <strong>mi</strong>hi solutos pro parte salarii tangentis<br />

dictis sindico et Co<strong>mi</strong>no/ pro salario. Itineris mei pro accedendo ad dictum locum ab aliis autem<br />

expensis/ ex legiptima causa partes absolvant et hoc omni modo, iure, via et forma/ quibus melius<br />

fieri potest. Et ita dico et consulo ego Ambroxius/ de Advocatis, iuris utriusque doctor, consultor,<br />

ellectus ut supra et ad fidem/ me scripsi et sigillavi, die vigesimo primo iuli <strong>mi</strong>llesimo<br />

quadringentesimo quadragesimo nono./ Apertum, lectum et publicatum fuit suprascriptum<br />

consilium prefati do<strong>mi</strong>ni Ambroxii/ de Advocatis consultoris ut supra. Et ita per prefatum do<strong>mi</strong>num<br />

Laurentium de Paterno, iurisperitum vicarium do<strong>mi</strong>ni et potestatis Riperie, sedentem pro tribunali/<br />

ad eius banchum iuris situm in Salodo sub palatio comunitatis ubi iura redduntur,/ dictum<br />

sentenciatum, condemnatum, absolutum, reservatum et factum fuit/ in omnibus et per omnia ut<br />

supra continetur et scriptum est in dicto consilio, anno Do<strong>mi</strong>ni/ <strong>mi</strong>llesimo quadrigentesimo<br />

quadragesimo nono, indictione duodecima, die vigesimo tercio iulii,/ hora iuridica presentibus:<br />

Iohane de Calsonibus, Antoniolo de Bertoldis, Christoforo/ Delatrota, do<strong>mi</strong>no Miracle de Quizarotis<br />

et Constantio de Sandunis, testibus/ rogatis, notis et vocatis, et in presentia dicti Lanceloti dicto<br />

no<strong>mi</strong>ne acceptantis/ in casibus, pro se dicto no<strong>mi</strong>ne facientis in aliis non consentientis et cetera, et<br />

in presentia dicti/ David dicto no<strong>mi</strong>ne acceptantis in casibus, pro se dicto no<strong>mi</strong>ne facientis tam in<br />

aliis/ non consentientis et cetera. Et appellantis viva voce cum protestatione possendi appellare/<br />

inscripti et cetera. Et protestantis quod nil novi fiat et cetera, pendentis, appellantis et cetera. Et/ in<br />

absentia dicti Co<strong>mi</strong>ni citati et cetera./ Ego Lazarus, natus quondam Francisci de Ferariis, salodensis<br />

notarius publicus/ auctoritate imperiali ac notarius et officialis ad civilia, prefati do<strong>mi</strong>ni potestatis<br />

et/ vicarii deputatus, predicta publicavi et sentencie presens fui et, rogatus, ea/ publice scripsi et<br />

cetera./<br />

2<br />

CONTRA COMUNE DE THUSCULANO<br />

In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec est quedam condemnatio pecuniaria et/ sentencia condemnationis<br />

pecuniaria lata et data in iis scriptis/ sentencialiter, promulgata per magnificum et generosum<br />

do<strong>mi</strong>num Petrum Bala/stro pro illustrissimo et excellentissimo do<strong>mi</strong>nio nostro venetiarum et<br />

cetera Salodii totiusque co<strong>mi</strong>nitatis/ Riperie Brixie Lacus Garde, sedentem pro tribunali ad eius<br />

solitum banchum/ malleficiorum, situm sub logia salle magne comunitatis Riperie in terra Sa/lodii<br />

in contrata Fontis, ubi si<strong>mi</strong>les et alie condemnationes solite sunt/ fieri, in publico et generali<br />

arengo, ad sonum campanelli more solito,/ pro infrascripta condemnatione pecuniaria et aliis tam<br />

pecuniariis quam cor/poralibus, dandis et proferendis ut difusius in actis nostri offitii continetur,/<br />

contra infrascriptos temerarios et <strong>del</strong>inquentes propter eorum demerita, cu/rentibus annis Do<strong>mi</strong>ni<br />

nostri Iesu Christi <strong>mi</strong>llesimo quatricentessimo quadrige/simo nono, indictione duodecima, die<br />

martis nono mensis septembris sic dicitur./ Nos, Petrus Balastro, capitaneus et provisor supra<br />

no<strong>mi</strong>natus, sedentes pro/ tribunali ut supra pro infrascriptis condemnationibus seu condemnatione<br />

danda et/ proferenda contra et adversus infrascriptos temerarios et <strong>del</strong>inquentes pro eorum/<br />

temeritate et <strong>del</strong>ictis per eos et eorum quemlibet co<strong>mi</strong>ssis et<br />

316


perpetratis,/ sub die anno et mense in actis nostri offitii latius continetur. Et ita,/ im<strong>mi</strong>tando,<br />

dicimus Iohanem Lanterno, tunc consulem comunis/ de Tusculano, Iohanem Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Sicina et Petrum eius fillium, David quondam/ Antonioli de Pizonis, Aloysium Pillati de Gaino,<br />

Iohanem eius fillium,/ Do<strong>mi</strong>nicum Maranii, habitatorem de Cuzaga, Agustinum quondam Antonioli<br />

de Mazotis,/ Iacobum Pillati, Requilianum Beloni, Petrum Pensaboni, Colosium/ Dantio, Iacobum<br />

Colleti de Pulzano et Antoniolum Malacarni/ de Sicina, contra quos et eorum quemlibet processum<br />

est per nos et offitium nostrum/ tamquam ho<strong>mi</strong>nes de Tusculano et per eos contra dictum<br />

comunem in eo, de/ eo et super eo. Quod ad aures et noticiam nostram pervenit, forma publica/<br />

procedente et clamosa insinuatione refferente, non quidem a malivolis/ neque suspectis personis,<br />

non uno sed pluribus auditu, pervenit maxime/ ex notificatione nobis capitaneo et procuratori et<br />

nostro offitio facta/ pro parte spectabili do<strong>mi</strong>ni Bertolamei Maripetro, comendatario no<strong>mi</strong>ne<br />

mona/sterii eclesie religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuscolano. Ecce quod dicti omnes/ et quidam<br />

alii de dicto comuni, non obstante quod idem do<strong>mi</strong>nus Barto/lameus dicto comendatario no<strong>mi</strong>ne<br />

fuerit et sit ad tenutam et corporalem/ possessionem eclesie et terarum dicti monasterii Santi<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, quiete/ et pacifice iam annis tribus vel circa et eo tempore circa et in<br />

quadam/ porta choerentiata vi<strong>del</strong>icet a mane via dicti monasterii que discurit/ per medium ipsius<br />

porte, a sero dicta via tendens ad Glareas fratrum,/ a meridie domus torcularis, a monte viridarius<br />

dicti monasterii/ appellatus El Broleto, salvis aliis chorentiis verioribus. In qua,/ seu eius lateribus,<br />

ex antiquo et veteri ac tanto tempore cuius inicii memoria/ non extat, constructi et fabricati in<br />

muris seu parietibus murorum dicti/ monasterii et eius iurium positi fuerunt et hodie sunt et<br />

continue steterunt/ quatuor cardines ferroi pro ipsa porta claudendo. Et non obstante quod/ iam<br />

annis duobus et ab inde citra, tenuisse et teneret et haberet super/ ipsa porta et cardinibus<br />

assidum cum catenacio, clavi et clavatura,/ predicti omnes et quilibet eorum cum pluribus aliis de<br />

dicto comuni de Tuscu/lano, in magna co<strong>mi</strong>tiva, cum ar<strong>mi</strong>s, badillis, securibus, flocaciis/ et aliis,<br />

cum magno furore et impetu ac mallo modo et ordine et/ dolose et appensate ac animo et<br />

intencione infrascriptas temeritates/ et <strong>del</strong>icta co<strong>mi</strong>tendi et perpetrandi ac preter et contra<br />

voluntatem ipsius/ do<strong>mi</strong>ni Bertolamei, invicem auxilium et favorem prestantem et dantem,<br />

acesse/runt ad ipsam portam et in eam impetum fecerunt et eam de dictis/ cardinibus<br />

antiquissi<strong>mi</strong>s prostraverunt, abstullerunt et proiecerunt in terram,/ et cum securibus seu aliis<br />

instrumentis, ipsam hegerunt et diviserunt/ in plures seu plurimas partes <strong>mi</strong>nutas. Et non obstante<br />

quod ipse do<strong>mi</strong>nus/ Bertolameus contradixisset plurima verba, ipsi de Tuscullano fecerunt,/<br />

dicentes eidem do<strong>mi</strong>no Bertolameo quod si exiret de domo darent sibi/ tallem indulgentiam quam<br />

aliam si<strong>mi</strong>llem non vellet et nisi se forte/ reduxisset in domos dicti monasterii, contra eum<br />

impetum fecissent, et/ forssam inter fecissent. Et non contenti de predictis, sed malla mallis/<br />

addendo, animo et intencione ulterius mollestandi et inquietandi/ ac damnificandi ipsum do<strong>mi</strong>num<br />

Bertolameum dicto comendatario no<strong>mi</strong>ne/ seu ipsum monasterium et eclesiam, non contenti de<br />

predictis ut supra, accesse/runt predicti omnes, et quidam alii ut supra ad quemdam seriolam/ seu<br />

clusam dicti monasterii, per quam labitur et lapsa est aqua/ ad dictum monasterium et eius<br />

hedifitia fullorum, mollendinorum,/ ad rasegam ac ad prata et possessiones dicti monasterii<br />

inrigando/ iam uno, duobus, quinque, decem, viginti, triginta, quadraginta et quinquaginta annis et<br />

ul/tra et tanto tempore quod memoria non extat eius inicii, cuius (...)/ coherentie, vi<strong>del</strong>icet loci<br />

turbationis et invasionis co<strong>mi</strong>sse, a mane Christoforus/ Turatie de Gaino et fratres, a sero dictum<br />

monasterium, a meridie et a monte/ vas ipsius seriole et ipsam seriolam seu clusam lapidibus et<br />

maxi<strong>mi</strong>s/ saxis impleverunt et obturaverunt, ex quo nulla aqua labitur nec labi/ potest per eam ad<br />

ipsa hedificia, prata et<br />

317


posessiones in ipsius do<strong>mi</strong>ni/ Bertolamei ac monasterii, grande et grave damnum et preiudicium<br />

cum/ ipsa hedifitia non potuerit operari nec prata et posessiones/ irrigari et quia omnes ipsi citati<br />

et requisiti fuerunt infra ter<strong>mi</strong>nos/ a lege statutorum ad faciendum eorum defenssiones et<br />

comparuerunt ac confessi/ fuerunt predicta co<strong>mi</strong>sisse et co<strong>mi</strong>ssa fuisse solum no<strong>mi</strong>ne eorum<br />

comunitatis/ de Tusculano, eo maxime quia dictus do<strong>mi</strong>nus Bertolameus recusavit solvere/ decima<br />

dicto eorum comuni et cetera, et eciam quia volebat per predictam portam/ de rogare iuribus dicti<br />

eorum comunis et cetera. Co<strong>mi</strong>ttentes predicti contra (...) ius/ et iusticiam et contra honorem<br />

magnifici do<strong>mi</strong>nii nostri venetiarum et cetera, nostrique regi<strong>mi</strong>nis./ Et ideo nollentes quod si<strong>mi</strong>lles<br />

<strong>del</strong>inquentes et presuntuosi de eorum malle/ gestis se possint gloriari, sed ut hec nostra<br />

condemnatio eis no<strong>mi</strong>ne dicti eorum/ comunis sit pena et ceteris, ex exemplum et predictos omnes<br />

et per eos dictum/ eorum comunem condemnari in libris ducentis parvorum aplicandis/ pro di<strong>mi</strong>dia<br />

comunitatis et pro alis di<strong>mi</strong>dia dicto do<strong>mi</strong>no Bertolameo. Et quod de/ cetero non audeat dictum<br />

comunem de Tusculano nec aliquis de dicto comune/ ipsum do<strong>mi</strong>num Bertolameum dicto no<strong>mi</strong>ne<br />

turbare, inquietare et mollestare in/ predictis porta et seriola nec in aliqua parte earum, sub pena<br />

aliarum librarum trecentarum/ parvarum seu marchetorum di<strong>mi</strong>dendorum ut sibi et maxime ipsis<br />

presentibus eantur in/ iis scriptis sentencialiter sentenciamus et condemnamus./<br />

(S.T.) Lata, lecta et publicata, anno die mense et indictione suprascriptis, presentibus: egregio<br />

iuris/perito do<strong>mi</strong>no Michaele de Guizerotis, Faustino de Bertoldis notario, Rizardo/ de Ugonibus et<br />

magistro Co<strong>mi</strong>no Pilipario, omnibus habitatoribus Salodii et aliis./ Ego Nicolaus Incolo quondam<br />

do<strong>mi</strong>ni Davidis civis Venetie et publicus imperiali auctoritate/ notarius nec non iudex ordinarius et<br />

in presentis magnifici do<strong>mi</strong>ni capitanei et provisoris/ suprascriptis comunis ac suprascriptam<br />

sententiam in publicam presentem formam reddegi ab ori/ginali suo et ab mandato eiusdem<br />

eamdem scripsi et publicavi. Et ad pre<strong>mi</strong>ssum/ robur me subscripsi signo que meo solito roboravi.<br />

3<br />

EXECUTIO CONTRA COMUNE DE THUSCULANO PRO PENA TERRE ET GLERRIS<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi, curente<br />

<strong>mi</strong>llesimo quadrigenteessimo/ quatrigessimo nono, indictione duodecima, die vigessimo quarto<br />

mensis novembris, in infrascripta petia terre,/ presentibus: do<strong>mi</strong>no Christoforo de Seravalle, vicario<br />

Materni, Iacobo Berardini de Materno, Antoniolo/ condam Cabrii, molinario, habitatore de<br />

Tusculano et Andrea cartario quondam Tadioli, habitatore religionis,/ testibus rogatis et notis. Ibi<br />

magnificus et generosus vir do<strong>mi</strong>nus Bartholameus Maripetro,/ comendatarius religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, omnibus meliori modo iuri, via, forma et causa quibus melius/ et validius<br />

potuit et potest, presentavit et produxit Peterzolo quondam Pasqueti de Viglis de Materno, consul<br />

comunis/ et ho<strong>mi</strong>num de Materno, literas infrascriptorum do<strong>mi</strong>ni potestatis et vicarii tenoris<br />

infrascripti, vi<strong>del</strong>icet: Iacobus Philipus de/ Advocatis <strong>mi</strong>les riperie Brixie, potestas, et Laurentius de<br />

Paterno, iuris peritus, eius vicarius et cetera. Prius/ per nos, visa quadam sententia diffinitiva per<br />

nos cum consilio sapientis lata, in qua et per quam inter alia/ condempnavimus David de Pizanis<br />

sindicum et sindicario no<strong>mi</strong>ne comunis et ho<strong>mi</strong>num et universitatis de Tusculano ac/ Co<strong>mi</strong>num de<br />

Bondono, habitatorem de Tusculano, ad di<strong>mi</strong>ttendum et relaxandum infrascriptam petiam terre<br />

cum fructibus/ habitis et perceptis a tempore litis contestate citra eclesie et<br />

318


monasterio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano seu/ Lanceloto de Claraschis, procuratori<br />

magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamei Maripetro, comendatarii dicte eclesie/ et monasterii<br />

et per eum prefato do<strong>mi</strong>no Bartholameo no<strong>mi</strong>ne ipsius eclesie et monasterii, de qua rogatum fuit<br />

instrumentum per Lazarum de Feraris, notarium, die vigessimo tercio mensis iulii, anni presentis.<br />

Visaque sententia, lata/ in causa apellationis interposite a dicta sententia in qua inter alia<br />

pronunciatum et declaratum/ fuit bene iudicatum et male apellatum et cetera, rogata per Iohanem<br />

de Rudiano, notarium,/ civem Brixie, die vigessimo secundo mensis instantis, visisque literis per<br />

iuducem appellationis/ predicte super hoc nobis descriptis et cetera, uiusmodi tenoris, vi<strong>del</strong>icet:<br />

spectabillis et/ generose uti frater honorabilis alias lata fuit quedam sententia per spectabilitatem<br />

vestram/ aut eius precessorem de consilio spectabillis doctoris do<strong>mi</strong>ni Ambroxii de Advocatis intra/<br />

spectabillem do<strong>mi</strong>num Bartholameum Maripetro parte una et comune et ho<strong>mi</strong>nes de Tusculano<br />

parte/ altera, a qua extitit appellatur et causa ipsius appellationis in reperto partium consulenti<br />

co<strong>mi</strong>ssa/ fuit et illam aceptavi, iuravi et alia feci ut moris est atenta forma iuris et statutorum./<br />

Tandem meam tuli diffinitivam sententiam per quam confirmavi predictam sententiam et/ ipsos de<br />

Tusculano in libris centum planetorum pro expensis factis condemnavi, secundum quod ipsa vestra/<br />

spectabilitas videre poterit. Idcircho, requisitus, eandem spectabillitatem vestram ortor/ ut placeat<br />

ipsam sententiam ut decet exequi ad omnem ipsius do<strong>mi</strong>ni Bartholamei seu eius/ nuntii<br />

requisitionem, cum hoc spectet et pertineat ad officium vestrum. Valete paratus/ et cetera. Ex<br />

Brixia, die vigesimo secundo novembris 1449, Francischus Castagnolus, patavus, doctor/ a tergo,<br />

spectabilli et generoso viro do<strong>mi</strong>no Iacobo Philipo de Advocatis, <strong>mi</strong>liti Salodi,/ et pertinentiarum<br />

honorando potestati uti fratri honorando. Auditaque requisitione nobis facta per/ eundem<br />

Lancelotum dicto no<strong>mi</strong>ne ut ex officio nostro et omni meliori modo iure, via et cetera/ ipsam<br />

sententiam vellimus exequi et exequtioni mandari facere maxime inducendo/ ipsum in posessione<br />

dicte petie terre et cetera. Considerantesque nihil prodesse proferi sententias/ <strong>mi</strong>si exequtionem<br />

<strong>mi</strong>tterentur et cetera. Et rem hanc esse contra ipsum comunem de Tusculano. Ea propter/ harum<br />

tenore mandamus et co<strong>mi</strong>ttimus vobis consuli ceterisque officialibus comunis et/ ho<strong>mi</strong>num de<br />

Materno cui vel quibus hec fuerint presentate, quatenus visis presentibus inducatis/ et imponatis<br />

ipsum do<strong>mi</strong>num Bartholameum dicto no<strong>mi</strong>ne ipsius eclesie seu monasterii seu/ alium eius no<strong>mi</strong>ne<br />

recipientem in et ad tenutam et corporalem posessionem dicte infrascripte/ petie terre actualiter<br />

et cum effectu ipsumque inductum et imponitum manuteneatis et/ deffensetis faciendo de<br />

predictis publicum confici instrumentum expensis petentis sub pena librarum/ quinquaginta<br />

planetorum et cetera. Alioquin et cetera per henmptorie et cetera. Et hoc ad instanciam/ ipsius<br />

do<strong>mi</strong>ni Bartholamei dicto no<strong>mi</strong>ne seu eius procuratoris, protestantis pro omne aliud suum ius/ sibi<br />

salvum sit contra ipsum comunem et Co<strong>mi</strong>num maxime de fructibus et expensis et cetera et litere/<br />

reddantur. Que petia terre est hec, vi<strong>del</strong>icet: una petia terre aratoria, olivata et vidata/ hac partim<br />

prativa, iacens super teritorio de Tusculano et que vulgariter appellatur Le Gere/ di Fra, hac iacens<br />

prope monasterium predictum, cui coheret a mane dicta eclesia/ seu monasterium vel eius iura, a<br />

meridie lacus, a sero et a monte teritorium Materni medietate/ flume et cetera, salvis et cetera.<br />

Lazarus de Ferariis, ad civilia notarius, sub die viginti quatuor novembris/ 1449, petens ac petiit<br />

dictus do<strong>mi</strong>nus Bartholameus a prefato consule, quatenus ipsas literas exequi/ et exequtioni<br />

mandare debeat. Qui consul, volens obedire statim, ipsum do<strong>mi</strong>num/ Bartholameum posuit et<br />

induxit in et ad tenutam et corporalem posessionem dicte petie/ terre dando sibi de lapidibus,<br />

herbis et frondibus in manibus et gre<strong>mi</strong>o, eundo per dictam/ petiam terre huc et illuc et cetera, alia<br />

faciendo que fiunt et fieri debent in signum/ vere tenute et corporalis posessionis dande et<br />

accipiende. Et<br />

319


inmediate ipse/ do<strong>mi</strong>nus Bartholameus, ponitus ad tenutam ut supra, imposuit et co<strong>mi</strong>sit Paulo<br />

debolate eius/ laboratori ibidem presenti, quatenus no<strong>mi</strong>ne ipsius di<strong>mi</strong>ni Bartholamei laborari<br />

debeat dictam petiam terre et/ putare debeat de vineis existentibus in dicta petia terre et cetera,<br />

alia laboreria facere et cetera,/ qui Paulus illico, presentibus ipso do<strong>mi</strong>no Bartholameo et dictis<br />

testibus, incepit dicto no<strong>mi</strong>ne putare de/ vineis existentibus in dicta petia terre et in ea arare fecit<br />

et cetera. Rogans ac rogavit/ antedictus do<strong>mi</strong>nus Bartholameus me notarium infrascriptum ut de<br />

predictis publicum conficere debeam instrumentum et cetera./ Ego Firmus fillius Bertolini de Caino,<br />

habitator Materni, notarius publicus imperiali auctoritate,/ predictis omnibus affui et, rogatus, hanc<br />

cartam subscripsi.<br />

4<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Marzo 9 in refectorio religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Bartolomeo Maripietro commendatario <strong>del</strong>la religione di San Domenico ha dato in affitto per nove<br />

anni a Pietro fu Giacobino detto Grisete due appezzamenti di terra nelle contrade Comnigonos e<br />

Ceresolis di Toscolano, in cambio di nove bazete e mezza di olio. Il notaio Augustino de Calapis,<br />

chiamato a redigere il documento, lascia al figlio Antonio l'incarico, pur vigilando sul buon<br />

svolgimento <strong>del</strong> lavoro.<br />

Notaio: Antonio filio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car.96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliesimo<br />

quatercentissimo quinquagessimo,/ indictione tercia decima, die nono mensis marcii, in religione<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in quadam sala teragna seu refectorio, presentibus: Iohane fillio quondam Tomey<br />

de Rendena, habitatore Materni,/ Simone fillio quondam Bertra<strong>mi</strong> de Pergomo, habitatore<br />

suprascripte religionis et Andrea fillio quondam Tadioli de/ Pergomo, habitatore suprascripte<br />

religionis, omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis./ Ibi magnificus et generosus<br />

vir do<strong>mi</strong>nus Bartolameus Maripetro, comendatarius/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />

omnibus modo, iure, via, forma, causa, ocasione/ quibus melius et prout validius potuit et potest,<br />

pro se et successoribus suis, per baculum/ quem in manibus suis tenebat ad rectum livellum<br />

civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus/ Garde, investivit Petrum filium quondam Iacobini dicti<br />

Grisete de Cabiana de Tuschulano, ibi/ presentem et hanc investituram pro se suisque heredibus<br />

sponte suscipientem, hinc ad novem/ annos ad novam investituram fiendam, no<strong>mi</strong>natim de<br />

infrascriptis petiis terre, vi<strong>del</strong>icet: primo de/ una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />

teratorio de Tuschulano in contrata ubi/ dicitur, ad Comnigosnos, cui coheret a mane heredes<br />

Franceschini quondam Iohannis Zanini/de Gayno partim et partim limes, a meridie limes, a monte<br />

Asander de Bondono, a sero flumen, salvis/ , que potest esse per<br />

mensuram duorum plodiorum et treginta (...) tabularum vel circha;/ item de una petia terre<br />

aratoria, olivata et vidata iacente in suprascripto teratorio in contrata ubi dicitur in/ Ceresolis, cui<br />

coheret a monte Bartolameus Berardi, a mane via, a meridie 84<br />

./ Ad habendum, tenendum,<br />

gaudendum et posidendum dictas petias terre et quidquid de eys ipsi Petro emph/itiothe eiusque<br />

heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent accessibus quoque ingressibus,<br />

84<br />

Manca l'indicazione <strong>del</strong>le altre coerenze.<br />

320


egressibus/ et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis quas dictas petias/<br />

terre habent supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et/ actionibus,<br />

realibus et personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis,/ viis, aquis,<br />

aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciis, et requisitionibus/ ipsarum<br />

petiarum terre aliqualiter spectantibus et pertinentibus, quas quidem petias terre dictus/ do<strong>mi</strong>nus<br />

Bartolameus comendatarius ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicto Petro<br />

emphitiothe perpetuo deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare ab/ omni persona comuni<br />

colegio et universitate, expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum/ est respectu utilis<br />

do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ comendatarium<br />

ut supra in dictum Petrum emphitiotham vigore presentis investiture/ dando, reddendo et<br />

solvendo ac dare reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Petrus<br />

emphitiotha dicto do<strong>mi</strong>no Bartolmeo, comendatario ut supra,/ et per eum dicto monesterio<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano quolibet anno/ in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi<br />

vel eius in octava ad canipam dicti/ monesterii sitam in dicta religione bacetas novem cum dimedia<br />

oley boni,/ pulchri et recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti/<br />

quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no./ Quo ficto sit<br />

in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud/ imponatur dicto Petro<br />

emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus/ Petrus emphitiotha vendere aut<br />

alienare voluerit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum sibi Petro emphitiothe pertinens<br />

vigore presentis investiture,/ prius teneatur et debeat apellare prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />

comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis et eys, emere volentibus, dare et vendere<br />

teneatur ipsum suum/ ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum pro decem soldis<br />

planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto/ pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin<br />

vendat et vendere possit/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum cui<br />

voluerit,/ exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone, consortio discipline hospitali vel aliis/ personis<br />

in quibus conditio dicti monesterii fiet deterior, habendo semper prefa/tum do<strong>mi</strong>num<br />

Bartolomeum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis/ soldos decem planetorum<br />

pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum/ investire emphitiothicum et in eum<br />

investituram facere presenti consi<strong>mi</strong>lem in/ effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita<br />

ut pre<strong>mi</strong>titur fir<strong>mi</strong>tur atte/ndis et observandis prefatus do<strong>mi</strong>nus Bartolameus comendatarius ut<br />

supra obli/gavit dicto Petro emphitiothe dictum monesterium omnia sua bona/ presentia et futura<br />

pigneri et dictus emphitiotha obligavit prefato/ do<strong>mi</strong>no Bartolomeo comendatario ut supra et per<br />

eum dicto monesterio et successoribus/ suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Renuntiantes et/ expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et singulis/<br />

suprascriptis esse et fuisse verum et maxime prefatus do<strong>mi</strong>nus Bartolameus, comendatarius/ ut<br />

supra, loco ipsius monesterii decretis, decretalibus et constitutionibus sino/dalibus Romane Curie<br />

Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibus/que statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reformationibus, decretis, illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis/ nostre venetiarum comunis et populi<br />

Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde ceterisque/ aliis suis iuribus et legum auxiliis,<br />

exceptionibus et oppositionibus quibus posset venire/ aut facere de iure vel de facto contra<br />

predictam vel aliquod predictorum et cetera/. Ego Antonius fillius Augustini de Calapis (-) de<br />

Materno notarius et habitator/ Tuschulani Riperie Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per<br />

infrascriptum Au/gustinum de Calapis de Materno, notarium publicandi prescriptum<br />

instrumentum/ illud idem secundum tenorem imbreviature per<br />

321


ipsum rogate et imbreviate/ publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi, nil addito remoto/<br />

nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intelle/ctum et ideo me cum<br />

atestatione mea consueta subscripsi in robur/ et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et (-) cum<br />

interlineatura facta/ in linea quinta decima vi<strong>del</strong>icet a meridie limes errore o<strong>mi</strong>ssa et cetera./<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente. Ego/ Augustinus fillius<br />

quondam magistri Antonioli de Calapis de Ma/ terno, habitator Tuschulani, notarius predictus<br />

presens fui et de eys/ rogatus fui sed aliis ocupatus ad publicandum et in publicam/ formam<br />

reducendum prescriptum instrumentum suprascripto Antoniolo de Calapis,/ notario, co<strong>mi</strong>ssi et quia<br />

illud tum mea originali breviatura/ ascultavi et concordare inveni ideoque me tum atestatione<br />

mea/ consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />

5<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Maggio 23 Toscolano, in lozeta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici apud clusam.<br />

Bartolomeo Maripietro commendatario <strong>del</strong>la religione di San Domenico ha dato in affitto per nove<br />

anni a Francesco fu Antoniolo Andrioli Barbavare tre appezzamenti di terra con una tesa per tordi<br />

nelle contrade Roncho di San Martino, Ceruduli e Zolino di Maderno, in cambio di sei bazete di olio<br />

all'anno.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni, curente <strong>mi</strong>lliesimo<br />

quatercentissimo quin/quagessimo, indictione tercia decima, die vigessimo tercio mensis madii, in<br />

religione Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, in lozeta dicte religionis sita a mane parte dicte religionis<br />

apud clusam,/ presentibus: Lanceloto de Claraschis de Soncino, habitatore dicte religionis,<br />

Christoforo filio quondam Gidini/ dicto Volpinus de Materno et Simone fillio quondam Bertra<strong>mi</strong>,<br />

habitatore dicte religionis, omnibus/ testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi<br />

magnificus et generosus/ vir do<strong>mi</strong>nus Bertolameus Maripetro, comendatarius religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano,/ omnibus modo iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout<br />

validius potuit et/ potest, pro se et successoribus suis per anulum quem in suis manibus tenebat ad<br />

rectum/ livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde, investivit Francischum filium<br />

quondam Antonioli Andrioli Barbavare de Materno ibi presentem, pro se suisque heredes sponte<br />

suscipientem hinc ad novem annos ad novam investituram fiendam no<strong>mi</strong>natim/ de infrascriptis<br />

petiis terre et primo de una petia terre prativa, rosiva et olivata/ cum una tensa a turdis intus<br />

iacente in teratorio de Materno in contrata Runchi/ Sancti Martini, cui coheret a mane et a monte<br />

via, a sero via partim et partim do<strong>mi</strong>nus pre Materninus/ condam Liali de Cuignanis, a meridie<br />

Mafeus quondam Iohanelli confetoris partim et partim eclesia/ Sancti Martini, que est per<br />

mensuram plodiorum duorum et decem et octo tabularum, de/ qua debetur fictum bazetam unam<br />

cum dimedia oley; item una petia terre vegra et olivata/ et rosiva iacente in suprascripto<br />

teratorio in contrata Ceruduli, cui a sero Iacobus Berardini/ coheret, a monte Bonapasius Bertazoli<br />

partim et partim Iacobus de Bindaciis pro dicta/ religione, a meridie via, a mane dictus emphitiotha<br />

partim et partim Guel<strong>mi</strong>nus Fau/stini de Novayra, que est per mensuram duorum plodiorum et<br />

septem tabularum,/ de qua debetur fictum bacetam unam oley; item una petia terre aratoria,<br />

olivata et vidata/ iacente in suprascripto<br />

322


teratorio in contrata Zolini, cui coheret a monte via, a mane Do<strong>mi</strong>nicus Cipani, a meridie/ Albertus<br />

de Bondono, habitator de Tuschulano, a sero Albertus partim et partim dictus emphitiotha,/ salvis<br />

omnibus aliis choherenciis, que est per mensuram tabularum viginti novem/ et de qua debetur<br />

fictum bacetas tres cum dimedia oley. Ad habendum, tenendum,/ gaudendum et posidendum<br />

dictas petias terre et ad quidquid de eys ipsi Francischo emphitiothe/ eiusque heredibus iure<br />

livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel<br />

alios si qui forent, accessibus quoque ingressibus, egressibus et regressibus/ suis ad usque vias<br />

publicas et cum omnibus et singulis que dictas petias terre habent/ supra se, intra seu infra se in<br />

integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus,/ realibus et personalibus, utilibus et directis,<br />

<strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis,/ viis, aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,<br />

conditionibus, pertinenciis et requisitionibus/ ipsarum petiarum terre aliqualiter spectantibus et<br />

pertinentibus, quas quidem petias terre prefatus do<strong>mi</strong>nus/ Bertolameus, comendatarius ut supra,<br />

convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Francischo emphitiothe perpetuo defendere,<br />

guarentare, auctorizare et desbrigare ab/ omni persona comuni colegio et universitate, expensis<br />

propriis ipsius monesterii, et hoc/ quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis<br />

translate per prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ comendatarium ut supra infrascriptum<br />

Francischum emphitiotham vigore presentis investiture,/ dando reddendo et solvendo ac dare<br />

reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Francischus emphitiotha<br />

prefato do<strong>mi</strong>no Bertolameo comendatario ut supra et/ per eum dicto monesterio quolibet anno in<br />

festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel/ eius in octava ad canipam dicte religionis sitam in<br />

dicta religione, bacetas sex oley boni/ pulchri et recto mensurati ad mensuram Salodi sub pena<br />

dupli dicti ficti quolibet/ anno co<strong>mi</strong>ttendo quo cessatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto<br />

ter<strong>mi</strong>no, quo/ ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud<br />

im/ponatur dicto Francischo emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus<br />

Francischus/ vendere aut alienare emphitiothicum voluerit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum /emphitioticum sibi Francischo emphitiothe pertinens vigore presentis investiture<br />

prius teneatur/ et debeat apellare prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum et per eum successoribus suis<br />

et eys,/ emere volentibus, dare et vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere<br />

potuerit a personis emere/ volentibus; alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium<br />

seu mell/ioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persona,<br />

consortio/ discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monasterii ut supra fieret/<br />

deterior, habendo semper prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium et per eum<br />

successoribus suis/ soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat<br />

novum investire/ emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro<br />

quibus omnibus/ et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>titur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis<br />

prefatus do<strong>mi</strong>nus/ Bertolameus comendatarius ut supra obligavit dicto Francischo dictum<br />

monesterium/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri et dictus emphitiotha obligavit/<br />

prefato do<strong>mi</strong>no Bertolameo et per eum dicto monesterio et successoribus suis, se personaliter et<br />

omnia/ sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni<br />

ex/ceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime prefatus<br />

do<strong>mi</strong>nus/ Bertolameus comendatarius ut supra loco ipsius monesterii decretis, decretalibus et<br />

constitutionibus/ sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum<br />

omnibusque/ statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime ducalis<br />

323


do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum/ comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie predicte<br />

ceterisque aliis suis iuribus et legum/ auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire<br />

aut facere de iure vel de facto contra/ predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius<br />

Augustini de Callapis de Materno, notarius et habitator Tuschulani Riperie Sa/lody, ex co<strong>mi</strong>sione<br />

<strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis de Materno,/ notarium publicandi prescriptum<br />

instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate/ et imbreviate<br />

publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi, nil addito/ remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel<br />

sententiam mutet vicet vel variet intellectum/ et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi<br />

in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>/ ssorum./<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Ego Augustinus fillius quondam magistri Antonioli de Calapis/ de<br />

Materno, habitator Tuschulani, notarius predictus, presens fui et de eys rogatus/ fui sed aliis<br />

ocupatus ad publicandum et in publicam formam reducendum/ prescriptum instrumentum<br />

suprascripto Antoniolo de Calapis notario co<strong>mi</strong>ssi et/ quia illud cum mea originali breviatura<br />

ascultavi et concordare/ inveni ideoque me cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et/<br />

fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />

6<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Maggio 25 Gargnano, in strata publica ante domum Tonoli.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Toniolo fu Giovannino un appezzamento<br />

di terra a Posere di Gargnano in cambio di due quarteri di olio all'anno.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quin/quagessimo, indictione tercia decima, die vigessimo quinto mensis madii, in<br />

villa de Gargnano,/ in strata publica ante domum infrascripti Tonoli presentibus: Guel<strong>mi</strong>no de villa<br />

Georgio quondam/ Ambrosii de villa et Tonolo quondam Tonoli de la Costa, omnibus testibus notis,<br />

rogatis et ad hec/ spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino, habitator religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,/ procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni<br />

Bertolameii, comendatarii religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, ad multa sed ad instrumenta<br />

spetialiter constitutus pro ut patet in publico instrumento illius/ procure rogato per Rayninum<br />

filium quondam Toni de Goyciis de Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis decembris<br />

<strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo, indictione undecima/ et reducto in formam<br />

per Christoforum de Rosis, notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione/ sibi facta<br />

per suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis notarium/<br />

infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout validius/<br />

potuit et potest procuratio no<strong>mi</strong>ne do<strong>mi</strong>ni Bertolameii comendatarii ut supra et successoribus suis<br />

per calamum/ quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis<br />

Riperie lacus/ Garde ad novem annos ad novam investituram fiendam Tonolum filium quondam<br />

Iohanini de/ la Costa habitatorem ville de Gargnano, ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />

suisque heredibus/ sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata et vidata<br />

iacente in teratorio/ de Gargnano ubi dicitur ad Poseras, cui coheret a monte Guel<strong>mi</strong>nus de villa<br />

pro plebe Sancti Martini,/ a mane<br />

324


Forinus de Bondono habitator suprascripte ville partim et partim Georgius Ambrosii, a sero dictus/<br />

emphitiotha, a meridie Antoniolus quondam Iohani Pasini partim et partim Faustinus de Bolo/no<br />

habitator ville de Zuyno et partim Antonius Iohanis Ferarii, salvis omnibus aliis chorenciis./ Ad<br />

habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi<br />

Tonolo/ emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis<br />

que/ intra predictos continentur confines vel alios si qui forent, accessibus quoque ingressibus,<br />

egressibus et regressibus suis/ usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia<br />

terre habent supra se, intra/ seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus,<br />

realibus et personalibus, utilibus/ et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis,<br />

aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis,/ confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsius petie<br />

terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />

procurator ut supra convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Tonolo emphitiothe perpetuo<br />

deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare/ ab omni persona comuni colegio et universitate<br />

expensis propris ipsius monesterii et hoc/ quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />

possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictum Tonolum<br />

emphitiotham vigore presentis investiture dando, reddendo, sol/ vendo ac dare reddere et solvere<br />

convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>ssit dictus Tonolus/ emphitiotha dicto Lanceloto dicto<br />

procoratori no<strong>mi</strong>ne et per eum dicto monesterio quolibet/ anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri<br />

Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti/ monasteri sitam in dicta religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

quarterios duos oley boni pulchri/ et recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena<br />

dupli dicti ficti quolibet anno/ co<strong>mi</strong>ttendo quo cesatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no<br />

quo ficto sit in dicto/ ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud imponatur<br />

dicto Tonolo/ emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus Tonolus emphitiotha<br />

vendere aut/ alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi<br />

Tonolo emphitiothe/ pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et debeat apellare<br />

dictum Lancelotum/ et per eum prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum et pro successoribus suis et eys,<br />

emere volentibus, dare et vendere/ teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />

emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus/ illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />

personis emere volentibus; alioquin vendat et vendere/ possit ipsum suum livellarium seu<br />

mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis/ potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persona, consortio<br />

discipline vel aliis personis in quibus conditio dicti monestery fieret/ deterior habendo prefatum<br />

do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem<br />

planetorum/ pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotam/<br />

et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis/<br />

suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator/ ut<br />

supra obligavit dicto Tonolo emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et<br />

futura/ pigneri et dictus Tonolus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/<br />

recipienti et per eum dicto monesterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et/ futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in<br />

omnibus/ et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator/<br />

loco ipsius eclesie decretis, decretalibus et constitutionibus Romane sinodalibus Curie/<br />

Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reformationibus/ et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi<br />

Brixie/ et comunitatis Riperie lacus Garde. Ceterisque aliis suis<br />

325


iuribus et legum auxiliis/ exceptionibus et oppositionibus quibus posset venire aut facere de iure<br />

vel de facto/ contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de<br />

Materno notarius et habitator Tuschulani Riperie/ Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per<br />

infrascriptum Augustinum de Calapis/ notarium publicandi prescriptum instrumentum illud idem<br />

secundum tenorem (-) imbreviature/ per ipsum rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in<br />

publicam formam/ reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet vicet/<br />

vel variet intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi in/ robur et fidem<br />

omnium pro<strong>mi</strong>ssorum cum interlineatura facta in linea/ tregessima octava vi<strong>del</strong>icet dupli errore (-)<br />

o<strong>mi</strong>ssa./<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Ego Augustinus fillius quondam magistri Anto/nioli de Calapis de<br />

Materno habitator Tuschulani notarius/ predictus presens fui et de eys rogatus fui sed aliis<br />

ocupattus/ ad publicandum et in publicam formam reducendum prescriptum/ instrumentum<br />

suprascripto Antonilo de Calapis notario co<strong>mi</strong>ssi et/ quia illud cum mea originali breviatura<br />

ascultavi et/ concordare inveni ideoque me cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et<br />

fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />

7<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Giugno 8 Toscolano, in fullis religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici ubi laboratur ad tinam.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Giacobo fu Mafeo de Bindacis una casa<br />

con porto ed aia e un appezzamento di terra nelle contrade Arco e Cerudulo di Maderno, in cambio<br />

di cinque bazete e mezza di olio secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die octavo mensis iunii, in religione<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>/nici in Fullis dicte religionis ubi laboratur ad tinam, presentibus: Iohanino filio<br />

quondam Marche/ti de Mesaga, Angustino filio quondam Antonioli Mazeti de Plano et Andrea fillio<br />

quondam Tadioli,/ habitatore religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, omnibus testibus notis rogatis et ad hec<br />

spetialiter vocatis./ Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino, habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tuschulano,/ procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolameii/<br />

Maripetro, comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, ad multa sed ad/ infrascripta<br />

spetialiter constitutus de qua procura constat in publico instrumento rogato/ per Rayninum filium<br />

quondam Toni de Goycis de Capriolo, notarium, die vigessimo nono mensis/ decembris, <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quadrigessimo octavo, indictione un/decima et reducto in formam per<br />

Christoforum de Rosis notarium civem et habitatorem/ civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>sione sibi facta per<br />

suprascriptum Rayninum notarium ut supra/ ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />

notarium infrascriptum omnibus modo/ iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout<br />

validius potuit et potest/ procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolameii comendatarii ut supra et<br />

successoribus suis per calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et<br />

comunitatis/ Riperie lacus Garde, ad nuvem annos et ad novam investituram fiendam, investivit/<br />

Iacobum filium quondam Mafey de Bindacis de Materno ibi presentem et hanc investi/turam, pro<br />

se suisque<br />

326


heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una domo murata,/ copata et solerata cum portu et<br />

una herra secum tenente iacente in terra de/ Materno in contrata Archi, cui coheret a sero via, a<br />

meridie lacus, a monte strata pub/ lica et a mane Mateus filius quondam Tonini de Tercio, habitator<br />

Materni, salvis et cetera; item de/ una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />

Materno in contrata/ Ceruduli, cui coheret a meridie Francischus Barbavare locii Do<strong>mi</strong>nici dicti<br />

Bazanela/ pro dicto monesterio, a sero dictus Francischus loco suprascripti Do<strong>mi</strong>nici pro dicta<br />

religione/ partim et partim Bonapasius quondam Antonioli Bertazoli et a monte dictus Bonapa/sius,<br />

a mane Nicholaus quondam Iohanini Nicholini partim et partim Mafeus Io/hanelli confetoris, salvis<br />

omnibus aliis chorenciis. Ad habendum, tenendum, gaudendum/ et possidendum dictas domum,<br />

portum, herram et petiam terre et ad quidquid de eys/ ipsi Iacobo emphitiothe eiusque heredes<br />

iure livellario placuerit faciendum, cum/ omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent, accessibus/ quoque ingressibus, egressibus et regressibus suis usque<br />

ad vias publicas et cum/ omnibus et singulis que dictas domum, portum, heram et petiam terre<br />

habent supra/ se intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus,<br />

realibus/ et personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis,/ viis, aquis,<br />

aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinentibus et requisitionibus/ ipsarum<br />

domus portus here et petie terre aliqualiter spectantibus et pertinentibus./ Quas quidem domum,<br />

portum, heram et petiam terre dictus Lancelotus dictus procurator/ no<strong>mi</strong>ne convenit et solemni<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobo emphitiothe perpetuo de/ffendere, guarentare, auctorizare et<br />

desbrigare ab omni persona comuni colegio et/ universitate expensis propris ipsius monesterii et<br />

hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et/ naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum<br />

procuratorem ut supra in dictum Iacobum emphitiotham/ vigore presentis investiture dando<br />

reddendo et solvendo ac dare, reddere, solvere convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus<br />

Iacobus emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratori/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto<br />

monesterio quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi/ vel eius in octava ad<br />

canipam dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas quinqye cum/ dimedia oley boni pulcri et<br />

recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo vi<strong>del</strong>icet medietatem/ pro domo et aliam<br />

medietatem pro petia terre sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda / quo cesatum fuerit<br />

a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato/ et soluto vel saltem debite<br />

consignato nihil aliud imponatur dicto Iacobo emphitiothe salvo/ quod aliquo tempore in futurum<br />

dictus Iacobus emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum/ ius livellarium seu<br />

mellioramentum emphitioticum sibi Iacobo emphitiothe pertinens vigore presentis/ investiture<br />

prius teneatur et debeat apellare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum/<br />

do<strong>mi</strong>num Bartolomeum et successores suos et eys emere volentibus dare et vendere teneatur<br />

ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro decem soldis planetorum<br />

<strong>mi</strong>nus illo/ iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin vendat et<br />

vendere possit/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum cui voluerit,<br />

exceptis potenti/ viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus<br />

conditio dicti/ monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartolomeum<br />

comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova<br />

investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire emphitiotham et in eum<br />

investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem/ in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis<br />

ita ut pro<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis/ dictus Lancelotus, procurator ut supra,<br />

obligavit dicto Iacobo emphitiothe dictum monasterium et omnia/ sua bona presentia et<br />

327


futura pigneri et dictus Iacobus emphitiotha obligavit dicto Lancelotus dicto/ procuratori no<strong>mi</strong>ne<br />

recipienti et per eum dicto monesterio ut supra et successoribus suis, se personaliter et omnia sua<br />

bona/ presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic<br />

in omnibus/ et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus ut supra loco<br />

ipsius eclesie/ decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />

Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />

et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et populi Brixie et<br />

comunitatis Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et<br />

oppositionibus quibus possent venire aut/ facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />

predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani<br />

Riperie/ Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/<br />

publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum/<br />

rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito/ remoto nec<br />

di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet vicet vel/ variet<br />

intellectum. Et ideo me cum attestatione mea consueta subscripsi in/ robur et fidem omnium<br />

pro<strong>mi</strong>ssorum cum interlineatura facta in linea./<br />

8<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Giugno 11 Toscolano, in lozeta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici apud clusam.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Matteo fu Tonino de Tercio una casa con<br />

porto ed aia sita in contrada Arco di Maderno, in cambio di due bazete e tre quarteri d'olio all'anno<br />

in base alla giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Agostino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni, curente <strong>mi</strong>lliesimo<br />

quater/centissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die undecimo mensis iuni/ in religione<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici in lozeta dicte religionis sita a mane partim dicte religionis apud clusam/<br />

presentibus: Iohanie quondam Bertazoli de Materno, Bertolameo filio quondam Requiliani Buzie de<br />

Materno/ et Christoforo dicto Volpinus fillius quondam Gidini de Materno, omnibus testibus notis<br />

rogatis et ad/ hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tuschulano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri<br />

do<strong>mi</strong>ni Bertolamei/ Maripetro, comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, ad multa sed<br />

ad infrascripta/ spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato per<br />

Rayninum/ fillium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis<br />

decembris <strong>mi</strong>lliessimo/ quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in<br />

formam/ per Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione/<br />

sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto per me Augustinum/ de Calapis<br />

notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus melius/ et prout<br />

validius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bartolomei comendatari/ ut supra per<br />

calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis/ Brixie et comunitatis Riperie<br />

lacus Garde ad novem annos et ad novam investituram/ fiendam investivit Mateum filium<br />

quondam Tonini de Tercio habitatorem Materni ibi<br />

328


presentem/ et hanc investituram, pro se suisque heredes sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una/<br />

domo murata copata et solerata cum portu et una herra iacente in terra/ de Materno in contrata<br />

Archi cui coheret a mane dictus emphitiotha pro uno ortu a meridie lacus/ a sero Iacobus Mafey<br />

pro dicta religione et a monte strata salvis omnibus aliis chorenciis/ ad habendum, tenendum,<br />

gaudendum et posidendum dictas domum portum et herram et/ ad quidquid de eys ipsi Mateo<br />

emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit/ faciendum cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent./ Accessibus quoque ingressibus<br />

egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et/ cum omnibus et singulis que dictas domum<br />

portum et herram habent supra se, intra/ seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et<br />

actionibus realibus et/ personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis<br />

aquis aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsarum<br />

domus portus et herre/ aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quas quidem domum portum et<br />

herram/ dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto/<br />

Mateo emphitiothe perpetuo deffendere guarentare auctorizare et desbrigare ab omni/ persona<br />

comuni colegio et universitate expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum/ est respectu<br />

utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra/ in<br />

dictum Mateum emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo ac/ dare,<br />

reddere, solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Mateus emphitiotha/ dicto<br />

Lanceloto et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu/ Christi<br />

vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas duas/ et quarterios<br />

tres oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram comunis de/ Salodo sub pena dupli dicti ficti<br />

quolibet anno co<strong>mi</strong>tendo quo cesatum fuerit a solutione/ dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in<br />

dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debito/ consignato nihil aliud imponatur dicto Mateo<br />

emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore/ in futurum dictus Mateus emphitiotha vendere aut<br />

alienare voluerit ipsum suum ius/ livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi Mateo<br />

emphitiothe pertinens vigore/ presentis investiture prius teneatur et debeat apellare dictum<br />

Lancelotum procuratorem/ ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bartolomeum comendatarium et<br />

successores suos et eys emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere<br />

potuerit a personis/ emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius<br />

livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili<br />

persone/ consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monestery/ fieret<br />

deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartolomeum comendatarium ut supra et per eum<br />

successores suos/ soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat<br />

novum/ investire emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu/ pro<br />

quibus omnibus et singulis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus/ Lancelotus<br />

procurator ut supra obligavit dicto Mateo emphitiothe dictum monasterium omnia sua/ bona<br />

presentia et futura pigneri et dictus Mateus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto/ dicto<br />

procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter<br />

et omnia sua/ bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni<br />

exceptioni/ non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus<br />

Lancelotus/ procurator ut supra loco ipsius monesteri decretis, decretalibus et constitutionibus<br />

sinodalibus Romane/ Curie Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis,<br />

ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus/ reformationibus et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />

329


venentetiarum comunis et populi Brixie/ et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque aliis suis<br />

iuribus et legum auxiliis exceptionibus et/ oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure<br />

vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de<br />

Materno notarius et habitator Tuschulani/ Riperie Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per<br />

infrascriptum Augustinum de Calapis/ notarium publicandi prescriptum instrumentum illud idem<br />

secundum tenorem inbreviature per ipsum/ rogate et imbreviate publicavi et scripsi in publicam<br />

formam reduxi nil addito/ remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet vicet vel variet<br />

intellectum/ preter literam vel sillabam Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi/ in<br />

robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum/.<br />

9<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Giugno 11 Toscolano, in lozeta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici apud clusam.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Antoniolo Bertazoli Zuchoni<br />

un appezzamento di terra sita in contrada Cuvegnanis di Maderno per quindici bazete e due<br />

quarteri e mezzo di olio all'anno in base alla <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die undecimo mensis IunI in religione<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tuschulano in lozeta sita a mane parte dicte religionis apud clusam presentibus:<br />

Matheo filio quondam Tonini/ habitatore Materni Bartolomeo filio quondam Requiliani Buzie de<br />

Materno et Christoforo filio quondam Gidini/ dicto Volpinus de Materno omnibus testibus notis<br />

rogatis et ad hec spetialiter vocatis./ Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano procurator/ et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri<br />

do<strong>mi</strong>ni Bartolomei Maripetro comendatari/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano ad multa sed<br />

ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura/ constat publico instrumento rogato per<br />

Rayninum fillium quondam Toni de Goycis de Capriolo/ notarium die vigessimo nono mensis<br />

decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo/ octavo indictione undecima et reducto in<br />

formam per Christoforum de Rosis notarium civem/ et habitator civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi<br />

facta per suprascriptum Rayninum notarium/ ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />

notarium infrascriptum omnibus modo/ iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout<br />

vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ dicti do<strong>mi</strong>ni Bartolomei comendatari ut supra per<br />

calamum quem in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />

lacus Garde ad novem annos/ et ad novam investituram fiendam investivit Iohanem fillium<br />

quondam (-) Antonioli Bertazoli Zu/ choni de Materno ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />

suisque heredibus sponte/ suscipientem de una petia terre aratoria, olivata, vidata, loriva et partim<br />

prativa iacente/ in terra de Materno in contrata de Cuignanis a mane parte dicte ville cui coheret a<br />

mane fosatum/ a meridie et a monte via sero do<strong>mi</strong>nus pre Materninus de Ravis fillius quondam<br />

Liali de Cuignanis/ partim et partim Tebellus Iacobi partim et partim Antonius Iacobi Berardini<br />

loco/ Nicholai de Malsesigno pro dicto monesterio salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum/<br />

tenendum gaudendum et<br />

330


posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Iohani emphitiothe/ eiusque heredibus<br />

iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur<br />

confines vel alios si qui forent accessibus quoque ingressibus, egressibus et regressibus/ suis usque<br />

ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia terre habet supra/ se intra seu infra se in<br />

integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus realibus et/ personalibus utilibus et directis<br />

<strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,<br />

conditionibus, pertinentibuset requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus/ et<br />

pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit/ et<br />

solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani emphitiothe perpetuo deffendere, guarentare,<br />

auctorizare/ et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis propris ipsius<br />

monesterii/ et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per<br />

dictum procuratorem/ ut supra in dictum Iohanem emphitiotham vigore presentis investiture<br />

dando reddendo et solvendo/ ac dare reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit<br />

dictus Iohanes emphitiotha/ dicto Lanceloto procuratori ut supra dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />

recipienti et per eum dicto monasterio/ quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi<br />

vel eius in octava ad canipam/ dicti monesteri sitam in dicta religione bacetas quindecim et<br />

quarterios duos cum dimedio/ oley boni pulcrhi et recte mensurati ad mensuram comunis de<br />

Salodo sub pena dupli/ dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda / quo cesatum fuerit a solutione dicti<br />

ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato/ et soluto vel debite consignato. Nihil aliud<br />

imponatur dicto Iohani emphitiothe salvo/ quod si aliquo tempore in futurum dictus Iohahnes<br />

emphitiotha vendere aut alienare voluerit/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />

emphitioticum sibi Iohani emphitiothe pertinens/ vigore presentis investiture prius teneatur et<br />

debeat apellare dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num<br />

Bertolameum comendatarium ut supra et successores suos et eys emere/ volentibus dare et<br />

vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum pro decem<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis/ emere volentibus;<br />

alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum emphitioticum<br />

cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone/ consortio discipline hospitali vel aliis<br />

personis in quibus conditio dicti monasterii fieret/ deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>nium<br />

Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successores suos/ soldos decem planetorum pro<br />

nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum/ investire emphitiotam et in eum<br />

investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro/ quibus omnibus et singulis suprascriptis<br />

ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus/ Lancelotus procurator ut supra<br />

obligavit dicto Iohani emphitiothe dictum monasterium et omnia/ sua bona presentia et futura<br />

pigneri et dictus Iohanes emphitiotha obligavit dicto Lanceloto/ dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />

recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua/ bona<br />

presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non/ sic in<br />

omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator/ ut<br />

supra loco ipsius monasterii decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie/<br />

Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reformationibus/ et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi<br />

Brixie et comunitatis/ Riperie predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus<br />

et oppositionibus quibus/ possent venire de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />

predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani<br />

Riperie/<br />

331


Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi<br />

prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate/ et<br />

imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto/ nec di<strong>mi</strong>nuto preter<br />

literam vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intellectum./ Et ideo me<br />

cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

10<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Giugno 10 Toscolano, in lozeta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici apud clusam.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Bartolomeo fu Requiliano Buzie un<br />

appezzamento di terra sui monti di Maderno sopra il Dosso dei Barbi, in cambio di tre bazete e tre<br />

quarteri di olio all'anno secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2. car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>liessimo<br />

quatercentessimo quinqua/gessimo, indictione tercia decima, die decimo mensis Iuni in religione<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano/ in lozeta dicte religionis sita a mane parte dicte religionis apud<br />

clusam presentibus: Matheo filio quondam Tonini/ de Tercio, Iohane fillio quondam Antonioli<br />

Bertazoli de Materno et Christoforo dicto Volpinus fillio quondam Gidini de/ Materno, omnibus<br />

testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de/ Claraschis de Soncino habitator<br />

religioni Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ magnifici et generosi<br />

viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro comendatarii (-) religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tuschulano ad<br />

multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat/ publico instrumento<br />

rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die/ vigessimo nono<br />

mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo/ indictione undecima et<br />

reducto in formam per Christoforum de Rosis notarium civem et habitatorem/ civitatis Brixie ex<br />

co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto/ per me Augustinum de<br />

Calapis notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et/ ocasione quibus melius et<br />

prout validius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/ comendatari ut supra<br />

per calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis/ Brixie et comunitatis<br />

Riperie lacus Garde ad novem annos ad novam investituram fiendam/ investivit Bertolameum<br />

filium quondam Requiliani Buzie de Materno ibi presentem et hanc investituram,/ pro se suisque<br />

heredibus sponte suscipientem/ no<strong>mi</strong>natim de una petia terre prativa et boschiva iacente in<br />

montibus de Materno in contrata/ ubi dicitur super dossum Barbi cui coheret a monte do<strong>mi</strong>na<br />

Lucia uxor Bertolini de Caravacio/ Loco Iohanis et Christofori fratrum et filliorum quondam Tomei<br />

Vancini de Materno pro dicta religione/ a sero comunis de Materno a meridie Francischus<br />

Barbavare partim et partim capella/ Sancti Faustini de Materno et a mane 85<br />

/ salvis omnibus aliis<br />

chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et/ ad<br />

quidquid de ea ipsi Bertolameo emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum/<br />

cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent accessibus<br />

quoque<br />

85<br />

Il testo risulta privo di ulteriori indicazioni.<br />

332


ingressibus,/ egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />

dicta/ petia terre habet supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus/ et<br />

actionibus realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis/<br />

aquis aqueductis ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us<br />

petie terre/ a liqualiter spectantibus et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus<br />

Lancelotus/ procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolameo<br />

ephitiothe perpetuo deffendere/ guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni<br />

colegio et universitate expensis propris/ ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis<br />

do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per/ dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum<br />

Bertolameum emphitiotham vigore presentis investiture/ dando reddendo et solvendo ac dare<br />

reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Bertolameus emphitiotha dicto<br />

Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum/ dicto monasterio quolibet anno in festo<br />

epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava/ ad canipam dicti monasteri sitam in dicta<br />

religione bacetas tres et quarterios tres oley/ boni pulchri et recte mensurati ad mensuram<br />

comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti/ quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit a<br />

solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto/ sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite<br />

consignato. Nihil imponatur/ aliud dicto Bertolameo emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in<br />

futurum dictus Bertolameus emphitiotha/ vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium<br />

seu mellioramentum emphitioticum/ sibi Bertolameo emphitiothe pertinens vigore presentis<br />

investiture prius teneatur et debeat/ apellare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per<br />

eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium/ ut supra et successores suos et eys emere<br />

volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum/ ius livellarium seu mellioramentum<br />

emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus/ illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />

personis emere volentibus; alioquin vendat/ et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum emphitioticum/ cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio<br />

discipline/ hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior habendo/<br />

semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successores suos<br />

soldos/ decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum in/vestire<br />

emphitiotham et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu/ pro quibus omnibus<br />

et singulis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis/ dictus Lancelotus procurator ut<br />

supra obligavit dicto Bertolameo emphitiothe dictum monasterium/ et omnia sua bona presentia et<br />

futura pigneri et dictus Bertolameus emphitiotha obligavit/ dicto Lanceloto dicto procuratorio<br />

no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio ut supra et successoribus/ suis, se personaliter et<br />

omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse/ renuntiaverunt omni<br />

exceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse/ verum et maxime dictus<br />

Lancelotus procurator ut supra loco ipsius eclesie decretis/ decretalibus et constitutionibus<br />

sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis,<br />

ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />

venentiarum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus<br />

et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/ aut facere de iure vel de<br />

facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno<br />

notarius et habitator Tuschulani ex/ co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta infrascriptum Augustinum de<br />

Calapis notarium publicandi/ prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem<br />

imbreviature per ipsum rogate/ et imbreviate publicavi et scripsi et in<br />

333


publicam formam reduxi nil addito/ remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum<br />

vel sententiam mutet vicet vel/ variet intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta<br />

subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />

11<br />

PERGAMENA<br />

1321 Febbraio 15 Toscolano, in claustro religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico, col consenso di alcuni confratelli ha<br />

dato in affitto a Bertolino fu Boture monaco di Fasano un appezzamento di terra in contrada<br />

Bornico di Maderno, in cambio di sei bazete di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal<br />

comune di Toscolano.<br />

Notaio: Toscolano di Fachino di Toscolano.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne. Die Iovis quinto februarii in claustro religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tus/culano, presentibus: Francescho Molinario de Faxano, Stephanino Molinario de Calvazesio et/<br />

Bertolino qui dicitur Richolus de Navazio de Gargnano testibus rogatis. Ibi congregato capitulo/<br />

dicte religionis sono campanelli more solito hac propria de causa de mandato do<strong>mi</strong>ni fratris/<br />

Michaelis de Navis prepositi dicte religionis ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus de conscienza et bona<br />

voluntate/ omnium infrascriptorum fratrum suorum ibi presentium, vi<strong>del</strong>icet do<strong>mi</strong>ni fratris Petri de<br />

Gardono presbiteri, et fratris/ Iohanis de Materno, Berardi de Portesio, Maternini de Faxano, Petri<br />

et Martini de Paligno, Bertolini/ Goxoli et Bertolini de Disconzio omni modo et forma quibus ipse<br />

do<strong>mi</strong>nus prepositus melius de iure potuit pro/ se et no<strong>mi</strong>ne (-) et vice tocius capituli et conventus<br />

dicte domus, cum ligno quod in suis manibus te/nebat investivit secundum formam recti livelli<br />

comunis Brixie Bertolinum quondam Boture monacii de Fa/xano loco Gardoni no<strong>mi</strong>natim Materni<br />

de una petia terre olivata et aratoria iuris dicte religionis iacente in/ teratorio Materni in contrata<br />

Bornici cui coheret a mane a meridie lacus, a sero Avancinus Baya/montis et a monte dictus<br />

conductor salvis aliis coherenciis. Tali vero modo et ordine fecit dictam inve/stituram quod dictus<br />

Bertolinus conductor de cetero et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat,/<br />

gaudeat et possideat dictam paciam terre. Et ex ea secundum usum boni et recti livelli Brixie<br />

quidquid sibi deinceps perpetuo/ placuerit facient sine aliqua contraditione, cum omni iure, actione<br />

et ratione usus et usanciis/ ter<strong>mi</strong>nis et confinibus dicte petie terre integre pertinentibus silicet<br />

vendere, donare et pro anima iu/dicare de (...) persone liceant ei dare dictam petiam terre alicui<br />

eclesie ho<strong>mi</strong>ni potenti neque servo./ Reddendo ac persolvendo dictus conductor per se et per suos<br />

heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis succ/essoribus aut certo nuncio dicte religionis et ad<br />

canipam dicte domus conducendo et consignando/ omni anno in festo ephifanie do<strong>mi</strong>ni vel in<br />

octava sex bazetas boni et pulcri oley et bene men/surati ad rectam mensuram comunis Tusculani<br />

no<strong>mi</strong>ne ficti. Quo ficto soluto vel non/ dicto conductori alia superimposita non fiant preter quod si<br />

aliquo tempore dictus conductor ius su/um vel melioramentum vendere voluerit prius debeat<br />

dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel eius successores/ apellare et ei pro duobus soldis imperialium<br />

<strong>mi</strong>nus quam alteri persone dare si emere voluerit. Alioquin/ vero vendat cui voluerit, exceptis<br />

suprascriptis proybitis personis dicto do<strong>mi</strong>no inde habente/ duos soldos imperialium pro investitura<br />

pro quibus debeant novum emphitiotam investire et cartam in omni/ in si<strong>mi</strong>li tenore firmare. In<br />

laude sapiente persona vero inter sese<br />

334


posuerunt et sibi/ ad invicem solempni stipulatione pro<strong>mi</strong>serunt quod si quis ex ipsius vel suorum<br />

heredum aut su/ccessorum omnia ut superius legitur non atenderit et non observaverit proponat<br />

tunc pars/ illa parti fidem servanti suprascriptum fictum in duplum no<strong>mi</strong>ne pene. Qua pena soluta/<br />

vel non dicta investitaet omnia et singula in hoc contractu contenta in quolibet capitulo/ in laude<br />

sapientium. Nichilo<strong>mi</strong>nus perpetuo rata sint et firma nullo preter<strong>mi</strong>sso obstaculo et insuper/<br />

predictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolino<br />

conductori ei et/ cui dederit dictam investituram ab omni contradicenti persona cum colegio et<br />

universitate/ propris expensis dicte religionis perpetuo deffendere et guarentare, sub pena omnis<br />

dampni et dispendi/ inde dicto conductori vel eius heredibus incurentium et pro hiis omnibus<br />

atendendo predicte partes/ obligavit sibi ad invicem omnia sua bona et bona dicte religionis<br />

presentia et futura pigneri./ Renuntiando ad invicem omnibus statutis et ordinibus et rationum (...)<br />

comunis Brixie super livellum factis/ et fiendis et omnibus legum auxilis. Et maxime dictus do<strong>mi</strong>nus<br />

prepositus stantis et interdictis eclesia/sticis litteris et privilegis do<strong>mi</strong>ni Pape decretis et<br />

decretalibus et omni alii suo iuri eclesiastico et cetera./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />

vigesimo primo, indicione quarta./ Ego Tusculanus ser Fachini de Tusculano notarius hiis omnibus<br />

affui, rogatus, scripsi.<br />

12<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Giugno 12 Maderno, in curtivio habitationis do<strong>mi</strong>ne Rose uxoris quondam Maternini de<br />

Lancetis.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a donna Rosa fu Giovannino de Zechis<br />

vedova Maternino de Lancetis e ai nipoti un appezzamento di terra sita in Bornico di Maderno, in<br />

cambio di cinque bazete e mezza di olio all'anno secondo la <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die duodecimo mensis Iunii in<br />

Materno in curtivio/ habitatoris infrascripte do<strong>mi</strong>ne rose que fuit quondam Maternini de Lancetis,<br />

presentibus: Antonio/ filio quondam Herquiliani de Lancetis de Materno, Do<strong>mi</strong>nico filio quondam<br />

Requiliani Calcinardi de Viavetero,/ de Gargnano habitatore Plani Gercinici de Tuschulano et<br />

Georgio filio quondam Christofori de Lancetis/ de Materno, omnibus testibus notis rogatis et ad hec<br />

spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus/ de Claraschis de Soncino habitator religionis sancti do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tuschulano procurator et procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne magnifici et ganerosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />

Maripetro comendatarii religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano ad multa sed ad instrumenta<br />

spetialiter constitutus de qua procura/ constat publico instrumento rogato per Rayninum filium<br />

quondam Toni de Goycis de Capriolo/ notarium die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quadri/gessimo octavo indictione undecima et reducto in formam per<br />

Christoforum de/ Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />

suprascriptum Rayninum/ notarium ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis notarium<br />

infrascriptum omnibus modo/ iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout vallidius<br />

potuit et potest procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari ut supra<br />

335


per calamum quem in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis<br />

Riperie lacus Garde ad novem annos/ et ad novam investituram fiendam investivit do<strong>mi</strong>nam Rosam<br />

filliam quondam Iohanini de Zechis/ de Bidizolis et uxorem quondam Maternini de Lancetis de<br />

Materno tamquam heredes Hectoris olim/ ruis do<strong>mi</strong>ne Rose filii et olim filii quondam Maternini de<br />

Lancetis de Materno ad novem/ annos ad novam investituram fiendam no<strong>mi</strong>natim de una petia<br />

terre aratoria olivata/ iacente in teratorio de Materno in contrata Bornici cui coheret a mane Lacus<br />

a meridie/ illi de Porcellis a sero et a monte dicta do<strong>mi</strong>na Rosa investita salvis omnibus aliis<br />

chorenciis et que petia terre est per mensuram tabularum viginti una et de qua petia terre solebat<br />

solvere bazetas sex oley ad mensuram comunis de Tuschulano ad habendum, tenendum,<br />

gaudendum/ et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi do<strong>mi</strong>ne Rose<br />

emphitiothe eius/que heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos/ continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus<br />

egressibus et regressibus suis usque/ ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia<br />

terre habet supra se/ intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus<br />

realibus et/ personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis<br />

aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie<br />

terre aliqualiter spectantibus./ Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator ut supra<br />

convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne Rose emphitiothe perpetuo deffendere<br />

guarentare auctorizare et desbrigare/ ab omni persona comuni colegio et universitate expensis<br />

propris ipsius monesterii et hoc quantum/ est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis<br />

translate per dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictam do<strong>mi</strong>nam Rosam emphitiotham<br />

vigore presentis investiture dando reddendo et/ solvendo ac dare, reddere, solvere convenit et<br />

solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicta/ do<strong>mi</strong>na Rosa emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratorio<br />

no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio/ quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu<br />

Christi vel eius in octava ad canipam/ dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas quinque<br />

cumdimedia olry boni pulchri/ et recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena dupli<br />

dicti ficti quolibet/ anno co<strong>mi</strong>ttendo quo cesatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo<br />

ficto sit/ in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud imponatur/ dicte<br />

do<strong>mi</strong>ne Rose emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dicta do<strong>mi</strong>na/ Rosa<br />

emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum<br />

emphitioticum sibi do<strong>mi</strong>ne Rose pertinens vigore presentis investiture/ prius teneatur et debeat<br />

apellare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num/ Bertolameum et<br />

successores suos et eys emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus/ illo iusto pretio quod habere<br />

potuerit a personis emere volentibus; alioquin vendat et/ vendere possit ipsum suum ius livellarium<br />

seu mellioramentum emphitioticum cui/ voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone<br />

consortio discipline hospitali / vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior<br />

habendo dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ comendatarium ut supra et per eum<br />

successoribus suis soldos decem planetorum pro nova investitura/ fienda quibus teneatur et debeat<br />

novum investire emphitiotam et in eum investituram/ facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro<br />

quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur/ fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis<br />

dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit dicte do<strong>mi</strong>ne/ Rose emphitiothe dictum<br />

monasterium et omnia sua bona<br />

336


presentia et futura pigneri et dicta/ do<strong>mi</strong>na Rosa emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto<br />

procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto/ monasterio et successoribus suis, se personaliter<br />

et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes/ et expresse renuntiaverunt omni<br />

exceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse/ et fuisse verum et maxime dictus<br />

Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monesteri decretis/ decretalibus et constitutionibus<br />

sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis,<br />

ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />

venentiarum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque/ aliis suis iuribus<br />

et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire aut facere/ de iure vel de<br />

facto contra predicta vel aliquod predictorum et cetera/. Ego Antonius filius Augustinui de calapis<br />

de Materno notarius et habitator Tuschulani ex co<strong>mi</strong>ssione/ <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum<br />

Augustinum de Calapis notarium publicandi prescriptum instrumentum/ illud idem secundum<br />

tenorem imbreviature per ipsum rogate et imbreviate publicavi et/ scripsi et in publicam formam<br />

reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel/ sillabam quod sensum vel sententiam<br />

mutet, vicet, vel variet intellectum. Et ideo me/ cum atestatione mea consueta subscripsi in robur<br />

et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />

13<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Giugno 13 Maderno, in contrata Archi in strata publica ante domum Iacobi Saiote.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Giacobo fu Bersanino Saye un<br />

appezzamento di terra sui monti di Maderno in contrada Prato, in cambio di tre quarteri e tre<br />

quarti di un quarterio d'olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo/ quin/quagessimo, indictione tercia decima, die tercio decimo mensis Iunii in<br />

Materno in contrata Archi/ in strata publica ante domum infrascripti Iacobi Saiole, presentibus:<br />

Bertolameo filio quondam Pasqueti de/ Viglis de Materno, Do<strong>mi</strong>nico dicto Serdenella fillio<br />

quondam Petri de Ravena habitatore Materni et Antonio/ fillio quondam Nicolay de Bindaciis de<br />

Materno omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis./ Ibi Lancelotus de Claraschis de<br />

Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />

magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro comendatarii religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tuschulano ad multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat publico/<br />

instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die<br />

vigessimo/ nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione<br />

undecima/ et reducto in formam per Christoforum de Rosis notarium civem et habitaorem civitatis<br />

Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione/ sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto per me<br />

Augustinum de Calapis/ notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione<br />

quibus melius et prout validius/ potuit et potest procuratorio dicti do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />

comendatarii ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum civitatis<br />

Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde ad novem annos ad/ novam investituram fiendam<br />

investivit Iacobum filium quondam Bersanini Saye de Materno/ ibi presentem et hanc investituram,<br />

pro se suisque heredes sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia/ terre prativa iacente<br />

337


in montibus de Materno in contrata Prate cui coheret a mane Antonius quondam/ Iohanis Peterzoli<br />

de Viglis, a sero Peterzolus Do<strong>mi</strong>nici, a monte via et solebat esse Soya, a meridie/ via salvis omnibus<br />

aliis chorenciis que petia terre potest esse per mensuram di<strong>mi</strong>dii plodii/ ad habendum, tenendum,<br />

gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Iacobo/ emphitiothe<br />

eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent accessibus quoque ingressibus egressibus/ et regressibus<br />

suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia terre/ habet supra se, intra<br />

seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus rea/libus et personalibus<br />

utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis confinibus<br />

oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus<br />

et/ pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et<br />

solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobo emphitiothe perpetuo deffendere guarentare<br />

auctorizare et/ desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis propris ipsius<br />

monesterii et hoc/ quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per<br />

dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictum Iacobum emphitiotham vigore presentis<br />

investiture dando reddendo et solvendo/ ac dare reddere et solvere convenit et solemni<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Iacobus emphitiotha/ dicto Lanceloto procuratori no<strong>mi</strong>ne recipienti et<br />

per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet/ anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri<br />

Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti/ monasteri sitam in dicta religione quarterios tres et<br />

quartos tres quarterii oley boni/ pulcri et recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub<br />

pena dupli dicti ficti/ quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cessatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto<br />

ter<strong>mi</strong>no/ quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud/<br />

imponatur dicto Iacobo emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus/ Iacobus<br />

emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum<br />

emphitioticum sibi Iacobo emphitiothe pertinens vigore presentis in/vestiture prius teneatur et<br />

debeat apelare dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num<br />

Bertolameum et successores suos et eys emere volentibus dare et/ vendere teneatur ipsum suum<br />

ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum/ pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto<br />

pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus/ alioquin vendat et vendere possit ipsum<br />

suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro,<br />

<strong>mi</strong>serabili persone consortio discip/line hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti<br />

monastery fieret deterior habendo/ semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut<br />

supra et per eum successoribus suis soldos decem/ planetorum pro nova investitura fienda quibus<br />

teneatur et debeat novum investire/ emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum<br />

si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus/ et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur<br />

attendendis et observandis dictus Lancelotus/ procurator ut supra obligavit dicto Iacobo<br />

emphitiothe monasterium et omnia sua presentia et futura/ pigneri et dictus<br />

Iacobus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ recipienti et per eum<br />

dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et/ futura<br />

pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic/ in omnibus et singulis<br />

suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus/ procurator ut supra loco ipsius<br />

monesteri decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus/ Romane Curie Episcopalisque<br />

Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis/ ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />

et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum/ comunis et populi Brixie et<br />

comunitatis<br />

338


Riperie lacus Garde. Ceterisque aliis suis iuribus/ et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus<br />

quibus possent venire aut facere de iure/ vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego<br />

Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani/ ex co<strong>mi</strong>ssione<br />

<strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/ publicandi prescriptum<br />

instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum/ rogate et imbreviate<br />

publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil/ addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel<br />

sillabam quod sensum vel sententiam mutet/ vicet vel variet intellectum. Et ideo me cum<br />

atestatione mea consueta/ subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum cum interlineatura<br />

facta/ tregissima sexta que dicit tres (...) errorem co<strong>mi</strong>ssa et cetera.<br />

14<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Giugno 15 Toscolano, in strata publica ante apotecham Antonii dicto Lanza.<br />

Lancelotus de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di san Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

Bartolomro Maripietro a dato in affitto per nove anni a Bartolino fu Franceschino detto Fantina un<br />

appezzamento di terra in contrada Gazi di Toscolano, in cambio di tre bazete e tre quarteri di olio<br />

all'anno secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto decimo mensis Iunii in<br />

Plano Tuschulani in/ strata publica ante apotecham infrascripti Antonii dicto Lanza, presentibus:<br />

ipso Antonio dicto/ Lancia fillio quondam Fachini de Crema habitatore suprascripti Plani et Iohanino<br />

filio quondam Marcheti de Mesaga/ de Tuschulano omnibus testibus notis rogatis et ad hec<br />

spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis/de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Tuscualno procuratoe et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et gene/rosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />

Maripetro comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano ad multa/ infrascripta<br />

spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato per Rayninum/ fillium<br />

quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quater/centissimo quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in formam per<br />

Christoforum/ de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie, ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />

suprascriptum Rayninum/ notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />

notarium infrascriptum omnibus modo iure/ via forma causa et ocasione quibus mellius et prout<br />

vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti/ do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatarii ut supra per<br />

calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum/ civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />

lacus Garde ad novem annos ad novam investituram/ fiendam investivit Bartolinum filium<br />

quondam Francischini dicto Rantina de Viavetero de Gargnano/ ibi presentem et hanc investituram,<br />

pro se suisque heredibus sponte suscipientem ad novem annos/ ad novam investituram fiendam<br />

no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata iacente in teratorio de Tuschulano in contrata ubi<br />

dicitur ad Gatios cui coheret a monte via, a mane Bertholameus Iustachi, a meridie/ Nicholaus<br />

Bono<strong>mi</strong> Morarii de Viavetero partim et partim Antoniolus Iohanelli de Mesaga,/ a sero Bertolameus<br />

Faustini de Rutina salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum/ et<br />

posidendum dictam petiam terre et<br />

339


ad quidquid de ea ipsi Bertolino emphitiothe eiusque heredibus iure/ livellario placuerit faciendum<br />

cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios/ si qui forent, accessibus<br />

quoque ingressibus egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus/ et<br />

singulis que dicta petia terre habet supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus<br />

rationibus et actionibus realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus<br />

usanciis viis/ aquis aqueductis ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset<br />

requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam<br />

terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />

Bertolino emphitiothe perpetuo deffendere guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona/<br />

comuni colegio et universitate expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis<br />

do<strong>mi</strong>nii et/ naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum<br />

Bertolinum emphitiotham vigore/ presentis investiture dando reddendo et solvendo ac dare<br />

reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Bertolinus emphitiotha dicto<br />

Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum/ dicto monasterio et successoribus suis<br />

quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in/ octava ad canipam dicti<br />

monasteri sitam in dicta religione bacetas tres et quarterios tres/ oley boni pulcri et recte<br />

mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti/ ficti quolibet co<strong>mi</strong>ttendo<br />

quo cessatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo/ ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et<br />

soluto vel saltem debite consignato nihil aliud impona/tur dicto Bertolino emphitiothe salvo quod,<br />

si aliquo tempore in futurum dictus Bertolinus/ emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum<br />

suum ius livellarium seu mellio/ramentum emphitioticum sibi Bertolino emphitiothe pertinens<br />

vigore presentis investiture prius/ teneatur et debeat apellare dictum Lancelotum procuratorem ut<br />

supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolinum et successores suos et eys emere volentibus dare et<br />

vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum emphitioticum pro decem<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit/ a personis emere volentibus;<br />

alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum emphitioticum<br />

cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio disci/pline hospitali vel aliis<br />

personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num/<br />

Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem planetorum<br />

pro nova investitura/ fienda quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum<br />

investituram/ facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis<br />

ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur/ attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra<br />

obligavit dicto Bertolino emphitiothe/ dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri et dictus Bertolinus emphitiotha/ obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />

recipienti et per eum dicto monasterio ut supra et successoribus suis,/ se personaliter et omnia sua<br />

bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt/ omni exceptioni non sic<br />

in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus/ procurator ut<br />

supra loco ipsius monesteri decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane/ Curie<br />

Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reformationibus/ et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />

populi Brixie et comunitatis Riperie/ predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />

exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/ aut facere de iure vel de facto contra<br />

predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis notarius de Materno et<br />

habitator Tuschulani ex<br />

340


co<strong>mi</strong>ssione/ <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum notarium publicandi prescriptum<br />

instrumentum illud/ idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogatum et imbreviate<br />

publicavi et scripsi/ et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel<br />

sententiam/ mutet vicet vel variet intellectum preter literam vel sillabam. Et ideo me cum<br />

atestatione/ mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum./<br />

15<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Settembre 17 Toscolano, sub portichu domorum religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici apud Puteum.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Geronimo fu maestro Antoniolo de<br />

Calapis un appezzamento di terra nelle vicinanze <strong>del</strong> Piano di Toscolano in contrada Rumegnaga, in<br />

cambio di dodici buoni tordi.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die decimo septimo mensis<br />

septembris in religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ in Tuschulano sub portichu domorum dicte religionis apud<br />

Puteum, presentibus: Francischo filio quondam Iohanis/ de Modena habitatore dicte religionis,<br />

Arigino filio quondam Bertolamey de Cizago habitatore civitatis Brixie,/ Antonio filio quondam Arici<br />

de Crema habitatore suprascripte religionis et Antonio fillio quondam Bertolamey Lignoti de Luemo<br />

omnibus/ testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino/<br />

habitator suprascripte religionis procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri<br />

do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Mari/petro comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed<br />

ad instrumenta spetialiter constitutus/ de qua procura constat publico instrumento rogato per<br />

Rayninum filium quondam Toni de Goycis/ de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis<br />

decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo/ quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in<br />

formam per Christoforum de Rosis/ notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione<br />

sibi facta per suprascriptum Rayninum/ notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de<br />

Calapis notarium infrascriptum omnibus/ modo iure via forma causa et ocasione quibus melius et<br />

prout vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatarii ut supra<br />

per calamum quem in suis/ manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis<br />

Riperie lacus Garde/ ad novem annos ad novam investituram fiendam investivit Geronimum filium<br />

quondam magistri/ Antonioli de Calapis de Tusculano ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />

suisque heredibus/ sponte suscipientem ad novem annos ad novam investituram fiendam<br />

no<strong>mi</strong>natim de una/ petia terre aratoria olivata et vidata iacente in teratorio Tusculani pertinenciis<br />

Plani in contrata/ Rumegnachi cui coheret a meridie Zaninus Mazeti, a mane et a sero dictus<br />

emphitiotha/ et a monte Requilianus Beloni salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum,<br />

tenendum, gaudendum/ et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Geronimo<br />

emphitiothe eiusque/ heredibus iure livelario faciendum cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines/ vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus<br />

egressibus et regressibus suis usque ad vias pu/blicas et cum omnibus et singulis que dicta petia<br />

terre<br />

341


habet supra se, intra seu infra se in/ integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus realibus<br />

et personalibus utilibus et directis/ <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis aqueductis<br />

ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus/ pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie terre<br />

aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quam/ quidem petiam terre dictus Lacelotus procurator<br />

ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Geronimo emphitiothe perpetuo<br />

deffendere guarentare auctorizare et desbrigare ab omni/ persona comuni colegio et universitate<br />

expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu/ utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />

possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Geronimum<br />

emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo/ ac dare reddere et solvere<br />

convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Lanceloto/ dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et<br />

per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet anno in festo/ epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri<br />

Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta/ religione duodecim turdos<br />

bonos et sufficientes sub pena dupli dicti ficti quolibet/ anno co<strong>mi</strong>ttendo quo cesatum fuerit a<br />

solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto/ sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite<br />

consignato. Nihil aliud imponatur/ dicto Geronimo emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in<br />

futurum dictus Geronimus/ emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium<br />

seu mellioramentum/ emphitioticum sibi Geronimo emphitiothe pertinens vigore presentis<br />

investiture prius teneatur/ et debeat apelare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum<br />

dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum et successores/ suos et eys emere volentibus dare et vendere<br />

teneatur ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum emphitioticum pro decem soldos<br />

planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit/ a personis emere volentibus; alioquin<br />

vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitiothicum cui<br />

voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone/ consortio discipline hospitali vel aliis personis in<br />

quibus conditio dicti monastery fieret deterior/ habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />

comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem/ planetorum pro nova<br />

investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire/ emphitiotam et in eum investituram<br />

facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis/ suprascriptis ita ut<br />

pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis et dictus Lancelotus procurator ut supra/ obligavit<br />

dicto Geronimo emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri et<br />

dictus Geronimus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ recipienti et<br />

per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et/<br />

futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus/ et<br />

singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco/<br />

ipsius monesterii decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie<br />

Episcopalis/que Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reformationibus et decretis/ illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi<br />

Brixie et comunitatis Riperie/ predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus<br />

et oppositionibus quibus possent/ venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />

predictorum./ Ego Antoniolus fillius Augustini de Calapis de Mateno notarius et habitator Tusculani<br />

ex co<strong>mi</strong>/sione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi<br />

prescriptum/ instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogatum et<br />

imbreviate/ publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto/ quod<br />

sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intellectum preter literam vel sillabam./<br />

342


Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

16<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Settembre 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici ubi laboratur ad tinam papiry.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a donna Domenica fu Martini<br />

de la costa Oldesio <strong>del</strong>la diocesi tridentina e moglie di Blanzardi due appezzamenti di terra in<br />

contrada Polastro e presso Villa di Mornaga a Toscolano, in cambio di due bazete e tre quarteri di<br />

olio all'anno secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>lliessimo quatercentessimo<br />

quinquagessimo/ curente indictione tercias decima, die decimo septimo mensis setembris in<br />

religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano in do<strong>mi</strong>bud dicte religionis ubi laboratur ad tinam papiry,<br />

presentibus: Michaelle Lierii de/ Pulzano, Iohanino filio quondam Marcheti de Mesaga et Augustino<br />

filio quondam Antoni Benevenuti de Plano/ omnibus testibus notis, rogatis et ad hec spetialiter<br />

vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de/ Soncino habitator suprascripte religionis, procurator et<br />

procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni/ Bertolamey Maripetro comendatari<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ad multa sed ad infrascripta spetialiter/ constitutus de qua<br />

procura constat publico instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goycis/ de<br />

Capriolo notarium die vigessimo mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadri/gessimo<br />

octavo indictione undecima et reducto in formam per Christoforum de Rosis notarium,/civem et<br />

habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ut<br />

supra/ ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis notarium infrascriptum omnibus modo iure<br />

via forma/ causa et ocasione quibus mellius et prout validius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />

prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/ comendatari ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat ad<br />

rectum livellum/ civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde ad novem annos ad novam<br />

investituram/ fiendam investivit do<strong>mi</strong>nam Do<strong>mi</strong>nicam filliam quondam Martini de la Costa Oldesio<br />

diocesis tridentini/ et uxorem Blanzardi de la Costa ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />

suisque heredibus sponte/ suscipientem ad novem annos et ad novam investituram fiendam<br />

no<strong>mi</strong>natim de infrascriptis petiis/ terre vi<strong>del</strong>icet primo de una petia terre prativa olivata et vidata<br />

que solebat esse aratoria/ iacente in teratorio Tusculani in contrata Polastri prope villam de<br />

Mornaga cui cohere/ solebat a mane heredes Francisi Bono<strong>mi</strong> et modo est Gabriel de Ast fillius<br />

quondam Iacobi, a meri/die solebat esse heredes Morandini Sayoti et modo est Iohanes quondam<br />

Do<strong>mi</strong>nici, a sero eclesia/ Sancti Nicolay de Secina, a monte solebat esse Zaninus qui dicebatur<br />

Othellus Betoye/ et modo est dicta investita partim et partim Gabriel de Ast et est per mensuram<br />

viginti/ tabularum; item de una petia terre ortiva olivata et vidata iacente a mane parte ville/ de<br />

Mornaga cui coheret a meridie via, a sero dicta do<strong>mi</strong>na investita, a monte heredes Bono<strong>mi</strong>/<br />

Materni et a mane Bertolameus Bersanini que est per mensuram octo tabularum et trium pedum/<br />

salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictas petias<br />

terre et ad quidquid/ de eys ipsi do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe eiusque heredibus iure livellario<br />

placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si<br />

qui forent. Accessibus quoque<br />

343


ingressibus/ egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />

dicte/ petie terre habent supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus/ et<br />

actionibus realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis/ viis<br />

aquis aqueductis ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us/<br />

petie terre aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quas quidem petias terre dictus Lancelotus/<br />

procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe<br />

perpetuo/ deffendere guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et<br />

universitate/ expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />

naturalis possessionis/ translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictam do<strong>mi</strong>nam<br />

Do<strong>mi</strong>nicam emphitiotham/ vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo ac dare,<br />

reddere, solvere convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphititha dicto<br />

Lanceloto dicto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis<br />

quolibet anno in festo epiphanie/ Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti<br />

monasteri sitam in dicta religione/ bacetas duas quarterios tres oley boni pulchri et recte mensurati<br />

ad/ mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo<br />

cesatum/ a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto<br />

vel/ saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicte do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe/ salvo<br />

quod, si aliquo tempore in futurum dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha vendere aut/ alienare<br />

voluerit ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum/ sibi do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice<br />

pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et/ debeat apelare dictum Lancelotum<br />

procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ et successores suos et eys<br />

emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius/ livellarium seu mellioramentum<br />

emphitiothicum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo/ iusto pretio quod habere potuerit a<br />

personis emere volentibus; alioquin vendat et ven/dere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum emphitioticum cui volue/rit exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio<br />

discipline hospitali vel aliis/ personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior habendo<br />

semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ comendatarium ut supra et per eum successoribus suis<br />

soldos decem planetorum pro nova investi/tura fienda quibus teneatur et debeat novum investire<br />

emphitiotam et in eum inve/stituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et<br />

singulis suprascriptis ita/ ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus<br />

procurator ut supra/ obligavit dicte do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe dictum monasterium et omnia<br />

sua bona presentia et futura/ pigneri et dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha obligavit dicto<br />

Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis,<br />

se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Renuntiantes et expresse<br />

renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus/ et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et<br />

maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco/ ipsius monasterii decretis, decretalibus et<br />

constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalis/que Curie brixiensis et uterque eorum<br />

omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis/ illustrissime ducalis<br />

do<strong>mi</strong>nationis nostre venetianum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie/ predicte.<br />

Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/<br />

aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius<br />

Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tusculani ex co<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per<br />

infrascriptum Augustinum de Capalis notarium publicandi prescriptum/ instrumentum illud idem<br />

secundum tenorem imbreviature per ipsum rogatum et imbreviate publicavi/ et<br />

344


scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum/ vel sententiam<br />

mutet vicet vel variet intellectum preter literam vel sillabam. Et ideo me/ cum atestatione mea<br />

consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

17<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Settembre 18 Toscolano, in refectorio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di san Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Nazario fu Cristoforo un<br />

appezzamnto di terra in contrada Onglarino di Maderno, in ca<strong>mi</strong>o di una bazeta, tre quarteri e un<br />

quarto di quarterio d'olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione in uso nel comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die decimo octavo mensis setembris<br />

in Tusculano/ in religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici in refectorio dicte religionis, presentibus: Petro notario<br />

filio quondam Iohanis/ Bertacii de Cuzaga, Bertolameo filio quondam Tonoli de Pulzano et Arigino<br />

filio quondam Bertolamey de Cizago/ habitatore civitatis Brixie omnibus testibus notis rogatis et ad<br />

hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus/ de Claraschis de Soncino, habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />

Maripetro comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ ad multa sed ad instrumenta spetialiter<br />

constitutus de qua procura constat publico instrumento/ rogato per Rayninum filium quondam Toni<br />

de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima/ et reducto in formam per<br />

Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex/ co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />

suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto per me Augustinum/ de Calapis notarium<br />

infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus mellius et pro/ut vallidius<br />

potuit et pot procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari ut supra per/ calamum<br />

quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis/ Riperie lacus Garde<br />

ad novem annos ad novam investituram fiendam investivit/ Nazarium filium quondam Christofori<br />

de Lancetis de Materno de una petia terre aratoria, olivata/ et vidata iacente in teratorio de<br />

Materno in contrata Unglarini coheret a mane Clusa/ Molendinorum comunis de Materno<br />

partim et partim Georgius de Lancetis, a meridie suprascripta clusa/ partim et partim suprascripta<br />

religio, a sero dicta religio et a monte limes salvis omnibus aliis chorenciis de predica petia terre,<br />

dictus Lancelotus investivit suprascriptum Nazarium ibi presentem et hanc/ investituram, pro se et<br />

suis heredibus sponte suscipientem ad novem annos, ad novam/ investituram fiendam. Ad<br />

habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et/ ad quidquid de ea ipsi<br />

Nazario emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit/ faciendum cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ accessibus quoque ingressibus,<br />

egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis/ que dicta petia<br />

terre habet supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus<br />

realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis/ viis aquis<br />

aqueductis ter<strong>mi</strong>nis confinibus<br />

345


oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie/ terre aliqualiter spectantibus<br />

et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator/ convenit et solemni<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Nazario emphitiothe perpetuo deffendere guarentare/ auctorizare et<br />

desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis propris ipsius/ monesterii et<br />

hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum/<br />

procuratorem ut supra in dictum Nazarium emphitiotham vigore presentis investiture dando/<br />

reddendo et solvendo ac dare reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dictus<br />

Nazarius emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum/ dicto<br />

monasterio et successoribus suis quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel<br />

eius/ in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione bacetam unam et quarterios<br />

tres/ et quartam partem quarterii oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram/ comunis de<br />

Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit/ a solutione dicti ficti<br />

in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem/ debite consignato nihil<br />

aliud imponatur dicto Nazario emphitiothe salvo quod, si/aliquo tempore in futurum dictus<br />

Nazarius emphitiotha vendere aut alienare voluerit/ ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum emphitioticum sibi Nazario emphitiothe/ pertinens vigore presentis investiture<br />

prius teneatur et debeat apellare dictum Lancelotum/ procuratorem ut supra et per eum dictum<br />

do<strong>mi</strong>num Bertolameum et successores suos et eys emere volentibus dare/ et vendere teneatur<br />

ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro/ decem soldis planetorum<br />

<strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus/ alioquin vendat et<br />

vendere possit ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit,<br />

exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline/ hospitali vel aliis personis in quibus<br />

conditio dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum/ do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />

comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro/ nova<br />

investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotham/ et in eum<br />

investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis/<br />

ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra/<br />

obligavit dicto Nazario emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura/<br />

pigneri et dictus Nazarius emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/<br />

recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona<br />

presentia et futura/ pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in<br />

omnibus et singulis/ suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut<br />

supra loco ipsius/ monasteri decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie/<br />

Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reformationibus et decretis/ illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />

populi Brixie et comunitatis Riperie/ lacus Garde. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />

exceptionibus et oppositionibus/ quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra<br />

predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et<br />

habitator Tusculani/ ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/<br />

publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum<br />

rogatum/ et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec<br />

di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet vicet/ vel variet<br />

intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi/ in robur et fidem omnium<br />

pro<strong>mi</strong>ssorum./<br />

346


18<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 settembre 21 Toscolano, in refectorio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a donna Giacoba fu Franceschi<br />

detto Leporo un appezzamento di terra in contrada Onglarino di Maderno, in cambio di tre bazete<br />

e due quarteri e mezzo di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione usata dal comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die vigesimo primo mensis setembris<br />

in Tusculano, in religione/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici in refectorio dicte religionis, presentibus: Do<strong>mi</strong>nico filio<br />

quondam Bertolini Pelegrini de Secina/ Guel<strong>mi</strong>no filio quondam 86<br />

de Cremona habitatore<br />

Tuschulani et Colosio filio quondam Bertelli/ Boti de Mesaga omnibus testibus notis rogatis et ad<br />

hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus/ de Claraschis de Soncino habitator suprascripte religionis,<br />

procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et genero/si viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro<br />

comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed/ ad instrumenta spetialiter<br />

constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato/ per Rayninum filium quondam Toni<br />

de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis decembris/ <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto/ in formam per<br />

Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi/ facta per<br />

suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustimum de Calapis/<br />

notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus mellius et prout<br />

vallidius/ potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari per<br />

calamum quem in suis/ manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />

lacus Garde/ ad novem annos ad novam investituram fiendam investivit do<strong>mi</strong>nam Iacobam filliam<br />

quondam Franceschi/ dicto Leporus de Gayno de Tuschulano. Ibi presentem et hanc investituram,<br />

pro se suisque heredibus/ sponte suscipientem hinc ad novem annos ad novam investituram<br />

fiendam no<strong>mi</strong>natim/ de una petia terre aratoria olivata iacente in teratorio de Materno in contrata<br />

Unglarini/ cui coheret a sero Filipus Antonioli Pizani, a mane et a meridie dicta do<strong>mi</strong>na investita et/<br />

a monte do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica uxor Antonioli Bonzeri de Bondono habitator Tuschulani salvis omnibus<br />

aliis chorenciis/ ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad<br />

quidquid de ea ipsi do<strong>mi</strong>ne Iacobe/ emphitiothe eiusque heredibus iure livelario placuerit<br />

faciendum cum omnibus et singulis/ que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent,<br />

accessibus quoque ingressibus egressibus et regressibus/ suis usque ad vias publicas et cum<br />

omnibus et singulis que dicta petia terre habet supra/ se intra seu infra se in integrum omnibusque<br />

iuribus rationibus et actionibus realibus/ et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis<br />

usibus usanciis viis aquis aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset<br />

requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam<br />

terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne<br />

Iacobe<br />

86<br />

Manca l'indicazione onomastica.<br />

347


emphitiothe perpetuo deffendere guarentare auctorizare/ et desbrigare ab omni persona comuni<br />

colegio et universitate expensis propris ipsius/ monesterii et hoc quantum est respectu utilis<br />

do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum/ procuratorem ut supra in dictam<br />

do<strong>mi</strong>nam Iacobam emphitiotham vigore presentis investiture dando/ reddendo et solvendo ac dare<br />

reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicta do<strong>mi</strong>na Iacoba emphitiotha<br />

dicto Lonceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum/ dicto monasterio et successoribus<br />

suis quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi/ vel eius in octava ad canipam dicti<br />

monasteri sitam in dicta religione bacetas tres et/ quarterios duos cum dimedio oley boni pulchri et<br />

recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno<br />

co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit/ a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no<br />

dato et soluto vel saltem/ debite consignato nihil aliud imponatur dicte do<strong>mi</strong>ne Iacobe emphitiothe<br />

salvo quod, si aliquo/ tempore in futurum dicta do<strong>mi</strong>na Iacoba emphitiotha vendere aut alienare<br />

voluerit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi do<strong>mi</strong>ne Iacobe<br />

emphitiothe pertinens/ vigore presentis investiture prius teneatur et debeat apelare dictum<br />

Lancelotum procuratorem/ ut supra et per eum prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium<br />

ut supra et successores suos et eys emere/ volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius<br />

livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto<br />

pretio quod habere potuerit a personis/ emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit ipsum<br />

suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro,<br />

<strong>mi</strong>serabili persone/ consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti<br />

monastery fieret/ deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut<br />

supra et per eum successoribus suis/ soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus<br />

teneatur et debeat novum/ investire emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum<br />

si<strong>mi</strong>lem in effectu pro/ quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur<br />

attendendis et observandis/ dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit dicte do<strong>mi</strong>ne Iacobe<br />

emphitiothe dictum/ monasterium et omnia sua bona presentia et futura pigneri et dicta do<strong>mi</strong>na<br />

Iacoba em/phitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto<br />

monasterio/ et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Renuntiantes/ et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />

suprascriptis/ esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius<br />

monesterii/ decretis, decretalibus, constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie<br />

brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis ordinamentis, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et<br />

decretis/ illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi Brixie et<br />

comunitatis Riperie/ predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et<br />

oppositionibus/ quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />

predictorum et cetera./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator<br />

Tuschulani/ ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi/<br />

prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et<br />

imbreviate/ publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto/ quod<br />

sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intellectum preter literam vel sillabam./ Et ideo me<br />

cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

348


19<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 settembre 21 Toscolano, in refectorio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commnedatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Domenico fu Bertolino<br />

Pelegrino un appezzamento di terra nelle vicinanze di Cecina, in contrada Santo Nicola di<br />

Toscolano, in cambio di tre bazete e due quarteri e mezzo d'olio all'anno,secondo la <strong>mi</strong>surazione<br />

usata dal comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die vigesimo primo mensis<br />

setembris/ in Tusculano, in religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici in refectorio dicte religionis presentibus:<br />

Colosio/ fillio quondam Simonis de Mesaga, Guel<strong>mi</strong>no Molinario filio quondam 87<br />

de Cremona/,<br />

habitatore Tuschulani, Colosio filio quondam Bertelli Boti de Mesaga, omnibus testibus notis/<br />

rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino/ habitator religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi/ viri do<strong>mi</strong>ni<br />

Bertolamei Maripetro comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano/ ad multa sed ad<br />

instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento/ rogato per<br />

Rayninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo, notarium die vigessimo/ nono mensis<br />

decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione/ undecima et reducto in<br />

formam per Christoforum de Rosis, notarium civem et habitatorem/ civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione<br />

sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ac/ viso et lecto per me Augustino de Calapis<br />

notarium infrascriptum omnibus modo iure via/ forma causa et ocasione quibus melius et prout<br />

validius potuit et potest procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamei comendatari ut supra per<br />

calamun quem in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />

lacus Garde ad novem/ annos et ad novam investituram fiendam investivit Do<strong>mi</strong>nicum filium<br />

quondam Bertolini Pelegrini/ de Secina de Tuschulano ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />

suisque heredibus sponte/ suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria olivata et vidata<br />

iacente in/ teratorio de Tuschulano in pertinenciis ville de Secina in contrata Sancti Nicholay a<br />

mane/ parte dicte eclesie Sancti Nicholay cui coheret a mane eclesia Sancti Nicolay, partim/ et<br />

partim do<strong>mi</strong>na Legraza fillia quondam Bertolini Danzie de Secina, a monte do<strong>mi</strong>na Maria/ uxor<br />

Nicholosii Bono<strong>mi</strong> de Musaga et fillia quondam suprascripti Bertolini, partim et/ partim via, a<br />

meridie et a sero do<strong>mi</strong>na Legraza suprascripta, salvis omnibus aliis/ chorenciis ad habendum,<br />

tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad/ quidquid de ea ipsi Do<strong>mi</strong>nico<br />

emphitiothe eiusque heredibus iure livelario placuerit/ faciendum cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent,/ accessibus quoque ingressibus<br />

egressibus et regressibus usque ad vias publicas et cum/ omnibus et singulis que dicta petia<br />

terre habet supra se, intra seu infra se in/ integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus<br />

realibus et personalibus utilibus/ et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis<br />

aqueductis ter<strong>mi</strong>nis/ confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie<br />

terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam<br />

87<br />

Manca l'indicazione onomastica.<br />

349


terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />

Do<strong>mi</strong>nico emphitiothe perpetuo deffendere/ guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona<br />

comuni colegio et universitate/ expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu<br />

utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis/ possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in<br />

dictum Do<strong>mi</strong>nicum/ emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo ac<br />

dare,/ reddere, solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Do<strong>mi</strong>nicus emphitiotha/<br />

dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet/ anno in<br />

festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam/ in<br />

dicta religione bacetas tres et quarterios duos cum dimedio oley boni/ pulcri et recte mensurati ad<br />

mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti/ ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum<br />

fuit a solutione dicti ficti in dicto/ ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem<br />

debite consignato/ nihil aliud imponatur dicto Do<strong>mi</strong>nico emphitiothe salvo quod, si aliquo<br />

tempore/ in futurum dictus Do<strong>mi</strong>nicus emphitiotha vendere aut alienare voluerit/ ipsum suum ius<br />

livellarium se mellioramentum emphitiothicum sibi Do<strong>mi</strong>nico emphitiothe/ pertinens vigore<br />

presentis investiture prius teneatur et debeat apelare dictum/ Lancelotum procuratorem ut supra<br />

et per eum prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra/et successoribus suis et eys<br />

emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum<br />

emphitioticum pro decem soldis planetorum/ <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />

personis emere volentibus; alioquin/ vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio/<br />

discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret/ deterior habendo<br />

semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra et per eum suc/cessoribus suis<br />

soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire<br />

emphitiotam et in eum investituram/ facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et<br />

singulis suprascriptis ita ut/ pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus<br />

procurator/ ut supra obligavit dicto Do<strong>mi</strong>nico emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona<br />

presentia/ et futura pigneri et dictus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto/ dicto procuratorio<br />

no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter/ et omnia sua<br />

bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntia/verunt omni exceptioni non sic<br />

in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse/ verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut<br />

supra loco ipsius monasteri/ decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie<br />

Episcopalisque/ Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus<br />

re/formationibus et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis/ et<br />

populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum/ auxiliis<br />

exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure/ vel de facto contra<br />

predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et<br />

habitator Tuschulani./ Ex co<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/<br />

publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum/<br />

rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi/ nil addito remoto nec<br />

di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum vel sententiam/ mutet vicet vel variet<br />

intellectum. Et ideo me cum atestatione mea/ consueta subscripsi in robur et fidem omnium<br />

pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

350


20<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Settembre 24 Toscolano, in refectorio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Stefanino fu Comboni Bertani<br />

due appezzamenti di terra a Villavetro di Gargnano, in cambio di due bazete e tre quarteri e mezzo<br />

di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione usata dal comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die vigessimo quarto mensis<br />

setembris/ in religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici in refectorio dicte religionis, presentibus: Bertolino filio<br />

quondam Franceschi/ dicti Fantina de Viavetero notario, Do<strong>mi</strong>nico filio quondam Iohanis Pillati de<br />

Gayno et/ Christoforo filio quondam Gidini dicti Volpinus de Materno omnibus testibus notis<br />

rogatis/ et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino/ habitator religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et gene/rosi viri do<strong>mi</strong>ni<br />

Bertolamey Maripetro comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano ad multa sed ad<br />

instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat/ publico instrumento rogato per<br />

Rayninum de Capriolo de Goycis notarium die/ vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quadrigessimo/ octavo indictione undecima et reducto in formam per<br />

Christoforum de Rosis/ notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />

suprascriptum/ Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis/<br />

notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus melius/ et prout<br />

vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/ comendatari ut supra per<br />

calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum live/llum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />

lacus Garde investivit Stefaninum/ fillium quondam Comboni Bertani de Viavetero de Gargnano ibi<br />

presentem et hanc investituram/, pro se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de<br />

infrascriptis petiis terre vi<strong>del</strong>icet primo/ de una petia terre aratoria olivata et vidata iacente in<br />

teratorio de Gargnano/ a mane parte ville Viaveteri coheret a mane, a meridie, a sero et a<br />

monte dictus emphitiotha/ salvis omnibus aliis chorenciis que petia terre est per mensuram<br />

tabularum trium; item de una petia terre aratoria olivata et vidata iacente in dicta contrata, <br />

coheret/ a mane, a meridie et a monte dictus emphitiotha, a sero Petrus Do<strong>mi</strong>nici Potoni salvis<br />

omnibus/ aliis chorenciis que est per mensuram tabularum decem. Ad habendum tenendum/<br />

gaudendum et posidendum dictas petias terre et ad quidquid de eys ipsi Stefanino/ emphitiothe<br />

eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et/ singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus,/ egressibus et<br />

regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis/ que dicte petie terre habent<br />

supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque/ iuris rationibus et actionibus realibus et<br />

personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis/ et ypothecariis usibus usanciis viis aquis aqueductis ter<strong>mi</strong>nis<br />

confinibus oneribus/ conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius s petiis terre aliqualiter<br />

spectantibus et pertinentibus./ Quas quidem petias terre dictus Lancelotus procurator ut sipra<br />

convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit ipsi Stefanino emphitiothe perpetuo deffendere<br />

guarentare auctorizare et/ desbrigare ab omni persona comuni colegio et<br />

351


universitate expensis propris ipsius/ monesterii. Et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />

naturalis possessionis translate/ per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum<br />

Stefaninum emphitiotham vigore/ presentis investiture dando reddendo et solvendo ac dare<br />

reddere et solvere/ convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Stefaninus emphitiotha dicto/<br />

Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo<br />

epiphanie/ Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta<br />

religione/ bacetas duas et qurterios tres oley cum dimedio boni pulcri et recte mensurati/ ad<br />

mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo/ cesatum<br />

fuit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato/ et soluto vel saltem<br />

debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Stefanino em/phitiothe salvo quod aliquo tempore in<br />

futurum dictus Stefanius emphitiotha vendere/ aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum emphitioticum/ sibi Stefanino emphitiothe pertinens vigore presentis investiture<br />

prius teneatur et/ debeat apellare dictum Lncelotum procuratorem ut supra et per eum dictum<br />

Bertolameum/ comendatarium ut supra et successoribus suis et eys emere volentibus dare et<br />

vendere/ teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro decem/<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus/<br />

alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu mellioram/entum emphitiothicum<br />

cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio/ discipline hospitali vel aliis<br />

personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior/ habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num<br />

Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis/ soldos decem planetorum<br />

pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat/ novum investire emphitiotam et in eum<br />

investituram facere presenti cum/ si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis<br />

ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur/ attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra<br />

obligavit dicto/ Stefanino emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura/<br />

pigneri et dictus Srtefaninus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne<br />

recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia/ sua bona<br />

presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt/ omni exceptioni non sic in<br />

omnibus et singulis esse et fuisse verum et maxime/ dictus Lancelotus procurator ut supra loco<br />

ipsius monesteri decretis, decretalibus/ et constitutionibus sinodalibus Romane Curie<br />

Episcopalisque Curie brixiensis et uterque/ eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />

populi Brixie et comunitatis Riperie predicte./ Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />

exceptionibus et oppositionibus quibus possent/ aut (-) venire aut facere contra predicta vel<br />

aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator<br />

Tuschulani./ Ex co<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/ publicandi<br />

prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbrevature per ipsum/ rogate et<br />

imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi/ nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter<br />

literam vel sillabam quod sensum/ vel sententiam mutet vicet variet intellectum. Et ideo me<br />

cum atte/statione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum./<br />

352


21<br />

CARTA LOCATIONIS<br />

1450 Settembre 30 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici ubi laboratur ad tinam.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in locazione per nove anni a Giacobo fu Telasii due<br />

appezzamenti di terra nelle contrade Buzatino e Ronco di Maderno.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quater/centessimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die ultimo mensis setembris/ in<br />

religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano in do<strong>mi</strong>bus dicte religionis ubi laboratur ad tinam/<br />

presentibus: Colosio filio quondam Bono<strong>mi</strong> Copete de Plano, Iohanino filio quondam Marcheti de/<br />

Mesaga Simone fillio quondam Bertra<strong>mi</strong> de Pergamo habitatore suprascripte religionis et Andrea/<br />

fillio quondam Teradioli de Pergamo habitatore suprascripte religionis omnibus testibus notis<br />

rogatis et/ ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator/ suprascripte<br />

religionis, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/<br />

Maripetro comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed ad in/frascripta<br />

spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato et/ scripto per Rayninum<br />

filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo/ nono mensis decembris<br />

<strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo/ indictione undecima et reducto in formam per<br />

Christoforum de Rosis notarium, civem/ et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />

suprascriptum Rayninum/ notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />

notarium infrascriptum/ omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout<br />

vallidius/ potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatarii ut supra<br />

locavit et/ no<strong>mi</strong>ne locationis dedit et concessit ad novem annos proximos et successores futuros/<br />

pro infrascripto ficto et infrascriptis pactis et conventionibus Iacobo filio quondam Telasii de<br />

Buzadino/ ibi presentem et hanc locationem hinc ad dictum ter<strong>mi</strong>num dictorum novem annorum,<br />

pro se/ suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de infrascriptis petiis (...) terre,/<br />

vi<strong>del</strong>icet: primo de una petia terre prativa, olivata, vidata iacente in teratorio/ de Materno in villa<br />

seu sub villa de Buzadino cui coheret a mane heredes/ Iacobi de Ast partim et partim via, a meridie<br />

Requilianus Cipani loco do<strong>mi</strong>ne/ Bertoline olim uxori Bertolasii (-) Manni a sero et a monte via<br />

salvis omnibus/ aliis chorenciis que est per mensuram treginta septem tabularum cum/ dimedia;<br />

item una petia terre vegra olivata et rosiva in suprascripto/ teratorio in contrata ubi dicitur ad<br />

Russum sive ad Ruchum coheret a mane et a monte/ via a meridie et a sero Antonius de<br />

Lancetis pro eo quod fuit do<strong>mi</strong>ni Iohanis/ de Advocatis salvis omnibus aliis chorenciis.<br />

22<br />

1450 Settembre 28 Toscolano, in contrata de regazana inter Folinum et Cabianam.<br />

Michele Lieri, <strong>mi</strong>nistro <strong>del</strong>la comunità <strong>del</strong>la Riviera <strong>del</strong> Lago di <strong>Garda</strong> e <strong>del</strong> comune di Toscolano, è<br />

chiamato a punire gli eredi di due affittuari, insolventi da più di tre anni <strong>del</strong>l'affitto di due gallette<br />

d'olio all'anno dovuto al comendatario <strong>del</strong>la religione di San Domenico per un appezzamento di<br />

terra in contrada Regazana di Toscolano. Viene com<strong>mi</strong>nata una pena di venticinque libre di planete<br />

e Lanceloto de Claraschis, procuratore <strong>del</strong>la religione, prenderà possesso <strong>del</strong>la terra a nome <strong>del</strong><br />

commendatario Bartolomeo Maripietro.<br />

353


Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die vigessimo octavo mensis<br />

setembris in/ Tusculano in infrascripta petia terre, presentibus: Boldracho fillio quondam Teboni de<br />

Cabiana, Colosio filio quondam Ber/tolomey de Cabiana et Antoniolo filio quondam Iacobi Coleti de<br />

Pulzano omnibus testibus/ notis, rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Michael Lieri de Pulzano<br />

<strong>mi</strong>nistralis/ comunitatis Riperie lacus Garde et <strong>mi</strong>nistralis comunis et ho<strong>mi</strong>num de Tusculano in<br />

execu/tione infrascriptarum litterarum ex parte do<strong>mi</strong>ni Christofori de Seravalle in iure civili<br />

licentiatus/ vicarius Materni et pertinentiarum et cetera. Dictus Michael et officialis ipsius comunis<br />

tra<strong>mi</strong>sarum/ quarum quidem litterarum tenor sequitur in hac forma, vi<strong>del</strong>icet Christoforus de<br />

Seravalle/ in iure civili licentiatus vicarius Materni et pertinentiarum et cetera. Exponitum est<br />

coram/ nobis et offitio nostro pro parte magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartolomey Maripetro/<br />

comendatari monesteri seu eclesie religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano quod aliis per dictum<br />

fratrem/ Iohanem de Benedictis de Savalo tunc et olim prepositum dicte religionis ad livellum/<br />

investiti fuerunt Bertolameum filium quondam Nicolay Manzii de Folino et Colosium fillium<br />

quondam Martinelli de Folino et utrumque eorum in solidum de infrascripta petia terre dando<br />

redendo/ solvendo et mensurando quolibet anno in festo epiphanie do<strong>mi</strong>ni nostri Yesu Christi<br />

galetas/ duas oley ad mensuram comunis de Tusculano et cetera. Quodque succissive Iohanellus<br />

quondam (-)/ Bertolamey Martinelli de Folino filius quondam et heredes dicti Bertolamey Martinelli<br />

et Iohanellus/ fillius quondam Martinelli de Cabiana fratres et heredes quondam dicti Colosi<br />

possidentes dictam petiam/ terre infrascriptam non solverunt dictum fictum livellarium iam annis<br />

duobus tribus et/ ulterius, ex quo ceciderunt a iuribus suis de dicta petia terre et petitum est a<br />

nobis/ ut de oportuno remedio et ad indemnitatem dicti do<strong>mi</strong>ni Bartolomey dicto comendatario/<br />

no<strong>mi</strong>ne et dicte eclesie providere velimus. Quapropter ad infrascriptam dicti do<strong>mi</strong>ni Bartolomey/<br />

no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie volentes ut de iure tenemus indemnitati dicte eclesie/ providere. Tenore<br />

presentium vobis comuni consilibus et ho<strong>mi</strong>nibus de Tusculano nec/ non cuilibet <strong>mi</strong>nistrali<br />

comunitatis Riperie lacus Garde brixiensi, co<strong>mi</strong>ttimus/ et in mandatis damus quatenus sub pena<br />

librarum viginti quinque planetorom/ applicandarum comunitati dicte Riperie statim visis<br />

presentibus: ponatis et/ in ducatis ponere et inducere debeatis et ponitum et inductum<br />

manuteneatis/ et diffendetis et manutenere et deffendere debeatis prefatum do<strong>mi</strong>num/<br />

Bartolomeum comendatarium no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie et monesteri et quemlibet eius/ legiptimum<br />

nuntium et procuratorem in et ad tenutam et corporalem possessione dicte/ infrascripte petie<br />

terre faciendo eidem dicto no<strong>mi</strong>ne de fructibus et reditibus dicte petie terre/ rendere. Mandantes<br />

quoque de predictis tenutam et corporalem possesionem publicum fieri/ debere instrumentum<br />

coram nobis presentandum si fuerit oportunum et si quis/ de predictis senserit se gravari coram<br />

nobis compareat et cetera, prius citato dicto/ do<strong>mi</strong>no Bertolameo seu Lanceloto eius procuratori.<br />

Et littere redantur et cetera salvo/ (...) omni iure dicto comendatario no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie petendi<br />

et exigendi ficta/ retenda et cetera. Que petia terre est hec vi<strong>del</strong>icet una petia terre aratoria,<br />

olivata et/ vidata iacente in teratorio de Tusculano inter Folinum et Cabianam in contrata de rega/<br />

zana seu palludibus de Cabiana cui cohere solebat a mane heredes quondam Requi/liani quondam<br />

Nicolay de Cabiana, a meridie via, Pasquetus Bertolameus et/ Iohannes fratres et filii Peterzoli de<br />

Cabiana, loco quondam Peterzoli Marzoli/ et modo coheret a meridie via, a mane Christoforus<br />

Turacie a monte et a sero Petrus/ Pensabeni sive heredes Pasqueti de Cabiana, Petrus Seti notarius<br />

ad civillia in/ Materno<br />

354


subscripsit die decimo quinto setembris et 1450. Ea propter dictus Michael <strong>mi</strong>nistral/ ut supra ad<br />

executionem dictarum litterarum volens obbedire ipsis litteris prefati do<strong>mi</strong>ni vicari/ omnibus modo<br />

iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout vallidius potuit/ debuit profuit et induxit<br />

Lancelotum de Claraschis de Soncino eius/ procuratorem de qua procura constat publico<br />

instrumento rogato per Rayninum de/ Goycis fillium quondam Toni de Capriolo notarium die<br />

vigessimo nono mensis decembris/ <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo octavo indictione undecima/ et<br />

reducto in formam per Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis/ Brixie. Ex<br />

co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et/ lecto per me<br />

Augustinum de Calapis notarium in frascriptum procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati/ do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />

comendatarii ut supra et successoribus suis recipientem in tenutam et corpo/ralem possessionem<br />

de infrascripta petia terre intrando, eundo et redeundo hac et/ illac stando sedendo per<br />

infrascriptam petiam terre cum terra, herba, lapidibus et frondibus/ arborum existentibus in<br />

infrascripta petia terre. Quam dictus Lancelotus procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ ut supra accepit et aprendit<br />

procuratorio no<strong>mi</strong>ne suprascripti do<strong>mi</strong>ni Bertolamry et successoribus suis de/ dicti Michaelis animo<br />

et intentione apprendendi corporalem possessionem dicte infrascripte/ petie terre ocasione, fictis,<br />

retentis et non solutis per biennium, triennium et ultera/ vi<strong>del</strong>icet de una petia terre aratoria,<br />

olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano/ pertinentis ville de Cabiana seu Folini seu inter<br />

Folinum et Cabianam in contrata de/ Regazana choeret a meridie via a mane Christoforus<br />

Turacie a monte et a sero Petrus/ Pensabeni sive heredes Pasqueti de Cabiana salvis omnibus aliis<br />

chorenciis et cetera./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator<br />

Tuschulani. Ex co/<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi/<br />

prescriptum instrumentum illud secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et<br />

imbre/viate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto/ nec di<strong>mi</strong>nuto quod<br />

sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intellectum/ preter litteram vel sillabam. Et ideo me<br />

cum atestatione mea consueta subscripsi in robur/ et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

23<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Ottobre 4 Toscolano, sub portichu eclesie Sancti Stefani.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Colosio fu Co<strong>mi</strong>no Piloni un<br />

appezzamento che suole essere diviso in due terre site in contrada Digole di Toscolano nelle<br />

vicinanze di Pulciano, in cambio di sei bazete di olio all'anno, secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong><br />

comune di Toscolano.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die quarto mensis octubris in Plano<br />

Tuschulani/ sub porthichu eclesie Sancti Stefani, presentibus: Matheo filio quondam Do<strong>mi</strong>nici de<br />

Plano, Antoniolo/ fillio quondam Iohanelli de Mesaga et Odericho filio quondam Antonioli Tonini<br />

dicti Fra de Gayno/ omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de/<br />

Claraschis de Soncino habitator religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano procurator et procuratorio/<br />

no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro comendatarii<br />

355


eligionis sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tuschulano ad multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus de<br />

qua procura constat/ publico instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goycis de<br />

Capriolo/ notarium die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo/<br />

quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in formam per Christoforum/ de rosis<br />

notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta/ per suprascriptum<br />

Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis/ notarium<br />

infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus mellius et prout/ validius<br />

potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey per calamum quem/ in suis<br />

manibus tenebat ad rectum livellum civitatis et comunitatis Riperie lacus/ Garde investivit/<br />

Colosium filium quondam Co<strong>mi</strong>ni Piloni de Gayno ibi presentem et hanc investituram, pro se/<br />

suisque heredibus sponte suscipientem ad novem annos ad novam investituram fiendam/<br />

no<strong>mi</strong>natim de una petia terre prativa, olivata et vidata que solebat esse divisa/ in duabus (-) petiis<br />

terre iacentibus in teratorio de Tuschulano pertinentiis de Pulzano in contrata/ ubi dicitur ad<br />

Digolos cui coheret a monte via, a mane via, partim et partim fosatum a meridie/ fosatum partim et<br />

partim Mateus de Ast, a sero Iohannes quondam Francischini Rane de/ Gayno partim et partim<br />

Michael Robazoli salvis omnibus aliis chorenciis et via per eam/ que est per mensuram centum<br />

treginta tabularum. Ad habendum, tenendum, gaudendum/ et posidendum dictam petiam terre et<br />

ad quidquid de ea ipsi Colosio emphitiothe eiusque/ heredibus iure livellario placuerit faciendum<br />

cum omnibus et singulis que intra predictos continentur/ confines vel alios si qui forent. Accessibus<br />

quoque ingressibus egressibus et regressibus suis usque/ ad vias publicas et cum omnibus et<br />

singulis que dicta petia terre habet supra se, intra/ seu infra se in integrum omnibusque iuribus,<br />

rationibus et actionibus, realibus et personalibus, utilibus/ et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus,<br />

usanciis, viis, aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis,/ confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciiset<br />

requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam<br />

terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et/ solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Colosio<br />

emphitiothe perpetuo deffendere guarentare auctorizare/ et desbrigare ab omni persona comuni<br />

colegio et universitate expensis propris ipsius monesterii/ et hoc quantum est respectu utilis<br />

do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictum<br />

Colosium emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo/ ac dare reddere<br />

et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Colosius emphitiotha/ dicto Lanceloto<br />

dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo epiphanie/<br />

Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi veL eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione/<br />

bacetas sex oley boni pulcri et recte mensurati ad mensuram comunis de Tuschulano sub/ pena<br />

dupli dicti ficti quolibet co<strong>mi</strong>ttendo quo cessatum fuit a solutione dicti ficti/ in dicto<br />

ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debito consi/gnato. Nihil aliud<br />

imponatur dicto Colosio emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore/ in futurum dictus Colosius<br />

emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum<br />

emphitioticum sibi Colosio emphitiothe/ pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et<br />

debeat apellare dictum/ Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num<br />

Bertolameum comendatarium ut supra et successoribus/ suis et eys emere volentibus dare et<br />

vendere teneatur ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum pro decem<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod/ habere potuerit a personis emere volentibus;<br />

alioquin vendat et vendere possit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum<br />

cui voluerit. Exceptis potenti/ viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis<br />

personis in<br />

356


quibus conditio/ dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />

comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova<br />

investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire emphitiotam et in eum investituram<br />

facere presenti/ cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis ita ut<br />

pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis/ et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit<br />

dicto Colosio emphitiothe/ dictum monasterium et omnia sua presentia et futura pigneri et<br />

dictus Colosius/ emphitiotha obligavit dicto Lanceloto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum<br />

dicto/ monasterio ut supra et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />

futura pigneri./ Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et<br />

singulis/ suprascriptis esse et fuisse verum et cetera et maxime dictus Lancelotus procurator ut<br />

supra loco/ ipsius eclesie decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie/<br />

Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reforma/tionibus et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />

populi Brixie/ et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />

exceptionibus/ et oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra<br />

predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et<br />

habitator Tuschulani/. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium<br />

pu/blicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum/<br />

rogate et imbreviate poublicavi et scripsi et in publicam formam reduxi/ nil addito remoto nec<br />

di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet, vicet/ vel variet intellectum preter litteram vel<br />

sillabam. Et ideo me cum atestatione/ mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium<br />

pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

24<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Ottobre 11 Toscolano, in via publica sita a sero parte domorum heredum Iacobi Maciroli.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a Bartolomeo fu Tonoli sei appezzamenti di<br />

terra nelle contrade Alegre, Fontanelle, Meleverinis, Capriolo, Novali e sotto la chiesa di San<br />

Michele, in cambio di sette bazete e un quarterio di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione usata dal<br />

comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die undecimo mensis octobris in<br />

Plano/ Tuschulani in via publica sita a sero parte domorum heredum Iacobi Maciroli, presentibus:<br />

Co<strong>mi</strong>no/ fillio quondam Do<strong>mi</strong>nici Borizerii de Bondono habitatore Tuschulani, Michael fillio<br />

quondam Iohanis dicti Totaria de Folino,/ Oderico filio quondam Antonioli Tonini de Gayno et<br />

Colosio fillio quondam Marcheti de Mesaga/ omnibus testibus notis, rogatis et ad hec spetialiter<br />

vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis/ de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano,<br />

procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici/ et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Batolamey Maripetro<br />

comendatarii religionis Sancti Domonici de Tuschulano/ ad multa sed ad instrumenta spetialiter<br />

constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato/ per Rayninum filium quondam<br />

357


Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis/ decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima/ et reducta in formam per<br />

Christoforum de Rosis notarium, civem et habitaorem civitatis Brixie/ ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />

suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me/ Augustinum de Calapis<br />

notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et/ ocasione quibus melius et prout<br />

vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/ per calamum quem in<br />

suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et/ comunitatis Riperie lacus Garde<br />

investivit Bertolameum filium quondam Tonoli de Pulzano ibi presentem/ et hanc investituram, pro<br />

se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de infrascriptis petiis/ terre, vi<strong>del</strong>icet primo<br />

de una petia terre aratoria, olivata et vidata in teratorio de Tuschulano in contrata/ ubi<br />

dicitur Alegre coheret a mane Bertolameus Pasini, a monte Provasius quondam Antonioli pro<br />

dicta religione,/ a meridie Franciscus Zenonis pro eclesia Sancti Nicholay partim et partim dictus<br />

emphitiotha/ loco Bonaverii de Materno, a sero via salvis et cetera; item una petia terre<br />

prativa, olivata,/ vidata, loriva iacente in suprascripto teratorio in contrata ubi dicitur ad<br />

Fontanellas cui coheret/ a sero Iohanellus Beloni, a monte via, a mane Bertolameus Colosii salvis et<br />

cetera; item una petia terre/ aratoria, olivata et vidata iacente in suprascripto teratorio in<br />

contrata de Meleverinis coheret/ a mane et a meridie Baldesarus Bozoni, a monte Iacobus<br />

Coleti, a sero via salvis et cetera;/ item una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />

suprascripto teratorio in contrata ubi/ dicitur, ad Capriolum cui coheret a mane et a monte do<strong>mi</strong>na<br />

Magdalena uxor Petri Turacie,/ a meridie Iohanes Lanterne, a sero Bertolameus Berardi loco<br />

Francischini Roberti salvis et cetera;/ item de una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />

suprascripto teratorio in contrata ubi dicitur/ in Novalibus cui coheret a mane, a meridie et a sero<br />

heredes Belio<strong>mi</strong> et a monte via, partim et/ partim suprascripti heredes salvis et cetera; item <br />

una petia terre vegra, costiva, olivata et loriva/ in costa sita sub eclesia Sancti Michaelis cui coheret<br />

a mane Iohanellus Beloni partim/ et partim Lancia de Crema, a meridie suprascriptus Iohanellus<br />

Beloni,a sero Michael/ Lieri partim et partim Iacobus Novarini et a monte Lancia de Crema<br />

habitator Tuschulani/ salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum et<br />

posidendum dictas petias terre/ et ad quidquid de eys ipsi Bertolameo emphitiothe eiusque<br />

heredes iure livellario placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus/ egressibus et<br />

regressibus suis usque vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte patie terre habent/<br />

supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus realibus et<br />

personalibus,/ utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />

ter<strong>mi</strong>nis, confinibus,/ oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsarum petiarum terre<br />

aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quas/ quidem petias terre dictus Lancelotus procurator ut<br />

upra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolameo/ emphitiothe perpetuo deffendere<br />

guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona colegio comuni et/ universitate expensis<br />

propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii/ et naturalis possessionis<br />

translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Bertolameum emphitiotham<br />

vigore/ presentis investiture dando reddendo et solvendo ac dare reddere et solvere convenit et<br />

solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Bertolameus emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratorio<br />

no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet anno in festo<br />

epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi/ vel eius in octava ad canipam dicte religionis sitam in dicta<br />

religione bacetas/ septem, quarterium unum oley boni pulcri et recte<br />

358


mensurati ad mensuram comunis/ de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda<br />

quo cesatum fuerit/ a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et<br />

soluto vel/ saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Bertolameo emphitiothe salvo/<br />

quod si aliquo tempore in futurum dictus Bertolameus emphitiotha vendere aut alienare voluerit/<br />

ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi Bertolameo emphitiothe/<br />

pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et debeat apelare dictum Lancelotum/<br />

procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum et successoribus suis et eys<br />

emere volentibus/ dare et vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />

emphitioticum/ pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />

personis emere volentibus/ alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio<br />

discipline/ hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior habendo<br />

semper/ dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis<br />

soldos decem planetorum/ pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire<br />

emphitiotam/ et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et<br />

singulis suprascriptis/ ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur, attendendis et observandis dictus Lancelotus<br />

procurator ut supra/ obligavit dicto Bertolameo emphitiothe dictum monasterium et omnia sua<br />

bona presentia et futura/ pigneri et dictus Bertolameus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto<br />

procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter<br />

et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni<br />

exceptioni non sic in omnibus et singulis/ suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus<br />

Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monasteri/ decretis, decretalibus et constitutionibus<br />

sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis,<br />

ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />

venentiarum, comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie lacus/ Garde. Ceterisque aliis suis<br />

iuribus et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus/ quibus possent venire aut facere de iure<br />

vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum et cetera./ Ego Antonius filius Augustini de<br />

Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani. Ex co<strong>mi</strong>ssione/ <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum<br />

Augustinum de Calapis notarium publicandi prescriptum instrumentum/ illud idem secundum<br />

tenorem imbreviature per ipsum rogate et imbreviate publicavi et scripsi/ et in publicam formam<br />

reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum mutet, vicet/ vel variet intellectum preter<br />

litteram vel sillabam. Et ideo me cum atestatione mea/ consueta subscripsi in robur et fidem<br />

omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

25<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Ottobre 11 Toscolano, in via publica.<br />

Lanceloto de Claraschis, procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Oderico fu Antoniolo Tonino<br />

detto Fra di Gaino, un appezzamento di terra in contrada Pudosum di Toscolano, in cambio di sette<br />

bazete e un quarterio di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

359


(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni, curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentessimo quinqua/gessimo, indictione tercia decima, die undecimo mensis octobris, in<br />

Plano Tuschulani, in via publica/ sita a sero partim domorum heredum Iacobi Maciroli, presentibus:<br />

Bertolameo filio quondam Petri Danzie/ de Secina, Iohane fillio quondam Antonioli Forti de Mesaga<br />

et Co<strong>mi</strong>no filio quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii/ de Bondono habitatore Tuschulani omnibus testibus<br />

notis, rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi/ Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, procurator/ et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi<br />

viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro comendatari suprascripte religionis/ ad multa sed ad instrumenta<br />

spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento/ rogato per Rayninum filium<br />

quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo/ nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quadrigessimo octavo/ indictione undecima et reducto in formam per<br />

Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />

suprascriptum Rayninum notarium ut supra/ ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />

notarium infrascriptum omnibus modo, iure,/ via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout<br />

validius potuit et potest procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari ut supra per<br />

calamum quem in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />

lacus Garde ad novem/ annos ad novam investituram fiendam investivit Odericum fillium quondam<br />

Antonioli/ Tonini dicti Fra de Gayno de Tuschulano ibi presentem et hanc investituram/, pro se<br />

suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata,/ vidata,<br />

prativa in parte iacente in teratorio de Tuschulanoin pertinenciis ville de Gayno/ in contrata ubi<br />

dicitur ad Pudosum cui coheret a sero Limes, a mane heredes do<strong>mi</strong>ni Bertoli/ sive filius quondam<br />

Benevenuti de Folino, a meridie Iacobus Pillati et frater eius,/ salvis omnibus aliis chorenciis ad<br />

habendum, tenendum, gaudendum et posidendum/ dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi<br />

Oderico emphitiothe eiusque heredibus iure/ livelario placuerit faciendum cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos/ continentur confines vel aliis si qui forent. Accessibus quoque ingressibus,<br />

egressibus et regressibus/ suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia<br />

terre habet supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus<br />

realibus/ et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis,<br />

aqueductis,/ ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsius petie<br />

terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />

procurator ut supra convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Oderico emphitiothe perpetuo<br />

deffendere, guarentare, auctorizare/ et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate,<br />

expensis propris ipsius/ monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />

possessionis translate per/ dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Odericum<br />

emphitiotham vigore presentis/ investiture dando reddendo et solvendo ac dare reddere et solvere<br />

convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Odericus emphitiothe dicto Lanceloto dicto<br />

procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo epiphanie<br />

Do<strong>mi</strong>ni nostri/ Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicte religionis sitam in dicta religione/<br />

bacetas septem quarterium unum oley boni, pulcri et recte mensurati ad/ mensuram comunis de<br />

Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda / quo cesatum fuerit a solutione dicti ficti<br />

in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in/ dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato. Nihil<br />

aliud imponatur/ dicto Oderico emphitiothe salvo quod aliquo tempore in futurum dictus Odericus/<br />

emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum<br />

360


emphitioticum sibi Oderico emphitiothe pertinens vigore presentis investiture/ prius teneatur et (-)<br />

debeat apelare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum/ dictum do<strong>mi</strong>num<br />

Bertolameum comendatarium ut supra et successoribus suis et eys emere volentibus dare/ et<br />

vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum/ pro decem<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis emere/ volentibus;<br />

alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum<br />

cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili/ persone consortio discipline hospitali vel aliis<br />

personis in quibus conditio dicti monasteri/ fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num<br />

Bertolameum comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis soldos decem planetorum<br />

pro nova investitura fienda quibus/ teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum<br />

investituram/ facere presenti consi<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis ita ut<br />

pre<strong>mi</strong>ttitur,/ fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit/<br />

dicto Oderico emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et/ futura pigneri et<br />

dictus Odericus emphitioha obligavit dicto Lanceloto dicto/ procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per<br />

eum dicto monasterio ut supra et successoribus suis, se personaliter/ et omnia eius bona presentia<br />

et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntia/verunt omni exceptioni non sic in omnibus et<br />

singulis suprascriptis esse et fuisse verum/ et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco<br />

ipsius eclesie decretis, decreta/libus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />

Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />

et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum, comunis et populi Brixie et<br />

comunitatis predicte. Ceterisque aliis suis iuribus/ et legum auxiliis, exceptionibus et oppositionibus<br />

quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel/ aliquod predictorum./ Ego<br />

Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani. Ex co<strong>mi</strong>ssione/<br />

<strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi prescriptum<br />

instrumentum/ illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et imbreviate<br />

publicavi et/ scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam/<br />

vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet, vicet vel variet intellectum. Et ideo/ me cum<br />

atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

26<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Ottobre 14 Toscolano, in Plano Gercinici, in domo habitationis Antonioli quondam Do<strong>mi</strong>nici<br />

Bonzerii.<br />

Lanceloto de Claraschis, procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> comendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Co<strong>mi</strong>no fu Domenico Bonzerii<br />

otto appezzamenti di terra e tre case nelle contrade Garde, Ronca<strong>del</strong>le, casa di Gazano, Piano<br />

Gercinico, Mezza Campagna e Plona, in cambio di nove gallette e un quarterio di olio all'anno,<br />

secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg. 2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die quarto decimo mensis octubris in<br />

Plano Gerc/inici de Tuschulano in domo<br />

361


habitationis Antonioli quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii de Bondono, presentibus: Anto/niolo fillio<br />

quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii de Bondono habitatore suprascripti Plani, Do<strong>mi</strong>nico filio quondam<br />

Requiliani dicti Calcinarius/ de Viavetero habitatore Tuschulani et Andriolo filio quondam Bertolini<br />

de Bondono habitatore suprascripti Plani/ omnibus testibus notis, rogatis et ad hec spetialiter<br />

vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis/ de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano<br />

procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et/ generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro<br />

comendatari suprascripte religionis ad multa/ sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua<br />

procura constat publico instrumento rogato/ per Rayninum filium quondam Toni de Goycis de<br />

Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentessimo<br />

quadrigessimo octavo/ indictione undecima et reducto in formam per Christoforum de Rosis<br />

notarium,/ civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum<br />

Rayninum/ notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de calapis notarium<br />

infrascriptum/ omnibus modo, iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout vallidius/<br />

potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari ut supra per<br />

calamum/ quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis/ Riperie<br />

lacus Garde investivit Co<strong>mi</strong>num filium quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii de Bondono/ habitatorem<br />

Tuschulani ibi presentem, pro se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim/ de<br />

infrascriptis petiis terre et do<strong>mi</strong>bus. Vi<strong>del</strong>icet primo de una petia terre aratoria, olivata,/ vidata et<br />

costiva iacente in teratorio de Tuschulano in contrata ubi dicitur in Gardis/ cui coheret a mane (-)<br />

do<strong>mi</strong>na Iohanna fillia quondam Antonioli Quelani/ de Materno et uxor Bertolamey filli magistri<br />

Petri de Cuzaga pro heredibus quondam/ Bertolamey Bozie de Plano, a meridie Paulus Pilati, a sero<br />

et a monte dictus/ emphitiotha salvis omnibus aliis chorenciis que est per mensuram unius plodii;/<br />

item una petia terre aratoria, olivata, vidata et loriva iacente in suprascripta/ contrata <br />

coheret a monte Andriolus de Bondono habitator suprascripti Plani ab aliis partibus dictus/<br />

emphitiotha salvis et cetera; item una petia terre vegra, olivata, vidata, loriva et costiva/ quo<br />

solebat esse divisa in duabus petiis terre iacentibus in contrata de Roncha<strong>del</strong>lis/ coheret a<br />

meridie via partim et partim do<strong>mi</strong>na Iohanna, uxor suprascripti Bertolamey filli magistri/ Petri de<br />

Cuzaga pro heredibus quondam Bertolamey Bozie, a mane Iacobus Orioli de Calapis/ partim et<br />

partim Zaninus Mazeti, a monte heredes Iacobi Baldoyni,a sero suprascripta do<strong>mi</strong>na Iohana/ salvis<br />

omnibus aliis chorenciis et via per eam que est per mensuram nonaginta quinque/<br />

tabularum vel circha de quibus solvebatur bacetas tres oley ad mensuram Tuschulani;/ item <br />

una petia terre aratoria, olivata, vidata et loriva iacente in contrata ubi dicitur/ ad domum Gazani<br />

coheret a meridie via, a monte heredes Iacobi Baldoyni partim et partim/ Zaninus Mazeti, a<br />

sero heredes Iacobi Baldoyni partim et partim Antoniolus et Guel/<strong>mi</strong>nus fratres et filii quondam 88<br />

de Cremona habitatores Tuschulani/ pro eclesia Sancti Antonii de Brixia, a mane Albertus de<br />

Bondono et limes per eam,/ a mane partim de qua solvebatur bacetas tres cum dimedia oley ad<br />

mensuram/ comunis de Tuschulano; item una petia terre vidata et ortiva iacente in Plano<br />

Ger/cinici coheret a mane et a meridie via, a sero dictus emphitiotha, a monte do<strong>mi</strong>na<br />

Bona/fe<strong>mi</strong>na, uxor quondam Orioli de Calapis salvis omnibus aliis chorenciis de qua/ solvitur<br />

bacetam unam cum dimedia oley ad mensuram Tuschulani; item una/ mura (-) cum olivis<br />

inter iacentibus in Plano Gercinici de Tuschulano coheret/ a mane et a monte via, a meridie<br />

et a sero Iohaninus quondam Lombardi de Secina loco/ Zanini Mazeti de qua solvitur soldos<br />

quinque planetorum; de tribus do<strong>mi</strong>bus/ muratis, copatis et soleratis cum sedu<strong>mi</strong>ne<br />

88<br />

Manca l'indicazione onomastica.<br />

362


secum tenentibus et una petia/ terre ortiva, olivata, vidata, loriva iacente ad mediam Campaneam<br />

cui/ coheret a mane et a monte dictus emphitiotha loco heredum Pizani de Gayno a meridie/ strata<br />

publica, a sero via comunis salvis omnibus aliis chorenciis que est per/ mensuram treginta duarum<br />

tabularum; item una petia terre aratoria, olivata,/ vidata et loriva iacente in contrata ubi<br />

dicitur ad plonam sive ad mediam Campaneam/ cui coheret a mane via comunis, a meridie strata<br />

publica et Augustinus Mazeti/ pro una razia tam a sero Bertolameus Pasini de Gayno partim et<br />

partim heredes/ Iacobi Baldoyni et a monte heredes Iohanis Serafini partim et partim Bertolameus<br />

Bersanini/ de Secina salvis omnibus aliis chorenciis que est per mensuram tabularum octuaginta/<br />

unius cum dimedia de quibus do<strong>mi</strong>bus et petiis terre solvitur modium unum oley ad/ mensuram<br />

Tuschulani ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictas domos/ et petias terre et<br />

ad quidquid de eys ipsi Co<strong>mi</strong>no emphitiothe eiusque heredibus/ iure livellario placuerit faciendum<br />

cum omnibus et singulis que intra predictos/ continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus<br />

quoque ingressibus, egressibus et regressibus/ suis usque ad vias publicas et cum omnibus et<br />

singulis que dicte domus/ et petie terre habent supra se, intra seu infra se in integrum<br />

omnibusque/ iuribus rationibus et actionibus realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis/ et<br />

ypothecariis, usibus, usanciis, , aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,/<br />

conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsarum domorum et petiarum terre aliqualiter<br />

spectantibus/ et pertinentibus. Quas quidem domos et petias terre dictus Lancelotus procurator<br />

ut supra convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Co<strong>mi</strong>no emphitiothe perpetuo deffendere,<br />

guarentare,/ auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis<br />

propris ipsius/ monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis<br />

translate/ per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Co<strong>mi</strong>num emphitiotham vigore<br />

presentis/ investiture dando reddendo et solvendo ac dare, reddere et solvere convenit et solemni/<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne<br />

recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu/ Christi<br />

vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione galetas/ novem et quarterium<br />

unum oley boni pulcri et recte mensurati ad mensuram/ comunis de Salodo sub pena dupli dicti<br />

ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo/ cesatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto<br />

sit in dicto ter<strong>mi</strong>no/ dato et soluto vel saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto<br />

Co<strong>mi</strong>no/ emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha/<br />

vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu mellio/ramentum emphitioticum sibi<br />

Co<strong>mi</strong>no emphitiothe pertinens vigore presentis investiture/ prius teneatur et debeat apellare<br />

dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum/ dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />

comendatarium ut supra et successoribus suis et eys emere volentibus/ dare et vendere teneatur<br />

ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum<br />

<strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit/ a personis emere volentibus; alioquin vendat et<br />

vendere possit ipsum suum/ ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit,<br />

exceptis/ potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone, consortio discipline, hospitali vel aliis personis/ in quibus<br />

conditio dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/<br />

comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova/<br />

investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire/ emphitiotam et in eum investituram<br />

facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro/ quibus omnibus et singulis ita ut<br />

pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur, attendendis et observandis/ dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit<br />

dicto Co<strong>mi</strong>no emphitiothe/ dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Et<br />

363


dictus/ Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per<br />

eum dicto monasterio ut supra et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona/ presentia<br />

et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni/ non sic in omnibus et<br />

singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus/ Lancelotus procurator ut supra loco<br />

ipsius eclesie decretis, decretalibus et/ constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />

Curie brixiensis et uterque/ eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />

et decretis illustrissime du/calis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et populi Brixie et<br />

comunitatis Riperie predicte./ Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et<br />

oppositionibus quibus/ possent venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />

predictorum et cetera./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator/<br />

Tuschulani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis/ notarium publicandi<br />

prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature/ per ipsum rogate et<br />

imbreviate publicavi et scripsi et in publicam/ formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter<br />

literam vel sillabam quod sensum/ mutet, vicet vel variet intellectum. Et ideo me<br />

cum atestatione mea/ consueta in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

27<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Ottobre 14 Toscolano, in Plano Gercinici in domo habitationis do<strong>mi</strong>ne Cerute.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a donna Domenica detta Ceruta fu Requiliano<br />

Volpe e moglie di Antoniolo fu Domenico Bonzerii quattro appezzamenti di terra nelle contrade<br />

Gazolo, Cornale, Garde a Toscolano e Onglarino a Maderno, in cambio di sette bazete e un<br />

quarterio di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Salò.<br />

Notaio; Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M. F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quater/centissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quarto decimo/ mensis octubris in<br />

Plano Gercinici de Tuschulano in domo habitationis infrascripte/ do<strong>mi</strong>ne Cerute, presentibus:<br />

Co<strong>mi</strong>no filio quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii de Bondono habitatore Tuschulani/ Do<strong>mi</strong>nico filio<br />

quondam Requiliani dicti Calcinardus de Viavetero de Gargnano habitatore Tuschulani/ et Andriolo<br />

filio quondam Bertolini de Bondono habitatore Tuschulani omnibus testibus/ notis, rogatis et ad<br />

hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis/ de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tuschulano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />

Maripetro comendatari religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano ad multa sed ad instrumenta<br />

spetialiter constitutus de qua procura constat/ publico instrumento rogato per Rayninum filium<br />

quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium/ die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quadrigessimo octavo/ indictione undecima et reducto in formam per<br />

Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem/ civitatis Brixi. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />

suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso/ et lecto per me Augustinum de Calapis<br />

notarium infrascriptum omnibus modo, iure, via, forma,/ causa et ocasione<br />

364


quibus melius et prout vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati/ do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />

comendatari ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum/ civitatis<br />

Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde investivit do<strong>mi</strong>nam Do<strong>mi</strong>nicam dictam/ Cerutam<br />

f.quondam Requiliani Vulpis de Plano Tuschulani et uxorem Antonioli filii quondam Do<strong>mi</strong>nici/<br />

Bonzerii de Bondono habitatorem Tuschulni, ibi presentem ad omnia et singula infrascripta<br />

consentientem/ et ei parabolam dantem, pro se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim<br />

de infrascriptis/ petiis terre iacentibus in teratorio de Tuschulano in infrascriptis contratis. Vi<strong>del</strong>icet<br />

primo de una petia terre aratoria,/ olivata, vidata et loriva iacente in contrata ubi dicitur ad<br />

Gazolum coheret a mane dicta investita/ partim et partim heredes Asandri de Bondono, a<br />

meridie heredes Iacobi Baldoyni partim et/ partim heredes Asandri de Bondono, a sero suprascripti<br />

heredes Asandri de Bondono et a monte/ Zaninus Mazeti de qua solvitur bazetas duas oley ad<br />

mensuram Tuschulani;/ item una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in contrata ubi<br />

dicitur ad Cornale coheret/ a mane via, a meridie heredes Iacobi Baldoyni, a sero Tebonus<br />

Antonii partim et partim Iohanes/ Contrini et a monte Augustinus de Calapis partim et partim<br />

Nicholaus Berardi salvis et cetera;/ item una petia terre aratoria, olivata, vidata et loriva<br />

iacente in contrata de Gardis cui/ choeret a meridie via, a sero heredes Asandri de Bondono sicut<br />

Co<strong>mi</strong>nus de Bondono et heredes/ Iacobi Pilati salvis et cetera de quibus solvitur bacetas duas oley<br />

ad mensuram Tuschulani;/ item una petia terre aratori, olivata iacente in teratorio de<br />

Materno in Capra in contrata Ungla/rini choeret a mane dicta do<strong>mi</strong>na investita, a meridie<br />

do<strong>mi</strong>na Iacoba uxor quondam Simonis de Mesaga,/ a sero Philipus quondam Antonii Pizani partim<br />

et partim Francischus Barbavare et a monte dicta religio/ salvis omnibus aliis chorenciis et cetera<br />

de qua solvitur bazetas (-) quatuor oley ad mens/uram comunis de Tuschulano. Ad habendum,<br />

tenendum, gaudendum et posidendum dictas petias terre et ad/ quidquid de eys ipsi do<strong>mi</strong>ne<br />

Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe eiusque heredes iure livelario placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis<br />

que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus/ et<br />

regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte petie terre/ habent<br />

supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus realibus/ et<br />

personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,/<br />

ter<strong>mi</strong>nis et confinibus oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsarum petiarum<br />

terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quas quidem petias terre dictus Lancelotus<br />

procurator ut supra convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe<br />

perpetuo deffendere, guarentare,/ auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et<br />

universitate expensis propris ipsius monesterii et/ hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />

naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratore/ ut supra in dictam do<strong>mi</strong>nsm<br />

Do<strong>mi</strong>nicam emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo/ ac dare<br />

reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha/<br />

dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in<br />

festo/ epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in<br />

dicta/ religione bacetas septem et quartetium unum oley boni pulchri et recte mensurati ad/<br />

mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo/ cesatum<br />

fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no/ dato et soluto vel saltem<br />

debite consignato. Nihil aliud imponatur dicte do<strong>mi</strong>ne (-)/ Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe salvo quod, si<br />

aliquo tempore in futurum dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha/ vendere aut alienare voluerit<br />

ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum/ sibi do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice<br />

365


emphitiothe pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et debeat/ apelare dictum<br />

Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut<br />

supra et/ successoribus suis et eys emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius<br />

live/llarium seu mellioramentum emphitiothicum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto<br />

pretio/ quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit<br />

ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti/ viro,<br />

<strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti/<br />

monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut<br />

supra et per eum successoribus/ suis soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus<br />

teneatur et debeat novum/ investire emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum<br />

si<strong>mi</strong>lem cum in effectu pro quibus/ omnibus et singulis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et<br />

observandis dictus Lancelotus/ procurator ut supra obligavit dicte Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe dictum<br />

monasterium et omnia/ sua bona presentia et futura pigneri et dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha<br />

obligavit/ dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio ut<br />

supra/ et successoribus suis, se personaliter et omnia eius bona presentia et futura/ pigneri.<br />

Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et sin/gulis<br />

suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra/ loco ipsius<br />

eclesie decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus/ Romane Curie Episcopalisque Curie<br />

brixiensis et uterque eorum omnibusque/ statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et<br />

decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi Brixie et<br />

comunitatis Riperie lacua Garde./ Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptis et oppositis<br />

quibus/ possent venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum et<br />

cetera./ Ego Antonius filius Augustini de Materno notarius et habitator/ Tusculani. Ex<br />

co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum/ de Calapis notarium publicandi prescriptum<br />

instrumentum illud idem secundum tenorem im/breviature per ipsum rogate et imbreviate<br />

publicavi et screipsi/ et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto/ preter literam<br />

vel sillabam quod sensum vel sententiam vicet vel mutet vel variet/ intellectum. Et ideo me cum<br />

atestatione mea consueta subscripsi/ in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

28<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Novembre 5 Toscolano, in domo Augustini de Calapis sita sub costa Pra<strong>del</strong>li.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di san Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Giacobo fu Orioli de Calapis,<br />

un appezzamento di terra nella contrada Comnigonos di Toscolano, in cambio di tre bazete di olio<br />

all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Toscolano.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />

quatercentissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto/ mensis novembris in Plano<br />

Tusculani in domo mei Augustini/ de Calapis sita sub Costa Pra<strong>del</strong>li, presentibus: Fachino filio<br />

quondam/ Antoni dicti Lancia de Crema habitatore Tusculani, Delaido filio quondam Pezoti<br />

366


de/ Idro, et Iohane fillio quondam Minoli de Mornaga omnibus testibus notis/ rogatis et ad hec<br />

spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholomey/ de Claraschis de Soncino habitator<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi<br />

viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamey Maripetro/ comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa<br />

sed ad instrumenta/ spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato per<br />

Ray/ninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis<br />

decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione/ undecima et reducto in<br />

formam per Christoforu de Rosis notarium, civem et habitatorem/ civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi<br />

facta per suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac/ viso et lecto per me Augustinum de<br />

Calapis notarium infrascriptum omnibus modo,/ iure, via et forma, causa et ocasione quibus melius<br />

et prout validius/ potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Batholamey comendatari ut<br />

supra per/calaum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie/ et comunitatis<br />

Riperie lacus Garde ad novem annos ad novam investituram/ fiendam investivit Iacobum filium<br />

quondam Orioli de Calapis de Materno habitatorem Tusculani/ ibi presentem et hanc locationem,<br />

pro se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim/ de una petia terre aratoria, olivata,<br />

vidata et loriva et partim vegra iacente/ in teratorio de Tusculano pertinentiis Plani in contrata ubi<br />

dicitur ad Comnigonos,/ coheret a mane dictus emphitiotha pro plebe de Tusculano, a<br />

meridie, a sero et a monte/ limes, salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum,<br />

gaudendum et posidendum/ dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Iacobo emphitiothe<br />

eiusque heredibus/ iure livelario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que intra/ predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus, egressibus/ et<br />

regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que/ dicta petia terre habet<br />

supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus,/ rationibus et actionibus, realibus et<br />

personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis,/ usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />

ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciis/ et requisitionibus ipsius petie terre<br />

aliqualiter expectantibus et pertinentibus. Quam quidem petiam terre et requisitione ipsius petie<br />

terre aliqualiter expec/tantibus et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />

procurator/ ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobo emphitiothe perpetuo/<br />

deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et/ universitate<br />

expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu/ utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />

possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictum Iacobum<br />

emphitiotham vigore presentis investiture dando,/ reddendo et solvendo ac dare, reddere ac<br />

solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Iacobus emphitiotha dicto Lanceloto<br />

procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet anno in<br />

festo Epiphanie/ Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam/ in<br />

dicta religione bacetas tres oley boni pulcri et recte mensurati/ ad mensuram comunis de<br />

Tusculano sub dupli dicti ficti quolibet anno/ co<strong>mi</strong>ttendo quo cesatum fuerit a solutione<br />

dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no/ quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite/<br />

consignato nihil aliud imponatur dicto Iacobo emphitiothe salvo quod/ si aliquo tempore in<br />

futurum dictus Iacobus emphitiotha vendere aut/ alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum/ emphitioticum sibi Iacobo emphitiothe pertinens vigore presentis investiture/<br />

prius teneatur et debeat apelare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et/ per eum dictum<br />

do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successores suos et eys emere volentibus/ dare et reddere teneatur<br />

ipsum suum livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum<br />

<strong>mi</strong>nus illo<br />

367


iusto pretio quod habere potuerit/ a personis emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit<br />

ipsum suum/ ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis/ potenti viro,<br />

<strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis/ in quibus conditio dicti<br />

monasteri fieret deterior habendo dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum/ comendatarium ut supra et<br />

per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova in/vestitura fienda quibus teneatur<br />

et debeat novum investire emphitiotam/ et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in<br />

effectu pro quibus omnibus/ et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur, attendendis et<br />

observandis/ dictus Lancelotus procurator/ ut supra obligavit dicto Iacobo emphitiothe dictum/<br />

monasterium et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Et dictus Ia/cobus emphitiotha<br />

obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto monasterio et<br />

successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Renuntiantes et<br />

expresse renuntiaverunt omni exceptioni/ non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse<br />

verum et maxime/ dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monesterii decretis,<br />

decretalibus/ et constitutionibus sinodalibus Romane Curie brixiensis et uterque/ eorum<br />

omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis<br />

do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie/ lacus Garde.<br />

Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis, exceptionibus/ et oppositionibus quibus possent<br />

venire aut facere de iure vel de facto/ contra predicta vel aliquod predictorum et cetera./ Ego<br />

Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius/ et habitator Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione<br />

<strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de Calapis, notarium publicandi prescriptum<br />

instrumentum illud idem/ secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et imbreviate<br />

publicavi/ et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec/ di<strong>mi</strong>nuto preter literam<br />

vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet, vicet/ vel variet intellectum. Et ideo me cum<br />

atestatione mea consueta/ subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />

29<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Novembre 15 Toscolano, in domo Augustini de Calapis sita sub costa Pra<strong>del</strong>li.<br />

Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />

<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a donna Bonafe<strong>mi</strong>na fu<br />

Giacobo Barberii e moglie di Oriolo de Calapis, un appezzamento di terra sito a Gercinico di<br />

Toscolano, in cambio di sette soldi e mezzo di planete, spendibili nella Riviera <strong>del</strong> lago di <strong>Garda</strong>.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />

quatercentissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto/ decimo mensis novembris<br />

in Plano Tusculani in domo mei Augustini de Calapis/ sita sub costa Pra<strong>del</strong>li, Fachino<br />

filio Antonii dicti Lanza de Crema habitatore Tusculani/ Delaido filio Pezoti de Idro et Iohane fillio<br />

Minoli de Mornaga omnibus de/ Tusculano, omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter<br />

vocatis. Ibi Lan/celotus de Claraschis de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/<br />

procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamey/ Maripetro<br />

comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ ad multa<br />

368


sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat publico/ instrumento rogato per<br />

Rayninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium/ die vigessimo nono mensis<br />

decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo/ quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in<br />

formam/ per Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione/<br />

sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me/ Augustinum de<br />

Calapis notarium infrascriptum omnibus modo, iure, via, forma,/ causa et ocasione quibus melius et<br />

prout validius potuit et potest/ procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bartholamey comendatarii ut<br />

supra per calamum/ quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie/ et<br />

comunitatis Riperie lacus Garde ad novem annos ad novam/ investituram fiendam investivit<br />

do<strong>mi</strong>nam Bonafe<strong>mi</strong>nam filliam quondam/ Iacobi Barberii de Plano Tusculani et olim uxorem Orioli<br />

de Calapis/ ibi presentem et hanc investituram, pro se suisque heredibus sponte susci/pientem<br />

no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente/ in villa de Gercinicho de Tusculano<br />

cui coheret a mane et a monte via,/ a meridie Co<strong>mi</strong>nus de Bondono pro dicta religione, a sero<br />

Zaninus/ Mazeti salvis omnibus aliis chorenciis. Ad habendum, tenendum, gaudendum/ et<br />

posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi do<strong>mi</strong>ne Bo/nafe<strong>mi</strong>ne emphitiothe<br />

eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios/ si qui forent. Accessibus quoque ingressibus egressibus et<br />

regressibus suis/ usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia/ terre habet<br />

supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque/ rationibus et actionibus realibus et<br />

personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis/ et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />

ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,/ conditionibus pertinenciis et requisitionibus ipsius us petie terre<br />

aliqualiter expectantibus et/ pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />

procurator ut supra convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne ephitiothe<br />

perpetuo deffe/ndere, guarentare, auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et<br />

universitate/ expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii/ et<br />

naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictam do<strong>mi</strong>nam/<br />

Bonafe<strong>mi</strong>nam emphitiotham vigore presentis investiture dando, reddendo et solvendo/ ac dare,<br />

reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicta do<strong>mi</strong>na/ Bonafe<strong>mi</strong>na dicto<br />

Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto/ monesterio et successoribus suis<br />

quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi/ vel eius in octava ad canipam dicti<br />

monasteri sitam in dicta religione/ soldos septem cum dimedio planetorum expendibilum per<br />

comunitatem Riperie/ Lagus Garde sub pena dupli dicti ficti quolibet co<strong>mi</strong>ttenda quo<br />

cessatum/ fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no/ dato et soluto<br />

vel saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicte/ do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne emphitiothe salvo<br />

quod, si aliquo tempore in futurum dicta/ do<strong>mi</strong>na Bonafe<strong>mi</strong>na emphitiotha vendere aut alienare<br />

voluerit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne/<br />

emphitiothe pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et debeat/ appellare dictum<br />

Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum et/ successores<br />

suos et eys emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum/ ius livellarium seu<br />

mellioramentum emphitioticum pro decem soldis <strong>mi</strong>nus/ illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />

personis emere volentibus; alioquin/ vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio/<br />

discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret/ deterior habendo<br />

semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum comendatarium ut supra et per eum/ successoribus suis<br />

soldos decem<br />

369


planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire emphitiotam<br />

et in eum investituram facere presenti/ cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis<br />

suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur/ fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut<br />

supra/ obligavit dicte do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne emphitiothe dictum monasterium et omnia/ sua bona<br />

presentia et futura pigneri. Et dicta do<strong>mi</strong>na Bonafe<strong>mi</strong>na/ emphitiotha obligavit dicto Lanceloto<br />

dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et/ per eum dicto monasterio et successoribus suis, se<br />

personaliter et omnia sua/ bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse<br />

renuntiaverunt omni/ exceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum<br />

et/ maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monesteri decretis/ decretalibus et<br />

constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis/ et uterque eorum<br />

omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis/ illustrissime ducalis<br />

do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie lacus/ Garde.<br />

Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/<br />

aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius<br />

Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator/ Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per<br />

infrascriptum Augustinum de Calapis,/ notarium publicandi prescriptum instrumentum illud idem<br />

secundum tenorem imbreviature/ per ipsum rogate et scripte et imbreviate publicavi et scripsi et in<br />

publicam/ formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum/<br />

vel sententiam vicet, mutet vel variet intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta<br />

subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

30<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Novembre 15 Toscolano, in villa de Cuzaga super platea.<br />

Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />

commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Bartolomeo<br />

fu Giovanni de Valleboni un appezzamento di terra nella contrada Zuca ossia Monticolo di<br />

Toscolano, in cambio di quattro bazete e mezza di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata<br />

dal comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />

quatercentessimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto/ decimo mensis novembris,<br />

in villa de Cuzaga comunis de Tusculano/ super platea dicte ville, presentibus: Protaxio notario filio<br />

quondam Antonioli Stefanini de Gaino,/ Bartholameo filio quondam Tonoli de Pulzano et Delaido<br />

filio quondam Asandri de Bondono,/ habitatore Gaini comunis de Tusculano, omnibus testibus notis<br />

rogatis et ad hec spetialiter/ vocatis. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholamei de Claraschis de<br />

Soncino habitator religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />

magnifici et generosi/ viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamei Maripetro, comendatarii ut supra religionis Sancti<br />

Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano ad multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat/<br />

publico instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goicis de Capriolo notarium,/<br />

die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadri/gessimo octavo,<br />

indictione undecima et reducta in formam per Christoforum/ de Rosis, notarium, civem et<br />

370


habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta/ per suprascriptum Rayninum, notarium ut<br />

supra ac viso et lecto per me Augustinum/ de Calapis, notarium infrascriptum, omnibus modo iure<br />

via, forma, causa et ocasione/ quibus melius et prout validius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />

prefati/ do<strong>mi</strong>ni Bartholamei comendatarii ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat/ ad<br />

rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde investi/vit Bartholameum filium<br />

quondam Iohanis de Valleboni habitatorem ville de Cuzaga/ comunis de Tusculano ibi presentem et<br />

hanc investituram, pro se suisque heredibus/ sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia terre<br />

aratoria, olivata et vidata/ iacente in teratorio de Tusculano in Capra in contrata ubi dicitur ad<br />

Zucham/ sive ad Monticulum, cui coheret a monte via et ultra heredes Iohanis Serafini,/ a mane<br />

Tebonus Antonii de Plano, a sero dictus emphitiotha, partim et partim do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica dicta<br />

Ceruta, a meridie Iohanes Lanterne pro dicta religione,/ salvis omnibus aliis chorenciis que st per<br />

mensuram di<strong>mi</strong>dii plodii vel/ circha. Ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam<br />

petiam terre et/ ad quidquid de ea ipsi Iohani emphitiothe<br />

eiusque heredibus iure livelario placuerit/ faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui/ forent. Accessibus quoque ingressibus, egressibus et<br />

regressibus suis usque ad vias publicas/ et cum omnibus et singulis que dicta petia terre habet<br />

supra se, intra seu infra/ se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus, realibus et<br />

personalibus,/ utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,/<br />

ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciis et requisitionibus ipsius petie/ terre<br />

aliqualiter expectantibus et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus/ Lancelotus<br />

procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bartholameo/ emphitiothe<br />

perpetuo deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare ab omni persona/ comuni colegio et<br />

universitate expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum/ est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />

naturalis possessionis translate per dictum Lance/lotum procuratorem ut supra in dictum<br />

Bertolameum emphitiotham vigore presentis investiture/ dando, reddendo et solvendo ac dare,<br />

reddere et solvere convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Bartholameus emphitiotha<br />

dicto Lanceloto dicto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in<br />

festo Epiphanie Do<strong>mi</strong>ni/ nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in<br />

dicta/ religione bacetas quatuor cum dimedia oley boni pulchri et recte/ mensurati ad mensuram<br />

comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti/ quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit a<br />

solutione dicti ficti/ in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem/ debite<br />

consignato. Nihil aliud imponatur dicto Bartholameo emphitiothe salvo/ quod si aliquo tempore in<br />

futurum dictus Bartholameus emphitiotha vendere aut/ alienare voluerit ipsum suum ius<br />

livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum sibi Bartholameo emphitiothe pertinens vigore<br />

presentis investiture/ prius teneatur et debeat apellare dictum Lancelotum procuratorem/ et per<br />

eum dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successores suos et eys/ emere volentibus dare et vendere<br />

teneatur ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum pro decem soldis<br />

planetorum <strong>mi</strong>nus illo/ iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin<br />

ven/dat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum cui<br />

voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone conso/rtio discipline hospitali vel aliis personis in<br />

quibus conditio dicti monasterii/ fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum<br />

comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova<br />

investitura fienda/ quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum inve/stituram<br />

facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus suprascriptis<br />

371


ita ut/ pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus/ procurator ut supra<br />

obligavit dicto Bartholameo emphitiothe dictum monasterium et omnia/ sua bona presentia et<br />

futura pigneri. Et dictus Bartholameus emphitiotha/ obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio<br />

no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto/ monesterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua<br />

bona presentia et futura/ pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic<br />

in omnibus/ et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus/ procurator<br />

ut supra loco ipsius mpnesterii decretis, decretalibus et constitutionibus/ sinodalibus Romane Curie<br />

Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum/ omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reformationibus et decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum, comunis et<br />

populi Brixie et comunitatis Riperie lacus/ Garde. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />

exceptionibus et/ oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra<br />

predicta/ vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et/<br />

habitator Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de Calapis notarium<br />

publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum/ tenorem imbreviature per ipsum<br />

rogate et imbreviate publicavi et/ scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec<br />

di<strong>mi</strong>nuto/ preter litteram vel sillabam quod sensum vel sententiam variet, vicet vel mutet/<br />

intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi/ in robur et fidem omnium<br />

pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

31<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Novembre 15 Toscolano, in villa de Cuzaga super platea.<br />

Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />

commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a Colosio fu Bertelli Boti un<br />

appezzamento di terra a Cecina in contrada Malzanico di Toscolano. in cambio di cinque bazete e<br />

un quarterio e mezzo di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente/ <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quinquagessimo, indictione/ tercia decima, die quinto decimo mensis novembris/<br />

in Tusculano, in villa de Cuzaga super platea/ dicte terre, presentibus: Franceschino filio quondam<br />

Iohanis/ Iustachi de Secina, Do<strong>mi</strong>nico filio quondam Bertholini Pelegrini de Secina/ et Delaidino filio<br />

quondam Asandri de Bondono habitatore Tusculani omnibus testibus/ notis, rogatis et ad hec<br />

spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholamey/ de Claraschis de Soncino habitator<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi<br />

viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamey Maripetro/ comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa<br />

sed ad instrumenta spetialiter/ constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato per<br />

Rayninum filium quondam Toni de/ Goicis notarium de Capriolo die vigessimo nono mensis<br />

decembris <strong>mi</strong>lliessimo/ quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in/<br />

formam per Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione/<br />

sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum/ <br />

Calapis notarium infrascriptum omnibus modo, iure, via, forma, causa et ocasione quibus<br />

372


melius/ et prout vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholamey<br />

comendatarii/ ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis/<br />

Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde investivit Colosium filium quondam Bertelli Boti de/<br />

Mesaga ibi presentem et hanc investituram, pro se suisque heredibus sponte suscipientem/<br />

no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano/ in<br />

pertinenciis vile de Secina in contrata de Malzanicho supra costam cui coheret/ a mane Peterzolus<br />

(...) de Boiacho, a meridie dictus emphitiotha, a monte Do<strong>mi</strong>nicus Pelegrini/ partim et partim<br />

heredes Mafey Robazoli et a sero dicta religio salvis omnibus aliis chorenciis./ Ad habendum,<br />

tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de/ ipsi Colosio<br />

emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum,/ cum omnibus et singulis que<br />

intra predictos continentur confines vel alios si qui forent./ Accessibus quoque ingressibus<br />

egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et/ cum omnibus et singulis que dicta petia<br />

terre habet supra seu, intra se in integrum/ omnibusque iuribus rationibus et actionibus, realibus<br />

et personalibus utilibus et directis/ <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />

ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,/ conditionibus pertinenciis et requisitionibus ipsius us petie terre<br />

aliqualiter spectantibus et/ pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator<br />

ut supra convenit et/ solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Colosio emphitiothe perpetuo deffendere,<br />

guarentare,/ auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis<br />

propris/ ipsius monesterii. Et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis/ possessionis<br />

translate per dictum Lancellotum procuratorem ut supra in dictum Colosium emphitiotham/ vigore<br />

presentis investiture dando, reddendo et solvendo ac dare reddere et solvere/ convenit et solemni<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Colosius emphitiotha dicto Lan/celoto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti<br />

et per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet/ anno in festo epiphanie vel eius in<br />

octava Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi ad canipam/ dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas<br />

quinque et quarterium unum/ cum dimedio oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram/<br />

comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo/ cessatum fuerit a<br />

solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto/ ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite<br />

consignato. Nihil aliud imponatur/ dicto Colosio emphitiothe salvo quod, si aliquo in<br />

futurum dictus Colosius emphitiotha/ vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum/ emphitiothicum sibi Colosio emphitiothe pertinens vigore presentis investiture<br />

prius/ teneatur et debeat appellare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum/<br />

do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successoribus suis et eys emere volentibus dare et vendere teneatur/<br />

ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro decem soldis/ planetorum<br />

<strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus/ alioquin vendat et<br />

vendere possit ipsum suum ius livellarium seu mellio/ramentum emphitioticum cui voluerit,<br />

exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone/ consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus<br />

conditio dicti monastery/ fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum<br />

comendatarium ut supra et per eum/ successoribus suis soldos decem planetorum pro nova<br />

investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire emphitiotam et in eum investituram<br />

facere presenti/ cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut<br />

pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur/ attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit<br />

dicto/ Colosio emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Et<br />

dictus Colosius emphitiotha obligavit dicto Lanceloto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum<br />

dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia/ sua bona presentia et futura<br />

373


pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt/ omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />

suprascriptis esse et fuisse verum et/ maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius<br />

monesterii decretalibus et/ constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />

Curie brixiensis et uterque eorum/ omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

refformationibus et decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />

populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />

exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/ aut facere de iure vel de facto contra<br />

predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et<br />

habitator/ Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis/ notarium<br />

publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature/ per ipsum<br />

rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam/ reduxi nil addito remoto nec<br />

di<strong>mi</strong>nuto preter litteram vel sillabam quod sensum/ vel sententiam mutet, vicet vel variet<br />

intellectum. Et ideo me cum/ atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium<br />

pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

32<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Novembre 15 Toscolano, in villa de Secina in via publica sub portichu domus Colosi quondam<br />

Mafey.<br />

Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis, procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />

commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a Michele fu Domenico detto<br />

Robazolo un appezzamento di terra in contrada Zapello di Toscolano, in cambio di una bazeta di<br />

olio all'anno secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Toscolano.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />

quatercentissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto/ decimo mensis novembris<br />

in Tusculano, in villa de Secina in/ via publica sub portichu domus Colosii quondam Mafei de<br />

Secina,/ presentibus: Iacobo filio quondam Petri Dancie de Secina, Iohane fillio quondam Anto/nioli<br />

forti de Mesaga et Do<strong>mi</strong>nicho filio quondam Iohanis quondam Bertholini/ Bubei de Mesaga<br />

omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi/ Lancelotus fillius quondam<br />

Barholamey de Claraschis de Soncino habitator religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano procurator<br />

et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamey/ Maripetro comendatarii<br />

religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa/ sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua<br />

procura constat publico instrumento rogato/ per Rayninum filium quondam Toni de Goicis de<br />

Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo<br />

quadrigessimo octavo indictione/ undecima et reducto in formam per Christoforum de Rosis<br />

notarium, civem et/ habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum<br />

Rayninum notarium/ ut supra ac viso ac lecto per me augustinum de Calapis notarium<br />

infrascriptum omnibus/ modo, iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout vallidius/<br />

potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne predicti do<strong>mi</strong>ni Bartholamei comendatario ut supra per<br />

calamum/ quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et/ comunitatis Riperie<br />

lacus Garde investivit Michaelem fillium quondam Do<strong>mi</strong>nici dicti/ Robazolus de Mesaga ibi<br />

presentem et hanc investituram, pro se suisque heredibus/ sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una<br />

petia<br />

374


terre aratoria, olivata et costiva/ iacente in teratorio Tusculani in contrata ubi dicitur ad Zapellum<br />

cui coheret/ a mane eclesia Sancti Nicholai, a meridie lacus, a sero Iohanes Mafei de/ Secina et a<br />

monte Iohanes Do<strong>mi</strong>nici salvis omnibus aliis chorenciis. Ad habendum, tenendum,/ gaudendum et<br />

posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Michaeli/ emphitiothe eiusque<br />

heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et/ singulis que intra predictos<br />

continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque/ ingressibus egressibus et<br />

regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et/ singulis que dicta petia terre habet<br />

supra se, intra seu infra se in integrum/ omnibusque iuribus, rationibus et actionibus realibus et<br />

personalibus utilibus et directis/ <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />

ter<strong>mi</strong>nis, confinibus,/ oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie terre<br />

aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator<br />

ut supra convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Michaeli emphitiothe perpetuo<br />

deffendere, guarentare,/ auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate<br />

expensis propris/ ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />

possessionis/ translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Michaelem<br />

emphitiotham/ vigore presentis investiture dando, reddendo et solvendo ac dare, reddere et<br />

solvere/ convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Michael emphitiotha dicto Lanceloto<br />

dicto/ procuratori no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet<br />

anno/ in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti/ monesteri<br />

sitam in dicta religione bacetam unam oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram comunis<br />

de Tusculano sub pena dupli dicti ficti quo/libet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cessatum fuerit a solutione<br />

dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no/ quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato.<br />

Nihil aliud imponatur dicto Michaeli emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore/ in futurum dictus<br />

Michael emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum/ suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum emphitioticum sibi Michaeli emphitiothe/ pertinens vigore presentis investiture<br />

prius teneatur et debeat appellare/ dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum<br />

do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successoribus/ suis et eys volentibus dare et vendere teneatur ipsum<br />

suum ius livell/arium seu mellioramentum emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo<br />

iusto pretio/ quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit/<br />

ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis/ potenti viro,<br />

<strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis/ in quibus conditio dicti<br />

monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum/ comendatarium ut<br />

supra et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova investitura/ fienda quibus<br />

teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum in/vestituram facere presenti cum<br />

si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut/ pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur<br />

attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator/ ut supra obligavit dicto Michaeli<br />

emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri et dictus Michael<br />

emphitiotha obligavit dicto Lanceloto/ dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto<br />

monasterio et successoribus suis, se personaliter/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Renuntiantes et expresse renuntiaverunt/ omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />

suprascriptis esse et fuisse verum et maxime/ dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius<br />

monesterii decretis, decretalibus et constitutionibus/ sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />

Curie brixiensis et uterque eorum omnibus/que statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibuset<br />

refformationibus et decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />

populi Brixie et comunitatis<br />

375


Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus<br />

quibus possent venire/ aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego<br />

Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator/ Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi<br />

facta per infrascriptum Augustinum notarium publicandi/ prescriptum instrumentum illud idem<br />

secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et/ imbreviate publicavi et scripsi et in publicam<br />

formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto/ preter litteram vel sillabam quod sensum vel<br />

sententiam mutet, vicet vel variet intellectum. Et ideo me/ cum atestatione mea consueta<br />

subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

33<br />

CARTA LIVELLI<br />

1450 Dicembre 15 Maderno, sub portichu domus Bertholini de Caravatio sito super platea dicte<br />

terre.<br />

Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />

commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Marco fu<br />

Andriolo de Luemo un appezzamento di terra in contrada Calmarina ossia Pozze di Gardone, in<br />

cambio di una bazeta di olio all'anno secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Salò.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />

quatercentissimo quinquagessimo, indictione tercia decima,/ die quinto decimo mensis decembris<br />

in Materno sub por/tichu domus Bertholini de Caravatio sito super platea/ dicte terre, presentibus:<br />

Colosio filio quondam Bertholomei de Cabiana de Tusculano/ Do<strong>mi</strong>nico filio quondam Antonioli<br />

Saiole de Materno et Michaele fillio quondam Iacobi de/ Caravacio habitatore Materni, omnibus<br />

testibus notis rogatis et ad hec spetialiter/ vocatis. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholomei de<br />

Claraschis de Soncino, habitator/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, procurator et<br />

procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici/ et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholomei Maripetro comendatarii<br />

religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus/ de qua<br />

procura constat publico instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de/ Goicis de<br />

Capriolo notarium die vigesimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo/ quatercentissimo<br />

quadrigessimo octavo indictione undecima et/ reducto in formam per Christoforum de Rosis<br />

notarium, civem et habitatorem civitatis/ Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum<br />

Rayninum notarium ut supra ac/ viso et lecto per me Augustinum de Calapis notarium<br />

infrascriptum omnibus modo/ iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout vallidius/<br />

potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholomei comendatarii ut supra/ per<br />

calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis/ Brixie et comunitatis Riperie<br />

lacus Garde investivit Marchum/ fillium quondam Andrioli de Luemo habitatorem terre de<br />

Tresinicho comunis de Gardono/. Ibi presentem, pro se suisque heredibus sponte suscipientem ad<br />

novem annos ad/ novam investituram fiendam no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata,/ et<br />

rosiva iacente in teratorio de Gardono in contrata ubi dicitur/ ad Calmarinas sive ad puteas cui<br />

coheret a meridie et a sero Bersaninus/ de Gizerotis, a monte via, a mane limes salvis omnibus aliis<br />

chorenciis. Ad/ habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam/ terre et ad<br />

quidquid de ea ipso Marcho emphitiothe eiusque<br />

376


heredibus iure/ livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que intra predictos<br />

continentur/ confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus, egressibus et<br />

regressibus/ suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia terre habet/<br />

supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et/ actionibus, realibus et<br />

personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis,/ usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />

ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciis/et requisitionibus ipsius us petie terre<br />

aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quam/ quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator<br />

ut supra convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Marcho emphitiothe perpetuo deffendere,<br />

guarentare, auctorizare et/ desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis<br />

propris ipsius/ monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis<br />

trans/late per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Marchum emphitiotham/<br />

vigore presentis investiture dando, reddendo et solvendo ac dare, reddere et/ solvere convenit et<br />

solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Marchus emphitiotha dicto/ Lanceloto dicto procuratorio<br />

no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et/ successoribus suis quolibet anno in festo<br />

epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in/ octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta<br />

religione bacetam/ unam oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram comunis/ de Salodo<br />

sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda/ quo cessatum fuerit a solutione dicti ficti in<br />

dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto/ sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato. Nihil/ aliud<br />

imponatur dicto Marcho emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore/ in futurum dictus Marchus<br />

emphitiotha vendere aut alienare voluerit/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />

emphitioticum ipsi Marcho/ emphitiothe pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et<br />

debeat/ appellare dictum Lncelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num/<br />

Bartholomeum et successores suos et eys emere volentibus dare et vendere/ teneatur ipsum suum<br />

ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro decem/ soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto<br />

pretio quod habere potuerit a personis emere/ volentibus; alioquin vendat et vendere possit ipsum<br />

suum ius live/llarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti/ viro,<br />

<strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis/ in quibus conditio dicti<br />

monestery fieret deterior habendo semper dictum/ do<strong>mi</strong>num Bartholomeum comendatarium ut<br />

supra et per eum successores suos soldos/ decem planetorum pro nova investitura fienda quibus<br />

teneatur et debeat/ novum investire emphitiotam et in eum investituram facere presenti/<br />

consi<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur,/ fir<strong>mi</strong>tur<br />

attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra/ obligavit dicto Marcho<br />

emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Et dictus<br />

Marchus emphitiotha obligavit dicto/ Lanceloto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto<br />

monasterio et successoribus/ suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />

Renuntiantes/ et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />

suprascriptis/ esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco/ ipsius<br />

monesteri decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane/ Curie Episcopalisque<br />

Curie brixiensis. Et uterque eorum omnibusque statutis/ ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />

et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis/ nostre venentiarum, comunis et populi Brixie et<br />

comunitatis Riperie predicte. Ceterisque/ aliis suis iuribus et legum auxiliis, exceptionibus et<br />

oppositionibus quibus venire aut/ facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />

predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius/ et habitator Tusculani.<br />

Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de Calapis<br />

377


notarium publiandi prescriptum instrumentum/ illud idem secundum tenorem imbreviture per<br />

ipsum rogate et scripte/ et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi/ nil addito<br />

remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter litteram vel sillabam quod sensum/ vel sententiam vicet, mutet vel<br />

variet intellectum. Et ideo me cum/ atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium<br />

pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

34<br />

CARTA LIVELLI<br />

1451 Gennaio 17 Gardone, sub porthicu domus dicti comunis.<br />

Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />

commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Bernardo fu<br />

Tonoli un appezzamento di terra nelle vicinanze di Fasano in contrada Valli di Gardone, in cambio di<br />

tre quarteri di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Gardone.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente/ <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quatercentissimo quinquagessimo primo/ indictione quarta decima, die decimo septimo mensis/<br />

ianuarii in Gardono sub porthicu domus dicti comunis, presentibus: Bertholino/ fillio quondam<br />

Tonoli Pelini de Supianis notario, Girardo filio quondam Petri de Faxano/ et Co<strong>mi</strong>no filio quondam<br />

Andrioli de Luemo habitatore Gardoni omnibus testibus/ notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis.<br />

Ibi Lancelotus f.quondam Bartholomei/ de Claraschis de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />

de Tusculano/procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholomei<br />

Maripetro comen/datarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed ad instrumenta<br />

spetialiter constitutus/ qua procura constat publico instrumento rogato et scipto per<br />

Guiel<strong>mi</strong>num Quelani de Materno/ notarium, die nono mensis ianuarii <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo<br />

quadrigessimo primo/ indictione quarta decima ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />

notarium/ infrascriptum omnibus modo, iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout<br />

valli/dius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholomei comendatarii ut supra<br />

per/ calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum civitatis Brixie et comunitatis/<br />

Riperie lacus Garde investivit Bernardum filium quondam Tonoli de Faxano comunis/ de Gardono<br />

ibi presentem et hanc investituram, pro se suisque heredibus sponte susci/pientem hinc ad novem<br />

annos ad novam investituram fiendam no<strong>mi</strong>natim de una/ petia terre aratoria, olivata et vidata<br />

iacente in teratorio de Gardono in pertinentiis/ Faxani in contrata ubi dicitur in Vallibus cui coheret<br />

a mane fossatum, a meridie heredes/ Iacobini Bertini de Faxano,a sero dossum sive via, a monte<br />

Do<strong>mi</strong>nicus Cozalii, salvis/ omnibus aliis chorenciis que est per mensuram tabularum treginta<br />

quatuor. Ad habendum,/ tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad<br />

quidquid de ea ipsi/ Bernardo emphitiothe eiusque heredes iure livellario placuerit faciendum cum<br />

omnibus/ et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus/<br />

quoque ingressibus, egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus/ que dicta petia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum omnibus/que iuribus,<br />

rationibus et actionibus, realibus et personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis/ et ypothecariis, usibus,<br />

usanciis, viis, aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus,/ pertinentiiset<br />

requisitionibus ipsius us petie<br />

378


terre aliqualiter spectantibus et pertinentibus./ Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />

procurator ut supra convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Bernardo 89<br />

emphitiothe<br />

perpetuo deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare/ ab omni persona comuni colegio et<br />

universitate expensis propris ipsius monesterii./ Et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />

naturalis possessionis translate/ per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum<br />

Bernardum emphitiotham vigore/ presentis investiture dando, reddendo et solvendo ac dare,<br />

reddere et solvere/ convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Bernardus emphitiotha dicto<br />

Lanceloto/ dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et siccessoribus suis<br />

quolibet/ anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam/ dicti<br />

monasteri sitam in dicta religione quarterios tres oley boni pulchri/ et recte mensurati ad<br />

mensuram comunis de Gardono sub pena dupli/ dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cessatum<br />

fuerit a solutione dicti/ ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel/ saltem<br />

debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Bernardo emphitiothe/ salvo quod, si aliquo tempore<br />

in futurum dictus (-) Bernardus/ emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius<br />

livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum sibi Bernardo emphitiothe pertinens/ vigore<br />

presentis investiture prius teneatur et debeat appellare dictum/ Lancelotum procuratorem ut supra<br />

et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bartholomeum et successores/ suos et eys emere volentibus dare et<br />

vendere teneatur ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum pro decem<br />

soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod/ habere potuerit a personis emere volentibus;<br />

alioquin vendat et vendere possit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum<br />

cui voluerit, exceptis pote/nti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis<br />

in quibus/ conditio dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num<br />

Bartholomeum/ comendatarium ut supra et per eum successores suos soldos decem planetorum<br />

pro nova investitura/ fienda quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum<br />

inve/stituram facere presenti consi<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita<br />

ut/ pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator/ ut supra obligavit<br />

dicto Bernardo emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Et<br />

dictus Bernardus emphitiotha obligavit dicto Lan/celoto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum<br />

dicto monasterio et successoribus suis se/ personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />

pigneri. Renuntiantes et expresse/ renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />

suprascriptis esse et/ fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius<br />

monesteri/ decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />

Curie/ brixiensis. Et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />

reformationibus et/ decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />

populi Brixie/ et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis/<br />

exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure vel de facto/ contra<br />

predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius f. Augustini de Calapis de Materno notarius et/<br />

habitator Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de Calapis notarium<br />

publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum/ tenorem imbreviature per ipsum<br />

rogate et scripte et imbreviate publicavi/ et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto<br />

nec di<strong>mi</strong>nuto/ preter litteram vel sillabam quod sensum vel sententiam vicet, variet vel mutet<br />

inte/llectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et/ fidem omnium<br />

pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

89<br />

Il testo riporta erroneamente il nome Marcho qui sostituito con l'esatto.<br />

379


35<br />

CARTA LIVELLI<br />

1451 Gennaio 17 Gardone, sub portichu domus dicti comunis.<br />

Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />

commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a Bertolino fu Tonoli un<br />

appezzamento di terra in contrada Crosete di Gardone, in cambio di sedici bazete di olio all'anno,<br />

secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Gardone.<br />

Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />

quater/centissimo quinquagessimo primo, indictione quarta decima, die decimo/ septimo mensis<br />

ianuarii in Gardono sub portichu domus dicti comunis,/ presentibus: Girardo filio quondam Perti de<br />

Faxano et Co<strong>mi</strong>no filio quondam Andrioli de/ Luemo habitatore Gardoni et Bartholomeo filio<br />

quondam Benevenuti dicti de Lagnes de Gardono/ omnibus testibus notis rogatis et ad hec<br />

spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus f.quondam Bartholomei/ de Claraschis de Soncino habitator<br />

religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, procurator et procu/ratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi<br />

viri do<strong>mi</strong>ni Brtholomei Maripetro comendatarii/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa<br />

sed ad instrumenta spetialiter constitutus/ de qua procura constat publico instrumento rogato et<br />

scripto per Guiel<strong>mi</strong>num filium quondam Bertholamei/ Quelani de Materno notarium, die nono<br />

mensis Ianiuarii <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo/ quadrigessimo primo, indictione quarta dceima ac<br />

viso et lecto per me/ Augustinum de Calapis notarium infrascriptum omnibus modo, iure, via,<br />

forma, causa/ et ocasione quibus melius et prout vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne/<br />

prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholomei procuratorii ut supra per calamum quem in suis manibus/ tenebat ad<br />

rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde/ investivit Bertholinum filium<br />

quondam Tonoli de Supianis de Gardono ibi presentem/ et hanc investituram, pro se suisque<br />

heredes sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de/ una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />

teratorio de Gardono/ pertinenciis ville de Supianis in contrata Crosete cui coheret a mane/<br />

via, a meridie heredes Iohanis Serafini partim et partim heredes Simbeni,/ a monte Bertellus de<br />

Faxano salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum/ et posidendum<br />

dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Bertholino emphitiothe eius/que heredibus iure<br />

livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel<br />

alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus, egressibus et regressibus/ suis usque ad vias<br />

publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia terre habet/ supra se, intra seu infra se in<br />

integrum omnibusque iuris, rationibus et actionibus, realibus/ et personalibus, utilibus et directis,<br />

<strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis,/ aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,<br />

conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie/ terre aliqualiter spectantibus et<br />

pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus/ procurator ut supra convenit et<br />

solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertholino emphitiothe perpetuo/ deffendere, guarentare,<br />

auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate/ expensis propris ipsius<br />

monesterii. Et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et/ naturalis possessionis translate per<br />

dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Bertholinum/ emphitiotham vigore presentis<br />

investiture dando, reddendo et solvendo ac dare, reddere/ et solvere convenit et solemni<br />

stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Bertholinus emphitiotha dicto/ Lnaceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />

recipienti et per eum dicto monasterio<br />

380


et successoribus/ suis quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava/<br />

ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas sedicim oley boni/ pulchri et recte<br />

mensurati ad mensuram comunis de Gardono sub pena/ dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda<br />

quo cesatum fuerit a solutione/ dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et<br />

soluto/ vel saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Bertholino emphitiothe/ salvo<br />

quod, si aliquo tempore in futurum dictus Bertolinus emphitiotha vendere/ aut alienare voluerit<br />

ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum sibi Bertholino emphitiothe<br />

pertinens vigore presentis investiture prius/ teneatur et debeat appellare dictum Lancelotum<br />

procuratorem ut supra et per eum dictum/ do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successores suos et eys<br />

emere volentibus dare et vendere teneatur/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />

emphitioticum pro decem soldis planetorum/ <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />

personis emere volentibus; alioquin/ vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />

mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio<br />

disci/pline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fiet deterior/ habendo<br />

semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholoeum comendatarium ut supra et per eum successores suos/<br />

soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat/ novum investire<br />

emphitiotam et in eum investituram facere presenti consi<strong>mi</strong>lem in effectu/ pro quibus omnibus et<br />

singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis/ dictus Lancelotus<br />

procurator ut supra obligavit dicto Bertholino emphitiothe dictum monasterium/ et omnia sua<br />

bona presentia et futura pigneri. Et dictus Bertholinus emphitiotha/ obligavit dicto Lanceloto dicto<br />

procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et/ successoribus suis, se personaliter<br />

et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse/ renuntiaverunt omni<br />

exceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum./ Et maxime dictus<br />

Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monesteri decretis, decretalibus/ et constitutionibus<br />

sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis. Et uterque/ eorum omnibusque statutis,<br />

ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />

venentiarum,comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus<br />

et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus/ possent venire aut facere de iure vel de<br />

facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno<br />

notarius et/ (-) habitator Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de<br />

Calapis notarium publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum teno/rem<br />

imbreviature per ipsum rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in/ publicam formam reduxi nil<br />

addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet,/ vicet vel variet intellectum. Et<br />

ideo me cum atestatione mea consueta/ subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />

36<br />

CARTA LIVELLI<br />

1451 Gennaio 17 Gardone, sub portichu domus dicti comunis.<br />

Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />

commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Co<strong>mi</strong>no fu<br />

Andriolo de Luemo un appezzamento di terra che fu di Pietro Quelani, sito in contrada Calmarine di<br />

Gardone, in cambio di due bazete di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di<br />

Gardone.<br />

381


Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />

Originale, A.S.M., F.R., reg2, car. 96.<br />

(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />

quatercentissimo quinquagessimo primo, indictione quarta decima,/ die decimo septimo mensis<br />

ianuarii in Gardono, sub portichu/ domus dicti comunis, presentibus: Bertholino filio quondam<br />

Tonoli Pelini de Supianis,/ (...) (...) fillio quondam Antonioli de Caravatio habitatore Gardoni et/<br />

Petro filio quondam Andrioli de Mornaga, omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter/<br />

. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholomei de Claraschis de Soncino, habitator religionis<br />

Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni<br />

Bertholomei Mari/petro comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed ad<br />

instrumenta spetialiter/ constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato et scripto<br />

per Guiel<strong>mi</strong>num filium quondam/ Bertholamei Quelani de Materno notarium, die nono mensis<br />

Ianiuarii <strong>mi</strong>lliessimo et indictione/ suprascriptis ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis,<br />

notarium infrascriptum, omnibus modo, iure,/ via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout<br />

vallidius potuit et potest procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholomei comendatariii ut supra<br />

per calamum quem in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis<br />

Riperie lacus Garde, ad novem annos ad/ novam investituram fiendam investivit Co<strong>mi</strong>num filium<br />

quondam Andrioli de Luemo habitatorem/ Gardoni, ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />

suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim/ de una petia terre aratoria, olivata, vidata et<br />

Rosiva que fuit Petri Quelani iacente/ in teratorio de Gardono pertinenciis (tersinici) in<br />

contrata ubi dicitur ad Calmarinas, cui/ coheret a mane via, a meridie heredes do<strong>mi</strong>ni Bertoli de<br />

Vallecamonica, a sero si<strong>mi</strong>liter partim et/ partim Bersaninus de Guizerotis et partim Tomas<br />

Vosengane, a monte Bersaninus/ suprascriptus salvis omnibus aliis chorenciis que est per<br />

mensuram septuaginta tabularum. Ad/ habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam<br />

petiam terre et ad quidquid/ de ea ipsi Co<strong>mi</strong>no emphitiothe eiusque heredibus iure livellario<br />

placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si<br />

qui forent. Accessibus/ quoque ingressibus, egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas,<br />

cum omnibus et/ singulis que dicta petia terre habet supra se, intra seu infra se in integrum<br />

omnibus/que iuribus, rationibus et actionibus, realibus et personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis<br />

et/ ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,<br />

conditionibus,/ pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus et<br />

pertinentibus./ Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator convenit et solemni<br />

stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Co<strong>mi</strong>no emphitiothe perpetuo deffendere, guarentare, auctorizare et<br />

desbrigare/ ab omni persona comuni colegio et universitate expensis propris ipsius monesterii. Et<br />

hoc/ quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum/<br />

procuratorem ut supra in dictum Co<strong>mi</strong>num emphitiotham vigore presentis investiture dando,/<br />

reddendo et solvendo ac dare, reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus<br />

Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha dicto Lnaceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto<br />

monasterio et successoribus suis quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri/ Iesu Christi vel<br />

eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione/ bacetas duas oley boni pulchri et<br />

recte mensurati ad mensuram comunis de/ Gardono sub pena dupli dicti ficti quolibet anno<br />

co<strong>mi</strong>ttenda quo cessatum/ fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no<br />

dato/ et soluto vel saltem<br />

382


debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Co<strong>mi</strong>no/ emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore<br />

in futurum dictus Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha 90<br />

APPENDICE II.<br />

TRASCRIZIONE DEL DOCUMENTO A.S.B., FONDO OSP. MAGG., BOLLE IN PERGAMENA.<br />

1260 Novembre 1<br />

Un certo Boldrico di Toscolano eleggendo erede di due parti dei suoi beni il <strong>mi</strong>nistro <strong>del</strong>la<br />

congregazione di San Domenico dispone che debbano e possano sia essere venduti sia distribuiti tra<br />

i poveri, con il consiglio <strong>del</strong> preposito e di alcuni frati <strong>del</strong>la domus fratrum de Toscholano.<br />

Bifolio <strong>del</strong>la Congregazione di San Domenico di Toscolano, A.S.B., fondo Ospedale maggiore, bolle<br />

in pergamena, filze AA BB, f. 2v.<br />

Carta possessionum terarum iacentium in tera de Se/cina in teratorio de Toscholano. (...) (...) (...)<br />

scriptum per Bonaventuram de Blenziis notarium. Die/ intrante primo mensis novembris <strong>mi</strong>llesimo<br />

ducentesimo sexagesimo. (Continens) quidem Boldricus/ filius quondam Pacis quondam do<strong>mi</strong>ne<br />

Madiane de Secina de Toscholano inve/stivit <strong>mi</strong>nistrum congregationis Sancti Do<strong>mi</strong>nici qui nunc et<br />

vel pro tempore eius heredem/ in duabus partibus omnium suorum bonorum, mobilium et<br />

immobilium/ tam allodiorum quam livellarium que bona debeant et possint vendi/ et partim<br />

distribui inter pauperes Christi cum consilio prepositi domus fratrum de/ Toscholano et fratris<br />

Bertoldi conversi dicti domus et fratris Sperindei de dicta/ domo et fratris Bertoldi confratri de<br />

ordine fratrum predicatorum.<br />

90<br />

Il testo in questo punto si interrompe.<br />

383


BIBLIOGRAFIA<br />

AA.VV., Diritto canonico, Napoli, 1978.<br />

BETTONI F., Storia <strong>del</strong>la Riviera di Salò, Bologna, 1968.<br />

CAPELLI A., Cronologia, cronografia e calendario perpetuo, Milano, 1983.<br />

CAPELLI A., Dizionario di abbreviature latine ed italiane, Milano, 1990.<br />

DU CANGE, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Niort, 1883/87.<br />

FE' D'OSTIANI L.F., Brescia nel 1796, Brescia, 1908.<br />

FOSSATI D., Benacum. Storia di Toscolano, Toscolano, 1941.<br />

FOSSATI D., Storie e leggende, Salò, 1944.<br />

GRADENIGO G.G., Brixia sacra, Brescia, 1755.<br />

GRUNDMANN H., Movimenti religiosi nel Medioevo. Ricerche sui nessi storici tra l'eresia, gli ordini<br />

mendicanti e il movimento religioso fem<strong>mi</strong>nile nel XII e XIII secolo e sulle origine storiche <strong>del</strong>la<br />

<strong>mi</strong>stica tedesca, Bologna, 1974.<br />

GUERRINI P., Canoniche e priorati agostiniani nel territorio bresciano, in Bollettino storico<br />

agostiniano, VIII, Firenze, 1932.<br />

GUERRINI P., Gli ospizi <strong>del</strong>la Riviera benacense, in Miscellanea bresciana, Brescia, 1953.<br />

GUERRINI P., San Domenico e i Domenicani a Brescia, Bollettino mensile, II, n. 5, fasc. XVII,<br />

dicembre 1921.<br />

LIPPINI P., La vita quotidiana di un convento medievale. Gli ambienti, le regole, l'orario e le<br />

mansioni dei frati domenicani <strong>del</strong> XIII secolo, Bologna, 1990.<br />

LONATI G., Gli archivi <strong>del</strong>la Riviera bresciana, Maderno,Brescia, 1927.<br />

LONATI G., La pieve e il comuna di Maderno. Venti secoli di storia religiosa, politica, econo<strong>mi</strong>ca,<br />

civile, Toscolano, 1933.<br />

MARTINI A., Manuale di metrologia, ossia <strong>mi</strong>sure, pesi e monete in uso attualmente e anticamete<br />

presso tutti i popoli, Roma, 1976.<br />

MARTINORI E., Le monete. Vocabolario generale, Perugia, 1914.<br />

PIVANO S., I contratti agrari in Italia nell'Alto Medioevo, Torino, 1904.<br />

PRATESI A., Genesi e forme <strong>del</strong> documento medioevale, Roma, 1979.<br />

SETTIA A. A.., Castelli e villaggi nell'Italia padana. Popolamento, potere e sicurezza fra IX e XIII<br />

secolo, Napoli, 1984.<br />

SOLITRO G., Benaco, Salò, 1897.<br />

VALENTI F., Il documento medievale. Nozioni di diplomatica generale e di cronologia, Modena,<br />

1977.<br />

VARANINI G.M., L'olivicoltura e l'olio gardesano nel Medioevo, in Un lago, una civiltà: il <strong>Garda</strong>,<br />

Verona, 1983.<br />

VERMEERSCH A. - CREUSEN I., Epitome iuris canonici, Roma, 1949.<br />

VIOLANTE C., La chiesa bresciana dall'inizio <strong>del</strong> secolo XIII al do<strong>mi</strong>nio veneto, in Storia di Brescia,<br />

Brescia, 1963.<br />

384

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!