univnrsità cattolica mnl sacro cuorn snmn mi ... - Archivi del Garda
univnrsità cattolica mnl sacro cuorn snmn mi ... - Archivi del Garda univnrsità cattolica mnl sacro cuorn snmn mi ... - Archivi del Garda
UNIVERSITÀ CATTOLICA DEL SACRO CUORE SEDE DI BRESCIA FACOLTÀ DI MAGISTERO TESI DI LAUREA IN MATERIE LETTERARIE “AD RECTUM LIVELLUM COMUNIS BRIXIE, INVESTIVIT” “Proprietà terriere , colture, modalità di gestione ed economia agraria in Toscolano e sulla sponda occidentale del Garda, tra Trecento e Quattrocento attraverso i documenti dell’archivio del convento di San Domenico di Toscolano” Relatore: Chiarissimo Prof. GIANCARLO ANDENNA Anno Accademico 1993-1994 Laureanda: TURLA PAOLA Matricola 2200768
- Page 2 and 3: INDICE PREMESSA ...................
- Page 4 and 5: CAPITOLO I DESCRIZIONE PALEOGRAFICA
- Page 6 and 7: Il II° registro, scritto nel XV se
- Page 8 and 9: affidato il compito di predicare la
- Page 10 and 11: Nel 1483 la religione di Toscolano
- Page 12 and 13: (poco numerosi sulle terre dei priv
- Page 14 and 15: La maggior parte delle terre è oli
- Page 16 and 17: microtoponomastica 29 ; ma anche no
- Page 18 and 19: - il tipo di coltivazione (olivata,
- Page 20 and 21: che la "domus fratrum de Toscholano
- Page 22 and 23: - 1279 2-6 febbraio: Amighetus, Bon
- Page 24 and 25: CAPITOLO VI LA SOCIETÁ CIVILE Dall
- Page 26 and 27: Il livellario, da parte sua, doveva
- Page 28 and 29: Al livellario non si imponeva nient
- Page 30 and 31: costretta ad esigerli oltre il term
- Page 32 and 33: Giovanni Lanterno, console del comu
- Page 34 and 35: APPENDICE I TRASCRIZIONE DEI DOCUME
- Page 36 and 37: in Scovolo carta Iohanes quondam (B
- Page 38 and 39: investivit Iohaninum quondam Zanni
- Page 40 and 41: contractu contenta, sub pena omnis
- Page 42 and 43: Peterboni in parte et in parte here
- Page 44 and 45: Mornaga et est per mensuram octo ta
- Page 46 and 47: costivam iacentem in contrata de Ga
- Page 48 and 49: Brixie, nomine dictarum eclesiarum
- Page 50 and 51: .VI. item unam peciam terre olivata
UNIVERSITÀ CATTOLICA DEL SACRO CUORE<br />
SEDE DI BRESCIA<br />
FACOLTÀ DI MAGISTERO<br />
TESI DI LAUREA IN MATERIE LETTERARIE<br />
“AD RECTUM LIVELLUM COMUNIS BRIXIE,<br />
INVESTIVIT”<br />
“Proprietà terriere , colture, modalità di gestione ed econo<strong>mi</strong>a agraria<br />
in Toscolano e sulla sponda occidentale <strong>del</strong> <strong>Garda</strong>, tra Trecento e<br />
Quattrocento attraverso i documenti <strong>del</strong>l’archivio <strong>del</strong> convento di San<br />
Domenico di Toscolano”<br />
Relatore:<br />
Chiarissimo Prof. GIANCARLO ANDENNA<br />
Anno Accade<strong>mi</strong>co 1993-1994<br />
Laureanda:<br />
TURLA PAOLA<br />
Matricola 2200768
INDICE<br />
PREMESSA .....................................................................................................................2<br />
Capitolo I DESCRIZIONE PALEOGRAFICA ................................................................3<br />
Capitolo II LA RELIGIONE DI SAN DOMENICO ......................................................... 5<br />
Capitolo III L'OLIVO ED IL SUO PREZIOSO PRODOTTO ............................................. 9<br />
Capitolo IV LOCALITA' E PAESAGGIO....................................................................... 16<br />
Capitolo V I "FRATRES" PRESENTI ALLA RELIGIONE .............................................. 18<br />
Capitolo VI LA SOCIETA' CIVILE .............................................................................. 23<br />
Capitolo VII I CONTRATTI ........................................................................................ 23<br />
Capitolo VIII IL PROCESSO DEL 1449 ......................................................................... 29<br />
Capitolo IX CRITERI DI TRASCRIZIONE..................................................................... 32<br />
APPENDICI<br />
I. Trascrizine di documenti:<br />
Registro I ......................................................................................... 33<br />
Registro II....................................................................................... 311<br />
II. Trascrizione <strong>del</strong> documento: A.S.B., Fondo Osp. Magg.,<br />
Bolle in pergamena ........................................................................ 383<br />
BIBLIOGRAFIA. ............................................................................................................ 384<br />
1
PREMESSA<br />
Non è certamente semplice desumere da registri che contengono prevalentemente<br />
dati e cifre riguardanti affitti, censi e compravendite, informazioni che<br />
contribuiscano a maggiormente <strong>del</strong>ineare il quadro storico di Toscolano. L'utilizzo di<br />
questo tipo di documenti ha sempre interessato in <strong>mi</strong>sura maggiore gli storici<br />
<strong>del</strong>l'econo<strong>mi</strong>a, per studiare i vari tipi di coltura, l'andamento dei prezzi o la diversità<br />
dei contratti agrari.<br />
Tuttavia tali fonti hanno offerto utili elementi anche per cogliere interessanti aspetti<br />
<strong>del</strong>la geografia, <strong>del</strong>la politica, <strong>del</strong>la vita religiosa e <strong>del</strong>la società di questo lembo <strong>del</strong><br />
Lago di <strong>Garda</strong>.<br />
Il lavoro è iniziato con un'accurata trascrizione di tutti i documenti contenuti nei due<br />
registri che l'archivio di Stato di Milano custodisce in un fondo religione alla cartella<br />
96, è poi proseguito con l'analisi dei vari tipi di contratti stipulati dalla religione di<br />
Toscolano dal 1340 al 1450, con una ricerca sull'olio, il più prezioso prodotto in<br />
commercio in quel periodo, col tentativo di ricostruire la storia <strong>del</strong>la confraternita di<br />
San Domenico di Toscolano durante il XIV e XV secolo attraverso i suoi componenti e<br />
la produttività agraria ed industriale, per concludere con l'esame di un<br />
interessantissimo processo che aveva visto coinvolti i conversi <strong>del</strong> monastero di San<br />
Domenico ed il comune di Toscolano.<br />
Ogni singola trascrizione è preceduta da un breve regesto che ne riporta la data di<br />
compilazione e ne espone l'argomento.<br />
Nelle tavole riassuntive <strong>del</strong>l'appendice III ricorrono: i no<strong>mi</strong> di tutti gli affittuari e<br />
proprietari, le contrade su cui insistevano i terreni con l'indicazione <strong>del</strong>le località<br />
affittate, scambiate o vendute, la loro estensione, il tipo di proprietà, i fitti da<br />
corrispondere e il titolo giuridico <strong>del</strong>le carte.<br />
Infine, per maggior completezza, seguono gli indici onomastico (appendice IV) e<br />
toponomastico (appendice V).<br />
La ricerca sull'evoluzione di quest'ente religioso non può tuttavia considerarsi<br />
conclusa; tra i documenti fin qui esa<strong>mi</strong>nati mancano purtroppo quelli relativi<br />
all'aquisizione <strong>del</strong>le terre e quelli dei secoli successivi, che potrebbero senza dubbio<br />
offrire nuovi elementi.<br />
Mi auguro che possa venire affidato a qualche altro volenteroso studente l'esame di<br />
queste carte, parte <strong>del</strong>le quali sono conservate presso l'<strong>Archivi</strong>o <strong>del</strong>la Magnifica<br />
Patria di Salò 1<br />
, gettando ulteriore luce sulla storia di un territorio cui sono, ora, più<br />
legata di prima.<br />
1<br />
Ora in corso di riordino ad opera <strong>del</strong> prof. Scarazzini.<br />
2
CAPITOLO I<br />
DESCRIZIONE PALEOGRAFICA<br />
Entrambi i registri <strong>del</strong>la religione di San Domenico, conservati nell'<strong>Archivi</strong>o di Stato di<br />
Milano 2<br />
, l'uno risalente al XIV secolo e l'altro alla metà <strong>del</strong> XV secolo, sono pergamenacei.<br />
La copertina <strong>del</strong> I° presenta sullo sfondo scritte a rovescio, probabilmente un elenco; in<br />
parte cancellata, raschiata e pulita il più possibile, è stato così riutilizzata. Porta in alto al<br />
centro una scritta recente, abbastanza leggibile, rriportata all'inizio <strong>del</strong>la trascrizione dei<br />
documenti.<br />
Attualmente il manoscritto è composto da 107 fogli, <strong>del</strong>la <strong>mi</strong>sura di 28 cm di lunghezza e<br />
22,5 di larghezza; dopo il 173° contratto, tre fogli sono di formato più piccolo dei precedenti<br />
e sono datati 1639-1640; uno di loro riporta il titolo "Copia serenissimo prencipe".<br />
La quarta pagina di copertina presenta al centro scritte difficilmente leggibili, in parte<br />
sbiadite e in parte cancellate.<br />
I fogli sono numerati da diverse mani; numeri romani, inseriti tra due punti, sono posti al<br />
centro in alto di ogni recto. Altra numerazione, in numeri arabi, collocata a destra in alto e<br />
in basso, è stata aggiunta più tardi.<br />
La scrittura <strong>del</strong> primo registro è gotica notarile <strong>mi</strong>nuscola, eseguita da un'unica mano con<br />
inchiostro di color marrone.<br />
Macchie compaiono qua e là, soprattutto sul fondo dei fogli, ma non ostacolano la lettura.<br />
Il testo a piena pagina è disposto per lo più in uno specchio abbastanza regolare per quanto<br />
riguarda la larghezza; varia invece per la lunghezza.<br />
Quasi tutti i contratti di investitura o "carte livelli" riportano con accurata precisione in alto<br />
al centro il nome <strong>del</strong> livellario come titolo, spesso accompagnato a destra o a sinistra dalla<br />
data e da una annotazione sul territorio in cui si trovano le terre affittate. Più sotto (a<br />
sinistra per i fg.v. e a destra per i fg.r.) compaiono, quasi in corrispondenza di riga,<br />
annotazioni circa la durata <strong>del</strong>l'affitto e il canone da corrispondere.<br />
I pri<strong>mi</strong> quattro fogli <strong>del</strong> registro riportano un elenco dettagliato, in gotica maiuscola, dei<br />
no<strong>mi</strong> di persona col numero <strong>del</strong>la carta in cui compaiono a fianco, insieme a brevi<br />
annotazioni aggiunte più tardi tra riga e riga.<br />
Verso la fine <strong>del</strong> manoscritto, dalla carta 117, compaiono accanto al testo intitolature che<br />
definiscono la diversità <strong>del</strong> contenuto via via presentato:<br />
2<br />
Fondo Religione, cartella 96.<br />
3
- "Permutatio in Tusculano" fg.LXVI o "carta contracambi";<br />
- "Transactio in Burgo de Tuschulano" fg.LXVIII o "carta religionis";<br />
- "Emptio in Materno" fg.LXVIII;<br />
- "Creditus concessionis" fg. LXVIIII;<br />
- "Refutatio in Manerva" fg.LXXI.<br />
Pochi ed elaborati "signum tabellionis" aprono la presentazione <strong>del</strong> testo. Ricorrono ai fg.<br />
5r, 6r, 14v, 15v e ai fg. XVIII, XXXIII, XXXVI, XLII, XLVI, LXII, LXVI, LXXIII, LXXI; gli altri<br />
documenti sono preceduti da una semplice croce, quale segno devozionale.<br />
La numerazione dei fogli, verso la fine <strong>del</strong> registro, è interrotta e sporadica.<br />
Al foglio XLII il testo titolato "Carta Petri de Zonclarechis" è cancellato e sbarrato da righe<br />
oblique. Accanto è posto un regesto o breve annotazione sostitutiva.<br />
Dal fg. XLII in poi i contratti diventano più brevi e più fitti all'interno <strong>del</strong>lo stesso recto o<br />
verso, senza soddisfare uno spazio prestabilito come in precedenza, ma facendo seguire,<br />
nella stessa facciata, al ter<strong>mi</strong>ne di un testo, il successivo e, se <strong>del</strong> caso, l'inizio di un terzo.<br />
Il notaio cancella spesso con un tratto deciso la parola errata o scritta non al giusto posto;<br />
probabilmente quando sottolinea con puntini una frase intera o una parola intende fare lo<br />
stesso, dato che ciò accade spesso quando ripete due formule uguali nella stessa riga.<br />
Una scrittura più sottile a fine di pagina e in uno spazio relativamente ristretto, così che<br />
anche il carattere è piuttosto <strong>mi</strong>nuto e pieno di abbreviature, compare soprattutto nei pri<strong>mi</strong><br />
fogli nelle designazioni territoriali, tra gli "item" che elencano tutte le terre in Toscolano,<br />
Maderno, Gardone, Gargnano:<br />
fg. IIII riga 15;<br />
fg. VIIIIv. riga 12 si cancella con sottolinetura l'errata <strong>mi</strong>sura, a fianco c'è l'esatta;<br />
fg XXXVIIIv riga 1 cancella "nono ianuarii" perchè la data esatta è "sexto ianuarii";<br />
fg. LIIv riga 6 da "usque ad novem annos" alla riga 8 c'è una sottolinetura continua e<br />
l'espressione non è ripetuta, probabilmente il notaio intendeva evidenziarla e non<br />
cancellarla.<br />
fg. XLII la scrittura appare di mani diverse; la prima riporta l'investitura di Petrum de<br />
Zonclarechis e richiama quella <strong>del</strong> foglio precedente, mentre a fianco ve n'è un'altra<br />
strutturata in breve regesto che rimanda al contratto 185.<br />
4
Il II° registro, scritto nel XV secolo, presenta sulla copertina in alto a destra le seguenti note<br />
d'archivio: 1444 Provincia di Brescia Domenicani di Toscolano. Più sotto una scritta quasi<br />
completamente sbiadita e, a sinistra: Regolari frati Domenicani Toscolano.<br />
Il manoscritto, in buono stato di conservazione, è composto attualmente da 41 fogli,<br />
ognuno dei quali <strong>mi</strong>sura 20 cm di larghezza e 27,5 di lunghezza.<br />
I fogli riportano numerazione araba.<br />
La scrittura è preumanistica corsiva.<br />
Ogni documento si apre con un raffinato "signum tabellionis" e la prima lettera <strong>del</strong> testo è<br />
<strong>mi</strong>niata.<br />
Il "signum tabellionis" introduce anche l'annotazione fatta dal notaio Augustino de Calapis<br />
che conclude i documenti dei fg. 8-9-10 spiegando che, chiamato a redigere il documento<br />
ed impegnato purtoppo altrove, affida l'incarico al figlio, anch'egli notaio.<br />
Il testo è ben disposto a piena pagina e i paragrafi sono spaziati tra loro.<br />
Accanto al testo il notaio annota brevemente il nome <strong>del</strong> livellario e la località alla quale<br />
appartiene la terra affittata.<br />
Il registro è in buono stato di conservazione e la scrittura è ben visibile, regolare, curata ed<br />
elegante, ad eccezione <strong>del</strong> primo documento, sbiadito in alcune frasi.<br />
CAPITOLO II<br />
LA RELIGIONE DI SAN DOMENICO<br />
La scoperta di un fondo archivistico nell'<strong>Archivi</strong>o di Stato di Milano ha reso possibile, pur<br />
tenendo conto <strong>del</strong>le cose già scritte da Fossati 3<br />
per Toscolano e da Lonati 4<br />
per Maderno, di<br />
affrontare la storia <strong>del</strong>le due località con un'ottica nuova.<br />
Il Lonati aveva visto l'archivio <strong>del</strong> comune di Maderno, ma non conosceva questa grande<br />
documentazione. A far luce sulla storia di Toscolano non è dunque una fonte comunale e<br />
pubblica, ma un'istituzione religiosa. Il fondo in questione appartiene ad un ente religioso,<br />
di cui si conosceva<br />
3<br />
Fossati D., Benacum, in Memorie <strong>del</strong>l'Ateneo di Salò, Toscolano, 1941.<br />
4<br />
Lonati G., La pieve e il comune di Maderno, in Memorie <strong>del</strong>l'Ateneo di Salò, Toscolano, 1933.<br />
5
l'esistenza, ma nessuno, purtroppo, aveva approfondito il discorso. Il Guerrini, nel 1932 5<br />
, ne<br />
aveva parlato riportando alcuni regesti di documenti, ma l'impressione che ne deriva è che<br />
non avesse effettivamente in mano quelle carte e ne ignorasse dunque l'effettivo<br />
contenuto.<br />
Il fondo, ricchissimo, è costituito da 66 pergamene sciolte che vanno dal 1279 al 1449 e da<br />
due registri di 190 documenti che vanno dal 1340 al 1451 per un totale di 250 atti sulla<br />
storia <strong>del</strong>la religione di Toscolano e sulla storia econo<strong>mi</strong>ca e sociale <strong>del</strong>la comunità.<br />
Lo spaccato che si ottiene non è politico, ma quello <strong>del</strong>la vita reale <strong>del</strong> paese, degli uo<strong>mi</strong>ni e<br />
<strong>del</strong> loro lavoro, in un periodo difficile anche per l'imperversare <strong>del</strong>le pestilenze, di cui quella<br />
<strong>del</strong> 1348 non dovette avere particolare virulenza a Toscolano, a giudicare dal numero<br />
elevato (59) di contratti agrari che si continuarono a stipulare in questo periodo, mentre più<br />
aggressiva fu quella <strong>del</strong> 1361, come si evince dall' esiguo numero di contratti stipulati (1 nel<br />
1361 e 10 nel 1362) e dalla riduzione a due confratelli più il preposito esistenti alla<br />
religione nel 1362 da sei più il preposito che vi si trovavano nel 1360.<br />
É lecito chiedersi come mai questa importante documentazione sia stata ritrovata a Milano.<br />
Alla fine <strong>del</strong> Settecento, in particolare durante la Repubblica Cisalpina ed il periodo<br />
napoleonico, la figura <strong>del</strong> monaco era notevolmente decaduta e tra le grandi riforme di fine<br />
secolo vi fu quella che aboliva gli ordini monastici ed incamerava tutte le terre rivendendole<br />
poi ad una classe sociale più redditizia: la borghesia.<br />
La religione era passata ai canonici di San Salvatore di Brescia nel 1562 e, una volta<br />
soppressi gli ordini monastici nel 1772, venne venduta a Giovanni Torre fu Francesco,<br />
rivenduta a Angelo Olivari Fantoni e poi incamerata nel demanio napoleonico, mentre i<br />
documenti vennero destinati all'<strong>Archivi</strong>o di Milano.<br />
Il fondo tuttavia racchiude solamente le carte di gestione, non quelle di acquisizione <strong>del</strong>le<br />
proprietà, per cui è difficile conoscere con precisione quando e come la religione sia venuta<br />
in possesso di così numerosi appezzamenti di terra.<br />
Il fondo è dedicato a San Domenico. Il Guerrini ha cercato di dare una spiegazione a questa<br />
intitolatura legando il monastero e la storia <strong>del</strong>la religione ai Domenicani, frati Predicatori<br />
che intorno al 1221 si stabilirono a Brescia 6<br />
; a Domenico e agli uo<strong>mi</strong>ni a lui affiancati, venne<br />
5<br />
Guerrini P., Canoniche e priorati agostiniani nel territorio bresciano, in Bollettino storico agostiniano, VIII,<br />
1932, pag. 70.<br />
6<br />
Guerrini P., San Domenico e i Domenicani a Brescia, Centenario di San Domenico. Bollettino mensile, II, n. 5,<br />
fasc. XVII, dicembre 1921.<br />
6
affidato il compito di predicare la dottrina, di portare il messaggio <strong>del</strong>la verità evangelica<br />
mediante la parola e l'esempio di una vita u<strong>mi</strong>le e povera e di suscitare così nelle città<br />
infestate dall'eresia un rinnovamento collettivo.<br />
Non c'è dubbio che i Domenicani abbiano svolto un ruolo importante nelle lotte politiche e<br />
nelle fazioni cittadine <strong>del</strong> periodo. L'ipotesi <strong>del</strong> Guerrini è interessante ma non trova<br />
riscontro nei documenti: egli immagina, d'accordo con Lonati, che lo stanziamento dei<br />
Domenicani a Toscolano fosse stato ritenuto necessario già dal vescovo domenicano Guala<br />
(1229 - 1244). Egli sostiene che fossero stati chiamati per arginare l'eresia catara, diffusa<br />
specialmente tra gli straccivendoli attorno alle cartiere, anticipando così la loro fondazione<br />
alla prima metà <strong>del</strong> secolo XIII. Ciò è difficilmente sostenibile, dato che le prime cartiere<br />
risalgono alla seconda metà <strong>del</strong> Trecento. Il più antico documento che faccia parola<br />
<strong>del</strong>l'industria cartaria risale, infatti, al 1381 ed è un "instrumentum" di divisione <strong>del</strong>le<br />
acque <strong>del</strong> fiume Toscolano tra i comuni di Toscolano e di Maderno, pubblicato per la prima<br />
volta nel Codice Diplomatico <strong>del</strong> Bettoni 7<br />
, in cui vengono no<strong>mi</strong>nati i "fulli a papyro".<br />
Probabilmente Guerrini non conosceva gli studi pubblicati dal Grundmann 8<br />
sui movimenti<br />
religiosi nel Medioevo tra XII e XIII secolo.<br />
Il ter<strong>mi</strong>ne con cui si indica la presenza di questo ente a Toscolano è "religio", nome che è<br />
rimasto tutt'oggi ad indicare la località. Nel diritto canonico perchè una società possa<br />
definirsi "religione" bisogna che "...sia ordinata secondo una propria regola o costituzione<br />
approvata formalmente e positivamente dalla competente autorità ecclesiastica... che essa<br />
comporti vita comune intesa come stabile coabitazione o dimora sotto lo stesso tetto e<br />
partecipazione alle generali attivitàò sotto il governo <strong>del</strong> legittimo superiore e secondo le<br />
norme fissate dallo statuto; che i componenti abbiano pronunciato i voti pubblici" 9<br />
.<br />
É probabile che la religione fosse inizialmente un gruppo spontaneo e che, più tardi, sia<br />
entrato nell'ordine degli Agostiniani 10<br />
. Un documento <strong>del</strong><br />
7<br />
Bettoni F., Storia <strong>del</strong>la Riviera di Salò, Brescia, 1880.<br />
8<br />
Grundmann H., Movimenti religiosi nel Medioevo. Ricerche sui nessi storici tra l'eresia, gli ordini mendicanti<br />
e il movimento religioso fem<strong>mi</strong>nile nel XII e XIII secolo, e sulle origini storiche <strong>del</strong>la <strong>mi</strong>stica tedesca, Bologna,<br />
1974.<br />
9<br />
AA.VV., Diritto canonico, Napoli, 1978.<br />
10<br />
Violante C., La chiesa bresciana dall'inizio <strong>del</strong> secolo XIII al do<strong>mi</strong>nio veneto, in Storia di Brescia, Brescia,<br />
1963.<br />
7
1388 ricorda un frate Giovannino de Vergiate "sindicus ordinis here<strong>mi</strong>tarum sancti<br />
Augustini Mediolanensi" 11<br />
.<br />
Il gruppo <strong>del</strong>la religione era piuttosto consistente; era formato da un preposito e una<br />
comunità da sei persone in media fino al 1309, quando il numero variava tra i cinque e i<br />
sette membri nella canonica. Gradenigo riporta un decreto sinodale <strong>del</strong> vescovo Federico<br />
Maggi nel quale disponeva la presenza di due sacerdoti nella canonica di Toscolano.<br />
Il numero dei religiosi nella fondazione rimase di sei/sette persone fino al 1356.<br />
Nel 1367 il preposito Jacobus de Fortis de Castenedulo affermava "se esse totum capitulum<br />
dicte religionis"; da quel momento la religione non fu più un centro organizzativo spirituale,<br />
ma econo<strong>mi</strong>co.<br />
É probabile che la religione fosse stata abbandonata in questo periodo a causa <strong>del</strong>le<br />
difficoltà create dalle pestilenze e dalle guerre, trasformandosi poi in luogo di commenda di<br />
un cardinale avignonese, Filippo de Alenconis, eletto cardinale dal papa Urbano VI il 18<br />
settembre <strong>del</strong> 1378 12<br />
.<br />
Solo ai pri<strong>mi</strong> <strong>del</strong> Quattrocento si prospettò una ripresa. In un documento <strong>del</strong> 1405 13<br />
compare il preposito Giovanni de Benedictis de Savallo che rappresentava l'intero capitolo<br />
<strong>del</strong>la religione e <strong>del</strong> monastero. Proprio a questo intraprendente personaggio si deve la<br />
riorganizzazione <strong>del</strong>le terre e <strong>del</strong>la produzione industriale; nello stesso documento, infatti,<br />
affitta ad un contadino <strong>del</strong> luogo un appezzamento di terra con "fullum unum a papiro" o<br />
cartiera, con l'impegno di ricostruirla e rimetterla in funzione.<br />
La ripresa è dimostrata anche dalla stesura di un nuovo tipo di contratto, <strong>del</strong>la durata di sei<br />
o nove anni, ma con l'obbligo "ad laborandum et usufructandum" le terre "secundum usum<br />
et consuetudinem boni et recti laboreri comunis de Tusculano".<br />
Il fitto non viene più richiesto in olio ma in frutto non lavorato.<br />
La documentazione ci aiuta dunque a capire la crescita avvenuta nella prima metà <strong>del</strong><br />
Quattrocento, finchè dopo il 1448 la religione ritorna ad una solida struttura econo<strong>mi</strong>ca,<br />
attirando l'attenzione <strong>del</strong>la Repubblica veneta alla quale dal 1426 si era consegnata la<br />
Riviera <strong>del</strong> <strong>Garda</strong> in cambio <strong>del</strong> mantenimento degli antichi privilegi di cui godeva.<br />
Bartolomeo Maripetro fu commendatario <strong>del</strong>la religione dal 1448; e lo era ancora nel 1451,<br />
data <strong>del</strong>l'ultimo contratto <strong>del</strong> registro II.<br />
11<br />
A:S:M., F.R.P., cart. 96, 1388 aprile 21.<br />
12<br />
A.S.M., F.R.P., cart. 96, 1388 aprile 21.<br />
13<br />
A.S.M., F.R.P., cart. 96, 1405 febbraio 7.<br />
8
Nel 1483 la religione di Toscolano verrà data in commenda al monastero <strong>del</strong>le Benedettine<br />
di Santa Croce <strong>del</strong>la Giudecca di Venezia. Le monache ottennero dal papa Sisto IV di<br />
vendere i beni <strong>del</strong>la religione ai monaci di San Salvatore di Brescia nel 1562 per risarcire i<br />
gravi danni provocati da un incendio che aveva distrutto case e masserizie <strong>del</strong> loro<br />
monastero.<br />
Il possesso da parte di questi ulti<strong>mi</strong> è testimoniato anche da tre documenti <strong>del</strong> I registro<br />
redatti nel 1639 e 1640.<br />
I frati, chiamati Canonici Regolari Lateranensi di S. Afra, rimasero alla religione fino al 1772,<br />
anno in cui venne soppresso l'ordine.<br />
L'anno seguente il Senato veneto vendette il monastero con tutti i suoi beni a Giovanni<br />
Torre fu Francesco che nel 1793 lo rivendette ad Angelo Olivari fu Gio Antonio di Salò per L.<br />
260.000. Nel 1815 il monastero venne acquistato dalla fa<strong>mi</strong>glia Visintini di Morgnaga di<br />
Gardone Riviera.<br />
CAPITOLO III<br />
L'OLIVO ED IL SUO PREZIOSO PRODOTTO.<br />
Nell'Alto Medioevo l'olivicoltura ha rivestito un ruolo molto importante nel territorio<br />
gardesano, in un periodo nel quale la precarietà dei commerci aveva spinto i grandi enti<br />
ecclesiastici ad interessarsi dei possessi nelle zone prealpine per il rifornimento e la<br />
produzione di olio. Nei registri <strong>del</strong>la religione di San Domenico emerge chiaramente quale<br />
significativa posizione avesse la coltura <strong>del</strong>l'olivo e la produzione <strong>del</strong>l'olio, allora<br />
indispensabile ai fini liturgici, alimentari e commerciali. Nella zona <strong>del</strong> <strong>Garda</strong> l'olivicoltura<br />
era praticata sin dall'antichità, come dimostrano alcuni ritrovamenti a Pacengo sulla sponda<br />
veronese 14<br />
, mentre nulla si conosce per l'età romana e i pri<strong>mi</strong> secoli <strong>del</strong>l'Alto Medioevo. Per<br />
i secoli IX e X giungono abbondanti notizie soprattutto dagli inventari dei conventi di San<br />
Colombano di Bobbio e di Santa Giulia di Brescia 15<br />
, sui cui do<strong>mi</strong>nici <strong>del</strong>le corti gardesane,<br />
infatti, questa coltura era praticata con notevole intensità.<br />
14<br />
G.M. Varanini, L'olivicoltura e l'olio gardesano nel Medioevo, in Un lago, una civiltà: Il <strong>Garda</strong>, a cura di G.<br />
Borelli, Verona, 1983.<br />
15<br />
Inventari altomedievali di terre, coloni e redditi, Roma 1980, a c. rispettivamente di A. Castagnetti (pp.119-<br />
92) e G. Pasquali (pp. 41-94)<br />
9
Il Pasquali 16<br />
attesta per Santa Giulia un totale di 2528 libbre d'olio annue, alle quali se ne<br />
aggiungono 163 provenienti dal reddito dei frantoi e <strong>del</strong> "massaricio", mentre i dati<br />
elaborati dall'Hartmann danno un totale di 2790 libbre d'olio sul complesso <strong>del</strong>l'inventario,<br />
provenienti dalla grande corte gardesana di "Summolacu", corrispondente al settore<br />
settentrionale <strong>del</strong> lago.<br />
Purtroppo, al di là <strong>del</strong>le notizie forniteci dagli inventari, la documentazione altomedievale<br />
offre sull'olivicoltura gardesana scarsi elementi; poche sono anche le attestazioni per l'XI<br />
secolo, così che alcuni importanti proble<strong>mi</strong>, come quelli posti da Varanini 17<br />
, non trovano<br />
soluzione. Cosa si intende ad esempio con il ter<strong>mi</strong>ne "oliveta" o col suo probabile<br />
di<strong>mi</strong>nutivo "olivetum"? Quale realtà agraria e paesaggistica rappresenta e quali erano le<br />
modalità con cui il suolo veniva sfruttato e reso produttivo? Questo ter<strong>mi</strong>ne compare infatti<br />
spessissimo nella documentazione, raramente si trova "terra cum olivis". E' inoltre difficile<br />
definire un numero <strong>mi</strong>nimo di alberi che giustifichi l'uso <strong>del</strong> ter<strong>mi</strong>ne "olivetum", dato che<br />
anche una terra con solo 6 piante viene così classificata nell'VIII secolo sul lago di Lugano; di<br />
37 olivi è quello di proprietà <strong>del</strong> monastero di Santa Maria di Monte Velate (lago di Como) e<br />
composto di due arie 18<br />
.<br />
Forse più semplicemente il ter<strong>mi</strong>ne suole indicare che la risorsa principale di queste terre,<br />
pur in altro modo produttive, era comunque l'olivo.<br />
Da un gruppetto di documenti che provengono dall'archivio di San Pietro in Monte di Serle (<br />
1040-1045) sembra che la diffusione <strong>del</strong>l'olivo sulle terre dei proprietari laici o privati fosse<br />
tuttavia scarsa. Si tratta di donazioni provenienti da ecclesiastici e da laici che rafforzano i<br />
beni di quest'ente a Maderno e nelle zone li<strong>mi</strong>trofe.<br />
Varanini osserva che alcune volte viene offerto solamente "ollivum unum cum sua<br />
ablaciatura" o addirittura una terra con "medietate de arbore uno que no<strong>mi</strong>natur olivo", ad<br />
indicare dunque il grande valore che aveva anche la singola pianta, indipendentemente<br />
dalla vastità <strong>del</strong>la terra.<br />
La presenza di questo tipo di pianta può aver incentivato la donazione.<br />
Nei documenti privati il ter<strong>mi</strong>ne "olivetum" è assente, perciò appare specifico <strong>del</strong>la grande<br />
proprietà ecclesistica, inoltre è raro che gli olivi,<br />
16<br />
G Pasquali , Olivi e olio nella Lombardia prealpina. Contributo allo studio <strong>del</strong>le rese agricole altomedievali,<br />
Studi medievali, s. 3° , XIII (1972) , pp. 257-65.<br />
17<br />
G.M. Varanini, L'olivicoltura e l'olio gardesano nel Medioevo, cit..<br />
18<br />
Doc. cit. da: Montanari, L'alimentazione contadina nell'Alto Medioevo, Napoli, 1979, p. 396.<br />
10
(poco numerosi sulle terre dei privati e più fitti su quelle <strong>del</strong> do<strong>mi</strong>nico) compaiano uniti<br />
nell'Alto Medioevo all'arativo, così come invece avviene regolarmente nella collina<br />
prealpina.<br />
Mentre nelle fonti <strong>del</strong> IX-X secolo nella riviera gardesana la proprietà <strong>del</strong>l'albero d'olivo<br />
appare distinta da quella <strong>del</strong> terreno circostante, col passare <strong>del</strong> tempo diventa più forte<br />
l'utilizzazione ad arativo <strong>del</strong>le terre olivate.<br />
Inizialmente l'olivo viene donato, venduto o locato "cum sua ablaciatura" 19<br />
cioè col terreno<br />
soggetto alla scalzatura o zappatura che si estendeva dai 3 ai 5 piedi, probabilmente 60-<br />
100cm. Si faceva anche una certa attenzione nel distinguere gli "arbores olivorum", adulti e<br />
già produttivi, dalle "plante olivorum", di più recente impianto.<br />
In documenti veronesi si accenna ad una "consuetudo" che riguarderebbe la nostra zona:<br />
"secundum usum gardesane ad plantulum" 20<br />
, probabilmente corrispondente al prelievo di<br />
un terzo <strong>del</strong>le olive e in qualche caso abbinato a quello di un quarto per le viti. I registri di<br />
san Zeno 21<br />
, <strong>del</strong>la prima metà <strong>del</strong> XIII secolo, ad esempio, rivelano terreni con alberi tenuti<br />
"ad plantulum" in numerose località <strong>del</strong>la gardesana.<br />
Un contratto <strong>del</strong> 1222 stipulato tra due laici "no<strong>mi</strong>ne locationis plantuli in perpetuum" per<br />
<strong>del</strong>le terre in <strong>Garda</strong>, prevede infatti che i concessionari debbano tenere le terre "secundum<br />
usum et bonam consuetudinem plantuli...et ponere debeant olivos in ea terra... in omnibus<br />
lociis ubi necesse fuerit et lotare dictos olivos in omni tercio anno..." 22<br />
.<br />
Scorrendo i contratti d' investitura nelle pergamene sciolte <strong>del</strong>la religione di San Domenico<br />
ho ritrovato una si<strong>mi</strong>le situazione: il 21 dicembre 1419 il preposito Giovanni de Benedictis<br />
de Savallo ha dato in locazione per nove anni ad Antonio fu Bartolomeo detto Tosera due<br />
appezzamenti di terra a Toscolano, in cambio di metà produzione annua di uva ed olive e<br />
parte di altri frutti secondo alcune ben precise disposizioni: " item quod ipse conductor<br />
teneatur laborare per hunc modum vi<strong>del</strong>icet arare et ligonizare/ ter omni anno temporibus<br />
congruis ipsas pecias terre et quamlibet earum<br />
19<br />
ASV, Ospitale civico, perg. 25. A Maderno nel 1023 "la ablaciatura" risulta di 3 piedi: AV,NV perg. 2619.<br />
20<br />
L'espressione compare ad esempio in una locazione "no<strong>mi</strong>ne manentatico di un manso bobbiese di<br />
Bardolino, il manso deve essere retto: ad bene laborandum, scilicet debet (conductor) habere suprascriptam<br />
terram cum olivis secundum usum Gardesane ad plantulum sicuti habuit pater eius" più sotto è specificata la<br />
corresponsione di un terzo <strong>del</strong>le olive e <strong>del</strong>l'uva. AST, mazzo 12; 1175 feb. 9).<br />
21<br />
ASV, S. Zeno, reg. 1.6, cc. 217-225, passim.<br />
22<br />
ASV, S. Caterina Martire, perg. 11, 1222 dic. 3. Brevano, come riportato in Varanini, L'olivicoltura e l'olio<br />
gardesano nel medioevo, cit., nota 78.<br />
11
secundum usum et consuetudinem boni et recti/ laborerii comunis de Tusculano; item<br />
mundare et purgare semel omni tercio anno omnes olivas ipsarum peciarum terre; item<br />
leta<strong>mi</strong>nare semel omni anno; item quod debeat planctare quolibet anno in dictis/ peciis<br />
terre duodecim planctas olivarum sufficientes." 23<br />
In un contratto più recente, <strong>del</strong> 17 maggio 1346, appartenente al primo registro <strong>del</strong>la<br />
religione di San Domenico, viene stipulato un patto tra il confratello Benvenuto de<br />
Matarinis e un certo Gracioto fu Nasimpaci che evidenzia l'importanza <strong>del</strong>la coltura<br />
<strong>del</strong>l'olivo e <strong>del</strong>la vite e la cura particolare dedicata a queste piante: " ...quod aliquis eorum<br />
non possit nec debeat/ alevare nec plantare nec plantari facere aliquas arbores nisi olivos<br />
vel vites intra confines infrascriptarum peciarum terre vel prope confines earum ad sex<br />
bra/chia, ab aliqua parte prope confines inter eos inter dictas pecias terre et si ex nunc est<br />
aliqua arbor quod debeat retondari ita et taliter quod non sit alta/ supra teram nisi sex<br />
brachis nisi essent olivis vel vitis que non debeant incidi vel devastari et in quod debeant<br />
scorzari ita et taliter quod/ sichentur preter quam olivi et vites que pecie terre sunt hec et<br />
iacentes in teratorio de Tusculano..."<br />
Chi non avesse osservato le disposizioni fissate sarebbe stato costretto a pagare una multa<br />
di quaranta soldi imperiali: "...sub pena et in pena quatraginta soldorum imperialium inter<br />
eos stipulatione pro<strong>mi</strong>sa...".<br />
In generale nei documenti sono poco frequenti gli accenni al tipo di olivo diffuso sulle coste<br />
gardesane; non di rado si trova quello detto "raça" o "raza" 24<br />
pregiato e di grandi<br />
dimensioni. Così forse anche quella razia che compare nella carta designationis <strong>del</strong>l'8 marzo<br />
1341 a Toscolano: "In pri<strong>mi</strong>s unam peciam terre cum una razia, iacentem in contrata<br />
Malzanigi..." anche se accanto alla definizione <strong>del</strong> Varanini ve n'è un'altra assai più<br />
probabile, cioè quella di "canale artificiale" 25<br />
.<br />
Le carte designationis aprono la lunghissima serie dei contratti livellari <strong>del</strong> primo registro<br />
datate, 7 marzo 1341 per Gargnano, 8-9 marzo 1341 per Toscolano, 10 marzo 1341 per<br />
Maderno e 11-12 marzo 1341 per Gardone. In esse viene fatto un resoconto di tutte le terre<br />
<strong>del</strong>la religione di San Domenico nelle suddette località, riportando per ognuna, salvo<br />
qualche eccezione, l'estensione in tavole, piedi e piò.<br />
23<br />
A.S.M., F.R.P., cart. 96, doc. 1419 dic. 21.<br />
24<br />
Varanini G.M. L'olivicoltura e l'olio gardesano nel medioevo, cit..<br />
25<br />
Du Cange, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Niort, 1883/87. Ad vocem.<br />
12
La maggior parte <strong>del</strong>le terre è olivata; raramente queste sono o solo prative o solo rosive o<br />
solo vegre. In alcuni casi si trova un accenno al numero <strong>del</strong>le piante in esse contenute:<br />
"una pecia terre cum tribus pedibus olivorum" (3 volte);<br />
"cum quinque pedibus olivorum" (1 volta);<br />
"cum una nuce" (1 volta);<br />
"cum duobus pedibus nucium" (1 volta);<br />
"cum duobus nucibus" (1 volta);<br />
"una cola cum duabus vitibus" (1 volta);<br />
"una pecia terre olivata et costiva cum treginta septem pedibus olivorum" (1 volta),<br />
mentre è comune l'espressione "cum aliis arboribus" senza ulteriore specificazione.<br />
Nel contratto di livello, al momento di definire quale sia il fitto annuo da pagare per gli<br />
appezzamenti o le case concesse, compaiono costantemente le bazete, le gallette ed il<br />
moggio, ossia le <strong>mi</strong>sure di capacità usate per l'olio 26<br />
. La bazzetta o bazeda così chiamata<br />
ancor oggi in Riviera era 1/30 <strong>del</strong> moggio, la galletta 1/8 <strong>del</strong> moggio e si divideva in quattro<br />
bande, il moggio corrispondeva a 9 pesi d'olio raffinato ed il quartaro a quattro pinte (8<br />
boccali) cioè a l. 6,29. L'olio era dunque prodotto prezioso che si richiedeva come fitto<br />
annuo e che veniva depositato nella "canipa" <strong>del</strong> monastero. Si richiedeva che fosse buono,<br />
nitido e correttamente <strong>mi</strong>surato (secondo il retto livello <strong>del</strong> comune o <strong>del</strong> territorio).<br />
In una carta venditionis <strong>del</strong> 31 marzo 1349 Betino fu Ubertini aveva ceduto per 28 libre di<br />
planete e 10 soldi imperiali dodici appezzamenti di terra a Gardone e Fasano, con i relativi<br />
fitti, parte dei quali corrispondenti ad olio e monete insieme: "...unam bazetam et unum<br />
terzerium bazete et quatuor imperiales de ficto quod ei reddere tenetur annuatim...".<br />
In un documento <strong>del</strong>l'8 febbraio 1357 il fitto annuo per una casa e due appezzamenti di<br />
terre a Toscolano è di "quatuor galetas oley et unum caponem..."; quest'ultimo è una sorta<br />
di regalia.<br />
Poche volte nei <strong>mi</strong>ei documenti si accostano all'olio, come fitto, il denaro e gli animali e<br />
quasi mai da soli. Va ricordato un caso in cui si fa obbligo di portare: "..ad canipam dicti<br />
monesteri sitam in dicta religione duodecim turdos bonos et sufficientes..." 27<br />
Dodici tordi è<br />
il fitto annuo che Geronimo fu Antoniolo de Calapis deve pagare per un appezzamento di<br />
26<br />
L.F.Fè D'ostiani, Brescia nel 1746. Brescia 1098, pp. 265.<br />
27<br />
A.S.M., F.R., R2.,car. 96, documento <strong>del</strong> 7 settembre 1450.<br />
13
terra a Rumegnaco di Toscolano; non qualche tordo ma ben dodici, buoni e sufficienti. Già<br />
in un contratto che appartiene al gruppo <strong>del</strong>le pergamene sciolte si chiedeva come fitto per<br />
due terre: "galetas sex cum dimedia, unum par caponem, turdos viginti quinque".<br />
Per turtto il Quattrocento è molto diffuso il contratto di denaro e regalie animali come<br />
capponi e tordi e questi ulti<strong>mi</strong> si catturavano con apposite reti accuratamente posizionate;<br />
nella carta <strong>del</strong> 23 maggio 1450 infatti Bartolomeo Maripietro, commendatario <strong>del</strong>la<br />
religione di San Domenico, ha dato in affitto una terra con "una tensa a turdis".<br />
E'interessante notare inoltre come accanto all'olio non compaia come corresponsione<br />
annua il vino, nonostante la maggior parte <strong>del</strong>le terre affittate siano vidate e si parli <strong>del</strong>la<br />
raccolta <strong>del</strong>le olive e <strong>del</strong>l'uva; il vino resta d'uso privato <strong>del</strong> livellario e non interessa<br />
l'ambito <strong>del</strong> commercio ove l'olio è sovrano. Pochi documenti che citano all'interno alcune<br />
"carte debiti", come quello <strong>del</strong> 26 agosto 1347 o <strong>del</strong> 5 marzo 1348, accennano a compere di<br />
vino: 6 libre imperiali "pro uno plaustro vini albi", o le 111 libre imperiali in cambio di 8<br />
moggi di olio e 5 plaustri di vino chiaro e nostrano.<br />
Dalle numerosissime carte livelli esa<strong>mi</strong>nate si trae l'impressione che la coltura <strong>del</strong>l'olivo sia<br />
diffusissima, più o meno intensa per i vari territori, ma sicuramente elevata nella Riviera<br />
occidentale a Toscolano e Maderno. Il Varanini ricorda che nel 1307, su un campione di una<br />
cinquantina di appezzamenti <strong>del</strong>la "sors" Cervano, presso Toscolano, (di varia utilizzazione<br />
agraria: arativi, vegri costivi, dossivi...), soggetti a livello a favore <strong>del</strong> vescovo di Brescia e<br />
<strong>del</strong>la fa<strong>mi</strong>glia Ugoni, si riscontra un piede di olivo ogni 70 metri quadri, con punte assai più<br />
elevate di un albero ogni 30-35 mq. 28<br />
Nel primo registro <strong>del</strong>la religione, accanto all'estensione <strong>del</strong>la terra viene riportato, anche<br />
se in soli tre casi, il numero dei piedi di olivo, così che è stato possibile, seppur<br />
indicativamente, calcolarne la densità, che si aggira tra i 12 e i 16 mq per olivo.<br />
Le <strong>mi</strong>sure variano, inoltre, tra le terre prospicenti il lago, spesso paludose, e quelle collinari,<br />
di più antica utilizzazione agraria. I terrazzamenti artificiali soprattutto appaiono punti<br />
privilegiati per l'olivicoltura ma va ricordato che accanto all'olio sono spesso menzionati<br />
altre caratteristiche piante come l'alloro che è diffusissimo a Toscolano, assente invece sul<br />
veronese e che ha lasciato tracce persino nella<br />
28<br />
ACVB, reg. 4, cc. 35rv e passim nelle cc. successive.<br />
14
<strong>mi</strong>crotoponomastica 29<br />
; ma anche noci, peri, castagni, questi ulti<strong>mi</strong> frequentemente citati<br />
nelle terre olivate, a dimostrazione di come l'olivo si spingesse abbastanza in alto.<br />
Affittata una terra e stabilito che il fitto da corrispondere doveva essere in olio, la religione<br />
richiedeva al livellario di depositarlo nella canipa 30<br />
<strong>del</strong> monastero, ossia nel magazzino o<br />
cantina, in occasione solitamene <strong>del</strong>la festa <strong>del</strong>l'epifania.<br />
Settia ricorda questo ter<strong>mi</strong>ne in relazione al castello deposito 31<br />
dei secoli XII e XIII sparso in<br />
tutta Italia ed in particolare nell'area veneta. Le canipe erano i magazzini siti nella fortezza<br />
ove i vicini conservavano i loro beni, soddisfacendo certi obblighi come quello <strong>del</strong>la<br />
manutenzione <strong>del</strong>la fortezza. Gli accordi sottoscritti nel 1195 tra il vescovo di Padova e i<br />
rappresentanti <strong>del</strong>la popolazione di San Giorgio <strong>del</strong>le Pertiche sancivano il pagamento per<br />
ogni canipa <strong>del</strong> castello di uno staio 32<br />
di frumento. Nel novarese una convenzione <strong>del</strong> 1140<br />
rivela che il castello di Briona conteneva "cellaria" affittate da canonici ai vicini <strong>del</strong> luogo,<br />
tenuti da parte loro alla custodia e manutenzione <strong>del</strong>la fortezza. Più tardi il prevosto <strong>del</strong>la<br />
città di Novara investiva i consoli <strong>del</strong>la vicinia di Masezzo di tutte le "caneve" esistenti nel<br />
castello, dietro pagamento annuo d'una certa cifra di denaro per ogni superficie di una<br />
tavola. Il castello deposito era presente anche in Lombardia, come riportano le<br />
consuetudini <strong>mi</strong>lanesi <strong>del</strong> 1145-62; era sede <strong>del</strong> potere signorile e nel contempo luogo di<br />
deposito collettivo e obbligatorio di tutti i prodotti <strong>del</strong>la popolazione rurale dipendente.<br />
Questa pratica <strong>del</strong>l'incanipare, seppur con circostanze assai diverse, riguardava anche la<br />
religione di San Domenico, il cui magazzino raccoglieva l'affitto annuo che i livellari<br />
pagavano per lo più in natura.<br />
Accenno infine al fatto che nei documenti da me esa<strong>mi</strong>nati non compaiono quelle "sortes" 33<br />
che il Varanini riscontra a Maderno, Toscolano e zone vicine nel cospicuo patrimonio <strong>del</strong><br />
vescovo di Brescia durante l'XI secolo. Il registro IV di Berardo Maggi ne ricorda ben otto;<br />
dall'inventario dei beni, curato nel 1279 da Enrico arciprete di Maderno con altri nove<br />
29<br />
"Ad laurolos".<br />
30<br />
Du Cange, Glossarium mediae et infimae latinitatis, cit.<br />
31<br />
Aldo A. Settia, Castelli e villaggi nell'Italia padana. Popolamanto, potere e sicurazza tra IX e XIII secolo.<br />
Liguori editore, 1984, pp. 441.<br />
32<br />
Lo staio come <strong>mi</strong>sura di capacità per gli aridi corrisponde a 2 <strong>mi</strong>ne o quattro quartari e a l. 18,27.<br />
33<br />
Varanini G.M., L'olivicoltura e l'olio gardesano nel medioevo, cit., pp. 132.<br />
15
designatores 34<br />
, assumono importanza oltre i possessi all'interno <strong>del</strong> centro abitato,<br />
soprattutto gli introiti in olio che provengono dalle terre in "Campra Materni, in Plano et in<br />
aliis locis que non sunt in villis" (Bornico, Vigole, Monte Materni) e dalle sortes site nel<br />
territorio di Maderno, ampie e compatte estensioni ove i consortes, coltivatori dipendenti,<br />
rispondevano collettivamente <strong>del</strong> fitto dovuto "debeat solvi comuniter adunatum fictum<br />
cuiuslibet sortis et non divisim" 35<br />
.<br />
CAPITOLO IV<br />
LOCALITÁ E PAESAGGIO<br />
I molteplici possedimenti, registrati dal 1340 al 1450 36<br />
nelle carte esa<strong>mi</strong>nate, che la<br />
religione di San Domenico affitta, vende o scambia, appartengono agli odierni comuni di<br />
Toscolano-Maderno, Gardone, Salò, Gargnano e San Felice. Dalla corrispondenza dei<br />
toponi<strong>mi</strong> antichi con quelli moderni si comprende che le terre <strong>del</strong>la religione in parte<br />
costeggiavano il lago in quella fascia che appare più ricca e produttiva, ma si estendevano<br />
anche all'interno oltre una breve pianura, risalendo dolcemente i pendii dei colli, fino a<br />
spingersi dentro la Valle di Surro (odierna Val di Sur).<br />
Il paesaggio si presentava assai ricco di estese piantagioni di olivo, spesso accompagnato da<br />
altre colture, in particolare quella <strong>del</strong>la vite. Le colture <strong>mi</strong>ste apparivano più frequenti nella<br />
parte settentrionale, per la natura stessa <strong>del</strong> terreno; insieme agli olivi e alle viti vi erano<br />
prati, boschi, castagneti e campi.<br />
Oltre alle case e alle mura erano sparsi qua e là raze (canali artificiali), due mulini nei pressi<br />
<strong>del</strong>la religione, porti ecc.<br />
I possedimenti <strong>del</strong>la religione di San Domenico sono per lo più di natura fondiaria, mentre<br />
solo una piccola parte è costituita da immobili.<br />
In ogni contratto agrario di investitura terriera viene specificato con cura:<br />
34<br />
ACVB, Mensa vescovile, reg.4, f.1 r., 1279.<br />
35<br />
Bettoni, Storia <strong>del</strong>la riviera di salò, vol. III-IV, Forni editore, Bologna, Biblioteca istorica <strong>del</strong>l'antica e nuova<br />
Italia, pp.71.<br />
36<br />
Salvo la pergamena sciolta <strong>del</strong> 1321.<br />
16
- il tipo di coltivazione (olivata, vidata, aratoria, costiva, prativa, ortiva, boschiva, vegra,<br />
rosiva, loriva);<br />
- l'ubicazione <strong>del</strong> terreno (territorio e contrada);<br />
- i confini <strong>del</strong>la terra (altri proprietari, spesso il lago, il fiume Toscolano, i monti, le valli e la<br />
stessa religione);<br />
- la <strong>mi</strong>sura di superficie corrispondente (manca solo, fortunatamente, in pochi casi); le più<br />
usate sono:<br />
la tavola = 4 cavezzi o pertiche, 0,32 aree, 32 mq;<br />
il piede quadro = 144 once quadre, 0,18 mq;<br />
il piò o plodium =100 tavole di 12 piedi l'una, 32,55 aree, 3,255 mq. 37<br />
Raramente viene indicato, oltre alla <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong>la terra, anche il numero di olivi in essa<br />
presenti.<br />
Qualche volta vengono numerati altri tipi di piante come fichi e noci, ma l'espressione più<br />
comune è quella generica: "cum aliis arboribus".<br />
La terra ceduta a livello poteva essere:<br />
- olivata: appezzamento coltivato ad olivi,<br />
- vidata:<br />
“ “ a viti,<br />
- aratoria: “ da arare,<br />
- costiva: " su costa collinare,<br />
- prativa: " coperto d'erba,<br />
- ortiva: “ coltivato ad orto,<br />
- boschiva: " ricoperto di boschi,<br />
- vegra: " incolto,<br />
- loriva: " coltivato ad alloro,<br />
- rosiva: " " a roseum 38<br />
La maggior parte <strong>del</strong>le terre è a coltivazione <strong>mi</strong>sta; laddove vi sia monocoltura, questa è per<br />
lo più d'olivo.<br />
I beni immobili <strong>del</strong>la religione di Toscolano sono costituiti da "domus, cum orto, cum<br />
sedu<strong>mi</strong>ne et curtivio secum tenente"; tra i possessi sono segnate anche mura, aie (hera),<br />
tese per l'uccellagione (tezollo), terreni terrazzati (cola), canali artificiali (raza), tettoie o<br />
fienili o stalle (teyete) e un vivario.<br />
37<br />
Martini A., Manuale di metrologia ossia <strong>mi</strong>sure, pesi e monete in uso attualmente e anticamente., editrice<br />
E.R.A., Roma, 1976, pp. 101.<br />
38<br />
Si tratta probabilmente <strong>del</strong>lo scotano (Cotinus coggygria), rös in dialetto, arbusto coltivato perchè ricco di<br />
tannino, sostanza usata per la concia <strong>del</strong>le pelli.<br />
17
I censi che la religione ricavava ogni anno dalle terre (e dalle case), per lo più in occasione<br />
<strong>del</strong>la festa <strong>del</strong>l'epifania, venivano pagati solitamente in gallette, bazete, moggi e quartari di<br />
olio:<br />
- galletta: <strong>mi</strong>sura per l'olio corrispondente a 1/8 <strong>del</strong> moggio e a l. 9,83;<br />
- bazeta: <strong>mi</strong>sura per l'olio corrispondente a 1/30 <strong>del</strong> moggio e a l. 2,62;<br />
- moggio: <strong>mi</strong>sura per l'olio corrispondente a l. 78,60 (e per gli aridi a 8 staia o 16 <strong>mi</strong>ne<br />
e a l 146,23).<br />
- quartaro: <strong>mi</strong>sura per l'olio corrispondente a 4 pinte, 8 boccali e a l 6,29;<br />
poche volte con animali (capponi e tordi); raramente in denaro.<br />
Una sola volta nei documenti da me analizzati si richiedono esplicitamente sette soldi e<br />
mezzo di imperiali spendibili per la comunità <strong>del</strong> Lago di <strong>Garda</strong> 39<br />
.<br />
I pagamenti in olio rendono alla religione di San Domenico complessivamente, nell'anno<br />
1348:<br />
- moggi 1<br />
- galete 41<br />
- bazete 237<br />
- quartari 3 di olio e 3,5 di frumento<br />
La durata infine <strong>del</strong> contratto di investitura ad fictum nelle carte dei due registri è di nove<br />
anni, alla scadenza dei quali sarebbe stato certamente rinnovato. In un solo documento<br />
sono stati presi provvedimenti nei confronti degli eredi di due livellari che per più di tre<br />
anni non avevano pagato il fitto di un appezzamento di terra a Toscolano tra Folino e<br />
Cabiana. Furono costretti a rinunciare alla terra e a versare alla religione 25 libre di planete.<br />
CAPITOLO V<br />
I "FRATRES" PRESENTI ALLA RELIGIONE .<br />
Considerando ora i componenti <strong>del</strong>la religione di San Domenico e facendo riferimento al<br />
più antico documento pervenutoci, <strong>del</strong> 1261 40<br />
, si osserva<br />
39<br />
Documento in appendice <strong>del</strong> 15 novembre 1450.<br />
40<br />
ASB, Fondo Ospedale Maggiore, Bolle in pergamena, filze AABB, bifoglio <strong>del</strong>la Congregazione di San<br />
Domenico, f. 2v.<br />
18
che la "domus fratrum de Toscholano" era retta da un preposito e abitata almeno da un<br />
altro fratre e da un converso: "..fratris Bertoldi conversi dicte domus, et fratris Sperindei de<br />
dicta domo...".<br />
Il preposito era nell'ambito <strong>del</strong>la congregazione come un fratello maggiore, non disponeva<br />
di una vera autorità assoluta e si occupava <strong>del</strong>l'organizzazione materiale e spirituale <strong>del</strong>la<br />
casa, testimone primo, in dignità, lavoro e carità, di una vita assolutamente regolare 41<br />
.<br />
Integrando i documenti da me analizzati con le pergamene sciolte appartenenti allo stesso<br />
fondo <strong>del</strong>la religione di san Domenico 42<br />
l'elenco dei prepositi che si sono succeduti è il<br />
seguente:<br />
- 1279 2 febbraio: Do<strong>mi</strong>nus pre Delaydus.<br />
- 1315 7 dicembre: Do<strong>mi</strong>nus Petrus de Materno.<br />
- 1321 15 febbraio: Do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis 43<br />
, dal 3 aprile <strong>del</strong>lo stesso anno<br />
definito anche prepositus eclesia Sancti Heustachi de Cleusuris<br />
Brixie 44<br />
.<br />
- 1356 27 febbraio: Do<strong>mi</strong>nus frater francinus de Trovegnanis de Scovolo 45<br />
Vallis Tenesis<br />
prepositus eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie.<br />
- 1365 12 febbraio: Venerabillis vir do<strong>mi</strong>nus frater Bertolinus de Castenedulo<br />
prepositus eclesie Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano.<br />
- 1367 6 febbraio: Religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Iacobus de Fortis de Castenedulo<br />
prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heustachi de Cleusuris de Brixia, dicens se esse totum capitulum<br />
dicte religionis et dictarum eclesiarum 46 .<br />
- 1388 21 aprile: Venerabilis vir frater Iohaninus de Vergiate<br />
here<strong>mi</strong>tarum Sancti Augustini Mediolanensi.<br />
sindicus ordinis<br />
- 1396 6 marzo: Venerabilis et sapiens vir decretali doctor do<strong>mi</strong>nus Gratianus de<br />
Nulis prepositus religionis<br />
41<br />
Lippini P. , La vita quotidiana di un convento medioevale. Gli ambienti e le regole, l'orario e le mansioni dei<br />
Frati Domenicani <strong>del</strong> XIII secolo, Bologna, Edizioni studio Domenicano, 1990, p. 315.<br />
42<br />
ASM, Fondo religione, La cartella 96 contiene pergamene sciolte e due registri concernenti la religione di<br />
san Domenico di Toscolano.<br />
43<br />
Compare l'ultima volta nel documento in appendice <strong>del</strong> 18 maggio 1355.<br />
44<br />
Nel documento in appendice <strong>del</strong> 7 marzo 1341.<br />
45<br />
Compare l'ultima volta nel documento in appendice <strong>del</strong> 13 maggio 1362.<br />
46<br />
Nei <strong>mi</strong>ei documenti compare una sola volta il 9 novembre 1371, nelle pergamene sciolte invece l'ultima<br />
volta il 28 agosto 1385.<br />
19
et eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de<br />
Clausurarum Brixie, dicens totum capitulum dictarum eclesiarum ad<br />
presentem in ipso solo ressidere.<br />
- 1400 25 aprile: Venerabilis vir do<strong>mi</strong>nus pre Antoniolus dictus de Lodrono<br />
prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />
- 1405 7 febbraio: Venerabilis vir do<strong>mi</strong>nus Iohanes de Benedictis de Pusicco de Savallo<br />
Vallis Sabii prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
monasteri Sancti Eustachi Clausurarum Brixie rapresentans se<br />
totum capitulum dicte religionis et monasteri et quod est in rei<br />
veritate 47 .<br />
- 1441 14 febbraio: Venerabilis vir do<strong>mi</strong>nus presbiter Antonellus de Castroromano<br />
capellanus magnificorum do<strong>mi</strong>norum fillius quondam magnifici<br />
do<strong>mi</strong>ni Parisii de Lodrono et prepositus monasterii Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano et Sancti Heustachi de Brixia.<br />
- 1449 5 marzo: Magnificus et generosus vir do<strong>mi</strong>nus Bartholomeus Maripetro 48<br />
comendatarius eclesie seu monesteri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
Riperie lacus Garde diocesis Brixiensis.<br />
- 1449 5 marzo: Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />
Bartholomei Maripetro.<br />
Nella religione di San Domenico di Toscolano oltre al preposito operavano anche alcuni<br />
"fratres" via via più numerosi, semplici chierici o forse solo laici 49 . Dalle pergamene sciolte e<br />
dai due registri l'elenco dei fratres è il seguente:<br />
- 1261 1 novembre: Frater Bertoldus conversus dicte domus et frater Sperindeus de dicta<br />
domo et frater Bertoldus conversus de Ordine Predicatorum.<br />
47<br />
Compare l'ultima volta nel documento in appendice <strong>del</strong> 25 novembre 1446, nei <strong>mi</strong>ei documenti una sola<br />
volta l'11 febbraio 1417.<br />
48<br />
Citato in tutte le carte <strong>del</strong> R2, compare l'ultima volta nel documento in appendice <strong>del</strong> 17 gennaio 1451.<br />
49<br />
Violante C. , La chiesa bresciana dall'inizio <strong>del</strong> secolo XIII al do<strong>mi</strong>nio veneto, in Storia di Brescia promossa e<br />
diretta da Giovanni Treccani degli Alfieri, I ed., Brescia, Morcellania editrice, 1963, vol. 1, p.1091.<br />
20
- 1279 2-6 febbraio: A<strong>mi</strong>ghetus, Bonapas, Mapheus, Floranus presbiter,Bonaventura,<br />
Bonzoanus.<br />
- 1290 20 agosto: Petrus presbiter, A<strong>mi</strong>ghetus, Albertus, Iustacus, Iacobus.<br />
- 1315 7 dicembre: Bertolinus de Brixia, Verandus de Portesio presbiter, Martinus de<br />
Pulzano, Bertolinus Goxoli.<br />
- 1321 3 aprile: Petrus de Gardono presbiter, Martinus de Faxano, Bovardus de Portesio,<br />
Petrus et Martinus de Polzano, Bertolinus Goxoli et Bertolinus de Discenzano.<br />
- 1327 9 settembre: Francinus presbiter, Iacobinus clericus, Nigerbonus, Martinus de<br />
Faxano, Do<strong>mi</strong>nicus de Materno, Iacobinus pre Zenarius, Nicolaus Boninsegne,<br />
Bertolinus Gazolus, Mesagus, Martinus Revelli.<br />
- 1340 5 marzo: Francinus de Trovegnanis, Negerbonus de Materno, Cencrethinus de Brixia,<br />
Bertolinus Gosoli, Martinus Revelli de Pulzano, aserentes sese esse duas partes et<br />
plures capituli et conventus dictarum eclesiarum.<br />
- 1341 8 ottobre: Cencrethinus de Brixia presbiter, Negerbonus de Materno, Do<strong>mi</strong>nicus de<br />
Materno, Benevenutus de Materno, Bertolinus Bosioti de Brixia, Desideratus de Ciis de<br />
Salodo, asserentes sese esse maiorem partem dicti capituli.<br />
- 1342 26 dicembre: Francinus de Trovegnanis presbiter, Negerbonus deMaterno, Nicolaus<br />
Bosii de Tusculano, Desideratus de Ciis de Salodo, Bertolinus de Brixia, asserentes sese<br />
esse duas partes et plures capituli dicte religionis.<br />
- 1345 28 marzo: Negerbonus de Materno, Martinus de Pulzano, Gregorinus de Brixia,<br />
Nicolaus de Mesaga, Benevenutus de Materno, Desideratus de Ciis de Salodo,<br />
asserentes sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte religionis.<br />
- 1346 24 giugno: Francinus de Trovegnanis presbiter, Iohaninus de Brixia clericus,<br />
Bertolinus Gosolli, Martinus Revelli, Benevenutus de Materno, Nicolaus de Mesaga,<br />
Desideratus de Ciis de Salodo dicentes sese esse maiorem partem capituli et conventus<br />
dicte religionis.<br />
- 1354 13 gennaio: Francinus de Trovegnanis, Fedriginus de Brixia, Iohaninus de Brixia<br />
presbiter, Bertolinus Gosoli, Martinus Revelli, Bertolinus Bosioti, Desideratus de Ciis de<br />
Salodo, dicentes sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte religionis.<br />
- 1356 27 febbraio: Iohaninus de Brixia presbiter, Bertolinus Gosoli, Bertolinus Bosioti,<br />
Nicolaus bosii, Benevenutus de Materno, dicentes sese esse maiorem partem capituli<br />
et conventus dicte religionis.<br />
21
- 1357 14 maggio: Iohaninus de Brixia presbiter, Martinus Revelli Bertolinus Gosolli,<br />
Bertolinus Bosioti, Nicolaus de Mesaga, Desideratus de Ciis, Iacobinus de Cisano,<br />
sicentes sese esse duas partes et plures capituli et conventus dicte religionis.<br />
- 1358 28 novembre: Iohaninus quondam Petini Quarte de Brixia presbiter, Martinus de<br />
Pulzano, Nicolaus de Mesaga, Bertolinus de Concessio, Desideratus de Ciis de Salodo,<br />
Iacobinus de Cisano, aserenres sese esse totum capitulum.<br />
- 1359 28 gennaio: Iohaninus de Brixia presbiter, Martinus Revelli, Iustachinus, Martinus<br />
Bozii, Bertolinus Bosioti de Concessio, Nicolaus Bonzii de Mesaga, Iacobinus de Cisano<br />
Vallis Tenesis, aserentes esse quatior partes et plures capituli et conventus dicte<br />
religionis.<br />
- 1360 22 novembre: Fedriginus quondam Bertolini Bosii de Brixia presbiter, Martinus<br />
Revelli de Tusculano, Desideratus de Ciis de Salodo, Nicolaus de Mesaga de Tusculano,<br />
Iacobinus de Cisano de Scovolo, omnes confratres dicte religionis ac dicentes sese<br />
esseduas partes et plures capituli et conventus dicte religionis.<br />
Scorrendo gli elenchi soprariportati si nota che mentre i prepositi <strong>del</strong>la religione, per lo più<br />
preti, non sono <strong>del</strong> luogo, (Nave, Val Tenesi, Castenedolo, Lodrone, Castelromano), i<br />
"fratres" sono di Toscolano e <strong>del</strong>le zone vicine (Maderno, Fasano, Salò, Cisano) o di Brescia.<br />
E' imporatante notare inoltre che mentre nel 1327 i frati menzionati sono ben 10, nel 1365<br />
il preposito e due soli frati costituiscono l'intero capitolo.<br />
Nel 1309 il vescovo Federico Maggi convocò una sinodo diocesana, in cui affrontò tra l'altro<br />
il problema di stabilire il numero <strong>mi</strong>nimo dei canonici, monaci ed officiali di monasteri,<br />
canoniche e chiese, indicando inoltre se vi dovessero presiedere abbati, prevosti o priori, ed<br />
ordinando che tutti fossero preti: "..qui omnes sint presbiteri secundum modum et<br />
numerum infrascriptum.." e così anche per Toscolano: "In eclesia Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Toscholano unus prepositus presbyter et unus frater presbyter" 50<br />
.<br />
50<br />
Gradenigo G .G, Brixia Sacra, Brescia, Tipografia di Giovanni Battista Bossino, 1755, p. 297.<br />
22
CAPITOLO VI<br />
LA SOCIETÁ CIVILE<br />
Dall'esame dei no<strong>mi</strong> degli affittuari, dei confinanti e dei testimoni si può tentare di tracciare<br />
un quadro <strong>del</strong>la struttura sociale di Toscolano, che a poco a poco attraverso i documenti<br />
appare abbastanza varia ed attiva.<br />
Nei documenti <strong>del</strong> 1300 compaiono infatti cartai, sarti, muratori, maestri, boscaioli,<br />
panettieri, mugnai e fabbri.<br />
Moltissi<strong>mi</strong> sono i notai, soprattutto di Toscolano, e proprio il loro numero piuttosto elevato<br />
è l'indice più evidente di questa vitalità. Costoro si occupavano <strong>del</strong>la stesura degli atti di<br />
compravendita tra proprietari, sapevano il latino e avevano le nozioni necessarie per<br />
esercitare, forse apprese presso un magister notaio fuori paese; dovevano anche avere<br />
possibilità econo<strong>mi</strong>che per intraprendere questo mestiere. Molto spesso si trattava di una<br />
professione trasmessa di padre in figlio: il notaio Antonio che sottoscrive tutti gli<br />
"instrumenta" <strong>del</strong> II° registro è figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno, che<br />
proprio nelle carte iniziali conclude il contratto dicendo di aver affidato al figlio il lavoro a<br />
lui richiesto, perchè impegnato purtroppo in altro, con la promessa tuttavia di vigilare. A<br />
sua volta Augustino de Calapis è figlio <strong>del</strong> maestro notaio Antoniolus de Calapis de<br />
Materno.<br />
Verso i notai si aveva una grande stima e fiducia; nella carta <strong>del</strong> 26 agosto 1348 la religione<br />
dà a Bartolomeo di Peterbono Bruni l'incarico di comprare, per conto <strong>del</strong> monastero, una<br />
terra a Toscolano, versando una somma di 15 libbre imperiali. Nella carta <strong>del</strong> 14 febbraio<br />
1359 il notaio Bartolomeo compra, ancora a nome <strong>del</strong>la religione, per 8 libre di planete una<br />
terra a Toscolano. Nella struttura sociale <strong>del</strong> paese dovevano occupare senz'altro una<br />
posizione di riguardo.<br />
I notai ricordati nei documenti venivano soprattutto citati tra i testimoni presenti alla<br />
stesura dei contratti.<br />
23
CAPITOLO VII<br />
I CONTRATTI<br />
Il I° registro <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano è formato da:<br />
130 contratti livellari;<br />
3 contraccambi;<br />
1 "refutatio";<br />
1 "transactio";<br />
1 "creditus concessionis";<br />
1 restituzione,;<br />
1 testamento;<br />
4 carte <strong>del</strong> 1600 relative al possesso <strong>del</strong>la seriola;<br />
28 compere;<br />
7 carte di designazione.<br />
Il II° registro invece, dopo 7 pagine che presentano il processo <strong>del</strong> 1449 contro il comune di<br />
Toscolano, è costituito interamente da "carte livelli" di investitura, ed una pergamena<br />
sciolta <strong>del</strong> 1321, inserita tra il 10° e 12° contratto.<br />
La religione di San Domenico cede la terra ai contadini <strong>del</strong> paese attraverso un particolare<br />
tipo di contratto agrario, il più diffuso nel Medioevo: l'investitura ad fictum (o livello 51<br />
). Con<br />
esso il concedente dava al livellario (ricevente) una terra in godimento per un certo periodo<br />
di tempo, dietro corresponsione di un canone annuo in natura o in denaro. Questo tipo di<br />
contratto era molto diffuso, a partire dalla seconda metà <strong>del</strong> XII secolo, nell'Italia<br />
settentrionale e specialmente in Lombardia e vel Veneto 52<br />
.<br />
Nella forma di livello più nota l'istante curava la stesura <strong>del</strong> livello in due copie, che<br />
venivano firmate e scambiate tra le parti, ma si trovano anche livelli scritti dal concedente<br />
stesso oppure, congiuntamente, dalle due parti. Si tratta, quindi, non di petizione ma<br />
piuttosto di semplici notizie <strong>del</strong>l'avvenuta concessione livellare.<br />
Ognuno era in grado di dare terre a livello, purchè ne fosse proprietario (anche semplice<br />
precarista, enfiteuta, beneficiato o livellario) e le maggiori concedenti di livelli durante il<br />
Medioevo furono le chiese.<br />
Il concedente aveva e il dovere di mantenere il livellario nella concessione fattagli, senza<br />
pretendere censo o prestazioni maggiori di quelle convenute e di rinnovare la concessione<br />
stessa alla scadenza; inoltre aveva il diritto alla riscossione <strong>del</strong>la pensione al giorno<br />
stabilito.<br />
51<br />
Così chiamato dal libello col quale chi desiderava ottenere la concessione <strong>del</strong>la terra faceva la petizione.<br />
52<br />
G. Chittolini, I beni terrieri <strong>del</strong> Capitolo <strong>del</strong>la Cattedrale di Cremona, p. 17-18; G. Giorgetti, Contadini e<br />
proprietari , p. 58-71, p. 145.<br />
24
Il livellario, da parte sua, doveva curare, per quanto fosse possibile, il <strong>mi</strong>glioramento dei<br />
beni ricevuti e versare alla data stabilita il canone fisso o parziario, in derrate o denaro e a<br />
corrispondere ogni altra prestazione richiesta o consueta. Il livellario possedeva un diritto<br />
reale e di pieno godimento sulla cosa, con la capacità altresì di trasferirlo ad altri. Era<br />
perlopiù un uomo libero, legato al proprietario o concedente <strong>del</strong>la terra solo dalle clausole<br />
<strong>del</strong> contratto, tra le quali si sono trovate spesso anche quelle che imponevano di lavorare<br />
direttamente la terra ricevuta e di risiedervi.<br />
La durata <strong>del</strong>la concessione era varia; in tutti i contratti da me analizzati, ove specificata, era<br />
fissata in 9 anni, allo scadere dei quali sarebbe stata rinnovata 53<br />
. Solo poche volte invece<br />
non viene citata.<br />
Silvio Pivano ha dedicato particolare attenzione a questo tipo di contratto e lo ha definito di<br />
natura essenzialmente formale, che viene a trovare il suo carattere nei livelli scritti in un<br />
unico tenore con la petizione <strong>del</strong> livellario; un contratto dunque dal contenuto assai vario,<br />
spesso enfiteotico.<br />
Altri studiosi come Schupfer e Harmann ne hanno fatto un contratto più reale,<br />
caratterizzato non dalla forma ma dal contenuto. Harmann distingue l'enfiteusi dal livello<br />
dal fatto che con il secondo contratto la terra resta nel patrimonio <strong>del</strong> concadente mentre<br />
col primo la separazione avviene in modo assoluto.<br />
Il Simoncelli afferma risolutamente che soltanto nell'enfiteusi medievale il <strong>mi</strong>glioramento<br />
<strong>del</strong> fondo avuto in concessione diventò un'obbligazione <strong>del</strong>l'enfiteuta e che così non era<br />
invece nell'enfiteusi romana, dove costituì sempre e soltanto un diritto.<br />
Anche nei <strong>mi</strong>ei documenti che sono carte di livelli, il livellario è detto enfiteuta: "..pro<br />
quibus debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare..", e si<br />
parla <strong>del</strong>lo "ius seu mellioramentum suum", per cui la differenza tra i vari tipi di contratto<br />
può essere talvolta molto sottile.<br />
Pivano discute inoltre, a proposito <strong>del</strong> canone di questi contratti, se si stipulasse a retta fissa<br />
o parziaria, in denaro o in parte dei prodotti <strong>del</strong> suolo.<br />
Nei <strong>mi</strong>ei documenti c'è veramente una prevalenza assoluta <strong>del</strong> canone in natura, tanto<br />
quasi da farne una caratteristica <strong>del</strong> livello.<br />
53<br />
Dalle carte livelli: "..usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam.."<br />
25
Pivano, definendo il livello come contratto formale, risponde che il canone di questo era in<br />
natura quante volte la concessione che per esso aveva vita portava con sè il canone in<br />
natura, ed era invece in denaro quando la natura <strong>del</strong>la concessione era in denaro.<br />
La maggior parte dei livellari <strong>del</strong> monastero di San Domenico era costituita da rustici <strong>del</strong><br />
paese e <strong>del</strong>le contrade vicine. Nel contratto di investitura dopo essere stati citati alcuni<br />
testimoni, spesso notai di Toscolano, l'interessato riceveva l'affitto di una terra o di una casa<br />
direttamente dal preposito o da un confratello (che ne faceva le veci): "..ad rectum livellum<br />
comunis Brixie investivit ...iuris dicte religionis usque ad novem annos et ad novam<br />
investituram fiendam ..".<br />
L'enfiteota poteva anche rinunciare all'investitura; in questo caso il preposito, alla presenza<br />
di un notaio e dei testimoni, ne prendeva atto, liberandolo da ogni obbligo verso la<br />
proprietà. A questo proposito ricordo la carta <strong>del</strong> 17 maggio 1344 col la quale Giovanni fu<br />
Ruzeni di Pulciano aveva rinunciato al diritto e al <strong>mi</strong>glioramento di un appezzamento di<br />
terra in favore <strong>del</strong> preposito <strong>del</strong>la religione così che egli potesse investire Giovannino fu<br />
Benevenuto Gracioto. Dal nuovo livellario Giovanni affermava di aver ricevuto 5 soldi<br />
imperiali. Se avesse deciso di non rifiutare ma vendere direttamente di persona ad un altro<br />
che non fosse il preposito, avrebbe dovuto dare a quest'ultimo due soldi. Nella carta <strong>del</strong> 29<br />
settembre 1347 Bona, moglie di Benevenuto detto Mantello rinunciava a ogni diritto, come<br />
quelli di dote o donazione, su un appezzamento di terra venduto ad un confratello <strong>del</strong>la<br />
religione.<br />
Stabilito il fitto annuo da pagare, entrambi i contraenti si impegnavano a garantire<br />
l'osservanza dei patti. Il livellario "pro<strong>mi</strong>ttens ipse, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />
incurentium, obligando ad hoc ei...". Il preposito "stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />
successores, dicto emphiteota, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam investituram ei et<br />
suis heredibus et cui dederit ab omni contradicenti persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
emphiteota et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto emphiteota omnia bona<br />
dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri ..".<br />
26
Al livellario non si imponeva nient'altro: "quo ficto dato et soluto alia super imposita non<br />
fiant dicto conductori", salvo che "solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non<br />
solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num". Se l'enfiteota avesse voluto vendere il suo<br />
diritto e <strong>mi</strong>glioramento <strong>del</strong>la terra ad altra persona che non fosse stata il preposito sarebbe<br />
stato tenuto "primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis,<br />
emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium<br />
<strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,<br />
preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel successoribus suis inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare".<br />
Mentre nei contratti <strong>del</strong> 1300 se l'enfiteota decideva di vendere la terra al preposito doveva<br />
abbassare il prezzo di cinque soldi, in quelli <strong>del</strong> 1400 doveva abbassarlo di dieci soldi; se<br />
invece decideva di vendere ad altri, al preposito spettava sempre una somma fissa di due<br />
soldi prima e di dieci soldi poi, con cui investire un nuovo emphiteota.<br />
Si vietava esplicitamente al conduttore di cedere la terra a un servo <strong>del</strong>la chiesa o ad un<br />
uomo potente. Nelle carte <strong>del</strong> XV secolo il divieto si allarga anche a "<strong>mi</strong>serabili persone,<br />
consoutio, discipline, hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monesteri fieret<br />
deterior".<br />
Se il livellario che stipulava il contratto agrario con il preposito aveva meno di 25 anni e più<br />
di 14, era tenuto a giurare di non contravvenire agli accordi per nessuna ragione: "et quia<br />
dictus emphiteota <strong>mi</strong>nus erat viginti quinque annis maior tam quatuordicim ut dicitur ad<br />
Sancta Dey Evanyelia iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam<br />
pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem, re<strong>mi</strong>ssionem nec contra aliquid in isto contractu contentum<br />
ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri posset."<br />
La carte di compera (emptio) si trovano raggruppate nella parte finale <strong>del</strong> I° registro. Sono<br />
introdotte dall'espressione "carta religionis" (mentre i documenti precedenti co<strong>mi</strong>nciano<br />
con carta livelli). Dopo l'elenco dei testimoni, il proprietario vendeva la sua terra 54<br />
al<br />
preposito o ad un confratello <strong>del</strong>la religione, ricevendo in pagamentouna somma in denaro.<br />
Il venditore garantiva di non dar vita ad alcuna controversia verso la religione.<br />
54<br />
La terra era di proprietà privata: "expeditum alodium".<br />
27
Alla fine dei contratti di compera subentrava spesso la rinuncia da parte <strong>del</strong>la moglie <strong>del</strong><br />
venditore di ogni suo diritto sull'appezzamneto, come quello di dote o di donazione 55<br />
: "uxor<br />
dicti venditoris refutavit et renunciavit confratribus dicte religionis aut alteri persone<br />
recipienti pro dicta religione omnibus omnibus et singulis iuribus, actionibus si que habet<br />
vel habere posset in dicta pecia terre".... "refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti fratri Nicolay<br />
confratris religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici omne ius omnesque rationes et actiones reales et<br />
personales quod et quas habet vel habere posset in quadam peciam terre" ... "sibi ipoticata<br />
vel obligata pro dote vel donatione sua aut pignore generali aut alia qualibet ratione vel<br />
causa et quod anteponens ius confratrum dicte religionis omnibus suis iuribus".<br />
La carta "contracambi" o permuta sanciva uno scambio per lo più di terre tra due persone.<br />
Nel documento <strong>del</strong>l'8 ottobre 1341 i confratelli Francino e Martino cedevano un<br />
appezzamento di terra alle sorelle Margherita e Giacobina in cambio di un altro<br />
appezzamento. Entrambe le parti promettevano di evitare liti future, di difendere la terra e<br />
di essere pronti a pagare il doppio <strong>del</strong>la stima una volta apportate ulteriori <strong>mi</strong>gliorie se<br />
contravvenivano ai patti.<br />
Le due sorelle avevano precisato inoltre che la loro terra al momento <strong>del</strong>lo scambio valeva<br />
più di quella ricevuta e per questo ottennero 40 soldi imperiali di differenza.<br />
Nel contracambio <strong>del</strong> 1342 56<br />
viene addirittura scambiata una pianta di olivo con un intero<br />
appezzamento.<br />
Con il ter<strong>mi</strong>ne "transactio" si alludeva alla stipulazione di un patto o di una convenzione.<br />
Nella carta <strong>del</strong> 22 gennaio 1346 si fissavano alcune norme relative alla piantagione e alla<br />
coltivazione <strong>del</strong>l'ulivo, alla potatura <strong>del</strong>le piante e alla loro altezza.<br />
Infine nella carta dal titolo "creditus concessionis" si prendeva atto che due fratelli<br />
dovevano alla religione di San Domenico 12 libre imperiali, 11 soldi imperiali e 4 imperiali a<br />
pagamento di 2 moggi di olio ricevuti da frate Francino a giusto prezzo di mercato. Si<br />
impegnavano a pagare la cifra entro 6 giorni e gli ulteriori danni se la religione fosse stata<br />
55<br />
Documento in appendice <strong>del</strong>l'11 settembre 1347.<br />
56<br />
Documento in appendice <strong>del</strong> 26 dicembre 1342.<br />
28
costretta ad esigerli oltre il ter<strong>mi</strong>ne stabilito. Volendo sciogliere il debito i fratelli avevano<br />
ceduto alla religione ogni loro diritto nei confronti di un livellario e dei suoi eredi 57<br />
.<br />
CAPITOLO VIII<br />
IL PROCESSO DEL I449<br />
Il II° registro si apre con un lungo processo che vede coinvolti i confratelli <strong>del</strong>la religione di<br />
San Domenico ed il comune di Toscolano, per il possesso di una terra nelle vicinanze <strong>del</strong><br />
monastero e per la distruzione di una seriola.<br />
Il testo è stato diviso in tre parti:<br />
il parere di Ambrogio de Advocatis;<br />
il testo <strong>del</strong>la condanna;<br />
l'esecuzione <strong>del</strong>la pena.<br />
Era stato richiesto inizialmente dal podestà <strong>del</strong>la Riviera e dal vicario l'ìintervento di un<br />
esperto di diritto canonico e civile ("utriusque iuris peritus"), affinchè facesse luce sulla<br />
questione. Così Ambrogio de Advocati, volendo rimanere il più possibile fe<strong>del</strong>e ai fatti,<br />
co<strong>mi</strong>nciò col presentare nella sua dissertazione le parti avverse: da un lato il procuratore<br />
Lanceloto de Claraschis ed il comendatario <strong>del</strong>la religione Bartolomeo Maripietro, dall'altro<br />
il comune e gli uo<strong>mi</strong>ni di Toscolano.<br />
Il motivo <strong>del</strong>la contesa era la terra deno<strong>mi</strong>nata le Gere di fra, situata nelle vicinanze <strong>del</strong><br />
monastero e che sarebbe stata per lungo tempo di do<strong>mi</strong>nio dei frati fino a quando non fu<br />
invasa ed occupata dal comune. Per primo Lanceloto aveva fatto richiesta al podestà ed al<br />
vicario perchè con definitiva sentenza si dichiarasse la suddetta terra di proprietà<br />
unicamente <strong>del</strong> monastero, che venisse subito restituita con tutti i frutti e i redditi allora<br />
percepiti e che gli uo<strong>mi</strong>ni di Toscolano venissero condannati.<br />
Il 5 marzo 1449 venne presentata a Salò, di fronte al vicario, la petizione, in assenza però<br />
<strong>del</strong>la parte avversa. Ambrogio de Advocatis, a questo punto, cita gli assenti ed intima loro di<br />
presentarsi entro 6 giorni.<br />
57<br />
Documento in appendice <strong>del</strong> 26 agosto 1347.<br />
29
L'11 marzo il <strong>mi</strong>nistro pubblico Fructus Sayolo presentò al notaio informandolo di aver<br />
consegnato una petizione a Co<strong>mi</strong>no di Bondono presso la sua abitazione e tre giorni prima<br />
al console di Toscolano Bartolomeo Faustini.<br />
Il 15 marzo si tenne una nuova udienza e fu ripresentata la petizione da parte <strong>del</strong><br />
procuratore Lanceloto, insieme al documento <strong>del</strong> mandato, sottoscritto dal notaio Raynino<br />
de Goicis il 29 dicembre 1448.<br />
La parte avversa era nuovamente assente.<br />
L'avvocato <strong>del</strong>la parte avversa prsentava al vicario la posizione e la risposta dei suoi clienti,<br />
sostenendo che non vi fosse quasi bisogno di procedere ulteriormente perchè nè il<br />
procuratore nè il comendatario <strong>del</strong>la religione erano legalmente tali, non avendo<br />
presentato le prove dei loro mandati.<br />
Le notizie contenute nella petizione erano state definite "dubia, varia, incerta, cavilosa,<br />
generalis frustatoris incepta, intricata, captiosa, calumniosa, contraria, contradditoria,<br />
impertinencia, male concepita" ed inoltre veniva ricordato che da cinquant' anni e forse più<br />
la terra in questione era rimasta in possesso <strong>del</strong> comune che l'aveva data in enfiteusi a<br />
Co<strong>mi</strong>no di Bondono con un fitto e una pensione di nove gallette all'anno.<br />
Il 20 marzo il sindaco di Toscolano Giovanni fu Domenico presentò questa risposta insieme<br />
a Co<strong>mi</strong>no di Bondono. Il vicario, uditi i presenti, dichiarò che il commendatario <strong>del</strong>la<br />
religione Bartolomeo Maripietro non era tenuto a pagare i danni richiesti dalla parte<br />
avversa.<br />
Nella seconda parte <strong>del</strong> processo Ambrogio de Advocatis precisava di aver letto tutte le<br />
carte relative alla causa, di aver ascoltato entrambe le parti e di essersi recato<br />
personalmente sul luogo per maggiore chiarezza.<br />
Così il 21 luglio 1449 riportava la sua sentenza dichiarando che David e Co<strong>mi</strong>no di Bondono<br />
dovevano restituire la terra alla chiesa e al monastero con tutti i frutti e i redditi avuti e<br />
percepiti dal tempo <strong>del</strong>la lite.<br />
Il 23 luglio il vicario Laurenzio de Paterno, alla presenza di alcuni testimoni,<br />
<strong>del</strong> procuratore Lanceloto e di David, assente invece Co<strong>mi</strong>no, lesse la sentenza.<br />
Nel testo <strong>del</strong>la condanna viene stabilita la pena pecuniaria promulgata da Pietro Balastro a<br />
Salò, nella sala grande dove si<strong>mi</strong>li cause si discutavano in pubblico arengo.<br />
Il capitano e provvisore sopranno<strong>mi</strong>nato il 9 settembre <strong>del</strong> 1444 espose l'accusa contro i<br />
"temerarios et <strong>del</strong>inquentes" e la loro condanna.<br />
Gli accusati erano:<br />
30
Giovanni Lanterno, console <strong>del</strong> comuna di Toscolano;<br />
Giovanni Domenico di Cecina e il figlio Pietro;<br />
David fu Antoniolo de Pizonis;<br />
Aloysio Pillati di Gaino e suo figlio Giovanni;<br />
Domenico Morani;<br />
Augusto fu Antoniolo de Mazotis;<br />
Iacopo Pillati;<br />
Requiliano Beloni;<br />
Pietro Pensaboni;<br />
Colosio Dantie;<br />
Iacopo Colletti di Pulzano;<br />
Antoniolo Malacarni di Cecina.<br />
Costoro, nonostante il commendatario <strong>del</strong>la religione Bartolomeo Maripietro fosse in<br />
possesso <strong>del</strong>la chiesa e <strong>del</strong>le terre <strong>del</strong> monastero di San Domenico pacificamente da tre<br />
anni, lo attaccarono ingiustamente.<br />
Da tanto tempo erano stati costruiti nei muri e nelle pareti <strong>del</strong> monastero quattro robusti<br />
cardini di ferro a sorreggere una grossa porta. Da due anni la porta era chiusa anche da un<br />
catenaccio. Gli uo<strong>mi</strong>ni <strong>del</strong> comune, con ar<strong>mi</strong>, badili, scuri e asce l'attaccarono e in malo<br />
modo la buttarono a terra distruggendola in tante piccole parti.<br />
Costrinsero poi con la forza lo stesso Maripetro a collaborare nonostante questi<br />
apertamente contradicesse l'impresa. Ricevette <strong>mi</strong>nacce e fu costretto a non intervenire.<br />
Con l'intento di provocare maggiori danni al commendatario, non contenti di ciò che<br />
avevano fatto, si recarono alla seriola <strong>del</strong> monastero che da più di cinquant'anni conduceva<br />
l'acqua ai campi e agli edifici <strong>del</strong>la cartiera e dei mulini; la riempirono di sassi, così che non<br />
vi potesse più scorrere acqua arrecando grandissimo danno alla religione.<br />
Il provvisore, non volendo che questi "<strong>del</strong>inquentes" si gloriassero ulteriormente <strong>del</strong>le loro<br />
"male gesta", li condannò al pagamento di 200 libbre piccole da versare metà alla comunità<br />
e metà a Bartolomeo Maripetro e, affinchè più nessuno avesse l'intenzione di molestare o<br />
turbare il commendatario, attaccando nuovamente porta e seriola, altre 300 libbre piccole.<br />
Il 24 novembre alla presenza di quattro testimoni 58<br />
, Bartolomeo Maripetro presentò al<br />
console <strong>del</strong> comune e agli uo<strong>mi</strong>ni di Maderno la lettera <strong>del</strong><br />
58<br />
Accanto al vicario vi erano un cartario e un mugnaio, a testimonianza <strong>del</strong>l'importanza che queste professioni<br />
rivestivano a quel tempo.<br />
31
podestà e <strong>del</strong> vicario, con cui si ordinava la restituzione <strong>del</strong>la terra chiamata Le gere dei frà<br />
con tutti i frutti percepiti dal tempo <strong>del</strong>la lite.<br />
Il console obbedì e diede a Bartolomeo il dovuto seguendo il seguente rito: diede in mano a<br />
Bartolomeo pietre, erba e fronde con le quali percorse in lungo e in largo l'intero<br />
appezzamento.<br />
CAPITOLO IX<br />
CRITERI DI TRASCRIZIONE<br />
Nella trascrizione dei documenti ho seguito alcune norme paleografiche comunemente<br />
adottate:<br />
- punteggiatura secondo i criteri attuali ;<br />
- lettera maiuscola dopo il punto, con i no<strong>mi</strong> propri di persona e di luogo, con i sostantivi<br />
riferiti ad istituzioni ;<br />
- la presenza <strong>del</strong> "signum tabellionis" indicata dalla sigla (S.T.) ;<br />
- tutte le abbreviazioni sono sciolte ;<br />
- intergrazione di lacuna indicata da parentesi uncinata < > ;<br />
- ove la parola appare incomprensibile la parentesi è tonda con tre puntini (...) ;<br />
- l'interruzione <strong>del</strong> testo è segnata è posta in nota ;<br />
- dove l'interpretazione <strong>del</strong>la parola è ipotizzata utilizzo la parentesi tonda ( ) ;<br />
- rimanendo fe<strong>del</strong>e al testo non ho segnato dittonghi, "ae";<br />
- con una barretta inclinata si indica la fine di riga;<br />
- in nota sono riportate le eventuali sottolineature e cancellature <strong>del</strong>lo scriba .<br />
32
APPENDICE I<br />
TRASCRIZIONE DEI DOCUMENTI<br />
REGISTRO I<br />
Nota como habiamo fato l' instrumento <strong>del</strong> contracambio fece ser Charlo de Pecini sin <strong>del</strong><br />
1494 el qual habiamo confermado (...) / publico instrumento (...) Lodovicho Segala tudor <strong>del</strong> dictio<br />
ser Charlo che fo adi 3 zugno 1497 (...) Zaneti noder/ sta a Salò de una pezia de terra con una pianta<br />
de olivo et duo pie de veda et una piantella de olivo/ al (nostro) de una de olivo e lire diexe di<br />
imperiali e di questo fazo io Zuina de Montorio et pro/ dicto monesterio de Sancta Croce de la<br />
Zudecha civido esse questo monesterio de santo Domenego <strong>del</strong>a religione/ nota per (...) (...) el qual<br />
contra (...) contra de l 'Onglarino cavano l'agua verso la seriola 59<br />
.<br />
In Christi no<strong>mi</strong>ne. Rubricha designamenti de religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />
Impri<strong>mi</strong>s Iohanes quondam fratris Peterboni de Pelacanibus. ..............................................car.I<br />
Yolus quondam Benevenuti Capre de Viaveteri....................................................................... "<br />
Iacobinus quondam Bono<strong>mi</strong> de Boyaco. ................................................................................. "<br />
Marithata de Viaveteri............................................................................................................ "<br />
Berardinus quondam Do<strong>mi</strong>ni Arcili. ........................................................................................ "<br />
In Tusculano<br />
Nicolaus quondam Martini Biaqui de Secina. ....................................................................... car.II<br />
Martinelus quondam Franchini Biaqui. ................................................................................... "<br />
Bertolinus Franceschi de Mornaga.......................................................................................... "<br />
Heredes Iohanis Tasche de Benethaga.................................................................................car.III<br />
Zelana quondam Agelini de Secina.......................................................................................... "<br />
Copinus Ogerii de Secina. ....................................................................................................... "<br />
Heredes quondam Paseti Scaye de Secina. ............................................................................. "<br />
Iacobinus quondam Zele de Plano. ......................................................................................... "<br />
Martinus Iacobini de Paytono. ................................................................................................ "<br />
Boyolus molinarius. ............................................................................................................ car. IV<br />
Magister Iohanes ferarius quondam Salvagni.......................................................................... "<br />
Heredes Materni de Ordaninis................................................................................................. "<br />
Tusculanus quondam Iohanis qui dicitur Maninus................................................................... "<br />
Delaydus quondam Franceschini Manere. .............................................................................. "<br />
Franceschinus qui dicitur Zengus quondam Veteli. ................................................................. "<br />
Do<strong>mi</strong>nicus quondam Pasquetini de Plano. .............................................................................. "<br />
Heredes Peteni de Gagino. ..................................................................................................car. V<br />
Heredes Iohanis Brachi de Folino............................................................................................ "<br />
Martinus qui dicitur Zochella de Gagino. ................................................................................ "<br />
Bertolameus quondam fratris Iohanis Riche. .......................................................................... "<br />
Nicolaus Dorche de Gayno...................................................................................................... "<br />
Heredes Arloti de Castro......................................................................................................... "<br />
Zoanetus quondam Martini Bonzii.......................................................................................... "<br />
Bertelus Mori de Pulzano........................................................................................................ "<br />
Iohanes Ruzeni. .................................................................................................................car.V/VI<br />
Iohanes Benevenuti Gratioti. .................................................................................................. "<br />
Nicolaus Corveti...................................................................................................................car.VI<br />
Aquistabenus Gandolfini......................................................................................................... "<br />
In Materno<br />
Nicolaus Petri Bertoni............................................................................................................. "<br />
Beterius Petri de Ordaninis..................................................................................................... "<br />
Heredes Franceschi Delaych Manere. ..................................................................................... "<br />
59<br />
Testo riportato sulla copertina <strong>del</strong> I registro.<br />
33
Heredes Delaych qui dicitur Ceresa......................................................................................... "<br />
Heredes Grandey qui dicebatur Carlasarius. ....................................................................... car.VII<br />
Peterbonus Case..................................................................................................................... "<br />
Heredes Petri de Ordaninis..................................................................................................... "<br />
Heredes Bertolini Monaci. ...................................................................................................... "<br />
Heredes Iacobi Coazo. ............................................................................................................ "<br />
Heredes Baldoyni Scapini de Senico........................................................................................ "<br />
Cicinus quondam Conti. .......................................................................................................... "<br />
Heredes Iacopi de Grapis. ....................................................................................................... "<br />
Heredes Martini Frega<strong>mi</strong>lii. .................................................................................................... "<br />
Heredes do<strong>mi</strong>ne Flordeyeme.................................................................................................. "<br />
Bertolomeus qui dicitur Panethellus de Senico. ...................................................................... "<br />
Heredes Martini de Ordaninis................................................................................................. "<br />
Brixianinus quondam Iohanis Faye.......................................................................................... "<br />
Binus quondam regis de Senico. ............................................................................................. "<br />
Heredes Dal<strong>mi</strong>ani de Guzapalis...........................................................................................car.VIII<br />
Do<strong>mi</strong>nicus Bontempi Froyerii.................................................................................................. "<br />
Benevenutus qui dicitur Spigocius de Vigolis........................................................................... "<br />
Heredes Nasceti de Subtilis..................................................................................................... "<br />
Franceschinus Ture Uberini..................................................................................................... "<br />
Dumdurelus Maschare............................................................................................................ "<br />
Tomasius Gavardini de Buzethino........................................................................................... "<br />
Peterzolus de Zonclaelis............................................................................................... "<br />
Franceschinus qui dicitur Zucheta........................................................................................... "<br />
Iohanes Cavali......................................................................................................................... "<br />
Franceschinus quondam Avantini Bayamonti.......................................................................... "<br />
Bertolinus quondam Cavali. .................................................................................................... "<br />
Zaninus quondam Martini Bonaverii. ...................................................................................... "<br />
Iohaninus quondam Antonioli ser Henrici. .............................................................................. "<br />
In Gardono<br />
Brixianinus Molinarius. ........................................................................................................car.IX<br />
Iacobinus quondam Delaydi Malexardi. .................................................................................. "<br />
Benevenutus quondam Rizardini. ........................................................................................... "<br />
Bonus quondam Gratioli de Supiana....................................................................................... "<br />
Bertolinus Boture. .................................................................................................................. "<br />
Benevenutus quondam Pasetti. .............................................................................................. "<br />
Mundinus quondam Gracioli................................................................................................... "<br />
Malgarita Salturie. .................................................................................................................. "<br />
Aymericus quondam Bosii de Fasano...................................................................................... "<br />
Gema quondam Mafey Casarii................................................................................................ "<br />
Francinus quondam Brixiani Bertoldi. ..................................................................................... "<br />
Zontre quondam Iohanis Mande.......................................................................................... car.X<br />
Pizonus quondam Miorini....................................................................................................... "<br />
Heredes Francini Pelegrini. ..................................................................................................... "<br />
Heredes Ziliani Amadey. ......................................................................................................... "<br />
Iohanes qui dicitur Zafonus quondam Venture. ...................................................................... "<br />
Bertocius quondam Malesardi. ............................................................................................... "<br />
Zonus de Malesardis. .............................................................................................................. "<br />
Heredes Petri de Malesardis. .................................................................................................. "<br />
Rubrica de livelis.<br />
In Gargnano<br />
Iacobinus quondam Bono<strong>mi</strong> de Bono<strong>mi</strong> de Boyaco. ............................................................car.XI<br />
Yolus quondam Benevenuti Capre. ......................................................................................... "<br />
Peterzolus quondam Do<strong>mi</strong>nici Tasche de Benethaga .......................................................... car.XII<br />
Mafezolus quondam Petri Tache. ...................................................................................... "<br />
Franceschinus Zilberti Tasche. ............................................................................................car.XIII<br />
Nicolaus qui dicitur Bozola...................................................................................................... "<br />
Richarigentii. .................................................................................................................... car.LXVII<br />
34
in Scovolo carta Iohanes quondam (Belan) de Manerva carta XIV et alia Avanzini Iacobini Salodini de<br />
Sancto Felice et carta XV alia Iacobini Fachini Benaie. 60<br />
in Tusculano<br />
Boyolus molinarius. ...........................................................................................................car.XVIII<br />
Martinus de Paytono. ............................................................................................................. "<br />
Tusculanus Manini Sole.......................................................................................................car.XIX<br />
Iacobinus qui dicitur Carenta quondam Zele........................................................................... "<br />
Delaydus quondam Franceschini Manere. .......................................................................... car.XX<br />
Nicolaus Martini Biaqui........................................................................................................... "<br />
Martinelus Franchini Biaqui. ...............................................................................................car.XXI<br />
Zelana quondam Agnelini. ...................................................................................................... "<br />
Copinus Ozerii. .................................................................................................................. car.XXII<br />
Iohaninus quondam Iohanis Ruzeneli...................................................................................... "<br />
Iohanes qui dicitur Salvagnolus Ferarius. ...........................................................................car.XXIII<br />
Iohaninus quondam Nicolay Dorche. ...................................................................................... "<br />
Martinus qui dicitur Zochela. .............................................................................................car.XXIV<br />
Guyel<strong>mi</strong>ni fratres fillii Iohanis Peteli. ...................................................................................... "<br />
Iacobinus. ............................................................................................................................... "<br />
Tavera Peteni..................................................................................................................... car.XXV<br />
Antoniolus Oderici Castegne................................................................................................... "<br />
Bertelus quondam Mori de Pulzano...................................................................................car.XXVI<br />
Iohanes Martini Bonzii............................................................................................................ "<br />
Nicolaus Corveti de Castro. ............................................................................................... car.XXVII<br />
Iohanes Ruzeni de Pulzano. .................................................................................................... "<br />
Franceschinus quondam Brixianini de Folino. ...................................................................car.XXVIII<br />
Betinus quondam Benevenuti de Bolono. ............................................................................... "<br />
Iohanes qui dicitur Parolus de Castro.................................................................................car.XXIX<br />
Pasquinus Benamati de Folino. ............................................................................................... "<br />
Bertazolus de Mornaga...................................................................................................... car.XXX<br />
Do<strong>mi</strong>nicus quondam Pasquetini ser Iacobi.........................................................................car.XXXI<br />
Andriolus quondam Pasquetini Petenati. ................................................................................ "<br />
Iohanes qui dicitur Zoelus de Secina. ................................................................................ car.XXXII<br />
Nicolaus quondam Scaye. ....................................................................................................... "<br />
Benedictus quondam Bertolameii Riche. ..........................................................................car.XXXIII<br />
Columba quondam Pugneti de Folino. .................................................................................... "<br />
Iohaninus quondam Benevenuti Gracioti de Gagino. ........................................................ car.LXVII<br />
In Materno<br />
Impri<strong>mi</strong>s Petrus quondam Iohanis Casarii de Zonclareclis. ................................................. car.XLII<br />
Heredes Cerese de Materno. .................................................................................................. "<br />
Iohanes Francini de Portesio................................................................................................... "<br />
Nicolaus Materni Colse. ..................................................................................................... car.XLIII<br />
Tomasinus Tomasii de Buzethino. ........................................................................................... "<br />
Franceschinus qui dicitur Cicinus. ........................................................................................... "<br />
Benevenutus quondam Iacobi de Grapis............................................................................car.XLIV<br />
Heredes Tomasii Dal<strong>mi</strong>ani de Marclino.............................................................................. car.XLV<br />
Beterius de Ordaninis. .......................................................................................................car.XLVI<br />
Heredes Petri de Ordaninis..................................................................................................... "<br />
Aquistabenus quondam Franceschini Gandolfini............................................................... car.XLVII<br />
Heredes Bertolini quondam Monaci de Senico. ...................................................................... "<br />
Heredes Materni de Ordaninis..........................................................................................car.XLVIII<br />
Bertolameus Baldoini Scapini.................................................................................................. "<br />
Heredes Valenti Scapini de Senico. .................................................................................... car.XLIX<br />
Iohaninus quondam Antonioli ser Henrici. .............................................................................. "<br />
Peterbonus quondam Case. ................................................................................................. car.L<br />
Heredes Iacobini Coaze de Senico........................................................................................... "<br />
Benevenuta quondam Secaseni. .......................................................................................... car.LI<br />
60<br />
Scrittura posteriore, tardo quattrocentesca "umanistica".<br />
35
Iohaninus quondam Materni Bonaverii................................................................................... "<br />
Cresinus quondam Iacobi de Grapis. ................................................................................... car.LII<br />
Benevenutus Rizardini de Buzethino....................................................................................... "<br />
In Gardono.<br />
Impri<strong>mi</strong>s Iacobinus Malasardi. ........................................................................................... car.LXII<br />
Bertolinus Boture. .................................................................................................................. "<br />
Bonus Gratioli.<br />
Brixianinus Franceschi Molinarii.<br />
Benevenutus Paseti de Gardono.<br />
Bertramus Bosii de Faxano.<br />
Mundinus Gratioli.<br />
Margarita Salturie.<br />
Gema Mafeii Casarii.<br />
Francinus Brixiani Bertoldi.<br />
Conter Iohanis Mande.<br />
Pizonus Mignorini.<br />
Heredes Francini Pelegrini.<br />
Zeliarius Amadei Bertoldi.<br />
Rivanus qui dicitur Zafonus quondam Venture.<br />
Petrus fratres et fillii quondam Malesardi.<br />
Delaydus.<br />
Bertotius.<br />
Iacobinus. dictus Bozolus carta 63 et (...)<br />
Da carta 66 sino a carta 81 vi sonno molte compere et permutazioni./ A carta 98 sunt solutiones<br />
facte pro vase sariole de anno 1351 et 1352/ et due emptiones facte in Thusculano in Gardis de<br />
anno 1352./ A carta 99 investitura in permuta quondam Pederzoli de Materno de anno 1371./ A<br />
carta 100 investitura religio cum comune de Thusculano ab abbate Sancti Petri in Monte/ solvuntur<br />
unam bazetam olei pro quolibet eorum <strong>del</strong> 1417.<br />
1<br />
CARTA LIVELLI<br />
1356 Febbraio 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Giovannino fu Zano di Olzano di Liano un appezzamento di terra in<br />
territorio di Olzano in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona.<br />
CARTA IOHANINI ZANI DE VULZANO<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne. Die penultimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
praesentibus: Nicolao quondam Martini Biacqui,/ Iohanino filio dicti Nicolaii, Michelino filio<br />
Iohanini de Folino, notario pro secundo notario, omnibus de Tusculano, testibus rogatis./ Ibi<br />
religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Franciscus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachii de Cleusuris Brixie, verbo et consensu infrascriptorum<br />
confratrum, vi<strong>del</strong>icet: fratris Iohanini de Brixia, fratris Bertoli/ni Gosolli, fratris Martini Revelli,<br />
fratris Nicolaii Bosii, fratris Bertolini Bosioti et fratris Benevenuti de Materno, omnium et<br />
confratrum/ dicte religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium per<br />
se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et conventus eiusdem, per<br />
lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />
36
investivit Iohaninum quondam Zanni de/ Olzano de Liano de una pecia terre iuris dicte religionis<br />
iacente in teratorio de Olzano in contrata Liani sive Runchi, cui coheret a mane Niger/ quondam<br />
Chiuchery in parte et in parte Iohaninus Peterzoli Dolzebelli, a meridie Otebonus et Iohanes Martini<br />
de Liano, a sero dictus Otebonus/ et Iohanes in parte et in parte Iohaninus et Ziliolus Peterzoli, a<br />
monte dictus Iohaninus conductor, salvis omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus/<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Iohaninum, ita quod ipse et sui haeredes et cui dederit deinceps in per/petuum habeat, teneat,<br />
gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli, sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et/ confratrum dicte religionis, cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel allios si qui forent et cum accessibus, ingressibus/ et<br />
regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />
se, intra se seu infra se in integrum et cum/ omni iure et actione, usu seu requisitione dicte<br />
religionis et confratrum dicte religionis modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse/<br />
Iohaninus, per se et suos haeredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti/ boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato et<br />
soluto,/ alia super imposita non fiant dicto conductori, praeter quod solvat fictum in duplum in illo<br />
et de illo anno in quo non solverit dictum fictum/ ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si<br />
dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, tene/atur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dictarum eclesiarum apellare et eis, emere volentibus<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare/ pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat<br />
ius seu melioramentum suum cui voluerit, praeter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo<br />
modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro<br />
quibus debeant novum emphiteotam/ investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Iohaninus, per se et suos haeredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ pro se et suis successoribus<br />
stipulanti, dare, reddere, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere (-)<br />
omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni<br />
et confratrum eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, stipulanti et<br />
recipienti pro se et suis successoribus et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, se<br />
personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, (-) stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,/ dicto Iohanino, pro se et<br />
suis haeredibus stipulanti, dictam peciam terram et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />
haeredibus et cui dederit, vel habere/ statuerit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto Iohanino et<br />
suis haeredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia<br />
et futura pigneri./ De qua pecia terre ex nunc dictus Iohaninus confitetur esse in possessione pro<br />
dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instru/menta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona./ Ego Bartolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
37
2<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Ottobre 26 Gavardo, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la chiesa di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di<br />
Brescia, ha dato in affitto a Requiliano fu Bersanino de Cortis un appezzamento di terra in territorio<br />
di Gavardo in contrada Corti in cambio di tre quartari e mezzo di frumento all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
INVESTITURA IN TERRITORIO DE GAVARDO<br />
Charta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Requilianum de Cortis de Gavardo. Die<br />
vigesimo sexto octubrii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
praesentibus: Maternino Lanzete de Materno, Pasino quondam Bonincontri Flordente, notario pro<br />
secundo notario, ambobus/ de Materno, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />
de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachii de<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et capituli et<br />
conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />
investivit Re/quilianum quondam Bersanini de Cortis de Gavardo de una pecia terre iacente in<br />
teratorio de Gavardo in contrata de Cortis, cui coheret/ a mane fosatum, a meridie Materninus<br />
Lanzete de Materno et heredes Benamati Lanzete, a sero via, a monte heredes Avanzini de<br />
Me/thallo, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />
dictam investituram de dicta pecia terre/ in dictum Requilianum, ita quod ipse Requilianus et sui<br />
heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam/<br />
peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat (-) iure livelli, sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se, seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte/ religioni et confratribus eiusdem<br />
ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Requilianus, per se et<br />
suos/ heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in festo Sancte Marie vel in octava<br />
tres quarterias et di<strong>mi</strong>diam 61<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti/ boni et pulchri et bene mensurati ad rectam mensuram<br />
comunitatis Riperie in terra de Salodo super mercato bladi et (...) daret et solveret/ dictum fictum<br />
super dicto mercato in dicto ter<strong>mi</strong>no quod ipse teneatur portare suis propriis expensis dictum<br />
frumentum in terram de Tusculano,/ ad canipam dicte religionis, suis propris espensis, sub pena<br />
dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempo vellet/ vendere ius seu<br />
melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos succesores apellare<br />
et eis, emere vole/ntibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum/ cui voluerit, praeter servo eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito (-) vel suis successoribus, inde/<br />
habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />
tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Requilianus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro<br />
se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum/ ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula in isto<br />
61<br />
A margine è aggiunta la speciicazione "frumenti".<br />
38
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />
confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro<br />
dicta religione et confratribus eiusdem,/ se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos soccesso/res, dicto<br />
Requiliano, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem<br />
ei et suis heredibus et cui dederit, ab/ omni persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Requiliano/ et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Requiliano omnia bona dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri. De qua pecia terre/ ex nunc dictus Requilianus confitetur esse in tenuta et corporali<br />
possessione pro dicta religione et sum rogatus unum et plura/ facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />
rogatus, scripsi.<br />
3<br />
CARTA DESIGNATIONIS<br />
1341, Marzo 7, Villavetro di Gargnano, prope domus Bartolamei dictus Sinella.<br />
Pietro di ser Gavardo, Bartolomeo detto Sinella, Antoniolo di Masato Arloti e Iolo di Benvenuto,<br />
scelti dal vicario <strong>del</strong> comune di Gargnano Maternino fu Materno de Albertonibus, hanno designato<br />
a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio <strong>del</strong>le<br />
Chiusure di Brescia, i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Gargnano, con<br />
l'indicazione dei confinanti, dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
ADSIT PRINCIPIO MEDIO ET FINI SANCTA MARIA MEIS<br />
IN TERRITORIO DE GARGNANO<br />
(S.T.) In Crhisti no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie Aquistaboni quondam Francischi Gandolfini de<br />
Materno notari,/ de anno currente <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo primo, indicione (-)<br />
nona./ Die septimo mensis marcii, in villa de Viaveteri de Gargnano, prope domum Bertolamei qui<br />
dicitur Sinella quondam Bono<strong>mi</strong>,/ presentibus: Gaforino de Rubeis de Manerva, notario pro<br />
secundo notario, Bonanno quondam Federici Loli de Viaveteri et Scolario Gapelle/ de Zovino et<br />
Bertoloto quondam Comerii habitatore de Viaveteri, omnibus testibus rogatis. Ibi Petrus quondam<br />
ser Gavardi, Bertola/meus qui dicitur Sinella, Antoniolus quondam Masatii Arloti et Iolus quondam<br />
Benevenuti Capre, omnes de Viaveteri/ de Gargnano, designatores electi et eciam sacramento<br />
astricti per Materninum quondam Materni de Albertonibus de Materno,/ tunc vicarium comunis et<br />
ho<strong>mi</strong>num de Gargnano, ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaeli de Navis, preposito/ eclesiarum<br />
sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne dictarum eclesiarum et<br />
confratrum/ earumdem vel suo certo nuncio, omnes et singulas possesiones bona res ficta et<br />
iurisdictiones spectantes et pertinentes/ dictis eclesis et confratribus earumdem existentes in<br />
teratorio de Gargnano cum coherentiis veteribus et novis, cum no<strong>mi</strong>nibus et prono<strong>mi</strong>nibus/<br />
possidencium et per mensuram. Qui Materninus vicarius predictus habebat in mandatis omnia et<br />
singula suprascripta et infrascripta fieri/ facienda a do<strong>mi</strong>no Petro de Lambertinis de Bononia,<br />
doctori legum, iudice et vicario coliterali, nobilis viri/ do<strong>mi</strong>ni<br />
39
Petri de Morexinis de Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixiensis potestatis et cetera ut<br />
continetur in qua/dam litera sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa, porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri,<br />
iudici et vicari et cetera, dicto Maternino,/ vicario et cetera, data die vigesimo sexto februari, nona<br />
indicione, et subscripta per Michelinum filium Turacie de Tus/culano, notarium et oficialem dicti<br />
do<strong>mi</strong>ni vicari et eius voluntate et a me notario vissa et lecta. Unde predicti designatores in/ comuni<br />
concordio designaverunt suprascripto do<strong>mi</strong>no fratri Michaeli, preposito, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice suprascriptarum eclesiarum/ et confratrum earumdem, omnes et singulas infrascriptas<br />
possesiones livelarias, iurisdictionis dictarum eclesiarum et confratrum earumdem/ et per<br />
mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na posidencium iacentes in teratorio de Gargnano in infrascriptis<br />
contratis cum infrascriptis coherentis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre olivatam, vidatam et<br />
prativam cum aliis arboribus iacentem prope villam de Viaveteri, cui coheret undique via/ et est per<br />
mensuram novem tabulas. Iohanes quondam fratris Peterboni de Castro de Pelacanibus tenet et<br />
possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et ortivam iacentem in Capra de<br />
Viaveteri, cui coheret a mane Otebonus quondam Arigeti de Pelacanibus,/ a meridie Iacobinus<br />
quondam rebusi de Viaveteri, a sero (-) Otebonus quondam Antonii ser Zilli de Viaveteri et a monte<br />
heredes do<strong>mi</strong>ni Lafran/chi de Rothina et est per mensuram novem tabule et novem pedes;/ item<br />
unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ibi prope in dicta contrata, cui coheret<br />
a mane Otebonus quondam Arigeti de Pelacanibus, a meridie/ heredes quondam do<strong>mi</strong>ni Guiel<strong>mi</strong><br />
de Rothina, a sero Otebonus quondam Antonii ser Zillii in parte et in parte heredes dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
Guiel<strong>mi</strong> et a monte Iacobinus/ quondam rebusi de Viaveteri et est per mensuram sedecim tabule et<br />
di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam terre olivatam iacentem ad Grestolum, cui coheret a mane, a<br />
meridie et a sero heredes Cervini Capre et a monte strata comunis et/ est per mensuram viginti<br />
duo pedes;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in contrata Molendini, cui<br />
coheret a mane et a meridie heredes quondam do<strong>mi</strong>ni Guiel<strong>mi</strong> de Rothina, a sero/ via et a monte<br />
Nigrinus Cantaclerii de Rothina et est per mensuram tres tabule;/ item unam peciam terre olivatam<br />
et vidatam iacentem super domus de Viaveteri, cui coheret a mane et a meridie via, a sero et a<br />
monte heredes quondam ser Ugi notari/ et est per mensuram octo tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam<br />
peciam terre olivatam iacentem in costa Sancti Petri, cui coheret (-) a meridie via, a sero heredes<br />
quondam Martini Oderici de/ Boiaco et a mane Nicolaus qui dicitur Bonana et a monte Iohanetus<br />
Bertoldi et est per mensuram viginti unum pedes./ Benevenuti Capre de Viaveteri tenet et possidet<br />
suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam iacentem in costa Sancti Petri cum<br />
tribus pedibus olivorum, cui coheret a monte strata, a mane, a meridie et a sero/ Iacobinus<br />
quondam Bono<strong>mi</strong> de Boiaco et est per mensuram sedecim pedes;/ item unam peciam terre<br />
olivatam iacentem in dicta contrata ibi prope cum quinque pedibus olivorum, cui coheret undique<br />
Iacobinus quondam Bono<strong>mi</strong>/ de Boiaco et est per mensuram due tabule et di<strong>mi</strong>diam et <br />
fosatum in medio;/ item unam peciam terre olivatam iacentem sub eclesia Sancti Petri in Frasolis<br />
cum tribus pedibus olivorum et una fichu, cui coheret/ undique Iacobinus predictus et est per<br />
mensuram decem pedes. Iacobinus quondam Bono<strong>mi</strong> de Boiaco tenet et possidet suprascriptas<br />
pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem post villam de Viaveteri, cui<br />
coheret a mane Iohaninus Zerbini et a meridie dictus Iohaninus/ in parte et in parte heres Zonte de<br />
Viaveteri, a sero dicta heres, a monte Iohaninus Zerbini predictus in parte et in parte predicta<br />
heres/ (-) Zonte et est per mensuram tres tabule;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam<br />
iacentem in dicta contrata, cui coheret a mane Iacobinus Bono<strong>mi</strong> de Boiaco, a meridie heres Zonte/<br />
de Viaveteri, a sero heredes Larducii de Viaveteri et a monte Antonia quondam Bertolamei<br />
40
Peterboni in parte et in parte heredes quondam/ Libardi et est per mensuram decem tabule cum<br />
uno raveroto./ Marithata quondam Ioli tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam<br />
peciam terre olivatam et vidatam cum una nuce iacentem in morenis, cui coheret a mane via, a<br />
meridie et a sero solebat esse heredes/ quondam Peterboni Bonincontri et modo de novo est<br />
Berardinus quondam do<strong>mi</strong>ni Arcili et a monte solebat esse heredes quondam Ugonis et modo/ est<br />
dictus Berardinus./ Berardinus suprascriptus quondam do<strong>mi</strong>ni Arcili de Viaveteri tenet et possidet<br />
suprascriptam peciam terre.<br />
4<br />
CARTA DESIGNATIONIS<br />
1341, Marzo 8, Cecina di Toscolano, prope eclesiam Sancti Nicolay.<br />
Paolo fu Giovanni de Boxelis, regolio fu Pasqueto de Boxelis, Nicola fu Berete e Francesco fu<br />
Bonomo, scelti dal console di Toscolano Franceschino di Nicola Berete di Cecina, hanno designato a<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano ed Eustacchio <strong>del</strong>le<br />
Chiusure di Brescia, i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Toscolano, con<br />
l'indicazione dei confinanti, dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
.II.<br />
Die octavo mensis marcii, in villa de Secina de Tusculano, prope eclesiam Sancti Nicolay,<br />
presentibus: Belolo quondam Bontempi,/ <strong>mi</strong>nistrali comunis de Tusculano, Martino Franceschini<br />
Biacqui de Tusculano et Gaforino quondam Rubeis de Ma/nerva, notario pro secundo notario,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis de Boxelis, regolius quondam do<strong>mi</strong>ni<br />
Pas/queti de Boxellis, Nicolaus quondam Berete, omnes de Secina de Tusculano et Francischus<br />
quondam Bono<strong>mi</strong> de Mornaga de/ Tusculano, omnes designatores electi et eciam sacramento<br />
astricti per Franceschinum filium Nicolay Berete de (-) Secina/ de Tusculano, tunc consulem et<br />
oficialem dicti comunis de Tusculano, ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaeli de Navis, prepo/sito<br />
eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne dictarum<br />
eclesiarum et confratrum/ earumdem vel suo certo nuncio, omnes et singulas possessiones, bona<br />
res, ficta et iurisdictiones spectantes et pertinentes dictis/ eclesiis et confratribus earumdem,<br />
existentes in teratorio de Tusculano cum coherentiis veteribus et novis, cum no<strong>mi</strong>nibus et<br />
prono<strong>mi</strong>nibus/ possidencium et per mensuram. Qui Franceschinus, consul suprascriptus, habebat in<br />
mandatis omnia et singula suprascripta et infrascripta/ fieri facienda a do<strong>mi</strong>no Petro de Lambertinis<br />
de Bononia, doctori legum, iudice et vicario coliterali nobilis/ viri do<strong>mi</strong>ni Petri de Morexinis de<br />
Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixiensis potestatis et cetera, ut continetur in/ quadam litera<br />
sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa, porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni (-) Petri, iudicis et vicari et cetera,<br />
dicto/ Franceschino quondam et cetera, data die vigesimo sexto februari, nona indicione et<br />
subscripta per Michelinum filium/ Turacie de Tusculano, (-) notarium et oficialem dicti do<strong>mi</strong>ni vicari<br />
et eius voluntate, et a me notario vissa et lecta. Unde/ predicti designatores, in comuni concordio,<br />
designaverunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis de Scovolo, presbi/tero et confratre<br />
suprascriptarum eclesiarum, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice suprascriptarum eclesiarum et<br />
confratrum (-) earumdem et<br />
41
tamquam/ nuncio et procuratori sindicis suprascriptarum eclesiarum et confratrum earumdem ad<br />
hoc et alia fieri facienda, ut continetur in carta illius procurationis/ et sindicatus facta per<br />
Girardinum de Leno, notarium civem Brixie, die vigesimo septimo mensis iulii, <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo/ quadragesimo, octava indicione et a me notario vissa et lecta, omnes et singulas<br />
infrascriptas possessiones live/larias iurisdictionis dictarum eclesiarum et confratrum earumdem et<br />
per mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na possidencium iacentes in/ teratorio de Tusculano in<br />
infrascriptis contratis cum infrascriptis coherentiis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre cum una<br />
razia iacentem in contrata Malzanigi, cui coheret a mane et a meridie plebes de Tusculano,/ a sero<br />
et a monte Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis de Secina de Tusculano et est per mensuram duabus<br />
tabule;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et prativam iacentem ibi prope in dicta<br />
contrata, cui coheret a mane Paulus suprascriptus in parte et in parte/ Nicolaus Martini Biaqui, a<br />
meridie et a sero via, a monte dictus Nicolaus (-) et est per mensuram quindecim tabule et/ novem<br />
pedes;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in dicta contrata, cui coheret a<br />
mane heredes Giunzai, a meridie via, a sero Paulus suprascriptus,/ a monte Nicolaus Martini Biaqui<br />
et cum tribus pedibus olivorum ibi foris in via et est per mensuram novem tabule et unum pedem;/<br />
item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et prativam iacentem in dicta contrata, cui<br />
coheret a mane Martinus Francischi magistri Biaqui,/ a meridie heredes Iustachi Garnetii, a sero<br />
fosatum et a monte via et est per mensuram viginti duabus tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam<br />
terre olivatam, vidatam et prativam iacentem in dicta contrata in pratis de Malzanico, cui coheret a<br />
monte Bertolameus quondam ser/ Zenelli de Tegaciis, a meridie Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a<br />
sero heredes Contrini Pili et a monte heredes Petri quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis in parte et/ in parte<br />
heredes Mafeii Iustachi et est per mensuram viginti tribus tabule et octo pedes et vassus vadit per<br />
ipsam./ Nicolaus quondam Martini Delaydi Biaqui, Martinellus filius quondam Franceschini<br />
quondam suprascripti Martini, predicti de Secina de Tusculano, tenent et possident predictas pecias<br />
terre;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et prativam iacentem in contrata de Romarzolo,<br />
cui coheret a mane et a monte Insel<strong>mi</strong>nus quondam do<strong>mi</strong>ni Pasqueti/ in parte et in parte Graciolus<br />
Tomassii, a meridie heredes Mafeii Iustachi et fosatum et a sero heredes dicti Mafey et est per/<br />
mensuram quindecim tabule et novem pedes;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et<br />
prativam iacentem in contrata Malzanigi, cui coheret a mane Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a<br />
meridie Bonomus/ Baldoyni Mori, a sero heredes Giunzagi in parte et in parte Iohanes Secinelli et a<br />
monte dictus Iohanes et est per mensuram septem/ tabule;/ item unam peciam terre olivatam<br />
iacentem in Malzanico supra costam, cui coheret a mane Richa uxor Seme de Boyaco, a meridie<br />
plebs de/ Tusculano, a sero religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et a monte heredes Petri do<strong>mi</strong>ni<br />
Iohanis de Boxellis et est per mensuram/ quinquaginta quattuor tabule./ Bertolinus Francischi de<br />
Mornaga de Tusculano tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre<br />
olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in contrata Polastri prope Mornagam, cui coheret a mane<br />
Francischus Bono<strong>mi</strong>,/ a meridie heredes Morandini Sayoti, a sero ecclesia Sancti Nicolay, a monte<br />
Zanonus qui dicitur Ochelus quondam Beteye et est per mensuram/ viginti tabule;/ item unam<br />
peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem a mane parte ville de Mornaga, cui coheret<br />
a mane heredes Boturelle et Zanonus/ Beteye, a meridie Bertazolus Francischi pro suprascripta<br />
religione, a monte via, a sero Francischus Bono<strong>mi</strong> et heredes Pasini Malfati/ pro una razia et est per<br />
mensuram viginti duabus tabule;/ item unam peciam terre olivatam iacentem prope villam de<br />
Mornaga a mane parte, cui coheret a mane Blanchinus filius Franceschi, a meridie via, a sero/ et a<br />
monte domus heredis Boturelle de<br />
42
Mornaga et est per mensuram octo tabule et tribus pedes;/ item unam raziam que est in una pecia<br />
terre Franceschi Bono<strong>mi</strong> iacentem a sero parte ville de Mornaga, cui coheret a mane et a meridie<br />
via./ Heres quondam Martini Biaqui de Secina de Tusculano tenet et possidet;/ item unam peciam<br />
terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem a monte parte ville de Mornaga, cui coheret a mane<br />
Zenonus Beteye, a meridie heredes Mar/tini (-) Malfati et a monte Nicolaus Martini Biaqui pro<br />
suprascripta religione et a sero Francischus Bono<strong>mi</strong> et est per mensuram/ quatuordecim tabule./<br />
Bertazolus Francischi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga de Tusculano tenet et possidet eam,/<br />
.III.<br />
item unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam iacentem a sero parte ville de Mornaga,<br />
cui coheret a mane et a monte Francischus Bono<strong>mi</strong> de Mornaga,/ a meridie via, a sero Bertolinus<br />
filius suprascripti Francischi et est per mensuram decem et septem tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam<br />
peciam terre olivatam iacentem in Casamblis in contrata Panaze, cui coheret a mane via, a meridie<br />
et a sero Francischus Bono<strong>mi</strong>/ de Mornaga et (-) a monte Baldoinus do<strong>mi</strong>ni Arigeti et est per<br />
mensuram duodecim tabule et duobus pedes;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et<br />
vidatam iacentem ad Zossum in contrata Mornage, cui coheret a mane heredes Pasini Franceschini<br />
Mal/fati, a meridie via, a sero heredes Boturelle de Mornaga et heredes Garzoni de Viaveteri et a<br />
monte Blanchinus Francischi et Bene/venutus Mafeii de Stignaga et est per mensuram viginti tabule<br />
et decem pedes;/ item unam peciam terre aratoriam et olivatam iacentem in contrata de Zaynis,<br />
cui coheret a mane fosatum de Zaynis, a meridie et a monte heredes Vechuli/ de Hano, a sero<br />
Zilianus Calze et est per mensuram sex tabule;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam<br />
iacentem in dicta contrata de Zaynis, cui coheret a mane et a meridie Martinus Francischi, a sero<br />
fosatum/ et a monte Zilianus Calze et est per mensuram quatuor tabule et octo pedes;/ item unam<br />
peciam terre olivatam, aratoriam et costivam iacentem ibi prope, cui coheret a mane et a meridie<br />
Zilianus Calze, a sero fosatum et a monte/ filius Guathagnini Nigri et est per mensuram tribus<br />
quarteriis plodii./ Heres Iohanis Tasche de Benethaga de Gargnano tenet et possidet suprascriptas<br />
pecias terre;/ item unam peciam terre prativam cum duobus pedibus nucium iacentem ad paludes<br />
sive ad Canellum, cui coheret a mane Ventu/ratus clerichus, a meridie et a sero heredes Iustachi et<br />
a monte regolius ser Pasqueti et est per mensuram quinque tabule et/ decem pedes;/ item unam<br />
peciam terre prativam cum duabus nucibus iacentem in dicta contrata, cui coheret a monte<br />
heredes Boninsegne Bosseii, a meridie via et a sero/ Venturatus clerichus et a monte fosatum et est<br />
per mensuram quadraginta quatuor tabule;/ item unam peciam terre aratoriam et olivatam<br />
iacentem ad Gazios, cui coheret a mane et a meridie heredes Bertolasii de Viaveteri, a sero<br />
Pelacanus/ quondam do<strong>mi</strong>ni Aceboni et a monte via et est per mensuram duodecim tabule et<br />
decem pedes./ Zelana Agnoli de Secina de Tusculano tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/<br />
item unam peciam terre olivatam, aratoriam et costivam iacentem ubi dicitur ad Zapellum, cui<br />
coheret a mane Zelana Zenoli, a meridie Lachus/ Garde, a sero Nicholaus Stefanini et a monte<br />
heredes Contrini Pili et est per mensuram quinquaginta tabule./ Copinus Oyerii de Secina de<br />
Tusculano tenet et possidet eam,/ item unam peciam terre olivatam, aratoriam et rossivam<br />
iacentem in contrata Sancti Nicolay de Secina, cui coheret a monte Iacobus quondam do<strong>mi</strong>ni/<br />
Iohanis, a meridie Iohaninus quondam Bono<strong>mi</strong> Sinelle, a monte Nicolaus quondam Berete et a sero<br />
in parte et in parte eclesia Sancti Nicolay/ et est per mensuram unum plodium et quatuordecim<br />
tabule./ Nicolaus et Franceschinus fratres et filii<br />
43
quondam Paxeti qui dicebatur Scaya de Secina de Tusculano tenent et possident eam.<br />
5<br />
CARTA DESIGNATIONIS<br />
1341, Marzo 8, Toscolano, sub porticu domus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Peterbono detto Penetello fu Bruno, Bono fu Giovanni Riche, e Bono fu Nicolino de Zanebellis,<br />
scelti dal console di Toscolano Franceschino di Nicola Berete di Cecina, hanno designato a Michele<br />
di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio <strong>del</strong>le Chiusure di<br />
Brescia, i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Toscolano, con l'indicazione dei<br />
confinanti, dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
Die octavo mensis marcii, in Tusculano, sub porticu domus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Ga/forino de Rubeis de Manerva, notario pro secundo notario, Pasarino filio do<strong>mi</strong>ni<br />
Richessii de Seniga et Belolo quondam/ Vage de Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />
Peterbonus qui dicitur Panetellus quondam Bruni, Bonus quondam fratris Iohanis/ Riche et Bonus<br />
quondam Nicolini de Zanebellis, omnes de Tusculano, designatores electi et eciam sacramento<br />
astricti/ per Franceschinum filium Nicolaii Betete de Secina de Tusculano, tunc consulem et<br />
oficialem comunis et ho<strong>mi</strong>num de Tusculano,/ ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaeli de Navis,<br />
preposito eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heu/stachi de Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne<br />
dictarum eclesiarum et confratrum earumdem vel suo certo nuncio, omnes et singulas/<br />
possesiones, bona res, ficta et iurisdictiones spectantes et pertinentes dictis eclesiis et confratribus<br />
earumdem existentes/ in teratorio de Tusculano cum coherentiis veteribus et novis, cum no<strong>mi</strong>nibus<br />
et prono<strong>mi</strong>nibus posidencium et per mensuram. Qui/ Franceschinus, consul predictus, habebat in<br />
mandatis omnia et singula suprascripta et infrascripta fieri facienda a do<strong>mi</strong>no Petro de/ Lambertinis<br />
de Bononia, doctori legum iudice et vicario colaterali nobilis viri do<strong>mi</strong>ni Petri de Morexinis/ de<br />
Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixiensis potestatis et cetera, ut continetur in quadam litera<br />
sigellata trans<strong>mi</strong>ssa,/ porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri, iudicis et vicari et cetera,<br />
dicto Franceschino quondam et cetera, data die vigesimo/ sexto februarii, nona indicione et<br />
subscripta per Michelinum filium Turazie de Tusculano, notarium et oficialem dicti do<strong>mi</strong>ni/ vicari et<br />
eius verbo et a me notario vissa et lecta. Unde predicti designatores in comuni concordio<br />
designaverunt/ suprascripto do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli, preposito, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
suprascriptarum eclesiarum et confratrum earumdem, omnes/ et singulas infrascriptas possesiones<br />
livelarias iurisdictionis dictarum eclesiarum et confratrum earumdem et per mensuram/ et no<strong>mi</strong>na<br />
et prono<strong>mi</strong>na posidencium iacentes in teratorio de Tusculano in infrascriptis contratis cum<br />
infrascriptis coherentis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre olivatam, aratoriam iacentem in<br />
contrata de Ronchethellis, cui coheret a mane Belinus infrascriptus et si<strong>mi</strong>liter et a sero Belinus/ de<br />
Pulzano et a monte heredes Iohanis quondam ser Iacobi et est per mensuram quadraginta quinque<br />
tabule./ Iacobinus quondam Delayti Dolzeboni de Grecenico de Tusculano tenet et possidet eam;/<br />
item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et<br />
44
costivam iacentem in contrata de Gardis, cui coheret a mane heredes Iacobini Requiliani in/ parte<br />
et in parte heredes Iacobini Rosselli, a meridie Bertellus Mori, a sero Iacobinus Zele in parte et in<br />
parte magister Io/hanes Rosseli de Bissonibus et a monte heredes Bertolini Rigencini et est per<br />
mensuram unum plodium./ Martinus quondam Iacobini de Paytono, habitator de Tusculano, tenet<br />
et possidet eam;/ item unam peciam terre vidatam et ortivam iacentem in villa de Grecenico, cui<br />
coheret a mane et a meridie (-) via, a monte infrascriptus Boyo/lus in parte et in parte dicta via et a<br />
sero Betinus Valenti et est per mensuram decem tabule et sex pedes et tres onzes;/ item unam<br />
peciam terre olivatam et vidatam iacentem ibi prope, cui coheret a mane, a meridie et a monte<br />
Iohanes de Hano et a sero via et est per/ mensuram tres pedes et tres unzes;)/ item unam peciam<br />
terre olivatam et vidatam iacentem ibi prope dictam villam, cui coheret a mane via, a meridie<br />
Aventuratus clerichus/<br />
.IIIIor.<br />
in parte et in parte Iohanes Salvagni, a monte et a sero dictus Iohanes Salvagni et est per<br />
mensuram duo tabule et duo pedes./ Boyolus molinarius de Lomasso epischopatu Tridenti,<br />
habitator terre de Tusculano, tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam domum<br />
copatam et soleratam iacentem in villa de Grecenico, cui coheret a mane et a monte via, a sero et a<br />
meridie Iohanes de/ Hano et est per mensuram quatuor tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam<br />
terre olivatam et vidatam iacentem sub mediam Capram, cui coheret a mane et a monte Margarita<br />
do<strong>mi</strong>ne Flor<strong>del</strong>icis, a meridie/ Boyolus, a sero via et est per mensuram due tabule et novem<br />
pedes./ Boyolus suprascriptus tenet et possidet suprascriptas,/ item unam domum copatam<br />
iacentem in dicta villa , cui coheret a mane heredes Lafranchini de Lecartis, a<br />
meridie et a sero via,/ a monte heredes Bertoli Bono<strong>mi</strong> et est per mensuram unam tabulam et duos<br />
pedes./ Martinus de Paytono predictus tenet et possidet eam domum;/ item unam peciam terre<br />
olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in contrata Plothe, cui coheret a mane via, a meridie<br />
strata, a sero religio Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici et a monte heredes Contrini Pili de Secina et est per<br />
mensuram quadraginta duas tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam terre olivatam et (-) ortivam<br />
iacentem ad (-) Mediam Campagnam a mane, cui coheret a monte Nocolaus Bertoli Bono<strong>mi</strong>,/ a<br />
meridie Iohanes Salvagni pro dicta religione, a sero dictus Iohanes in parte et in parte via, a monte<br />
heredes Bertoli Bono<strong>mi</strong> et/ est per mensuram duodecim tabule et di<strong>mi</strong>dia;/ item unam peciam<br />
terre aratoriam et vidatam iacentem ad Mediam , cui coheret a mane infrascriptus<br />
Iohanes pro dicta religione, a meridie (..),/ a sero via in parte et in parte Nicolaus Peterboni et a<br />
monte heredes Contrini Pili, salvis omnibus aliis coherentiis et est triginta unum tabule;/ item (-)<br />
duas domos copatas cum sedu<strong>mi</strong>ne et curtivio et unam muram sechum tenentem iacentes in<br />
Media/ Campagna, cui coheret a mane Nicolaus Bertoli Bono<strong>mi</strong>, a meridie strata comunis, a sero<br />
via et a monte dictus Iohanes pro/ dicta religione et est per mensuran decem et novem tabule et<br />
tres pedes;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam cum alliis arboribus iacentem in dicta<br />
contrata cui coheret a mane dicta religio in parte et in parte heredes/ Avancini Ianelle, a meridie<br />
heredes Iohanis ser Iacobi, a sero via, a monte Iacobinus Zelle et est per mensuram novem tabule./<br />
Iohanes quondam Salvagni de Materno, habitator de Tusculano, tenet et possidet suprascriptas<br />
domus et peciam terre;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam iacentem in<br />
contrata de Posis sive domum Capre, cui coheret a mane Floriolus Noysii,/ a meridie via, a sero<br />
Bertolamey Gosoli et via in parte, a monte Floriolus suprascriptus in parte et in parte Boyolus<br />
molinarius/ et est per mensuram triginta novem tabule./ Heredes quondam Materni Ordanini de<br />
Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam<br />
iacentem in Capra ad<br />
45
Montecullum sive ad Zucham, cui coheret a mane Bonus de Zane/bellis, a meridie fratres Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici, a sero heredes fratris Iohanis Riche in parte et in parte Francischus Vethelli et/ a monte<br />
via et est per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium./ Iacobinus quondam Zelle de Tusculano tenet et<br />
possidet eam;/ item unam peciam terre cum duabus muris, vidatam et cum alliis arboribus<br />
iacentem in contrata de Gazollo, cui coheret a mane/ (Item unam peciam terre olivatam, vidatam<br />
et costivam iacentem in contrata de Ronchethellis, cui coheret a mane Ognabeni Feri, a meridie<br />
via,/ a monte ser Iacobinus Bertoldi de Tegaciis, a sero heredes Mazie quondam Mocii et esse<br />
potest di<strong>mi</strong>dium plodium vel circha./ Tusculanus quondam Iohanis qui dicebatur Mainus tenet et<br />
possidet eam;) a mane Delaydus Streve in parte et in parte heredes Delaydi Manere, a meridie<br />
religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, a sero heredes/ fratris Iohanis Riche in parte et in parte<br />
Francischus Vethelli, a monte dicti fratres Iohanis Riche et est per mensuram/ septem tabule./<br />
Heres Francischini Delaydi Manere de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre<br />
olivatam et vidatam iacentem in contrata de Gazollo, cui coheret a mane et a meridie<br />
Franceschinus Vethelli, a sero et a monte/ via et est per mensuram tres tabule et duo pedes;/ item<br />
unam colam cum duobus vitibus in contrata Gazolli, cui coheret a mane/ Zoanetus Martini, a<br />
meridie Bertolameus Zanelli, a monte dictus Zoaneta,/ a sero Belinzanius Lafranchini./<br />
Francischinus Vethelli de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre aratoriam,<br />
olivatam et vidatam iacentem ad Mediam Capram sive in Cruce de via, cui coheret a mane via,/ a<br />
meridie Vigorinus filius Cissani Vigorii, a sero heredes Zeni fratris Iohanis, a monte Bolus quondam<br />
Nicolini de Zanebellis et est/ per mensuram triginta septem tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Do<strong>mi</strong>nicus<br />
Pasquetini de Plano de Tusculano tenet et possidet eam.<br />
6<br />
CARTA DESIGNATIONIS<br />
1341, Marzo 9, Cuzaga di Toscolano, davanti alla casa dagli eredi di Antoniolo Rabelli.<br />
Michelino Turazie, Tomaso fu Legni, Martino detto Zuchella e Giovanni detto Tavera, scelti dal<br />
console di Toscolano Franceschino di Nicola Berete, hanno designato a Michele di Nave, preposito<br />
<strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustachio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, i possessi<br />
livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Toscolano, con l'indicazione dei confinanti, dei<br />
possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
Die nono mensis marcii, in villa de Cuzaga de Tusculano, ante domum habitationem heredis<br />
quondam Antonioli/ Rabelle, presentibus: Gaforino de Rubeis de Manerva, notario pro secundo<br />
notario, Franceschino quondam ser Benevenuti Mocii,/ Lochto quondam Batayoli et Belolo<br />
quondam Bontempi, <strong>mi</strong>sso dicti comunis de Tusculano, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />
Mi/chelinus notarius filius Turazie Pizolboni, Tomassius quondam Legni, Martinus qui dicitur<br />
Zochella et Iohanes qui dicitur Tavera/ quondam Petri, omnes de Tusculano, designatores electi et<br />
eciam sacramento astricti per Franceschinum filium Nicolai Berete de Seci/na de Tusculano, tunc<br />
consulem et oficialem comunis et ho<strong>mi</strong>num de Tusculano, ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli<br />
de/ Navis, preposito eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris<br />
46
Brixie, no<strong>mi</strong>ne dictarum eclesiarum et/ confratrum earumdem vel suo certo nuncio, omnes et<br />
singulas possesiones, bona res, ficta et iurisdictiones spectantes et/ pertinentes dictis eclesiis et<br />
confratribus earumdem existentes in teratorio de Tusculano cum coherentiis veteribus et novis,/<br />
cum no<strong>mi</strong>nibus et prono<strong>mi</strong>nibus posidencium et per mensuram. Qui Franceschinus consul<br />
predictus habebat in mandatis omnia et singula/ suprascripta et infrascripta fieri facienda a do<strong>mi</strong>no<br />
Petro de Lambertinis de Bononia doctori legum, iudice et vicario colaterali/ nobilis viri do<strong>mi</strong>ni Petri<br />
de Morexinis de Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixiensis potestatis et cetera,/ ut continetur<br />
in quadam litera sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa, porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri, iudicis et<br />
vicari et cetera/ dicto Franceschino quondam et cetera, data die vigesimo sexto februarii, nona<br />
indicione et subscripta per Michelinum filium/ Turacie de Tusculano, notarium et oficialem dicti<br />
do<strong>mi</strong>ni vicari et eius voluntate et a me notario vissa et lecta. Unde predicti/ designatores in comuni<br />
concordio designaverunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis de Scovolo, presbitero et<br />
confratre/ suprascriptarum eclesiarum, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice suprascriptarum<br />
eclesiarum et confratrum earumdem et tamquam nuncio procuratori et/ sindico dictarum<br />
eclesiarum et confratrum earumdem ad hoc et alia fieri facienda, ut continetur in carta illius<br />
procurationis et sindicatus,/ facta per Girardinum de Leno, notarium, civem Brixie, die vigesimo<br />
septimo mensis iullii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo qua/drayesimo, octava indicione et a me notario vissa<br />
et lecta, omnes et singulas infrascriptas possesiones livelarias iu/risdictionis dictarum eclesiarum et<br />
confratrum earumdem et per mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na posidencium iacentes in<br />
teratorio/ de Tusculano in infrascriptis contratis cum infrascriptis coherentiis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s<br />
unam peciam terre vidatam, rossivam et vegram iacentem in Castro in contrata de Aquis, cui<br />
coheret a mane Benamatus Bertola/sii, a meridie, a monte (-) et a sero via et est per <br />
unum plodium et quatuor tabule;/ item (-) unam peciam terre vidatam iacentem in contrata de<br />
Lumenis, cui coheret a mane (-) Manegessius filius quondam Bonaventure, a meridie (-)/ Turazia<br />
Pizolboni, a sero et a monte flumen et est per mensuram triginta tabule;/ item unam peciam terre<br />
olivatam, vidatam et aratoriam iacentem supra villam de Gagino a sero parte, cui coheret a mane<br />
Nicolaus Dorche, a meridie/ heredes Iohanis Zampogni, a sero heredes fratris Ambrossii de Folino<br />
et a monte via et est per mensuram duodecim tabule et tres/ pedes;/ item unam peciam terre<br />
olivatam et aratoriam iacentem in contrata de Su<strong>mi</strong>s Dossibus de Gagino ubi dicitur ad Tezolum, cui<br />
coheret a mane/ et a meridie Bonaventura Manegessii in parte et in parte Martinus Zochela, a sero<br />
Bonaventura suprascriptus et a monte via et est per/ mensuram novem tabule et decem octo<br />
pedes;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in contrata de Valibus recheline, cui<br />
coheret a mane heredes Fostenelli in parte et in parte Toma/sius Legni, a meridie et a sero<br />
Martinus Zochella et a monte suprascriptus Tomasius Legni et est per mensuram decem et octo/<br />
tabule;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et costivam iacentem in contrata de<br />
Digolis, cui coheret a mane via in parte et in/ parte Iohaninus Gracioti, a meridie rillus, a sero<br />
Nicolaus Dorche in parte pro dicta religione et Benamatus Bertola/sii in parte et a monte via et est<br />
per mensuram quinquaginta tabule et via vadit per eam./ Heredes quondam Pecteni de Gagino de<br />
Tusculano tenent et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre aratoriam,<br />
vidatam et vegram iacentem in contrata de Castro ubi dicitur ad Aquas, cui coheret a mane<br />
Franceschinus/ de Gayno, a meridie Benamatus Bertolassii, a sero Tavera pro dicta religione Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et a monte via et est per/ mensuram sexaginta tabule;/ item unam peciam<br />
terre vegram et (-) castegnivam iacentem in Castello in dicta contrata, cui coheret a mane via,/ a<br />
meridie et a sero Francischinus Pizolboni, a monte Benamatus Bertolassii in parte et in<br />
47
parte via et est per mensuram/ tres quarteris plodii./ Heres Iohanis Brachi ;/ item unam peciam terre vidatam et rosivam iacentem in contrata de Carpenetha, cui<br />
coheret a mane et a monte Martinus Zochela, a meridie et a sero/ via et est per mensuram sedecim<br />
tabule./ Martinus Zochella de Gagino de Tusculano tenet (-) et possidet eam;/ item unam peciam<br />
terre iacentem in Dragona, cui coheret a mane via, a sero magister Iohanes medicus, a monte<br />
heredes Iohanis ser Iacobi et a meridie Nicolaus Castelani;/ item unam peciam terre aratoriam et<br />
olivatam iacentem ad Persichum, cui a mane et a meridie Bertolameus Riche, a sero via<br />
et a monte Zoatus;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ad<br />
Scanzanum infra ravacias, cui coheret a mane heredes Zane fratris Iohanis, a meridie Delaydus<br />
Streve, a monte via./ Bertolameus quondam fratris Iohanis Riche de Tusculano tenet et possidet<br />
suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre vidatam et costivam iacentem in contrata<br />
Pantoclerii sive de Pacio, cui coheret a mane via in parte et/ in parte Benevenutus Subtili, a meridie<br />
Iohaninus Venture, a sero flumen et a monte heredes Pasquetini de Folino in/ parte et in parte<br />
Benamatus Bertolassii et Iohaninus de Cuzaga;/ item unam peciam terre vidatam et costivam<br />
iacentem in contrata de Lumenis, cui coheret a mane heredes Iohanis Zampogni pro dicta/<br />
religione, a meridie Turazia Pizolboni, a sero flumen et est per mensuram sexaginta tabule;/ item<br />
unam domum copatam et solaratam cum sedu<strong>mi</strong>ne, curtivio et ortu sechum tenente iacentem in<br />
villa de/ Gagino, cui coheret a mane heredes Caponi in parte et in parte heredes Requiliani<br />
Frasseni, a meridie heredes Boze in parte et in/ parte Nicolaus Dorche, a sero via, a monte Ventura<br />
quondam Manegessii et est per mensuram decem et octo tabule;/ item unam peciam terre<br />
vidatam et ortivam iacentem in contrata Su<strong>mi</strong>dossi, cui coheret a mane via, a sero et a monte<br />
heredes Betesii/ Marceti, a meridie heredes Girardi Gazete et est per mensuram due tabule;/ item<br />
unam peciam terre olivatam, aratoriam et costivam iacentem ad Digolos, cui coheret a mane<br />
heredes Pecteni pro dicta religione,/ a meridie via, a sero heredes Iohanis ser Iacobi, a monte<br />
Berardus de Tegaciis et est per mensuram octuaginta tabule./ Nicolaus Dorche de Gagino de<br />
Tusculano tenet et possidet suprascriptas;/ item unam peciam terre vidatam et costivam iacentem<br />
in Luseno, cui coheret a mane Iohanes Panetelli, a monte et a sero via, a meridie/ Nicolaus Petri<br />
Bertoni et fossatum vadit per medium et esse potest di<strong>mi</strong>dium plodium./ Heres Beloti de Castro<br />
Sancti Michaelis de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre vidatam iacentem in<br />
contrata Flumenis, cui coheret a mane et a meridie Bonfathinus Totheschi, a monte flumen,/ a sero<br />
heredes Rizardi Zampogni et esse potest quinquaginta tabule./ Iohanetus Martini Bonzii de Pulzano<br />
de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre vidatam et costivam cum alliis<br />
arboribus iacentem in contrata de Valibus, cui coheret a meridie via, a sero Bertel/lus Mori ipse et a<br />
sero dictus Bertellus pro dicta religione, a mane Ri<strong>mi</strong>natum sive Richa Peterzini de Pulzano et esse/<br />
potest unum plodium;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et costivam iacentem in dicta<br />
contrata, cui coheret a mane dictus Bertellus pro dicta religione,/ a meridie Bertellus Mori et via, a<br />
sero et a monte flumen et esse potest per mensuram unum plodium./ Bertellus Mori de Tusculano<br />
tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et costivam<br />
iacentem in contrata Legarde, cui coheret a monte Bonaventura quondam Mane/ssii, a meridie<br />
eclesia Sancti Nicolay de Secina, a sero et a mane via et est per mensuram septuaginta tabule;/<br />
item unam peciam terre olivatam, aratoriam et costivam iacentem in contrata de Comnigonibus,<br />
cui coheret a mane, a meridie et a sero via et/ a monte heredes Petri Bertoli in parte et in parte<br />
Benamatus Bertolassii et in parte heredes Iohanis ser Iacobi de Bontemptius et est per/ mensuram<br />
duo plodia et treginta tres tabule./ Iohaninus Benevenuti Gracioti de Gayno tenet et possidet<br />
;/<br />
48
.VI.<br />
item unam peciam terre olivatam et costivam cum treginta septem pedibus olivorum iacentem in<br />
costa sub Sanctum Michaelem/ et senterium per medium, cui coheret a mane heredes (-)<br />
Nicolay Tegacii, a meridie Petrus Totheschi, a sero heredes/ Iohanis Totheschi, a monte heredes<br />
Gargnanini Corveti;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ad<br />
Ronchum, cui coheret a mane heredes Iohanis Rosseli in parte et/ in parte heredes Baldoini Tegacii,<br />
a meridie heredes Iohanis Rosseli, a sero Zanolinus Marcheti de Mesaga et a monte/ heredes<br />
Baldoini ser Tegacii et est per mensuram sedecim tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Iohanes Ruzeni de Pulzano<br />
de Tusculano tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam,<br />
vidatam, aratoriam et costivam iacentem in contrata de Digolis, cui coheret a mane Berardus<br />
Nicolay/ Tegacii, a meridie via, a sero et a monte Nicolaus Corveti et est per mensuram viginti tres<br />
tabule;/ item peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et costivam iacentem in dicta<br />
contrata de Digolis sive Alegrei, cui coheret a mane/ heredes Caponi in parte et in parte Nicolaus<br />
Corveti, a meridie Iacobinus Begnachi, a sero dictus Nicolaus in/ parte et in parte Tavera Pecteni et<br />
a monte via et est per mensuram triginta novem tabule./ Nicolaus Corveti de Castro Sancti<br />
Michaelis de Tusculano tenet et possidet suprascriptas pecias terre.<br />
7<br />
CARTA DESIGNATIONIS<br />
1341, Marzo 10, Maderno, in domo habitationis Bertolini quondam Case.<br />
Pietro fu Giovanni Matarini, Bono fu Bertolino, Bartolomeo fu Iacopo Coacia e Ugolino fu<br />
Bonvesino, scelti dal console di Maderno Betino fu Valente, hanno designato a Michele di Nave,<br />
preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, i<br />
possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Maderno, con l'indicazione dei confinanti,<br />
dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN TERRITORIO DE MATERNO TERRARUM PETIE<br />
Die decimo mensis marcii, in Materno, in domo habitationis Bertolini quondam Case sartoris de<br />
Materno,/ presentibus: Gaforino de Rubeis de Manerva, notario pro secundo notario, Peterbono<br />
quondam Case sartoris, notario/, pro secundo notario, Bertolino suprascripto, Requiliano Bendacii<br />
de Materno, testibus rogatis. Ibi Petrus quondam Iohanis/ Matarini, Bonus quondam Bertolini de<br />
Porgnaga, Bertolameus quondam Iacobi Cohacie et Ugolinus quondam Bonvesini,/ omnes de<br />
Materno, designatores electi et eciam sacramento astricti per Betinum quondam Valenti de<br />
Materno, tunc consulem/ et oficialem comunis et ho<strong>mi</strong>num de Materno ad designandum do<strong>mi</strong>no<br />
fratri Michaeli de Navis, prepositus eclesiarum/ Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne dictarum eclesiarum et confratrum earumdem/ vel suo certo nuncio,/<br />
omnes et singulas possesiones, bona res, ficta et iurisdictiones spectantes et pertinentes/ dictis<br />
eclesiis et confratribus earumdem existentes in teratorio de Materno, cum coherentiis veteribus et<br />
novis, cum/ no<strong>mi</strong>nibus et prono<strong>mi</strong>nibus posidencium et per mensuram. Qui Betinus consul<br />
predictus habebat in mandatis omnia et singula/ suprascripta et infrascripta fieri facienda a do<strong>mi</strong>no<br />
Petro de Lambertinis de Bononia, doctori legum, iudice<br />
49
et vicario/ nobilis viri do<strong>mi</strong>ni Petri de Morexinis de Veneciis, tocius Riperie Lachus Garde brixsiensis<br />
potestatis et cetera,/ ut continetur in quadam litera sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa, porecta et aprehensa ex<br />
parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri, iudicis et vicari et cetera,/ dicto Betino, consuli et oficiali et cetera, data die<br />
vigesimo sexto februarii, nona indicione et subscripta per Michelinum/ filius Turacie de Tusculano,<br />
notarium et oficialem dicti do<strong>mi</strong>ni vicari et eius volontate, et a me notario vissa et lecta. Unde/<br />
predicti designatores in comuni concordio designaverunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis de<br />
Scovolo, presbitero/ et confratre suprascriptarum eclesiarum, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
suprascriptarum eclesiarum et confratrum earumdem et tanquam nuncio procuratori/ et sindico<br />
suprascriptarum eclesiarum et confratrum earumdem ad hoc et alia ficti facienda, ut continetur in<br />
carta illius procurationis et/ sindicato facta per Girardinum de Leno, notarium, civem Brixie, die<br />
vigesimo septimo mensis iulli, <strong>mi</strong>llesimo trecente/simo quadragesimo, octava indicione et a me<br />
notario vissa et lecta, omnes et singulas infrascriptas posessiones/ livelarias iurisdictionis dictarum<br />
eclesiarum et confratrum earumdem et per mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na posidencium/<br />
iacentes in teratorio de Materno in infrascriptis contratis cum infrascriptis coherentiis, vi<strong>del</strong>icet:/<br />
impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem in contrata de Bornico, cui coheret a<br />
mane lachus sive ripa, a meridie heredes/ quondam Avancini Bayamonti, a sero Atiginus ser Henrici<br />
et a monte Bertolinus Boture et est per mensuram viginti una tabule./ Bertolinus quondam Boture<br />
Monarii de Faxano de Gardono tenet et possidet eam;/ item unam domum copatam cum curtivio<br />
sechum tenente iacentem in Materno in contrata Archus, cui coheret a mane Do<strong>mi</strong>nicus/ Carnerii,<br />
a meridie strata comunis, a sero Petrus Bonati et a monte infrascriptus Aquistabonus et est per<br />
mensuram quatuor tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Aquistabonus quondam Francischi Gandolfini de Materno,<br />
notarius predictus, tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre aratoriam et olivatam<br />
iacentem in Scardevera, cui coheret a mane Nicolaus infrascriptus, a meridie heredes Iohanis<br />
Bonati,/ a sero Rigetinus barberius in parte et in parte Bontempus de Albertonibus, a monte<br />
Marchetus quondam Antonioli de Magistris et est/ per mensuram treginta tabule./ Nicolaus<br />
quondam Petri Bertoni de Tusculano tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam et<br />
aratoriam iacentem in Capra Materni in contrata de Gleris, cui coheret a mane Cicinus Conti, a<br />
meridie/ heredes de Tomassiis, a sero via (-) et a monte Delaydus quondam Bonuxancie de Fonte et<br />
est per mensuram septem tabule;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem in<br />
Capra in contrata Bordoni, cui coheret a mane via, a meridie heredes Bertolini Razolli, a sero/<br />
heredes quondam (..) Benamati, a monte Bertolinus quondam Guardi fabri et est per mensuram<br />
triginta tres tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam terre rosivam, cum uno tezollo et area<br />
iacentem in contrata Ronchi Sancti Martini, cui coheret a mane, a monte et a sero/ (...) heres<br />
Bertoldi Monegi in parte et a meridie dicta heres in parte et in parte heredes Bonadei de Quatroclis<br />
et est/ per mensuram duo plodia et decem octo tabule./ Bertolinus quondam Petri de Ordaninis de<br />
Materno tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre aratoriam et<br />
olivatam iacentem in contrata de Onglarino, cui coheret a mane heredes Delaydi Manere, a meridie<br />
heredes/ (...) de Pergamo, a sero heredes Bertolamei Usarii et a monte religiossi de Sancto<br />
Do<strong>mi</strong>nico de Tusculano in parte et a mane/ (...) in parte et est per mensuram sexaginta due<br />
tabule./ Heres Franceschini Delaydi Manere de Tusculano tenet et possidet eam;/ item duas domus<br />
copatas cum sedu<strong>mi</strong>ne et curtivio sechum tenente iacentes in Materno in contrata Burgi, cui<br />
coheret/ a mane heredes magistri Peterboni Ferarii, a meridie et a monte via, a sero Zohana<br />
quondam Mafeii Mocii et est per mensuram quinque tabule/ et octo pedes./ Filius quondam<br />
Delaydi<br />
50
qui dicebatur Ceressa quondam Graciadei Tane de Materno tenent et possident eas;/<br />
.VII.<br />
item terciam partem unius domus copate iacentem in burgo Materni prope portam Picagaye, cui<br />
coheret dicte/ domus de super toto, a mane et a meridie via, a sero et a monte Gisapa quondam<br />
Revelli et est per mensuram de super toto dicta domus/ tres tabule et di<strong>mi</strong>diam;/ item terciam<br />
partem unius pecie terre olivate, vidate et aratorie iacentem in contrata Burcii, cui coheret a mane<br />
Iohanes Salvagni in parte et in parte Lonardus/ quondam Iohanis Bonati, a meridie vassus Burcii, a<br />
sero heredes Benamati Lanzete, a monte Materninus quondam Delaydi Gazane et est/ per<br />
mensuram quinquaginta sex tabule de super toto;/ item unam peciam terre olivatam et rossivam<br />
cum duobus tezolis et areys iacentem in contrata de Mandolis, cui coheret a mane heredes/<br />
Paganini Persevalli in parte et in parte heredes Iacobi Cohacie, a meridie, a sero et a monte via et<br />
est per mensuram unum plodium/ et tres tabule;/ item unam peciam terre vidatam, rossivam et<br />
boschivam iacentem in contrata Vahelane, cui coheret a mane et a meridie Iacobinus Calapi, a<br />
monte/ via, a sero Peterbonus quondam Iacobini Bonvesini et potest esse viginti tabule./ Heredes<br />
Graciadei qui dicebatur Eulixarius de Materno tenent et possident suprascriptas;/ item unam<br />
peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ad Zolinum, cui coheret a mane heredes<br />
Iohanis Belo<strong>mi</strong>, a meridie et a sero Benedictus/ Tane et a monte via et est per mensuram viginti<br />
novem tabule./ Peterbonus quondam Case sartoris de Materno tenet et possidet eam;/ item unam<br />
peciam terre olivatam, vidatam et costivam iacentem in contrata/ Ceruduli, cui coheret a mane<br />
Franzonus ser Henrici in parte et in/ parte heredes Petri de Ordaninis et Duchinus Tane, a meridie<br />
via, a sero heredes Nicolai Clerici filli Bontempi de Albertonibus,/ a monte heredes Baldoini Scapini<br />
Zufrede et Iohanes Maze Osmererii et est per mensuram duo plodia et septem/ tabule et est in<br />
dicta pecia terre una mura cum una hera./ Bertolinus do<strong>mi</strong>ni pre Asiati habet de suprascripta pecia<br />
terre triginta septem tabule et pro bazete oley. Bertolinus Materni Ordanini habet de suprascripta<br />
pecia terre Ceruduli decem octo tabule pro (...) bazete oley./ Heredes Petri de Ordaninis de<br />
Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre olivatam, rossivam et aratoriam<br />
iacentem in contrata de Crosiclis, cui coheret a mane heredes Bertolini Monegi,/ a meridie Petrus<br />
Taroni, a sero fosatum, a monte heredes Betini Druti et est per mensuram quadraginta octo<br />
tabule./ Heredes quondam Bertolini quondam Delaydi qui dicebatur Monegus de ser Massiis de<br />
Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et rossivam<br />
iacentem in contrata de Crosiclis, cui coheret a mane via, a meridie (-) heredes Delaydi/ ser Massii,<br />
a sero via vicinorum et a sero et a monte heredes Iacobi Cohacie et est per mensuram viginti tres<br />
tabule;/ item unam domum copatam cum curtivio et uno ortu vidato sechum tenente iacentem in<br />
villa de Sanicho,/ quibus coheret a mane heredes Iacobi Cohacie in parte et in parte heredes<br />
Avancini Galine, a meridie plebes de Materno in parte/ et in parte via, a sero dicta plebes et a<br />
monte via et est per mensuram decem tabule;/ item unam peciam terre rosivam iacentem in<br />
Massana, cui coheret a mane heredes Bertolini Delaydi ser Massii, a meridie heredes Lombardi/<br />
Berle, a sero fosatum et a monte via et esse potest per mensuram unum plodium./ Heredes Iacobi<br />
Cohacie de Sanicho de Materno tenent et possident suprascriptas;/ item unam peciam terre<br />
aratoriam, olivatam, vidatam et rossivam iacentem in contrata de Crosiclis, cui coheret a mane via,<br />
a meridie heredes Betini Druti,/ a sero et a monte Scapinus Zufrede et est per mensuram unum<br />
plodium et viginti septem tabule./ Heredes Baldovini Scapini, heredes Valenti Scapini de Materno<br />
et Apoloninus (...)<br />
51
de Brixia, habitantes de Materno, tenent et possident eam;/ item unam peciam terre vidatam et<br />
rossivam iacentem in Masana, cui coheret a mane heredes Delaydi ser Massii, a meridie via, a sero<br />
fosatum/ et a monte heredes Lombardi Berle et esse potest per mensuram tres quarteris plodii./<br />
Cicinus quondam Conti de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre rossivam et<br />
castegnivam iacentem in contrata de Ortello, cui coheret a mane et a meridie fosatum, a sero<br />
heredes Bonincase/ de Burganis pro religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et a monte heredes<br />
Mazole Bazete pro heredibus Gualdi fabri./ Heredes quondam Iacobi de Grapis de Vigolis de<br />
Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre prativam iacentem in contrata<br />
Splazole sive vallis Cohalucolis, cui coheret a mane heredes quondam Bosie Boneti,/ a meridie via, a<br />
sero heredes Iohanis Riche et a monte comune de Materno et esse potest duo plodia./ Heredes<br />
quondam Martini Frega<strong>mi</strong>llii de Cuvegnana de Materno tenent et possident eam;/ item unam<br />
peciam terre rossivam et vegram iacentem in contrata de Ortello, cui coheret a mane fosatum, a<br />
meridie et a monte via, a sero heredes Bene/venuti Tripolaii et esse potest per mensuram<br />
di<strong>mi</strong>dium plodium./ Heredes do<strong>mi</strong>ne Flordeieme uxoris quondam Bayamonti de Materno tenent et<br />
possident eam;/ item unam peciam terre rossivam et costivam iacentem in contrata Ortelli, cui<br />
coheret a mane et a sero heredes Iacobi de Grapis, a meridie/ fosatum, a monte heredes<br />
Benevenuti Tipolai et esse potest per mensuram tria plodia./ Bertolameus qui dicitur Panetellus<br />
quondam ser Bonzani de Formaga de Gargnano, habitator de Materno, tenet et possidet eam;/<br />
item unam peciam terre prativam iacentem (-) in contrata super Dossum Barbii, cui coheret a mane<br />
gandinus, a meridie heredes Materni Bona/verii pro dicta religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a sero et a<br />
monte comune de Materno et esse potest duo plodia./ Heredes quondam Materni de Ordaninis de<br />
Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre prativam iacentem in contrata Prathe,<br />
cui coheret a mane heredes quondam Avancini Bayamonti, a meridie via,/ a sero fratres dicte<br />
religionis et a monte Soye et potest esse di<strong>mi</strong>dium plodium;/ item unam peciam terre rosivam et<br />
boschivam iacentem in teratorio/ de Materno in contrata Opolli, cui coheret a mane et a monte<br />
comune de/ Materno, a meridie heredes Do<strong>mi</strong>nici Carnerii, a sero heredes Petri Bonati./ Heredes<br />
dicti Iohanis Bertoldi tenent./ Bersaninus quondam Iohanis Saye de Materno tenet et possidet<br />
eam;/ item unam peciam terre rossivam iacentem in Ortello, cui coheret a mane heredes regis de<br />
Sanico, a meridie et a monte via, a sero fosatum/ et esse potest per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium./<br />
Binus quondam regis de Sanico de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre<br />
vidatam, rossivam, vegram et costivam iacentem in Bolparolis, cui coheret a mane via, a meridie<br />
senterium,/ a sero heredes Nastabeni Boninsegne et a monte heredes Boneti Bosie et esse potest<br />
per mensuram quatuor plodia;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam, aratoriam et rossivam<br />
iacentem in Premarzano, cui coheret a mane Petrus quondam Benevenuti Guzapali, a meridie<br />
heredes/<br />
.VIII.<br />
Bontempi Dardari, a sero Maternus quondam Martini Frega<strong>mi</strong>llii et a monte Peterbonus Case et est<br />
per mensuram viginti quinque/ tabule et quatuor pedes./ Heredes quondam Dal<strong>mi</strong>ani Guzapali de<br />
Stina de Materno tenent et possident suprascriptas pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam<br />
et rossivam iacentem in Premarzano, cui coheret a mane Iohanes Cavali, a meridie et a sero fratres<br />
Sancti/ Luche de Brixia, a monte magister Franceschinus de Grapis et est per mensuram quinque<br />
tabule./ Do<strong>mi</strong>nicus Bontempi Freyerii de Vigolis de Materno tenet et possidet eam;/ item unam<br />
domum copatam cum curtivio sechum tenente vidato et cum uno muro iacentem in villa de Vigolis,<br />
cui/ coheret a mane Benevenutus Marcii, a<br />
52
meridie et a sero via, a monte Nicolaus Guathagnini et est per mensuram quatuor/ tabule et<br />
di<strong>mi</strong>diam./ Benevenutus qui dicitur Spigocius quondam Marcii de Vigolis de Materno tenet et<br />
possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in valle de Vigolis,<br />
cui coheret a mane Iohanes Benati, a meridie Petrus/ quondam Iohanis Manini Frega<strong>mi</strong>llii, a sero et<br />
a monte dictus Iohanes Benati et est per mensuram duodecim tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Heredes<br />
quondam Naseti de Subtilibus de Vigolis de Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam<br />
terre olivatam, vidatam et cum alliis arboribus iacentem in Gazolo, cui coheret a mane et a monte<br />
Francinus Galine, a meridie/ (-) Petrus Benevenuti Guzapali et a sero heredes Boni Henrici et est<br />
per mensuram triginta sex tabule./ Franceschinus quondam Ture Teberini et Romana uxor Iacobini<br />
Maschare de Materno tenent et possident eam;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam<br />
iacentem in Gazolo, cui coheret a mane et a sero (-) via, a meridie heredes Iacobi Vulpi et a monte/<br />
Benevenutus quondam Iacobi de Grapis et est per mensuram sedecim tabule./ Benevenutus qui<br />
dicitur Spigocius quondam Marcii de Vigolis de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam<br />
terre olivatam, vidatam et rossivam iacentem in Pezolis, cui coheret a mane et a meridie via, a sero<br />
et a monte Bontempus de Alber/tonibus et est per mensuram quadraginta quinque tabule./<br />
Bondutellus quondam Maschare de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre<br />
aratoriam et olivatam iacentem sub villa de Buzathino, cui coheret a mane Petrus Vitalis in parte et<br />
in parte via,/ a meridie Bertolameus Vitalis, a sero et a monte via et est per mensuram treginta<br />
septem tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Tomasius quondam Gavardini Bone de Buzathino de Materno tenet et<br />
possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in Clusuris prope<br />
Dossum de Marclino, cui coheret a mane,/ a meridie heredes Formentoni, a sero Petrus Casarii, a<br />
monte Iacobinus Casarii et est per mensuram quadraginta due tabule./ Peterzollus de Zonchareclis<br />
de Marclino de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam,<br />
aratoriam et costivam iacentem super Prochum, cui coheret a mane Iacobus Gazani, a meridie<br />
Aquista/bonus quondam Francischi Gandolfini in parte et in parte Girardus quondam Tebladi Obici,<br />
a sero heredes Tomassii Dabuvani Freie/rii et a monte via et est per mensuram sexaginta quinque<br />
tabule./ Franceschinus qui dicitur Zucheta quondam Nicolini de Fonte de Materno tenet et possidet<br />
eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem ad Provam, cui <br />
a mane et a meridie Iohanes Benati pro canonicis, a sero via,/ a monte do<strong>mi</strong>nus pre Maternus<br />
quondam Bertolini Negerboni et est per mensuram viginti novem tabule./ Iohanes quondam Cavali<br />
de Vigolis de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et<br />
aratoriam iacentem in Compresso, cui coheret a mane Petrus Prodo<strong>mi</strong>ni, a meridie et a sero<br />
Franceschinus/ quondam Avancini Bayamonti, a monte heredes Bontempi Matarini et est per<br />
mensuram sedecim tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Franceschinus quondam Avancini Bayamonti de Materno<br />
tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem ad Vulpariam, cui<br />
a mane, a sero et a monte heredes Pagani Persavali, a meridie via/ et est per mensuram<br />
undicim tabule./ Bertolus quondam Cavali de Vigolis de Materno tenet et possidet eam;/ item<br />
unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in Pizio, cui coheret a mane<br />
Castelanus de Gargnano pro Alena eius uxore/ in parte et in parte Cicinus Conti, a meridie dictus<br />
Cicinus in parte et in parte heredes Buze Terre et in parte Riginus Serici, a sero via/ et a monte<br />
Betinus Valenti in parte et in parte Cicinus suprascriptus et est per mensuram (-) treginta octo<br />
tabule./ Zaninus quondam Materni Bonaverii de Materno tenet et possidet eam;/ item unam<br />
peciam terre aratoriam iacentem super Dossum Barbii, cui coheret a mane heredes Pezie<br />
Benamati,/ a monte heredes Materni Ordanini et a sero Comune de Materno;/ item unam peciam<br />
terre aratoriam, olivatam et<br />
53
ossivam iacentem super Costam Zampasti, cui coheret a mane Pasinus Prandini, a meridie via/ in<br />
parte et in parte Bontempus de Albertonibus, a sero heredes Deloni Frega<strong>mi</strong>llii, a monte Petrus<br />
Bonati et est per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium./ Iohaninus Antonioli Serici de Materno tenet et<br />
possidet eam.<br />
8<br />
CARTA DESIGNATIONIS<br />
Marzo 12, Supiane di Gardone, in domo Boni quondam Gracioli de Supiana.<br />
Bono Gracioli, Giacobino fu Delaido Malexardi e Inardo di Ture Bertolini, scelti dal vicario di<br />
Gardone Riviera Bonaventura di Benvenuto detto Pitardo di Salò, hanno designato a Michele di<br />
Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia,<br />
i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Gardone, con l'indicazione dei confinanti,<br />
dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN GARDONO TERRARUM PETIE<br />
(S.T.) Die duodecimo mensis marcii, in villa de Supiana de Gardono, in domo Boni quondam Gracioli<br />
de Supiana, presentibus:/ Gafurino de Rubeis de Manerva, notario pro secundo notario, Vitalo filio<br />
Do<strong>mi</strong>nici Vitalis de Buzathino de Materno et/ Tonolo filio Otolini Gracioli de Supiana de Gardono,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi Bonus quondam Gracioli de Supiana, Iacobinus/ quondam Delaydi<br />
Malexardi et Ysuardus filius Ture Bertolini notarius, omnes de Gardono, designatores electi et<br />
eciam/ sacramento astricti per Bonaventuram filius ser Benevenuti qui dicitur Picardus de Salodo,<br />
tunc vicarium comunis et ho<strong>mi</strong>num de/ Gardono, ad designandum do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli de Navis,<br />
preposito eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Heustachi de Cleusuris Brixie, no<strong>mi</strong>ne<br />
dictarum eclesiarum et confratrum earumdem vel suo certo nuncio, omnes et/ singulas possesiones<br />
bona res ficta et iurisdictiones spectantes et pertinentes dictis eclesiis et confratribus earumdem/<br />
exixtentes in teratorio de Gardono, cum coherentis veteribus et novis, cum no<strong>mi</strong>nibus et<br />
prono<strong>mi</strong>nibus possidencium et per mensuram,/ qui Bonaventura vicarius predictus habebat in<br />
mandatis omnia et singula suprascripta et infrascripta fieri facienda a do<strong>mi</strong>no Petro de/ Lambertinis<br />
de Bononia, doctori legum, iudici et vicario coliterali nobilis viri do<strong>mi</strong>ni Petri de Morexinis de<br />
Ve/neciis, tocius Riperie Lacus Garde brixiensis potestatis et cetera, ut continetur in quadam litera<br />
sigellata, trans<strong>mi</strong>ssa,/ porecta et aprehensa ex parte dicti do<strong>mi</strong>ni Petri, iudici et vicari et cetera,<br />
dicto Bonaventure vicario et cetera, data/<br />
.VIIII.<br />
die vigesimo sexto februari suprascripto, nona indicione et subscripta per Michelinum filium Turace<br />
de Tusculano, notarium et oficialem/ dicti do<strong>mi</strong>ni vicari et eius volontate et a me notario vissa et<br />
lecta. Unde predicti designatores, in comuni concordio, desi/gnaverunt suprascripto do<strong>mi</strong>no fratri<br />
Michaelli, preposito, recipienti pro se no<strong>mi</strong>ne et vice suprascriptarum eclesiarum et confratrum/<br />
earumdem, omnes et singulas infrascriptas possesiones livelarias iurisdictionis dictarum eclesiarum<br />
et confratrum earumdem et per/ mensuram et no<strong>mi</strong>na et prono<strong>mi</strong>na posidencium iacentes in<br />
teratorio de Gardono in infrascriptis contratis cum infrascriptis coherentiis, vi<strong>del</strong>icet:/ impri<strong>mi</strong>s<br />
unam peciam terre<br />
54
olivatam, vidatam, ortivam et cum alliis arboribus iacentem in contrata de Scasina, cui coheret a<br />
mane heredes/ Blanchi Socii, a meridie Parissius Iacobi, a sero Pizonus Miorini in parte et in parte<br />
plebe de Salodo, a monte Pizonus Miorini/ in parte et in parte Petrus Malexardi pro uxore eius et<br />
est per mensuram septem tabule./ Bersaninus molinarius quondam Francischi de Faxano de<br />
Gardono tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam iacentem<br />
in Cusano, cui coheret a mane Betinus Vaseli, a meridie heredes Bersani Bertoldi,/ a sero fosatum<br />
et a monte Zafonus quondam Venture et est per mensuram sexaginta unam tabule et di<strong>mi</strong>diam;/<br />
item unam peciam terre olivatam, vidatam et ortivam iacentem in contrata Lagerii super Carariis,<br />
cui coheret a mane fosatum, a meridie et a monte Betinus/ Bordoni pro eius uxore, a sero Martinus<br />
Mayi in parte et in parte Betinus Bordoni et est per mensuram treginta quinque tabule et tres<br />
pedes;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam iacentem in contrata Lagri, cui<br />
coheret a mane fosatum, a meridie Man<strong>del</strong>lus Becharius de Salodo/ in parte et in parte Magnocha<br />
Seroti de Gardono, a sero via, a monte Petrus Seroti in parte et in parte Iohanes Petri de<br />
Morgnaga/ pro uxore eius et in parte Francinus Iohanis Buffe et est per mensuram quadraginta tres<br />
tabule;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam cum alliis arboribus et una teyete<br />
et costivam iacentem in Planzolis sive ad/ Ronzelios, cui coheret a mane via, a meridie heredes<br />
Grandoni, a sero Belza quondam Valenti in parte et in parte Iacopus Cavagnathe/ et in parte<br />
Nasinbenus Cite, a monte Bonaventura quondam Zoveni in parte et in parte Francinus quondam<br />
magistri Federici Naseti et est/ per mensuram duo plodia et viginti unam tabule et di<strong>mi</strong>diam./<br />
Iacobinus quondam Delaydi Malexardi de Gardono tenet et possidet suprascriptas pecias terre;/<br />
item unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem in Vivario, cui coheret a mane Petrus filius<br />
do<strong>mi</strong>ni Venturini de Carsinis, a meridie et/ a sero via, a monte Petrus quondam Iohanis de Supiana<br />
et est per mensuram sedecim tabule et tres pedes./ Benevenutus quondam Rizardini de Buzathino<br />
de Materno tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam et aratoriam<br />
iacentem in contrata Soveye sub villa de Supiana, cui coheret a mane via, a meridie/ Benaxutus<br />
Boture de Faxano in parte et in parte heredes Zamboni de Abiono, a sero heredes Prodo<strong>mi</strong>ni<br />
Filiberii de Materno,/ a monte dicta religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et est per mensuram<br />
unum plodium et duodecim tabule./ Bonus quondam Gracioli de Supiana de Gardono tenet et<br />
possidet eam.<br />
9<br />
CARTA DESIGNATIONIS<br />
Marzo 11, Gardone, in domo heredis quondam Spigoci.<br />
Martino fu Bonaventura Freri e Bersano fu Rivano, scelti dal vicario di Salò Pietro di Carvano, hanno<br />
designato a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese dei santi Domenico di Toscolano e Eustacchio<br />
<strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, i possessi livellari di dette chiese esistenti nel territorio di Gardone, con<br />
l'indicazione dei confinanti, dei possessori e <strong>del</strong>le estensioni.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN TERRITORIO DE GARDONO<br />
In Christi no<strong>mi</strong>ne. Die undecimo marcii, in burgo de Gardono, in domo habitationis heredis<br />
quondam Spigocii de Gardono, presentibus: Bertolameus quondam/ Paseti de Buarno, notario pro<br />
secundo notario, Andriolo de Carvano, habitatore Gardoni, et Bertozio quondam Malesardi de<br />
55
Gardono, testibus rogatis./ Ibi Martinus quondam Bonaventure Freri et Bersanus quondam Rivani,<br />
ambo de Gardono, designatores electi et in sacramento/ astricti per Petrum de Carvano de Salodo,<br />
vicarium comunis et ho<strong>mi</strong>num de Gardono (...) (...)/ comunitatis Riperie pro ducali do<strong>mi</strong>nio ad<br />
designandum religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli, preposito religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano vel confratribus eiusdem religionis, omnes et singulas domus et possessiones que (...)<br />
omnes infrascripti tenebant et habebant/ ad livellum a Beterio de Ugonibus, ut continetur in carta<br />
livelli inde factis, cum coherenciis veteribus et novis et no<strong>mi</strong>nibus possessorum dictas domus/ et<br />
possessiones in teratorio de Gardono, qui vicarius habebat in mandato a dicto do<strong>mi</strong>no potestate<br />
facere fieri predicta et infrascripta ut/ continetur in litera dicti do<strong>mi</strong>ni potestatis, data et presentata<br />
dicto vicario. Die nono marcii, ut continetur in carta presente facta per me notarium<br />
infrascriptum,/ die nono marcii <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo, indicione tercia. Unde dicti<br />
designatores in comuni concordio designaverunt omnes et singulas/ domus et possessiones<br />
infrascriptas iacentes in teratorio de Gardono in infrascriptis contratis cum infrascriptis coherenciis,<br />
no<strong>mi</strong>na possessorum dictas domum et pecias terre et/ per mensuram illarum fratri Bertolino<br />
Gosoli, confratri dicte religionis ut inferius legitur:/ impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre olivatam iacentem<br />
in teratorio de Gardono in contrata ubi dicitur in fosato de Perniga, cui coheret a mane fosatum, a<br />
sero/ Garbonus Raynaldi, a monte Ricastant quondam Delayti Ucii, a meridie heredes do<strong>mi</strong>ni<br />
Coradi, que est per mensuram decem tabule vel circa./ Benevenutus Paseti de Gardono vel<br />
habentes causam ab eo tenet eam;/ item unam peciam terre vidatam et aratoriam et olivatam<br />
iacentem in teratorio de Gardono ubi dicitur in Calmarina apud viam de (.)avero,/ cui coheret a<br />
mane et a monte via, a sero heredes quondam Vianesii Pezolli et est per mensuram sedicim tabule<br />
et di<strong>mi</strong>diam;/ item unam peciam terre olivatam, vidatam iacentem in dicto teratorio et contrata,<br />
cui coheret a monte Mondinus Graciolli in parte et in parte Lonar/dus Gey, a mane via, a meridie<br />
Zuchellus Zenelli sive heredes in parte et in parte dictus Mondinus, a sero heredes Martini Uberti,/<br />
et est per mensuram septuaginta octo tabule quas tenet et possidet./ Iohanes Mondini Gracioli de<br />
Gardono tenet et possidet eas et est invistitus;/ item unam peciam terre rossivam iacentem in<br />
teratorio de Gardono in Valle Suri ubi dicitur in Fulzinagla, cui coheret a mane glera,/ a monte<br />
Fraserius Pasete sive heredes, a meridie Delaytus Manegoldi, a sero heredes Beloni et est per<br />
mensuram triginta sex tabule./ Malgarita Salturie de Gardono tenet et possidet eam et est<br />
investita;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in dicto teratorio in pertinenciis<br />
de Faxano ubi dicitur in Valibus, cui coheret a mane fosatum, a meridie heredes Bertola/mey<br />
Stancharie, a sero dossum sive via in parte et in parte Aymericus Bosii, a monte heredes do<strong>mi</strong>ni<br />
Ugolini de Ugonibus sive habentes causam ab/ eis et est per mensuram triginta quinque tabule./<br />
Aymericus quondam Bosii de Faxano de Gardono tenet et possidet eam pro Benevenuto quondam<br />
eius fratre et est investitus;/ item unam peciam terre vidatam iacentem in dicto teratorio in<br />
contrata ubi dicitur ad Bolzonum, cui coheret a mane via, a meridie Martinus Ferarii, a sero et/ a<br />
monte heredes Ridane et Massarie de Salodo et est per mensuram duodecim tabule et novem<br />
pedes./ Gema Mafei Casarii tenet et possidet eam et est investita;/ item unam peciam terre<br />
olivatam iacentem in dicto teratorio in contrata ubi dicitur in Cusano, cui coheret a sero Betinus de<br />
Ugonibus, a monte Desideratus Acari/ni in parte et in parte Francinus quondam Bersani Bertoldi, a<br />
meridie heredes Iohanini Quiatini de Salodo sive habentes causam ab eis et est per men/suram<br />
quinque tabule et tres pedes./ Francinus quondam Bersani Bertoldi de Gardono tenet et possidet<br />
eam./<br />
56
.X.<br />
Item medietatem unius pecie terre sedumate, cum una domo copata iacente in villa de Monchuco,<br />
cui coheret de supertoto a mane Iacobinus quondam Lafranchi,/ a meridie Petrus quondam<br />
Francharii, a sero Francinus Vaselli, a monte dictus Francinus in parte Iacobinus<br />
Lafranchi que est per mensuram de supertoto/ tres tabule et octo pedes et di<strong>mi</strong>dium./ Conter<br />
Iohanis Mande de Monchucho de Gardono tenet et possidet eam et est investitus per<br />
Bertolameum Peterboni;/ item unam peciam terre aratoriam, vidatam iacentem in teratorio de<br />
Gardono in contrata ubi dicitur ad Sablonum sive ad Campum Ordani, cui coheret a meridie<br />
Dalfinus/ quondam Ada<strong>mi</strong>, a mane heredes quondam do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne Pizameye de Salodo sive<br />
habentes causam ab eis, a sero et a monte Avinant uxor Rubei Pasini/ et est per mensuram decem<br />
novem tabule et di<strong>mi</strong>diam./ Pizonus quondam Miorini de Gardono tenet et possidet eam et est<br />
investitus per Bertolameum Peterboni;/ item unam peciam terre in dicto teratorio et est aratoriam<br />
et vidatam iacentem in contrata de Valibus, cui coheret a mane Bozinus/ Vaxoli in parte et in parte<br />
Ysuar/dus Ture, a meridie heres Francini Pelegrini, a sero fosatum, a monte Graciolus et est per<br />
mensuram septuaginta tabule./ Heres Francini Pelegrini tenet et possidet eam est investitus<br />
per magistrum Bertolameum Peterboni;/ item unam peciam terre olivatam et aratoriam iacentem<br />
in dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Olivos Donegos, cui coheret a mane Martinus<br />
suprascriptus/ et esse consueverat Papalardus de Salodo, a meridie lacus, a monte strata comunis<br />
Brixie, a sero heredes Zilliani Amadey et est per mensuram/ treginta una tabule et decem pedes et<br />
di<strong>mi</strong>diam./ Heres Zilliani Amadey de Gardono tenet et possidet eam;/ item unam peciam terre<br />
aratoriam, olivatam et vidatam iacentem in teratorio de Gardono in contrata de Fongtis, cui<br />
coheret a mane Nasimbenus Iohanis Rubey,/ a meridie heredes quondam Beloni, a sero et a monte<br />
via et est per mensuram quinquaginta tabule./ Rivanus qui dicitur Zafonus Venture tenet et<br />
possidet eam;/ item unam peciam terre vidatam et aratoriam iacentem in dicto teratorio in<br />
contrata ubi dicitur ad Marclinum, cui coheret a mane et a meridie heredes Iacobi Bomartini/ de<br />
Gardono, a monte et a sero do<strong>mi</strong>nus Ziliolus de Ugonibus et est per mensuram triginta tres tabule<br />
et novem pedes;/ item unam peciam terre vegram supra burgum de Gardono ubi<br />
dicitur ad Lerarberum, cui coheret a mane heredes Bertolini de Bonzanus, a monte/ heredes<br />
Avancini, a sero heredes do<strong>mi</strong>ni Coradi de Ugonibus./ Bertozius de Malesardis de Gardono tenet et<br />
possidet predictas duas pecias terre;/ item unam peciam terre olivatam iacentem in dicto teratorio<br />
in contrata Pernige, cui coheret a mane Petrus Seroti, a sero et a monte Betinus do<strong>mi</strong>ni Uber/tini<br />
de Ugonibus, a meridie Petrus Racii et est per mensuram decem septem tabule et di<strong>mi</strong>diam./<br />
Nasimbeninus Nasimbeni de Tresenico de Gardono possidet et est investitus per Bertolameum<br />
Peterboni;/ item unam peciam terre olivatam et vidatam iacentem in dicto teratorio in contrata<br />
Prathe, cui coheret a mane via, a sero et a meridie Bazolus Rivani,/ a monte Iacobus Lafranchi et est<br />
per mensuram triginta novem tabule./ Heres Petri de Malesardis de Gardono tenet et possidet<br />
eam./ Iacobinus qui dicitur Bazolus tenet suprascriptam peciam terre et est investitus, per<br />
Bertolameum Peterboni.<br />
10<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis de Tusculano.<br />
57
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico di Toscolano e di S. Eustachio di Brescia, ha<br />
dato in affitto per nove anni a Giacobino fu Bonomo di Bogliaco di Gargnano tre appezzamenti di<br />
terra in territorio di Gargnano in cambio di una bazeta di olio all'anno .<br />
Notaio: Bertolameo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN GARGNANO<br />
.XI.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie de livellis et aliis contractibus religionis eclesiarum<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, scripte per me Bertolameum<br />
filium Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarium/ ut inferius legitur./<br />
CARTA IACOBINI QUONDAM BONOMI DE BOYAGO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Bono<strong>mi</strong> de Boyaco de<br />
Gargnano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis de Tusculano,<br />
presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni notario, Franceschino notario filio Iohanis Peterboni,<br />
utroque rogato hanc/ cartam subscribere, Iohane quondam Ruzeni de Pulzano, omnibus de<br />
Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepo/situs<br />
eclesiarum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum/ et capituli et conventus earumdem, per<br />
lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Iacobinum<br />
quondam Bono<strong>mi</strong> de/ Boyaco de Gargnano de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum<br />
usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num preposi/tum vel<br />
per suos successores in dictum Iacobinum vel in suos heredes de infrascriptis peciis terre pro<br />
infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata iacente/ in teratorio de Gargnano in Costa<br />
Sancti Petri cum tribus pedibus olivorum, cui coheret a monte strata, a mane, a meridie et a sero<br />
dictus Iacobinus conductor et est per/ mensuram sedicim pedes; item de una pecia terre olivata<br />
iacente in dicto teratorio et contrata ibi prope, cum quinque pedibus olivorum, cui coheret<br />
undique/ dictus Iacobinus et est per mensuram due tabule et di<strong>mi</strong>diam et fosatum in<br />
medio; item de una pecia terre olivata iacente in dicto teratorio sub eclesia/ Sancti Petri in Frasolis<br />
cum tribus pedibus olivorum et una fichu, cui coheret undique dictus Iacobinus et est per<br />
mensuram decem pedes./ Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dictis peciis terre in dictum Iacobinum, ita quod ipse Iacobinus/ et sui heredes et<br />
cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />
quidquid voluerit faciat sine contradi/tione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />
dicte pecie terre et quelibet earum habet supra se, intra se, seu infra/ se in integrum et cum omni<br />
iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis peciis terre modo aliquo<br />
pertinentibus seu spectantibus./ Dando et solvendo annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava dictis<br />
eclesiis unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis et eclesiarum, sub pena dupli. Et in eo<br />
salvo/ quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum,<br />
teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores apellare et eis, emere<br />
volentibus, dare pro quinque soldis<br />
58
imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melio/ramentum suum cui<br />
voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis succe/ssoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam/ investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus, per se<br />
et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus et dictis eclesiis,<br />
dare, solvere/ et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia <br />
singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se<br />
personaliter et omnia/ sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,/ per se et suos successores, dicto<br />
Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem<br />
ei et suis/ heredes et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto Iacobino et<br />
suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iacobino omnia bona dictarum eclesiarum<br />
presentia et/ futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Iacobinus ex nunc confitetur esse in<br />
tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis. renunciando/ predicti contrahentes omni<br />
exceptioni non sic vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et cetera. Et inde sum<br />
rogatus unum et/ plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />
notarius, scripsi.<br />
11<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico di Toscolano e di S. Eustachio di Brescia, ha<br />
dato in affitto per nove anni a Oiolo fu Benevenuto Capra di Villavetro sei appezzamenti di terra in<br />
territorio di Gargnano in cambio di dieci bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA YOLI QUONDAM BENEVENUTI CAPRE<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Yolum Benevenuti Capre de Viaveteri de<br />
Gargnano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum reli/gionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano, presentibus: Iacobino Peterboni notario, Franceschino filio Iohanis Peterboni, notario<br />
utroque rogato hanc cartam subscribere,/ Iohane quondam Ruzeni, omnibus de Tusculano, testibus<br />
rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et dicte<br />
religionis et capituli et conventus eiusdem,/ per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />
livellum comunis Brixie, investivit usque ad novem annos et ad novam investituram/ fiendam, per<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in infrascriptum Oyolum de infrascriptis<br />
peciis terre, iuris dicte religionis, Yolum quondam Benevenuti/ Capre de Viaveteri de Gargnano:<br />
impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata, vidata, ortiva iacente in Campra de Viaveteri teratorii de<br />
Gargnano, cui coheret a mane Ot/ebonus quondam Arigeti de Pelacanibus,<br />
59
a meridie Iacobinus quondam rebusi de Viaveteri, a sero Otebonus quondam Antonii ser Zillii de<br />
Viaveteri, a monte heredes do<strong>mi</strong>ni/ Lafranchi de Rotina et est per mensuram novem tabule et<br />
novem pedes; item de una pecia terre iacente in dicto teratorio et contrata olivata, vidata et<br />
aratoria,/ cui coheret a mane Otebonus quondam do<strong>mi</strong>ni Arigeti de Pelacanibus, a meridie heredes<br />
quondam do<strong>mi</strong>ni Guiel<strong>mi</strong> de Rothina, a sero Otebonus quondam Antonii ser Zillii/ in parte et in<br />
parte heredes dicti do<strong>mi</strong>ni Guiel<strong>mi</strong> et a monte Iacobinus quondam rebussi de Viaveteri et est per<br />
mensuram sedicim tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una/ pecia terre olivata iacente in dicto teratorio in<br />
contrata ubi dicitur ad Grostolum, cui coheret a mane et a meridie et a sero heredes Cervini Capre<br />
et a monte strata comunis et est per men/suram viginti duo pedes; item de una pecia terre olivata,<br />
vidata iacente in dicto teratorio in contrata Molendini, cui coheret a mane et a meridie heredes<br />
quondam do<strong>mi</strong>ni Gui/el<strong>mi</strong> de Rothina, a sero via, a monte Nigrinus Cantaclerii de Rothina et est per<br />
mensuram tres tabule; item de una pecia terre olivata, vidata iacente/ in dicto teratorio supra<br />
domus de Viaveteri, cui coheret a mane et a meridie via, a sero et a monte heredes quondam<br />
Serugi (-) et est per mensuram octo tabule/ et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre olivata iacente in<br />
dicto teratorio in Costa Sancti Petri, cui coheret a meridie via, a sero heredes quondam Martini<br />
Oderici de Boyaco/ et a mane Nicolaus qui dicitur Bonana et a monte Iohanetus Bertoldi et est per<br />
mensuram viginti unum pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent./ Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum<br />
Oyolum, quatenus ipse Oyolus et sui/ heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat,<br />
gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelario,/ sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum/ accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet earum<br />
habet/ supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />
sibi et dictis eclesiis ex dictis peciis terre modo aliquo/ pertinente seu spectante. Solvendo ipse<br />
Oyolus, per se et suos heredes, dictis eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava, decem/<br />
bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum/<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare/ pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Oyolus, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi. Inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et/ suis successoribus incurentium, obligando ad<br />
hoc ei recipienti pro dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri.<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Oyolo,<br />
pro se et suis heredibus stipulanti, pre/dictas pecias terre et quamlibet earum ei et suis heredibus<br />
et cui dederit vel habere statuerit ab omni contradicenti persona et universitate/ legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare (-) sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Oyolo et suis<br />
heredibus incurentium,/ obligando ad hoc dicto Oyolo omnia bona dictarum<br />
60
eclesiarum presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc dictus Oyolus/ confitetur esse<br />
in tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non<br />
sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia/ in isto contractu contenta et cetera et omni<br />
legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />
Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
12<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Gargnano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico e di S. Eustachio di Brescia, ha dato in affitto<br />
per nove anni a Peterzolo fu Domenico Giovanni Tasca di Benetaga due appezzamenti di terra in<br />
territorio di Toscolano presso Mornaga in cambio di sette bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA PETERZOLI QUONDAM DOMINICI TASCHE DE BENETHAGA<br />
IN GARGNANO<br />
.XII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano Peterzolum Do<strong>mi</strong>nici Iohanis Tasche de<br />
Benethaga de Gargnano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano,/ in curtivio domuum religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo<br />
notario, Turela/ quondam Tosine de Fornico, Bertazollo quondam Franceschi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga,<br />
omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus/ frater Michael de Navis,<br />
prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris<br />
Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis ma/nibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Peterzolum quondam Do<strong>mi</strong>nici Iohanis Tasche de Benethaga de<br />
Gar/gnano de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad<br />
novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepo/situm vel per suos successores pro<br />
infrascripto ficto in dictum Peterzolum vel in suos heredes: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria,<br />
olivata et vida/ta iacente in teratorio de Tusculano, a sero parte ville de Mornaga, cui coheret a<br />
mane et a monte heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga, a meridie/ via, a sero Bertolinus qui<br />
dicitur Bertazolus Franceschi et (-) est per mensuram decem septem tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de<br />
una pecia terre aratoria, olivata et vi/data iacente in dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad<br />
Zessum prope Mornaga, cui coheret a mane heredes Pasini Franceschini Malfati, a meridie/ via, a<br />
sero heredes Boturelle de Mornaga in parte et in parte heredes Garzoni de Viaveteri, a monte<br />
Berlachinus Franceschi in parte et in parte Benevenutus/ Mafey de Stignaga et est per mensuram<br />
viginti tabule et decem pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepo/situs fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum Peterzolum, quatenus<br />
ipse Peterzolus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat,/ teneat, gaudeat et<br />
possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelario, sine contraditione dicti<br />
do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque succ/essorum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
61
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/<br />
in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra<br />
se in integrum et cum omni iure et/ actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte<br />
religionis ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo/ ipse Peterzolus,<br />
per se et suos heredes, dictis eclesiis et religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava septem<br />
bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne fic/ti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto da/to et soluto, alia superimposita non<br />
fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit<br />
dictum/ fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus Peterzolus emphiteota aliquo<br />
tempore vellet vendere ius seu meliora/mentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum/<br />
eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro<br />
quibus deb/eat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Peterzolus, per se et suos heredes/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />
stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad/ hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />
pro dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Peterzolo, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, predictas pecias terre et dictam investituram earumdem/ ei et suis heredibus<br />
et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto Peterzolo et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus dicto Peterzolo omnia bona dictarum ecle/siarum<br />
presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Peterzolus ex nunc confitetur esse in<br />
tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis/ et dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />
contractu contenta et omni legum auxilio et cetera./ Et quia dictus Peterzolus <strong>mi</strong>nor erat<br />
vigintiquinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, ad Sancta Dei Evanyelia/ corporaliter<br />
iuravit tactis scripturis non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem, renunciationem nec<br />
contra aliquid in isto contractu con/tentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel<br />
causa et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
13<br />
CARTA LIVELLI<br />
1340 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico e di S. Eustachio di Brescia, ha dato in affitto<br />
per nove anni a Mafezolo fu Pietro Giovanni Tasca un appezzamento di terra in territorio di<br />
Toscolano in contrada Casaberlis in cambio di tre bazete e mezza di olio all'anno.<br />
62
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA MAFEZOLI QUONDAM PETRI TASCHE<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Mafezolum quondam Petri Iohanis<br />
Tasche de Benethaga de Gargnano. Die tercio decimo Ianu/arii, in Tusculano, in curtivio domuum<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro/<br />
secundo notario, Turella quondam Tosine de Fornico, Bertazolo quondam Franceschi de Mornaga,<br />
omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi reli/giossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,<br />
prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heu/stachi de Cleusuris<br />
Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et<br />
capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Mefezolum quondam Petri/ Iohanis Tasche de Benethaga de Gargnano de<br />
una pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam in/vestituram<br />
fiendam, per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum in dictum Mefezolum vel in suos heredes pro<br />
infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre/ olivata iacente in teratorio de Tusculano in contrata<br />
de Casaberlis ad Panaciam, cui coheret a mane via, a meridie et a sero heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong><br />
de/ Mornaga, a monte heredes Baldoini do<strong>mi</strong>ni Arigeti et est per mensuram duodecim tabule et<br />
duo pedes, salvis omnibus aliis coherentiis/ si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Mafezolum<br />
qua/tenus ipse Mafezolus et sui heredes et cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam<br />
peciam terre et de ea quidquid voluerit/ faciat iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui/ forent et cum accessibus,ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet/ supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte re/ligioni ex<br />
dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Mafezolus, per se et suos<br />
heredes, dictis eclesiis/ et dicte religionis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas et<br />
di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensu/rati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et so/luto,<br />
alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />
anno in quo non solverit/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu mel/ioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice<br />
dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />
vendat ius seu melioramentum suum cui/ voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />
nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde ha/bentibus duos soldos<br />
imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare/. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Mafezolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro dictis eclesiis et dicta/ religione, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
63
do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et/ suos successores, dicto Mafezolo, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et<br />
cui/ dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto do<strong>mi</strong>no Mafezolo et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto Mafezolo omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri/ De qua pecia terre dictus Mafezolus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali<br />
possessione pro dictis eclesiis et dicta religione. renunciando predicti non sic/ facti dicti contractus<br />
et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et cetera. Et quia dictus Mafezolus<br />
<strong>mi</strong>nor erat vigintiq/uinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia<br />
iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra / dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec<br />
contra aliquid in isto contractu contentum, ratione <strong>mi</strong>noris aut alia qualibet ratione vel causa qua<br />
se/ tueri posset. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi. R...odit de suprascripta pecia terre et de suprascripto<br />
ficto Do<strong>mi</strong>nicus Bertazoli de Mornaga de Tusculano ut continetur in carta facta per Bertolameum<br />
Peterboni notarium, die primo madii, <strong>mi</strong>llesimo tre/centesimo quinquagesimo septimo, indicione<br />
decima et est in folio.<br />
14<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico e di S. Eustachio di Brescia, ha dato in affitto<br />
per nove anni a Franceschino fu Zilberto Giovanni Tasca di Benetaga tre appezzamenti di terra in<br />
territorio di Toscolano in contrata Zaini in cambio di sette bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
IN GARGNANO<br />
.XIII.<br />
CARTA FRANCESCHINI ZILBERTI TASCHE<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Franceschinum Zilberti Iohanis Tasche de<br />
Benethaga de Gargnano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Turella<br />
quondam Tosine de Fornico, Bertazollo/ quondam Franceschi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga, omnibus de<br />
Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus/ religionis<br />
eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />
successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum/ eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit/<br />
Franceschinum quondam Zilberti Iohanis Tasche de Benethaga de Gargnano de infrascriptis peciis<br />
terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos/ et ad novam investituram fiendam, per<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Franceschinum vel in suos<br />
heredes pro infrascripto/ ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria et olivata<br />
64
iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Zaynis, cui coheret a mane fosatum de Zaynis, a<br />
meridie et/ a monte heredes Vecoli de Hano, a sero Zilianus Calze et est per mensuram sex tabule;<br />
item de una pecia terre olivata et aratoria iacente in dicta contrata de/ Zaynis, cui coheret a mane<br />
et a meridie Martinus Franceschi, a sero fosatum, a monte Zilianus Calze et est per mensuram<br />
quatuor tabule et octo pedes;/ item de una pecia terre olivata et aratoria et costiva iacente ibi<br />
prope, cui coheret a mane et a meridie Zilianus Calze, a sero fosatum, a monte filius Guatha/gnini<br />
Nigri et est per mensuram tribus quarteriis plodii, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali<br />
modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis<br />
terre in dictum Franceschinum, quatenus ipse Franceschinus et sui heredes et cui/ dederit vel<br />
habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit<br />
faciat iure livelario sine contraditione dicti/ do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />
dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente/<br />
seu spectante. Solvendo ipse Franceschinus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni<br />
annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava septem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />
mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dictarum<br />
eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto/<br />
conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum,/ dare pro<br />
quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum<br />
suum cui voluerit, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium/ pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Fran/ceschinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />
stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum/ ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et suis suc/cessoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />
pro se et dictis eclesiis, se personaliter et omnia bona presentia et futura pi/gneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Franceschino, pro se et<br />
suis heredibus stipulanti,/ dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus<br />
et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Franceschino et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc/ ei omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Franceschinus confi/tetur esse in tenuta et<br />
corporali possessione pro dicta religione. Et quia dictus Franceschinus <strong>mi</strong>nor erat vigintiquinque<br />
annis,/ maior tam quatuordicim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit, corporaliter tactis<br />
scripturis, non venire contra dictam/ pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra aliquid in isto<br />
contractu contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa. renunciando<br />
predicti/ omni exceptioni non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia super contenta et<br />
cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
65
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
15<br />
CARTA LIVELLI<br />
1349 Aprile 11 Gargnano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, in camara do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico e di S. Eustachio di Brescia, ha dato in affitto<br />
per nove anni a Nicola detto Bozola fu Francesco di Tremosine due appezzamenti di terra in<br />
territorio di Gargnano in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />
CARTA NICOLAY QUI DICITUR BOZOLA DE VIAVETERI<br />
IN TERRITORIO DE GARGNANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Nicolaum qui dicitur Bozolla de Viaveteri<br />
de Gargnano. Die undecimo aprilis, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, in camara do<strong>mi</strong>ni prepositi infrascripti, presentibus: Iambello ser Bertolasii notario,<br />
Iohanino quondam/ ser Nasimpacis, notario utroque rogato hanc cartam subscribere, ambobus de<br />
Tusculano, Bertolameo qui dicitur Betelonus quondam Martini Corde de Gargnano,/ omnibus<br />
testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus earumdem,/ per<br />
lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Nicolaum qui<br />
dicitur Bozola quondam Franceschi/ de Tremosigno, habitatorem ville di Viaveteri de Gargnano, de<br />
infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis usque ad novem annos et ad novam inve/stituram<br />
fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Nicolaum vel in suos<br />
heredes de infrascriptis peciis terre/ pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata et<br />
vidata iacente in teratorio de Gargnano post villam de Viaveteri, cui coheret a mane/ heres Iohanini<br />
Zerbini in parte et in parte heres Zonte, a sero dict/a heres Zonte, a monte dicta heres Iohanini<br />
Zerbeni in parte et est per mensuram/ tres tabule; item de una pecia terre aratoria, olivata et<br />
vidata iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane Iacobinus Bono<strong>mi</strong> de Boya/co, a<br />
meridie heres Zonte, a sero heredes Larducii de Viaveteri, a monte Antonia Bertolamey Peterboni<br />
in parte et in parte heredes Libardi et est per mensuram/ decem tabule cum uno raveroto. Quas<br />
pecias terre Marithata quondam Yoli habebat et tenebat pro dicta religione, salvis omnibus aliis/<br />
coherentis si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dictis peciis terre in dictum Nico/laum, ita quod ipse Nicolaus et sui heredes et cui<br />
dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et/ de eis<br />
quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos con/tinentur et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis et qualibet earum habent supra se, intra se<br />
seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />
confratribus/<br />
66
eiusdem modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo <br />
dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel/ in octava tres bazetas oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano/ ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />
aliquo tempore vellet vendere ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />
dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius sum cui<br />
voluerit, preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus/ debeat novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et<br />
suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />
atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro se<br />
et suis successoribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Nicolao, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictas pecias/ terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et<br />
cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto Nicolao et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />
dicto Nicolao/ omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex<br />
nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione de/ dictis pecis terre pro<br />
dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
16<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Agosto 11 Gargnano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto a Giovannino fu Beloti di Nazazzo due appezzamenti di terra in territorio di<br />
Gargnano in contrada Pletoe in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bertolameo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio.<br />
CARTA IOHANIS QUONDAM BELUTI DE NAVACIO<br />
IN TERRITORIO DE GARGNANO<br />
.XIIIIor.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem quondam Beluti de Navacio de<br />
Gargnano, habitatorem Luparie de Gargnano./ Die undecimo augusti, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Paulo quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis notario, Alesiollo/ fillio<br />
Iohanis Salvagni, notario utroque rogato hanc cartam subscribere, ambobus de Tusculano, Bonzano<br />
quondam Iohanis Seroti de<br />
67
Tro/vegnanis de Scovolo, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de<br />
Navis, prepositus religi/onis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne/ et vice dicte religionis et confratrum ac<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/ livellum<br />
comunis Brixie, investivit Iohanem quondam Beluti de Navacio de Gargnano habitatorem Burgi<br />
Lupaire de Gargnano de/ infrascriptis peciis terre iacentibus in teratorio de Gargnano in contrata de<br />
Pletoe: primo de una pecia terre aratoria, olivata, costiva et vidata iacente/ in dicto teratorio et<br />
contrata de Pletoe, cui coheret a mane via in parte et in parte Mazorinus, a meridie via, a sero<br />
Valle; item de una/ pecia terre iacente in dicta contrata et teratorio, cui coheret a mane et a sero<br />
via, a meridie heredes Avondini, a monte heredes Zoalorii, salvis omnibus allis/ coherentiis, si que<br />
forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />
dictis/ peciis terre in dictum Iohanem ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere<br />
statuerit deinceps in perpe/tuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />
quidquid voluerit faciat (-) iure livelario/ sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios/ si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis/ que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione sibi/ et dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre<br />
modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohanes,/ per se et suos heredes, dicte<br />
religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo bazetas/ oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano, ad canipam/ dicte religionis, sub pena dupli et cetera. Et in eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore vellet ven/dere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin ven/dat ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel successoribus suis inde habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum/ emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Iohanes, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />
dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et<br />
singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte/<br />
religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter/ et omnia bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicto Iohani, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et<br />
cui dederit/ ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena (-) omnis dampni et dispendi/ inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />
hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis presentia/ et futura pigneri. De quibus peciis terre ex<br />
nunc dictus Iohanes confitetur esse in tenuta et corporali possesione pro dicta re/ligione. Et inde<br />
sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />
notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy , rogatus, scripsi.<br />
68
17<br />
CARTA LIVELLI<br />
1356 Marzo 25 Scovolo, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto a Avanzino fu Iacobino Salodino di San Felice di Scovolo sette appezzamenti di<br />
terra in cambio di un moggio di olio o otto galete all'anno.<br />
Notaio: Bertolameo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona.<br />
IN TERRITORIO DE SCOVOLO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Avancini quondam Iacobini Salododini de<br />
Sancto Felice. Die vigesimo quinto marcii, in Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: Bonzano quondam Iohanis Seroti de Trovegnanis, Lesiolo filio Iohanis<br />
Salvagni,/ habitatore Materni, notario, Iacobino filio Bertolamei ser Zani de Tusculano, notario pro<br />
secundo notario, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Fran/cinus de<br />
Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachii de<br />
Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Iohanini/ de Brixie presbiteri, fratris Bertolini Gosoli,<br />
fratris Martini Revelli, fratris Bertolini Bosioti, fratris Desiderati de Ciis et fratris Iustachini/ de<br />
Pulzano, omnium confratrum dicte religionis (-) ibi presentium et omnibus et singulis in isto<br />
contractu contentis consentientium, per lignum quod in suis manibus tene/bat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem investivit/ Avancinum quondam (-) Iacobini Salododini de Sancto Felice de Scovolo de<br />
infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis iacentibus in teratoriis infrascriptis: impri<strong>mi</strong>s de una<br />
pecia terre aratoria et olivata iacente in teratorio de Scovolo, in contrata de Car<strong>mi</strong>zena, cui coheret<br />
a mane Mayfredus Negerboni/, a meridie dictus Mayfredus, a sero Rabonus Turini Tomere; item de<br />
una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio in contrata/ ubi dicitur ad<br />
montem de Cintius, cui coheret a mane Bertolinus de Trovegnanis, a meridie Salodinus Iacobini de<br />
Cerclinis, a sero dictus pre Petrus/ archipresbiter plebis Valis Tenesis, a monte Iohanes Stefenini<br />
Zani de Cintius; item de una pecia terre aratoria et olivata iacente in teratorio de La Rasa (La Rafa)/<br />
in contrata Cisay, cui coheret a meridie Fragondinus de Fregondino, a sero Balest de Cavallis de<br />
Calvazesio, a monte Bertolinus quondam Ayolfi de La/ Rasa; item de una pecia terre aratoria,<br />
olivata iacente in dicto teratorio de La Rasa in contrata de Casanova sive de Tezolis, cui coheret a<br />
sero et a monte/ monasterium Sancte Iulie de Brixia, a meridie heredes quondam Bertolati<br />
Caligarii; item de una pecia terre aratoria, olivata iacente in dicto teratorio in contrata Sancti<br />
Iohanis,/ cui coheret a mane et a meridie via, a sero Petribonus de Trovegnanis, a monte dictum<br />
monasterium Sancte Iulie;/ item de una pecia terre aratoria, olivata/ et vidata iacente in dicto<br />
teratorio sub Sancto Iohane, cui coheret a mane via coriva, a meridie heredes Nigri Panigallis, a<br />
sero Bertolinus Vivaze, a monte/ Iohanes Sguaragnayte de Portesio; item de una pecia terre<br />
aratoria, olivata (-) iacente in dicto teratorio in contrata de Conugrus, cui coheret a mane/<br />
Francinus Aymerici de Sancto Felice, a meridie heredes Ridasii de Trovegnanis, a sero Cisanus<br />
Tomere de Sancto Felice, a monte Petrus Pestalaii in parte/ et in parte via, salvis omnibus aliis<br />
coherentiis veteribus et novis si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, fecit dictam investi/turam de dictis peciis terre in dictum Avancinum, ita quod ipse et sui<br />
heredes et cui dederit deinceps<br />
69
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas/ pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli<br />
sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dictarum eclesiarum, cum omnibus et<br />
singulis que intra pre/dictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus/ et singulis que dicte pecie<br />
terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisitione dicte religioni et/ confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente<br />
seu spectante. Solvendo ipse Avancinus, per se et suos heredes, dicte religioni annuatim/ in<br />
epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unum modium oley vi<strong>del</strong>icet octo galetas boni et pulcri et<br />
bene mensurati ad rectam mensuram de Sco/volo in terra de Scovolo in villa de Trovegnanis ad<br />
canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus/ emphiteota aliquo<br />
tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos succe/ssores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />
dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat/ ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerit, (-) preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Avancinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />
dare, solvere/ et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />
singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus/ eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />
et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,<br />
per se/ et suos successores, dicto Avancino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et<br />
dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit/ ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Avancino/ et<br />
suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Avancino omnia bona dicte religionis presentia<br />
et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc/ dictus Avancinus confitetur esse in possessione pro<br />
dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
18<br />
CARTA LIVELLI<br />
1360 Novembre 22 Scovolo, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto a Giacobino fu Fachino Benaye di Cisano di Scovolo quattro appezzamenti di terra<br />
in territorio di Scovolo in cambio di due galete di olio o di otto bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bertolameo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo, indicione tercia decima.<br />
IN TERITORIO DE SCOVOLO<br />
.XV.<br />
70
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Iacobini Fachini Benaye de Cisano de<br />
Scovolo/. Die vigesimo secundo novembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: Requiliano/ fillio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohanino<br />
quondam Tusculani, ambobus de Tusculano, Petro quondam Boturi/ni Bonafidey de Manerva,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi congregato et convocato capitulo religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de<br />
Tusculano, voce campanelli more solito illius religionis, de mandato religiossi viri do<strong>mi</strong>ni fratris/<br />
Francini (-) de Trovegnanis, preposito illius religionis in quo quidem capitulo ad herant omnes<br />
infrascripti confratres,/ vi<strong>del</strong>icet: dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, frater Fedriginus quondam Bertolini<br />
Bosii de Brixie presbiter, frater Martinus Reveli/ de Tusculano, frater Desideratus De Ciis De Salodo,<br />
frater Nocolaus de Mesaga de Tusculano et frater (-) Iacobinus/ de Cisano de Scovolo, omnes<br />
confratres dicte religionis ac in dicentes sese esse duas partes et plures capituli et con/ventus dicte<br />
religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis consencientes. Unde dictus<br />
prepositus, per/ se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem, per lignum quod in suis ma/nibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Iacobinum quondam Fachini Benaye de Cisano de/ Scovolo de infrascriptis peciis terre iuris dicte<br />
religionis iacentis in teratorio de Scovolo in infrascriptis contratis: impri<strong>mi</strong>s (-) de una pecia terre<br />
aratoria iacente in dicto teratorio in contrata Fiutegerii, cui coheret a mane Petrus Dolzeti, a<br />
meridie via, a monte heredes/ Iohanis Bataye, a sero Mayfredinus Uberti; item de una pecia terre<br />
aratoria et olivata iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret/ a mane via, a meridie et a sero<br />
Petrus De Ciis de Salodo, a monte Ada<strong>mi</strong>nus Bertoni; item de una pecia terre aratoria et vidata<br />
iacente/ in dicto teratorio in contrata de Zenestis, cui coheret a mane Iohaninus magister Iacobi de<br />
Ciis de Salodo, a meridie Cisanus Tomere/, a sero et a monte Iohanes Bertoni; item de una pecia<br />
terre aratoria et olivata iacente in dicto teratorio in contrata de Ronchis, cui coheret/ a mane<br />
Iohaninus de Scaragnaytis, a meridie Nasimbenus de Ciis de Salodo in parte, a sero Bonetus<br />
Daynesii, a monte Iohanes de/ Sintegerio, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis/ peciis terre in dictum<br />
Iacobinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat,<br />
gaudeat et/ possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum,/ cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in/ vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra<br />
se seu infra se in integrum et cum omni/ iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu/ spectante. Dando,<br />
reddendo et solvendo ipse Iacobinus, per se et<br />
71
suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annu/atim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />
duas galetas oley vi<strong>del</strong>icet octo bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad<br />
rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli./<br />
Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum<br />
suum, teneatur/ primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores et eis, emere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare/ pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam<br />
alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/<br />
quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus (-)<br />
quinque soldos pro quibus/ debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iaco/binus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />
recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad/ dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi/ inde dicte religioni et confratribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia/ sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobino/, pro<br />
se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui<br />
dederit, ab omni persona et universitate/ legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto Iacobino et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc<br />
dicto Iacobino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. (-) De quibus peciis terre ex<br />
nunc dictus Iacobinus/ confitetur esse pro dicta religione. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dictus Iacobinus, per se fecit,/ constituit (...) Simonem Zimolini et<br />
Marchetum Martinelli, ambos de Mesaga de Tusculano et quemlibet in (...) suos/ certos nuncios<br />
procuratores et sindicos ad facendum registrari hoc instrumentum et cetera. Pro<strong>mi</strong>ttens de ratio<br />
habendo et obligando renunciare./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo, indicione<br />
tercia decima. Ego Bertolameus/ fillius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
19<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 1 Toscolano, in curtivio sub porticu domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto a Boiolo Molinario di Lamasso tre appezzamenti di terra e una casa in territorio di<br />
Toscolano in villa di Grecenico in cambio di tredici bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN VILLA DE GREZENIGO, IN TUSCULANO<br />
.XVIII.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Haec sunt brevarie de livellis et aliis contractibus religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, scripte per Bertolameum filium/ Peterboni Bruni de Tusculano ut inferius<br />
legitur.<br />
CARTA BOIOLI MOLINARII<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Boyolum habitatorem ville de Grezenico<br />
de Tusculano. Die primo ianuarii, in Tusculano, in curtivio religionis Sancti Do/<strong>mi</strong>nici, sub porticu<br />
domuum dicte religionis, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario,<br />
Maternino quondam Plasini, ambobus de Plano/ Tusculani, Bertolameo qui dicitur Betelonus<br />
quondam Martini Corde de Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />
Michael de Navis, pre/positus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus/ tenebat ad rectum<br />
livellum comunis Brixie, investivit Boyolum Molinarium de Lamasso episcopatus Tridenti,<br />
habitatorem Tusculani Riperie Brixie de in/frascripta domo et peciis terre iuris dicte religionis,<br />
iacentibus in teratorio de Tusculano in infrascriptis<br />
72
contratis usque ad novem annos et ad novam investituram/ fiendam per dictum prepositum vel per<br />
suos successores in dictum Boyolum de infrascriptis pecis terre et domo pro infrascripto ficto:/<br />
impri<strong>mi</strong>s de una domo copata et/ solarata iacente in teratorio de Tusculano in villa de Grezenico,<br />
cui coheret a mane et a monte via, a meridie et a sero heredes Iohanis de Ano, habitator dicte ville<br />
et est per mensuram/ quattuor tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre vidata et ortiva iacente<br />
in dicta villa de Grezenico, cui coheret a mane et a meridie via, a monte dictus Boyolus in parte/et<br />
in parte via, a sero Betinus Valenti et est per mensuram decem tabule et sex pedes et tres onze;<br />
item de una pecia terre olivata et vidata iacente ibi prope dictam villam, /cui coheret a mane via, a<br />
meridie Aventuratus clericus in parte et in parte Iohanes Salvagni, a sero et a monte dictus Iohanes<br />
Salvagni et est per mensuram due tabule et duo/ pedes; item de una pecia terre olivata et vidata et<br />
aratoria iacente in Plano Tusculani sub media Campagna, cui coheret a mane et a monte Malgarita<br />
do<strong>mi</strong>ne Flor/<strong>del</strong>icis, a meridie dictus Boyolus conductor, a sero via et est per mensuram due tabule<br />
et novem pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent veter/es vel nove. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, fecit dictam<br />
investituram de dicta do/mo et dictis peciis terre in dictum Boyolum, ita ipse Boyolus et sui<br />
heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat/ dictam domum et<br />
dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />
suorumque successorum; cum omnibus et/ singulis que intra predictos continentur confines vel<br />
alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/ publicas, et cum<br />
omnibus et singulis que dicta domus et dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione/ usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex dictis pecis<br />
terre et domo modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Boyo/lus, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tredicim<br />
bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam/ mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non<br />
fiant dicto/ conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non<br />
solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo sa/lvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />
tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum<br />
vel/ suos successores apellare eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque<br />
soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius suum cui voluerit, preter servo<br />
eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/<br />
successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firm/are. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Boyolus, per se et suos heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere/ dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />
sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />
incurentium, obligando ad hoc dictus Boyolus dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dicta/<br />
religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Boyolo,<br />
pro se et suis heredibus stipulanti, dictam domum et dictas pecias terre et dictam investituram<br />
earum/dem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto<br />
Boyollo et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc/ dicto Boylo omnia bona dicte religionis<br />
presentia et futura pigneri. De qua domo et de quibus peciis terre dictus<br />
73
Boyolus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta/ religione. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragessimo octavo, indicione prima.<br />
20<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 1 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, sub porticu.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico ha dato in affitto a Martino fu Giacobino<br />
di Paitone un appezzamento di terra in contrada Garde in cambio di undici bazete di olio e una casa<br />
in villa di Grezenico in cambio di sei bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN TERITORIO DE TUSCULANO CARTA MARTINI DE PAYTONO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Martinum quondam Iacobini de Paytono,<br />
habitatorem Tusculani. Die primo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis sub porticu,<br />
presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notario pro secundo notario,<br />
Mater/nino filio quondam Plasini Vigorii, ambobus de Plano Tusculani, Bertolameo qui dicitur<br />
Betelonus quondam Martini Corde de Gargna/no, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>/nici de Tusculano, per se et<br />
suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />
quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Martinum quondam<br />
Iacobini de Paytono, habitatorem/ Tusculani, usque ad novem annos et ad novam <br />
fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Mar/tinum vel in suos<br />
heredes de infrascripta domo et pecia terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre<br />
aratoria, olivata, vidata et/ costiva iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Gardis, cui<br />
coheret a mane heredes Iacobini Requiliani in parte et in parte heredes Iacobini Roselli, a meridie/<br />
Bertellus Mauri, a sero Iacobinus Zelle in parte et in parte magister Iohanes de Bisonibus, a monte<br />
heredes Bertolini regentini et est per mensu/ram unum plodium; item de una domo copata iacente<br />
in dicta villa de Grezenico de Tusculano, cui coheret a mane heredes Lafranchini Acar/tis, a meridie<br />
et a sero via, a monte heredes Petri Bertoli Bono<strong>mi</strong> et est per mensuram una tabula et duo pedes,<br />
salvis omnibus aliis coherentiis si qui/ forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et suos<br />
successores, fecit dictam investituram de dicta domo et pecia terre in dictum Martinum,/ quatenus<br />
ipse Martinus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />
dictam domum/ et peciam terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur<br />
confines vel alios si quforent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/<br />
publicas, et cum omnibus que dicta domus et pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione,/ usu seu requisitione sibi et dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem ex dicta domo et pecia terre modo aliquo pertinente seu spec/tante. Solvendo ipse<br />
Martinus, per se et suos heredes, dicte religioni et capitulo et conventui eiusdem annuatim in<br />
epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in<br />
74
octava decem septem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano ad/ canipam dicte religionis vi<strong>del</strong>icet sex bazetas<br />
oley de dicta domo et undicim bazetas oley de dicta pecia terre iacente in Gardis. Quo ficto dato/<br />
et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />
et de illo anno in quo non solve/rit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si<br />
dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu me/lioramentum suum, teneatur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice<br />
dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
suum cui voluerit, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos/ imperialium pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse/ Martinus<br />
conductor per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />
dare, solvere et aten/dere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />
singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />
pro se et dicta religi/one et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />
futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,/ per se et suos successores,<br />
dicto Martino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam domum et peciam terre et dictam<br />
investituram earumdem ei et suis / et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona<br />
et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi<br />
inde dicto Martino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Martino omnia bona dicte<br />
religio/nis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre et domo Martinus ex nunc confitetur esse<br />
in tenuta et corporali poss/essione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore/. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />
prima.<br />
21<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, sub porticu.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico ha dato in affitto per nove anni a<br />
Toscolano fu Giovanni detto Manino un appezzamento di terra in contrada Ronchetelli di Toscolano<br />
in cambio di cinque bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA TUSCULANI MANINI SOLE<br />
IN TUSCULANO<br />
.XVIIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Tusculanum Iohanis Petri Solle. Die primo<br />
ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, sub porticu, presentibus:<br />
Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario, Maternino quondam Plasini, ambobus/<br />
de Plano Tusculani, Bertolameo quondam Martini Corde de Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />
religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Micha/el de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
per<br />
75
se et successores suos et no<strong>mi</strong>ne et vice et dicte religionis/ et capituli et conventus eiusdem, per<br />
lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Tusch/ulanum<br />
quondam Iohanis qui dicebatur Maninus, habitatorem ville de Grezenico de Tusculano, usque ad<br />
novem annos et ad novam investituram/ fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos<br />
successores in dictum Tusculanum vel in suos heredes pro infrascripto ficto de infrascripta pecia<br />
terre/ vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre iuris dicte religionis olivata, vidata et costiva iacente in teratorio<br />
de Tusculano in contrata ubi dicitur/ in Ronchetellis, cui coheret a mane Iohanes Ognabeni Feri, a<br />
meridie via, a sero heredes Macie Surdi pro heredibus Bozie, a monte Baldoinus/ Bertoldi de<br />
Tegaciis de Pulzano, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Tusculanum, quatenus ipse Tusculanus et sui heredes et cui/ dederit vel habere statuerit habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine<br />
contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum/ accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra/ se, intra se<br />
seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex<br />
dicta/ pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Tusculanus, per se et suos<br />
heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte/ religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />
quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati/ ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />
superimposita non/ fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />
anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>/num. Et in eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte<br />
religionis, dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerit, preter servo Ec/lesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus/ duos soldos imperialium<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Tusculanus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, sol/vere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto con/tractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro se et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto<br />
Tusculano, pro se et/ suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem<br />
ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit/ ab omni contradicenti persona et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dam/pni et dispendi<br />
inde dicto Tusculano et suis heredibus incurrentium obligando ad hoc dicto Tusculano conductori/<br />
omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre dictus Tusculanus ex<br />
nunc confitetur/ esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti<br />
omni exceptioni non sic facti dicti contractus et non/ ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />
contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura fa/cere instrumenta<br />
uno tenore/. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima. Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni, notarius, scripsi.<br />
76
22<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, sub porticu.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto per nove anni a Giacobino detto Carenta fu Delaito Dolzeboni due appezzamenti<br />
di terra in territorio di Toscolano, una in contrada Monticolo e l'altra in contrada Ronchetelli, in<br />
cambio di quattordici bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
CARTA IACOBINI QUI DICITUR CARENTA<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Zele. Die primo ianuarii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, sub porticu dictarum domuum, presentibus:<br />
Iacob/ino filio Peterboni, notario pro secundo notario, Maternino quondam Plasini Vigorii,<br />
ambobus de Plano Tusculani, Bertolameo quondam Martini Corde de Gargnano,/ omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano et Sancti He/ustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis/ manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit Iacobinum qui dicitur Carenta quondam Delayti Dolzeboni<br />
de Grezenico de/ Tusculano de infrascriptis duabus peciis terre iuris dicte religionis usque ad<br />
novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel per suos<br />
successores in dictum Iacobinum vel in suos heredes pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia<br />
terre aratoria, olivata et/ vidata iacente in teratorio de Tusculano in Campra Plani in contrata ubi<br />
dicitur ad Monticulum sive ad zucham, cui coheret a mane Bonus de Zanebellis,/ a meridie<br />
confratres dicte religionis, a sero heredes fratris Iohanis Riche in parte et in parte Franceschus<br />
Vetelli et est per mensuram di<strong>mi</strong>dium/ plodium; item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata<br />
et costiva iacente dicto teratorio in contrata de Ronchethellis, cui coheret a mane et a sero<br />
dictus/ Iacobinus conductor, a monte heredes quondam Iohanis ser Iacobi et est per mensuram<br />
quadraginta quinque tabule, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent./ Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus modo et no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in<br />
dictum Iacobinum, ita quod ipse Ia/cobinus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit fa/ciat sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra/ se, intra<br />
se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni et<br />
capitulo et conventui eiusdem/ ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />
Solvendo ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni/<br />
annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuordicim bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />
bene mensurati ad rectam mensuram de Tusc/hulano in terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />
religionis vi<strong>del</strong>icet novem bazetas oley de dicta pecia terre iacente in Ronchethelis et quinque<br />
bazetas oley pro infrascripta pecia terre iacente in Campra ad Monticulum. Quo ficto dato et<br />
soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat/ fictum in duplum in illo et<br />
de illo anno in<br />
77
quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota/<br />
aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apellare et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />
dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />
melioramentum suum/ cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos/ soldos imperialium<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus/ per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et obser/vare<br />
omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et suis successoribus incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />
pro se et dicta religioni et capitulo et conventu eiusdem, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et fu/tura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />
successores, dicto Iacobino, pro se et suis heredibus/ stipulanti, dictas pecias terre et dictam<br />
investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona et<br />
universitate legiptime de/fendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde dicto Iacobino conductori et suis heredibus incurentium, obligando/ ad dicto Iacobino<br />
omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. Renuntiaverunt predicti contrahentes omni<br />
exceptioni non sic facti dicti contractus/ et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />
contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie et cetera. Et inde sum rogatus unum et<br />
plura facere/ instrumenta uno tenore. De quibus pecis terre ex nunc dictus Iacobinus confitetur<br />
esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius et rogatus, scripsi.<br />
23<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 1 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto per nove anni a Delaito figlio di Franceschino Mesethaye due appezzamenti di<br />
terra, uno in contrada Gazolo di Toscolano e l'altro in contrada Onglereto di Maderno, in cambio di<br />
dieci bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA DELAYTI QUONDAM MANERE<br />
IN TUSCULANO<br />
.XX.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Delaytum quondam Franceschini<br />
Mesethaye de Grezenico de Tusculano. Die primo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum<br />
religi/onis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario,<br />
Bersanino qui dicitur Lolus quondam Nicolini, Benedicto quondam Bertolamei fratris/ Iohanis,<br />
omnibus de Plano Tusculani, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,<br />
prepositus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie,<br />
78
per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per<br />
lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/ livellum comunis Brixie, investivit Delaytum filium<br />
Franceschini Mesethaye de Grezenico de Tusculano de infrascriptis duabus peciis terre iuris dicte<br />
re/ligionis (-) usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel per suos successores in dictum Delaytum de infrascriptis/ peciis terre pro<br />
infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre cum duabus muris vidata cum aliis arboribus iacente<br />
in teratorio de Tusculano in contrata Gazoli, cui coheret a mane/ heredes Streve Ruzeni in parte et<br />
in parte dictus conductor, a meridie dicta religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a sero heredes fratris Iohanis<br />
Riche in parte et in parte Franceschus Vetelli,/ a monte heredes fratris Iohanis et est per mensuram<br />
septem tabule; item de una pecia terre aratoria et olivata iacente in teratorio de Materno in<br />
contrata Onglarethi in Campra,/ cui coheret a mane dictus Delaytus conductor, a meridie si<strong>mi</strong>liter<br />
dictus Delaytus *** 62<br />
./ Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice quo ut supra, fecit<br />
dictam investituram de dictis peciis terre in dictum Delaytum, quatenus ipse Delaytus et sui<br />
heredes/ et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre<br />
sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et/ singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicte pecie terre habent<br />
supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />
confratribus dicte reli/gionis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo<br />
ipse Delaytus, per se et suos heredes, dicte religioni annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />
decem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti vi<strong>del</strong>icet octo bazetas oley de pecia terre iacente in teratorio de<br />
Materno in Onglaretho et duas bazetas/ oley de pecia terre iacente in teratorio de Tusculano in<br />
contrata Gazoli, boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano ad/ canipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />
conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo/ et de illo anno in quo non solverit dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu<br />
meli/oramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />
et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice religionis/ dare pro quinque soldis imperialium<br />
<strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo<br />
eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus/ nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Delaitus, per se et suos heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti/ dare, solvere et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />
sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />
incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti , pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia<br />
sua/ bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />
se et suos successores, dicto Delayto, pro se et suis heredibus/ stipulanti predictas pecias terre et<br />
dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona<br />
et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde dicto Delayto et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Delayto omnia/ bona dicte<br />
religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Delaytus confitetur esse<br />
in tenuta et<br />
62<br />
Il testo non è stato completato.<br />
79
corporali possessione pro dicta re/ligione. Et quia dictus (-) Delaytus <strong>mi</strong>nor erat viginti quinque<br />
annis, maior tam quatuordecim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit, corporaliter tactis<br />
scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem, confessionem nec contra aliquid<br />
in isto contractu/ contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri<br />
posset in contrarium. Et inde sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />
Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Tusculano, notarius et rogatus, scripsi.<br />
24<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto per nove anni a Nicola fu Martino Biaqui cinque appezzamenti di terra in contrada<br />
Malzanico di Toscolano in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA NICOLAY MARTINI BIAQUI<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Nicolaum Martini Biaqui de Secina de<br />
Tusculano. Die sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Bertolameo quondam Iohanis Cozie de Pulzano, Iacobino Martini Bonzii, Iacobino filio/<br />
Bertolamey ser Zani, notario pro secundo notario, omnibus de Pulzano de Tusculano, testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael/ de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos success/ores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum/ comunis Brixie, investivit Nicolaum quondam Martini Biaqui de Secina de<br />
Tusculano de infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis usque/ ad novem annos et ad novam<br />
investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />
Nicolaum vel/ in suos heredes de infrascriptis peciis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una<br />
pecia terre cum una racia iacente in teratorio de Tusculano in contrata Malza/nichi, cui coheret a<br />
mane et a meridie plebs de Tusculano, a sero et a monte Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis de Secina<br />
de Tusculano et est per mensuram due tabule;/ item de una pecia terre olivata et vidata et prativa<br />
iacente in dicto<br />
80
teratorio et contrata, cui coheret a mane Paulus suprascriptus in parte et in parte dictus Nicolaus<br />
emphiteota,/ a meridie et a sero via, a monte dictus Nicolaus et est per mensuram quindecim<br />
tabule et novem pedes; item de una pecia terre olivata et vidata iacente in dicto/ teratorio et in<br />
dicta contrata, cui coheret a mane heredes Giunzaii, a meridie via, a sero Paulus suprascriptus, a<br />
monte dictus Nicolaus et cum tribus pedibus olivorum ibi foris/ in via et est per mensuram novem<br />
tabule et unus pes; item de una pecia terre olivata et vidata et prativa iacente in dicto teratorio et<br />
contrata in pratis de Mal/zanico, cui coheret a mane Bertolameus quondam ser Zanelli de Tegaciis,<br />
a meridie Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a sero heredes Contrini Pilli, a monte heredes<br />
quondam/ Petri do<strong>mi</strong>ni Iohanis in parte et in parte heredes Mafey Iustachi et est per mensuram<br />
viginti tres tabule et octo pedes et vassus vadit per eam; item de una pecia terre olivata, vidata et<br />
aratoria iacente in dicto teratorio a mane parte ville de Mornaga, cui coheret a mane heredes<br />
Boturelle in parte et in parte Zan/onus Beteye, a meridie Bertazolus Franceschi pro infrascripta<br />
religione, a monte via, a sero heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong> in parte et in parte heredes Pasini/<br />
Malfati pro una racia et est per mensuram viginti due tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam/ investituram de dictis peciis terre in dictum Nicolaum, ita quod<br />
ipse Nicolaus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, ga/udeat et<br />
possideat dictis peciis terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et/ singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus suis usque in vias publicas et cum<br />
omnibus/ et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum<br />
omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex/ dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu<br />
spectante. Solvendo ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem /<br />
annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />
mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in/ terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis.<br />
Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod/ solvat fictum<br />
in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo<br />
salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum,<br />
teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores apellare et eis, emere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone;/ alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteo/tam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus/ incurentium, obligando ad<br />
hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et per eum dicte religioni, se personaliter<br />
et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores no<strong>mi</strong>ne dicte religi/onis, dicto Nicolao, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit,<br />
ab/ omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto Nicolao et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />
dicto Nicolao. recipienti pro se et suis heredibus, omnia bona dicte religionis presentia/ et futura<br />
pigneri. De quibus peciis terre dictus Nicolaus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro<br />
dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Plano Tusculani, notarius, scripsi.<br />
25<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto per nove anni a Martinello fu Franceschino Martino Biaqui cinque appezzamenti<br />
di terra e una raza in<br />
81
territorio di Toscolano in cambio di sette bazete e tre quarteri di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA MARTINELI FRANCESCHI BIAQUI<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXI.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Martinellum quondam Franceschini<br />
Martini Biaqui de Secina de Tusculano. Die sexto ianuarii, in cur/tivio domuum religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Bertolameo quondam Iohanis Cozie, Iacobino quondam<br />
Martini Bonzii, Iacobino filio/ Bertolamey ser Zanni, notario pro secundo notario, omnibus de<br />
Pulzano de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,/<br />
prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et conventus eiusdem, ad rectum livellum comunis Brixie,<br />
per lignum quod in suis manibus tenebat,/ investivit Martinellum quondam Franceschini Martini<br />
Biaqui de Secina de Tusculano de infrascriptis peciis terre usque ad novem annos et ad/ novam<br />
investituram fiendam de infrascriptis peciis terre in dictum Martinellum vel in suos heredes per<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores pro/ infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia<br />
terre olivata, vidata, aratoria et prativa iacente in teratorio de Tusculano in contrata Malzanigi, cui<br />
coheret a mane Martinus/ predictus, a meridie heredes Iustachi Garnerii, a sero fosatum, a monte<br />
via et est per mensuram viginti due tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre olivata,/ vidata et<br />
prativa iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane Paulus quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a<br />
meridie Bonomus Baldoyni Mauri, a sero heredes/ Giunzayi in parte et in parte Iohanes Secinelli et<br />
a monte dictus Iohanes et est per mensuram septem tabule; item de una pecia terre olivata,<br />
vidata/ et prativa iacente in dicto teratorio in contrata de Romarzolo, cui coheret a mane et a<br />
monte heredes Ansel<strong>mi</strong>ni quondam do<strong>mi</strong>ni Pasqueti in parte et in parte Gra/ciolus Tomasii, a<br />
meridie heredes Mafey Iustachi et fosatum et a sero heredes dicti Mafey et est per mensuram<br />
quindicim tabule et/ novem pedes; item de una pecia terre olivata, vidata et aratoria iacente in<br />
dicto teratorio in contrata Polastri prope villam de Mornaga, cui coheret a mane heredes<br />
Frances/chi Bono<strong>mi</strong>, a meridie heredes Morandini Sayoti, a sero eclesia Sancti Nicolay, a monte<br />
Zanonus qui dicitur Ochellus Beteye et est per mensuram viginti/ tabule; item de una pecia terre<br />
olivata iacente prope villam de Mornaga a mane parte, cui coheret a mane Berlachinus quondam<br />
Franceschi Bono<strong>mi</strong>, a meridie/ via, a sero et a monte domus heredis Boturelle de Mornaga et est<br />
per mensuram octo tabule et tres pedes; item de una racia que/ est in una pecia terre heredis<br />
Franceschi Bono<strong>mi</strong> iacente a sero parte ville de Mornaga, cui coheret a mane et a meridie via,<br />
salvis/ omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum Martinellum/ ita quod ipse<br />
Martinellus et sui heredes et cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et<br />
de eis quidquid voluerit faciat sine con/traditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum;<br />
cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum/<br />
accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />
dicte pecie terre habent supra se, intra se seu/ infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requisitione sibi et dicte religioni ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu/ spectante.<br />
Solvendo ipse Martinellus, per se et suos heredes, dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />
octava septem<br />
82
azetas oley et/ tria quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte/ religionis, sub pena dupli. Et in eo<br />
salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum,<br />
teneatur/ primo dictum prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam/ alteri<br />
persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />
ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus<br />
duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle<br />
eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Martinellus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et dicta religione stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et/ dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni incurentium, obligando ad hoc<br />
dictus Martinellus dicto do<strong>mi</strong>no preposito recipienti pro dicta religione/, se personaliter et omnia<br />
sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />
se et suos successores, dicto Martine/llo, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et<br />
dictam investituram earumdem ei et suis heredibus ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctori/zare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Martinello et<br />
suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Martinello omnia/ bona dicte religionis<br />
presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Martinellus ex nunc confitetur esse in<br />
tenuta et corporali possessione/ pro dicta religione. Et quia dictus Martinellus <strong>mi</strong>nor <strong>mi</strong>nor erat<br />
vigintiquinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, ad Sancta/ Dey Evanyelia iuravit,<br />
corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra<br />
aliquid in isto contractu contentum/ ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia ratione qua se tueri poset. Et<br />
inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Plano Tusculani scripsi.<br />
26<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto per nove anni a Zelana fu Agnelino di Cecina tre appezzamenti di terra in<br />
territorio di Toscolano in cambio di nove bazete e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA ZELANE AGNELINI<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Zelanam Agnelini de Secina de Tusculano.<br />
Die sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do/<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Bertolameo quondam Iohannis Cozie, Iacobino quondam Martini Bonzii, Iacobino filio<br />
Bertolamey ser Zanni, notario pro secundo notario,/ omnibus de Pulzano de Tusculano, testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />
83
successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum/ quod in<br />
suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Zelanam quondam Agnelini de<br />
Secina de Tusculano de infrascriptis peciis terre usque/ ad novem annos et ad novam investituram<br />
fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Zelanam vel in eius<br />
heredes de dictis/ peciis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre prativa cum<br />
duobus pedibus nuchum iacente in teratorio de Tusculano in contrata ubi dicitur ad Paludes/ sive<br />
ad Canellum, cui coheret Aventuratus clericus, a meridie et a sero heredes Iustachi Garnerii, a<br />
monte Regoyus ser Pasqueti et est per mensuram/ quinque tabule et decem pedes; item de una<br />
pecia terre prativa cum duabus nucibus iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane<br />
heredes Boninsegne/ Bosii, a meridie via, a sero Aventuratus clericus, a monte fosatum et est per<br />
mensuram quatraginta quatuor tabule; item de una pecia terre prativa et olivata/ iacente in dicto<br />
teratorio in contrata ubi dicitur ad Gacios, cui coheret a mane et a meridie heredes Bertolasii de<br />
Viaveteri, a sero Pelacanus quondam do<strong>mi</strong>ni Azeboni et a monte/ via et est per mensuram<br />
duodicim tabule et decem pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum<br />
Zelanam, ita quod ipse Zelana et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit/ habeat, teneat,<br />
gaudeat et possideat dictis peciis terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti<br />
do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum,/ cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />
in/ vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra<br />
se in integrum et cum omni iure et actione, usu/ seu requisitione sibi et dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse<br />
Zelana, per se/ et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni annuatim in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni/ et pulcri et bene<br />
mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis.<br />
Quo ficto dato et soluto,/ alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum<br />
in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum/ ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo<br />
salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum,<br />
teneatur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro/ quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel/<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Zelana, per se et suos heredes,/ dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in/ isto contractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad<br />
hoc ei, recipienti pro se et dictis/ eclesiis, se personaliter et omnia bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto/ Zelane,<br />
pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis<br />
heredibus et cui dederit ab omni contradicenti persona et universitate le/giptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Zelane et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto Ze/lane omnia bona dictarum eclesiarum presentia et futura<br />
pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Zelana confitetur esse in tenuta et<br />
84
corporali possessione/ pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />
contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et<br />
cetera. Et/ inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quadragessimo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni<br />
de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
27<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia,<br />
ha dato in affitto per nove anni a Copino fu Ogneri di Cecina un appezzamento di terra in Toscolano<br />
in contrata Zapellum, cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA COPINI OGNERII<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Copinum Oyerii de Secina de Tusculano.<br />
Die sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Bertolameo quondam Iohanis Cozie, Iacobino quondam Martini Bonzii, Iacobino filio<br />
Bertolamey ser Zanni, notario pro secundo/ notario, omnibus de Pulzano de Tusculano, testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus eclesiarum religionis/ Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus<br />
tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Copinum quondam Oyerii de Secina/ de<br />
Tusculano usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel per suos successores in dictum Copinum/ vel in suos heredes de infrascripta pecia<br />
terre iuris dicte religionis pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria et olivata et<br />
costiva iacente in teratorio de Tu/sculano in contrata ubi dicitur ad Zapellum, cui coheret a mane<br />
Zelana Agnelini, a meridie Lacus Garde, a sero heredes Nicolay Stefanini, a monte heredes Con/trini<br />
Pilli et est per mensuram quinquaginta tabule, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali<br />
modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />
terre in dictum Copinum, ita quod ipse Copinus et sui heredes et cui dederit habeat, teneat,<br />
gaude/at et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti<br />
do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que dicta pecia terre habet<br />
supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />
in vias publicas, et cum omni iure et actione, usu seu requi/sitione sibi et dicte religioni ex dicta<br />
pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Copinus, per se et suos heredes,<br />
dicte/ religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram/ de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />
dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori,/ preter quod<br />
85
solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod,/ si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu<br />
melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores apellare<br />
et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />
alteri persone; alioquin/ vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle/ eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Copinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum/ fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no pre/posito et confratribus dicte religionis incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus, se personaliter et<br />
omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Copino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam/ pecia<br />
terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab<br />
omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et/ desbrigare, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicto Copino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Copino<br />
omnia bona dicte re/ligionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre dictus Copinus ex nunc<br />
confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione./ Et inde sum rogatus unum et<br />
plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quadragessimo octavo,<br />
indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius, scripsi.<br />
28<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovannino fu Giovanni Ruzenelli un appezzamento di<br />
terra in territorio di Toscolano in contrata Pradalini, in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA IOHANINI IOHANIS RUZENELI<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanini quondam Iohanis Ruzenelli de<br />
Grezenico de Tusculano. Die sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Bertolameo quondam Iohanis Cozie, Iacobino quondam<br />
Martini Bonzii, Iacobino filio Ber/tolomei ser Zani, notario pro secundo notario, omnibus de Pulzano<br />
de Tuscolano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepo/situs<br />
eclesiarum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />
quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Iohaninum/ quondam<br />
Iohanis Ruzenelli de Grezenico de Tusculano de una pecia terre iuris dicte religionis usque ad<br />
novem annos et ad novam inve/stituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num<br />
86
prepositum vel per suos successores in dictum Iohaninum vel in suos heredes de infrascripta pecia<br />
terre vi<strong>del</strong>icet de una/ pecia terre aratoria, olivata, vidata et loriva et costiva iacente in teratorio de<br />
Tusculano in Plano in contrata Pradalini, cui coheret a mane heredes Bonin/segne Bosii, a meridie<br />
heredes magistri Baldrici, a sero dicta religio in parte et in parte heredes Macie Surdi, a monte<br />
Iacobinus Martini Bonzii/ de Pulzano, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice quo ut supra, fecit dictam/ investituram de dicta pecia<br />
terre in dictum Iohaninum, ita quod ipse Iohaninus et sui heredes et cui dederit habeat, teneat,<br />
gaudeat et possideat/ dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti<br />
do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />
in/ vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />
se in integrum et cum omni iure/ et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex dicta<br />
pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohaninus, per se et suos heredes,<br />
dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et/<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />
dicte religionis. Quo ficto dato/ et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod<br />
solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit/ dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu<br />
mel/ioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />
et eis, emere volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melio/ramentum suum cui voluerit, preter servo<br />
eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis<br />
successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus, per se et suos heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />
sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et/ dicta religione, se<br />
personaliter et omnia bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos su/ccessores et dicta religione, dicto Iohanino, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui<br />
dederit/ ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto Iohanino et/ suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />
dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc/<br />
dictus Iohaninus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et quia dictus<br />
Iohaninus <strong>mi</strong>nor erat vigintiquinque/ annis, maior tam quatuordecim ut dicitur, ad Sancta Dey<br />
Evanyelia iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem,<br />
obligationem nec contra aliquid in isto contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet<br />
ratione vel causa qua se tueri/ posset in contrarium. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore. Qua pecia terre est per mensuram triginta tres tabule./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
87
29<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 6 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni detto Salvagnolo fu Salvagno quattro<br />
appezzamento di terra e due case in territorio di Toscolano, in cambio di un moggio o di ventidue<br />
bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA IOHANIS QUI DICITUR SALVAGNELUS.<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem Salvagni de Plano Tusculani. Die<br />
sexto ianuarii, in Tusculano, in curtivio domum religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacobino<br />
filio Iohanis Peterboni notario, Maternino quondam Plasini, ambobus de Plano Tusculani, Petro filio<br />
Baldoini/ de Faxano de Gardono, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />
de Navis, prepositus eclesiarum religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et<br />
conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />
investivit Iohanem qui dicitur Salvagne/lus quondam Salvagni, habitatorem Plani Tusculani, de<br />
infrascriptis pecis terre et do<strong>mi</strong>bus iuris dicte religionis usque ad novem annos et ad novam/<br />
investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />
Iohanem vel in suos de dictis pecis terre et infrascriptis/ do<strong>mi</strong>bus pro infrascripto ficto:<br />
impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata, vidata et aratoria iacente in teratorio de Tusculano in Plano in<br />
contrata Mezacampa/gne sive Plothe, cui coheret a mane via, a meridie strata comunis Brixie, a<br />
sero dicta religio pro infrascripta ultima pecia terre, a monte heredes Contrini/ Pilli de Secina et est<br />
per mensuram quatraginta due tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre olivata et ortiva iacente<br />
in dicta contrata Mezacam/pagne, cui coheret Nicolaus Bertoli Bono<strong>mi</strong>, a meridie Iohanes Salvagni<br />
pro dicta religione, a sero dictus Iohanes in parte et in parte via, a monte/ heredes Bertoli Bono<strong>mi</strong><br />
et est per mensuram duodecim tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de duabus do<strong>mi</strong>bus copatis cum<br />
sedu<strong>mi</strong>ne et curtivio/ et una mura secum tenente iacente in dicto teratorio et contrata, quibus<br />
do<strong>mi</strong>bus et sedu<strong>mi</strong>ni et curtivo coheret a mane Nicolaus Berto/li Bono<strong>mi</strong>, a meridie strata comunis<br />
Brixie, a sero via, a monte dictus Iohanes pro dicta religione et sunt per mensuram decem novem<br />
tabule/ et tres pedes; item de una pecia terre olivata, aratoria cum aliis arboribus iacente in dicta<br />
contrata, cui coheret a mane dicta religio in parte/ et in parte heredes Avancini Yianelle, a meridie<br />
heredes Iohanis ser Iacobi, a sero via, a monte Iacobinus Zelle et est per mensuram novem tabule;/<br />
item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio in contrata Plothe, cui<br />
coheret a mane suprascriptus Iohanes pro dicta relig/ione, a meridie strata comunis Brixie in parte<br />
et in parte Peterbonus Bruni pro una racia, a sero consueverat esse Nicolaus Petribertoni/ in toto et<br />
modo est dictus Nicolaus in parte et in parte Boyolus molinarius, a monte heredes Contrini Pilli et<br />
est per mensuram triginta/ novem tabule, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre et do<strong>mi</strong>bus/ in<br />
dictum Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit habeat, teneat, et possideat<br />
dictas pecias terre et de eis quidquid<br />
88
voluerit/ faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni usque in vias publicas, cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et do/mus<br />
habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />
sibi et dicte religioni ex dictis/ peciis terre et do<strong>mi</strong>bus modo aliquo pertinente seu spectante.<br />
Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte religioni annuatim in/ Epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />
octava unum modium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti vi<strong>del</strong>icet viginti duas bazetas oley de omnibus suprascriptis<br />
peciis terre et do<strong>mi</strong>/bus preter quod de ultima pecia terre que est triginta novem tabule de qua<br />
debet solvere alias decem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et/ pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena/ dupli. Et<br />
eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu mel/ioramentum<br />
suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepo/situm vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
seu/ melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successo/ribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>t/tens ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum/ ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium, obligando ad hoc . recipienti pro dicta religione, se personaliter et omnia bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohani,<br />
pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et domus/ et dictam investituram earumdem<br />
ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et/ desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte/ religionis presentia et<br />
futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
30<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ai fratelli Giovannino e Pietro fu Nicola Dorche detto<br />
Cagnola quattro appezzamenti di terra in territorio di Toscolano e una casa in villa di Gaino in<br />
cambio di ventisei bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA IOHANINI QUONDAM NICOLAY DORCHE<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohaninum Cagnole et Petrum eius<br />
fratrem de Gayno de Tusculano. Die octavo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum/ religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
89
presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohanino quondam Iohanis<br />
Ruzenelli, ambobus de Plano Tusculani,/ Martino Zochella de Gargnano, habitatore ville de Gayno<br />
de Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,<br />
prepositus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris<br />
Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et capituli et conventus<br />
earumdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Iohaninum quondam Nicolay Dorche qui dice/batur Cagnola, recipientem pro se et Petro eius frater<br />
et fillius quondam dicti Nicolay pro quo se personaliter et omnia sua bona obligavit se facturum et<br />
curaturum quod dictus Pe/trus habebat firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta<br />
usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel<br />
per suos successores in dictum Iohaninum et Petrum aut in suos heredes de infrascriptis peciis<br />
terre et domo pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata/ et costiva iacente in<br />
teratorio de Tusculano in contrata Patoclerii sive in Pacio, cui coheret a mane via in parte et in<br />
parte Benevenutus Setilli, a meridie Iohaninus Bona/venture, a sero flumen, a monte heredes<br />
Pasquetini de Folino in parte et in parte Benamatus Bertolasii et in parte Iohaninus de Cuzaga; item<br />
de una pecia terre vidata et costi/va iacente in dicto teratorio in contrata Delu<strong>mi</strong>s, cui coheret a<br />
mane heredes Iohanis Zapogni pro dicta religione, a meridie heredes Turacie Pizolboni, a sero<br />
flumen/ et est per mensuram sexaginta tabule; item de una domo copata et solarata cum<br />
sedu<strong>mi</strong>ne, curtivio et orto secum tenente iacente in/ dicto teratorio in villa de Gayno, cui coheret a<br />
mane heredes Caponi in parte et in parte heredes Requiliani Fraseni, a meridie heredes Bozie in<br />
parte et pro parte dicti conductores,/ a sero via, a monte Bonaventura Manegesii est per<br />
mensuram decem octo tabule; item de una pecia terre vidata et ortiva iacente in dicto teratorio/<br />
supra villa de Gayno in contrata Su<strong>mi</strong>dossi, cui coheret a mane via, a meridie heredes Gazere, a<br />
sero et a monte heredes Botessi Marzeti et est per mensuram/ due tabule; item de una pecia terre<br />
olivata, aratoria et costiva iacente in dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Digollas, cui coheret a<br />
mane heredes Peteni pro dicta/ religione, a meridie via, a sero heredes Iohanis ser Iacobi, a monte<br />
Berardus de Tegaciis et est per mensuram octuaginta tabule. Tali modo dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre et domo in dictum Iohaninum,<br />
recipientem pro se et dicto fratre suo, ita quod/ ipse Iohaninus et Petrus et sui heredes et cui<br />
dederint vel habere statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas pecias terre et<br />
domum et de eis/ quidquid voluerint faciant sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel/ alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que/ dicte pecie terre, domus, ortus et sedumen habent supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione sibi et dicte religioni ex dictis/ rebus modo aliquo pertinente<br />
seu spectante. Dando, solvendo annuatim dictis eclesiis et confratribus earumdem (-) viginti sex/<br />
bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dicte re/ligionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si predicti<br />
emphiteote aliquo tempore vellent vendere ius seu melioramentum,/ teneantur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religioni,<br />
dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro<br />
quibus debeant novum emphiteotam investire et/ breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />
90
tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus, per se no<strong>mi</strong>ne et vice dicti Petri fratris eius et suos<br />
heredes et cuiuslibet eorum/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare,<br />
solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula<br />
in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus incurentium, obligando/ ad hoc, se personaliter et omnia sua bona et bona dicti<br />
fratris sui et cuiuslibet earum presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
stip/ulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dicto Iohanino,<br />
pro se et dicto Petro fratre suo et suis heredibus,/ dictas pecias terre et dictam domum,<br />
sedu<strong>mi</strong>nem, curtivium et ortum (-) et dictam investituram earumdem eis et suis heredibus et cui<br />
dederint/ ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dictis/ Iohanino et Petro et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto Iohanino, recipienti pro se et dicto fratre suo, omnia bona<br />
dicte religionis/ presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre dictus Iohaninus ex nunc<br />
confitetur esse, una cum dicto Petro fratre suo, in tenuta et corpo/rali possessione pro dicta<br />
religione. Et quia dictus Iohaninus <strong>mi</strong>nor erat vigintiquinque annis, maior tam quatuordecim ut<br />
dicitur,/ ad Sancta Dey Evanyelia iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam<br />
pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra aliquid in isto contractu contentum/ ratione <strong>mi</strong>noris etatis<br />
aut alia ratione qua se tueri posset. Renuntiaverunt predicti contrahentes et cetera. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragessimo octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />
notarius, scripsi.<br />
31<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Martini detto Zochela un appezzamento di terra in<br />
territorio di Toscolano in contrata Carpenetha in cambio di mezza bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA MARTINI QUI DICITUR ZOCHELLA<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXIIIIor.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Martinum Zochella de Gayno. Die octavo ianuarii, in<br />
Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano, presentibus: Iohanino filio<br />
Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohanino quondam Iohanis Ruzenelli, ambobus de<br />
Plano, Iohanino quondam Nicolay/ Dorche de Gayno, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />
religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis et capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit Martinum qui dicitur Zochela de Gargnano,/ habitatorem<br />
ville de Gayno de Tusculano, de una pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et<br />
ad novam investituram fiendam per dictum/ do<strong>mi</strong>num<br />
91
prepositum vel per suos successores in dictum Martinum vel in suos heredes de infrascripta pecia<br />
terre pro infrascripto ficto vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre/ vidata et rosiva iacente in teratorio de<br />
Tusculano in contrata ubi dicitur in Carpenetha, cui coheret a mane et a monte dictus Martinus<br />
conductor, a meridie et a sero via/ et est per mensuram sedicim tabule, salvis omnibus aliis<br />
coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam/<br />
investituram de dicta pecia terre in dictum Martinum, quatenus ipse Martinus et sui heredes et cui<br />
dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et/ possideat dictam peciam terre et de ea<br />
quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos/ continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />
dicta/ dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />
usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dicta pecia terre modo/ aliquo pertinente seu<br />
spectante. Solvendo ipse Martinus, per se et suos heredes, dictis eclesiis annuatim in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava dimediam/ bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />
rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis./ Quo ficto dato<br />
et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />
et de illo anno in quo/ non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu meli/oramentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
re/ligione, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerit, preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium/<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Martinus, per se et suos heredes,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum et<br />
atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando/ ad hoc dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dictis eclesiis et capitulo earumdem , se personaliter et<br />
omnia bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne ut<br />
supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Martino, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dictam/ peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit<br />
vel habere statuerit ab omni contradicenti persona et universitate legiptime/ defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Martino et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto Mar/tino omnia bona dictarum eclesiarum presentia et futura<br />
pigneri. De qua pecia terre dictus Martinus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali<br />
possessione/ pro dicta religione. Renuntiaverunt predicti contrahentes et cetera. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore et cetera./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Petrerboni Bruni de<br />
Tusculano, notarius, scripsi.<br />
92
32<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ai fratelli Gugliel<strong>mi</strong>no e Giacobino fu Giovanni detto<br />
Petone un intero appezzamento di terra in contrada di Lume e parte di due appezzamenti di terra<br />
in contrata Digoli e Acque, a Toscolano in cambio di quattro bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN TERITORIO DE TUSCULANO<br />
CARTA GUIELMINI ET IACOBINI IOHANIS PETENI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Guiel<strong>mi</strong>num et Iacobinum Pethoni de<br />
Gayno de Tusculano. Die octavo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario,<br />
Bertello Iohanis/ Mauri Tavera quondam Peteni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />
religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et/ vice<br />
dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus earumdem, per lignum quod in suis<br />
manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, in/vestivit Guiel<strong>mi</strong>num et Iacobinum fratres et<br />
fillios quondam Iohanis qui dicebatur Pethonus Zapogni de Gayno de Tusculano de infrascriptis/<br />
peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam<br />
per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictos Gui/el<strong>mi</strong>num et Iacobinum vel<br />
in suos heredes de infrascriptis peciis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata<br />
iacente in teratorio de Tusculano in contrata/ de Lu<strong>mi</strong>s, cui coheret a mane Maegosius fillius<br />
Bonaventure, a meridie heredes Turacie Pizolboni, a sero et a monte flumen et est per mensuram<br />
triginta/ tabule; item de medietate a mane parte unius pecie terre olivate, vidate et aratorie et<br />
costive iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Digolis, cui coheret/ de supertoto a mane<br />
via in parte et in parte Iohaninus Benevenuti Gracioti, a meridie rillus, a sero heredes Nicolay<br />
Dorche in parte pro dicta religione et/ Benamatus Bertolasii in parte et a monte via et est tota per<br />
mensuram quinquaginta tabule et vadit via per eam, ita quod sunt investiti de vi/ginti quinque<br />
tabule dicte pecie terre et de aliis viginti quinque tabule Tavera Peteni; item de una parte unius<br />
pecie terre vidate, rosive/ et vegre iacente in teratorio de Tusculano in Castello in contrata de<br />
Aquis, cui coheret undique via, que pars est quinque tabule et aliam partem/ pecie terre posidet<br />
Tavera Peteni pro dicta religione, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre et<br />
in quemlibet eorum in solidum, ita quod ipsi Guiel<strong>mi</strong>nus et Iacobinus et eorum/ heredes et cui<br />
dederint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas pecias terre et de eis quidquid voluerint<br />
faciant iure livelli sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus<br />
et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />
terre et quelibet/ earum habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo perti/nente seu spectante. Solvendo<br />
et reddendo omni anno in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava dictis<br />
93
eclesiis et confratribus earumdem/ quatuor bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />
mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano ad cani/pam dicte religionis,<br />
sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore velent vendere ius<br />
suum/ teneantur primo dictum prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendant ius<br />
seu melioramentum suum cui voluerint preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus/ nullo modo<br />
vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />
pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Guiel<strong>mi</strong>nus et Iaco/binus, per se et suos heredes et cuiuslibet eorum, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et/ atendere et observare omnia et<br />
singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito/ et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito recipienti,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et eorum bona/ et cuiuslibet eorum presentia et futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos succe/ssores, dictis<br />
Guiel<strong>mi</strong>no et Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et quamlibet earum et<br />
dictam invest/ituram earumdem eis et suis heredibus et cui dederint ab omni contradicenti<br />
persona et universitate legiptime defendere, auctori/zare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dictis Guiel<strong>mi</strong>no et Iacobino et suis heredibus incurentium, obligando/ ad hoc eis<br />
omnia bona dictarum eclesiarum presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre dicti Guiel<strong>mi</strong>nus<br />
et Iacobinus ex nunc con/fitentur esse in tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis.<br />
Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et cetera et maxime dicti<br />
Gui/el<strong>mi</strong>nus et Iacobinus beneficio novo constitutionis et epistole divi Adriani ita quod quilibet<br />
eorum in solidum teneatur/ ad predicta et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione<br />
prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
33<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Tavera fu Peteno parte di due appezzamenti di terra<br />
nelle contrade Acque e Digoli in territorio di Toscolano in cambio di una galeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA TAVERE QUONDAM PETENI<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXV.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Taveram Peteni de Gayno de Tusculano.<br />
Die octavo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Guiel<strong>mi</strong>no Iohanis<br />
Zampogni, Antoniolo quondam Oderici,/ omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et<br />
Sancti Heustachi de<br />
94
Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et capituli et<br />
conventus earumdem,/ per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis<br />
Brixie, investivit Taveram quondam Peteni de Gayno de Tusculano/ usque ad novem annos et ad<br />
novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />
Taveram vel in suos/ heredes de infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis pro infrascripto ficto:<br />
impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata et rosiva et vegra iacente in teratorio de Tusc/ulano in contrata<br />
Casteli ubi dicitur ad Aquas, cui coheret a mane Benamatus, a maridie, a sero et a monte via que<br />
per mensuram nonaginta novem/ tabule et de aliis quinque tabule que super abundant dicte<br />
pecie terre que est de supertoto unum plodium et quatuor tabule sunt investiti Guiel/<strong>mi</strong>nus et<br />
Iacobinus Iohanis Zapogni de Gayno; item de medietate unius pecie terre a sero parte iacente in<br />
dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Digolos/ et est aratoria, olivata et costiva, cui coheret de<br />
supertoto a mane via in parte et in parte Iohaninus Benevenuti Gracioti, a meridie rillus, a sero<br />
Nicolaus Dorche/ in parte et in parte Benamatus Bertolasii, a monte via et via vadit per eam, que<br />
pecia terre est tota per mensuram quinquaginta tabule ita quod est investi/tus de viginti quinque<br />
tabule et de aliis viginti quinque sunt investiti Guiel<strong>mi</strong>nus et Iacobinus Iohanis Zampogni. Tali modo<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus pre/positus, no<strong>mi</strong>ne quo supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre<br />
in dictum Taveram, ita quod ipse Tavera et sui heredes et cui dederit vel habere/ statuerit iure<br />
livelario habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat<br />
sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni/ prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,/ ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent<br />
supra se, intra seu infra se/ in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />
dictis eclesiis et religioni ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente/ seu spectante. Solvendo ipse<br />
Tavera, per se et suos heredes, dictis eclesiis et religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />
unam/ galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />
superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum/ in illo et de illo<br />
anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteo/ta aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ap/elare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dictarum<br />
eclesiarum, dare quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
seu/ melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Tavera, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,/<br />
dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />
singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et dictis eclesiis et confratribus (-) earumdem incurentium, obligando ad hoc dicto/<br />
do<strong>mi</strong>no preposito recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia bona sua presentia et<br />
futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,<br />
dicto Tavere, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram/<br />
earumdem ei et suis heredibus ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto Tavere et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto Tavere omnia bona<br />
95
dictarum ecle/siarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc<br />
dictus Tavera confitetur esse in tenuta et cor/porali possessione pro dictis eclesiis et dicta religione.<br />
Renuntiaverunt predicti contrahentes et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo (-) trecentessimo quatragessimo octavo,<br />
indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius et rogatus, scripsi.<br />
34<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ad Antoniolo fu Oderico Castegne per conto <strong>del</strong>la moglie<br />
Agnesina un appezzamento di terra a Su<strong>mi</strong>dosso e parte di un altro a Valli Richeline in territorio di<br />
Toscolano in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA ANTONIOLI QUONDAM ODERICI CASTEGNE<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Agnesinam Rizardi Zampogni de Gayno et<br />
uxorem Antonioli Oderici. Die octavo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario,<br />
Bertello Iohanis Mauri,/ Tavera quondam Peteni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />
religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis ecle/siarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dictarum eclesiarum/ et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis<br />
manibus tenebat ad rectum livellum, investivit Antoniolum/ quondam Oderici Castegne de Pulzano<br />
de Tusculano, habitatorem ville de Gayno de Tusculano, recipientem no<strong>mi</strong>ne et vice Agnesine eius<br />
uxore et fillie/ quondam Rizardi Zapogni de Gayno, pro qua se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et futura obligavit se facturum et curaturum pro dicta Agnesina/ habebit firma et rata<br />
omnia et singula in isto contractu contenta usque ad novem annos et ad novam investituram<br />
fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel per suos successores in dictam Agnesinam vel in<br />
suos heredes de infrascriptis pecis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una/ pecia terre olivata,<br />
aratoria iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Su<strong>mi</strong>dossis supra villa de Gaino ubi dicitur<br />
ad Tezolum, cui coheret a mane et a meridie Bonaven/tura Manegesii in parte et in parte Martinus<br />
Zochella, a sero Bonaventura suprascriptus et a monte via et est per mensuram novem tabule et<br />
octo/ pedes; item de una parte vidate de undicim tabule a monte parte unius pecie terre olivata,<br />
vidata iacente in dicto teratorio in contrata de Valibus/ Richeline, cui coheret de supertoto a mane<br />
heredes Fostinelli in parte et in parte Tomasius Ligni, a meridie et a sero Martinus Zochella, a<br />
monte suprascriptus/ Tomasius Ligni et superflum dicte pecie terre que est tota decem octo tabule<br />
tenet Betinus de Bolono, habitator Gayni de Tusculano, pro dicta/ religioni pro superpluum est<br />
septem tabule, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra, fecit/ dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Antoniolum, recipientem pro<br />
dicta Agnesina uxore sua, ita quod ipsa Agnesina et sui heredes et cui de/derit vel habere statuerit<br />
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre<br />
96
et de eis quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione dicti/ do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicte pecie terre et quelibet earum habent supra se, intra se seu infra se in/ integrum<br />
et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo<br />
aliquo pertinentibus seu spec/tantibus. Solvendo ipsa Agnesina, per se et suos heredes, dictis<br />
eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />
bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum<br />
eclesiarum/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dicta Agnesina aliquo tempore vellet vendere ius<br />
seu melioramentum suum, teneatur primo dictum/ do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />
apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis<br />
imperialium <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />
voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Antoniolus, per se<br />
et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis succ/essoribus stipulanti se facturum et<br />
curaturum quod dicta Agnesina dabit, solvet et atendet dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
quod/ atendet et observabit omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis succe/ssoribus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />
successores, dicto Antoniolo, stipulanti et recipienti pro dicta Agnesina/ et suis heredibus, dictam<br />
peciam terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />
persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicte Agnesine et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Antoni/olo.<br />
recipienti pro dicta Agnesina, omnia bona dictarum eclesiarum presentia et futura pigneri. De<br />
quibus pecis terre ex nunc dictus Antoniolus confitetur/ pro dicta Agnesina esse in tenuta et<br />
corporali possessione pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />
contractus et non ita vera esse omnia omnia et/ singula in isto contractu contenta et cetera. Et inde<br />
sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quadragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
35<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 8 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Bertolino detto Bertello fu Giovanni Mauri due<br />
appezzamenti di terra a Valli di Toscolano in cambio di una galeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
97
CARTA BERTELLI QUONDAM MORI DE PULZANO<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXVI.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertellum Iohanis Mauri de Pulzano de<br />
Tusculano. Die octavo ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo , Antoniolo quondam<br />
Oderici Castegne, Guiel<strong>mi</strong>no quondam Ioha/nis Zapogni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi<br />
religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do/<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dictarum eclesiarum et capituli et conventus earumdem,/ per lignum quod in suis manibus tenebat<br />
ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Bertolinum qui dicitur Bertellus Iohanis Mauri de<br />
Pul/zano de Tusculano usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores in dictum Bertoli/num vel in suos heredes de<br />
infrascriptis pecis terre iuris dictarum eclesiarum pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre<br />
vidata, costiva cum aliis arbo/ribus iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Valibus, cui<br />
coheret a meridie via, a sero dictus Bertolinus in parte, pro se et a sero dictus Bertolinus pro dicta<br />
religione,/ a mane Ruynatum sive Richa Peterzini de Pulzano et esse potest per mensuram unum<br />
plodium; item de una pecia terre vidata, costiva iacente/ in dicto teratorio et contrata, cui coheret<br />
a mane dictus Bertellus pro dicta religione, a meridie Bertellus suprascriptus, pro se et a sero via et<br />
a monte fl/umen et esse potest per mensuram unum plodium, salvis omnibus aliis coherentiis, si<br />
que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut/ supra, fecit dictam investituram<br />
de dictis pecis terre in dictum Bertolinum, quatenus ipse Bertolinus et sui heredes et cui dederit<br />
habeat, teneat, gau/deat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure<br />
livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi successorum, cum/ omnibus et<br />
singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias pub/licas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />
terre et quelibet earum habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione,/ usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu<br />
spectante. Solvendo ipse Bertol/inus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et confratribus<br />
earumdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam galetam oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />
dictarum eclesiarum et/ dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />
conductori, preter quod solvat fictum in duplum/ in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo/ tempore vellet<br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro<br />
quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat/ ius seu melioramentum<br />
suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
prepo/sito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertellus,<br />
per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis su/ccessoribus stipulanti, dare,<br />
solvere et atendere et observare dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et suis successoribus incurentium, obligando<br />
98
ad/ hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />
successores, dicto Bertolino predictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis<br />
heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni contradicenti persona et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbriga/re sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
Bertolino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bertolino omnia bona dictarum/<br />
eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre dictus Bertolinus ex<br />
nunc confitetur esse in tenuta et cor/porali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />
contractu contenta/ et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione<br />
prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
36<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni detto Zoaneta fu Martino Bonzi un<br />
appezzamento di terra in contrada Fiume a Toscolano in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA IOHANIS QUONDAM MARTINI BONZII<br />
IN TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem qui dicitur Zoaneta Martini<br />
Bonzii de Pulzano de Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivo domuum<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro<br />
secundo notario, de Plano, Turela/ Tosine de Fornico, Zanino quondam Beloti de Castro Sancti<br />
Michaelis, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Mich/ael de<br />
Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos succe/sores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis<br />
et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/ livellum<br />
comunis Brixie, investivit Iohanem qui dicitur Zoaneta quondam Martini Bonzii de Pulzano de<br />
Tusculano de una pecia terre iuris/ dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam<br />
investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum in dictum Iohanem vel in suos/ heredes pro<br />
infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre vidate iacente in teratorio de Tusculano in contrata<br />
ubi dicitur Flumen, cui coheret a mane et a meridie heredes Bonfathini To/deschi de Pulzano, a<br />
monte flumen, a sero heredes Rizardi Zapogni et potest esse per mensuram quinquaginta tabule,<br />
salvis omnibus aliis coherentiis, si que/ forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre quatenus ipse Iohanes et sui heredes/ et cui<br />
dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea<br />
quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum/ accessibus, ingressibus et<br />
99
egressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />
se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />
eclesiis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Solvendo ipse Iohanes, per se<br />
et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />
bazetam/ oley boni et pulcri no<strong>mi</strong>ne ficti et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano, ad<br />
canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis/ in terra de Tusculano. Quo ficto dato et soluto, alia<br />
superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat (-) fictum in/ duplum in illo et de illo<br />
anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore vellet/ vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ dictarum<br />
eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium (-)<br />
pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observ/are omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dictis eclesiis incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti pro se et dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohani,<br />
pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram/ eiusdem ei et suis<br />
heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis/ presentia et<br />
futura pigneri. De qua pecia terre dictus Iohannes ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali<br />
possessione/ pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, rogatus, scripsi.<br />
37<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Nicola fu Corveto di Castello di San Michele due<br />
appezzamenti di terra a Digoli di Toscolano in cambio di quattro galete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA NICOLAY QUONDAM CORVETI<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXVII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Nicolaum Corveti de Castro Sancti<br />
Michaellis de Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano,/ in curtivio domuum religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
100
Tusculano, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario, Franceschino filio Io/hanis<br />
Peterboni, notario utroque rogato hanc cartam subscribere, Boldana quondam Gaye, Columba<br />
quondam Pugneti, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi rel/igiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />
de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de/<br />
Cleusuris Brixie, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, per se<br />
et suos successores, investivit Nicolaum quondam Corveti de/ Castro Sancti Michaellis de Tusculano<br />
de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam<br />
investituram/ fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />
Nicolaum vel in suos heredes pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una/ pecia terre olivata et costiva,<br />
aratoria et vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Digolis, cui coheret a mane<br />
Berardus Nicolay Tegacii, a meridie via,/ a sero et a monte dictus Nicolaus conductor et est per<br />
mensuram viginti tres tabule; item de una pecia terre aratoria, olivata, vidata et costiva iacente in/<br />
dicto teratorio et in dicta contrata sive Alegrey, cui coheret a mane heredes Petri Requiliani in<br />
parte et in parte dictus Nicolaus conductor, a meridie heredes Iacobini Begn/achi, a sero dictus<br />
Nicolaus in parte et in parte Tavera Peteni, a monte via et est per mensuram triginta novem tabule,<br />
salvis omnibus al/iis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Nico/laum, ita quod ipse Nicolaus et<br />
sui heredes et cui dederit habeat, teneat, gaudeat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit<br />
faciat/ sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent<br />
supra se, intra se seu in/fra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />
dictis eclesiis et dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente seu spectante. Solvendo<br />
ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni<br />
vel in/ octava quatuor galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano ad ca/nipam dictarum eclesiarum et dicte religionis.<br />
Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solv/at fictum<br />
in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo<br />
salvo quod, si dictus/ emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum,<br />
teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ap/elare et eis, emere volentibus<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendat ius/ seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/ successoribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et aten/dere dictum fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dictis eclesiis et dicta reli/gione, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,/ dicto Nicolao, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />
dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />
persona/ et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto Nicolao et suis/ heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
101
Nicolao omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus<br />
peciis terre/ ex nunc dictus Nicolaus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dictis<br />
eclesiis. Renuntiaverunt predicti contrahentes non sic facti dicti con/tractus et non ita vera esse<br />
omnia et singula in isto contractu contenta et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />
prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni, notarius sacri palacii rogatus, scripsi.<br />
38<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Ruzeni tre appezzamenti di terra in<br />
territorio di Toscolano in cambio di ventidue bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA IOHANIS RUZENI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem Ruzeni de Pulzano de<br />
Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario, Franceschino filio Iohanis<br />
Peterboni,/ notario utroque rogato hanc cartam subscribere, Boldana Gaye, Columba Pugneti,<br />
omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus/ vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,<br />
prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris/<br />
Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in su/is manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Iohanem quondam Ruzeni de Pulzano de Tusculano usque ad novem/<br />
annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos<br />
successores in dictum Iohanem vel in suos heredes de infrascriptis/ peciis terre iuris dictarum<br />
eclesiarum pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />
teratorio de Tusculano in contrata/ (L...), cui coheret a monte Bonaventura Manegessi, a meridie<br />
plebs Sancti Nicolay de Secina, a sero et a mane via et est per mensuram septua/ginta tabule; item<br />
de una pecia terre olivata et costiva cum triginta septem pedibus olivorum iacente in dicto<br />
teratorio sub Sancto Michaele et/ senterium vadit per medium, cui coheret a mane heredes Nicolay<br />
Tegacii, a meridie Petrus Todeschi, a sero heredes Iohanis Todeschi, a monte heredes/ Gargnanini<br />
Corveti; item de una pecia terre olivata, aratoria et vidata iacente in dicto teratorio in contrata ubi<br />
dicitur ad Ronchum, cui co/heret a mane heredes Iohanis Roseli in parte et in parte heredes<br />
Baldoyni Tegacii, a meridie heredes Iohanis Roseli, a sero heredes Marcheti de/ Mesaga, a monte<br />
heredes Baldoyni ser Tegacii et est per mensuram sedecim tabule et di<strong>mi</strong>diam, salvis omnibus aliis<br />
coherentiis, si que forent/. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dictis pecis terre in dictum Iohanem ita quod ipse Iohanes/ et sui heredes et cui<br />
dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat<br />
iure livelario sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />
singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et/ cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque<br />
102
publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet earum habent supra<br />
se,/ intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />
eclesiis modo aliquo pertinente seu spectante./ Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes,<br />
dictis eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava viginti duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni<br />
et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />
dicte religionis. Quo fic/to dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod<br />
solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in/ quo non solverit dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu/<br />
melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />
et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium<br />
<strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum/ cui voluerit, preter<br />
servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus/ inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore fir/mare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et suos heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, sol/vere et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />
sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />
incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dictis eclesiis, se personaliter/ et omnia sua bona<br />
presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />
successores, dicto/ Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam<br />
investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni/ contradicenti persona et<br />
universitate sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Ioh/ani omnia bona<br />
dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc<br />
dictus Iohanes confitetur/ esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando<br />
predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia/ et singula in<br />
isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno te/nore. / Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />
prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
39<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Franceschino detto Corto fu Bersanino di Folino per nove anni un<br />
appezzamento di terra in contrada Calcarolis in territorio di Toscolano in cambio di una bazeta e<br />
mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA FRANCESCHINI QUONDAM BRIXIANI DE FOLINO<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXVIII.<br />
103
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Franceschinum qui dicitur Cortus<br />
quondam Bersanini de Folino de Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tu/sculano, in curtivio<br />
domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario,<br />
Franceschino filio Iohanis/ Peterboni, notario utroque rogato hanc cartam subscribere, Boldana<br />
quondam Gaye, Columba quondam Pugneti, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religi/osus<br />
vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />
et Sancti Heustachi de Cleusu/ris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />
eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum/ quod in suis manibus<br />
tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Franceschinum qui dicitur Cortus quondam<br />
Bersanini de Folino de Tusculano usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos succes/sores in dictum Franceschinum vel in suos<br />
heredes de infrascripta pecia terre pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre cum una<br />
mura, vidata, vegra et prativa/ iacente in teratorio de Tusculano in Plano in contrata de Calcarolis,<br />
cui coheret a mane heres Bersanini magistri Degelguardi in parte et in parte Iacob/inus Martini<br />
Bonzii, a meridie dictus Franceschinus in parte et in parte dictus Iacobinus et in parte via sive ripa<br />
lacus, a sero heredes dicti Bersanini/ in parte et in parte dictus Iacobinus Martini Bonzii, a monte<br />
dicta heres Bersanini in parte (-), salvis omnibus aliis/ coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre et mura in<br />
dictum/ Franceschinum, ita quod ipse Franceschinus et sui heredes et cui dederit vel habere<br />
statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam/ peciam terre et muram et de ea quidquid<br />
voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />
singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia<br />
terre et mura habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisiti/one sibi et dictis eclesiis ex dicta pecia terre et mura modo aliquo pertinente seu<br />
spectante. Solvendo ipse Franceschinus, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />
suis successoribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam et di<strong>mi</strong>diam oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni/ et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto/ dato et soluto, alia<br />
superimposita non fiant dicto Franceschino preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />
anno in quo non/ solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu meliora/mentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dictarum ec/lesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />
vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />
nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel successoribus suis inde habentibus duos soldos<br />
imperialium pro quibus debeant no/vum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Franceschinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, pro se et<br />
suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula in isto/ contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei,<br />
recipienti pro se et dictis/ eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto/<br />
Franceschino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam muram et<br />
104
dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti/<br />
persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto Franceschino et suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
Franceschino omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura(-) pigneri. De<br />
qua pecia terre et mu/ra dictus do<strong>mi</strong>nus Franceschinus ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />
corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />
contractus/ et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum <br />
et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
40<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Betino fu Benevenuto de Bolono per nove anni due appezzamenti di<br />
terra sopra villa di Gaino e in contrada Valli Richeline in territorio di Toscolano in cambio di due<br />
bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA BETINI QUONDAM BENEVENUTI DE BOLONO<br />
IN TERRITORIO DE TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Betinum Benevenuti de Bolono,<br />
habitatorem Tusculani. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Turela<br />
Tosine, Zanino quondam/ Beloti, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />
dicte re/ligionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit/ Betinum quondam Benevenuti de Bolono, habitatorem<br />
ville de Gayno de Tusculano, de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem/<br />
annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores<br />
in dictum Betinum vel in suos heredes/ pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria,<br />
olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano supra villam de Gayno a sero parte, cui coheret/<br />
a mane heredes Nicolay Dorche, a meridie heredes Iohanis Zapogni, a sero heredes fratris Ambrosii<br />
de Folino, a monte via et est per mensuram duodecim tabule et tres/ pedes; item de una parte<br />
vidata de septem tabulle de una pecia terre a meridie parte que pecia terre est olivata et vidata et<br />
iacet in dicto teratorio in contrata/ Valibus Richeline, cui coheret a mane heredes Fostinelli in parte<br />
et in parte Tomasius Ligni, a meridie et a sero Martinus Zochella, a monte suprascriptus To/masius<br />
Ligni, que pecia terre est de supertoto decem octo tabule, ita quod dictus Betinus est investitus de<br />
septem tabule et Agnesina Rizardi/ Zapogni est investita de superfluis undicim tabule a monte<br />
parte, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra, fecit dictam<br />
105
investituram de dictis pecis terre in dictum Betinum, ita quod ipse Betinus et sui heredes et cui<br />
dederit vel/ habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />
quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum/ accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente/ seu<br />
spectante. Solvendo ipse Betinus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim<br />
in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ duas bazeteas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati<br />
ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis. Quo ficto<br />
dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in dup/lum<br />
in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si<br />
dictus emphiteota/ aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ap/elare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/<br />
dictus Betinus vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />
ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo/ modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito inde habente duos soldos imperialium<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si/<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Betinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et sing/ula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus in/curentium obligando ad hoc ei, recipienti pro se et<br />
dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto<br />
Betino,/ pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei<br />
et suis heredibus et cui dederit, ab omni/ contradicenti persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Betino et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Betino omnia bona dictarum eclesiarum presentia<br />
et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />
corporali possessione pro dictis eclesiis et dicta religione. Renuntiando predicti/<br />
non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni<br />
legum auxilio et cetera. Et inde sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />
Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
41<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Giovannino detto Parolo fu Beloto Zardi per nove anni un<br />
appezzamento di terra in contrada Luseti in territorio di Toscolano in cambio di una bazeta di olio<br />
all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
106
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA IOHANIS QUI DICITUR PAROLUS DE CASTRO<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXVIIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Iohaninum qui dicitur Parolus Beloti de Castro Sancti<br />
Michaellis de Tusculano. Die tercio decimo ianuarii,/ in Tusculano, in curtivio domuum religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Turella<br />
quondam Tosi/ne de Fornico, Bertazolo quondam Franceschi de Mornaga, omnibus de Tusculano,<br />
testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael/ de Navis, prepositus religionis<br />
eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />
succe/ssores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem, per lignum quod in suis manibus teneb/at ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Iohaninum qui dicitur Parolus quondam Beloti Zardi de Castro Sancti Micha/elis de Tusculano de<br />
infrascripta pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam investituram<br />
fiendam per dictum/ do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Iohaninum pro<br />
infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet: de una pecia terre vidata et costiva iacente/ in teratorio de Tusculano in<br />
contrata Luseii, cui a mane Iohanes Peterboni, a monte et a sero via, a meridie Nicolaus<br />
Petri Bertoni et fosatum vad/it per medium et esse potest di<strong>mi</strong>dium plodium, salvis omnibus aliis<br />
coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dicta pecia in dictum Zaninum, ita quod ipse Zaninus et sui heredes et cui<br />
dederit habeat, teneat,/ gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat<br />
sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum, cum/ omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis/ usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet<br />
supra se, intra se seu infra se in integrum et cum/ omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />
dictis eclesiis ex dicta pecia terre, modo aliquo pertinente seu spectante./ Solvendo ipse Iohaninus,<br />
per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/<br />
unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano/ ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato<br />
et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori,/ preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />
et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam/ eo salvo quod, si<br />
dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num pre/positum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus, dare pro<br />
quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius seu melioramentum<br />
suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no/<br />
preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire et breve si/<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus,<br />
per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis succe/ssoribus stipulanti, dare,<br />
solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula<br />
in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dicta<br />
religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/<br />
prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohanino, pro se<br />
107
et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam/ investituram eiusdem ei et suis<br />
heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iohanino et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc ei/ omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />
De qua pecia terre dictus Iohaninus ex nunc confit/etur esse in tenuta et corporali possessione pro<br />
dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera/<br />
esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
42<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Pasquino di Benamato Grioli per nove anni un appezzamento di terra<br />
in Valle di Folino in cambio di cinque bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA PASQUINI BENAMATI DE FOLINO<br />
IN TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Pasquinum Benamati Grioli de Folino de<br />
Tusculano. Die tercio decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio dom/uum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohanino filio dicti Iohanis<br />
Salvagni, utroque/ notario et rogato hanc cartam subscribere, Iohane Martini Bonzii, omnibus de<br />
Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Mi/chael de Navis, prepositus religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac/<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />
quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum/ comunis Brixie, investivit Pasquinum filium<br />
Benamati Grioli de Folino de Tusculano, recipientem verbo et consensu dicti Benamati pa/tris sui,<br />
ibi presentis et ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis, de infrascripta pecia terre iuris<br />
dictarum eclesiarum usque ad novam inve/stituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />
per suos successores in dictum Pasquinum vel in suos heredes pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de<br />
una/ pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in vale Folini, cui<br />
coheret a mane Casalinus Casali, a meridie Iohaninus Benevenuti Mo/zii, a sero Colinus Bonisegne,<br />
a monte dictus Benamatus Grioli, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Pasquinum, ita quod ipse Pasquinus et sui heredes et cui de/derit vel habere statuerit habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelario sine<br />
contra/dicione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum ac/cessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />
108
seu in/fra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et<br />
dicte religioni ex dicta pecia terre modo aliquo perti/nente seu spectante. Solvendo ipse Pasquinus,<br />
per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni et confratribus earumdem annua/tim in<br />
epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />
rectam mensuram de/ Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato<br />
et soluto, alia superimposita non fiant dicto/ conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />
et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et/ eciam eo salvo quod, si<br />
dictus Pasquinus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur<br />
pri/mo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />
et vice dicte religionis, dare/ pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />
vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />
nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habente duos soldos<br />
imperialium pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Pasquinus, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et aten/dere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis suce/soribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti pro se et dictis eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Pasquino,<br />
pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre/ et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />
heredibus et cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare/ et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Pasquino et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dictarum/ eclesiarum presentia et futura<br />
pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Pasquinus confitetur esse in tenuta et corporali<br />
possessione pro dictis ec/lesiis et que pecia terre est per mensuram viginti quatuor tabule vel circa.<br />
Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et/<br />
singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis et cetera. Et inde sum rogatus<br />
unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />
octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus,<br />
scripsi.<br />
43<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 13 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Bertlolino detto Bertazzolo fu Francesco Bono<strong>mi</strong> per nove anni due<br />
appezzamenti di terra in contrada Malzanigo in territorio di Toscolano in cambio di due bazete di<br />
olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA BERTAZOLI DE MORNAGA<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXX.<br />
109
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum qui dicitur Bertazolus<br />
Franceschi de Mornaga de Tusculano. Die tercio de/cimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis/ Salvagni, notario pro secundo notario,<br />
Turella quondam Tosine de Fornico, Iohanino qui dicitur Parolus quondam Beloti de Castro Sancti<br />
Michaelis,/ omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de<br />
Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusc/ulano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie,<br />
per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et/ capituli et<br />
conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />
investivit Bertolinum qui/ dicitur, Bertazolus quondam Franceschi Bono<strong>mi</strong> de Mornaga de<br />
Tusculano de infrascriptis peciis terre dictarum eclesiarum usque ad novem/ annos et ad<br />
novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />
Bertolinum vel in suos heredes/ pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata iacente in<br />
teratorio de Tusculano in contrata Malzanigi supra Castro, cui coheret/ a mane Richa uxor Seme de<br />
Boyaco, a meridie plebs de Tusculano, a sero dicta religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a monte heredes Petri<br />
do<strong>mi</strong>ni Iohanis de Bo/xellis et est per mensuram quinquaginta quatuor tabule; item de una pecia<br />
terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio a mane parte/ ville de Mornaga, cui<br />
coheret a mane Zanonus Beteye, a meridie heredes Martini Malfati, a monte Nicolaus Martini<br />
Bia/qui pro dicta religione, a sero heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong> et est per mensuram quatuordicim<br />
tabule, salvis omnibus aliis coherentiis/ si qui forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Berto/linum, ita quod ipse<br />
Bertolinus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />
dictas pecias terre et/ de eis quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/<br />
publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu/ seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex<br />
dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Bertolinus, per se et suos<br />
heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava septem bazetas<br />
et unum/ quarterium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto<br />
dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod sol/vat fictum in duplum<br />
in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo/ quod, si<br />
dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis/ imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />
vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/ quibus<br />
nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos<br />
imperialium pro quibus debeant nov/um emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere/<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dictis<br />
eclesiis et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,<br />
110
per se et suos successores et dicta religione, dicto Bertolino, pro se/ et suis heredibus stipulanti,<br />
dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />
contradicenti persona/ et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolino et suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc ei<br />
omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis<br />
terre ex nunc/ dictus Bertolinus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis<br />
et dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti/ dicti contractus et non ita<br />
vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum<br />
rogatus unum/ et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
44<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Francesco detto Zengo Betelli per nove anni un appezzamento di<br />
terra e una "cola" in contrada Gazolo in territorio di Toscolano in cambio di due bazete di olio<br />
all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA FRANCESCHI QUI DICITUR CENGUS<br />
IN TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Franceschum Vetheli de Grezenico de<br />
Tusculano. Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Iacobino filio Iohanis Salvagni de Tusculano, notario pro secundo notario, Anto/niolo<br />
filio Bertolamey Iohanis Cozie de Pulzano de Tusculano, Bonzoano de Baldoino, habitatore Materni,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi religi/ossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris/ Brixie, per se et suos successores et<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />
quod in/ suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Franceschum qui dicitur<br />
Zengus Vetelli de Grezenico/ de Tusculano usque ad novem annos et ad novam investituram<br />
fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Franceschum vel in<br />
suos heredes de infrascriptis peciis terre pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre olivata,<br />
vidata iacente in teratorio de Tuscul/ano in Capra Plani in contrata Gazoli, cui coheret a mane et a<br />
meridie dictus Franceschus conductor, a sero et a monte via et est per mensuram tres/ tabule et<br />
duo pedes; item de una cola cum duabus vitibus in dicta contrata Gazoli, cui coheret a mane<br />
Zoanetus Martini Bonzii,/ a meridie Bertolameus Zanelli, a monte dictus Zoanetus, a sero<br />
Belenzanus Lafranchini, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali/ modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, investivit dictum Franceschum de dictis pecis terre, quatenus ipse<br />
France/schus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />
dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit/ faciat iure livellario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
111
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines/ vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre/ habent supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte re/ligioni et<br />
confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse<br />
Franceschus, per se et suos heredes, dictis/ eclesiis et confratribus earumdem annuatim in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mens/urati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis.<br />
Quo ficto dato/ et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum<br />
in duplum in illo et de illo anno in quo non solve/rit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam<br />
eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu me/lioramentum suum,<br />
teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus<br />
no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendat ius seu meliora/mentum suum cui voluerit, preter servo<br />
eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/<br />
successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Franceschus, per se et suos<br />
heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere<br />
dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu<br />
contenta,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus/ prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores et dicta religione, dicto<br />
Francescho, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam/ investituram<br />
earumdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desb/rigare sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Francescho et<br />
suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona/ dictarum eclesiarum presentia et<br />
futura pigneri. De quibus pecis terre dictus Franceschus ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />
corpo/rali possessione pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />
contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contrac/tu contenta et omni legum auxilio et<br />
cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
45<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 16 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Domenico fu Pasquetino Giovanni per nove anni un appezzamento di<br />
terra in Capra di Toscolano in Croce di via in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
112
CARTA DOMINICI QUONDAM PASQUETINI SER IACOBI<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXXI.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Do<strong>mi</strong>nicum Pasquetini Iohanis ser Iacobi<br />
de Plano Tusculani. Die sexto decimo ianuarii, in Tusculano,/ in curtivio domuum religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Bertolino filio Boyoli,<br />
ambobus/ de Plano Tusculani, Petro quondam Rubey Carlasarii de Materno, omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Nav/is, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum et capituli et conventus earumdem, per lignum quod in suis<br />
manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Do<strong>mi</strong>nicum quondam Pasquetini<br />
Iohanis (-) de Plano Tusculani de infrascripta pecia terre iuris dictarum eclesiarum et dicte religionis<br />
usque/ ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />
per suos successores in dictum Do<strong>mi</strong>nicum vel in suos/ heredes pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet: de<br />
una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in Campra Plani ubi<br />
dicitur in Cruce vie, cui/ coheret a mane via, a meridie Vigorinus Cisani, a sero heredes Zeni fratris<br />
Iohanis, a monte Lolus Nicolini, salvis omnibus aliis coherentiis et est per mensuram/ triginta<br />
septem tabule et di<strong>mi</strong>diam. Quam peciam terre heres Nicolini consueverat habere ad livellum a<br />
dicta religione, si qui forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Do<strong>mi</strong>nicum, ita quod<br />
ipse Do<strong>mi</strong>nicus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat,/ gaudeat et<br />
possideat dictam peciam terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione<br />
dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />
in vias publicas, et cum omnibus et/ singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />
se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex/ dicta pecia<br />
terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Do<strong>mi</strong>nicus, per se et suos heredes, dictis<br />
eclesiis et dicte religioni annua/tim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne<br />
ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/ Tusculano, ad<br />
canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non<br />
fiant dicto conductori, preter quod/ solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non<br />
solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emph/iteota aliquo<br />
tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apel/are et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />
eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius/<br />
seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Do<strong>mi</strong>nicus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solv/ere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro se et<br />
suis successoribus, se personaliter/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
113
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores et dicta religione, dicto Do/<strong>mi</strong>nico, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui<br />
dederit, ab omni contradicenti persona/ et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Do<strong>mi</strong>nico et suis heredibus/ incurentium,<br />
obligando ad hoc ei omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />
De qua pecia terre ex nunc dictus/ Do<strong>mi</strong>nicus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro<br />
dictis eclesiis et dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />
contractus et/ non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et<br />
cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
46<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 16 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Andriolo fu Pasquetino Petenati per nove anni due appezzamenti di<br />
terra in Valle di Cussaga in territorio di Toscolano in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96<br />
CARTA ANDRIOLI PASQUETINI PETENATI<br />
IN TUSCULANO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Andriolum Pasquetini Petenati de Cuzaga<br />
de Tusculano. Die sexto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio dom/uum religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino quondam Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Maternino<br />
quondam Plasini, ambobus de Plano Tusculani,/ Petro qui dicitur Galvagnus quondam Bocadolze de<br />
Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus/<br />
religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum/ eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,/ investivit<br />
Andriolum quondam Pasquetini Petenati de Cuzaga de Tusculano de infrascriptis peciis terre iuris<br />
dictarum eclesiarum usque ad/ novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Andriolum vel in suos/ heredes pro<br />
infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />
Tusculano in vale Cuzage, cui coheret a mane Iusta/chinus Mafey Iustachi, a monte a meridie et a<br />
sero Franceschinus Benvenuti (-) et est per mensuram due tabule et quatuor pedes; item de una/<br />
pecia terre aratoria et olivata iacente in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane et a meridie<br />
Iacobinus Frichignaldi, a sero heres Baldrici Bertoli de Mesaga, a monte/ solum dicta heres et est<br />
per mensuram tres tabule, salvis omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo/ ut supra, fecit dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Andriolum, ita quod<br />
ipse Andriolus et sui heredes et cui dederit vel habere sta/tuerit habeat, teneat, gaudeat et<br />
possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli<br />
114
sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorum/que successorum; cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum omnibus accessibus et<br />
ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />
terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum/ et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />
Solvendo/ ipse Andriolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no et dicte religioni annuatim in<br />
epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />
rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et/ dicte<br />
religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat<br />
fictum in duplum in/ illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et<br />
in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/ vellet vendere ius seu melioramentum<br />
suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, em/ere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />
alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramen/tum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis success/oribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Andriolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />
dictum/ ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis suc/cessoribus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dictis eclesiis, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores et dicta religione, dicto Andriolo, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dictas pecias terre et dictam in/vestituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit<br />
vel habere statuerit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere<br />
auctori/zare sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Andriolo et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Andriolo omnia sua bona presentia et/ futura<br />
pigneri. De quibus pecis terre dictus Andriolus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali<br />
possessione pro dictis eclesiis. Insuper dictus/ Andriolus, in presentia dictarum testium, confitetur<br />
esse maior viginti quinque annis. Renuntiando omni exceptioni non sic facti dicti contractus et non<br />
ita/ vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde<br />
sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentessimo<br />
quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
47<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 17 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni detto Zoello di Mafeo As<strong>mi</strong>ni per nove anni un<br />
appezzamento di terra in contrada di San Nicola in territorio di Toscolano in cambio di una galletta<br />
di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
115
CARTA IOHANIS QUI DICITUR ZOELLUS<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXXII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem qui dicitur Zoellus Mafey As<strong>mi</strong>ni<br />
de Secina de Tusculano. Die decimo septimo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Nicolao<br />
quondam Scaye de Se/cina, ambobus de Tusculano, Franceschino quondam Antonii qui dicebatur<br />
Dentus de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de Navis,<br />
prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris<br />
Brixie, per se et suos/ (-) successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Iohanem qui dicitur Zoellus Mafey As<strong>mi</strong>ni de Secina de Tusculano de<br />
infrascripta pecia terre iuris dictarum ecle/siarum usque ad novem annos et ad novam investituram<br />
fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum Iohanem de ea pro/<br />
infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />
Tusculano in contrata Sancti Nicolay, cui coheret a mane Nicolaus Scaye pro/ dicta religione, a<br />
meridie heredes Sinelle, a sero Nicolaus Berete, a monte via in parte et in parte Nicolaus Berete et<br />
esse potest per mensuram sexaginta tabule./ Quam peciam terre habet ad livellum heres Scaye<br />
cum una alia pecia terre de qua investitus est Nicolaus Scaye, salvis omnibus aliis coherentiis, si que<br />
forent./ Tali modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />
terre in dictum Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes/ et cui dederit vel habere statuerit<br />
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure<br />
livelli sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent./ Et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />
se, intra/ se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />
eclesiis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente/ seu spectante. Dicto Iohane vel eius heredes<br />
dante et solvente dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus annuatim in Epifa/ do<strong>mi</strong>ni vel<br />
in octava unam galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram<br />
de Tusculano in/ terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto<br />
dato et soluto, alia superimposita non fiant/ dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum<br />
in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et/ eciam eo salvo<br />
quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur<br />
primo dictum/ do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />
et vice dicte religionis, dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />
vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel po/tenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />
nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos<br />
imperialium pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se/ et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro se et<br />
dictis eclesiis, se personaliter et omnia bona presentia et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus stipulatione<br />
116
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti,/ dictam<br />
peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />
contradicenti persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
Iohani/ omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia<br />
terre ex nunc dictus Iohanes confitetur esse in/ tenuta et corporali possessione pro dicta religione.<br />
Renuntiando predicti non sic facti contractus et non ita vera esse omnia<br />
et singula in isto/ contractu contenta et omni legum auxilio et stant et cetera. Et inde sum rogatus<br />
unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />
octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus,<br />
scripsi.<br />
48<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 17 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Nicola detto Banzaga fu Scaia per nove anni tre appezzamenti di terra<br />
in contrada San Nicola in territorio di Toscolano in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA NICOLAY SCAYE<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Nicolaum Scaye de Secina de Tusculano. Die decimo<br />
septimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do/<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />
Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, Iohane qui dicitur Zoellus quondam<br />
Mafey As<strong>mi</strong>ni de Secina, ambobus/ de Tusculano, Franceschino qui dicitur Dentellus quondam<br />
Antonii de Sanico de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael<br />
de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos suc/cesores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis<br />
et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Nicolaum qui dicitur Banzaga quondam Scaye de Secina de Tusculano de<br />
infrascriptis peciis terre iuris d/ictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam<br />
investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores/ in dictum<br />
Nicolaum vel in suos heredes pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et<br />
vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata/ Sancti Nicolay, cui coheret a mane heredes<br />
do<strong>mi</strong>ni Iohanis Raiveie, a meridie heredes Iacobi do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a sero Iohanes Mafey pro dicta<br />
religione,/ a monte via; item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio<br />
in dicta contrata, cui coheret a mane heredes Iacobi do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a meridie/ Michelinus Secinelli<br />
in parte et in parte heredes Iacobi do<strong>mi</strong>ni Iohanis, a sero Stefaninus Sinelle, a monte Zoelus Mafey<br />
pro dicta religione;/ item de una pecia terre et est olivata et aratoria iacente in dicto teratorio et<br />
contrata, cui coheret Iohanes suprascriptus pro dicta religione, a meridie Iohaninus<br />
Sinelle,/ a sero eclesia Sancti Nicolay, a monte Nicolaus Berete; que tres pecie terre possunt esse<br />
per mensuram sexaginta tabule, salvis omnibus aliis/ coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />
117
dictam investituram de dictis pecis terre in dictum Nicolaum, ita quod/ ipse Nicolaus et sui heredes<br />
et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />
quidquid voluerit/ faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios/ si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicte pecie terre habent supra se,/ intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo pertin/ente seu<br />
spectante. Solvendo ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dictis eclesiis et dicte religioni annuatim<br />
in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/ octava unam galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati<br />
ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dictarum eclesiarum et dicte<br />
religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat<br />
fictum/ in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et<br />
in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo/ tempore vellet vendere ius seu melioramentum<br />
suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis,/ emere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />
alteri persone; alioquin vendat ius seu mel/ioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis succ/essoribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et aten/dere dictum fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />
obligando ad hoc dictus Nicolaus dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dictis/ eclesiis, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos suc/cessores, dicto Nicolao, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />
dictas pecias terre et quamlibet earum et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et<br />
cui/ dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto/ Nicolao et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto Nicolao omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri./ De quibus pecis terre ex nunc dictus Nicolaus confitetur esse in tenuta et corporali<br />
possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti do<strong>mi</strong>ni non sic facti dicti<br />
contractus/ et non ita vera esse omnia in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et<br />
inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesio octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />
Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
49<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 17 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto ai fratelli Benedetto e Antoniolo fu Bartolomeo Riche per nove anni tre<br />
appezzamenti di terra in Capra di Toscolano, in contrada Trangoni, Persico e Scanzani, in cambio di<br />
una bazeta di olio all'anno.<br />
118
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA BENEDICTI QUONDAM BERTOLOMEI RICHE<br />
IN TUSCULANO<br />
.XXXIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Benedictum et Antoniolum fratres et<br />
fillios quondam Bertolomey fratris Iohanis Riche de Grezenico de Tus/culano. Die decimo septimo<br />
ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio<br />
Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario,/ Nicolao quondam Guathagnini, Iohane qui dicitur<br />
Zoanetus Martini Bonzii, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />
Micha/el de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et/ vice dictarum eclesiarum et<br />
dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, inve/stivit Benedictum filium Bertolomey fratris Iohanis de<br />
Grezenico de Tusculano, recipientem pro se et Antoniolo fratre suo et fillio quondam dicti<br />
Bertolamey, pro quo se/ personaliter et omni sua bona presentia et futura obligavit se facturum<br />
quod dictus Antoniolus habebit firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta et/ quod in<br />
(...) in isto contractu contentis contravenienti, usque ad novem annos et ad novam investituram<br />
fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos succesores/ in dictos Benedictum et<br />
Antoniolum vel in suos heredes de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum pro<br />
infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata/ et vidata iacente in teratorio de<br />
Tusculano in Campra Plani in contrata Trangoni, cui coheret a mane via, a sero magister Iohanes<br />
medicus, a monte heredes Iohanis ser Iacobi, a meridie/ Iacobina uxor Nicolay Castelane de<br />
Materno; item de una pecia terre aratoria et olivata iacente in dicto teratorio et in dicta Capra in<br />
contrata ubi dicitur ad Persicum,/ cui coheret a mane et a meridie dicti conductores, a sero via, a<br />
monte Zoatus ser Fathini; item de una pecia terre olivata, vidata et aratoria iacente in dicto<br />
teratorio in Campra pre/fata in contrata Scanzani iusta Raverias, cui coheret a mane heredes Zeni<br />
fratris Iohanis, a meridie Delaytus Streve, a sero et a monte via, salvis omnibus aliis/ coherentiis, si<br />
que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram<br />
de dictis pecis terre in dictum Benedictum, recipientem/ pro se et dicto fratre suo, ita quod ipsi et<br />
eorum heredes et cui dederint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas pecias terre et de<br />
eis quidquid voluerint faci/ant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui/<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicte pecie terre habent supra se, in/tra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et confratribus earumdem ex dictis pecis terre<br />
mo/do aliquo pertinente seu spectante. Dantibus et solventibus ipsis Benedicto et Antoniolo dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito et dictis eclesiis annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/<br />
Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />
superimposita non fiant dictis conductoribus, preter/ quod solvant fictum in duplum in illo et de illo<br />
anno in quo non solverint dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Eteciam eo salvo quod, si dicti<br />
emphiteote aliquo tempore vellent vendere ius seu melioramentum suum, teneantur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ape/lare<br />
119
et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare pro quinque<br />
soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant/ ius seu melioramentum suum cui<br />
voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis/ successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Prom/ittens ipse Benedictus,<br />
per se et suos heredes, et no<strong>mi</strong>ne et vice dicti Antonioli fratris sui, dare, solvere et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>/num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />
sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis suc/cessoribus<br />
incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia<br />
sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />
se et suos successores, dicto Benedicto, pro se et dicto fratre suo et eorum heredes stipulanti,<br />
dictas pecias/ terre et dictam investituram earumdem eis et suis heredibus et cui dederint ab omni<br />
contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctoriz/are et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dictis Benedicto et Antoniolo et suis heredibus et cuiuslibet eorum<br />
incurentium obl/igando ad hoc dicto Benedicto, recipienti pro se et dicto fratre suo omnia bona<br />
dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri./ Et inde sum rogatus unum et<br />
plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo,<br />
indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus,<br />
scripsi.<br />
50<br />
CARTA LIVELLI<br />
1349 Gennaio 20 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in camara do<strong>mi</strong>ni prepositi.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Nasimbeno detto Colomba fu Pugneto un<br />
appezzamento di terra tra Folino e Cabiana in territorio di Toscolano in cambio di quattro gallette<br />
di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA COLUMBE DE FOLINO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Columbam Pugneti de Folino. Die<br />
vigesimo ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici, in camara infrascripti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi, presentibus: Bono quondam fratris Iohanis, notario pro secundo notario, Petro quondam<br />
Benevenuti Corveti de/ Castro Sancti Michaellis, Bertolino quondam Tusculani de Plano, omnibus<br />
de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Micha/el de Navis, prepositus<br />
religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
suos successo/res ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Nasimbenum qui dicitur Columba quondam Pugneti de Folino de Tusculano usque ad novem/<br />
annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores<br />
in dictum Nasimbenum qui dicitur/ Columba vel in suos heredes de infrascripta pecia terre iuris<br />
dictarum eclesiarum pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre<br />
120
aratoria, olivata et vidata/ iacente in teratorio de Tusculano in contrata Folini intra Folinum et<br />
Cabianam supra paludes, cui coheret a mane et a monte Graciotus ser Nasimpacis, a meridie/ via, a<br />
sero Benamatus ser Bertolasii et esse potest per mensuram quinquaginta due tabule vel circa, salvis<br />
omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali/ modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Nasibenum, ita quod ipse<br />
Nasim/benus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />
dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faci/at sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />
suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios<br />
si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />
omnibus et singulis que dicta pecia terre habet/ supra se, intra se seu infra se in integrum et cum<br />
omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni et confratribus/ eiusdem ex dicta<br />
pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Dicto Nasimbeno et suis heredibus dante et<br />
solvente dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito et suis successoribus et confratribus dicte religionis annuatim in<br />
epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuor galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />
rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte reli/gionis. Quo ficto dato<br />
et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in/ illo<br />
et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si<br />
dictus Nasimbenus/ aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos succ/esores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; ali/oquin vendat<br />
ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo<br />
modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos<br />
imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nasimbenus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />
suis/ successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obli/gando ad hoc dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura pi/gneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Nasimbeno, pro se et suis heredibus/ stipulanti, dictam<br />
peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona<br />
et universitate legiptime defendere, aucto/rizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde dicto Nasimbeno et suis heredibus incurentium, obligando ad/ hoc dicto Nasimbeno omnia<br />
bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
Nasimbenus/ ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione.<br />
Renuntiantes predicti omni exceptioni non sic facti dicti contractus et/ non ita vera esse omnia et<br />
singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et<br />
plura facere instrumenta/ uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono,<br />
indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
121
51<br />
CARTA LIVELLI<br />
1350 Marzo 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Franceschino detto Ordano fu Antoniolo Rabelle un<br />
appezzamento di terra in contrada Monticolo in Capra di Toscolano in cambio di cinque bazete di<br />
olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo, indicione tercia.<br />
CARTA FRANCESCHINI QUI DICITUR ORDANUS<br />
.XXXIIIIor.<br />
(S.T.) Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Franceschinum qui dicitur Ordanus de Cuzaga./ In<br />
Christi no<strong>mi</strong>ne. Die octavo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />
Iohane molinario/ quondam Francini de Gardono, Delayto qui dicitur Portesius de Portesio,<br />
habitatore Tusculani, Michaelle fratris/ Marchesii de Secina de Tusculano, notario pro secundo<br />
notario, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de Navis, prepositus<br />
religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie,/ per se et<br />
suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus et confratrum eiusdem,<br />
per lignum quod in/ suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Franceschinum qui dicitur Ordanus quondam Antonio/li Rabelle de Cuzaga de Tusculano de una<br />
pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in/ Campra Plani in contrata<br />
ubi dicitur ad Monticulum sive ad Zucham, cui coheret a mane Bonus Nicolini, a meridie fratres<br />
religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a sero heredes fratris Iohanis sive habentes causam ab eis (-) in parte et<br />
in parte Franceschus Vetelli, a monte/ via, salvis aliis coherentiis, quam peciam terre<br />
consueverat habere ad livellum Iacobinus Zelle. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo<br />
ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Franceschinum, ita quod ipse<br />
Franceschinus et sui heredes/ et cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam<br />
terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelario sine contra/ditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />
suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios<br />
si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />
omnibus et singulis que dicta/ pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum<br />
omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus/ dicte religionis ex dicta pecia terre<br />
modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Franceschinus, per se et suos/ heredes, dicte<br />
religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque bazetas oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />
aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />
dare pro/ duobus soldis planetorum imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde habentibus quinque soldos planetorum pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Franceschinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro<br />
122
se et suis successoribus stipulanti, dare,/ solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei,<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />
et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />
successores, dicto Franceschino, pro se et/ suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />
investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate/ (-)<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
Franceschino et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc ei omnia bona et dicte religionis<br />
presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Franceschinus confitetur/ esse in<br />
tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo, indicione tercia./<br />
Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
52<br />
CARTA LIVELLI<br />
1350 Agosto 29 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni detto Barberio fu Noysio un appezzamento di<br />
terra in contrada Ronchetelli in territorio di Toscolano in cambio di nove bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96<br />
CARTA IOHANIS QUI DICITUR BARBERIUS NOYSI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Barberium Noysii de Pulzano de<br />
Tusculano. Die vigesimo nono/ augusti, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: Franceschino filio Iohanis Peter/boni Bruni de Plano Tusculano, notario pro<br />
secundo notario, Peterbono filio Iohanis ser Fathini de dicto loco,/ Delayto qui dicitur Portesius de<br />
Portesio, habitatore Tusculani, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael<br />
de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum<br />
eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Iohanem qui dicitur Barberius quondam Noysii ser Sayoli de Pulzano, habitatorem Plani/ Tusculani,<br />
de una pecia terre aratoria, olivata et vidata et costiva iacente in teratorio de Tusculano in contrata<br />
ubi dicitur ad Ronchetellos,/ cui coheret a mane et a sero dictus conductor, a monte heredes<br />
Iohanis ser Iacobi et est per mensuram quatraginta quinque tabule, salvis/ omnibus aliis<br />
coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram/ de dicta pecia terre in dictum Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui<br />
dederit vel habere statuerit habeat, teneat,/ gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea<br />
quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepo/siti suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et/ cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
123
publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia/ terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />
dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Quam peciam terre Iacobinus Zelle/ habet<br />
ad livellum cum una alia pecia terre a dicta religione. Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes,<br />
dicte/ religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem bazetas<br />
oley no<strong>mi</strong>ne ficti boni/ et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis./ Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />
conductori, preter quod solvat fictum in/ duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro/ quinque<br />
soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />
voluerit,/ preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis succes/oribus inde habentibus quinque soldos planetorum pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle/ eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et<br />
suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis succes/oribus stipulanti, dare, solvere et<br />
atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula/ in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus incurentium,/ obligando ad hoc ei, recipienti pro se et dicta religione, se personaliter<br />
et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et<br />
dictam/ investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni<br />
persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc/ ei omnia bona dicte<br />
religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Iohanes confitetur esse in<br />
te/nuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo, indicione tercia.<br />
Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de/ Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
53<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 marzo 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Bonzano due appezzamenti di terra in<br />
contrada Pidosso e Acque in territorio di Toscolano in cambio di diciotto bazete e un quarterio di<br />
olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio.<br />
CARTA IOHANIS QUONDAM BONZANI DE GAYNO<br />
.XXXV.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem quondam Bonzany de Gayno de<br />
Tusculano. Die decimo octavo marcii, in<br />
124
Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Bertolino quondam Boture de<br />
Faxano de Gardono, Venturino quondam Iacobini/ Vaye de Cabiana de Tusculano, notario pro<br />
secundo notario, Conigeto de Salodo, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/<br />
Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi<br />
de Cleusuris/ Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et capituli et<br />
conventus earumdem, per lignum quod in suis/ manibus tenebat ad rectum livellum comunis<br />
Brixie, investivit Iohanem quondam Bonzany de Gayno de Tusculano de infrascriptis duabus peciis<br />
terre iuris dicte religionis: prima est vidata cum aliis arboribus et iacet in teratorio de Tusculano in<br />
contrata Pugayni ubi dicitur Pudosum, cui coheret a mane Lumbardus Bere in parte et in parte<br />
Manegesius Bonaventure, a meridie, a sero/ et a monte via, salvis aliis coherentiis; secunda iacet in<br />
dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Aquas, cui coheret ab una parte Baselus/ Franceschini, a<br />
meridie heredes Tavere Peteni pro dicta religione, a sero et a monte via, salvis omnibus aliis<br />
coherentiis. Que pecie terre sunt per mensuram,/ vi<strong>del</strong>icet: pecia terre iacente ad Pudossum est<br />
centum triginta quinque tabule et tres pedes et pecia terre iacente ad Aquas est per mensuram<br />
sexaginta tabule. Tali modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />
dictis peciis terre in dictum Iohanem, ita quod/ ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere<br />
statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias/ terre et de eis quidquid<br />
voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus et regressibus suis/ usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />
dicte pecie terre et quelibet earum habet supra se, intra se seu infra se in inte/grum et cum omni<br />
iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis<br />
terre modo aliquo/ pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte<br />
religioni et confratribus eiusdem decem octo baz/etas oley et unum quarterium oley annuatim in<br />
epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rec/tam mensuram<br />
de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Vi<strong>del</strong>icet sedicim bazetas de pecia<br />
terre iacente ad Pudossum/ et duas bazetas et unum quarterium de pecia terre iacente ad Aquas,<br />
sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus/ emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu<br />
melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores apellare<br />
et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri/<br />
persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />
ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus<br />
duos soldos pro quibus/ debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et/ atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis incurentium/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro se et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />
futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />
Iohani, pro se et suis heredibus/ stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram eiusdem ei et<br />
suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto/ Iohani et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis presentia et<br />
futura/ pigneri. De quibus peciis terre<br />
125
ex nunc dictus Iohanes confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione./ Et<br />
inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta/. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Tusculano, notarius Sacrii Palacii, hiis omnibus affuy rogatus, scripsi. Antoniolus quondam<br />
Oderici Castegne de Tusculano R. de infrascripis peciis terre que est investitus.<br />
54<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 febbraio 22 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Bertolino Regencini un appezzamento di<br />
terra in contrada Mezzacapagna in territorio di Toscolano in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta.<br />
CARTA IOHANIS QUONDAM BERTOLINI RIGECINI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem Bertolini Regentini de<br />
Grezenico de Tusculano. Die vigesimo secundo februarii, in Tus/culano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Nicolao quondam Petri ser Bertoni, notario pro secundo notario, Bonzanino<br />
filio Facioli Mese,/ ambobus de Grezenico de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et capituli et<br />
conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus ad rectum livellum comunis Brixie,<br />
investivit Iohanem quondam Bertolini/ Regencini de Grezenico de Tusculano de una pecia terre<br />
iuris dicte religionis aratoria, olivata et vidata et loriva iacente in Pl/ano Tusculani in contrata<br />
Mezacampagne, cui coheret a mane heredes Petri Bertoli in parte et in parte heredes Zeni fratris<br />
Iohanis, a meridie/ heredes Petri Bertoli in parte et in parte heredes Boyoli pro dicta religione, a<br />
sero heredes Boyoli in parte pro dicta religione in parte via et in parte/ Iohanes quondam Ognabeni<br />
Seri, a monte dictus Iohanes in parte et in parte Do<strong>mi</strong>nicus Pasquetini, salvis omnibus aliis<br />
coherentiis, si que/ forent. Que potest esse per mensuram viginti una tabule. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investi/turam de dicta pecia terre in dictum<br />
Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps/ in<br />
perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit<br />
faciat (-) iure/ livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines/ vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus/ et singulis que<br />
dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requi/sitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente<br />
seu spectante. Solvendo ipse Iohanes, per se/ et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam galetam/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri<br />
et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano<br />
126
ad ca/nipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />
tempore velet/ vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores ape/lare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />
dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;/ alioquin vendat ius suum cui<br />
voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum/ emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et suos/ heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus et dicta religione et confratribus eiusdem<br />
stipulanti, dare, solvere et aten/dere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
stipulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua<br />
bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani/ dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />
heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni contradicenti persona/ et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicto<br />
Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis<br />
presentia/ et futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus<br />
filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius Sacrii Palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
55<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Gennaio 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Bottura un appezzamento di terra in<br />
contrada De Possis nel Piano di Toscolano in cambio di dieci bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinuagesimo quarto, indicione septima.<br />
CARTA IOHANIS QUONDAM BOTURE DE GACIO<br />
.XXXVI.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne. Die quinto ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Franceschino filio/ Iohanis Peterboni, notario pro secundo notario, Floriolo quondam<br />
Noysii ser Faxoli, Galvagno quondam magistri Baldrici/ medici, omnibus de Tusculano, testibus<br />
rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus re/ligionis eclesiarum Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Francini<br />
de/ Trovegnanis, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris Bertolini Gosoli, fratris Benevenuti<br />
de Materno et fratris Desiderati/ de Ciis de Salodo, omnium confratrum dicte religionis, ibi<br />
presentium dicentium sese esse maiorem partem capituli et conventus/ dicte religionis ac in<br />
omnibus et singulis infrascriptis consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
reli/gionis et capituli et conventus eiusdem, per<br />
127
lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie in/vestivit Iohanem<br />
quondam Boture de Gacio de Tusculano, habitatorem Plani Tusculani, de una pecia terre iuris dicte<br />
religionis/ aratoria, olivata et vidata iacente in Plano Tusculani in contrata de Possis, cui coheret a<br />
mane heredes quondam Bontempi Iohanis ser Iacobi,/ a meridie eclesia Sancti Petri plebis de<br />
Tusculano in parte et in parte Barberius Noysii, a sero Iohanes Benevenuti Mozii, a monte<br />
Bertolinus/ Streve, salvis omnibus aliis coherentiis et est per mensuram viginti novem tabule et<br />
di<strong>mi</strong>diam, vel circa. Tali modo dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dicta pecia terre in dictum Iohanem, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel<br />
habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et/ de ea<br />
quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus/ suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in in/tegrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo/<br />
modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte<br />
religioni et confratribus/ eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava decem bazetas oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri/ ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />
dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore velet<br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/<br />
successores apelare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicta religionis, dare pro duobus soldis<br />
planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,<br />
preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam/ investire et<br />
breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto<br />
preposito, pro se/ et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere (-) dictum fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et ob/servare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religi/onis incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
confratrum eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicto Iohani, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et<br />
cui dederit/ ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />
ei, se personaliter omnia (-) bona dicte religionis presentia/ et futura pigneri. De qua pecia terre<br />
dictus Iohanes ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et/<br />
inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
56<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Gennaio 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
128
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Pasquetino di Bono Pasqueti un appezzamento di terra<br />
in contrada Camantili in territorio di Toscolano in cambio di cinque bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA PASQUETINI FILII BONI PASQUETI DE MESSAGA<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Pasquetinum Boni. Die quinto ianuarii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Franceschino filio<br />
Iohanis Peterboni, notario pro secundo notario, Floriolo/ quondam Noysii ser Faxoli, Galvagno<br />
quondam magistri Baldrici, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus/ frater<br />
Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi<br />
de Cle/usuris Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet Francini de<br />
Trovegnanis, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum,/ fratris Bertolini Gosolli, fratris Benevenuti de<br />
Materno, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, ibi presentium, confratrum/ dicte religionis et<br />
dicentium sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte religionis ac/ in omnibus et<br />
singulis infrascriptis consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum/<br />
comunis Brixie, investivit Pasquetinum filium Boni Pasqueti de Mesaga de Tusculano, dicentem/ et<br />
aserentem se facere et exercere facta sua per se et stare et habitare scorsum a dicto patre suo<br />
tamquam/ paterfa<strong>mi</strong>lias pater, de una pecia terre iuris dicte religionis iacente in teratorio de<br />
Tusculano/ in contrata Camantili et est olivata, vidata et aratoria, cui coheret a mane heredes Gracii<br />
Tomasii in parte et in/ parte Michael Bosii, a meridie Nicolaus Boni, a sero Zilianus Calze, a monte<br />
via, salvis aliis coherentiis et/ est per mensuram duodicim tabule et duo pedes, vel<br />
circa. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit/ dictam investituram de<br />
dicta pecia terre in dictum Pasquetinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere<br />
statu/erit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid<br />
voluerit iure livelli sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel a/alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et/ cum omnibus et singulis que<br />
dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione/ usu<br />
seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem modo aliquo ex dicte pecia terre pertinente<br />
seu spec/tante. Solvendo ipse Pasquetinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />
pulcri et bene men/surati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />
dicte religionis, sub pena/ dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />
vendere ius seu melioramentum suum te/neatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religi/onis, dare pro quinque<br />
soldis plnetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />
vo/luerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Pasquetinus, per se<br />
et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare,/<br />
129
solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula<br />
in isto contractu contenta,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus incurentium, obligando ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro<br />
dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />
Pasquetino, pro se et suis/ heredibus stipulanti, eiusdem (-) dictam peciam terre et dictam<br />
investituram eiusdem ab omni persona et universitate legiptime defendere, aucto/rizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Pasquetino et suis heredibus<br />
incurentium, obligando/ ad hoc dicto Pasquetino omnia bona dicte religionis presentia et futura<br />
pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus/ Pasquetinus confitetur esse in possessione pro dicta<br />
religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, rogatus, scripsi.<br />
57<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Gennaio 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Gugliel<strong>mi</strong>no fu Bertolino Zampogni un appezzamento<br />
di terra in contrada Valli in territorio di Toscolano in cambio di dieci bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA GUIELMINI ZAMPOGNI DE GAYNO<br />
.XXXVII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Guiel<strong>mi</strong>num Pethoni de Gayno de<br />
Tusculano. Die quinto ianuarii,/ in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />
Iacobino filio Bertolamey ser Zani de/ Pulzano de Tusculano, notario pro secundo notario, A<strong>mi</strong>geto<br />
de Salodo, ambobus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus/ frater Michael de Navis de Brixia,<br />
prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti/ Heustachi de Cleusuris<br />
Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum dicte religionis, vi<strong>del</strong>icet: fratris Francini/ de<br />
Trovegnanis, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris Bertolini Gosolli, fratris Nicolai de<br />
Mesaga, fratris Mar/tini Revelli, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, fratris Benevenuti de Materno,<br />
ibi presentium et dicentium sese esse/ maiorem partem capituli et conventus dicte religionis ac in<br />
omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium/ per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis/ manibus<br />
tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Guiel<strong>mi</strong>num quondam Bertolini Zapogni de<br />
Gayno/ de Tusculano de una pecia terre iuris dicte religionis et est aratoria, olivata et vidata iacente<br />
in teratorio de Tusculano in contrata/ de Levalibus, cui coheret a mane Cerutus Benevenuti Corveti,<br />
a meridie heredes Zoaneti Martini Bonzii, a sero via, a monte dictus Cerutus, salvis omnibus aliis<br />
coherentiis./ Et est per mensuram quinquaginta quinque tabule, novem pedes et decem onzas vel<br />
circa. Tali modo/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />
dicta pecia terre in dictum Guiel<strong>mi</strong>num, ita quod ipse et sui heredes/ et cui dederit deinceps<br />
habeat, teneat, gaudeat et<br />
130
possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine/ contraditione dicti<br />
do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet/ supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem/<br />
ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Guiel<strong>mi</strong>nus, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et/ confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava decem<br />
bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri/ et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli./ Et in eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur/ primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus (-) no<strong>mi</strong>ne et vice/<br />
dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
seu melioramentum suum/ cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis suc/cesoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro<br />
quibus debeant novum emphiteotam investire et breve sim/ille eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Guiel<strong>mi</strong>nus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus<br />
stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et confratribus dicte reli/gionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia/ sua bona presentia<br />
et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/<br />
dicto Guiel<strong>mi</strong>no, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram<br />
eiusdem ei et suis heredibus et cui de/derit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Guiel<strong>mi</strong>no et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Guiel<strong>mi</strong>no omnia bona dicte religionis/ presentia et<br />
futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Guiel<strong>mi</strong>nus confitetur esse in possessione pro<br />
dicta religione./ Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
58<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Gennaio 6 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Benedetto di Francesco Vetelli un appezzamento di<br />
terra in contrada Pradalino in Piano di Toscolano in cambio di nove bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA BENEDICTI FRANCESCHI VETHELI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Benedictum Zegni. Die (-) sexto ianuarii, in Tusculano,<br />
in do<strong>mi</strong>bus re/ligionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Avancino quondam Requiliani Bozie de Gayno,<br />
notario pro<br />
131
secundo notario, Graciolo quondam Malegni/ Todeschi, Requiliano filio Iohanis Ruzeni, ambobus de<br />
Pulzano, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus/ frater Michael de Navis,<br />
prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris/<br />
Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet: fratris Francini de Trovegnanis,<br />
fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris/ Bertolini Gosoli, fratris Benevenuti de Materno et<br />
fratris Desiderati de Ciis de Salodo et fratris Nicolay Boninsegne de Tusculano,/ omnium confratrum<br />
dicte religionis, ibi presentium et dicentium sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte<br />
religionis ac in/ omnibus et singulis in isto contractu contentis et consentientium per se et suos<br />
successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli/ et conventus eiusdem, per lignum quod in<br />
suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Bene/dictum filium Franceschi<br />
Vetelli de Grezenico de Tusculano, recipientem verbo et consensu dicti Franceschi patris sui, ibi/<br />
presentis, et ei ad omnia et singula in isto contractu contenta parabolam dantis, de una pecia terre<br />
iuris dicte religionis/ aratoria, olivata, vidata et loriva iacente in teratorio de Tusculano in contrata<br />
Pradalini in Plano, cui coheret a mane et a monte via,/ a meridie heredes Avancini Yianelle, a sero<br />
Iohanes Salvagni pro dicta religione in parte et in parte Do<strong>mi</strong>nicus Pasquetini,/ salvis omnibus aliis<br />
coherentiis. Et est per mensuram viginti septem tabule vel circa. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Benedictum, ita quod ipse et sui heredes et cui de/derit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat/ iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur/ confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />
seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu/ seu requisitione dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Solvendo ipse<br />
Benedictus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem, annuatim in epifania/<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam/<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo<br />
sal/vo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum,<br />
teneatur primo dictum/ prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />
et vice dicte religionis, dare pro quinque/ soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni (-) quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successo/ribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem te/nore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Benedictus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis succe/soribus stipulanti,<br />
dare, solvere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto/<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />
confratribus dicte religionis incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro<br />
dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona pre/sentia et futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />
Benedicto, pro se et suis/ heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem<br />
ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate/ legiptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto (-) Benedicto et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Benedicto omnia bona dicte religionis presentia et/<br />
futura pigneri.<br />
132
De qua pecia terre ex nunc dictus Benedictus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et<br />
inde sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni/ de<br />
Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
59<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Gennaio 6 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Pasino detto Ordano fu Toscolano un appezzamento di<br />
terra in contrada Pratello in territorio di Toscolano in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA PASINI QUI DICITUR ORDANUS<br />
.XXXVIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Ordanum Tusculani. Die sexto ianuarii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Avancino quondam<br />
Requiliani Bozie de Gayno, notario pro secundo notario, Graciolo quondam Malegni Todeschi,<br />
Re/quiliano filio Iohanis Ruzeni, ambobus de Pulzano<br />
, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Micha/el de Navis,<br />
prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris<br />
Brixie, verbo et consen/su infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet: fratris Francini de Trovegnanis,<br />
fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris Bertolini Gosoli, fratris/ Benevenuti de Materno,<br />
fratris Desiderati de Ciis de Salodo, fratris Nicolay Boninsegne de Tusculano, omnium confratrum<br />
dicte religionis, ibi/ presentium et omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium ac<br />
indicentium sese esse mai/orem partem capituli et conventus dicte/ religionis per se et suos<br />
successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in<br />
suis ma/nibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Pasinum qui dicitur Ordanus<br />
quondam Tusculani ser Fathini de Plano Tusculani/ de una pecia terre iuris dicte religionis olivata,<br />
vidata et aratoria et costiva et rosiva iacente in teratorio de Tusculano in contrata/ ubi dicitur ad<br />
Prathellum, cui coheret a mane Floriolus Noysii in parte et in parte heredes fratris Iohanis, a monte<br />
dictus Floriolus, in parte/ et in parte Petrus ser Baldoyni et in parte via, a sero<br />
Mancabellus Tusculani, salvis aliis coherentiis et est per mensuram septuaginta sex/ tabule vel<br />
circa. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram in<br />
dictum Pasinum, ita/ quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quid/quid voluerit faciat iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que/ intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias/ publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />
seu infra se in integrum et cum omni/ iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spec/tante. Solvendo ipse<br />
Pasinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus, annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/<br />
octava octo bazetas<br />
133
oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano/ in<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore/ velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apelare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu/<br />
melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum emphiteotam investire et breve si/<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Pasinus, per se et suos heredes, dicto (-) do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus stipulanti,<br />
dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />
singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem incurentium, obligando ad/ hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />
et/ futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit<br />
dicto Pasino, pro se et suis heredibus stipulanti,/ dictam peciam terre et dictam investituram<br />
eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,/<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Pasino et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc/ dicto Pasino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />
De qua pecia terre ex nunc dictus Pasinus confitetur esse in possessione et tenuta pro dicta<br />
religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
60<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Gennaio 13 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Bertolino detto Maroco fu Streve Ruzeni due<br />
appezzamenti di terra sotto Gazolo in territorio di Toscolano in cambio di dodici bazete di olio<br />
all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima.<br />
CARTA BERTOLINI QUI DICITUR MAROCHUS STREVE<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum Streve. Die tercio decimo<br />
ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino quondam<br />
Bontempi de Plano, notario pro secundo notario, Peterzolo quondam Mafey As<strong>mi</strong>ni, Bertello<br />
quondam Zoelli, ambobus de Secina,/ omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet: fratris<br />
Francini,/ fratris Fethrigini de Brixia, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris Bertolini<br />
Gosoli, fratris Martini Revelli, fratris/ Bertolini Bosioti, fratris Desiderati et fratris Benevenuti de<br />
Materno, ibi<br />
134
presentium et di/centium sese esse maiorem partem capituli et conventus dicte religionis ac in<br />
omnibus et singulis in isto contractu contentis/ consentientium per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per/ lignum quod in suis manibus<br />
tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Bertolinum qui dicitur Marochus/ quondam<br />
Streve Ruzeni de Grezenico de Tusculano de infrascriptis duabus peciis terre iuris dicte religionis<br />
iacentibus in tera/torio de Tusculano in Capra Plani in contrata ubi dicitur sub Gazolo: prima est<br />
aratoria, olivata et vidata, cui coheret a mane/ heredes Benedicti fratris Iohanis in parte Floriolus Noysii, a meridie Iacobinus Tomasii in parte et in parte heredes Boni fratris/ Iohanis<br />
et in parte dictus Floriolus, a sero dictus Floriolus in parte et in parte Benamatus ser Bertolasii, a<br />
monte dictus/ Benamatus in parte et in parte magister Bertolameus filius Peterboni Bruni et est per<br />
mensuram sexaginta una tabule, undicim pedes vel circa; secunda iacet in dicta contrata et est<br />
aratoria, olivata et vidata, cui coheret a mane et a meridie dictus Benamatus, a sero via, a monte<br />
magister Bertolameus de Bisonibus, salvis aliis coherentiis et est per mensuram sex tabule et tres<br />
pedes. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investi/turam de<br />
dictis peciis terre in dictum Bertolinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere<br />
statuerit deinceps/ habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid<br />
voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni/ prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />
dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo/ aliquo<br />
pertinente. Solvendo ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />
confratribus dicte religionis annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duodicim bazetas oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam/ mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus/ emphiteota<br />
aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum prepositum<br />
vel suos suc/cessores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte , dare pro<br />
quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius seu melioramentum<br />
suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo ven/dat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam/ investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus,<br />
per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ pro se et suis successoribus stipulanti, dare,<br />
solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula<br />
in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione (-),<br />
se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolino, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />
dictas (-) pecias terre et dictam investituram ei/ et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona<br />
et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis/ dampni et dispendi<br />
inde dicto Bertolino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bertolino omnia bona<br />
dicte religionis/ presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Bertolinus<br />
confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et quia dictus Berto/linus <strong>mi</strong>nor erat viginti<br />
quinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evanyelia, corporaliter<br />
tactis/ scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem<br />
135
nec contra aliquid in isto contractu contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel/<br />
causa. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Plano,/ notarius rogatus, scripsi.<br />
61<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Gennaio 14 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Toscolano fu Benvenuto detto Botaro un<br />
appezzamento di terra in contrada Campolungo in territorio di Toscolano in cambio di cinque<br />
bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA TUSCULANI QUONDAM BOTARI<br />
.XXXVIIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Tusculanum Botari. Die quartodecimo ianuarii, in<br />
Tusculano, do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in camara/ infrascripti do<strong>mi</strong>ni prepositi,<br />
presentibus: Iohanino Bontempi, notario pro secundo notario, de Tusculano, Delayto quondam<br />
Iohanis Malfati de Benethaga de/ Gargnano, ambobus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et Sancti<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Tusculanum quondam Benevenuti/ qui dicebatur Botarus ser Faxoli de<br />
Pulzano de Tusculano de pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />
Tusculano in/ contrata Camplongi, cui coheret ab una parte heres Tegacii, ab alia parte heres<br />
Iohanis Roselli, ab alia parte Nicolaus Malcani, ab/alia parte via, salvis aliis coherentiis et est per<br />
mensuram decem septem tabule, septem pedes et di<strong>mi</strong>dium. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/ fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Tusculanum, ita<br />
quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit de/inceps habeat, teneat, gaudeat et<br />
possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti/<br />
do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum acce/sibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra/ se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratrum eiusdem ex<br />
dicta pecia terre/ modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Tusculanus, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annu/atim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque<br />
bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad/ rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena du/pli. Et eciam eo salvo quod, si dictus (-)<br />
emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte<br />
religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit,<br />
preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />
136
quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos<br />
soldos/ pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Tuscu/lanus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fic/tum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, sti/pulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Tusculano, pro se et suis/ heredes<br />
stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit,<br />
ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicto Tusculano et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc dicto<br />
Tusculano omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc/<br />
dictus Tusculanus confitetur esse in possessione et tenuta pro dicta religione. Et inde sum rogatus<br />
unum et plura facere/ instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
62<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Febbraio 9 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Martinello fu Francesco Martino Biacqui di Cecina restituisce a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la<br />
religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia, due appezzamenti di<br />
terra siti presso Mornaga in territorio di Toscolano, che il preposito da in affitto a Giovannino fu<br />
Bertolino detto Bertazolo in cambio di quattro bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta livelli Iohanini Bertazoli de Mornaga. Die nono februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano, presentibus: Oriolo quondam Iacobini Calapi de Materno, notario,<br />
Iohanino quondam Bontempi de Tusculano, notario utroque/ rogato hanc cartam subscribere,<br />
Requiliano quondam Nicolay Pasqueti de Cabiana de Tusculano, omnibus (-) testibus rogatis. Ibi<br />
Martinellus quondam Franceschini Martini Biaqui de Secina de Tusculano, per lignum quod in suis<br />
manibus/ tenebat, refutavit infra manus religiossi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Michaellis de Navis, prepositi<br />
reli/gionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie,<br />
recipientis pro se et no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et capituli et conventus eiusdem omne ius et<br />
omne melioramentum quod ipse Martinellus habet vel habere/ posset in infrascriptis duabus peciis<br />
terre, vi<strong>del</strong>icet: in una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano/ in<br />
contrata Polastri prope villam de Mornaga, cui coheret a mane heredes Franceschi Bono<strong>mi</strong>, a<br />
meridie heredes Moran/dini Sayoti, a sero eclesia Sancti Nicolay, a monte Zanonus qui dicitur<br />
Ochellus Beteye, salvis aliis coherentiis et est per/ mensuram viginti duo tabule; item in una alia<br />
pecia terre olivata iacente in dicto teratorio a mane parte ville de/ Mornaga, cui coheret a mane<br />
Berlachinus Franceschi, a meridie via, a sero et a monte (-) domus heredis Boturelle et est per<br />
mens/uram octo tabule et tres pedes, salvis<br />
137
omnibus aliis coherentiis. Quam refutationem fecit dictus Martinellus in dictum/ do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum ad hoc ut ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, investivit Iohaninum<br />
condam/ Bertolini qui dicebatur Bertazolus de Mornaga de Tusculano de dictis duabus peciis terre<br />
et pro infrascripto ficto, quas/ duas pecias terre dictus Martinellus habeat ad livellum a dicta<br />
religione cum certis aliis peciis terre ut continetur in/ carta livelli inde factis. Et ibi in continenti in<br />
presentia dictorum testium dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et/ suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in su/is manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit dictum Iohaninum quondam dicti Bertolini/ qui dicebatur<br />
Bertazolus de dictis duobus pecis terre. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />
fecit dictam inve/stituram de dictis peciis terre in dictum Iohaninum, ita quod ipse et sui heredes et<br />
cui dederit vel habere statuerit deinceps/ habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre<br />
et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui/<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicte pecie terre habent supra se,/ intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente seu<br />
spectante. Solvendo ipse Iohaninus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem,<br />
annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quattuor bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />
bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano/ in terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />
religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/ <br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum/ cui voluerit, preter servo<br />
eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus<br />
inde/ habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle<br />
eodem tenore firmare. Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere/ dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi/ inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione et/ confratribus eiusdem, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo<br />
ut supra, pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Iohanino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias<br />
terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate/<br />
legiptime defendere et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto (-) Iohanino et<br />
suis heredibus incurentium, obligando ad hoc/ dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia<br />
et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Iohaninus confitetur esse in possessione pro<br />
dicta/ religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesima quarto, indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano/ Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
138
63<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Febbraio 15 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Alberto fu Giovanni detto Manino due appezzamenti di terra in<br />
contrada Balnico in territorio di Toscolano in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA ALBERTI QUONDAM MANINI SOLE<br />
IN PLANO TUSCULANI IN CONTRATA BALNICI<br />
.XL.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Albertum Manini. Die quinto decimo<br />
februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in camara infrascripti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi, presentibus: (-) Iacobino quondam Iohanis Omerii, Galvagno magistri Baldrici, ambobus/<br />
de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus<br />
religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et<br />
consensu fratris Bertolini Gosoli, fratris Martini Revelli, fratris/ Nicolay, confratrum dicte religionis<br />
ibi presentium ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium per se et suos<br />
succe/sores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in<br />
suis manibus tenebat ad rectum/ livellum comunis Brixie, investivit Albertum quondam Iohanis qui<br />
dicebatur Maninus de Anno, habitatorem ville de Grezenico de Tusculano,/ de infrascriptis duabus<br />
peciis terre iuris dicte religionis iacentibus in Plano Tusculani in contrata Balnici: prima est vidata<br />
et/ loriva, cui coheret a mane via perticipum, a meridie dicti confratres in parte et in parte<br />
Francinus Pini, a sero heredes Bontempi in parte et in parte/ Francinus Pini, a monte eclesia Sancti<br />
Nicolay et est per mensuram undicim tabule et sex pedes vel circa; item de una alia/ pecia terre<br />
secundum quod ter<strong>mi</strong>nata est iacente in dicta , cui coheret a mane via perticipum, a<br />
meridie et a sero dicti confratres pro heredibus Bertolamey/ Gosoli et est per mensuram 63<br />
vel circa.<br />
Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam inve/stituram de dictis<br />
peciis terre in dictum Albertum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />
deinceps in/ perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid<br />
voluerit faciat iure livelli sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ et cum<br />
accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />
dicte pecie terre/ habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requisitione dicte religioni et/ confratribus dicte religionis ex dictis pecis terre modo aliquo<br />
pertinente seu spectante. Solvendo ipse Albertus, per se et suos/ heredes, dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti<br />
boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />
canipam dicte reli/gionis sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore<br />
vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />
suos successores (-) et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ dare pro<br />
quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />
63<br />
Manca l'idicazione <strong>del</strong>la <strong>mi</strong>sura.<br />
139
vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni(-) quibus<br />
nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis suc/cesoribus inde habentibus duos soldos pro<br />
quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem te/nore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Albertus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />
stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicte religioni<br />
et confratrum eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta/<br />
religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper dictus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit dicto Alberto, pro se et<br />
suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui/<br />
dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto Alber/to et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
Alberto omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus/ peciis terre ex nunc<br />
dictus Albertus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et<br />
plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto,<br />
indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
64<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Febbraio 15 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Giacobino fu Giovanni fu Omero due appezzamenti di terra nelle<br />
contrade Ronchetelli sopra Monte Re<strong>mi</strong>gnaco e Balnico in territorio di Toscolano in cambio di due<br />
bazete e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima.<br />
CARTA GACII DE GACIO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Iohanis Omerii de Gacio. Die<br />
quinto decimo februarii, in Tusculano, in (-)/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in camara<br />
infrascripti do<strong>mi</strong>ni prepositi, presentibus: Alberto quondam Iohanis de Ano, habitatore ville de<br />
Grezenico/ de Tusculano, Galvagno quondam magistri Baldrici medici, de Tusculano, testibus<br />
rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de/ Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris/ Bertolini<br />
Gosoli, fratris Martini Revelli et fratris Nicolay, confratrum dicte religionis ibi presentium et<br />
omnibus et singulis infrascriptis/ consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod/ in suis tenebat ad rectum<br />
livellum comunis Brixie, investivit Iacobinum quondam Iohanis Omerii de Gacio de Tusculano,/<br />
habitatore ville de Grezenico de Tusculano, de infrascriptis duabus peciis terre iuris dicte religionis<br />
iacentibus in teratorio de Tusculano/ in infrascriptis contratis: prima est olivata, vidata et aratoria<br />
iacente in dicto teratorio in contrata de Ronchethellis (-) supra monte/ de Re<strong>mi</strong>gnaco, cui coheret a<br />
mane heredes Zameti Martini<br />
140
Bonzii, a sero Petrus Bozie, a meridie et a monte via et est per mensuram decem/ tabule vel circa;<br />
secunda in dicto teratorio in contrata Balnici, cui coheret a meridie et a sero Albertus<br />
Manini, a mane confratres/ dicte religionis et est per mensuram decem septem tabule vel circa,<br />
salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dictis peciis terre in dictum Iacobinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit<br />
vel/ hinc statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />
quidquid voluerit faciat iure livelli/ sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque (-)<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines/ vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et/<br />
singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisi/tione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo<br />
aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Ia/cobinus, per se et suos heredes, dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas/ bazetas et dimediam oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in/ terra de<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />
aliquo tempore/ vendere voluerit ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apelare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />
dare pro quinque soldis (-) planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro<br />
quibus debeant novum emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se/ et suis successoribus<br />
stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et confratribus dicte religionis in/curentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia/<br />
et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit<br />
dicto Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas/ pecias terre ei et suis et (-)<br />
dictam investituram ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub/ pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iacobino et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto Iacobino omnia bona presentia et/ futura pigneri. De quibus peciis terre ex<br />
nunc dictus Iacobinus confitetur esse in possessione et tenuta pro dicta religione. Et inde sum/<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, (-)<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
65<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Maggio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni detto Barberio Noysii un appezzamento di terra in contrada<br />
Calcaroli in territorio di Toscolano in cambio di una bazeta e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
141
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA BARBERII NOYSII<br />
IN PLANO TUSCULANI, IN CALCHAROLIS.<br />
.XLI.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Barberium Noysii. Die primo madii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano, presentibus: Delayto qui dicitur<br />
Tosirolus de Turi, habitatore Materni, Benedicto filio Franceschi Vetelli, Galvagno quondam<br />
magistri/ Baldrici, ambobus de Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus reli/gionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Iohanem qui dicitur Barberius Noysii de Pulzano de Tusculano,<br />
habitatorem Plani de Tusculano, de una pecia terre cum una mura iuris dicte religionis/ iacente in<br />
Plano Tusculani in contrata de Calcarolis, cui coheret a mane dictus Iohanes pro heredibus<br />
Bersanini in parte et in parte heres Iacobini Martini/ Bonzii, a meridie dictus conductor in parte et<br />
in parte dicta heres dicti Iacobini Martini (-) et in parte via sive ripa lacus, a sero dictus conductor<br />
in/ parte et in parte dicta heres Iacobini Martini, a monte dictus conductor, salvis aliis coherentiis.<br />
Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/ fecit dictam investituram de dicta<br />
pecia terre in dictum Iohanem, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />
deinceps habeat, te/neat gaudeat et possideat dictam peciam terre et dictam muram et de eis<br />
quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus/ suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicta pecia terre et mura habet supra se, intra se seu infra se in integrum./ Et cum<br />
omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni ex dicta pecia terre et mura modo aliquo<br />
pertinente seu spectante./ Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ unam bazetam et di<strong>mi</strong>diam oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />
aliquo tempore velet/ vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum prepositum<br />
vel suos successores apellare et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro<br />
quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu/ melioramentum<br />
suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle/ eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et<br />
suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere/ et<br />
atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
142
dispendi inde/ dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam muram et<br />
dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni/ persona et universitate legiptime<br />
defendere, (-) auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et<br />
suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri. De qua pecia terre et mura dictus Iohanes/ ex nunc confitetur esse in possessione<br />
pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />
Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
66<br />
CARTA LIVELLI<br />
1356 Febbraio 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francesco de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Nicola fu Martino Biaqui un appezzamento di terra in<br />
contrada Malzanico in territorio di Toscolano in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Nicolaum Martini Biaqui de Secina de Tusculano. Die<br />
penultimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:<br />
Michelino filio Iohanini de Folino, notario pro secundo notario, de Tusculano, Iohanino Zani de<br />
Vulzano, Iohanino molina/rio de Gardono, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir frater<br />
Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Iohanini de Brixia, presbiteri, fratris<br />
Bertolini Gosoli, fratris Bertoli/ni Bosioti, fratris Nicolay Bosii, fratris Benevenuti de Materno,<br />
omnium confratrum dicte religionis ibi presentium et dicentium sese esse maiorem partem/<br />
capituli et conventus dicte religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis per se et<br />
suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />
quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Nicolaum quondam<br />
Martini/ Biaqui de Secina de Tusculano de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />
teratorio de Tusculano in contrata Malzanigi sive ad Molinellum,/ cui coheret a mane Iohaninus<br />
Bertazoli sive habentes causam ab eo pro dicta religione, a meridie eclesia Sancti Petri plebis de<br />
Tusculano in parte et in parte Paulus/ do<strong>mi</strong>ni Iohanis et in parte dictus Nicolaus conductor, a sero<br />
heredes Bonaventure Petri, a monte Nicolaus dictus Bozola de Viaveteri, salvis aliis/ coherentiis et<br />
est octaginta unum tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dicta pecia terre in dictum Nicolaum, ita quod ipse Nicolaus/ et sui heredes et cui<br />
dederit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid<br />
voluerit faciat iure livelli sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessi/bus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />
dicta pecie terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente<br />
seu spectante./ Solvendo ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo/ bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />
bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano,<br />
143
ad canipam dicte reli/gionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />
tempore vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/<br />
dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum<br />
cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti/ ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />
emphi/teotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et<br />
suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no pre/posito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />
atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
incurentium, obligando ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Nicolao, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et/ suis heredibus et<br />
cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Nicolao et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />
dicto Nicolao omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc<br />
dictus Nicolaus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />
rogatus unum/ et plura facere instrumenta uno tenore./ Que pecia terre est per mensuram<br />
octoginta unum tabule vel circa. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto,<br />
indicione nona./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
67<br />
CARTA LIVELLI<br />
1337 Febbraio 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Pietro di Giovanni Casari di Zoncarecle un appezzamento di terra in<br />
contrada Chiusure di Maderno in cambio di mezzo moggio di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN MATERNO<br />
.XLII.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie de negociis eclesiarum religionis Sancti Heustachi<br />
de Cleusuris Brixie et Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano ut inferius legitur, scripte per me Bertolameum<br />
filium Peterboni Bruni de Plano Tusculani infrascriptis <strong>mi</strong>llesi<strong>mi</strong>s et cetera.<br />
CARTA PETRI DE ZONCLARECLIS 64<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Petrum de Zonchareclis de Materno. Die<br />
undecimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: do<strong>mi</strong>no pre<br />
Tomasio, presbitero eclesie Sancti Petri plebis de Tusculano, fratre Mantuano de Tusculano,<br />
May/fredo de Placiis de Gavardo, Menino quondam Casole de<br />
64<br />
Il testo è cancellato volutamente con righe trasversali.<br />
144
Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,/ prepositus<br />
religionis eclesiarum Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie et Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, verbo et<br />
consensu fratris Francini de Trovegnanis,/ fratris Negerboni de Materno, fratris Martini Revelli,<br />
fratris Iohanini de Brixia, fratris Do<strong>mi</strong>nici de Materno, fratris Bertolini Gosoli, fratris/ Nicolay de<br />
Mesaga, ibi presentium et dicentium sese esse duas partes capituli et conventus dicte religionis ac<br />
in consentientium omnibus et singulis/ infrascriptis ad rectum livellum comunis Brixie ac no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dictarum eclesiarum, per lignum quod in suis manibus tenebat investivit Petrum/ quondam<br />
Iohanis Casarii de Zochareclis de Marclino de Materno de una pecia terre aratoria, olivata et vidata<br />
iacente in teratorio de Materno in contrata/ de Clesuris, cui coheret a mane do<strong>mi</strong>na Agnes uxor<br />
quondam Bertolini Patere, a meridie heredes Avancini Bayamonti, a monte Iacobinus quondam<br />
Iohanis Casarii,/ a sero dictus Petrus conductor pro do<strong>mi</strong>no Gerardo de Ugonibus, salvis omnibus<br />
aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />
dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Petrum, ita quod ipse Petrus et sui heredes et<br />
cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit<br />
faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et/ singulis<br />
que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
cetera et cum omnibus iuribus et actionibus dicte reli/gioni et confratribus eiusdem modo aliquo<br />
pertinentibus. Solvendo ipse Petrus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem/<br />
annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava dimedium modium oley boni et pulcri et bene mensurati<br />
ad rectam mensuram de Tus/culano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena<br />
dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/ vellet vendere ius seu<br />
melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />
et eis/ emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui/ voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />
quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde haben/tibus<br />
duodicim imperiales pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />
tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Petrus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />
suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum/ ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />
sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et suos<br />
successores, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Petro, pro se et suis/ heredes stipulanti, dictam peciam<br />
terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et<br />
universitate legiptime de/fendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/<br />
inde dicto Petro et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Petro omnia bona dicte<br />
religionis presentia et futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo trigesimo septimo, indicione quinta.<br />
Cassata et cancelata, quia investitus est alius idoneus et/ sufficiens emphiteota seu livelarius de<br />
infrascripta pecia terre (...) devastata erat in nic(...) preteribat. Et ideo do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ volens<br />
bona predicte religionis in bonam partem et bonum statum reducere, de presenti pecie<br />
145
terre solemnem investituram facit in duabus/ galetis oley considerando per de ipso nil reddebatur<br />
et cetera 65<br />
.<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo septuagesimo primo, indicione nona,/ die nono mensis<br />
novembris earum/ lata fuit presente investitura/ vigore tenute, accepte per/ (...) (...) do<strong>mi</strong>num pre<br />
Iacobum de/ Fortis de Castenedulo prepo/situm eiusdem religionis et/ scripte per Tusculanum<br />
Florioli/ de Tusculano, notarium, die primo/ mensis presentis infrascripti et eciam/ vigore<br />
investitura facta per/ ipsum do<strong>mi</strong>num prepositum <strong>mi</strong>/ Petrum filium quondam Peterzoli de<br />
Zoncha/reclis de Materno de predicta/ pecia terre de duabus galetis/ oley annuatim vendidi per<br />
ipsum/ Petrum eidem religioni eam predictam peciam terre nihilo<strong>mi</strong>nus/ cesserat, nolens ius<br />
predicte/ religionis in malam partem/ procedere de qua (in...)/ patet instrumento publico ro/gato<br />
per me Iohaninum de/ Matarinis de Materno,/ notarium, die nono mensis suprascripti/ et (...)<br />
suprascriptorum. 66<br />
68<br />
CARTA LIVELLI<br />
1340 Marzo 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ai fratelli Negerbono e Bartolomeo fu Delayto detto<br />
Ceresa, per conto anche dei fratelli Pietro e Giovannino, una casa in contrada Borgo in località<br />
Solario a Maderno in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA HEREDUM CERESE<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra heredes Cerese de Materno. Die quinto marcii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/, presentibus: Mafezolo Martinelli<br />
fabri de Navacio de Gargnano, Perzevallo quondam Gasani de Pulzano de Tusculano, testibus<br />
rogatis. Ibi religiosus vir/ do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris/ Brixie, verbo et consensu do<strong>mi</strong>ni fratris<br />
Francini de Trovegnanis, fratris Negerboni de Materno, fratris Cencrethini de Brixia, fratris<br />
Bertolini/ Gosoli, fratris Martini Revelli de Pulzano de Tusculano, ibi presentium et aserentium sese<br />
esse duas partes et plures capituli et conven/tus dictarum eclesiarum ibi congregatorum sono<br />
campanelli, more solito illius conventus, et omnibus et singulis infrascriptis consentientium per/ se<br />
et confratres dicte religionis ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, per lignum quod in suis<br />
manibus tenebat ad rectum livellum/ comunis Brixie, investivit Negerbonum et Bertolameum<br />
fratres et filios quondam Delayti qui dicebatur Ceresa de Burgo de Materno,/ stipulantes et<br />
recipientes pro sese et no<strong>mi</strong>ne et vice Petri et Iohanini fratrum suorum et filiorum quondam dicti<br />
Delayti, de una domo copata et solarata cum/ sedu<strong>mi</strong>ne secum tenente iacente in teratorio de<br />
Materno in contrata Burgi ubi dicitur ad Solarium, cui coheret a mane heredes Peterboni fabri, a<br />
meridie/ et a monte via, a sero heredes Mafey Mozii, salvis omnibus aliis coherentiis. Tali namque<br />
modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
65<br />
Testo inserito nella seconda, terza, quarta, quinta e sesta interlinea.<br />
66<br />
Regesto posto accanto al testo cancellato e sostituito dallo stesso o come semplice rimando al penultimo<br />
contratto riportato al foglio ... che cita il medesimo nome: Petrus de Zonclereclis.<br />
146
supra, fecit dictam/ investituram de dicta domo et sedu<strong>mi</strong>ne in dictos Negerbonum et<br />
Bertolameum, recipientes pro sese et dictis Petro et Iohanino fratribus suis, usque ad novem annos<br />
proximos futuros et ad novam investituram fiendam de dicta domo et sedu<strong>mi</strong>ne in dictos<br />
Negerbonum, Petrum, Bertola/meum et Iohaninum pro infrascripto ficto, ita quod de cetero dicti<br />
fratres habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam domum et sedumen et de ea/ quidquid<br />
voluerint faciant sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />
singulis que intra predictos continentur confines/ et cetera. Et cum accessibus, ingressibus et cetera<br />
et cum omnibus iuribus et actionibus dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta domo et<br />
sedu<strong>mi</strong>ne pertinentibus./ Solvendo ipsi Negerbonus, Petrus, Bertolameus et Iohaninus, per se et<br />
suos heredes et cuiuslibet eorum, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim/ in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et<br />
eciam eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore vellent vendere/ ius seu melioramentum<br />
suum, teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apelare et eis, emere<br />
volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendant ius suum cui voluerint preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />
nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duodicim<br />
imperiales pro/ quibus debeat novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttentes ipsi Negerbonus et Berto/lameus, per sese et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta. Et in facere et<br />
curare quod Petrus et Iohaninus eorum fratres habebunt firmum/ et ratum omne in isto contractu<br />
contentum sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />
incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua et cuiuslibet eorum bona presentia et futura/<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dictis<br />
Negerbono et Bertolameo, stipul/antibus et recipientibus, pro sese et Petro et Iohanino et suis et<br />
cuiuslibet eorum heredes, dictam domum et sedumen et dictam investituram eiusdem eis et suis<br />
heredibus ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni inde dictis Ne/gerbono, Petro, Bertolameo et Iohanino et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus dictis Negerbono et<br />
Bertolameo,/ recipientibus, pro sese et dictis fratribus suis, omnia bona dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri. Renuntiaverunt predicti non sic facte dicte pro<strong>mi</strong>ssionis/ et non ita vera esse omnia<br />
et singula in isto contractu contenta et beneficio nove constitutionis et epistole divi Adriani et<br />
cetera. Et inde/ sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo, indicione octava.<br />
69<br />
CARTA LIVELLI<br />
1345 Marzo 28 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni di Francino Bruni un appezzamento di terra in contrada<br />
Valle Caseline in territorio di Scovolo in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />
147
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA IOHANIS FRANCINI DE PORTESIO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Iohanem Francini Bruni de Portesio. Die vigesimo<br />
octavo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religi/onis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Michaele qui<br />
dicitur Rubenus, Delayto fratribus et filiis quondam Boninsegne Bosii de Mesaga de Tusc/ulano,<br />
Paganino de Bagnolo, habitatore burgi Sancti Alexandri civitatis Brixie, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />
religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael/ de Navis, prepositus eclesiarum religionis (-) Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu/ fratris Negerboni de<br />
Materno, fratris Martini de Pulzano de Tusculano, fratris Gregorini de Brixia, fratris Nicolay de<br />
Mesaga de/ Tusculano, fratris Benevenuti de Materno, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, ibi<br />
presentium et dicentium et aserentium sese esse maiorem/ partem capituli et conventus dicte<br />
religionis ac in consentientium omnibus et singulis infrascriptis per se et suos successores et<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus<br />
tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit/ Iohane Francini Bruni de Portesio de Scovolo<br />
Valis Tenesis de una pecia terre olivata dicte religionis iacente in teratorio de/ Scovollo in contrata<br />
Valis Caseline, cui coheret a mane et a meridie Cataney de Rovethello, a monte Iohaninus<br />
Rambaldi, a sero via, salvis/ omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Iohanem,/ ita quod ipse<br />
Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />
dictam peciam terre et de ea quid/quid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />
suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur/<br />
.XLIII.<br />
IN MATERNO<br />
confines vel alios et cetera. Et cum accessibus, ingressibus et cetera et cum omnibus et singulis<br />
iuribus et actionibus dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia/ terre modo aliquo<br />
pertinententibus seu spectantibus. Solvendo ipse emphiteota, per se et suos , dicte<br />
religioni et confratribus eiusdem annuatim in epi/fania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano, ad/ canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />
aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus, dare pro duobus soldis<br />
imperialium <strong>mi</strong>nus quam/ alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie<br />
vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis successoribus inde<br />
habentibus duodicim imperiales pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle<br />
eodem tenore firmare/ (-). Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />
dictum/ ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus incurentium,<br />
obligando ad hoc ei, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />
sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />
se et suos successores, dicto Iohani, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et<br />
dictam<br />
148
investi/turam eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto Iohani et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani omnia bona dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri. Et inde/ sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quinto, indicione (-) tercia decima.<br />
70<br />
CARTA LIVELLI<br />
1346 Giugno 24 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Nicola fu Maderno Colse un appezzamento di terra in<br />
contrada Aflesco in territorio di Materno in cambio di una bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA NICOLAY MATERNI COLSE<br />
IN MATERNO, IN CONTRATA AFLESCHO UBI DICITUR AD PELATUM.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Nicolaum Materni Colse de Materno. Die vigesimo<br />
quarto iunii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis<br />
Salvagni (-), notario pro secundo notario, Iacobo fratris Iohanis, ambobus de Plano Tusculani,<br />
magistro Francischo/ de Grapis de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,/ verbo et consensu<br />
fratris Francini presbiteri, fratris Iohanini de Brixie clerici, fratris Bertolini/ Gosolli, fratris Martini,<br />
fratris Benevenuti de Materno,/ fratris Nicolay de Mesaga, omnium confratrum dicte religionis, ibi<br />
presentium et dicentium sese esse maiorem partem capituli et conventus eiusdem ac in/<br />
consentientium omnibus et singulis infrascriptis per se no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et<br />
conventus eiusdem ad rectum livellum comunis Brixie, per lignum/ quod in suis manibus tenebat<br />
investivit Nicolaum quondam Materni Colse de Sanico de Materno usque ad novem annos et ad<br />
novam in/vestituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />
Nicolaum de infrascripta pecia terre pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre/ gazia<br />
iacente in teratorio de Materno in contrata Aflesco ubi dicitur ad Pelatum, cui coheret a mane<br />
heredes Nozoli Benamati, a meridie via, a sero Petrus/ frater dicti conductores, a monte dictus<br />
Petrus. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />
dicta pecia terre in dictum Nico/laum, ita quod ipse Nicolaus et sui heredes et cui dederit vel<br />
habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid<br />
vo/luerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />
singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ et cetera et cum accessibus,<br />
ingressibus et cetera, cum omnibus iuribus et actionibus et cetera. Solvendo ipse Nicolaus, per se et<br />
suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem,/ annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />
unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, (-<br />
) si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu/ melioramentum suum, teneatur<br />
primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis,<br />
149
emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte relogi/onis dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />
alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />
habentibus duodicim imperiales pro quibus debeant no/vum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
prepo/sito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />
obligando ad hoc ei,/ recipienti pro se et dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Nicolao, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam<br />
peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis/ heredibus et cui dederit, ab omni<br />
contradicenti persona defendere et guarentare sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
Nicolao et suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione quarta decima.<br />
71<br />
CARTA LIVELLI<br />
1346 Novembre 11 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Tommaso di Tommaso Gavardini un appezzamento di<br />
terra sotto Bezzuglio in territorio di Maderno in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA TOMASINI DE BUZETHINO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Tomasium filium Tomasii Gavardini de Buzathino de<br />
Materno. Die undecimo novembris,/ in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: Petro Bonati, Do<strong>mi</strong>nico filio Requiliani Peterboni quondam/ Iohanis Rigeti,<br />
notario pro secundo notario, ambobus de Materno, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />
Michael de Navis,/ prepositus eclesiarum et religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, verbo et<br />
consensu fratris Francini presbiteri, fratris Iohanini clerici, fratris/ Martini Revelli, fratris Bertolini<br />
Gosoli, fratris Benevenuti de Materno, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, omnium confratrum/<br />
dicte religionis ac in consentientium omnibus et singulis infrascriptis per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis manibus teneb/at ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Tomasium filium Tomasii Gavardini de Buzathino de Materno,<br />
recipientem verbo et consensu/ dicti Tomasii patris sui, ibi presentis et ei ad omnia et singula<br />
infrascripta parabolam dantis, de una pecia terre iuris dicte religionis aratoria, olivata et vidata/<br />
iacente in teratorio de Materno sub villa de Buzathino, cui coheret a mane via in parte et in parte<br />
Petrus Vitalis, a sero et a monte via, a meridie Bertolameus/ Vitalis, salvis omnibus aliis coherentiis,<br />
si que forent. Quam investituram dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus fecit usque ad novem annos et ad<br />
novam inve/stituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />
Tomasium<br />
150
pro infrascripto ficto. Que pecia terre est per mensuram triginta septem/ tabule cum di<strong>mi</strong>dia. Tali<br />
modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />
terre in dictum Tomasium,/ ita quod ipse Tomasius et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit/ faciat sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines et cetera et cum accessibus, ingressibus et/ regressibus suis usque in<br />
vias publicas et cetera et cum omnibus iuribus et actionibus dicte religionis et confratribus eiusdem<br />
ex dicta pecia terre modo aliquo/ pertinentibus. Solvendo ipse Tomasius, per se et suos heredes,<br />
dicte religioni et confratribus eiusdem, annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam/ galetam<br />
oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />
aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus, dare pro duobus soldis<br />
imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin/ vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie<br />
vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis suc/cessoribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore fir/mare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Tomasius, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum/ ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus/ incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Tomasio, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />
dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis/ heredibus et cui dederit, ab omni<br />
persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto Tomasio/ et suis heredibus incurentium, obligando dicto Tomasio<br />
omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. Et quia dictus Tomasius emphiteota <strong>mi</strong>/nor<br />
erat viginti quinque annis, maior tam quatuordecim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit,<br />
corporaliter tactis scripturis, non/ venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem,<br />
renunciationem nec contra aliquid in isto contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia<br />
qualibet ratione vel causa qua/ se tueri posset. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione<br />
quarta decima.<br />
72<br />
CARTA LIVELLI<br />
1346 Novembre 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Franceschino detto Cicino tre appezzamenti di terra<br />
nelle contrade Massane, Proa e Volparia in territorio di Maderno in cambio di otto bazete e mezza<br />
di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
151
CARTA FRANCESCHINI QUI DICITUR CICINUS<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Cicinum Conti, habitatorem Materni. Die<br />
decimoctavo novembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano,<br />
presentibus: Ognabeno de Usariis de Materno, notario pro secundo notario, Arigino quondam<br />
Antonioli Serici, ambobus de Materno, Ognabeno filio Iohanis/ Ognabeni Feri de Plano Tusculani,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis<br />
eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano, per se et suos successores, verbo et consensu fratris<br />
Francini presbiteri, fratris Fedrigini de Brixia, fratris Iohanini de Brixia, clericorum, fratris Martini<br />
Rev/elli de Pulzano, fratris Desiderati de Ciis de Salodo, omnium confratrum dicte religionis, ibi<br />
presentium et omnibus et singulis infrascriptis consentientium ac indicentium sese esse/ maiorem<br />
partem capituli et conventus dicte religionis, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />
livellum comunis Brixie, investivit Franceschi/num qui dicitur Cicinus Conti, habitatorem Materni,<br />
de infrascriptis peciis terre usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos/ successores in dictum Franceschinum pro infrascripto ficto:<br />
impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata et rosiva iacente in teratorio de Materno in contrata Ma/sane,<br />
cui (-) consueverat esse a mane heres Delayti ser Masii et modo est heres Monaci de Sanico, a<br />
meridie via, a sero fosatum, a monte heredes Berle et/ potest esse per mensuram septuaginta<br />
quinque tabule vel circa; item de una alia pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto<br />
teratorio in contrata ubi dicitur/ ad Proam, cui coheret a mane et a meridie heredes Benati, a sero<br />
via, a monte do<strong>mi</strong>nus pre Maternus quondam Bertolini Negerboni sive heredes et est per<br />
mensuram viginti novem/ tabule; item de una alia pecia terre iacente in dicto teratorio in contrata<br />
ubi dicitur ad Volpariam et est olivata et costiva, cui coheret a mane, a sero et a monte heredes<br />
Paganini/ Perzevalli, a meridie via et est per mensuram undicim tabule, salvis omnibus aliis<br />
coherentiis, si que forent. Tali modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/ fecit dictam<br />
investituram de dictis peciis terre in dictum Franceschinum, quatenus ipse Franceschinus et sui<br />
heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat,/ teneat, gaudeat dictas pecias<br />
terre sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos et cetera, et cum accessibus,/ ingressibus et regressibus suis et cetera, et cum<br />
omnibus iuribus et actionibus dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo<br />
aliquo pertinentibus. Solven/do ipse Franceschinus, per se et suos heredes, dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley/<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis (-), sub pena/ dupli. Et in sub isto pacto quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore velet vendere ius suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/<br />
.XLIIII.<br />
IN MATERNO<br />
vel suos successores apelare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro<br />
duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui vo/luerit,<br />
preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum/ emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Franceschinus, per se et suos<br />
heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis su/ccessoribus stipulanti, dare, solvere<br />
152
et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dicta religione et confratribus<br />
eiusdem, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Franceschino, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti,/ dictam investituram dictarum peciarum terre et dictas pecias terre ei et suis<br />
heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare et de/sbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Franceschino et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Franceschino omnia bona dicte religionis presentia<br />
et/ futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Franceschinus ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />
corporali possessione pro dictis eclesiis, et inde sum rogatus unum et plura/ facere instrumenta<br />
uno tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione quarta decima.<br />
73<br />
CARTA VENDITIONIS<br />
1347 Febbraio 7 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Benvenuto fu Giacomo de Grapis ha venduto a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S.<br />
Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia, una casa con cortile a Vigole e un<br />
appezzamento di terra in contrada Gazolo in territorio di Maderno per ventotto libre imperiali.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA RELIGIONIS SANCTI DOMINICI<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die septimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: magistro Francescho de Grapis de/ Materno,<br />
Tomasio filio Michaellis Petri Begna<strong>mi</strong> de Secina de Tusculano, notario pro secundo notario,<br />
Martino Iacobini de Paytono, habitatore ville de/ Grezenico de Tusculano, omnibus testibus rogatis.<br />
Ibi Benevenutus quondam Iacobi de Grapis de Materno, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad<br />
mundum/ purum et expeditum alodium, dedit, vendidit et tradidit religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri<br />
Michaelli de Navis, preposito religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis et propriis denariis dicte religionis, unam domum copatam cum curtivio secum tenente/<br />
iacente in teratorio de Materno in villa de Viglis, cui coheret a mane Cresinus quondam Iacobi de<br />
Grapis de Materno, a meridie et a sero via, a monte dictus venditor;/ item unam peciam terre<br />
aratoriam, olivatam et vidatam iacentem in dicto teratorio supra Monte in contrata<br />
Gazoli, cui coheret a mane senterium, a meridie heredes Spigocii, a sero via, a monte/ Iohanes<br />
Benati, salvis omnibus aliis coherentiis; ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid<br />
sibi et confratribus dicte religionis deinceps placuerit proprio/ facendum, cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias/ publicas et cum omnibus et singulis que dicta domus, curtivium et<br />
peciam terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/<br />
requisitione sibi ex dicta domo, curtivio et pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc<br />
autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus (-) venditor pro viginti octo/ libris imperialium monete nunc curentis<br />
in<br />
153
Riperia brixiensi quas confessus et manifestus fuit se recepisse et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, dante et solvente/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris<br />
denariis dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte et non bene<br />
mensur/ate pecunie et omni legum et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quas quidem<br />
domum, curtivium et peciam terre dictus venditor se dicte religionis et confratrum/ eiusdem<br />
no<strong>mi</strong>ne constituit possessorem donec confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem<br />
possessionem quam accipiendi et retinendi dictus venditor dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro<br />
dicta religione et confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulit atque dedit pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
venditor, per se/ et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus et<br />
confratribus dicte religionis stipulanti, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus<br />
eiusdem/ ullo tempore non infere nec inferenti consentire in toto nec in parte sed dictam domum,<br />
curtivium et peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem/ ab omni persona et universitate<br />
tam in proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />
dupli extimationis dicte domus/ et pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />
obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus et confratribus<br />
dicte religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Quibus omnibus et<br />
singulis suprascriptis Malgarita quondam Iacobini de Zonchareclis de Marclino de Materno et uxor<br />
dicti Benevenuti venditoris, verbo et/ consensu dicti viri sui ei ad omnia et singula infrascripta<br />
parabolam dantis, predicte venditioni, traditioni, pro<strong>mi</strong>sioni et obligationi et omnibus et singulis<br />
infrascriptis consensit,/ refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti viri sui venditoris et dicti emptoris<br />
omne ius omnisque rationes et actiones quod et quas habet vel habere posset in bonis et<br />
here/ditate dicti viri sui et in manibus dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi, recipientis pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, et quod habet in dicta domo et pecia terre sibi obligavit/ vel ypoticata pro<br />
dote vel donatione sua aut pignore generali vel speciali, anteponens ius dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et<br />
dicte religionis et confratrum eiusdem/ dicto suo iure. Renuntiando omni exceptioni non sic facte<br />
dicte refutationis et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum<br />
auxilio et statutis comunis/ Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum ypoticarum<br />
et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sint renunciare<br />
predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione, quinta decima.<br />
74<br />
CARTA LIVELLI<br />
1347 Febbraio 19 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Benvenuto fu Giacomo de Grapis una casa a Vigole e un<br />
appezzamento di terra in contrada Gazolo in territorio di Maderno in cambio di quattro gallette di<br />
olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA BENEVENUTI DE GRAPIS<br />
154
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Benevenutum Iacobi de Grapis de<br />
Materno. Die decimo nono februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: magistro Francischo de Grapis de Materno, Do<strong>mi</strong>nico quondam Pasquetini,<br />
Iohanino quondam Bontempi, notario/ pro secundo notario, ambobus de Plano Tusculani, omnibus<br />
testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum/<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris<br />
Francini et fratis Bertolini Gosoli, confratrum dicte reli/gionis, ibi presentium et omnibus et singulis<br />
infrascriptis consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
confratrum et capituli et/ conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />
livellum comunis Brixie, investivit Benevenutum condam Iacobi de/ Grapis de Materno de una<br />
domo cum curtivio secum tenente iacente in teratorio de Materno in villa de Viglis, cui coheret a<br />
mane Cresinus Iacobi/ de Grapis, a meridie et a sero via, a monte dictus Benevenutus conductor;<br />
item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio super Montem Materni/<br />
in contrata Gazoli, cui coheret a mane senterium, a meridie heredes Spigocii pro dicta religione, a<br />
sero via, a monte Iohanes Benati, salvis omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta domo, curtivio et pecia terre in<br />
dictum Benevenutum, ita quod ipse Benevenutus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam domum, curtivium et peciam terre et de eis quidquid/<br />
voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et<br />
singulis que intra predictos continentur confines et cetera, et cum acce/sibus ingressibus et<br />
regressibus et cetera, et cum omnibus iuribus et actionibus dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
ex dictis domo, curtivio et pecia terre/ modo aliquo pertinentibus. Solvendo ipse Benevenutus, per<br />
se et suos heredes, dicte religioni et confratribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/<br />
quatuor galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo<br />
quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramen/tum suum, teneatur<br />
primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />
et vice dicte religionis,/ dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />
vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />
nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel successoribus suis inde habentibus duos soldos<br />
imperialium pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Benevenutus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, pro se et<br />
suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc/ dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis successoribus et confratribus dicte religionis, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Benevenuto, pro se et suis heredibus stipulanti,/ dictam<br />
domum, curtivum et peciam terre ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare et desbri/gare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde dicto (-) Benevenuto et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Benevenuto omnia<br />
bona dicte/ religionis presentia et futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione<br />
quinta decima.<br />
155
75<br />
CARTA VENDITIONIS<br />
1347 Marzo 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
I fratelli Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano e Domenico, fu Tomaso Dal<strong>mi</strong>ani hanno venduto a Michele di Nave,<br />
preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio di Brescia, un<br />
appezzamento di terra a Bezzuglio di Maderno per cinquanta libre imperiali.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA RELIGIONIS SANCTI DOMINICI<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die decimo octavo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:/ magistro Francescho de Grapis de Materno,<br />
Iacobino filio Iohanis Peterboni Bruni, notario pro secundo notario, Iacobino quondam Iohanis/<br />
Omerii de Gacio, ambobus de (-) Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>anus et<br />
Do<strong>mi</strong>nicus fratres et filii quondam Tomasii Dal<strong>mi</strong>ani de/ Marclino de Materno et quilibet eorum in<br />
solidum iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium dederunt,/<br />
vendiderunt religiosso viro frater Michaelli de Navis, preposito religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, ementi et recipienti/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris<br />
denaris dicte religionis, unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam et rosivam iacentem in<br />
teratorio de Materno in contrata de Buzathino ubi dicitur ad Arusum, cui coheret a mane via, a<br />
meridie Do<strong>mi</strong>nicus Gavardini, a sero Tomasius Gavardini, a monte via,/ salvis omnibus aliis<br />
coherentiis;/ ad habendum tenendum et possidendum et ad quidquid sibi et confratribus dicte<br />
religionis et cui dederint deinceps pla/cuerint perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus/ suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet<br />
supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex<br />
dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim dicti/<br />
venditores pro quinquaginta libris imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi quas<br />
confessi et manifesti fuerunt se recipisse/ et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dante et solvente<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religions et confratrum eiusdem et de propris denaris dicte religionis./<br />
Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis<br />
comunis Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam terre dicti/ Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>anus et<br />
Do<strong>mi</strong>nicus et quilibet eorum in solidum se dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis<br />
constituerunt possidere/ donec ipsi dicti confratres acciperint tenutam et corporalem<br />
possessionem quam accipiendi et retinendi deinceps dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti/ pro dicta<br />
religione et confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulerunt atque dederunt.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttentes ipsi do<strong>mi</strong>ni Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>/anus et Do<strong>mi</strong>nicus, per se et suos heredes et cuiuslibet<br />
eorum dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus et confratribus dicte religionis sti/<br />
pulanti, litem nec controversiam dicte religioni aut confratribus eiusdem ullo tempore non infere<br />
nec inferenti consentire de dicta pecia/ terre in toto nec in parte, sed dictam peciam terre ei et suis<br />
successoribus et confratribus dicte religionis ab omni persona et universitate legiptime defendere,/<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus<br />
156
valuerit vel fuerit meliorata/ et omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />
confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/<br />
IN MATERNO<br />
.XLV.<br />
recipienti pro se et suis successoribus et confratribus dicte religioni, se personaliter et omnia sua et<br />
cuiuslibet eorum bona presentia et futura pigneri. Et quia/ dicti venditores <strong>mi</strong>nores erant viginti<br />
quinque annis, maiores tam quatuordicim ut dicunt ad Sancta Dey Evanyelia iuraverunt,<br />
cor/poraliter tactis scripturis, non venire contra dictam dationem venditionem, traditionem,<br />
pro<strong>mi</strong>ssionem et obligationem nec contra aliquid in isto contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis<br />
aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri posent in contrarium. Renuntiando predicti non sic facti dicti con/tractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />
contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie et comunitatis Riperie factis et<br />
fiendis et bene/ficio nove costitutionis et epistole divi Adriani et omnibus aliis suis iuribus, ita quod<br />
quilibet eorum in solidum teneant ad predicta./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />
septimo, indicione quinta decima./<br />
76<br />
CARTA LIVELLI<br />
1347 Marzo 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto ai fratelli Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano e Domenico fu Tomaso Dal<strong>mi</strong>ani un<br />
appezzamento di terra a Bezzuglio di Maderno in cambio di sei gallette di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA HEREDIBUS TOMASII DALMIANI DE MARCLINO<br />
IN MATERNO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum, Dal<strong>mi</strong>anum et Do<strong>mi</strong>nicum<br />
fratres et filios quondam Tomasii Dal<strong>mi</strong>ani de Marcli/no de Materno. Die vigesimo quinto marcii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: magistro Francescho/<br />
de Grapis de Materno, Iacobino filio Iohanis Peterboni, notario pro secundo notario, Iohane<br />
quondam Ognabeni Feri, ambobus de Plano Tusculani, omnibus/ testibus rogatis. Ibi religiosus vir<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Sancti Heusta/chi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem ad rectum livellum comunis/ Brixie, per lignum quod in suis manibus<br />
tenebat Bertolinum, Dal<strong>mi</strong>anum et Do<strong>mi</strong>nicum fratres et filios quondam Tomasii Dal/<strong>mi</strong>ani de<br />
Marclino de Materno de una pecia terre aratoria, olivata et vidata et rosiva iacente in teratorio de<br />
Materno in contrata de Buzathi/no ubi dicitur ad Arusum, cui coheret a mane et a monte via, a<br />
meridie Do<strong>mi</strong>nicus Gavardini, a sero Tomasius Gavardini, salvis omnibus aliis coherentiis, si que/<br />
forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />
dicta pecia terre in dictos Bertolinum, Dal/<strong>mi</strong>anum et Do<strong>mi</strong>nicum, ita quod ipsi et eorum heredes<br />
et cui dederint vel habere statuerint habeant, teneant,<br />
157
gaudeant et possideant/ dictam peciam terre et de ea quidquid voluerint faciant sine contraditione<br />
dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />
in vias publi/cas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />
se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus/ dicte religionis<br />
ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando, solvendo omni anno in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava (-) sex ga/letas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et<br />
eciam eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore velent vendere ius seu melioramentum<br />
suum,/ teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendant ius seu melioramentum suum cui voluerint, preter servo eclesie/ vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus deb/eat novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttentes ipsi Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>anus et Do<strong>mi</strong>nicus,/ per sese et<br />
suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />
atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
suc/cessoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis<br />
successoribus et confratribus dicte religionis, se personaliter/ et omnia sua et cuiuslibet eorum(-)<br />
bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et<br />
suos suc/cesores, dictis Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano et Do<strong>mi</strong>nico, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam<br />
peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus/ et cui dederit, ab omni persona<br />
et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde/ dictis Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano et Do<strong>mi</strong>nico et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dictis<br />
Bertolino, Dal<strong>mi</strong>ano et Do<strong>mi</strong>nico omnia bona/ dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua<br />
pecia terre dicti fratres ex nunc confitentur esse in (-) tenuta et corporali possessione/ pro dicta<br />
religione. Et quia dictus Bertolinus, Dal<strong>mi</strong>anus et Do<strong>mi</strong>nicus <strong>mi</strong>nores erant viginti quinque annis,<br />
maiores tam quatu/ordicim ut dicunt, ad Sancta Dey Evanyelia iuraverunt, tactis scripturis, non<br />
venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra aliquid/ in isto contractu contentum<br />
ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri possent in contrarium. Et inde<br />
sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo septimo, indicione, quinta decima.<br />
77<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Bartolomeo detto Beterio fu Pietro Ordanini tre<br />
appezzamenti di terra nelle contrade di Glere, Bordone e Ronchi di San Martino, in territorio di<br />
Maderno, in cambio di sei gallette di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
158
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie de negociis religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />
scripte per me Bertolameum filium Peterboni Bruni/ de Plano Tusculani Riperie Brixie, <strong>mi</strong>llesimo et<br />
indicione infrascriptis ut inferius legitur.<br />
CARTA BETERII DE ORDANINIS<br />
IN MATERNO<br />
.XLVI.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolameum qui dicitur Beterius Petri<br />
Ordanini de Materno. Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio do/muum religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo<br />
notario, Lumbardo quondam Bere, ambobus de Tusculano, Aqui/stabeno quondam Franceschi<br />
Gandolfini de Materno, notario, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />
de Navis, prepositus reli/gionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et/ dicte<br />
religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />
livellum comunis Brixie, investivit Bertola/lameum qui dicitur Beterius quondam Petri Ordanini de<br />
Burgo de Materno de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et<br />
ad novam/ investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in<br />
dictum Bertolameum vel in suos heredes pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una/ pecia terre<br />
aratoria et olivata iacente in teratorio de Materno in contrata de Gleris in Campra, cui coheret a<br />
mane Cicinus Conti, a meridie heredes de Tomasiis, a sero via, a monte De/laytus quondam<br />
Bonusantie de Fonte et est per mensuram septem tabule; item de una pecia terre olivata et<br />
aratoria iacente in dicto teratorio et Campra in contrata Bordoni, cui/ coheret a mane via, a meridie<br />
heredes Bertolini Rozoli, a sero heredes Pecie Benamati, a monte Bertolinus qui dicitur Maurus<br />
Gualdi faber et est per mensuram triginta/ tres tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre rosiva<br />
cum uno tezolo et area iacente in dicto teratorio in contrata Ronchi Sancti Martini, cui coheret/ a<br />
monte et a sero via et a sero heres Bertolini Monegi in parte, a meridie dicta heres in parte et in<br />
parte heredes Bonadey de Quatroclis et est per mensuram duo plodia/ et decem octo tabule, salvis<br />
omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />
fecit dictam investituram/ de dictis peciis terre in dictum Bertolameum, ita quod ipse Bertolameus<br />
et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et/ possideat dictas pecias<br />
terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicte/ pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente seu<br />
spectante. Solvendo ipse Bertolameus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava sex galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano ad ca/nipam<br />
dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />
conductori, preter quod solvat fictum in d/uplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore ve/let<br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
159
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volen/tibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendat ius seu melioramentum/ suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />
habente/ duodicim imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et<br />
breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertola/meus, per se et suos heredes, dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere solvere et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />
sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis suc/cesoribus incurentium,<br />
obligando ad hoc dictus Bertolameus dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dictis eclesiis et dicta<br />
religione, se personaliter/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Bertolameo,/, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et<br />
cui dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolameo et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto/ Bertolameo omnia bona dictarum eclesiarum presentia et<br />
futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Bertolameus ex nunc confitetur esse in tenu/ta et<br />
corporali possessione pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti<br />
contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta/ et omni legum auxilio et<br />
statutis comunis Brixie factis et fiendis. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
rendit Bertolinus quondam do<strong>mi</strong>ni pre Asiati de suprascripto ficto tres bazetas pro triginta septem<br />
tabule de pecia terre iacente in Cerudullo ut continetur in carta facta per magistrum Bertolameum.<br />
rendit Bertolinus quondam Materni Ordanini de suprascripto ficto unam bazetam pro decem octo<br />
tabule de pecia terre iacente in Cerudo ut continetur in carta facta per magistrum Bertolameum.<br />
78<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto ai fratelli Bartolomeo detto Beterio, Pasino e Ordanino, figli <strong>del</strong> fu<br />
Pietro Ordanini e ai loro nipoti Nicola e Iacopo un appezzamento di terra in contrada Cerudoli in<br />
territorio di Maderno in cambio di tre gallette di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA HEREDUM PETRI DE ORDANINIS.<br />
IN MATERNO, IN CONTRATA CEREDELI.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolameum qui dicitur Beterius,<br />
Pasinum et Ordaninum et heredes Bersani, fratres et fillios quondam Petri Ordanini/ de Ordaninis<br />
de Materno. Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano, presentibus: Iacobino fi/lio Peterboni Bruni,<br />
160
notario pro secundo notario, Lumbardo quondam Bere, ambobus de Tusculano, Aquistabeno<br />
quondam Franceschi Gadolfini de Materno, notario et/ rogato hanc cartam subscribere,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis<br />
ecl/esiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />
successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et/ dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Ber/tolameum qui dicitur Beterius, Pasinum et Ordaninum fratres et fillios quondam Petri Ordanini<br />
de Materno et quemlibet eorum in solidum recipientes/ per sese et no<strong>mi</strong>ne et vice Nicolay et<br />
Iacobi fratrum et filliorum quondam Bersani quondam fratris dictorum Bertolamey, Pasini et<br />
Ordanini, pro quibus/ sese et quemlibet eorum in solidum et omnia sua bona et cuiuslibet eorum,<br />
obligaverunt sese facturos et curaturos quod dicti Iacobus et Nicolaus/ eorum nepotes habebunt<br />
firma et rata hanc investituram et omnia et singula in isto contractu contenta et quod in nullo<br />
contrafacient vel venient/ aliqua ratione vel causa de infrascripta pecia terre iuris dictarum<br />
eclesiarum et dicte religionis usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam/ per<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictos emphiteotes pro infrascripto ficto,<br />
vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre olivata et vidata et costiva iacente in terato/rio de Materno in contrata<br />
Ceruduli, cui coheret a mane Franzonus ser Henrici in parte et in parte heredes Petri de Ordaninis,<br />
vi<strong>del</strong>icet dicti conductores et/ in parte Duchinus Tane, a meridie via, a sero heredes Nicolay Clerici<br />
fili Bontempi de Albertonibus, a monte heredes Baldoyni Scapini Zufrede/ et Iohanes Mazie<br />
Osmererii et est per mensuram duo plodia et septem tabule et est in dicta pecia terre una mura<br />
cum una area,/ salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre/ in dictos Bertolameum,<br />
Pasinum et Ordaninum, recipientes pro se et dictis nepotibus suis, ita quod ipsi et eorum heredes<br />
et cui dederint vel habere/ statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam peciam<br />
terre et de ea quidquid voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni/ prepositi<br />
suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios<br />
si qui forent et cum acce/sibus ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />
omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum,/ et cum<br />
omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex dicta pecia terre<br />
modo aliquo pertinente seu spectante. Sol/ventibus ipsis Bertolameo, Pasino et Ordanino, Nicolao<br />
et Iacobo dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />
octava tres galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano,/ ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto<br />
dato et soluto, alia superimposita non fiant dictis conductoribus preter quod solvant fic/tum in<br />
duplum in illo et de illo anno in quo non solverint dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo<br />
quod, si dicti emphiteote ali/quo tempore vellent vendere ius seu melioramentum suum, teneantur<br />
primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />
et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam<br />
alteri persone; alioquin vend/ant ius seu melioramentum suum cui voluerint, preter servo eclesie<br />
vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposi/to vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttentes ipsi Bertolameus, Pasinus et Ordaninus, per sese et<br />
suos heredes et no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Nicolay et Iacob/ini nepotum suorum, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />
161
dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et/ atendere et observare omnia et<br />
singula in isto contractu contenta,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et suis succe/soribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti<br />
pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et fu/tura pigneri. Insuper<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dictis conductoribus,<br />
pro sese et dictis ne/potibus suis et eorum heredes et cuiuslibet eorum, dictam peciam terre et<br />
dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederint ab omni contradicenti persona/ et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde dictis conductoribus et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc eis recipientibus, pro<br />
sese et dictis nepotibus suis, omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura<br />
pigneri. De/ qua pecia terre predicti Bertolameus, Pasinus et Ordaninus ex nunc confitentur esse in<br />
possessione et tenuta pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti/<br />
dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et cetera et maxime<br />
beneficio nove constitutionis et epistole divi Ad/riani, ita quod quilibet eorum in solidum teneatur<br />
ad predicta. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
79<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni ad Aquistabeno fu Francesco Gandolfini una casa in<br />
contrada Arco in territorio di Maderno in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA AQUISTABENI GANDOLFINI<br />
IN MATERNO<br />
.XLIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Materno contra Aquistabenum quondam Franceschi<br />
Gandolfini. Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio do/muum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario, Lumbardo quondam Bere,<br />
ambobus de Tusculano, Bete/rio et Pasino fratribus et filiis quondam Petri Ordanini de Burgo de<br />
Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de Navis, prepositus<br />
religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
suos/ successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem, per lignum quod in suis manibus te/nebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Aquistabenum quondam Franceschi Gandolfini de Materno usque ad/ novem annos et ad novam<br />
investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />
Aquistabenum vel in suos/ heredes de infrascripta domo pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una<br />
domo copata cum curtivio secum tenente iacente in teratorio de Materno/ in contrata de Archu,<br />
cui coheret a mane Do<strong>mi</strong>nicus Belenzani Carnerii, a meridie strata comunis Brixie, a sero heredes<br />
Petri Bonati, a monte dictus Aquistabe/nus<br />
162
conductor et est per mensuram quatuor tabule et di<strong>mi</strong>diam. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam inve/stituram de dicta domo et curtivio in dictum Aquistabenum,<br />
ita quod ipse Aquistabenus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit/ habeat, teneat,<br />
gaudeat et possideat dictam peciam terre iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />
suorumque successorum; cum omnibus /et singulis que intra predictos continentur confines vel<br />
alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas/ et cum<br />
omnibus et singulis que dicta domus et curtivium habent supra se, intra se seu infra se in integrum<br />
et cum omni iure et actione, usu seu/ requisitione sibi et dictis eclesiis et dicte religioni ex dicta<br />
domo et curtivio modo aliquo pertinente. Dante et solvente ipso/ Aquistabeno, per se et suos<br />
heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dictis eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />
galetam oley,/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Materno, ad canipam dicte religionis, preter/ quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />
anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus/<br />
emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
prepositum vel suos succe/ apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />
eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin ven/dat ius<br />
seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>/le eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Aquistabenus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus/ stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu conten/ta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti/ pro se et<br />
dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>/sit, per se et suos successores, dicto Aquistabeno, pro se et<br />
suis heredibus stipulanti, dictam domum et curtivium ab omni persona/ et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Aquistabeno/<br />
et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dictarum eclesiarum et dicte<br />
religionis presentia et futura pigneri. De qua domo/ et curtivio dictus Aquistabenus ex nunc<br />
confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic/ facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />
contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus/ unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />
prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
80<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Dal<strong>mi</strong>ano fu Bertolino Monaci, per conto proprio e dei<br />
fratelli Antoniolo e Requiliano, un appezzamento di terra in contrada de Croseclis in territorio di<br />
Maderno in cambio di una galletta di olio all'anno.<br />
163
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA HEREDUM BERTOLINI QUONDAM MONACI DE SENICO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Dal<strong>mi</strong>anum, Antoniolum et Requilianum<br />
fratres et filios quondam Bertolini Monegi de Sanico de/ Materno. Die quinto decimo ianuarii, in<br />
Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iacobino filio<br />
Pe/terboni Bruni, notario pro secundo notario, Lumbardo quondam Bere, Martino quondam<br />
Iacobini de Paytono, habitatore Tusculani, omnibus testibus rogatis./ Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti/<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />
dicte religionis et capituli et con/ventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit Dal<strong>mi</strong>anum fili/um quondam Bertolini Monegi de Sanico<br />
de Materno, recipientem pro se et Antoniolo et Requiliano fratribus suis et filiis quondam dicti/<br />
Bertolini Monegi pro quibus, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura obligavit se<br />
facturum et curaturum quod dicti fratres sui ha/bebunt firma et rata omnia in isto contractu<br />
contenta de una pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam/<br />
investituram fiendam per dictum prepositum vel per suos successores in dictos Dal<strong>mi</strong>anum,<br />
Antoniolum et Requilianum vel in suos heredes/ pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre<br />
aratoria, olivata et rosiva iacente in teratorio de Materno in contrata de Croseclis, cui coheret a<br />
mane dicti/ conductores, a meridie Petrus Taroni, a sero fossatum, a monte heredes Betini Druti et<br />
est per mensuram quatraginta octo tabule, salvis omni/bus aliis coherentiis. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Dal/<strong>mi</strong>anum, quatenus ipse Dal<strong>mi</strong>anus et dicti fratres sui et eorum heredes et cuiuslibet eorum et<br />
cui dederint vel habere statuerint habeant,/ teneant, gaudeant et possideant dictam peciam terre<br />
et de ea quidquid voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum/ et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione dictis eclesiis et dicte religioni ex dica pecia terre modo aliquo<br />
pertinente/ seu spectante. Dictis Dal<strong>mi</strong>ano, Antoniolo et Requiliano dantibus et solventibus dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni annuatim in ep/ifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam galetam oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de<br />
Tusculano, ad/ canipam dicte religionis Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dictis<br />
conductoribus preter quod solvant in duplum in/ illo et de illo anno in quo non solverint<br />
dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore/<br />
velent vendere ius seu melioramentum suum, teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />
suos successores apellare et eis, emere vol/entibus, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendant ius seu melioramentum suum cui voluerint, preter servo<br />
eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant no/vum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Dal<strong>mi</strong>anus, per se et suos heredes<br />
et no<strong>mi</strong>ne et vice/ dictorum Requiliani et Antonioli fratrum suorum, dicto preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum/ fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et<br />
164
observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro se et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto<br />
Dal<strong>mi</strong>ano, pro se et dictis fratribus/ suis et eorum heredes stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />
investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederint ab omni contradicenti persona et<br />
univer/sitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde dictis Dal<strong>mi</strong>ano, Antoniolo et Re/quiliano et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei,<br />
recipienti pro se et dictis fratribus suis, omnia bona dicte religionis et dictarum eclesiarum/<br />
presentia et futura pigneri. De qua pecia terre dictus Dal<strong>mi</strong>anus ex nunc confitetur esse in tenuta et<br />
corporali possessione pro dicta religione cum dictis/ fratribus suis. Renuntiando <br />
predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta<br />
et omni legum auxilio et cetera. Et inde/ sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
81<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Peterbono fu Maderno Ordanini, per conto proprio e<br />
dei fratelli Pietro e Giovanni, due appezzamenti di terra nelle contrade Pozze a Toscolano e Ortello<br />
a Maderno in cambio di sette bazete e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA HEREDUM MATERNI DE ORDANINIS<br />
IN MATERNO<br />
.XLIIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Peterbonum, Petrum et Iohanem fratres<br />
et filios quondam Materni Ordanini de Burgo de Materno. Die decimo quinto/ ianuarii, in<br />
Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacobino Peterboni Bruni,<br />
notario pro secundo notario, Maternino Plasini, ambobus de Plano Tus/culani, Dal<strong>mi</strong>ano Bertolini<br />
Monegi de Sanico de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />
de Navis, prepositus re/ligionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte<br />
reli/gionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />
livellum comunis Brixie, investivit Peterbonum quondam Mater/ni Ordanini de Burgo de Materno,<br />
recipientem pro se et Petro et Iohane fratribus suis et filiis quondam dicti Materni, pro quibus se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et/ futura obligavit se facturum et curaturum quod dicti<br />
Petrus et Iohanes habebunt firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta de infrascriptis<br />
peciis terre iuris/ dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam<br />
per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores pro infrascripto ficto/ in dictos<br />
Peterbonum, Petrum et<br />
165
Iohanem vel in suos heredes: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />
teratorio de Tucul/ano in contrata ubi dicitur ad Poffas in Campra, cui coheret a mane Floriolus<br />
Noysii, a meridie via in parte et in parte heres Gosoli, a sero dicta heres Gosoli in parte et/ in parte<br />
via, a monte dictus Floriolus in parte Boyolus molinarius et est per mensuram triginta<br />
novem tabule; item de una pecia terre prativa iacente/ in teratorio de Materno in contrata Orteli in<br />
montibus de Materno supra costam Barbii, cui coheret a mane gandinus, a meridie heredes<br />
Materni Bonaverii pro dicta/ religione, a sero et a monte comune de Materno et esse potest per<br />
mensuram duo plodia vel circa, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali/ modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in dictum<br />
Petribonum, recipientem pro se et dictis fratribus/ suis, ita quod ipsi et eorum heredes et cui<br />
dederint vel habere statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas pecias terre et de<br />
eis quidquid vol/uerint faciant iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confi/nes vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicte pecie terre habent/ supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente seu<br />
spectante. Dando et solvendo dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dictis eclesiis annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni<br />
vel in octava septem/ bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />
rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte/ religionis. Quo ficto dato<br />
et soluto, alia superimposita non fiant dictis conductoribus, preter quod solvant fictum in duplum in<br />
illo/ et de illo anno in quo non solverint dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo<br />
quod, si dicti emphiteote aliquo tempore velent/ vendere ius seu melioramentum suum,teneantur<br />
primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere vo/lentibus, dare<br />
pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo/ modo<br />
vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Peterbonus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus/ stipulanti, dare, solvere et atendere et observare dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu con/tenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad<br />
hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ recipienti pro se et dictis eclesiis et dicta religione, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Peterbono, pro se et suis heredibus et dictis Petro et<br />
Iohani et (-) heredibus suis et eorum heredibus/ stipulanti, dictas pecias terre et dictam<br />
investituram earumdem eis et suis heredibus et cui dederint ab omni contradicenti persona et<br />
universitate legip/time defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde dictis Peterbono, Iohane et Petro et suis heredibus/ incurentium, obligando ad hoc ei,<br />
recipienti pro se et dictis fratribus suis, omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis<br />
presentia et futura/ pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Petribonus quod ipse et dicti<br />
fratres sui sunt in tenuta et corporali possessione pro dicta religione./ Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />
contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis/ Brixie factis et cetera. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
166
quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
82<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Bartolomeo fu Baldoino Scapini tre parti di un appezzamento di terra<br />
in contrada de Crosiclis in territorio di Maderno, in cambio di quattro bazete e mezza di olio<br />
all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA BERTOLAMEI BALDOYNI SCAPINI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolameum Baldoyni Scapini de Sanico.<br />
Die quinto decimo ianuarii, in Tusculano, in curtivio do/muum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: Iacobino filio Peterboni Bruni, notario pro secundo notario, Lumbardo<br />
Bere, ambobus de Tusculano,/ Dal<strong>mi</strong>ano quondam Bertolini Monegi de Sanico de Materno,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis,/ prepositus religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum ec/lesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum<br />
quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, in/vestivit Bertolameum quondam<br />
Baldoyni Scapini de Sanico de Materno de tribus partibus a meridie parte unius pecie terre aratorie,<br />
olivate, vidate et rosi/ve iacentis in teratorio de Materno in contrata de Crosaclis, cui coheret de<br />
supertoto a mane via, a meridie heredes Betini Druti, a sero et a monte heredes/ Scapini Zufrede et<br />
est tota per mensuram unum plodium et viginti septem tabule. Ita quod dictus Bertolameus<br />
investitus est de tribus/ partibus dicte pecie terre et Requilianus Valenti Scapini investitus est de<br />
quarta parte dicte pecie terre, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Quam in/vestituram<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus fecit usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos succe/sores in dictum Bertolameum vel in suos heredes<br />
pro infrascripto ficto. Tali modo dictus dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />
dictam/ investituram de dictis tribus partibus dicte pecie terre in dictum Bertolameum, ita quod<br />
ipse Bertolameus et sui heredes et cui dederit vel habere stat/uerit habeat, teneat, gaudeat et<br />
possideat dictas tres partes dicte pecie terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione<br />
dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus/ suis usque<br />
in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte tres partes dicte pecie terre habent supra se,<br />
intra se seu infra se in integrum et/ cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />
eclesiis ex dictis tribus partibus dicte pecie terre modo aliquo pertinente seu/ spectante. Dicto<br />
Bertolameo dante et solvente per se et suos heredes, dicte religioni et dictis eclesiis annuatim in<br />
epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/ octava quatuor bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />
mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tu/sculano, ad canipam dicte religionis.<br />
Quo ficto dato et soluto, alia superimposita fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum<br />
in duplum in illo/ et de illo anno in<br />
167
quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />
aliquo tempore velet vendere ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volenti no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum/<br />
eclesiarum, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo ec/lesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel successoribus suis inde habentibus duos soldos imperialium pro<br />
quibus/ debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Bertolameus, per se et suos/ heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />
stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et obser/vare<br />
omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et suis successoribus incuren/tium, obligando ad hoc ei, recipienti pro se et dictis eclesiis,<br />
se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Bertolameo, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dictas tres partes dicte pecie terre/ et dictam investituram ei et suis heredibus et cui<br />
dederit, ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desb/rigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolameo et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto Bertolameo omnia bona/ dictarum eclesiarum presentia et<br />
futura pigneri. De quibus tribus partibus dicte pecie terre ex nunc dictus Bertolameus confitetur<br />
esse in tenuta et corp/orali possessione pro dicta religione. Insuper quia dictus Bertolamus <strong>mi</strong>nor<br />
erat viginti quinque annis, maior tam quatuordecim ut/ dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit,<br />
corporaliter tactis scripturis, predictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem et omnia et singula in isto<br />
contractu/ contenta perpetuo firma et rata habere et tenere et non contrafacere vel venire ratione<br />
<strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ra/tione vel causa qua se tueri poset in contrarium. Renuntiando<br />
predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />
contractu/ contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />
prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
83<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Requiliano fu Valente Scapini, per conto proprio e di<br />
suo fratello Bartolomeo, la quarta parte di un appezzamento di terra in contrada de Crosiclis in<br />
territorio di Maderno, in cambio di una bazeta e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA HEREDIS VALENTI SCAPINI DE SANICO<br />
IN MATERNO<br />
.XLVIIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Requilianum Valenti Scapini de Sanico de<br />
Materno. Die quinto decimo ianuarii,/ in<br />
168
Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino filio Iohanis<br />
Salvagni, notario pro secundo notario, Antoniolo/ filio Bertolamey Iohanis Cozie, notario, ambobus<br />
de Tusculano, Bonzoano de Bardolino, habitatore Materni, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus/<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />
eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis ma/nibus<br />
tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Requilianum quondam Valenti Scapini de<br />
Sanico de Materno, recipientem/ per se et no<strong>mi</strong>ne et vice Bertolamey fratris eius et fili quondam<br />
dicti Valenti Scapini, pro quo, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ obligavit se<br />
facturum et curaturum quod dictus Bertolameus habebit firma et rata omnia et singula in isto<br />
contractu contenta usque ad/ novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictos Requilianum et Bertolam/eum vel in suos<br />
heredes pro infrascripto ficto de infracripta pecia terre sive parte unius pecie terre, vi<strong>del</strong>icet de<br />
quarta parte a monte parte unius pecie terre/ aratorie, olivate, vidate et rosive iacentis in teratorio<br />
de Materno in contrata de Croseclis, cui pecie terre coheret de supertoto a mane via, a meridie<br />
heredes Be/tini Druti, a sero et a monte heredes Scapini Zufrede, qua pecia terre de supertoto est<br />
per mensuram unum plodium et viginti septem tabule. Ita/ quod dictus Requilianus investitus est<br />
de quarta parte dicte pecie terre et Bertolameus Baldoyni Scapini investitus est de aliis tribus/<br />
partibus dicte pecie terre ut supra in carta continetur, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent.<br />
Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut (-)/ supra, fecit dictam investituram de dicta<br />
quarta parte dicte pecie terre ita quod ipse Requilianus et Bertolameus et eorum heredes et cui<br />
dederint/ vel habere statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam quartam partem<br />
dicte pecie terre a monte parte et de ea quidquid voluerint/ faciant sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si/ qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas, et cum omnibus et singulis que dicta quarta parte/ dicte pecie terre habet supra se, intra<br />
se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis et<br />
dicte/ religioni ex dicta quarta parte dicte pecie terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando<br />
et solvendo annuatim in epi/fania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley et di<strong>mi</strong>diam, no<strong>mi</strong>ne<br />
ficti boni et/ pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />
canipam dicte religionis. Quo ficto dato/ et soluto, alia superimposita non fiant dictis (-)<br />
conductoribus, preter quod solvant fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non/ solverint<br />
dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore velent<br />
vendere ius/ seu melioramentum suum, teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque<br />
soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant ius seu melio/ramentum suum cui<br />
voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel su/is successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eo/dem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Requilianus,<br />
per se et suos heredes, no<strong>mi</strong>ne et vice dicti Bertolamey (-), dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dictis eclesiis<br />
et dicte religioni incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et suis<br />
successoribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />
169
futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,<br />
dicto Requiliano, pro se et dicto Bertolameo et eorum heredibus stipulanti,/ dictam quartam<br />
partem dicte pecie terre et dictam investituram eiusdem eis et suis heredibus et cui dederint ab<br />
omni contradicenti persona/ et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto Requiliano et/ Bertolameo et eorum heredes<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto Requiliano, recipienti pro se et dicto Bertolameo et eorum<br />
heredibus, omnia bona/ dictarum eclesiarum presentia et futura pigneri. De qua quarta parte dicte<br />
pecie terre dictus Requilianus ex nunc cum dicto Bertolameo, fratre/ suo, confitetur esse in tenuta<br />
et corporali possessione pro dicta religione. Renuntiando predicti non sic facti<br />
dicti contractus et omni legum auxilio et cetera. Et/ inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />
prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
84<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 16 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovannino fu Antoniolo di ser Enrico un<br />
appezzamento di terra sopra Costa Zampasti in territorio di Maderno, in cambio di una galletta di<br />
olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA IOHANINI QUONDAM ANTONIOLI SER HENRICI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohaninum quondam Antonioli ser<br />
Henrici de Materno. Die sexto decimo ianuarii, in Tusculano, in cur/tivio domuum religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario,<br />
Maternino/ quondam Plasini Vigorii, ambobus de Plano Tusculani, Petro qui dicitur Galvagnus<br />
quondam Bocadolze de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religi/ossus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />
Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heusta/chi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />
dicte religionis et capituli et conventus/ earumdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit Iohaninum quondam Antonioli ser/ Henrici de Materno<br />
usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum in<br />
dictum Iohaninum/ vel in suos heredes de infrascripta pecia terre iuris dictarum eclesiarum pro<br />
infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria, olivata et rosiva iacente in/ teratorio de<br />
Materno supra costam Zampasti, cui coheret a mane Coradinus (Bruna.hi) pro Pasino Pradini, a<br />
meridie via in parte et in/ parte do<strong>mi</strong>nus pre Nicolaus, (-) archipresbiter plebis de Materno, pro<br />
Bontempo de Albertonibus, a sero heredes Deloni Fregameyi, a monte heredes Petri/ Bonati et est<br />
per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Iohaninum, ita quod ipse Iohaninus et sui heredes et cui dederit dictam/ peciam terre habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat eam et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum;/ cum omnibus<br />
170
et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus (-) suis usque in/ vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia<br />
terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione/ usu seu<br />
requisitione sibi ex dicta pecia terre et dictis eclesiis modo aliquo pertinente seu spectante. Dicto<br />
Iohanino dante et/ solvente, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dicte religioni<br />
annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam galetam/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />
mensurati ad recta mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum/<br />
eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia superimposita non fiant dicto<br />
conductori, preter quod solvat fic/tum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emp/hiteota aliquo tempore vellet<br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
suc/cessores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte<br />
religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus,<br />
per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et/ suis successoribus stipulanti, dare,<br />
solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula/<br />
in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dictis<br />
eclesiis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Iohanino, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dictam/ peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit,<br />
ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iohanino et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />
hoc/ dicto Iohanino omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />
Renuntiando predicti non sic facti/ dicti contractus et non ita vera esse omnia et<br />
singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. De qua pecia terre ex nunc<br />
dictus/ Iohaninus confitetur esse in tenuta et corporali possesione pro dicta religione. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
85<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 17 Maderno, in domo Marcheti qui dicitur Codagnellus.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Peterbono fu Cresembeno detto Casa un<br />
appezzamento di terra in contrada Solino in territorio di Maderno in cambio di una galletta di olio<br />
all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
171
CARTA PETERBONI QUONDAM CASE DE MATERNO<br />
IN MATERNO<br />
.L.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die decimo septimo ianuarii, in Materno in domo habitationis<br />
Marcheti qui dicitur Codagnellus, presentibus: Iohane filio Pe/terboni Bruni de Tusculano, notario,<br />
Pasino quondam Flordetere de Materno, notario, Manno filio Boseti de Faxano de Gardono, notario<br />
utroque rogato hanc/ cartam subscribere, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />
dicte religionis et capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis investivit Peterbonum quondam Cresembeni qui dicebatur Casa,<br />
sartor/ de Burgo de Materno, de una pecia terre iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos<br />
et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepo/situm vel per suos successores in<br />
dictum Peterbonum vel in suos heredes pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria,<br />
olivata, vidata iacente in/ teratorio de Materno in contrata Zolini, cui coheret a mane heredes<br />
Iohanini Belo<strong>mi</strong>ni, a meridie et a sero Benedictus Tanne, a monte via, salvis omnibus aliis/<br />
coherentiis, si que forent et est per mensuram viginti novem tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam invest/ituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Peterbonum, ita quod ipse Peterbonus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat,<br />
teneat, gaudeat et/ possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelario<br />
sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et sing/ulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas et/ cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />
se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis<br />
ecle/siis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando et solvendo dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus et dictis eclesiis/ annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />
unam galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de/<br />
Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte religionis. Quo ficto dato<br />
et soluto, alia superimposita non fiant dicto con/ductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />
et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si/<br />
dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos suc/cesores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin ven/dat<br />
ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo<br />
modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos<br />
imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Peterbonus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti/ pro dictis eclesiis et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />
successores, dicto Peterbono, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />
investituram eiusdem ei et suis/ heredibus et cui dederit vel<br />
172
habere statuerit ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto Peterbono et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto Peterbono omnia bona dictarum eclesiarum/ et dicte religionis<br />
presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Peterbonus confitetur esse in tenuta<br />
et corporali possessione/ pro dictis eclesiis et dicta religione. Renuntiando <br />
predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />
contenta/ et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta<br />
uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
86<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 21 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Contrino fu Iacobo detto Coacie due appezzamenti di<br />
terra a Maderno nelle contrade Crosecli e Masane e una casa con orto a Sanico, in cambio di undici<br />
bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA CONTRINI QUONDAM IACOBI COAZE DE SENICO<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Contrinum Coacie de Materno. Die<br />
vigessimo primo ianuarii, in Tusculano, in curtivio domuum re/ligionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />
magistro Benedicto Caligario quondam Tane, Bertolameo qui dicitur Manus Coacie, ambobus de<br />
Materno, Tomas/io filio Michaelis Petri Begna<strong>mi</strong> de Secina de Tusculano, notario pro secundo<br />
notario, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de Navis, prepositus<br />
religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
suos suc/cessores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Contrinum quondam Iacobi qui dicebatur Coacia de Sanico de Materno de infrascriptis peciis terre<br />
et do/mo iuris dictarum eclesiarum usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam per<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos succes/sores in dictum Contrinum vel in suos heredes<br />
pro infrascripto ficto: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata et rosiva iacente in teratorio de<br />
Ma/terno in contrata de Croseclis, cui coheret a mane via, a meridie heredes Delayti ser Masii, a<br />
sero via vicinorum et a sero
Contrinum, ita quod ipse Contrinus et sui heredes et cui dederit vel habere st/atuerit habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre, domum et ortum et de eis quidquid voluerit faciat<br />
sine contraditione dicti/ do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum acessi/bus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et domus<br />
habent supra se, intra se/ seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />
sibi et dictis eclesiis ex dictis pecis terre domo et orto/ modo aliquo pertinente seu spectante. Dicto<br />
Contrino vel suis heredibus dante et solvente dicto do<strong>mi</strong>no preposito et dictis ecl/esis annuatim in<br />
epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava undicim bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensu/rati<br />
ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dictarum eclesiarum et dicte<br />
religionis. Quo ficto dato/ et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori, preter quod<br />
solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non so/lverit dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus Contrinus emphiteota aliquo tempore vellet vendere<br />
ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />
apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum, dare pro quinque soldis<br />
imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum/ cui<br />
voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus/ duos soldos imperialium pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Contrinus, per se et<br />
suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />
atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurrenti/um, obligando ad hoc dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Contrino, pro se et suis/ heredibus stipulanti, dictas<br />
pecias terre, domum et ortum ei et suis heredibus et dictam investituram ab omni contradicenti<br />
persona et universitate/ legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto Contrino et suis heredibus incurentium,/ obligando dicto Contrino<br />
omnia bona dictarum eclesiarum et dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis<br />
terre et domo et or/to dictus Contrinus ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione<br />
pro dictis eclesiis. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus/ et non ita<br />
vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta/ uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
87<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Febbraio 15 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Benvenuta fu Bertolino detto Secaseno fu Carlasarii, col<br />
consenso <strong>del</strong> marito Bonzoano, parte di una casa presso la porta Picagaye al Borgo di Maderno e<br />
parti di appezzamenti di terra nelle contrade Borgo, Valle piana<br />
174
e Mandola in territorio di Maderno, in cambio di cinque soldi imperiali e due imperiali all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA BENEVENUTE QUONDAM SECASENI<br />
IN MATERNO<br />
.LI.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Benevenutam quondam Bertolini qui<br />
dicebatur Secasenus Carlasarii de Materno et uxorem Bonzoani,/ habitatorem Materni. Die<br />
quintodecimo februarii, in Tusculano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />
Andriolo filio Petri Ve/coli de Ano, notario pro secundo notario, Bono quondam Nicolini de<br />
Tusculano (-), Lonardo de Specianis de Verona, omnibus testibus rogatis. Ibi re/ligiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Heustachi de/ Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />
dicte religionis et capituli et conventus earumdem, per lignum/ quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit Benevenutam quondam Bertolini qui dicebatur<br />
Secasenus/ quondam Carlasarii de Burgo de Materno de infrascriptis domo et peciis terre usque ad<br />
novem annos et ad novam investituram fiendam per/ dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos<br />
successores in dictam Benevenutam vel in suos heredes pro infrascripto ficto, dicta Benevenuta<br />
reci/piente dictam investituram, verbo et consensu Bonzoani de Bardolino habitatoris Materni viri<br />
dicte Benevenute ibi presentis et/ ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis: impri<strong>mi</strong>s de<br />
medietate a mane parte tercie partis unius domus copate iacente/ in teratorio de Materno in Burgo<br />
prope portam Picagaye, cui coheret de supertoto a mane et a meridie via, a sero et a monte Gisapa<br />
quondam Revelle,/ que domus de supertoto est per mensuram tres tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de<br />
medietate tercie partis unius pecie terre a mane parte unius pecie terre/ olivate, vidate et aratorie<br />
iacente in teratorio de Materno in contrata Burcii, cui coheret de supertoto a mane Iohanes<br />
Salvagni in parte et in parte Lonardus quondam Iohanis/ Bonati, a meridie Vassus Burcii, a sero<br />
heredes Benamati Lanzete, a monte Materninus quondam Delayti Gazane, que pecia terre de<br />
supertoto est per mensuram quinqua/ginta sex tabule; item de quatraginta duabus tabule unius<br />
pecie terre a mane parte iacente in teratorio de Materno in contrata ubi dicitur ad Mandoles, cui<br />
coheret/ a mane heredes Paganini Perzevalli in parte et in parte heredes Iacobi Coacie, a meridie a<br />
sero et a monte via; item de medietate unius pecie terre (-) a sero parte vidate, ro/sive et boschive<br />
iacente in dicto teratorio in contrata Valplane, cui coheret a mane et a meridie heredes Iacobini<br />
Calapi, a monte via, a sero heredes Peterboni Iaco/bini Bonvesini, que pecia terre potest esse de<br />
supertoto viginti tabule, salvis omnibus omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo/ dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis domo et peciis terre<br />
in dictam Benevenutam ita quod ipsa Benevenuta et sui heredes et/ cui dederit habeat, teneat,<br />
gaudeat et possideat dictam partem dicte domus et dictas partes dictarum peciarum terre et de eis<br />
quidquid voluerit faciat sine/ contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
acce/sibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum (-) omnibus et singulis que<br />
dicte partes dictarum domus et peciarum terre habent supra/ se, intra se seu infra se in integrum<br />
et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dictis eclesiis ex dictis partibus dictarum<br />
domus/ et peciarum terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipsa<br />
175
Benevenuta, per se et suos heredes, dicti do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte re/ligionis<br />
annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque soldos imperialium et duos imperiales monete<br />
nunc curentis in Riperia brixi/ensi, ad canipam dicte religionis in terra de Tusculano, sub pena dupli.<br />
Et eciam in eo salvo quod, si dicta Benevenuta aliquo tempore vellet ven/dere ius suum, teneatur<br />
primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />
dicte religionis, dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat<br />
ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito inde habente duos soldos imperialium pro quibus debeat novum (-)<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa Benevenuta, per se<br />
et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />
atendere/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dictis eclesiis et confratribus<br />
earumdem se pers/onaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, (-) dicte Be/nevenute, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, predictas partes dictarum peciarum terre et dicte domus et dictam<br />
investituram earumdem ei et suis heredibus/ et cui dederit, ab omni contradicenti persona et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/<br />
inde dicte Benevenute et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dictarum<br />
eclesiarum presentia et futura pigneri. De quibus partibus dictarum peciarum terre/ et domus dicta<br />
Benevenuta ex nunc confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dictis eclesiis.<br />
Renuntiando predicta fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non ita/ vera esse omnia et singula in isto contractu<br />
contenta et omni legum auxilio et cetera et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani<br />
sen/atus consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata. Et inde sum rogatus unum et<br />
plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesi<strong>mi</strong> octavo,<br />
indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
88<br />
CARTA LIVELLI<br />
1349 Febbraio 5 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giovannino detto Zella fu Maderno Bonaveri due<br />
appezzamenti di terra in contrada <strong>del</strong> Pizio e sopra il Dosso <strong>del</strong> Barbio in territorio di Maderno in<br />
cambio di nove bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />
CARTA IOHANINI QUONDAM MATERNI BONAVERII<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohaninum qui dicitur Zella quondam<br />
Materni Bonaverii de Burgo de Materno. Die quinto februarii, in/ Tusculano, in curtivio domuum<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Nicolao quondam Petri ser Bertoni de Plano Tusculani,<br />
notario pro secundo notario, Antoniolo/ condam Oderici Castegne, Guiel<strong>mi</strong>no<br />
176
quondam Pethoni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael<br />
de Navis,/ prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti (-) Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no/<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte<br />
religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/<br />
livellum comunis Brixie, investivit Iohaninum qui dicitur Zella quondam Materni Bonaverii de Burgo<br />
de Materno usque ad novem annos et ad novam/ investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel per suos successores in dictum Iohaninum vel in suos heredes de infrascriptis pecis<br />
terre/ iuris dictarum eclesiarum pro infrascripto ficto 67<br />
: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata<br />
et vidata iacente in teratorio de Materno in/ contrata Pizii, cui consueverat esse a mane Castelanus<br />
de Gargano pro Aleva eius uxore et modo est Bertolinus qui dicitur Tricisola de Burgo de Mater/no<br />
in parte et in parte Cicinus Conti, a meridie dictus Cicinus in parte et in parte heredes Buze Tere in<br />
parte Riginus ser Henrici, a sero via, a monte Betinus/ Valenti in parte et in parte suprascriptus<br />
Cicinus et est per mensuram triginta octo tabule; item de una pecia terre prativa iacente in<br />
montibus de Materno supra/ Dosso Barbii, cui coheret a mane heredes Petie Benamati, a monte<br />
heredes Materni Ordanini, a sero comune de Materno, salvis omnibus aliis coherentiis/. Tali modo<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in<br />
dictum Iohaninum, ita quod ipse Ioh/aninus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit<br />
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit/ faciat sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios/ si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet/ earum<br />
habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />
sibi et suis successoribus et/ confratribus dicte religionis ex dictis pecis terre modo aliquo<br />
pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iohaninus, per se et suos heredes,/ dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti<br />
boni et/ pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />
canipam dicte religionis. Quo ficto da/to et soluto, alia superimposita non fiant dicto conductori,<br />
preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo/ non solverit dictum fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere/ ius<br />
seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />
apellare et eis, emere vo/lentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro (-) quinque soldis<br />
imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum/ cui voluerit, preter servo eclesie<br />
vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde/<br />
habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve<br />
si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Iohaninus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum/ ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito et suis successoribus incurentium,<br />
obligando ad dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem,<br />
se personaliter/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto/ Iohanino, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />
dictas pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit vel<br />
67<br />
Da "usque" a "ficto" il testo è sottolineato con un tratteggio.<br />
177
habere statuerit/ ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto/ Iohanino et suis heredibus incurentium,<br />
obligando dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De<br />
quibus peciis terre ex nunc dictus Iohaninus/ confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro<br />
dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius, omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
89<br />
CARTA LIVELLI<br />
1349 Febbraio 7 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Cresino fu Iacopo de Grapis un appezzamento di terra<br />
in contrada Ortello in territorio di Maderno in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
CARTA CRESINI QUONDAM IACOBI DE GRAPPIS<br />
IN MATERNO<br />
.LII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Cresinum Iacobi de Grapis de Materno.<br />
Die septimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />
presentibus: Martino de Paytono, habitatore Tusculani, Bertolino quondam Streve de Grezenico de<br />
Tusculano, Materno Veronesii de Mater/no, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heu/stachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et<br />
capituli et conventus earumdem, per lignum quod in/ suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Cresinum quondam Iacobi de Grapis de Materno usque ad novem/ annos<br />
et ad novam investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in<br />
dictum Cresinum vel in suos heredes de/ infrascripta pecia terre pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet 68<br />
de<br />
una pecia terre rosiva et castegniva iacente in teratorio de Materno in contrata Ortelli, cui coheret<br />
a mane/ et a meridie fosatum, a sero heredes Bonincase de Burganis pro dicta religione (-), a<br />
monte heredes Mazole Bazete pro heredibus Gualdi fabri, salvis/ omnibus aliis coherentiis, si que<br />
forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />
dicta pecia terre/ in dictum Cresinum, ita quod ipse Cresinus et sui heredes et cui dederit vel<br />
habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et possideat/ dictam peciam terre et de ea quidquid<br />
voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus/ et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas,/ et cum omnibus et singulis que<br />
dicta pecie terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requisitione dicte/ religioni ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />
Solvendo ipse Cresinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte/<br />
religionis annuatim<br />
68<br />
Da "usque" a "vi<strong>del</strong>icet" il testo è sottolineato.<br />
178
in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />
rectam/ mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato<br />
et soluto, alia superimposita non/ fiant dicto conductori, preter quod solvat fictum in duplum in illo<br />
et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num./ Et in eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore vellet (-) vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>/nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus/ nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos imperialium pro<br />
quibus debeant novum emphi/teotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Cresinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se/ et suis successoribus<br />
stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere/ et observare<br />
omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
preposito et confratribus dicte religionis incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per eum dicte religioni, se<br />
personaliter et omnia sua/ bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et successores suos heredes, dicto Cresino, pro se et suis/ heredibus<br />
stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit,<br />
ab omni contradicenti persona et universitate legiptime defendere/ auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto Cresino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc<br />
ei omnia/ bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre dictus Cresinus ex<br />
nunc confitetur esse in tenuta et corporali/ possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus<br />
unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragessimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />
Tusculani, notarius hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
90<br />
CARTA LIVELLI<br />
1349 Febbraio 5 Toscolano, in curtivio domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Benvenuto fu Rizardino di Bezzuglio un appezzamento<br />
di terra in contrada Vivario in territorio di Gardone Riviera in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />
CARTA BENEVENUTI RIZARDINI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Benevenutum Rizardini de Buzayhino de Materno. Die<br />
quinto februarii in Tusculano, in curtivio/ domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Nicolao<br />
quondam Petri ser Bertoni, notario pro secundo notario, Antoniolo quondam Oderici Castegne,<br />
Gui/el<strong>mi</strong>no quondam Pethoni, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne/ et vice dictarum eclesiarum<br />
179
et dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum/ livellum comunis Brixie, investivit Benevenutum quondam Rizardini de Buzathino de<br />
Materno de infrascripta pecia terre iuris/ dicte religionis usque ad novem annos et ad novam<br />
investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos/ succesores in dictum<br />
Benevenutum vel in suos heredes pro infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet 69<br />
: de una pecia terre iacente in<br />
teratorio de Gardono in con/trata Vivarii, cui coheret a mane heredes do<strong>mi</strong>ni Veturini de Carsinis<br />
de Brixia, a meridie et a sero via, a monte Iohanes Petri de Supiana/ et est per mensuram sedicim<br />
tabule et tres pedes, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Benevenutum, ita quod ipse Benevenutus et sui heredes et cui/ dederit vel habere statuerit habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat dictam pecia terre et de ea quidquid voluerit faciat sine/ contraditione<br />
dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios/ si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />
in vias publicas, et cum omnibus et singulis que/ dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />
se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et/ confratribus dicte religionis<br />
ex dicta pecia terre (-) modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Benevenutus,/ per se<br />
et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />
unam bazetam/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano ad ca/nipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />
superimposita non fiant dicto conductori, preter quod/ solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />
anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
re/ligionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
suum cui voluerit, preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos imperialium pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Benevenutus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus<br />
stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia et singula in isto contractu contenta, sub/ pena omnis dampni et dispendi in dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />
et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />
successores, dicto Benevenuto, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam/<br />
investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et/ desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Benevenuto<br />
et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bene/venuto omnia bona dicte religionis<br />
presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Benevenutus confitetur esse in<br />
te/nuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione<br />
secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii, hiis omnibus<br />
affuy et, rogatus, scripsi.<br />
69<br />
Da "de infrascripta" a "vi<strong>del</strong>icet" il testo è sottolineato.<br />
180
91<br />
CARTA LIVELLI<br />
1352 Marzo 26 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Bertolino fu Maderno Ordanini quattro appezzamenti di terra nelle<br />
contrade: Glere, Bordone, Ronchi di San Martino e Cerudolo, in territorio di Maderno, in cambio di<br />
venticinque bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />
.LIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Bertolinum Materni de Ordaninis de Materno. Die<br />
vigesimo sexto marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Iacobino filio Pasquini Nicolay ser Baldoyni de Pulzano de Tusculano, notario pro<br />
secundo/ notario, Iacobino quondam Pezini de Agnosigno, habitatore Tusculani, Bersanino<br />
quondam Iohanis Saye de Materno, omnibus testibus . Ibi rever/endus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />
Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de/<br />
Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et dictarum eclesiarum<br />
et capituli et conventus earumdem,/ per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Bertolinum quondam Materni Ordanini de Orda/ninis de Burgo de<br />
Materno de infrascriptis peciis terre iuris dictarum eclesiarum iacentibus in teratorio de Materno:<br />
impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre/ olivata et aratoria iacente in teratorio de Materno in Campra in<br />
contrata de Gleris, cui coheret a mane Petrus Bertolini Regentini pro Cicino Conti,/ a meridie Maria<br />
uxor quondam Rigini Beni pro heredibus Tomasiarum, a sero via, a monte Delaytus Bonusancie et<br />
est per mensuram septem tabule/; item de una pecia terre olivata et vidata iacente in dicta Campra<br />
Materni in contrata de Bordoni, cui coheret a mane via, a meridie heredes Iohanini ser Henrici/ pro<br />
heredibus Bertolini Rozoli, a sero do<strong>mi</strong>nus pre Nicolaus, archipresbiter plebis de Materno pro<br />
heredibus Pecie, a monte heredes Bertolini Gualdi et est/ per mensuram triginta tres tabule; item<br />
de una pecia terre rosive iacente in dicto teratorio in contrata Ronchi Sancti Martini, cui coheret/ a<br />
mane et a monte via, a sero via in parte et in parte heredes Bertolini Monegi et in parte heredes<br />
Franceschi Coacie, a meridie heredes Bertolini Monegi/ in parte et in parte Bertolameus Requiliani<br />
Temporali pro heredibus Bonadey Quatrocyholi et est per mensuram duo plodia et decem octo/<br />
tabule; item de una parte vi<strong>del</strong>icet de decem octo tabulis unius pecie terre vidate iacente in dicto<br />
teratorio in contrata Zeruduli secundum/ quod ter<strong>mi</strong>nata est, cui coheret a mane heredes Franzoni<br />
ser Henrici in parte et in parte heredes Ordanini quondam Petri de Ordaninis, a meridie et a sero<br />
heredes condam/ Ordanini de Ordaninis pro dicta religione, a monte Millayus quondam Bersani de<br />
Ordaninis pro dicta religione, salvis omnibus aliis coherentiis./ Quas primas tres pecias terre<br />
Bertolinus qui dicebatur Beterius quondam Petri Ordanini habebat ad livellum a dicta religione ut<br />
continetur/ in carta livelli. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dictis peciis terre in dictum/ Bertolinum, ita quod ipse Bertolinus et sui heredes et<br />
cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat/ dictas pecias terre<br />
et de eis quidquid voluerit faciat iure livellario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum;/ cum omnibus et singulis que intra<br />
181
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque/ in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet earum<br />
habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni/ iure et actione, usu seu requisitione<br />
sibi et dictis eclesiis et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu/<br />
spectante. Solvendo ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava viginti quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti, vi<strong>del</strong>icet<br />
viginti quatuor bazetas de tribus pri<strong>mi</strong>s peciis terre, vi<strong>del</strong>icet de pecia/ terre iacente in Gleris et de<br />
pecia terre iacente ad Bordonum et de pecia terre iacente in Roncho Sancti Martini et unam<br />
bazetam oley de pecia terre iacente in/ Cerudullo, boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub/ pena dupli. Et in eo<br />
salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore voluerit vendere ius seu melioramentum suum,<br />
teneatur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo<br />
modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus habentibus inde duos soldos pro<br />
quibus debeant novum emphiteotam inve/stire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus<br />
stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia et singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito,<br />
stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Bertolino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas/<br />
pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere<br />
statuerit ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei<br />
omnia/ bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre dictus Bertolinus ex<br />
nunc confitetur esse in tenuta et corporali po/ssessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus<br />
unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />
Tusculani, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
92<br />
CARTA LIVELLI<br />
1352 Marzo 26 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Bersanino fu Giovanni Saye due appezzamenti di terra a Prada e a<br />
Oppoli sui monti di Maderno, in cambio di tre quarteri di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />
182
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bersaninum quondam Iohanis Saye de<br />
Materno. Die vigesimo sexto marcii, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Iacobino filio Pasquini Nicolay ser Baldoyni de Pulzano de Tusculano,/ notario pro<br />
secundo notario, Bertolino quondam Materni Ordanini de Materno, Iohanino quondam Pezini de<br />
Agnosigno, habitatore Tusculani, omnibus/ (-) testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />
Michael de Navis, prepositus (-) religionis eclesiarum Sancti Do/<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum/ et<br />
capituli et conventus earumdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit/ Bersaninum quondam Iohanis Saye de Materno de infrascriptis peciis<br />
terre iuris dictarum eclesiarum et dicte religionis iacentibus in teratorio de Materno/: impri<strong>mi</strong>s de<br />
una pecia terre prativa et costiva iacente in teratorio de Materno in montibus in Pratha, cui coheret<br />
a mane heredes Avanci/ni Bayamonti, a meridie via, a sero dicta religio, a monte Soye et potest<br />
esse per mensuram di<strong>mi</strong>dium plodium vel circa; item de una pecia terre bo/schiva et rosiva iacente<br />
in teratorio (-) de Materno in contrata Opolli, cui coheret a mane et a monte comune de Materno,<br />
a meridie heredes Do<strong>mi</strong>nici Carne/rii, a sero heredes Petri Bonati, salvis aliis coherentiis. Tali modo<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in/<br />
dictum Bersaninum, ita quod ipse Bersaninus et sui heredes et cui dederit vel habere <br />
deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre/ et de eis quidquid voluerit faciat<br />
(-) iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus/ et<br />
singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias/ pubblicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />
terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu/ seu<br />
requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu<br />
spectante. Solvendo ipse Bersani/nus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tria quarteria bazetas oley/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />
dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore voluerit<br />
vendere ius suum, teneatur primo dictum/ do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et<br />
eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus/ soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />
ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus<br />
duos soldos pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bersaninus, per se et suos heredes,/ dicto do<strong>mi</strong>no archipresbitero, pro se<br />
et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere/ et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus/ incurentium, obligando ad hoc do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religione et confratrum eiusdem, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Ber/sanino, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />
persona et universitate/ legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto Bersanino et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc dicto Bersanino<br />
omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus<br />
Bersaninus/ confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta<br />
183
eligione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
93<br />
CARTA LIVELLI<br />
1352 Marzo 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Bertolino fu pre Asiati parte di un appezzamento di terra in contrada<br />
Cerudulo in territorio di Maderno in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LIIIIor.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum quondam do<strong>mi</strong>ni pre Asiati de<br />
Materno. Die vigessimo septimo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: Iacobino filio Pasquini Nocolay de Pulzano de Tusculano, notario pro<br />
secundo , Combono quondam Belone de Burgo de Mater/no, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />
religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Sancti Heustachi de/ Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum<br />
eclesiarum et capituli et conventus earumdem, ad rectum livellum comunis Brixie, per/ lignum<br />
quod in suis manibus tenebat investivit Bertolinum quondam do<strong>mi</strong>ni pre Asiati de Materno de una<br />
parte unius pecie terre iacente in teratorio de/ Materno, vi<strong>del</strong>icet de triginta septem tabulis<br />
iacentibus in teratorio de Materno in contrata Cerudulli cui coheret a mane heredes Duchini, a<br />
meridie via, a sero heredes Nico/lay de Albertonibus, a monte Milanus quondam Bersani Petri de<br />
Ordaninis pro dicta religione, salvis omnibus aliis coherentiis. Quam partem dicte pecie terre heres<br />
quondam Petri de Orda/ninis de Materno habeat ad livellum a dicta religione cum aliis partibus<br />
dicte pecie terre iacentibus in Cerudullo ut continetur in carta livelli/ inde factis. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Bertolinum, ita quod ipse Ber/tolinus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps<br />
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid vol/uerit faciat iure<br />
livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos continentur/ confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia/ terre habet<br />
supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />
dicte religioni/ et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />
Solvendo ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicte reli/gioni et confratribus eiusdem annuatim<br />
in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tres bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati/ ad<br />
rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli.<br />
Et in eo salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore voluerit vendere ius seu melioramentum<br />
suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri/ persone;<br />
alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />
184
voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo ven/dat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus, per se et suos (-)<br />
heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposi/to, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere<br />
dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu<br />
contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus<br />
incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione<br />
et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Bertolino, pro se/<br />
et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui<br />
dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto Bertolino et suis heredibus incurentium, obligando ad/ hoc<br />
dicto Bertolino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc<br />
dictus Bertolinus confitetur esse in/ tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />
Tusculani, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
94<br />
CARTA RECEPTIONIS<br />
1353, Febbraio 9, Maderno, in eclesia Sancti Andree.<br />
Nicola di Messaga, frate <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, ha ricevuto una galletta di<br />
olio quale fitto annuo da Tommasino figlio di Tommaso Gavardini.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, die nono februari, in Materno, in ecclesia Sancti Andree,<br />
presentibus: Antoniolo qui dicitur Ceriotus Bozie, Nicolao filio Iohanis Nicolay, omnibus/ de<br />
Tusculano, testibus rogatis. Ibi frater Nicolaus de Mesaga de Tusculano, confrater religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ac in (...) dicte religionis et massarius ut dicitur, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis, confessus et manifestus fuit se recepisse a Tomasino filio Tomasii Gavardini de Buzathino<br />
de Materno unam/ galetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti pro ficto anni pro (...) preteriti quod fictum dictus<br />
Tomasinus dare et solvere tenetur annuatim dicte religioni ut confessus fuit, renuntiando omni<br />
exceptioni (-) non dati non habiti dicti oley et omni legum auxilio et cetera. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Tusculano, notarius, scripsi.<br />
95<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Pietro fu<br />
185
Benvenuto Guzapalli di Stina un appezzamento di terra a Premarzano di Maderno in cambio di una<br />
bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Petrum Benevenuti Guzapalli de Stina de<br />
Materno. Die decimo septimo ianuarii,/ in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Iohane presbitero eclesie Sancti Bertola/mey de Cleusuris<br />
Brixie, A<strong>mi</strong>geto de Salodo, Galvagno quondam magistri Baldrici medici de Tusculano, omnibus<br />
testibus rogatis./ Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heusta/chi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum et capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in<br />
suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Petrum quondam Bene/venuti<br />
Guzapalli de Stina de Materno de una pecia terre aratoria, olivata, vidata et rosiva iacente in<br />
teratorio de Ma/terno in contrata ubi dicitur in Premarzano, cui coheret a mane dictus conductor, a<br />
meridie heredes Nicolay Castelane, a sero heredes Nicolay,/ a monte Iohanes Cavalli, salvis<br />
omnibus aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit/ dictam<br />
investituram de dicta pecia terre in dictum Petrum, ita quod ipse Petrus et sui heredes et cui<br />
dederit vel habere statuerit/ deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam<br />
peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli/ sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />
suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel<br />
alios/ si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />
omnibus et singulis que dicta pecia terre/ habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum<br />
omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni et/ confratribus eiusdem ex dicta<br />
pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Petrus, per se et suos heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito et suis successoribus et confratribus dicte religionis annuatim in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam/ oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte/ religionis, sub pena dupli. Et in eo<br />
salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu me/lioramentum suum,<br />
teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;<br />
alioquin vendat ius seu meliora/mentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />
quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel/ suis successoribus inde habentibus duos<br />
soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et/ breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Petrus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/ pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et/ observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicte reli/gione et confratribus eiusdem, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra pro<strong>mi</strong>sit dicto Petro, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre<br />
et dictam investituram eiusdem/ ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni<br />
persona et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena (-) omnis dampni<br />
et dispendi inde dicto Petro et suis heredibus<br />
186
incurentium, obligando ad hoc/ dicto Petro omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />
De qua pecia terre ex nunc dictus Petrus confitetur/ esse in tenuta et corporali possessione pro<br />
dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Tusculano, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
96<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 24 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Yema vedova Maffei e alla nuora Domenica vedova Pasini Maffei, per<br />
conto di Giovannino, Bartolomeo e Maffeo, figli di Domenica, un appezzamento di terra presso la<br />
porta Picagaye al Borgo di Maderno in cambio di due bazete di olio e trenta planete all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LV.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Mafeum, Iohaninum et Bertolameum<br />
fratres et filios quondam Pasini Rubey Carlasarii de Materno. Die vigesimo quarto/ ianuarii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Stefanino filio Iohanis Salvagni,<br />
notario pro secundo notario, Iacobino quondam Iohanis Omerii,/ ambobus de Tusculano, testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod/ in suis manibus<br />
tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit do<strong>mi</strong>nam Yemam quondam uxorem Mafey<br />
qui dicebatur Rubeus Carlasarii/ de Burgo de Materno et Do<strong>mi</strong>nicam quondam uxorem Pasini<br />
quondam dicti Mafey Carlasarii de Burgo de Materno et quemlibet earum in solidum recipientes<br />
no<strong>mi</strong>ne/ et vice Iohanini, Bertolamey et Mafey (-) fratrum et filiorum quondam suprascripti Pasini<br />
Mafey pro quibus obligaverunt se personaliter et earum bona presentia et futura/ pigneri sese<br />
facturas et curaturas quod ipsi Iohaninus, Mafeus et Bertolameus habebunt firma et rata omnia et<br />
singula in isto/ contractu contenta et quod in nullo contravenient de tercia parte unius domus<br />
copate iacente in Burgo Materni prope portam Picagaye, cui coheret de/ supertoto a mane et a<br />
meridie via, a sero et a monte Gisapa Revelli, que domus de supertoto est per mensuram tres<br />
tabule et di<strong>mi</strong>diam, salvis aliis coherentiis./ Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, fecit dictam investituram in dictas do<strong>mi</strong>nam Gemam et Do<strong>mi</strong>nicam (-) recipientes,/ no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra, ita quod dicti Iohaninus, Bertolameus et Mafeus et eorum heredes et cui dederint<br />
deinceps habeant, teneant, gau/ deant et possideant dictam terciam partem dicte domus et de ea<br />
quidquid voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicta tercia pars dicte domus habet supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum<br />
omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus dicte religionis ex dicta<br />
tercia parte/ dicte<br />
187
domus, modo aliquo pertinente seu spectante. Dictis Iohanino, Bertolameo et Mafeo dantibus et<br />
solventibus dicte religioni et/ confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas<br />
bazetas oley et triginta planetos monete nunc curentis in Riperia brixiensi/ boni et pulcri et bene<br />
mensurati oley ad rectam mensuram de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et<br />
eciam/ eo salvo quod, si dicti Iohaninus, Mafeus et Bertolameus aliquo tempore velent vendere ius<br />
seu melioramentum suum, teneantur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />
apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendant ius seu melioramentum suum cui voluerint, preter servo<br />
eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus/ debeant novum emphiteotam investire et<br />
breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse fe<strong>mi</strong>ne, per sese/ et suos heredes ac in<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Iohanini, Mafey et Bertolamey, sese facturas et curaturas quod dicti<br />
Iohaninus,/ Mafeus et Bertolameus dabunt, solvent et atendent dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num<br />
et atendent et observabunt omnia/ et singula in isto contractu contenta et quod in nullo<br />
contravenient, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus/ dicte<br />
religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua/ et cuiuslibet earum et dictorum Iohanini,<br />
Mafey et Bertolamey presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus sti/pulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit (-), per se et suos successores, dicte do<strong>mi</strong>ne Geme et dicte Do<strong>mi</strong>nice, recipientibus<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice/ dictorum Iohanini, Mafey et Bertolamey et per eas dictis Iohanino, Mafeo et (-)<br />
Bertolameo, dictam terciam partem dicte domus/ et dictam investituram eis et eorum heredibus<br />
ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis<br />
dampni et dispendi inde dictis Iohanino, Mafeo et (-) Bertolameo et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dictis/ do<strong>mi</strong>ne Geme et Do<strong>mi</strong>nice, recipientibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum<br />
Iohanini, Mafey et Bertolamey, omnia bona dicte reli/gionis presentia et futura pigneri. De qua<br />
tercia parte domus dicte fe<strong>mi</strong>ne ex nunc confitentur esse in possessione dicte tercie partis/ dicte<br />
domus (-) no<strong>mi</strong>ne dictorum Iohaninii, Mafey et Bertolamey pro dicta religione. Renuntiando omni<br />
exceptioni non sic facti dicti/ contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />
contenta et omni legum auxilio et cetera et beneficio novorum auten/ticorum ypiticarum et veliani<br />
senatus consulti et beneficio nove constitutionis de fideiusoribus, ita quod quelibet earum/ in<br />
solidum teneatur ad predicta et cetera. De quibus fuerunt per me notarium bene certificate quid sit<br />
renunciare predictis. Et/ inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />
Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
97<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Dicembre 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto ad Antoniolo fu Iacopo Coacia un appezzamento di terra a Sanico di<br />
Maderno in cambio di due bazete e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
188
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Antoniolum quondam Iacobi Coacia de<br />
Sanico de Materno. Die octavo decembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: Nicolao quondam Petri, notario pro secundo notario, Franceschino filio<br />
Iohanis Peterboni, rogato hanc cartam/ subscribere, Iohanino filio Franceschi Vetelli,<br />
omnibus de Plano Tusculani, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Michael de<br />
Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie, per se/ et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et<br />
conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum comunis Brixie,<br />
investivit Antoniolum quondam Iacobi Coacia de Sanico de Materno de una pecia terre iuris dicte<br />
religionis iacente in teratorio de Materno in contrata Sanici ad fontem et est aratoria, olivata et<br />
rosiva, cui coheret a mane Iohanes/ Salvagni, a meridie dictus conductor, a sero Bertolameus<br />
Baldoyni Scapini, a monte Requilianus Bendacii, salvis aliis coherentiis, si que forent et/ est per<br />
mensuram triginta vel circa tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />
fecit dictam investituram de dicta pecia terre in/ dictum Antoniolum, ita quod ipse et sui heredes et<br />
cui dederit vel habere statuerit deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat/ et possideat<br />
dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum,/ cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/ in vias<br />
publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione/ usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />
dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo/ ipse Antoniolus, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava (-)/ duas<br />
bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli, Quo ficto dato et<br />
soluto, vel non (-) predicta omnia et singula/ nichilo<strong>mi</strong>nus habeat fir<strong>mi</strong>tatem. Et in eo salvo quod, si<br />
dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melio/ramentum suum, teneatur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice/<br />
dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />
melioramentum suum cui volu/erit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Antoniolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />
dare, solvere et/ atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />
singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti pro dicta/ religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />
et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,/ per se et suos<br />
successores, dicto Antoniolo, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />
investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui/ dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Antoniolo et<br />
suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Antoniolo omnia bona dicte religionis presentia<br />
et futura pigneri. De qua pecia terre/ ex nunc dictus Antoniolus confitetur esse in tenuta et<br />
corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et/ plura facere instrumenta<br />
189
uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />
rogatus, scripsi.<br />
98<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Dicembre 21 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto ai fratelli Peterbono e Peterzolo fu Materno Ordanini un appezzamento<br />
di terra in contrada Onglarino in territorio di Maderno in cambio di cinque gallette di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LVI.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Peterbonum et Peterzolum quondam<br />
Materni Ordanini de Burgo de Materno. Die vigesimo primo decembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Do<strong>mi</strong>nico filio Iohanini Boninsegne/ Bosii de Mesaga,<br />
notario pro secundo notario, Galvagno quondam magistri Baldrici, ambobus de Tusculano, Iohanino<br />
quondam Fathini de Gardono,/ A<strong>mi</strong>geto de Salodo, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu infrascriptorum confratrum dicte religionis<br />
vi<strong>del</strong>icet fratris/ Francini de Trovegnanis, fratris Iohanini de Brixia, presbiterorum, fratris<br />
Benevenuti de Materno, fratris Bertolini Gosoli, fratris/ Desiderati de Ciis de Salodo, fratris Nicolay<br />
de Mesaga et fratris Martini Revelli, ibi presentium et dicentium sese esse maiorem/ partem<br />
capituli et conventus dicte religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis<br />
consentientium et parabolam dantium per se/ et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />
et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Peterbonum et Peterzolum fratres et filios quondam Materni Ordanini de<br />
Burgo de Materno/ de una pecia terre iuris dicte religionis iacente in teratorio de Materno in<br />
contrata Onglarini, cui coheret a mane clusa comunis de Materno,/ a meridie heredes Bertolamey<br />
Scacii, a sero et a monte via, salvis aliis coherentiis et est per mensuram octuaginta due tabule et<br />
octo pedes vel circa/. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dicta pecia terre in dictos Peterbonum et Peterzolum,/ ita quod ipsi et eorum<br />
heredes et cui dederint vel habere statuerint deinceps habeant, teneant, gaudeant et possideant<br />
dictam peciam terre et de ea/ quidquid voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione/ dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipsi Peterbonus et Peterzolus,/<br />
per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />
octava quinque galetas oley/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis,/ sub pena<br />
190
dupli. Et in eo salvo quod, si dicti emphiteote aliquo tempore vellent vendere ius seu<br />
melioramentum suum,/ teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />
apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendant ius suum cui voluerint preter servo eclesie vel potenti<br />
ho<strong>mi</strong>ni quibus/ nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus<br />
duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam/ investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore<br />
firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Peterbonus , per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro se/ et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et si/ngula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus dicte religionis incurentium, obligando<br />
ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem se<br />
personaliter et omnia sua et cuiuslibet eorum bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictis Peterbono et Peterzolo, pro<br />
sese et suis/ heredes stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />
heredibus et cui dederint ab omni persona et universitate legiptime defendere, auc/torizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dictis Peterbono et Peterzolo et suis heredibus<br />
incurentium, (-) obligando/ ad hoc dictis Peterbono et Peterzolo omnia bona dicte religionis<br />
presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dicti Peterbonus/ et Peterzolus confitentur<br />
esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et,<br />
rogatus, scripsi.<br />
99<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Aprile 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Milano fu Bersano Pietro di Ordanino due parti di un appezzamento<br />
di terra in contrada Cerudoli in territorio di Maderno in cambio di quattro bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo quinquagesimo quarto, indicione septima.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Milanum quondam Bersanini de<br />
Ordaninis de Materno. Die quinto aprilis,/ in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: Aquistabeno quondam Franceschi de Gandolfinis/ de Materno, notario pro<br />
secundo notario, Delayto qui dicitur Tosirolus de Turi diocesis veronensis, habitatore Materni,<br />
A<strong>mi</strong>geto de Biccio/ de Salodo, habitatore Tusculani, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis/ eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, inve/stivit, renovando investituram, Milanum quondam Bersani Petri de Ordaninis<br />
de Burgo de Materno de duabus partibus/ unius pecie terre, secundum quod ter<strong>mi</strong>nate sunt, iuris<br />
dicte religionis<br />
191
iacentibus in teratorio de Materno in contrata Cerutholli:/ prima est vidata et olivata, cui coheret a<br />
mane heredes Franzoni quondam Antonioli ser Henrici de Materno in parte et in parte heredes<br />
Ordanini quondam Petri/ Ordanini pro dicta religione, a meridie Bertolinus quondam do<strong>mi</strong>ni pre<br />
Asiati pro dicta religione, a sero heredes quondam Nicolay de Albertonibus, a monte/ Bertolinus<br />
quondam Materni de Ordaninis pro dicta religione; item de una alia parte iacente in dicto teratorio<br />
et contrata, cui/ coheret a mane heredes Franzoni suprascripti, a meridie suprascriptus Bertolinus<br />
Materni pro dicta religione, a sero Combonus Iohanis Zuchi, a monte heredes/ suprascripti Ordanini<br />
pro dicta religione, que due parte pecie terre posunt esse sexaginta novem tabule vel circa, salvis<br />
omnibus aliis/ coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dictis peciis terre in dictum Milanum, ita/ quod ipse et sui heredes et cui dederit<br />
vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de/ eis<br />
quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus/ et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/ in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum/ et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo<br />
aliquo pertinen/tibus. Solvendo ipse Milanus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania/ do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuor bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensu/ram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />
dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si/ dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare/ pro quinque<br />
soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,<br />
preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde/ habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Milanus, per se et suos heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus/ stipulanti, dare, solvere et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto/ contractu contenta,<br />
sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religionis et confratribus eiusdem incurentium,<br />
obligando/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et conftatribus eiusdem<br />
et per eum dicte religionis et confratribus eiusdem,/ se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />
futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro/<strong>mi</strong>sit dicto<br />
Milano, pro se et suis heredibus stipulanti, ei defendere dictas pecias terre et dictam investituram<br />
ei/ et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto Milano et suis heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto Milano omnia/ bona dicte religionis presentia et futura<br />
pigneri. De quibus peciis terre dictus Milanus ex nunc confitetur esse in possessione/ pro dicta<br />
religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
192
100<br />
CARTA LIVELLI<br />
1356 Marzo 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Pasqueto detto Savora fu Benvenuto detto Spigocio una<br />
casa con orto a Vigole di Maderno in cambio di quattro bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona.<br />
.LVII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Pasquetum qui dicitur Savora Spigocii de Materno. Die<br />
vigesimo quinto marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,/ presentibus: Iacobino<br />
filio Bertolamey ser Zanni, notario pro secundo notario, de Tusculano, Iohanino quondam Benamati<br />
Lanzete de Materno, Iohanino quondam do<strong>mi</strong>ni Bontempi/ de Albertonibus de Materno, omnibus<br />
testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis<br />
eclesiarum sanctorum/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />
successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus/ eiusdem, per lignum quod in<br />
suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Pasquetum qui dicitur Savora<br />
condam Bene/venuti qui dicebatur Spigocius Marcii de Viglis de Materno de una domo et uno orto<br />
et uno moro secum tenente iacente in/ teratorio de Materno in villa de Viglis, cui coheret a meridie<br />
et a sero via, a monte heredes Nicolay Guathagnini, salvis aliis coherentiis. Et est per/ mensuram<br />
quatuor tabule et di<strong>mi</strong>diam. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />
dictam investituram de dicta domo et orto in/ dictum Pasquetum, ita quod ipse et sui heredes et<br />
cui dederit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam domum et dictum ortum/ et eis<br />
quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que/<br />
dicta domus et ortus habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />
usu seu requisitione dicte religioni et/ confratribus eiusdem ex dicta domo et orto, modo aliquo<br />
pertinente seu spectante. Solvendo ipse Pasquetus, per se et suos heredes, dicte re/ligioni et<br />
confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuor bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti<br />
boni et pulcri et bene men/surati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />
canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo/ quod, si dictus emphiteota aliquo tempore<br />
velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />
suos/ successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro<br />
quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri/ persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />
voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Pasquetus, per se et suos<br />
heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere<br />
dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu<br />
contenta, sub/ pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus<br />
193
eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione/ et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, (-) stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit predicto Pasqueto, pro se et<br />
suis heredibus stipulanti, dictam domum et dictum ortum ei et suis heredibus et cui dederit/ ab<br />
omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicto Pasqueto et/ suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
Pasqueto omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua domo/ et orto ex nunc<br />
dictus Pasquetus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et<br />
plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto,<br />
indicione nona./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius, (-) hiis<br />
omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
101<br />
CARTA LIVELLI<br />
1356 Agosto 14 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Bersanino fu Giovanni Saye un appezzamento di terra a<br />
Prada sui monti di Maderno in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Bersanini Iohanis Saye de Materno. Die<br />
quarto decimo augustii, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Bertolameo ser Zani de Tusculano, Requiliano quondam Franceschini/ Avancini et<br />
Iacobo filio Avancini Dondurelli, notario, ambobus de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />
religiosus vir/ do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de/ Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Iohanini de<br />
Brixia, presbiteri, fratris Bertolini Gosoli, fratris Martini Revelli,/ fratris Bertolini Bosioti et fratris<br />
Desiderati de Ciis de Salodo, omnium confratrum dicte religinis, ibi presentium ac in omnibus/ et<br />
singulis in isto contractu contentis consentientium ac in dicentium sese esse maiorem partem<br />
confratrum capituli dicte religionis, per se et/ suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus/ tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Bersaninum quondam Iohanis Saye de Materno de una pecia terre<br />
pra/tiva et costiva iuris dicte religionis iacente in teratorio de Materno in montibus in Pratha, cui<br />
coheret a mane dictus/ Bersaninus conductor pro dicta religione, a meridie via, a sero magister<br />
Franceschus de Grapis, a monte Oriolus Iacobini Calapi,/ salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Bersaninum,/ ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps in perpetuum<br />
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre/ et de ea quidquid voluerit faciat iure<br />
livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus et<br />
singulis/ que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas/ et cum omnibus et singulis que<br />
194
dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requisi/tione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente<br />
seu spectante. Solvendo ipse Bersaninus, per se et/ suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et pulcri<br />
et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />
religionis,/ sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet<br />
vendere ius seu melioramentum/ suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis, dare pro quinque<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />
voluerit/ preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus/ duos soldos planetorum pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Bersaninus, per se<br />
et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
confratrum/ eiusdem, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et<br />
observare omnia et singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito,<br />
stipulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua<br />
bona presentia et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />
pro<strong>mi</strong>sit stipulatione dicto Bersanino, stipulanti pro se et suis heredibus, dictam peciam terre et<br />
dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto (-)<br />
Bersanino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bersanino omnia bona dicte<br />
religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus/ Bersaninus confitetur esse<br />
in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, indicione nona./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii,/ hiis omnibus affuy et,<br />
rogatus, scripsi.<br />
102<br />
CARTA LIVELLI<br />
1357 Marzo 19 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Francino fu Giovanni detto Benatino una casa a Vigole e un<br />
appezzamento di terra a Gazolo in territorio di Maderno in cambio di sei bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LVIII.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Francini Benatini de Materno. Die decimo nono marcii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>/bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Bono quondam<br />
Nicolini, Galvagno quondam magistri Baldrici, ambobus de Tus/chulano, Iohane quondam Boturini<br />
195
Bonafidey de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi religiosus vir do<strong>mi</strong>nus frater Franci/nus de<br />
Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de<br />
Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratribus<br />
eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Francinum quondam Iohanis qui dicebatur Benatinus de Viglis de Materno de infrascripta domo et<br />
pecia terre iuris dicte religionis: impri<strong>mi</strong>s de una domo copata iacente in teratorio de Materno in<br />
villa de Viglis,/ cui coheret a mane et a monte Cresinus Iacobi de Grapis, a meridie et a sero via;<br />
item de una pecia terre olivata et vidata iacente in dicto teratorio de/ Materno in contrata ubi<br />
dicitur in Gazolo, cui coheret a mane senterium, a meridie heredes Spigozii pro dicta religione, a<br />
sero via, a monte dictus/ conductor salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre et domo, ita quod ipse et sui<br />
heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam<br />
domum et peciam terre/ et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus et singulis/ que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas/ et cum omnibus et singulis que dicta domus et pecia terre habet supra se, intra se seu<br />
infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu re/quisitione dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem ex dicta domo et pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando, red/dendo et<br />
solvendo ipse Francinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in<br />
epifania Do<strong>mi</strong>ni vel/ in octava sex bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />
rectam mensuram de Tusculano in terra de/ Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli.<br />
Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet/ vendere ius seu<br />
melioramentum suum, teneatur primo apellare (-) dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendat/ ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />
quibus nullo modo vendat, confratribus dicte religionis/ inde habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Francinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti et<br />
recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis/ dampni et<br />
dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, stipulanti/ et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et futura . Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Francino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam domum et peciam<br />
terre ei et suis heredibus et cui/ dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
Francino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Francino omnia bona dicte/<br />
religionis presentia et futura pigneri. De quibus domo et pecia terre ex nunc dictus Francinus<br />
confitetur esse in possessione pro dicta/ religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione<br />
decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, rogatus,<br />
scripsi.<br />
196
103<br />
CARTA LIVELLI<br />
1357 Agosto 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Franceschino fu Bonaventura dei Pelacani due<br />
appezzamenti di terra in contrada Cingoli Asse a Prade sui monti di Maderno, in cambio di sette<br />
bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Franceschini qui dicitur Zinus, habitatoris Materno. Die<br />
primo augustii, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:<br />
fratre Richebono et fratre Pelacano, confratribus ordini Sancti Fran/ceschi, Iohane Bertolini<br />
Regencini de Tusculano, A<strong>mi</strong>stato quondam Perzevalli, habitatore Materni, omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi re/ligiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum<br />
sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu<br />
infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet fratris Martini Revelli, fratris/ Bertolini Bosioti, fratris<br />
Benevenuti de Materno et fratris Iacobini de Cisano, omnium confratrum dicte religionis ac in/<br />
omnibus et singilis in isto contractu contentis (-) et consentientium per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit/ Franceschinum quondam Bonaventure de Pelacanibus,<br />
habitatorem Materni, de duabus peciis terre iuris dicte religionis prativis/ et costivis, iacentibus in<br />
teratorio in montibus in Pratha: prima iacet in contrata Cingoli Asse, cui coheret a<br />
mane/ et a meridie comune de Materno, a monte heres Bersanini Florioli, a sero via; secunda pecia<br />
terre coheret ab una parte Benevenutus/ Rizardini, ab alia parte Do<strong>mi</strong>nicus Pasquetini de<br />
Tusculano, ab alia parte Bertolinus Malacati, ab alia parte/ Niger Pacis de Materno, salvis aliis<br />
coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam/ investituram<br />
de dictis peciis terre in dictum Franceschinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere<br />
sta/tuerit deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />
quidquid voluerit faciat/ iure livelli sine contraditione confratrum dicte religionis, cum omnibus et<br />
singulis que intra predictos continentur confines vel/ alios si qui forent et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis/ que dicte pecie<br />
terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisitione dicte religionis et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente<br />
seu spectante. Dando, reddendo et solvendo/ ipse Franceschinus, per se et suos heredes, dicte<br />
religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/ octava septem bazetas oley,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano/ in terra de<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli et cetera. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphite/ota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo apellare<br />
confratres dictarum eclesiarum et/ dicte religionis et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictre<br />
religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri/ persone; alioquin vendat ius<br />
suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,/ confratribus<br />
dicte religionis inde habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et/ breve si<strong>mi</strong>le eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Franceschinus, per se et suos<br />
heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,/<br />
197
stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem/ incurentium, obligando ad hoc ei,<br />
recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Franceschino,<br />
pro se et suis heredibus stipulanti, dictas/ pecias terre et dictam investituram earumdem ei et suis<br />
heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,/ auctorizare sub<br />
pena omnis dampni et dispendi in dicto Franceschino et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />
hoc/ dicto Franceschino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis<br />
terre ex nunc dictus/ Franceschinus confitetur esse in possessione pro dictis eclesiis et dicta<br />
religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/ . Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione (-) decima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
104<br />
CARTA LIVELLI<br />
1360 Febbraio 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Maderno fu Maderno di Boxelli un appezzamento di terra<br />
in territorio di Maderno in contrada Matina detta Ronco Malfrugeno, in cambio di sedici bazete di<br />
olio ossia quattro gallette di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LVIIII.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo, indicione tercia decima.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Materni quondam Materni de Boxellis de Materno. Die<br />
vigesimo quinto februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus reli/gionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano in<br />
capitulo dicte religionis, presentibus: Ognabeno quondam Iohanis Feri, Iacobino quondam Iohanis<br />
Omerii, ambobus de Tusculano,/ Aymerico qui dicitur Mazia quondam Nigri, habitatore Materni,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi congregato capitulo religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de<br />
mandato religiosis/ viri do<strong>mi</strong>ni fratris Francini de Trovegnanis, prepositi dicte religionis, voce<br />
capanelli more solito illius religionis, in quo quidem capitulo/ adherant dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus et omnes infrascripti confratres, vi<strong>del</strong>icet frater Fedriginus quondam Bertolini Bosii de<br />
Brixia, presbiter, frater Martinus Reveli,/ frater Nicolaus Bosii, frater Iustachinus, omnes de<br />
Tusculano, frater Bertolinus Bosioti de Concesio, frater Benevenutus de Materno, frater/ Iacobinus<br />
de Cisano, omnes confratres dicte religionis, dicentes et aserentes sese esse totum capitulum dicte<br />
religionis ac in consentientes/ omnibus et singulis infrascriptis. Unde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
verbo et consensu et auctoritate omnium suprascriptorum confratrum, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis/ et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit Maternum quondam Materni/ de Boxellis de Materno de<br />
una pecia terre iuris dicte religionis olivata, vidata et rosiva, boschiva et vegra iacente in teratorio<br />
de Materno/ in contrata Mathine ubi dicitur ad Runchum Malfrugenum, cui coheret a mane plebs<br />
de Materno in parte et in parte fosatum, a meridie<br />
198
dicta plebs/ in parte et in parte Albertus quondam Benevenuti Chuchi, a sero dictus Albertus, a<br />
monte fosatum, salvis aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in (-) dictum Maternum, ita quod ipse et<br />
sui heredes et cui dederit deinceps/ habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de<br />
ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque/<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel allios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/ publicas et cum omnibus et<br />
singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu/ requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo<br />
aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo et solvendo atque con/ducendo ipse Maternus,<br />
per se et suos heredes, dicte religioni et capitulo et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava sedicim/ bazetas oley, vi<strong>del</strong>icet quatuor galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra/ de Tusculano, ad canipam<br />
dicte religionis, sub pena dupli et cetera. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />
tempore velet/ vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro duobus<br />
soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo/ eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos soldos pro quibus/ debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />
tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Maternus, per se et suos heredes,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus et capitulo eiusdem incurentium, obligando<br />
ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Materno, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre<br />
et dictam investituram ei et suis heredibus/ et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare et atendere et observare/ omnia et<br />
singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Materno et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc/ dicto Materno omnia bona dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Maternus confitetur esse in possessione / religione. Insuper dictus (-) do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, et dictus Maternus<br />
omnibus modo iure forma et causa quibus melius (-)/ fecerunt, constituerunt et ordinaverunt<br />
Fedriginum Orioli et Franceschinum filium Contrini Nasimbeni, ambos de Materno, et quemlibet<br />
eorum in solidum suis et dicte/ religionis certos nuntios et procuratores et sindicos speciales<br />
specialiter et expresse ad presente hoc instrumento cuilibet registrato, depu/tato ad registrandum<br />
instrumenta et ad faciendum registrari in libro registri secundum de certum et ordinamenta<br />
magnifici et excelsi/ do<strong>mi</strong>ni Bernabonis et est procurator de ratio habendo et obligando et<br />
renuntiando. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo, indicione tercia decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
In qua pecia terre sunt viginti quatuor olivi.<br />
199
105<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Gennaio 16 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Bertello di Ugolino de Bonvesinis un appezzamento di terra<br />
in contrada dei Mulini in Capra di Maderno in cambio di tre gallette di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Bertelli Golini de Burgo de Materno. Die sexto decimo<br />
ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Heustachii de Cleusuris Brixie, presentibus: Delayto qui dicitur Tosirolus de Turi, habitatore Materni,<br />
Iohanino/ quondam Fachini de Gardono, Benevenuto quondam Iohanis Benevenuti de Manerva,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir Do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trove/gnanis, prepositus<br />
religionis predicte, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice confratrum capituli et conventus<br />
dicte religionis, per lignum quod/ in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />
investivit Bertellum filium Ugolini de Bonvesinis de Burgo de/ Materno, dicentem et asserentem se<br />
stare et habitare scorsum a dicto patre suo et facere et exercere facta sua per se tamquam<br />
peterfa<strong>mi</strong>/lias, de voluntate dicti patris sui, de una pecia terre iuris dicte religionis aratoria, olivata<br />
et vidata iacente in teratorio de Materno in Campra/ in contrata de Molinis, cui coheret a mane, a<br />
meridie et a sero via, a monte clusa, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut/ supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Bertellum, ita quod<br />
ipse et sui heredes et cui dederit/ vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et<br />
possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti<br />
do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />
in/tegrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
modo aliquo pertinente seu spectante. Dando,/ reddendo et solvendo ipse Bertellus, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava tres<br />
galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano,/ ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore velet vendere ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo apellare<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne dictre<br />
religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
suum/ cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis/ successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertellus, per se et<br />
suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et<br />
confratrum eiusdem, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et<br />
observare/ omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
confratribus dicte religionis incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />
recipienti pro<br />
200
dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et/ futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />
Bertello, pro se et suis/ heredes stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei<br />
et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare<br />
et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Bertello et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto Bertello omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua<br />
pecia terre ex nunc dictus/ Bertellus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus quondam Peterboni Bruni de<br />
Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
106<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Febbraio 2 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Requiliano fu Bertolino Monaci un appezzamento di terra a<br />
Masane in territorio di Maderno in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LX.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Requiliani quondam Bertolini Monegi de Sanico de<br />
Materno. Die secundo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus reli/gionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Dal<strong>mi</strong>ano quondam Bertolini Monegi de Sanico de Materno, Iohanino quondam<br />
Fachini de Gardono, Be/nevenuto quondam Iohanis Benevenuti de Manerva, omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus/ religionis eclesiarum<br />
sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis, confratrum capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis<br />
manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie in/vestivit Requilianum quondam Bertolini<br />
Monegi de Sanico de Materno de una pecia terre rosive iacente in teratorio de/ Materno in<br />
contrata Masane, cui coheret a mane dictus conductor, a meridie via, a sero fosatum, a monte<br />
Bona quondam Lumbardi Berle, salvis aliis/ coherentiis et est per mensuram septuaginta quinque<br />
tabule vel circa. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam/<br />
investituram de dicta pecia terre in dictum Requilianum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit<br />
vel habere statuerit deinceps/ habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea<br />
quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni pre/positi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et<br />
singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in in/tegrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo<br />
aliquo pertinente/ seu spectante. Dando, reddendo et solvendo ipse Requilianus, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />
bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />
201
ene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in/ terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />
religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/ velet<br />
vendere ius suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores et<br />
eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte/ religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;<br />
alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum emphiteo/tam investire et breve si<strong>mi</strong>le eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Requilianus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti/ et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia et singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni<br />
et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti/ et<br />
recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Requiliano,<br />
pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />
heredibus et cui/ dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Requiliano et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri.<br />
De qua pecia terre ex nunc/ dictus Requilianus confitetur esse in possessione pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et dictus/<br />
Requilianus, per se omnibus modo iure, forma et causa quibus melius Bononum Iohanini de<br />
Cuzaga de Tusculano certum nuntium, procuratorem et sindicum speci/alem ad facendum registrari<br />
hoc instrumentum et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore/.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego<br />
Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />
rogatus, scripsi.<br />
107<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Febbraio 2 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Benasuta fu Nicola Dorche, moglie di Giovanni fu Antoniolo<br />
Rigeti un appezzamento di terra in contrada Digoli in territorio di Toscolano in cambio di otto<br />
bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Benasute quondam Nicolay Dorche. Die<br />
secundo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Girardino et<br />
Petro fratribus et filliis Nasimbeni de Ciis, Iustachino quondam Berteloni de Ciis, omnibus/ de<br />
Salodo, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus<br />
religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, confratrum, capituli et conventus/ dicte<br />
religionis, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
202
comunis Brixie, investivit Benasutam quondam Nico/lay Dorche de Gayno de Tusculano et uxorem<br />
Iohanis quondam Antonioli Rigeti de Burgo de Materno de una pecia terre iuris dicte religionis/<br />
iacente in teratorio de (-) Tusculano in contrata ubi dicitur ad Digolos, cui coheret a mane heredes<br />
Peteni de Gayno pro dicta religione,/ a meridie via, a sero heredes Iohanis ser Iacobi sive habentes<br />
causam ab eis, a monte heredes Berardi de Tegaciis et est per mensuram octuaginta tabule,/ salvis<br />
aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dicta pecia terre in dictam/ Benasutam, ita quod ipsa et sui heredes et cui dederit<br />
vel habere statuerit, deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre/ et de ea<br />
quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et/<br />
singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione/ dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo<br />
aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo et solvendo/ ipsa Benasuta, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava octo/<br />
bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni, pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si (-) dicta<br />
fe<strong>mi</strong>na aliquo tempore velet vendere ius/ seu melioramentum suum, teneatur primo apellare<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte<br />
religionis dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius<br />
suum/ cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel confratribus dicte/ religionis inde habentibus duos soldos planetorum pro quibus<br />
debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>le/ eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa<br />
fe<strong>mi</strong>na, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus/ stipulanti,<br />
dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />
singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte<br />
religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, stipulanti et recipienti, no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte Benasute, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam/ investituram ei et suis heredibus et cui<br />
dederit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbri/gare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicte fe<strong>mi</strong>ne et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicte<br />
Benasute/ omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri (-). De qua pecia terre ex nunc<br />
dicta fe<strong>mi</strong>na confitetur esse in/ possessione pro dicta religione. Renuntiando omni exceptioni non<br />
sic facte dicte pro<strong>mi</strong>sionis et obligationis et non ita vera esse omnia/ et singula in isto contractu<br />
contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie et beneficio novorum autenticorum<br />
ypoti/carum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit<br />
renunciare predictis. Et inde sum rogatus/ unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />
Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus<br />
quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
203
108<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Febbraio 2 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino di Trovegnani, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Bartolomeo detto Negrone fu Cicino Conti due<br />
appezzamenti di terra nelle contrade Bolpere e Proa sui monti di Maderno, in cambio di sei bazete<br />
e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXI.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Bertolamey qui dicitur Negronus quondam<br />
Cicini Conti de Materno. Die secundo februarii, in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano, presentibus: Iohane quondam Antonioli Iohanis Rigeti, Mafeo filio Iacobi Mafey,<br />
Crescembeno/ quondam Peterboni Case, omnibus de Materno, testibus rogatis. Ibi religiossus vir<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis/ eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis, con/fratrum, capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit Barto/lameum qui dicitur Negronus quondam Cicini Conti<br />
de Materno de infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis in teratorio de Materno in in/frascriptis<br />
contratis supra Montem Materni: prima est aratoria, olivata et costiva iacente in contrata Bolpere,<br />
cui coheret a mane et a sero Petrus condam/ Bazete, a meridie via, a monte heredes Francini<br />
Galine in parte et in parte dictus Petrus Bazete; item de una pecia terre aratoria, olivata et vidata<br />
iacente/ in dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Proam, cui coheret a mane Petrus Bazete, a<br />
meridie A<strong>mi</strong>status Perzevalli, a sero via, a monte do<strong>mi</strong>na Benevenuta/ (-) quondam uxor Bersanini<br />
Florioli et est per mensuram viginti novem tabulle. (-) Prima pecia terre est undicim tabule, salvis<br />
aliis coherentiis./ Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dictis peciis terre in dictum Bertolameum, ita quod ipse et sui heredes et cui<br />
dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de<br />
eis/ quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum/ omnibus et<br />
singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu/ seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo<br />
aliquo pertinente seu spectante (-)./ Dando, reddendo et solvendo ipse Bertolameus, per se et suos<br />
heredes, annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ dicte religioni et confratribus eiusdem sex<br />
bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati/ ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam/ eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur/ primo apellare<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dictarum eclesiarum et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne<br />
dicte/ religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat<br />
ius suum cui voluerit,/ preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus/ inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire<br />
204
et breve si<strong>mi</strong>le eodem tenore/ firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolameus, per se et suos heredes, dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus/ stipulanti, dare, solvere (-) dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto con/tractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium,/ obligando ad hoc<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se personaliter et omnia sua<br />
bona presentia et futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolameo, pro se et suis/ heredes stipulanti, dictas pecias terre et<br />
dictam investituram earum ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et univer/sitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
Bertolameo/ et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Bertolameo omnia bona dicte<br />
religionis presentia et futura pigneri./ De quibus peciis terre ex nunc dictus Bertolameus confitetur<br />
esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus/ unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego<br />
Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius, scripsi.<br />
109<br />
CARTA LIVELLI<br />
1348 Gennaio 17 Toscolano, sub porticu hospitalis Sancti Benedicti.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Giacobino fu Malesardi quattro appezzamenti di terra<br />
nelle contrade Cusano, Lagerio, Lagri e Planzolo in territorio di Gardone Riviera in cambio di venti<br />
gallette di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
IN GARDONO<br />
.LXII.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie scripte et rogate per Bertolameum Peterboni Bruni<br />
de Plano Tusculani de negociis religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano ut inferius legitur.<br />
CARTA IACOBINI MALEXARDI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Malexardi de Gardono. Die<br />
decimo septimo ianuarii, in Tusculano, sub porticu hospitalis Sancti Be/nedicti, presentibus: Iohane<br />
filio Peterboni Bruni de Plano, notario pro secundo notario, Do<strong>mi</strong>nico quondam Pasquetini de<br />
Plano, Bertolino quondam Tusculani de Plano, Guizar/do quondam Bonacorsii de Secina, omnibus<br />
de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus<br />
eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />
successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus/<br />
eiusdem, per ligum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Iacobinum quondam Malesardi de Gardono de infrascriptis/ peciis terre iuris dictarum eclesiarum<br />
usque ad novem annos et ad novam investituram fiendam de dictis peciis terre per dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum/ Iacobinum vel in suos heredes pro<br />
infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria, olivata<br />
205
ed vidata iacente in teratorio de Gardono in/ contrata ubi dicitur in Cusano, cui coheret a mane<br />
Betinus Vaselli, a meridie heredes Bersani Bertoldi, a sero fosatum, a monte Zafonus quondam<br />
Venture et/ est per mensuram sexaginta unam tabule et di<strong>mi</strong>diam; item de una pecia terre olivata,<br />
vidata et ortiva iacente in dicto teratorio in/ contrata Lagerii supra Cararias, cui coheret a mane<br />
fosatum, a meridie et a monte Betinus Bordoni pro eius uxore, a sero Martinus Mayi sive/ heredes<br />
in parte et in parte Betinus Bordoni et est per mensuram triginta quinque tabule et tres pedes; item<br />
de una pecia terre olivata, vidata/ et aratoria iacente in dicto teratorio in contrata Lagri, cui coheret<br />
a mane fosatum, a meridie Ma<strong>del</strong>lus Bedarius de Salodo in parte et in parte/ Magnocha Seroti de<br />
Gardono, a sero via, a monte Petrus Seroti in parte et in parte Iohanes Petri de Morgnaga pro uxore<br />
eius et in parte Fran/cinus Iohanis Buffe et est per mensuram quatraginta tres tabule; item de una<br />
pecia terre olivata, vidata et aratoria cum aliis/ arboribus et una tegete et costiva iacente in dicto<br />
teratorio in Planzolis sive ad Ronzelios, cui coheret a mane via, a meridie heredes/ Grandoni, a sero<br />
Belya quondam Valenti in parte et in parte Iacopus Gavagnathe et in parte Nasimbenus Zite, a<br />
monte Bonaventura condam/ Zoveni in parte et in parte heredes Francini magistri Federici Nasceti<br />
et est per mensuram duo plodia et viginti una tabule et di<strong>mi</strong>diam,/ salvis omnibus aliis coherentis si<br />
que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram/<br />
de dictis peciis terre in dictum Iacobinum, ita quod ipse Iacobinus et sui heredes et cui dederit vel<br />
habere statuerit deinceps/ in perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et<br />
quemlibet earum et de eis quidquid voluerit faciat sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi<br />
suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios<br />
si qui forent et/ cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />
omnibus et singulis que dicte pecie terre et que/libet earum habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus dicte re/ligionis ex<br />
dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iacobinus, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni/ et confratribus eiusdem (-) annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava<br />
viginti galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo sal/vo quod, si<br />
dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel/ suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis, dare pro quinque soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri/ persone; alioquin vendat<br />
ius seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo<br />
modo vendat,/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito inde habente vel suis successoribus duos soldos imperialium<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>le eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro se et dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua<br />
bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit,/ per se et<br />
suos successores, dicto Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam<br />
investituram earumdem ei et suis heredibus et cui/ dederit, ab omni contradicenti persona et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde/ dicto Iacobino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iacobino omnia bona<br />
dicte religionis<br />
206
presentia et futura pigneri. De quibus/ peciis terre ex nunc dictus Iacobinus confitetur esse in<br />
tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo, indicione<br />
prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
110<br />
CARTA LIVELLI<br />
1349 Gennaio 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Bertolino detto Tolino Boture un appezzamento di<br />
terra in contrada Bornico in territorio di Maderno in cambio di sei bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />
CARTA BERTOLINI QUONDAM BOTURE<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Bertolinum qui dicitur Tolinus Boture de<br />
Faxano de Gardono. Die vigesimo septimo ianuarii, in Tusculano, in do/<strong>mi</strong>bus religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, in camara do<strong>mi</strong>ni prepositi infrascripti, presentibus: Martino de Paytono,<br />
habitatore ville de Grezenico de Tusculano,/ Antoniolo quondam Iacobini de Corno de Faxano,<br />
habitatore dicte ville de Grezenico, Bertolino quondam Tusculani de Plano Tusculani, omnibus<br />
testibus rogatis./ Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis<br />
eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi/ de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />
successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem, per lignum quod in/ suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit<br />
Bertolinum qui dicitur Tolinus Boture de Faxano de Gardono usque ad novem/ annos et ad novam<br />
investituram fiendam per dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel per suos successores in dictum<br />
Bertolinum vel in suos heredes de infrascripta/ pecia terre iuris eclesiarum pro<br />
infrascripto ficto, vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre aratoria, olivata iacente in teratorio de Materno in<br />
contrata de Bornico, cui coheret a mane lacus/ sive ripa, a meridie heredes Avanzini Bayamonti, a<br />
sero Ariginus quondam Antonioli, a monte Bertolinus conductor, salvis aliis coherentiis et est per<br />
men/suram viginti una tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />
dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Ber/tolinum, ita quod ipse Bertolinus et sui<br />
heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat/ dictam<br />
peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus/ et<br />
singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione sibi et/ confratribus dicte religionis ex dicta pecia terre modo aliquo<br />
pertinente seu spectante. Solvendo per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et/ suis<br />
successoribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava sex bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri<br />
et bene mens/urati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte<br />
religionis. Quo ficto dato et soluto, alia super/imposita non fiant dicto conductori,<br />
207
preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo anno in quo non solverit dictum fictum ad/<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu<br />
melioramentum suum, teneatur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />
et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque/ soldis imperialium <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni<br />
quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde habentibus duos<br />
soldos imperialium pro quibus debeant novum emphiteotam inve/stire et breve si<strong>mi</strong>le eodem<br />
tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se<br />
et suis/ successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula in isto contractu/ contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
do<strong>mi</strong>no/ preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />
sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per<br />
se et suos successores, dicto Bertolino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et/<br />
dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni<br />
persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto Bertolino et suis heredibus incurentium,/ obligando ad hoc dicto Bertolino<br />
omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus<br />
Bertolinus/ confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
111<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie Sancti Nicolai.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Iacobino detto Bazolo fu Rivano un appezzamento di terra in località<br />
Prada in territorio di Gardone Riviera in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
GARDO<br />
.LXIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iacobinum Rivani qui dicitur Bazolus de<br />
Gardono. Die decimo septimo ianuarii, in Gardono, in/ curtivo domuum eclesie Sancti Nicolay de<br />
Gardono, presentibus: Martino quondam Bonaventure Zoveni, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini,<br />
notario pro secundo/ notario, do<strong>mi</strong>no pre Iohane, presbitero (-) eclesie Sancti Nicolai de Gardono,<br />
suprascriptis Nicolao et Martino de Gardono, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus/ vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sacti<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, capituli<br />
et conventus et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Iacobinum qui dicitur Bazolus quondam Rivani de Gardono de una pecia<br />
terre iuris dicte religionis/<br />
208
olivata et vidata iacente in teratorio de Gardono in contrata ubi dicitur ad Pretham, cui coheret a<br />
mane via, a meridie et a sero dictus conductor, a monte/ consueverat esse Iacobus (-) quondam<br />
Lafranchi et modo est (-) heres Petri Rivani in parte et in parte via, salvis aliis coherentiis et est per<br />
men/suram triginta novem tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />
dictam investituram de dicta pecia terre in dictum/ Iacobinum, ita quod ipse Iacobinus et sui<br />
heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat/ et<br />
possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi iure livelario suorumque successorum;/ cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/<br />
in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se<br />
in integrum et cum omni iure et actione/ usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />
dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Iacobi/nus, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />
bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti/ boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono, ad<br />
canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo/ salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore<br />
velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel<br />
suos successores apellare et eis, emere volentibus (-) no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque<br />
soldis <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,<br />
preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo/ modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum/ emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>le eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus, per se et suos heredes,/<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />
sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no (-) pre/posito et confratribus dicte religionis<br />
incurentium, obligando ad hoc se dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte relig/ionis et per eum se dicte religioni, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />
Iacobino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram/ eiusdem<br />
ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, aucto/rizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iacobino et<br />
suis heredibus incurentium, obligando/ ad hoc dicto Iacobino omnia bona dicte religionis presentia<br />
et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus/ Iacobinus confitetur esse in tenuta et corporali<br />
possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/ uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii,/ hiis omnibus affuy et,<br />
rogatus, scripsi.<br />
112<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie Sancti Nicolai.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Morino fu Pizono un appezzamento di terra nelle contrada detta Al<br />
Sabbione o Campo<br />
209
di Ordano, in territorio di Gardone Riviera in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Morinum Pizoni de Gardono. Die decimo<br />
septimo ianuarii, in Gardono, in curtuvio domuum eclesie/ Sancti Nicolay de Gardono, presentibus:<br />
do<strong>mi</strong>no pre Iohane, presbitero dicte eclesie Sancti Nicolay, Martino quondam Bonaventure Zoveni,<br />
Bertozio Malesardi, Nicolao/ quondam Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario, omnibus de<br />
Gardono, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus/ religionis<br />
eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos<br />
successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religi/onis et capituli, conventus et confratrum eiusdem, per<br />
lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Morinum/<br />
quondam Pizoni de Gardono de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />
Gardono in contrata ubi dicitur ad Sablonum sive ad Campum Ordani,/ cui coheret a meridie<br />
Dalfinus Dalfini Ordani, a mane heredes do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne Pizameye sive habentes causam ab<br />
eis, a sero et a monte Avinant Ru/bey Pasini, salvis omnibus aliis coherentiis si qui forent. Que pecia<br />
terre est per mensuram decem novem tabule et di<strong>mi</strong>diam. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus pre/positus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum Morinum, ita quod<br />
ipse Morinus et sui heredes et cui dederit/ vel habere statuerit deinceps in perpetuum habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat/ iure livelario<br />
sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines/ vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que/ dicta pecie terra habet supra<br />
se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et<br />
confratribus/ dicte religionis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo<br />
ipse Morinus, per se et suos heredes, dicte/ religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et/ pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Gardono in terra de Gardono, ad canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et eciam<br />
eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melio/ramentum suum,<br />
teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendat ius seu me/lioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle eodem<br />
tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Morinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro/ se et<br />
suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare/ omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicte dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis succe/soribus incurentium, obligando ad hoc<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter/ et<br />
omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, stipulatione pro/<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicto Morino, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem/ ei et suis heredibus et cui dederit<br />
vel habere statuerit ab omni persona<br />
210
et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi<br />
inde dicto Morino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto/ Morino omnia bona dicte<br />
religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Morinus confitetur esse in/<br />
tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et quia dictus Morinus <strong>mi</strong>nor erat viginti<br />
quinque annis, maior/ tam quatuordicim ut dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evanyelia, corporaliter<br />
tactis scripturis, non venire contra dictam pro<strong>mi</strong>/sionem, obligationem nec contra aliquid in isto<br />
contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri/ poset in<br />
contrarium. Et inde sum (-) rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Tusculano, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
113<br />
CARTA LIVELLI<br />
1352 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domus eclesie Sancti Nicolay.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Meierata fu Giovannino Zordani, vedova Francino Pellegrini, per<br />
conto proprio e dei figli Giovanni e Iacopo, un appezzamento di terra in località Valli in territorio di<br />
Gardone Riviera in cambio di due bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXIIIIor.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Iohaninum et Iacobum fratres et filios quondam<br />
Francini Pelegrini de Gardono. Die decimo septimo ianuarii, in Gardono,/ in curtivio domus eclesie<br />
Sancti Nicolay de Gardono, presentibus: Bertocio quondam Malesardi, Nicolao quondam (-)<br />
Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario,/ Martino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus<br />
de Gardono, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepo/situs<br />
eclesiarum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti (-) Heustachi de Cleusuris Brixie, per se<br />
et suos successores ac no/<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus earumdem, per<br />
lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,/ investivit do<strong>mi</strong>nam<br />
Meyeratam quondam Iohanini Zordani de Salodo et quondam uxorem Francini Pelegrini de<br />
Gardono, recipientem no<strong>mi</strong>ne et vice/ Iohanis et Iacobi fratrum et filiorum quondam (-) Francini<br />
Pelegrini de Gardono, quorum est tutrix ut dicitur contineri in carta tutele/ facta per Delaytum<br />
Contri qui dicitur Scolarius de Morgnaga de Gardono, pro quibus (-) Iohanino et Iacobo, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ obligavit se facturam et curaturam quod dicti<br />
Iohaninus et Iacobus habebunt firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta et quod in<br />
nullo/ contravenient, de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Gardono<br />
in contrata ubi dicitur in Valibus, cui coheret a mane Bozinus Vaselli/ in parte et in parte Ysuardus<br />
Ture, a meridie dicti Iohaninus et Iacobus, a sero fosatum, a monte Graciolus Casse, salvis omnibus<br />
aliis coherentiis et est per mensuram/ septuaginta tabulle. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictam do<strong>mi</strong>nam Meyeratam, recipientem/<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Iohanini et Iacobi, ita quod ipsi et eorum heredes et cui dederint vel<br />
habere statuerint habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam/ peciam terre et de ea quidquid<br />
211
voluerint faciant iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum<br />
omnibus et singulis/ que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus (-) et regressibus suis usque in vias publi/cas et cum omnibus et singulis que<br />
dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, dicte religioni/ et confratribus eiusdem (-) modo aliquo ex dicta pecia terre<br />
pertinente seu spectante. Dictis Iohanino et Iacobo vel eorum heredibus dantibus/ et solventibus et<br />
dare et solvere debeant dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />
octava/ duas bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Gardono in terra de Gardono,/ ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod,<br />
si dicti Iohaninus et Iacobus aliquo tempore/ voluerint vendere ius seu melioramentum suum,<br />
teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores ape/lare et eis, emere<br />
volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;<br />
alioquin vendant/ ius suum cui voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendant, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis succe/ssoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa<br />
fe<strong>mi</strong>na, no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Iohanini et Iacobi et eorum heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et/ vice dicte religionis et confratribus eiusdem, dare, solvere et<br />
atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis<br />
successoribus et confratribus/ dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro se et dicta religione, omnia bona dictorum Iohanini et Iacobi/ presentia et<br />
futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne/ Meyerate, stipulanti et recipienti pro dictis Iohanino et Iacobo,<br />
(-) dictam peciam terre et dictam investituram eiusdem eis et cui dederint vel habere/ statuerint ab<br />
omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dictis Io/hanino et Iacobo incurentium, obligando ad hoc dicte do<strong>mi</strong>ne<br />
Meyerate, recipienti pro dictis Iohanino et Iacobo, omnia bona dicte religi/onis presentia et futura<br />
pigneri. De qua pecia terre ex nunc dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata dicit quod ipsa pro dictis Iohanino et<br />
Iacobo est in tenuta/ et corporali possessione pro dicta religione. Insuper dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito, pro se et suis successoribus<br />
stipulanti, se facturam et curaturam quod dicti Iohaninus et Iacobus habebunt firma et rata omnia/<br />
et singula in isto contractu contenta et quod in nullo contravenient et quod confirmabunt omnia in<br />
isto contractu contenta, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />
confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />
recipienti/ pro se et suis successoribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Renuntiando omni exceptioni non sit facte dicte pro<strong>mi</strong>sionis et non/ ita vera esse omnia et<br />
singula in isto contractu contenta et omni legum (-) auxilio et cetera et beneficio novorum<br />
autenticorum ypoticarum/ et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium bene<br />
certificata quid sit renunciare predictis. Et inde sum rogatus unum et plura/ facere instrumenta uno<br />
tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />
rogatus, scripsi.<br />
212
114<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie Sancti Nicolay.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Aimerico fu Bosio un appezzamento di terra in località Valli a Fasano<br />
di Gardone Riviera, in cambio di tre quarteri di bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta livelli (-) religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Aymericum quondam Bosii de Faxano.<br />
Die decimo septimo ianuarii, in Gardono, in curtivio (-) domuum eclesie Sancti Nicolay, presentibus:<br />
Bertocio Malesardi, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario,/ Martino<br />
quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gardono, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Navis, prepositus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Aymericum/ quondam Bosii de Faxano de Gardono de una pecia terre<br />
olivata et vidata iacente in teratorio de Gardono in contrata Faxani in Valibus, cui coheret a mane/<br />
fosatum, a meridie heredes Bertolamey Stancharii, a sero dossum sive via in parte et in parte dictus<br />
Aymericus, a monte heredes do<strong>mi</strong>ni Ugolini de Ugonibus/ sive habentes causam ab eo, salvis<br />
omnibus aliis coherentiis veteribus sive novis et est per mensuram triginta quinque tabule. Tali<br />
modo dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />
terre in dictum Aymericum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statu/erit<br />
deinceps in perpetuum habeat, teneat, gaudeat et possideat et de ea<br />
quidquid voluerit faciat (-) iure livelli sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et<br />
singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in inte/grum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione sibi et dicte religioni ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu<br />
spectante./ Solvendo ipse Aymericus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ tria quarteria bazete oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />
bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono in terra de Gardono/ ad canipam dicte religionis,<br />
sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius/ seu<br />
melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare<br />
et eis, emere volentibus/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendat ius seu meliora/mentum suum cui voluerit, preter servo<br />
eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/<br />
successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et<br />
breve si<strong>mi</strong>lle eodem te/nore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Aymericus, per se et suos heredes, dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,/ dare, solvere et atendere dictum fictum<br />
ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub/<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, recipienti pro se et (-) confratribus dicte<br />
religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, pro<strong>mi</strong>sit<br />
213
stipulatione dicto Aymerico, pro se et suis heredibus stipulanti, (-) dictam/ peciam terre et dictam<br />
investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, aucto/rizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Aymerico et<br />
suis heredibus incurentium, obligando/ ad hoc dicto Aymerico omnia bona dicte religionis presentia<br />
et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus/ Aymericus confitetur esse in tenuta pro dicta<br />
religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri/ palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
115<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie sancti Nicolay.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni Mondini Gracioli due appezzamenti di terra in Calmaina di<br />
Gardone Riviera in cambio di tre bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXV.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem quondam Mondini Gracioli de<br />
Gardono. Die decimo septimo ianuarii, in Gardono, in curtivio domuum/ eclesie Sancti Nicolay,<br />
presentibus: Bertocio quondam Malexardi, Nicolao quondam Pelegrini, notario pro secundo<br />
notario, Martino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gar/dono, testibus rogatis. Ibi<br />
religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano/ et Sancti (-) Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, ad/ rectum livellum comunis Brixie, per lignum<br />
quod in suis manibus tenebat investivit Iohanem Mondini Gracioli de Gardono de duabus/ pecis<br />
terre iuris dicte religionis iacentibus in teratorio de Gardono in Calmaina: prima iacet in dicto<br />
teratorio et contrata, cui coheret a mane et a monta via, (-)/ a sero heredes quondam Vianesii et<br />
est per mensuram sedicim tabule et di<strong>mi</strong>diam; secunda (-) iacet in dicto teratorio et contrata et est<br />
aratoria, olivata et vidata, cui coheret/ a monte dictus conductor in parte et in parte Lonardus Geyi,<br />
a mane via, a meridie Zuchellus (-) Zenelli sive heredes in parte et in parte dictus conductor, a sero<br />
heredes Mar/tini Uberti, salvis omnibus aliis coherentiis et est per mensuram septuaginta tabule.<br />
Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam inve/stituram de dictis<br />
pecis terre in dictum Iohanem, ita quod ipse Iohanes et sui heredes et cui dederit vel habere<br />
statuerit deinceps habeat, teneat, gau/deat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid<br />
voluerit faciat (-) iure livellario sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum;/<br />
cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias/ publicas et cum omnibus et singulis que<br />
dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu re/quisitione dicte religioni ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante.<br />
Solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito et dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />
214
octava (-) tres bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad rectam mensuram de<br />
Gardono in terra de Gardono, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo/ quod, si<br />
dictus emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat/ ius seu<br />
melioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus<br />
debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Iohanes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />
dare,/ solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />
singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et/ dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et dicte religioni incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et/ omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et suos successores, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani, pro se/ et suis<br />
heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui<br />
dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc/ ei<br />
omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre ex nunc dictus Iohanes<br />
confitetur esse in tenuta pro dicta reli/gione, et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta<br />
uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />
rogatus, scripsi.<br />
116<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 17 Gardone, in prelatura comunis de Gardono.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Margherita fu Maffeo Casari, agli eredi di Gemma Casari e agli eredi<br />
di sua madre Yema, un appezzamento di terra in località Bolzono di Gardone Riviera in cambio di<br />
una bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Margaritam quondam Mafei Casarii de<br />
Gardono. Die decimo septimo ianuarii,/ in Gardono, in prelatura comunis de Gardono, (-)<br />
presentibus: Bertozio quondam Malesardi, Nicolao quondam (-) Bertolini Pelegini,/ notario pro<br />
secundo notario, Martino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gardono, testibus rogatis. Ibi<br />
religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Mich/ael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successo/res ac no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad<br />
rectum/ livellum comunis Brixie, (-) investivit Margaritam quondam Mafei Casarii et heredes Geme<br />
Casarii de (-)/ Cargnaco de Gardono (-) et heredes quondam do<strong>mi</strong>ne Yeme quondam matris eius et<br />
uxorem Comboni Marende de Portesio, de una pecia/ terre vidata iacente in teratorio de Gardono<br />
in contrata ubi dicitur ad Bolzonum, cui coheret a mane via, a meridie Martinus Fe/rarii, a sero<br />
215
et a monte heredes Ridane et Masarie de Salodo, salvis omnibus aliis coherentiis et est per<br />
mensuram duodicim tabulle/ et novem pedes. Tali (-) modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo<br />
ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre/ in dictam Margaritam, ita quod ipsa<br />
Margarita et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat/ et<br />
possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti<br />
do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque succe/sorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus/ suis usque in vias<br />
publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum/ et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />
dicta pecia terre modo aliquo per/tinente seu spectante. Solvendo ipsa Margarita, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim/ in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />
bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam/ mensuram de Gardono in<br />
terra de Gardono, ad canipam dicte religionis, (-) sub pena dupli. Et in eo salvo/ quod, si dicta<br />
fe<strong>mi</strong>na aliquo tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum/ vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis, dare pro duobus soldis <strong>mi</strong>nus/ quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui<br />
voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo/ vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteo/tam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa fe<strong>mi</strong>na, per se et suos heredes,<br />
dicto/ (-) do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />
sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ et suis successoribus incurentium<br />
obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et dicta religione et confratribus<br />
eiusdem,/ se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper ipse dictus<br />
prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicte do<strong>mi</strong>ne Margarite, pro se et suis<br />
heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram/ eiusdem ei et suis heredibus et<br />
cui dederit vel habere statuerit ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare<br />
et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte fe<strong>mi</strong>ne et/ suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicte fe<strong>mi</strong>ne omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri./ De qua<br />
pecia terre ex nunc dicta Margarita confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta<br />
religione./ Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis<br />
et beneficio novorum autenticorum ypo/tecarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me<br />
notarium bene certificata quid sit renunciare predictis. Et inde/ sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione<br />
sexta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii, hiis/<br />
omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
117<br />
CARTA CONTRACAMBI<br />
1341 Ottobre 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis e Martino Revelli, a nome <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano,<br />
hanno dato alle sorelle Margherita e Giacobina fu Baldrici un appezzamento di terra presso Villa<br />
Curtarecii a Toscolano e<br />
216
quaranta soldi imperiali, in cambio di un altro appezzamento di terra ai Ronchetelli di Toscolano.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXVI.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie scripte et rogate per me Bertolameum Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, de negociis religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ut inferius legitur./<br />
Carta contracambii facti inter confratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Iacobinam et<br />
Margaritam quondam magistri Baldrici. Die octavo octubri, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>/bus religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici in capitulo dicte religionis presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Benevenuto, presbitero eclesie<br />
(-) Sancti Petri plebis de Tusculano, Michelino filio quondam/ Turacie de Gayno, notario pro<br />
secundo notario, Franceschino filio Iohanis Peterboni, Francescho qui dicitur Zengus quondam<br />
Vetelli de Plano, omnibus de Tuscul/ano, testibus rogatis. Permutatio bone fidei noscitur esse<br />
contractus placuit itaque et bona voluntate convenit inter fratrem Francinum de Trovegnanis,<br />
presbi/terum et confratrem religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, nuncium et procuratorem dicte<br />
religionis ut dicitur contineri in carta procurationi facta per Girardum Zamboni de/ Leno, notarium,<br />
die vigesimo septimo iulii <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo, indicione octava et fratrem<br />
Martinum Revelli de Pulciano et permutatorem/ dicte religionis per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis et confratrum eiusdem et de confessu et plana voluntate fratris Cencrethini de Brixia,<br />
presbiteri et/ fratris Megerboni de Materno et fratris Do<strong>mi</strong>nici de Materno, fratris Benevenuti de<br />
Materno, fratris Bertolini Bosioti de Brixia, fratris Desiderati/ de Ciis de Salodo, omnium confratrum<br />
dicte religionis, ibi presentium et congregatorum ad capitulum voce vel sonitu capanelli more<br />
solito/ illius religionis et asserentium et dicentium sese esse maiorem partem dicti capituli hac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum/ eiusdem, ex una parte et Iacobinam et Margaritam,<br />
sorores et filias quondam magistri Baldrici de Bisonibus de Turi, habitatri/ces Plani Tusculani, ex<br />
altera parte, infrascriptas pecias terre sibi ad indicem permutare. Dederunt igitur dicti frater<br />
Francinus et frater/ Martinus, no<strong>mi</strong>ne et vice dicti capituli et conventus, dictis Margarite et<br />
Iacobine unam peciam terre aratoriam, olivatam iacentem in teratorio de Tusc/ulano prope villam<br />
Cortaretii a sero parte dicte ville in forte Cortarecii, cui coheret a mane heredes Bazio pro eclesiis<br />
Sancti Iohanis/ Baptiste, a meridie Iohanes Peterboni pro dictis eclesiis, a monte Cisanus Vigorii, a<br />
sero heredes Ricoli, salvo iure eclesiarum Sancti Iohanis/ Baptiste, Grisantis et Darie, civitatis Brixie.<br />
Et in contracambium et pro contracambio dicte pecie terre dicta Iacobina et Margarita dederunt/<br />
dicto fratri Francino et fratri Martino, recipientibus pro dicta religione et confratribus eiusdem,<br />
unam aliam peciam terre olivatam, costivam, rosivam/ iacentem in dicto teratorio de Tusculano in<br />
contrata ubi dicitur ad Ronchethellos, cui coheret a mane Iohanes Ognabeni Feri, a meridie via, a<br />
sero Macia/surdus pro heredibus Bozie, a monte Baldoini quondam Bertoldi ser Baldoyni de<br />
Pulzano, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo et ordine/ dicti frater Francinus et<br />
frater Martinus et dicta Iacobine et Margarita fecerunt dictam permutationem de dictis pecis terre<br />
sic inter se perm/utatis, ita quod dicti frater Francinus et frater Martinus et confratres dicte<br />
religionis habeant, teneant et possideant dictam peciam terre/ acceptam in comutationem et dicte<br />
Iacobina et Margarita si<strong>mi</strong>liter habeant, teneant et possideant dictam peciam terre quam<br />
acceperunt a dictis/ confratribus in comutationem dicte sue pecie terre, cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos continentur confines<br />
217
vel alios si qui forent et cum accessi/bus, ingressibus et regressibus suis et cuiuslibet dictarum<br />
peciarum terre usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que quelibet dictarum peciarum<br />
terre/ habet supra se, intra seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisitione alicui dictarum per eum ex illa pecia terre quam/ dedit alteri in comutationem modo<br />
aliquo pertinente seu spectante. Quas quidem pecias terre sic inter sese permutatas dicti<br />
confratres/ et dicte sorores Margarita et Iacobina constituerunt sese possessores dictam peciam<br />
terre quam dedit una pars alteri in comutationem donec quelibet/ pars acciperit tenutam et<br />
corporali possessionem quam accipiendi et retinendi inter sese omnimodam licentiam contulerint<br />
atque pro/<strong>mi</strong>ttentes dicti frater Francinus et frater Martinus, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, per<br />
sese et confratres dicte religionis, dictis/ Iacobine et Margarite, pro sese et suis heredibus<br />
stipulanti, litem nec controversiam ei nec suis heredibus nec cui dederint ullo tempore non in/fere<br />
nec inferenti consentire de dicta pecia terre sed dictam peciam terre ei et suis heredibus et cui<br />
dederint in toto et in parte ab omni persona et universitate/ legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit/<br />
meliorata et omnis dampni et dispendi inde dictis Iacobine et Margarite et eorum heredibus<br />
incurentium, obligando ad hoc dicti frater Francinus/ et frater Martinus dictis Iacobine et Margarite<br />
omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. Et dicta Iacobina/ et Margarita stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>serunt, per sese et suos heredes, dictis confratribus, stipulantibus et recipientibus no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicte religi/onis et confratrum eiusdem, litem nec controversiam eis nec eorum successoribus<br />
ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia/ terre in toto nec in parte sed<br />
dictam peciam terre eis et suis successoribus ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare/ et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus<br />
valuerit vel fuerit meliorata et omnis/ dampni et dispendi inde dictis confratribus et dicte religioni<br />
vel confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dictis fratri Francino et/ fratri Martino,<br />
recipientibus pro se et confratribus dicte religionis, omni sua bona presentia et futura pigneri. Et<br />
quia illa pecia terre quam/ dicta Iacobina et Margarita dederunt dictis confratribus in<br />
comutationem illius pecie terre quam acceperunt ab eis, valebat plus quam illa pecia terre quam<br />
dicte fe<strong>mi</strong>ne acceperunt a dictis confratribus quatraginta soldos imperialium bone monete<br />
brixiensis ut ibi ipsi dixerunt et/ apreciaverunt, ideo dicti confratres dederunt dictis Iacobine et<br />
Margarite dictos quatraginta soldos imperialium de propris denariis dicte religionis,/ quos denarios<br />
dicta Iacobina et Margarita confesse et manifeste fuerunt sese recepisse et habuisse pro dicto<br />
melioramento/ dicte pecie terre quam dederunt dictis confratribus. Renuntiando omni exceptioni<br />
non sic verum esse in totum et non date, non recepte pecunie et omni legum auxilio et statutis/<br />
comunis Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus<br />
consulti de quibus fuerunt per me notarium bene certi/ficate quid sit renunciare predictis. Et quia<br />
dicta Iacobina et Margarita <strong>mi</strong>nores erant viginti quinque annis, maiores tam/ quatuordicim ut<br />
dicunt ad Sancta Dei Evanyelia, iuraverunt corporaliter tactis scripturis, sese non venire contra<br />
aliquid in isto contractu con/tentum et quod non dicent nec oponent quod sit decepte in aliqua<br />
quatenus pecunie, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel/ causa que dici vel cogitari<br />
possit. Renuntiaverunt predicti confratres et dicte fe<strong>mi</strong>ne non sic facti dicti contractus et non ita<br />
vera esse omnia et singula in/ isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera et specialiter<br />
dicti confratres de certis literis decretalibus et rescriptis Do<strong>mi</strong>ni Pape et Romane/ Curie. Et inde<br />
sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo<br />
218
primo, indicione nona. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus,<br />
scripsi.<br />
118<br />
CARTA CONTRACAMBI<br />
1342 Dicembre 26 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano, ha dato a Iacobo fu frate<br />
Giovanni Riche un appezzamento di terra in contrada Gazolo in Capra di Toscolano, in cambio di un<br />
olivo giacente appezzamento di terra <strong>del</strong>la religione in contrada Mezzacampagna di Toscolano.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta contracambii facti inter confratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Iacobum Iohanini Riche. Die<br />
vigesimo sexto decembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus:<br />
Mafezolo quondam Martinelli, fabri de Navacio, Antoniolo quondam Samoelli de Formaga,<br />
ambobus de Gargnano,/ testibus rogatis. Permutacio bone fidei noscitur esse contractus placuit<br />
itaque et bona voluntate convenit inter religiossum virum do<strong>mi</strong>num fratrem/ Michaellum de Navis,<br />
prepositum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, agentem no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
confratrum eiusdem ex una/ parte et Iacobum quondam fratris Iohanis Riche de Plano Tusculano ex<br />
altera parte, infrascriptas res sibi ad invicem permutare dedit igitur dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus, per<br />
se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusedem ac in verbo et<br />
consensu fratris Francini/ de Trovegnanis, presbiteri, fratris Negerboni de Materno, fratris Nicolay<br />
Bosii de Tusculano, fratris/ Benevenuti de Materno, fratris/ Desiderati de Ciis de Salodo, fratris<br />
Bertolini de Brixia, omnium confratrum dicte religionis et ibi presentium et omnibus et singulis<br />
infrascriptis/ consentientium ac indicentium sese esse duas partes et plures capituli dicte religionis<br />
dicto Iacobo unam peciam terre cum/ vite et una olivo iacentem in teratorio de Tusculano in<br />
Campra Plani in contrata Gazoli, cui coheret a mane Bertolameus ser Zani, a meridie/ et a sero<br />
raparia sive dicta religio, a monte Bertolameus fratris Iohanis in parte et in parte via. Et in<br />
contracambium et pro contracambio dicte/ pecie terre dictus Iacobus dedit dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro se et suis successoribus et confratribus dicte religionis, unam olivum/<br />
quam dictus Iacobus habet in quadam peciam terre dicte religionis iacentem in teratorio de<br />
Tusculano in Plano in contrata ubi dicitur/ ad Mezacampagnam, quam peciam terre Iohanes<br />
Salvagni habet ad livellum a dicta religione et cui pecie terre coheret de supertoto a mane via,/ a<br />
meridie strata comunis Brixie in parte et in parte Peterbonus Bruni, a sero Nicolaus Petri, a monte<br />
heredes Contrini Pilli, salvis aliis coherentiis./ Que pecie terre et que olivus sunt ad alodium. Tali<br />
modo dicti contrahentes fecerunt dictam permutationem inter sese de dictis rebus, ita quod<br />
quelibet/ dictarum partium habeant illam rem quam accepit ab alia in comutationem, cum<br />
omnibus et singulis que quelibet dictarum rerum comutatarum/ habet supra se et cetera. Et cum<br />
omnibus iuribus et actionibus alicui dictarum parcium ex aliqua re data alteri parti in comutationem<br />
modo aliquo/ pertinente seu spectante. Quas quidem res dicte partes constituerunt sese una pars<br />
no<strong>mi</strong>ne alterius et altera no<strong>mi</strong>ne alterius posidere,/ vi<strong>del</strong>icet quilibet illam rem quam dedit alteri in<br />
comutationem donec quilibet eorum acciperit tenutam et corporalem possessionem de illa re<br />
quam/ accepit ab altero in comutationem quam accipiendi inter sese sibi vicisim omnimodam<br />
licentiam<br />
219
contulerunt et cetera. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicti/ contrahentes sibi vicisim, vi<strong>del</strong>icet dictus prepositus dicto<br />
Iacobo et dictus Iacobus dicto preposito, recipienti pro se et dicta religione,/ dictas res sic inter se<br />
permutatas ab omni persona et universitate legiptime defendere, vi<strong>del</strong>icet quilibet eorum illam<br />
peciam terre quam dedit alteri in/ permutationem, sub pena omnis dampni inde alicui predictorum<br />
incurentium, obligando ad hoc sibi vicissim vi<strong>del</strong>icet dictus Ia/cobus dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti pro dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri et dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus/ dicto Iacobo omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula/ in isto<br />
contractu contenta et omni legum auxilio et statutis et cetera. Et inde sum rogatus unum et plura<br />
facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo secundo,<br />
indicione secunda. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
119<br />
CARTA LIVELLI<br />
1344 Febbraio 28 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Richa fu regencio Baldrici un appezzamento di terra con un pero in<br />
contrada Villavetro di Gargnano in cambio di cinque bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXVII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Richam quondam Regentii, uxorem<br />
Peterboni Iohanis fratris Peterboni de Castro Pelacanorum de Tusculano. Die ultimo/ februarii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Benevenuto, presbitero<br />
eclesie Sancti Petri plebis de Tusculano, Crespino quondam/ Vanini notario, Peterbono notario filli<br />
Zanini de Castro Sancti Michaellis, utroque rogato hanc cartam subscrivere, Bertello filio Pezalde,<br />
omnibus/ de Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, verbo et consensu fratris Bene/venuti de Materno, fratris<br />
Gregorini de Brixia, fratris Nicolay de Mesaga de Tusculano, confratrum dicte religionis ibi<br />
presentium et consentientium/ omnibus et singulis infrascriptis per se et no<strong>mi</strong>ne et vice capituli et<br />
confratrum dicte religionis, per cartam quam in suis manibus tenebat ad rectum live/llum comunis<br />
Brixie, investivit Richam quondam Regencii Baldrici de Plano Tusculani, uxorem Peterboni filii<br />
Iohanis fratris Peterboni de Castro Pelacano/rum, recipientem verbo et consensu dicti viri sui ibi<br />
presentis et ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis, de una pecia terre olivata <br />
prativa cum una/ piro iacente in teratorio de Gargnano in contrata de Viaveteri, cui coheret<br />
undique via. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et no<strong>mi</strong>ne et/ vice dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictam Richam,<br />
quatenus ipsa Richa et sui heredes/ et cui dederit habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam<br />
peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque/<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque/ in vias publicas et cum omnibus et<br />
singulis que (-) dicta pecia terre habet supra se, intra<br />
220
se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, sibi et confratribus/<br />
dicte religionis ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipsa Richa, per<br />
se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis/ successoribus annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel<br />
in octava quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensu/ram<br />
de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis. Quo ficto dato et soluto, alia<br />
superimposita non fiant dicte conductori,/ preter quod solvat fictum in duplum in illo et de illo<br />
anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo/ quod, si ipsa aliquo<br />
tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum<br />
vel suos successores/ apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro<br />
duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius/ suum cui voluerit,<br />
preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde/ habentibus duodecim imperiales pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et cetera. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa Richa, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito, pro se<br />
et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
do<strong>mi</strong>no/ preposito, recipienti pro dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />
futura pigneri. Et inde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>/sit, per se et confratres dicte<br />
religionis, dicte Riche, pro se et suis heredibus stipulanti, dare dictam peciam terre et dictam<br />
investituram dicte pecie terre ei et/ suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde/ dicte<br />
Riche et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus dicte Riche omnia<br />
bona dicte religionis presentia et/ futura pigneri. Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non sic<br />
facti dicti contractus et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et/ omni<br />
legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum<br />
ypoticarum et veliani senatus consulti/ de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit<br />
renunciare predictis. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno/ tenore./ Anno<br />
Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius et, rogatus, scripsi.<br />
120<br />
CARTA REFUTATIONIS<br />
1344 Maggio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Giovanni fu Ruzeni riceve cinque soldi imperiali da Giovannino fu Benvenuto Gracioti in cambio<br />
<strong>del</strong>la rinuncia ad un appezzamento di terra sito in contrada Comnigono a Toscolano <strong>del</strong> quale sarà<br />
investito da Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di<br />
S. Eustachio di Brescia, per un moggio di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohaninum Benevenuti Gracioti de Gayno<br />
de Tusculano. Die decimo septimo madii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, presentibus: Peterbono filio Iacobi Rochesani de Materno, notario pro secundo notario,<br />
Iohane Bertolini Regencini de Grezenico, France/schino<br />
221
qui dicitur Mugancia quondam Peterzini de Folino, ambobus de Tusculano, omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi Iohanes quondam Ruzeni de Pulzano de Tusculano pro quinque/ soldis imperialium quos<br />
confessus et manifestus fuit se recipisse et habuisse a Iohanino quondam Benevenuti Gracioti de<br />
Gaino de Tusculano pro infrascripta refutatione, renunciatione/ omni exceptioni non habitorum<br />
dictorum denariorum et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis, per cartam<br />
quam in suis manibus tenebat, refutavit in/fra manus do<strong>mi</strong>ni fratris Michaellis de Navis, prepositi<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, recipientis pro se et no<strong>mi</strong>ne et vice confratrum dicte<br />
religionis/ et capituli et conventus eiusdem, omne ius et omne melioramentum quod habet vel<br />
habere poset in quadam pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in<br />
contrata ubi dicitur ad Comnigonos, cui coheret a mane, a meridie et a sero via, a monte heredes<br />
Iohanis ser Iacobi in parte et in parte heredes Petri Bertoli, quam peciam terre dictus Iohanes/<br />
habebat et tenebat ad livellum a dicta religione pro uno modio oley de ficto ut continetur in carta<br />
livelli facta per me notarium infrascriptum, die decimo augusti/ <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo trigesimo<br />
octavo, indicione sexta. Quam refutationem fecit dictus Iohanes in dictum do<strong>mi</strong>num prepositum ad<br />
hoc ut ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus inve/stiat Iohanino Benevenuti Gracioti de Gayno de (-) Tusculano<br />
pro infrascripto ficto. Et ibi incontinenti dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, verbo et consensu fratris<br />
Franci/ni de Trovegnanis prepositi, fratris Nicolay de Mesaga de Tusculano, fratris Bertolini,<br />
confratrum dicte (-) religionis ibi presentium et consentientium omnibus et singulis/ infrascriptis,<br />
per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per cartam quam in suis<br />
manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, inve/stivit dictum Iohaninum Benevenuti<br />
Gracioti de infrascripta pecia terre. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis et capituli et conventus/ eiusdem, fecit dictam investituram in dictum Iohaninum,<br />
ita quod ipse Iohaninus et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat, gaudeat et<br />
possideat/ dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines/ vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se,/ intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus dicte religionis ex<br />
dicta pecia terre modo aliquo pertinente/ seu spectante. Solvendo ipse Iohaninus Benevenuti, per<br />
se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem, annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />
octava unum/ modium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub/ pena dupli et cetera. Et in eo<br />
salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, (-)<br />
teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num/ prepositum vel suos successores apellare et eis, emere<br />
volentibus, dare pro duobus soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu<br />
me/lioramentum suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos imperialium<br />
pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohaninus,/ per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis<br />
successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere/<br />
et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro se et dicta religione, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos<br />
222
successores, dicto Iohanino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />
investituram eiusdem ei et suis heredibus et/ cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto/ Iohanino et<br />
suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohanino omnia bona dicte religionis presentia<br />
et futura pigneri. Renuntiando predicti non sic facti dicti/ contractus et non ita<br />
vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis<br />
Brixie factis et fiendis. Et inde sum rogatus/ unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno<br />
Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
121<br />
TRANSACTIO<br />
1346 Gennaio 22 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Frate Benvenuto de Materinis, col consenso di frate Francino de Trovegnanis e di alcuni confratelli<br />
<strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano, si è accordato con Gracioto fu Nasimpacis che sopra le<br />
paludi tra Folino e Cabiana nessuno pianti o faccia piantare alberi, se non olivi o viti, entro i confini<br />
<strong>del</strong>le terre o nelle immediate vicinanze per una <strong>mi</strong>sura di sei braccia e se vi fosse una pianta alta sei<br />
braccia dal terreno questa sia solo di olivo o di vite che non possono essere incise nè tagliate, sotto<br />
pena di quaranta soldi imperiali.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXVIII.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Gracioti Nasimpacis de quibusdam pactis. Die vigesimo secundo<br />
ianuarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino/ quondam ser<br />
Nasimpacis de Tusculano, notario pro secundo notario, Franceschino qui dicitur Dentellus quondam<br />
fratris Antonii de Malosellis, Perino Rubey Carlasarii/, ambobus de Materno, omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi frater Benevenutus de Matarinis de Materno, confrater religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano et procurator dicte/ religionis, verbo et consensu do<strong>mi</strong>ni fratris Francini de Trovegnanis,<br />
presbiteri, fratris Bertolini Gosolli, fratris Martini Revelli, confratrum/ dicte religionis ibi presentium<br />
et omnibus et singulis infrascriptis consentientium, per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, ex una<br />
parte et Graciotus quondam Nasim/pacis de Cabiana de Tusculano ex altera parte, fecerunt inter<br />
sese infrascripta pacta et conventiones, vi<strong>del</strong>icet quod aliquis eorum non possit nec debeat/ alevare<br />
nec plantare nec plantari facere aliquas arbores nisi olivos vel vites intra confines infrascriptarum<br />
peciarum terre vel prope confines earum ad sex bra/chia ab aliqua parte prope confines inter eos<br />
inter dictas pecias terre et si ex nunc est aliqua arbor quod debeat retondari ita et taliter quod non<br />
sit alta/ supra teram nisi sex brachiis nisi essent olivis vel vitis que non debeant incidi vel devastari<br />
et in quod debeant scorzari ita et taliter quod/ sichentur, preter quam olivi et vites, que pecie terre<br />
sunt hec et iacentes in teratorio de Tusculano in contrata ubi dicitur supra paludes (-) inter Folinum<br />
et Cabia/nam et pecie terre fratrum, coheret a mane et a monte dictus Graciotus, a meridie via, a<br />
sero Benamatus ser Bertolasii, pecie vero terre Gracioti coheret a mane Pas/inus Romani in parte<br />
et in parte Casalinus Casali et in parte Andriolus Pasquetini Petenati, a monte Iohanes ser Mazeti, a<br />
meridie via in parte et in parte/ dicti confratres<br />
223
pro sua pecia terre (-), a sero dicti fratres in parte et in parte Benamatus ser Bertolasii; item dictus<br />
Graciotus non possit plantare nec plantari facere/ aliquam arborem in una alia sua pecia terre<br />
prope via usque ad sex brachia que pecia terre iacet in dicto teratorio in contrata que est sub via<br />
predicta, salvo quod/ ipse possit plantare olivos vel vites, cui coheret a mane Iohanes ser Mazeti, a<br />
meridie, a sero et a monte via, et si aliqua esset quod debeat incidere et taliter scorzare quod<br />
sichetur. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicti contrahentes sibi vicissim, vi<strong>del</strong>icet dictus frater Benevenutus, per se et<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et confratrum eiusdem, dicto Gracioto, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti et dictus Graciotus, per se et suos heredes, dicto fratre Benevenuto, recipienti pro se et<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis, predicta pacta et conventiones et omni et singula in isto contractu<br />
contenta perpetuo firma et rata habere et tenere et non contrafacere vel/ venire aliqua ratione vel<br />
causa, sub pena et in pena quatraginta soldorum imperialium inter eos stipulatione pro<strong>mi</strong>sa que<br />
pena tociens possit exigi per partem/ observantem predicta a parte non observante, quociens<br />
contrafactum fuerit qua pena soluta vel non predicta omnia et singula suprascripta nichilo<strong>mi</strong>nus/ in<br />
sua fir<strong>mi</strong>tate perdurent et omnis dampni et dispendi inde alicui ex predictis incurentium, obligando<br />
ad hoc sibi vicissim, vi<strong>del</strong>icet dictus frater/ Benevenutus dicto Gracioto omnia bona dicte religionis<br />
presentia et futura pigneri et dictus Graciotus dicto fratri Benevenuto, (-) se personaliter et omnia<br />
sua bona/ presentia et futura pigneri. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore/. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione quarta decima. Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
122<br />
EMPTIO<br />
1346 Gennaio 11 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Giovannino fu Giacobini de Zonchareclis ha ceduto a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S.<br />
Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in contrada Prata sui monti di Maderno, in<br />
cambio di dodici libre imperiali e quindici soldi imperiali..<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre prativa iacente in montibus de Materno quam<br />
e<strong>mi</strong>t a Iohanino Iacobini de Zonchareclis de Marclino de Materno. Die/ (-) undecimo ianuarii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohane qui dicitur<br />
Cavalinus quondam Cavalli de Viglis/ de Materno, Tomasio filio Michaellis Petri Begna<strong>mi</strong> de Secina,<br />
notario pro secundo notario, Martino de Paytono, habitatore Plani Tusculani,/ omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi Iohaninus quondam Iacobini de Zonchareclis de Marclino de Materno iure proprio in<br />
perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et ex/peditum alodium dedit, vendidit et tradidit religiosso<br />
viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaellis de Navis, preposito religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano, emempti<br />
pro se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte religionis, unam peciam terre<br />
prativam et costivam iacentem in teratorio/ de Materno in montibus in contrata Prate, cui coheret<br />
a mane et a meridie comune de Materno, a sero via, a monte Bersaninus Florioli de Buzathino de<br />
Materno,/ salvis omnibus aliis coherentiis, ad habendum tenendum et possidendum et ad quidquid<br />
sibi et suis successoribus et confratribus dicte religionis et cui dederit/ deinceps placuerit perpetuo<br />
faciendum,<br />
224
cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingre/ssibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />
dicta pecia terre et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus pro duodecim/ libris<br />
imperialium et quindicim soldis imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi quas<br />
confessus et manifestus fuit se recepisse et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito, dante et solvente<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni<br />
non date, non recepte dicte/ pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et<br />
fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et confratrum<br />
eiusdem,/ constituit possessorem donec ipsius rei corporalem acciperint possessionem quam<br />
accipiendi et retinendi deinceps ei, recipienti no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et confratrum/ eiusdem,<br />
omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se et suos heredes, dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus sti/pulanti, litem nec controversiam dicte religioni<br />
vel confratribus eiusdem ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in<br />
toto nec in parte sed/ dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem ab omni persona<br />
et universitate tam in proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare,/ sub pena dupli extimationis dicte pecie terre et cetera et omnis dampni et dispendi et<br />
cetera obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione/ et confratribus<br />
eiusdem, se personaliter et omnia sua bone presentia et futura pigneri. Quibus omnibus et singulis<br />
suprascriptis Do<strong>mi</strong>nica uxor dicti Iohanini venditoris/ et fillia quondam pre Do<strong>mi</strong>ni de Materno ibi<br />
presens, verbo et consensu dicti viri sui ei ab omnia et singula infrascripta parabolam dantis,<br />
predicte venditioni,/ traditioni, pro<strong>mi</strong>sioni, obligationi et omnibus et singulis suprascriptis,<br />
consensit, refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti viri sui venditoris et dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi,/<br />
recipientis pro dicta religione et confratribus siusdem, omne ius omnesque rationes et actiones<br />
reales et personales quod et quas habet vel habere poset in dicta pecia terre sibi obligata vel<br />
ypoticata pro dote vel donatione sua aut pignore generali vel speciali. Anteponens ius dicte<br />
religionis in/ dicta pecia terre. Renuntiando omni exceptiono non sic facte dicte refutationis et non<br />
ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et cetera et<br />
beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me<br />
notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo sexto, indicione quarta decima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />
Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
123<br />
CARTA CREDITUS CUM CESSIONE<br />
1347 Agosto 26 Materno, in eclesia Sancti Andree plebis de Materno.<br />
I fratelli Francesco e Giovanni fu Stefanino Zani de Citernis hanno ceduto al frate Francino de<br />
Trovegnanis ogni loro diritto nei confronti di Bortolomeo detto Zolo e dei suoi eredi, per il<br />
pagamento di due moggi di olio.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de certis iuribus aquisitis a Francescho et Iohanino,<br />
fratribus et fillis quondam Stefanini Zani de Citernis quondam Zolini de Manerva. Die vigesimo/<br />
sexto augustii, in Materno, in eclesia Sancti Andree plebis de Materno, presentibus:<br />
225
Franceschino filio Nicolay Berete de Secina de Tusculano, (-)/ Nicolino de Cazago, habitatore<br />
Materni, utroque notario et rogato hanc cartam subscrivere, Iohane qui dicitur Revellus quondam<br />
ser Glanini, Bertolino Paste, ambobus/ de Gayno de Tusculano, testibus rogatis. Ibi Franceschus et<br />
Iohanis fratres et filli quondam Stefanini Zani de Citernis de Scovolo et quilibet eorum in solidum<br />
stipulatione/ pro<strong>mi</strong>serunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religonis et per eum ipsi/ religioni, dare et solvere dicte<br />
religioni et confratribus eiusdem (-) aut suo certo nuntio hinc ad quindicim dies proximos duodecim<br />
libras imperialium,/ undicim soldos imperialium et quatuor imperiales monete nunc curentis in<br />
Riperia brixiensi et reficere dicte religioni omne dampnum et expensas quod et quas/ faciet ultra<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num pro dictis denariis expensis, credendo omnes expensas in dicto confratrum dicte<br />
religionis sine sacramento et alia probatione./ Et quod non probabunt solutionem, pactum et finem<br />
aut re<strong>mi</strong>ssionem huius debiti tocius vel partis nisi per hanc cartam atestatam eis redditam,/ incisam<br />
vel per aliam de solutione a bono et ydoneo notario factam in concordio confratrum dicte<br />
religionis, obligando ad hoc dicto fratre Francino, recipienti/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, se<br />
personaliter et omnia sua bona et cuiuslibet eorum presentia et futura pigneri. Hoc autem fecerunt<br />
no<strong>mi</strong>natim dicti debitores/ pro duobus modeys oley quod confessi et manifesti fuerunt sese<br />
recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante de proprio oleo dicte religionis,/ no<strong>mi</strong>ne mercati<br />
illo precio. Renuntiando omni exceptioni non dati non recepti dicti oley et omni legum auxilio et<br />
statutis comunis Brixie factis et fiendis. Et ibi incon/tinenti in solutione et pro solutione dictorum<br />
denariorum dicti Franceschus et Iohaninus dederunt, cesserunt et concesserunt dicto fratre<br />
Francino, recipienti pro dicta reli/gione et confratribus eiusdem, omne ius omnesque rationes et<br />
actiones reales et personales quod et quas/ habent vel habere posent seu eis spectare poterat<br />
contra/ Bertolameum qui dicitur Zolus quondam Boninsegne de Cruce de Manerva et contra eius<br />
heredes et contra eius bona et contra tenentes et possidentes de suis bonis in aliis duo/decim libris<br />
imperialium, undicim soldis imperialium et quatuor imperialis monete predicte, quas dictus<br />
Bertolameus dictus Zolus dare et solvere tenebatur dicto France/scho et Iohanino, tamquam<br />
heredes dicti Stefanini, patris eorum, ut continetur in quibusdam instrumentis, vi<strong>del</strong>icet, primo sex<br />
libras imperialium monete nunc curentes/ in Riperia brixiensi pro uno plaustro vini albi nostrani, ut<br />
continetur in carta debiti facta per Bertolinum ser Azerbi de Puvegnago et subscripta/ per<br />
Benevenutum Petri Chizole de Sancto Felice, notarium, die tercio decimo ianuarii <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima; item/ quatuor libras imperialium et<br />
sedicim imperiales dicte monete quas dictus Bertolameus qui dicitur Zolus dare et solvere<br />
tenebatur dicto Stefanino pro/ mercato unius modey oley ut continetur in carta dicti debiti facta<br />
per Petrum Sinelli de Manerva, notarium, die sexto decembris <strong>mi</strong>llesimo trecente/simo<br />
quatragesimo quarto, indicione duodecima et subscripta per Franceschinum Rambaldini de<br />
Manerva; item triginta sex soldos imperialium dicte/ monete quas dictus Bertolameus dare et<br />
solvere tenebatur dicto Stefanino pro mercato trium galetarum oley ut continetur in carta debiti<br />
facta per/ Petrum Sinelli de Manerva, notarium, die vigesimo sexto madii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo quarto, indicione duodecima et subscipta/ per Avancinum de Morgnaga de Gardono,<br />
notarium; item quatuordicim soldos imperialium dicte monete quas dictus Bertolameus dare et<br />
solvere tenebatur/ dicto Stefanino ut continetur in quodam instrumento cesionis facto per<br />
Brixianinum de Salganio de Manerva, notarium, die vigesimo quarto/ iulii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo septimo, indicione quinta decima. Quas denarios dictus Bertolameus dare et solvere<br />
tenebatur/ Iacobino Bono<strong>mi</strong> de Boyaco pro mercato unius brachii panni blavete, ut continetur in<br />
carta debiti<br />
226
facta per Bertolameum notarium/ quondam Martini de Tusculano, habitatorem Boyachi, die<br />
decimo septimo mensis madii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quinto, indicione tercia<br />
decima./ Quos quatuordicim soldos imperialium dictus Stefaninus solvit dicto Iacobino de Boyacho,<br />
fideiusorio no<strong>mi</strong>ne dicti Bertolamey, ut continetur in instru/mento dicte cesionis superius<br />
no<strong>mi</strong>nato. Que omnia instrumenta debiti et cesionis fuerunt ibi visa et lecta a me notario<br />
infrascripto consti/tuendo dictum fratrem Francinum, recipientem no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religonis,<br />
suum certus nuncium et procuratorem, ponendo eum in ipsis in/ suum locum tamquam in suam<br />
rem propriam. Tali modo dicti Franceschus et Iohaninus fecerunt dictam cesionem et concesionem<br />
in dictum/ fratrem Francinum, recipientem pro dicta religione et confratribus eiusdem, ita quod<br />
dicta religio et confratres et capitulum dicte religionis deinceps/ posit agere et exigere, petere et<br />
recipere dictum debitum et expensas in toto et in parte et cartam solutionis facere unicuique<br />
persone/ solventi dictum debitum et expensas in toto et in parte, quemadmodum dictus<br />
Franceschus et Iohaninus (...) poterunt. Renuntiaverunt predicti Frances/chus et Iohaninus omni<br />
exceptioni non sic facte dicte cessionis et pro<strong>mi</strong>ssionis et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />
contractu contenta et omni/ legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et beneficio<br />
nove constitutionis et epistole divi Adriani, ita quod quilibet eorum in so/lidum teneatur ad<br />
predicta et cetera. Et quia dicti Franceschus et Iohaninus <strong>mi</strong>nores erant viginti quinque annis,<br />
maiores tam qua/tuordicim ut dicunt, ad Sancta Dey Evanyelia iuraverunt, tactis scripturis, non<br />
venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra/ aliquod in isto contractu contentum,<br />
ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa qua se tueri possent in contrarium./ Anno<br />
Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus<br />
filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii,/ hiis omnibus affuy et, rogatus,<br />
scripsi.<br />
124<br />
EMPTIO<br />
1347 Settembre 27, Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Bortolomeo detto Zolo Boninsegne ha venduto a Francino de Trovegnanis confrate <strong>del</strong>la religione<br />
di S. Domenico di Toscolano un appezzamento di terra in contrada Pratelli di Manerva.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXVIIII.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre iacente in teratorio de Manerva<br />
quam e<strong>mi</strong>t a Bertolameo qui dicitur Zolus Bonin/segne de Cruze de Manerva. Die vigesimo septimo<br />
septembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:/<br />
Iohanino filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, magistro Oderico qui dicitur Boyolus,<br />
Do<strong>mi</strong>nico filio dicti magistri Oderici, habitatore Plani Tusculani, Bertolameo qui dicitur Betelonus de<br />
Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi Bertolameus qui dicitur Zolus quondam Boninsegne de<br />
Cr/uce de Manerva, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium<br />
insolutum, dedit, vendidit et tradidit/ fratri Francino de Trovegnanis, confratri religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem,/ unam<br />
peciam terre prativam iacentem in teratorio de Manerva in contrata de Pratellis, cui coheret a<br />
mane via, a meridie<br />
227
heredes Capelini de Salodo, a sero/ Nicolaus et Iacobus Puye, a monte heredes Naconi de Gazanis<br />
in solutione et pro solutione viginti quinque libras imperialium monete nunc curentis/ in Riperia<br />
brixiensi, quas dictus Bertolameus dare et solvere tenebatur confratribus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano, ut continetur in quibusdam cartis cessio/num iuris plenius continetur, vi<strong>del</strong>icet<br />
duodecim libras imperialium, undecim soldos imperialium et quatuor imperiales, quas dictus<br />
Bertolameus dare tenebatur dicte re/ligioni ut continetur in carta cesionis iuris facta per me<br />
notarium infrascriptum, die vigesimo sexto augustii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione infrascriptis et<br />
subscripta/ per Franceschinum Nicolay Berte; item sex libras imperialium monete nunc curentis in<br />
Riperia brixiensi, quas dicti confratres religionis predicte debebant/ habere a dicto Bertolameo ut<br />
continetur in carta cesionis facte dictis confratribus per Petrum qui dicitur Rubeus Richeti de<br />
Monticulo de Ma/nerva, quam cartam dicte cesionis fecit Gaforinus de Rubeys de Manerva, die<br />
vigesimo quarto augusti, <strong>mi</strong>llesimo et indicione inrascriptis/ ibi visa a me notario infrascripto; item<br />
sex libras imperialium monete predicte quas dictus Bertolameus dare tenebatur dicte religioni/ pro<br />
iusta extimatione duarum somarum frumenti, quas dictus Bertolameus dare tenebatur dicte<br />
religioni ut continetur in carta cessionis/ facta per Gaforinum de Rubeis de Manerva et subscripta<br />
per Franceschinum Rambaldini notarium, die vigesimo quarto augustii, <strong>mi</strong>llesimo indicione<br />
infrascripis;/ item novem soldos imperialium et octo imperiales pro expensis factis per dictos<br />
confratres dicte religionis no<strong>mi</strong>ne dicti Bertolamey ut dictus Bertolameus ibi/ confessus fuit et quos<br />
denarios predictus Bertolameus tenebatur predicte religioni ut in dictis cartis plenius<br />
continetur. Tali modo dictus Barto/lameus fecit dictam dationem, venditionem et in solutione<br />
dationem dicto fratri Francino, recipienti pro dicta religione et capitulo et conventu eiusdem,/ ita<br />
quod dicta religio, confratres et capitulum eiusdem habeant, teneant, gaudeant et possideant<br />
dictam peciam terre et de ea quidquid voluerint faciant/ sine contraditione dicti Bertolamey aut<br />
alterius persone, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum/ accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et<br />
singulis iuribus sibi ex dicta pecia terre pertinentibus./ Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus<br />
Bertolameus pro dictis viginti quinque libris imperialium, quas dictus Bertolameus tenebatur dare/<br />
dicte religioni ut in cartis cesionum superius ni<strong>mi</strong>natis plenius continetur. Que instrumenta<br />
cessionum remanent penes confratres dicte religionis sana et integra per pactum inter eos factum,<br />
quatenus ex eis eiusdem dationis insolutum pateat/ ut per illa et cum illis dicta religio, capitulum et<br />
confratres eiusdem dictam peciam terre defendere posit contra omnes creditores ipsi Barto/lamey<br />
si qui pro tempore aliqui aperent, aperuerint et non ut ex eis ulterius fiat exactionem debitorum<br />
nisi in casu ementionis dicte pecie/ terre si sequeretur de ipsa vel de parte pro rata volens et<br />
mandans dictus frater Francinus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, ex nunc omne casa/ et nullius valoris<br />
atque momenti et habita in eficacia et canzelata in omnibus aliis casibus, preterquam in predictis.<br />
Quam/ quidem peciam terre dictus Bartolameus se, dicte religionis et confratrum et capituli et<br />
conventus eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec ipsius rey/ dicta religio et capitulum et<br />
confratres eiusdem acciperint tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et retinendi<br />
deinceps dictus Bertolameus/ dicto fratre Franzino, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, omnimodam<br />
licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolameus, per se et suos/ heredes, dicto fratre<br />
Franzino, pro se et dicta religione et confratribus eiusdem stipulanti, litem nec controversiam dicte<br />
religioni aut confratribus eiusdem ullo/ tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia<br />
terre in toto nec in parte sed dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem/ ab omni<br />
persona et universitate tam in proprietate quam in possessione legiptime<br />
228
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extim/ationis dicte pecie terre cum pro<br />
tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et<br />
confratribus/ eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto Francino, recipienti pro dicta religione,<br />
se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
125<br />
EMPTIO<br />
1347 Settembre 11 Salò, in domo habitationis Franceschini de Presegis.<br />
Benevenuto detto Mantello vende a frate Nicola di Toscolano, confrate <strong>del</strong>la religione di San<br />
Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in contrada Pratelli a Manerba per trenta libre<br />
imperiali. Bona fu Romanino Baruselli, moglie <strong>del</strong> venditore, rinuncia ai propri diritti sulla terra in<br />
favore <strong>del</strong>la religione.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre iacente in teratorio de Manerva in contrata de<br />
Pratellis quam e<strong>mi</strong>t a Benevenuto qui dicitur Mantellus. Die undecimo setembris, in Salodo,/ in<br />
Burgo, in domo habitationis Franceschini de Presegis, habitatoris dicti Burgi de Salodo, presentibus:<br />
Bertolino quondam Pelegrini de Gardono, notario, Girardino de Ciis de Salodo,/ notario utroque<br />
rogato hanc cartam subscrivere, Federico et Otino fratribus et filiis quondam Uberti de Cruce de<br />
Manerva, omnibus testibus rogatis. Ibi Benevenutus qui dicitur/ Mantellus filius Iohanini do<strong>mi</strong>ni<br />
Pasini de Rubeys de Manerva, verbo et consensu dicti patris sui ibi presentis et ei ad omnia et<br />
singula infrascripta parabolam dantis,/ iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et<br />
expeditum alodium, dedit, vendidit et tradidit fratri Nicolao de Tusculano, confratre religionis/<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte<br />
religionis et capituli et conventus eiusdem, unam peciam terre aratoriam, olivatam iacentem in<br />
tera/torio de Manerva in contrata de Pratellis, cui coheret a mane Iacobus Puye, a meridie et a sero<br />
Mocha de Salodo, a monte Benevenutus Bonnoti, salvis omnibus aliis coherentiis,/ ad habendum,<br />
tenendum et possidendum et ad quidquid sibi et confratribus dicte religionis deinceps placuerit<br />
perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos/ continentur confines vel alios si<br />
qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus<br />
et singulis que dicta/ pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure<br />
et actione, usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Hoc<br />
autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor (-) pro triginta libris imperialium monete nunc curentis in<br />
Riperia brixiensi, quas confessus et manifestus fuit/ se recipisse et habuisse a dicto fratre Nicolao,<br />
dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte religionis. Renuntiando<br />
omni exceptioni non date,/ non recepte et non bene numerate dicte pecunie et omni legum auxilio<br />
et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se dicte<br />
relig/ionis et capituli eiusdem no<strong>mi</strong>ne constituit possessorem donec ipsius rey corporalem acciperit<br />
possesionem quam accipiendi et retinendi deinceps ei, recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis,<br />
omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se et suos heredes, dicto<br />
fratre Nicolao, pro<br />
229
se et suis confratribus/ dicte religionis stipulanti, litem nec controversiam ei nec confratribus dicte<br />
religionis ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto/ nec in parte<br />
sed dictam peciam terre ei et (-) confratribus dicte religionis ab omni persona et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum<br />
pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi et inde dicto/ fratri<br />
Nicolao et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto fratre Nicolao,<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et/ omnia sua bona presentia<br />
et futura pigneri. Insuper dictus venditor stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos heredes, dicto fratri<br />
Nicolao, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem,/ (-) se facturum et curaturum quod<br />
do<strong>mi</strong>na Bona, uxor dicti venditoris et filia quondam Romanini/ Baruselli de Manerva, refutabit et<br />
renunciabit confratribus dicte religionis aut alteri persone, recipienti pro dicta religione, omnibus et<br />
singulis iuribus, actionibus/ si que habet vel habere posset in dicta pecia terre aliqua dicta. Et quod<br />
renuntiabit omnibus iuribus et legum auxilio et maxime beneficio novorum autenticorum<br />
ypoticarum/ et veliani senatus consulti et cetera et omnibus aliis suis iuribus./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
126<br />
CARTA REFUTATIONIS<br />
1347 Settembre 29 Manerva in Villa de Solorollo, in curtivio heredis quondam Romanini Baruselli.<br />
Bona fu Romanino Baruselli, moglie di Benevenuto detto Mantello, ha rifiutato ogni diritto<br />
sull'appezzamento di terra sito in contrada Pratelli di Manerva a favore <strong>del</strong>la religione di San<br />
Domenico di Toscolano.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici sicut Bona uxor Benevenuti qui dicitur Mantellus refutavit omne ius<br />
quod ipsa habere posset in suprascripta pecia terre. Die penultimo setembris, in ter/atorio de<br />
Manerva in Villa de Solorollo, in curtivio heredis quondam Romanini Baruselli, presentibus:<br />
Gaforino quondam do<strong>mi</strong>ni Pasini de Rubeys, notario pro secundo notario,/ Bertolameo qui dicitur<br />
Zolus quondam Boninsegne de Cruce, Bernardo quondam Framondini, omnibus de Manerva,<br />
testibus rogatis. Ibi do<strong>mi</strong>na Bona quondam Romanini Baruselli de Maner/va et uxor (-) Benevenuti<br />
qui dicitur Mantellus de dicto loco, verbo et consensu dicti viri sui ibi presentis et ei ad omnia et<br />
singula infrascripta parabolam dantis,/ refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus fratris Nicolay, confratris<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, recipientis no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum/<br />
eiusdem, omne ius omnesque rationes et actiones reales et personales quod et quas habet vel<br />
habere posset in quadam pecia terre iacente in teratorio de Manerva in contrata/ de Pratellis, cui<br />
coheret a mane Iacobus Puye, a meridie et a sero Mocha de Salodo, a monte Benevenutus Bonnoti,<br />
salvis omnibus aliis coherentiis sibi ypoticata/ vel obligata pro dote vel donatione sua aut pignore<br />
generali aut alia qualibet ratione vel causa et quod anteponens ius confratrum dicte reli/gionis<br />
omnibus suis iuribus. Renuntiando omni exceptioni non sic facte dicte (-) refutationis et non ita<br />
vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et/ omni legum auxilio et statutis comunis<br />
Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti<br />
230
de quibus/ fuit per me notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
127<br />
EMPTIO<br />
1347 Settembre 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano.<br />
Pinamonte detto Pontello fu Bonaventura ha venduto per ventotto libre imperiali a Francino de<br />
Trovegnanis, confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, la metà di un appezzamento<br />
di terra in contrada Brayda a Manerba.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXX.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de una pecia terre iacente in teratorio de Manerva<br />
quam e<strong>mi</strong>t a Pontello. Die vigesimo quinto setembris, in Tu/sculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Alesiolo filio Iohanis Salvagni, notario pro secundo notario, de<br />
Plano Tusculani,/ Tosirollo de Turi, habitatore Materni, Franceschino quondam Antonii de Materno,<br />
testibus rogatis. Ibi Pinamontus qui dicitur Pontellus quondam do<strong>mi</strong>ni Bona/venture de Rivoltella,<br />
iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dedit, vendidit et<br />
tradidit fratri Francino de/ Trovegnanis, confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculno, ementi<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et per eum dicte religioni et capitulo et conventui/ eiusdem,<br />
medietatem unius pecie terre secundum quod ter<strong>mi</strong>nata est a meridie parte aratorie, olivate,<br />
prative et vidate iacentis in teratorio de Manerva in contrata ubi dicitur in Brayda,/ cui coheret a<br />
mane Mocha Zordani de Salodo in parte et in parte Pedezoche de Brixia, a meridie et a sero<br />
heredes Rambaldini de Manerva, a monte dictus venditor, salvis omnibus aliis/ coherentiis, ad<br />
habendum, (-) possidendum et tenendum et ad quidquid sibi et confratribus dicte religionis<br />
deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos/ continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas/ et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra/ se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex dicta medietate dicte pecie terre<br />
modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem/ fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro viginti octo<br />
libris imperialium (-) et decem soldis imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quas<br />
confessus et manifestus fuit/ se recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante et solvente<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denariis dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni/<br />
non date, non recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et<br />
fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se, dicte religionis et confratrum/ eiusdem<br />
no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem<br />
possesionem dicte pecie terre quam accipiendi et retinendi dictus venditor/ dicto fratre Francino,<br />
recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
venditor, per se et suos heredes, dicto fratre Fran/cino, recipienti pro dicta religione et confratribus<br />
231
eiusdem, litem nec controversiam ei nec confratribus dicte religionis ullo tempore non infere nec<br />
inferenti consentire/ de dicta medietate dicte pecie terre sed dictam medietatem dicte pecie terre<br />
dictis confratribus dicte religionis et capitulo et conventui eiusdem ab omni persona et<br />
univer/sitate tam in proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte medietate dicte pecie terre cum 70<br />
/ quantum est, pro<br />
se et suo facto et alter modo vi<strong>del</strong>icet si apereret eum vendidisse, obligavisse vel alienavisse et<br />
aliter modo sub pena omnis dampni et dispendi inde/ confratribus dicte religionis incurentium,<br />
obligando ad hoc dictus Pinamontus venditor dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia/ sua bona presentia et futura pigneri./Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
128<br />
EMPTIO<br />
1347 Settembre 29 Manerva in Villa de Solarolo, in curtivio heredis Romanini Baruselli.<br />
Bernardo fu Framondini ha ceduto ogni suo diritto e venduto per quaranta soldi imperiali a Nicola,<br />
confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in contrada<br />
Brede a Manerba. La moglie Stefanina fu Romanini Baruselli, ha rinunciato a sua volta a tutti i suoi<br />
diritti territoriali in favore <strong>del</strong>la religione di San Domenico. Framondino, fratello di Bernardo,<br />
testimonia <strong>del</strong>l'esistenza <strong>del</strong> diritto di prendere acqua per irrigare l'appezzamento di terra appena<br />
venduto dalla fonte esistente in un terreno li<strong>mi</strong>trofo, venduto tempo addietro da Framondino a<br />
Pinamonte detto Pontello.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici sicut Bernardus et Framondinus Framondini de Manerva<br />
refutaverunt ius quod habent in suprascripta pecia terre. Die penultimo setembriis, in Manerva,/ in<br />
villa de Solarolo, in curtivio heredums Romanini Baruselli, presentibus: Gaforino quondam ser<br />
Pasini de Rubeis, notario pro secundo notario, Pecino quondam Moschete, Bertola/meo qui dicitur<br />
Zolus quondam Boninsegne de Cruze, Framondino quondam Framondini, omnibus de Manerva,<br />
testibus rogatis. Ibi Bernardus quondam Framondini de Manerva/ ad (-) alodium in perpetuum<br />
dedit, vendidit et tradidit, cesit et concessit fratri Nicolao, (-) confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, ementi/ no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et per eum dicte religioni, omne ius omnesque<br />
rationes et actiones reales et personales quod et quas habet vel habere posset/ in una pecia terre<br />
aratoria, olivata, vidata et prativa iacente in teratorio de Manerva in contrata Brayde, cui coheret a<br />
mane Mocha de Salodo in parte et in/ parte Pedezoche de Brixia, a meridie et a sero heredes<br />
Rambaldini de Manerva, a monte Pinamontus qui dicitur Pontellus de Rivoltella, salvis aliis<br />
coherentiis. Tali/ modo quod dicti confratres dicte religionis et capitulum et conventus eiusdem<br />
habeant, teneant, gaudeant et possideant dictam peciam terre sine contraditione dicti Bernardi,<br />
cum/ omnibus et singulis que intra predictos continentur confines et cetera, et cum omnibus<br />
iuribus et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus Bernardus pro quatraginta soldis imperialium<br />
mo/nete nunc curentis in Riperia<br />
70<br />
Da "sub" a "cum" il testo è sottolineato con un tratteggio.<br />
232
ixiensi, quas confessus et manifestus fuit se recepisse et habuisse a dicto fratre Nicolao, dante et<br />
solvente no<strong>mi</strong>ne et vice et de propriis denariis/ dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non<br />
date, non recepte, dicte pecunie et omni legum auxilio et cetera. Quam quidem peciam terre dictus<br />
Bernardus constituit se possessorem, no<strong>mi</strong>ne/ dicte religionis donec ipsius rey corporalem acciperit<br />
et cetera. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bernardus, per se et suos heredes, dicto fratre Nicolao, recipienti pro<br />
dicta religione/ et confratribus eiusdem, dictam peciam terre ei defendere ab omni contradicenti<br />
persona, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
incurentium,/ obligando ad hoc dictus Bernardus dicto fratre Nicolao, recipienti pro dicta religione,<br />
se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper do<strong>mi</strong>na/ Stefanina quondam<br />
Romanini Baruselli de Manerva et uxor dicti Bernardi venditoris, ibi presens, verbo et consensu dicti<br />
viri sui, ei ad omnia et singula/ infrascripta parabolam dantis, predicte venditioni cesioni et<br />
concesioni et omnibus et singulis suprascriptis consensit, refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti viri/<br />
sui venditoris et dicti fratris Nicolay, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, omne ius<br />
omnesque rationes et actiones reales et personales/ quod et quas habet vel habere posset in dicta<br />
pecia terre aliqua de causa, de iure vel de facto, anteponens ius dicte religionis omnibus suis iuribus<br />
si que habet vel habere posset in dicta pecia terre quod non credit. Renuntiando omni exceptioni<br />
non sic facte dicte refutationis et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta/ et<br />
omni legum auxilio et cetera, et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus<br />
consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit/ renunciare predictis. Et quia dicta<br />
do<strong>mi</strong>na Stefanina <strong>mi</strong>nor erat viginti quinque annis, maior tam quatordecim ut dicitur, ad Sancta<br />
Dey Evanyelia/ iuravit, corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam refutationem nec<br />
contra aliquid in isto contractu contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia/ qualibet ratione vel<br />
causa qua se tueri posset. Insuper dictus Framondinus, testes suprascriptus, dixit et confessus fuit<br />
quod tempore quo dictus Bernardus di<strong>mi</strong>sit dictam peciam terre/ cum illa pecia terre que est a<br />
monte parte dicte pecie terre quam possidet Pinamontus qui dicitur Pontellus et quam peciam<br />
terre dictus Framondinus vendidit dicto Pinamonto, ut dicitur contineri in carta venditionis/, factum<br />
fuit pactum inter eos quod dictus Bernardus sive illa persona cui daret vel venderet dictam peciam<br />
terre, posset accipere et reducere de aqua fontis qui est in illa pecia terre dicti/ Pontelli que tunc<br />
erat dictorum fratrum Bernardi et Framondini, causa aquandi dictam peciam terre et pratum<br />
eiusdem, secundum quod in dicto fonte esset de aqua, ita quod posset ac/cipere medietatem aque<br />
dicti fontis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima.<br />
129<br />
EMPTIO<br />
1347 Settembre 29 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Bertolino detto Rubeo fu Giovanni ha venduto per sei libre imperiali a Francino de Trovegnanis,<br />
confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico, quattro appezzamenti di terra nelle contrade Piseneris<br />
e Busche di Manerba.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de quattuor peciis terre iacentibus in teratorio de<br />
Manerva, quas e<strong>mi</strong>t a Rubeo Nicolini de<br />
233
Manerva. Die ultimo setembris, in/ Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Bono quondam fratris Iohanis de Tusculano, notario pro secundo notario, Federico<br />
quondam Uberti/ de Manerva, Bertolameo qui dicitur Zolus quondam Boninsegne de Cruce de<br />
Manerva, testibus rogatis. Ibi Bertolinus qui dicitur Rubeus quondam Iohanis ser Bono<strong>mi</strong>/ de<br />
Manerva, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium dedit,<br />
vendidit et tradidit fratri Francino de Trove/gnanis, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris denariis<br />
dicte religionis, infrascriptas/ pecias terre iacentes in teratorio de Manerva in infrascriptis contratis:<br />
prima est aratoria et olivata et iacet in dicto teratorio in contrata de Piseneris, cui coheret a mane/<br />
Iohanes fratris Veturini, a meridie via, a sero Bonfacinus de Manerva in parte <br />
Bertonus Aputeo, a monte Guardinus Mosnere; secunda pecia terre est olivata/ et aratoria et iacet<br />
in dicta contrata et teratorio cui coheret a meridie Bonfacinus de Manerva, a mane Nothaiolus de<br />
Sabio, a sero via, a monte Bertola/meus do<strong>mi</strong>ni Bachini: tercia pecia terre est olivata et aratoria et<br />
iacet in dicto teratorio et contrata, cui coheret a mane Iacobus Puye, a meridie heredes Nicoli/ni<br />
Rubey, a sero via, a monte Bertolameus do<strong>mi</strong>ni Bachini: quarta pecia terre est aratoria et olivata et<br />
iacet in dicto teratorio in contrata Busche, cui/ coheret a mane heredes Delayti Brancarelli, a<br />
meridie Iohanes Nigri de Puteo, a sero via, a monte Chichinus Rambaldini de Manerva, salvis/<br />
omnibus aliis coherentiis. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid dicte religioni<br />
et confratribus eiusdem deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus/ et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet earum<br />
habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione<br />
sibi/ ex dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus<br />
venditor pro nonaginta sex libris imperialium et decem soldis/ imperialium monete nunc curentis in<br />
Riperia brixiensi, quas confessus et manifestus fuit se recepisse ibi presentialiter in denariis<br />
numeratis in presentia dictorum te/stium. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte et<br />
non bene mensurate dictorum denariorum et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et<br />
fiendis./ Quam quidem peciam terre dictus venditor se, dicte religionis et confratrum eiusdem<br />
no<strong>mi</strong>ne, constituit posidentem donec confratres eiusdem acciperint tenutam et corpora/lem<br />
acciperint possesionem de dictis pecis terre quam accipiendi et retinendi dictus Bertolinus venditor<br />
dicto fratri Francino, recipienti pro dicta reli/gione et confratribus eiusdem sua auctoritate,<br />
omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se et suos/ heredes, dicto<br />
fratre Francino, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, litem nec controversiam<br />
dicte religioni vel confratribus eiusdem ullo/ tempore non infere nec inferenti consentire de dictis<br />
pecis terre nec aliqua earum in toto nec in parte sed dictas pecias terre dicte religioni et<br />
confratribus/ eiusdem ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena dupli extimationis illius pecie terre de qualis/ moventur et omnis dampni et<br />
dispendi inde dicte religionis et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto fratre<br />
Francino, re/cipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per eum dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
234
130<br />
EMPTIO<br />
1347 Novembre 7 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Meyerata fu Giovannino Zordani vedova Francino Pelegrini ed il figlio Bertolino, tutori di Giacobino,<br />
Giovannino, Bonafe<strong>mi</strong>na e Anantis, come riportato dal testamento <strong>del</strong> marito, hanno venduto per<br />
venticinque libre imperiali a Francino , confratello <strong>del</strong>la religione di S. Domenico,<br />
due appezzamenti di terra in contrada Pernige di Gardone.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de duabus pecis terre iacentibus in teratorio de<br />
Gardono quas e<strong>mi</strong>t ab herede Francini Pelegrini de Gardono. Die septimo/ novembris, in Tusculano,<br />
in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: do<strong>mi</strong>no Iohane de Boxellis de<br />
Tusculano, Delayto qui dicitur Scolarius de/ Morgnaga de Gardono, notario pro secundo notario,<br />
magistro Iohane de Bisonibus, medico habitatore Tusculani, Bono de Supiana de Gardono, Iohanino<br />
filio/ Iohanis Salvagni de Tusculano, notario pro secundo notario, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />
do<strong>mi</strong>na Meyerata quondam Iohanini Zordani de Salodo et uxor quondam Francini Pelegrini de<br />
Gardono et Bertolinus quondam dicti Pelegrini de Gardono, tutores Iacobini et Iohanini fratrum et<br />
filiorum quondam dicti Francini Pelegrini,/ et Bonafe<strong>mi</strong>ne et Anantis filiarum quondam dicti<br />
Francini, ut dicitur, contineri in testamento dicti Francini, scripto per suprascriptum Delaytum qui<br />
dicitur Scola/rius, no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum Iohanini et Iacobini pupilorum, iure proprio in<br />
perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium/ dederunt, vendiderunt et<br />
tradiderunt fratri Francino, presbitero et confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et de propris denariis dicte religionis, infrascriptas pecias terre<br />
iacentes in teratorio de Gardono in infrascripta contrata: prima est aratoria et olivata/ et iacet in<br />
dicto teratorio in contrata Pernige, cui coheret a mane et a meridie heredes Lioni sive Contrinus<br />
Zivete, a sero Bonus quondam Contri de Morgnaga, a monte/ do<strong>mi</strong>nus Federicus de Cataneys de<br />
Salodo; secunda pecia terra iacet in dicto teratorio et contrata quasi ibi prope et est aratoria et<br />
olivata, cui coheret (-) a mane/ et a monte dicta religio Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a meridie dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
Federicus de Cataneis, a sero heredes Locheti Cazete sive Picardus Lumbarde/ de Salodo, salvis<br />
omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo et ordine dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata et Bertolinus,<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum pupilorum,/ fecerunt dictam dationem, venditionem et traditionem<br />
dictarum peciarum terre in dictum fratrem Francinum, recipientam no<strong>mi</strong>ne et vice dicta religionis<br />
et capituli/ et conventus eiusdem, ita quod dicta religio capitulum et conventus eiusdem habeat,<br />
teneat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid volu/erit faciat sine contraditione<br />
dictorum Iohanini et Iacobine suorumque heredum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios/<br />
.LXXI.<br />
si qui forent, et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum<br />
omnibus et singulis que dicte pecie terre et quelibet/ eorum habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dictis Iacobino et Iohanino ex/ dictis<br />
pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dicti do<strong>mi</strong>na<br />
Meyerata et Bertolinus pro viginti quinque libris imperialium monete/ nunc curentis in Riperia<br />
brixiensi, quas confessi et manifesti fuerunt sese recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante<br />
235
et solvente no<strong>mi</strong>ne/ et vice dicte religionis et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni<br />
exceptioni non date, non recepte et non bene mensurate dicte pecunie et omni/legum auxilio et<br />
statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quas quidem pecias terre dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata et dictus<br />
Bertolinus, no<strong>mi</strong>ne dictorum pupilorum, sese pro/ confratribus dicte religionis constituerunt<br />
possessores donec confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem<br />
dictarum peciarum terre quas accipiendi/ et retinendi dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata et dictus Bertolinus,<br />
no<strong>mi</strong>ne dictorum Iacobini et Iohanini, dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione/ et<br />
confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulerunt atque dederunt. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicta<br />
do<strong>mi</strong>na Meyerata et dictus Bertolinus, no<strong>mi</strong>ne et vice/ dictorum Iohanini et Iacobini, per eos et<br />
eorum heredes, dicto fratre Francini, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, litem<br />
nec controversiam/ dicte religioni vel confratribus eiusdem ullo tempore non infere nec inferenti<br />
consentire de dictis pecis terre in toto nec in parte, sed dictas pecias terre et quam/libet eorum ab<br />
omni persona et universitate tam in proprietate quam in possesione legiptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare dictas pecias terre ab omni contradicen/ti persona, sub pena dupli<br />
extimationis dictarum peciarum terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorate et omnis<br />
dampni et dispendi/ inde confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto fratre<br />
Francino, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dictos Iohaninum et Ioacobinum perso/naliter et omnia<br />
eorum et cuiuslibet eorum bona presentia et futura pigneri. Insuper dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata et<br />
Bertolinus et quilibet eorum in soli/dum stipulatione pro<strong>mi</strong>serunt, per sese et suos heredes, dicto<br />
Francino, recipienti pro dicta religioni et confratribus eiusdem, sese facturos et cura/turos omni<br />
ocasione remota quod dictus Iohaninus et Iacobinus cum fuerint quatuordicim annorum<br />
confirmabunt, aprobabunt et ratifi/cabunt dictam venditionem et traditionem dictarum peciarum<br />
terre et dictam pro<strong>mi</strong>sionem, obligationem et renunciationem et quod pro<strong>mi</strong>ttent confratribus<br />
dicte religionis/ eis defendere dictas pecias terre ab omni contradicenti persona et quod<br />
obligaverunt se personaliter et omnia sua bona et cuiuslibet eorum dictis confratribus dicte/<br />
religionis ad defensionem et pro defensione dictarum peciarum terre et quod iurabunt ad Sancta<br />
Dey Evanyelia, corporaliter tactis scripturis, habere firmam/ dictam venditionem, pro<strong>mi</strong>ssionem,<br />
obligationem et omnia et singula in isto contractu contenta et quod confitebunt et dicent sese<br />
habuisse per eum quo vendite sunt/ pecie terre et esse conversum in suam utilitatem et quod<br />
facent omnes pro<strong>mi</strong>siones, obligationes et renunciationes utilles et necessarias ad defensionem/ et<br />
pro defensione dictarum peciarum terre, sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus<br />
dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata/ et dictus Bertolinus dicto<br />
fratre Francino, recipienti pro dicta religioni et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />
eorum bona et cuiuslibet eorum presentia et futura/ pigneri. Renuntiando <br />
predicti non sic facte dicte pro<strong>mi</strong>sionis, obligationis et non ite vera esse omnia et singula in isto<br />
contractu contenta et omni legum auxilio et statutis/ comunis Brixie factis et fiendis et beneficio<br />
nove constitutionis et epistole Divi Adriani, ita quod quilibet eorum in solidum teneat ad predicta./<br />
Insuper dicta do<strong>mi</strong>na Meyerata renuntiavit beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani<br />
senatus consulti, de quibus fuit per me notarium/ bene certificata quid sit renunciare predictis./<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius, scripsi.<br />
236
131<br />
EMPTIO<br />
1348 Febbraio 13 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Bonaventura fu Zoveni ha venduto a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione <strong>del</strong>le chiese di San<br />
Domenico di Toscolano e di Sant' Eustacchio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, un appezzamento di terra in<br />
contrada Pernige a Gardone Riviera per venti libre imperiali e quindici soldi imperiali.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre quam e<strong>mi</strong>t a Bonaventura Zoveni<br />
de Gardono. Die tercio decimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus relig/ionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Bono quondam Gracioli de Supiana de Gardono, Iohanino filio Iohanis Salvagni de<br />
Plano Tusculani, notario pro secundo notario,/ Galvagno quondam magistri Baldrici, medici<br />
habitatore Tusculani, omnibus testibus rogatis. Ibi Bonaventura quondam Zovegni de Gardono, iure<br />
proprio in per/petuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dedit, vendidit et<br />
tradidit religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli de Na/vis, preposito religionis eclesiarum sanctorum<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano (-) et Eusctachi de Clausuris Brixie, ementi pro se et dictis eclesiis et<br />
confratri/bus et capitulo et conventu earumdem et de propris denariis dicte religionis, unam<br />
peciam terre aratoriam, olivatam iacentem in teratorio de Gardono in contrata/ Pernige, cui<br />
coheret a mane Bocazinus Belone in parte et in parte heres Daye, a meridie dictus Bocazinus in<br />
parte et in parte dicta heres Daye, a sero/ Girardus Iohanini Zordani de Salodo, a monte Rubeus de<br />
Coyo pro uxore, habitator Salodi in parte et in parte dictus Bocazinus et in parte Petrus Ber/tozii,<br />
salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad<br />
quidquid dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte re/ligionis deinceps placuerit perpetuo<br />
faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/<br />
et cum accessibus, ingressibus et cetera, et cum omnibus et singulis iuribus et cetera./ Hoc autem<br />
fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro viginti/ libris imperialium et quindecim soldis imperialium<br />
monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quos denarios dictus venditor confessus et manifestus<br />
fuit/ se recipisse (-) et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni/ exceptioni non date, non<br />
recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam<br />
quidem peciam terre dictus venditor se, dicte religionis/ et confratribus eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit<br />
possessorem donec ipsius rey dicta religio et (-) confratres eiusdem acciperint tenutam et<br />
corporalem possesionem quam accipiendi et retinendi/ dictus venditor dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, sua auctoritate, omnimodam licentiam contulit atque dedit.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse ven/ditor, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta<br />
religione et confratribus eiusdem, litem nec controversiam ei nec confratribus dicte religionis vel<br />
cui/ dederint (-) ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec in<br />
parte sed dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem ab omni/ persona et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie<br />
terre cum pro tempore plus valuerit vel fu/erit meliorata et omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
preposito et confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto preposito, recipienti/<br />
pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Renuntiando omni exceptioni non sic facte dicte venditionis, pro<strong>mi</strong>sionis,/ obligationis et<br />
non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />
237
contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
132<br />
CARTA CESSIONIS<br />
1348 Marzo 5 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Pietro detto Puya fu Bocasante in cambio di nove plaustri di vino bianco solano ha ceduto a<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>le chiese di S. Domenico di Toscolano e Sant' Eustachio <strong>del</strong>le<br />
chiusure di Brescia, ogni suo diritto nei confronti di Bonino fu Macagno e dei suoi eredi, ossia di<br />
contrarre un debito di centoundici libre e otto soldi imperiali.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de certis iuribus acquisitis contra Boninum Macagno<br />
de plebe de Manerva. Die quinto marcii, in Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in<br />
camara religiossi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Michaellis de Navis, prepositi dicte religionis, presentibus:<br />
Simone/ quondam Boneti de Sancto Felice de Scovolo, notario pro secundo notario, Iacobino<br />
quondam Iohanis Omerii de Gacio de Tusculano, Bertolameo quondam Martini Corde/ de<br />
Gargnano, Bonino quondam Macagni de plebe de Manerva, habitatore Sancti Felicis de Scovolo,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi Petrus qui dicitur Puya quondam Boca/sante de Moscolinis<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli de Navis, preposito religionis eclesiarum<br />
sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Heustachi de Cleusuris Brixie, recipienti pro se et dictis<br />
eclesiis et capitulo et conventu earumdem et per eum dicte religioni et confratribus eiusdem, dare<br />
et solvere ei/ et dicte religioni et confratribus eiusdem hinc ad octo dies proximos futuros centum<br />
undicim libras et octo soldos imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi/ et reficere ei<br />
vel suo certo nuntio et dicte religionis omne dampnum et expensas quod et quas faciet ultra<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num predicti (...) (...) (...) ei et/ confratribus dicte religionis omnes expensas in suo<br />
dicto sine facto et alia probatione. Et quod non probabit ei solutione pactum, finem aut<br />
re<strong>mi</strong>/sionem huius debiti tocius vel partis nisi per hanc cartam atestatam vel per aliam de solutione<br />
a bono et ydoneo notario factam in concordio dicti do<strong>mi</strong>ni pre/positi et confratrum dicte religionis.<br />
Obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro se et confratribus dicte religionis, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et/ futura pigneri. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus<br />
Petrus debitor pro novem plaustris vini solani quod confessus et manifestus fuit se recipisse/ et<br />
habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dante de proprio vino dicte religionis. Renuntiando omni<br />
exceptioni non dati, non recepti dicti vini et omni legum auxilio et/ statutis comunis Brixie factis et<br />
fiendis. Et ibi incontinenti in solutione et pro solutione dictorum denariorum dictus Petrus dedit,<br />
cessit et concessit dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti/ pro dicta religione et confratribus eiusdem,<br />
omne ius omnesque rationes et actiones reales et personales ut illas et directas quod et quas habet<br />
vel habere posset aut ei pertinere/ et spectare poterat contra Boninum quondam Macagni<br />
Ferarium de plebe de Manerva, habitatorem Sancti Felicis de Scovolo, et contra eius bona et contra<br />
heredes eius et contra tenentes (-) et posidentes/ de suis bonis in aliis centum undicim libras et<br />
octo silidos imperialium quas dictus Boninus dare<br />
238
et solvere tenebatur dicto Petro, ut in pluribus instrumentis continetur,/ vi<strong>del</strong>icet: quatuor libras<br />
imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro uno modio oley, ut<br />
continetur in carta debiti facta per Simonem/ Boneti de Sancto Felice de Scovolo, die tercio octubri<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo secundo, indicione decima et subscripta per Benevenutum<br />
Petri Chizole (-)/ notarium; et decem octo libras imperialium et octo soldos imperialium quas dictus<br />
Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro tribus plaustris vini albi nostrani, ut continetur<br />
in/ carta debiti facta per Antoniolum filium Simonis quondam Boneti de Sancto Felice de Scovolo,<br />
die quinto augusti, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto,/ indicione duodecima et<br />
subscripta per dictum Simonem Boneti, notarium; et octo libras imperialium quas dictus Boninus<br />
dare et solvere tenebatur dicto Petro pro uno mo/dio et di<strong>mi</strong>dium oley, ut continetur in carta<br />
debiti facta per suprascriptum Simonem, die quarto decimo novembris, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo sexto, indicione quarta decima/ et subscripta per Vasalinum Peterboni Cerclini; et sex<br />
libras imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro uno modio oley,<br />
ut/ continetur in carta debiti facta per Simonem suprascriptum et subscripta per Antoniolum eius<br />
filium, die vigesimo quinto marcii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo,/ indicione quinta<br />
decima; et viginti quattuor libras imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto<br />
Petro pro quatuor modeis et di<strong>mi</strong>dium/ oley, ut continetur in carta debiti facta per suprascriptum<br />
Antoniolum, die vigesimo septimo aprilis, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione<br />
quinta decima/ et subscripta per Michaellem Iacobi Toniere, notarium; et viginti septem libras quas<br />
dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro tribus plaustriis/ vini albi nostrani, ut<br />
continetur in carta debiti facta per (-) Antoniolum suprascriptum, die ultimo madii, <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo septimo, indicione/ quinta decima et subscripta per Simonem<br />
suprascriptum; et viginti quatuor libras imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur<br />
dicto Petro pro quatuor modeis/ et di<strong>mi</strong>dium oley, ut continetur in carta debiti facta per<br />
Antoniolum suprascriptum, die vigesimo quarto iunii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />
septimo, indicione quin/ta decima et subscripta per dictum Simonem; que omnes carte debiti<br />
fuerunt ibi lecte per me notarium infrascriptum in presentia dictorum testium dicto Bo/nino<br />
debitore, in nullo contradicente sed confitente omnia superius contenta esse vera. Constituendo<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum, recipientem pro dicta religi/<br />
.LXXII.<br />
one et confratribus eiusdem, suum certum nuntium et procuratorem ponendo eum (...) in suum<br />
locum tamquam in suam rem propriam. Tali modo dictus Petrus/ fecit dictam dationem, cesionem<br />
et concesionem de dictis denariis in dictum do<strong>mi</strong>num prepositum recipientem, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, ita quod a modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus/ et confratres dicte religionis posint agere,<br />
petere, exigere et recipere dictum debitum et expensas in toto et in parte et cartam solutionis<br />
facere uni/cuique persone solventi dictum debitum et expensas in toto et in parte quemadmodum<br />
dictus Petrus met poterat, qui do<strong>mi</strong>nus prepositus ex nunc,/ per se et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis, denunciavit dicto Bonino quod a modo non debeat dare nec solvere dictas centum<br />
undicim/ libras imperialium et octo soldos imperialium in superius dictis instrumentis contentis<br />
dicto Petro sed confratribus dicte religionis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />
octavo, indicione prima. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius<br />
rogatus, scripsi.<br />
239
133<br />
EMPTIO<br />
1348 Marzo 20 Toscolano, in curtivio domus habitationis Peterboni Bruni.<br />
Bonino fu Macagni ha dato a Francino de Trovegnanis, confratello <strong>del</strong>la religione di S. Domenico,<br />
tre appezzamenti di terra nelle contrade Plebe e Pisentiis di Manerba, pagando così il debito di<br />
centoundici libre imperiali e otto soldi verso la religione di S. Domenico, come viene riportato nella<br />
carta cesionis <strong>del</strong> 5 marzo 1348.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de duabus 71<br />
pecis terre iacentibus in teratorio de<br />
Manerva, quas e<strong>mi</strong>t a Bonino ferario. Die vigesimo marcii, in Tusculano/ in Plano Tusculani, in<br />
curtivio domus habitationis Peterboni Bruni, presentibus: dicto Peterbono de Plano, Iacobino filio<br />
dicti Peterboni, notario pro secundo notario,/ Barberio quondam Noysii, omnibus de Tusculano,<br />
testibus rogatis. Ibi Boninus quondam Macagni de Plebe de Manerva, habitator Sancti Felicis de<br />
Scovolo, iure prorio in/ perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dedit,<br />
vendidit et tradidit do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis, confratre religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano, ementi et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, capituli et conventus eiusdem et per<br />
eum dictis confratribus dicte religionis,/ infrascriptas pecias terre iacentes in teratorio de Manerva<br />
in infrascriptis contratis: impri<strong>mi</strong>s unam peciam terre prativam, olivatam et vidatam iacentem in<br />
teratorio de Manerva in contrata/ de Plebe, cui coheret a mane via coriva, a meridie rillus fontis, a<br />
sero Iohanes Boturini Zanini, a monte heredes Francini Benini; secunda iacet in dicto teratorio et in<br />
dicta contrata et est aratoria et olivata, cui coheret a meridie et a sero via, a mane Otinus Macagni,<br />
a monte Iohanes Macagni; tercia pecia terre iacet in dicto tera/torio in contrata de Pisentiis, cui<br />
coheret a mane heredes Nicolini Rubey, a meridie Federicus Uberti, a monte via, a sero Zolus<br />
Boninsegne de Cruce de Manerva,/ que pecia terre est aratoria et olivata, salvis omnibus aliis<br />
coherentiis, si que forent. Quam venditionem et traditionem dictarum peciarum terre dictus<br />
Boninus fecit in dictum fratrem Franci/num, recipientem pro dicta religione, in solutione et pro<br />
solutione centumundicim libras imperialium et octo soldos imperialium quas dictus Boninus dare et<br />
solvere/ tenebatur dicte religioni, ut continetur in quodam instrumento cesionis (in...), scripto et<br />
rogato per me notarium infrascriptum, die quinto marcii, <strong>mi</strong>llesimo tre/centesimo quatragesimo<br />
octavo, indicione prima et subscripto per Simonem Boneti de Sancto Felice de Scovolo, notarium,<br />
ibi viso et lecto a me notario/ infrascripto et quas centumundicim libras imperialium et octo soldos<br />
imperialium dictus Boninus dare et solvere tenebatur Petro qui dicitur Puya quondam Bocasante de<br />
Mosco/linis ut in septem instrumentis debiti plenius continetur, vi<strong>del</strong>icet: quatuor libras<br />
imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro/ pro uno modio oley, ut<br />
continetur in carta debiti facta per Simonem Boneti, notarium de Sancto Felice de Scovolo, die<br />
decimo octubris, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo/ quatragesimo secundo, indicione decima et subscripta<br />
per Benevenutum Petri Chizole, notarium; et decem octo libras imperialium et octo soldos<br />
imperialium quas dictus Boninus dare et/ solvere tenebatur dicto Petro pro tribus plaustris vini<br />
nostrani albi, ut continetur in carta debiti facta per Antoniolum filium Simonis predicti, die/ quinto<br />
augusti, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima et subscripta per<br />
dictum Simonem; et octo libras imperialium quas dictus Boninus/ dare et solvere tenebatur dicto<br />
Petro pro uno modio<br />
71<br />
In realtà le terre vendute sono tre.<br />
240
et di<strong>mi</strong>dium oley, ut continetur in carta debiti facta per suprascriptum Simonem, die quarto decimo<br />
novembris,/ <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo sexto, indicione quarta decima et subscripta per<br />
Vasalinum Peterboni Cerclini notarium; et sex libras imperialium quas dictus Bo/ninus dare et<br />
solvere tenebatur dicto Petro pro uno modio (-) oley, ut continetur in carta debiti facta per dictum<br />
Simonem, die vigesimo quinto mar/cii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione<br />
quinta decima et subscripta per Antoniolum suprascriptum; et viginti quatuor libras imperialium<br />
quas dictus/ Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro quatuor modeys et di<strong>mi</strong>dium oley,<br />
ut continetur in carta debiti facta per dictum Antoniolum,/ die vigesimo primo octubris, <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo septimo, indicione quinta decima et subscripta per Michealem Iacobi<br />
Toniere,/ notarium; et viginti septem libras imperialium quas dictus Boninus dare et solvere<br />
tenebatur dicto Petro pro tribus plaustriis vini albi (-) nostrani,/ ut continetur in carta debiti facta<br />
per dictum Antoniolum, die ultimo madii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo septimo, indicione<br />
quinta decima/ et subscripta per dictum Simonem; et viginti qutuor libras imperialium quas dictus<br />
Boninus dare et solvere tenebatur dicto Petro pro quatuor (-) modeys/ et di<strong>mi</strong>dium oley, ut<br />
continetur in carta debiti facta per dictum Antoniolum, die vigesimo quarto iunii, <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo septimo,/ indicione quinta decima per dictum Simonem<br />
notarium. Tali modo dictus Boninus fecit dictam dationem, venditionem et in solutione dationem<br />
de dictis/ peciis terre in dictum fratrem Francinum recipientem, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, ita quod<br />
dicta religio et confratres eiusdem habeant, teneant, gaudeant et possideant/ dictas pecias terre et<br />
de eys quidquid voluerint faciant sine contraditione dicti Bonini suorumque heredum, cum omnibus<br />
et singulis que intra predictos continentur/ confines vel alios si qui forent et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis/ que dicte pecie<br />
terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisitione sibi ex dictis/ peciis terre et qualibet earum modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc<br />
autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus Boninus pro dictis centumundicim libris/ imperialium et octo soldis<br />
imperialium quas dictus Boninus dare et solvere tenebatur dicte religioni, ut in dicto instrumento<br />
cesionis iurium continetur, quod/ instrumentum cessionis remanet penes confratres dicte religionis<br />
sanum et integrum per pactum inter eos factum. Quatenus ex eo eiusdem/ dationis in solutione<br />
pateat et ut per illud et cum illo dicta religio capitulum et confratres eiusdem dictas pecias terre<br />
defendere posit contra omnes creditores/ ipsi Bonino si qui pro tempore aliqui aperverint et non ut<br />
ex eis ulterius fiat exactio debitorum nisi in causa emetionis dictarum peciarum terre si sequeietur<br />
de ipsis/ vel de parte provata, volens et mandans dictus frater Francinus venire dicte ex nunc esse<br />
casum et ullius valoris atque momenti et habitum inefi/cax et canzelatum in omnibus aliis casibus<br />
preter quod in predictis. Quas quidem pecias terre dictus Boninus se, dicte religionis confratrum<br />
capituli et conventus/ eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possesorem donec ipsarum rerum corporalem<br />
acciperit possessionem quam accipiendi et retinendi deinceps dictus Boninus dicto fratri Fran/cino,<br />
recipienti pro se et confratribus dicte religionis, omnimodam licentiam contulit atque dedit.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Boninus, per se et suos heredes, dicto fratre/ Francino, recipienti pro dicta<br />
religione et confratrebs eiusdem, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus eiusdem<br />
ullo tempore non infere nec inferen/ti consentire de dictis peciis terre in toto vel in parte sed dictas<br />
pecias terre dicte religioni et confratribus et capitulo et conventui eiusdem ab omni persona et<br />
univer/sitate, tam in proprietate quam in possesione, legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena dupli extimationis dictarum peciarum terre cum pro tempore/ plus valurint<br />
vel fuerint meliorate et omnis dampni et dispendi inde<br />
241
confratribus dicte religionis et capitulo et conventui eiusdem incurentium,/ obligando ad hoc dicto<br />
fratre Francino, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua<br />
bona presentia et futura pigeri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo octavo,<br />
indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus,<br />
scripsi.<br />
134<br />
EMPTIO<br />
1348 Luglio 6 Torri, in domo Mayfredi de Ser<strong>mi</strong>ono.<br />
Bonfacino detto Milza fu Benevenuto de Cataneys ha venduto per 18 libre imperiali a Bertolino di<br />
Brescia, confratello <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in<br />
contrada Piseneris di Manerba. Catelina moglie di Bonfacino accetta che siano anteposti ai suoi<br />
diritti territoriali quelli <strong>del</strong>la religione di S. Domenico.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre iacente in teratorio de Manerva in<br />
contrata de Piseneriis, quam e<strong>mi</strong>t a Bonefacino de Manerva. Die sexto iulii,/ in Turi diocesis<br />
veronensis, in domo do<strong>mi</strong>ni (-) Mayfredi de Ser<strong>mi</strong>ono in qua habitat infrascriptus Bonifacinus<br />
venditor, presentibus: do<strong>mi</strong>no pre To/masio, presbitero eclesie Sancti Petri plebis de Tusculano<br />
diocesis Brixie, notario, Antoniolo filio Bartolomey Iohanis Cozie de Pulzano de Tusculano, notario/<br />
utroque rogato hanc cartam subscrivere, Bertolameo qui dicitur Betelonus quondam Martini Corde<br />
de Gargnano diocesis Brixie, Graciadeo quondam/ Do<strong>mi</strong>nici de Manerva, omnibus testibus rogatis.<br />
Ibi do<strong>mi</strong>nus Bonifacinus qui dicitur Milza quondam do<strong>mi</strong>ni Benevenuti de Cataneys de Manerva,<br />
habitator terre de Turi diocesis veronensis, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum<br />
et expeditum alodium, dedit,/ vendidit et tradidit fratri Bertolino de Brixia,/ confratre religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus<br />
eiusdem et de propris denariis dicte religi/onis, unam peciam terre aratoriam et olivatam iacentem<br />
in teratorio de Manerva in contrata de Piseneriis, cui coheret a mane heredes Uberti, a meridie<br />
Burlamaza in parte, a sero/ dictus Burlamacia in parte et in parte confratres dicte religionis, a<br />
meridie dicti confratres dicte religionis, salvis omnibus aliis coherentiis. Ad habendum, tenendum<br />
et/ possidendum et ad quidquid confratribus dicte religionis deinceps placuerit perpetuo<br />
faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios/ si qui forent<br />
et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis<br />
que dicta pecia terre habet supra/ se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />
usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc/ autem<br />
fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro decem octo libris imperialium monete nunc curentis in Riperia<br />
brixiensi, quas recepit ibi presentialiter in/ denariis in presentia dictorum testium. Renuntiando<br />
omni exceptioni non datorum, non habitorum dictorum denariorum et omni legum auxilio et<br />
statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam/ quidem peciam terre dictus venditor se, no<strong>mi</strong>ne<br />
dicte religionis et confratrum et capituli eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessores donec dicta religio<br />
et confratres/ eiusdem acciperint tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et<br />
retinendi dictus do<strong>mi</strong>nus Bonifacinus dicto fratre Bertolino, recipienti pro/ dicta religione et<br />
confratribus eiusdem sua auctoritate, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Bonifacinus<br />
242
venditor,/ per se et suos heredes, dicto fratre Bertolino, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, litem nec controversiam dicte religioni et confratribus eiusdem/ ullo<br />
tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec in parte sed dictam<br />
peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem et cui dederit/ ab omni persona et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie terre cum<br />
pro tempore plus valuerit/ vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte<br />
religionis incurentium, obligando ad hoc dicto fratre Bertolino, recipienti/ pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem et per eum dicte religioni et capitulo et conventui eiusdem, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Insuper do<strong>mi</strong>na Catelina uxor dicti do<strong>mi</strong>ni Bonifacini<br />
venditoris ibi presens, verbo et consensu dicti do<strong>mi</strong>ni Bonifacini viri sui, ei ad/ omnia et singula<br />
infrascripta parabolam dantis, predicte venditioni, dationi, traditioni, pro<strong>mi</strong>ssioni et obligationi et<br />
omnibus et singulis suprascriptis consen/sit, refutavit et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti viri sui venditoris<br />
et dicti fratris Bertolini, recipientis pro dicta religione et confratribus/ eiusdem, omne ius<br />
omnesque rationes et actiones reales et personales quod et quas habet vel habere posset in dicta<br />
pecia terre sibi obligata vel ypoti/cata pro dote vel donatione sua aut pignore generali vel speciali,<br />
anteponens ius dicte religionis omnibus suis iuribus in dicta pecia terre/ et bonis dicti viri sui.<br />
Renuntiando omni exceptioni non sic facte dicte renunciationis et non ite vera esse omnia et<br />
singula in isto contractu contenta et omni legum/ auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis<br />
et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me/<br />
notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
135<br />
TESTAMENTUM<br />
Luglio 19 Toscolano, in domo Malgarite quondam Pasqueti Bartolamey Gosoli.<br />
.LXXIII.<br />
Testamentum Malgarite quondam Pasqueti Bertolamey Gosoli. Die decimo nono iulii, in Tusculano,<br />
in Plano Tusculani in contrata Balni/ci, in domo infrascripte testatricis, presentibus: Bono quondam<br />
fratris Iohanis notario, Iohane quondam Salvagni, Faciolo Mese, fratre Mantuano/ converso<br />
hospitalis Sancti Benedicti, Peterbono Zoati, Lafranchino magistri Baldrici medici, Lesiolo filio<br />
Iohanis Salvagni/ notario, Tomasio filio Michaellis Petri Begna<strong>mi</strong> notario, omnibus de Tusculano,<br />
testibus rogatis. Ibi do<strong>mi</strong>na Malgarita quondam Pasqueti Bertolamey/ Gosoli de Plano sive de<br />
Balnico de Tusculano, verbo et consensu Petri qui dicitur Gazanus eius viri et ei ad omnia et singula<br />
infrascripta parabulam/ dantis, licet, egrota corpore tam sane mentis, cupiens per nuncupationem<br />
suum facere testamentum, in presenti testamento suorum rerum ordi/nationem disposuit in hunc<br />
modum: impri<strong>mi</strong>s, iure legati, di<strong>mi</strong>sit Iacobine uxoris Tonoli Buscarelli de Folino unum pignolatum/<br />
album ad usu dicte Malgarite; item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit et legavit Alone quondam Pezalde de Gaino<br />
unum lectum cum pulvi/nari et unam prepontam veterem, qui lectus cum pulvinari potest esse tres<br />
penses vel circa; item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit et legavit conventui/ Sancti Stefani de Tusculano decem<br />
soldos imperialium in remedio anime sue; item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit et legavit quinque soldos<br />
imperialium conventui Sancte Marie de Tusculano in remedio anime sue; item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit<br />
et<br />
243
legavit Malgarite Franceschini ma/gistri Vitalis de Salodo unam tonicam de blaveta sine gropetis et<br />
unum guarnazonum de medietate viridis et violeti/ cum pelle vulpis ad usu dicte testatricis; item,<br />
iure legati, statuit, di<strong>mi</strong>sit et voluit quod unum starium fru/menti in pane et unum starium fabi<br />
debeat dari et distribui inter pauperes de Tusculano hinc ad exitum octubris proxime/ future, quod<br />
frumentum et fabum debeat dari et distribui per Petrum qui dicitur Gazanus Ligni eius maritum;<br />
item, iure legati, di<strong>mi</strong>sit/ et legavit dicto Petro qui dicitur Gazanus, eius viro, omnes et singulos<br />
redditus et fructus quos dictus Petrus accipisset seu re/cipisset hactenus de aliquibus<br />
possessionibus dicta Malgarite, ita et tali modo quod infrascripta sua heres non possit nec debeat<br />
eum mole/stare de aliquibus redditibus quos accipisset hinc retroacto de aliqua pecia terre dicta<br />
Malgarite testatricis; item, iure legati,/ di<strong>mi</strong>sit et legavit dicto Petro marito suo omnes et singulos<br />
redditus et fruges qui sunt super possessiones dicte Malgarite/ pro anno et in anno presente usque<br />
ad epifaniam Do<strong>mi</strong>ni ita et taliter quod heres dicte do<strong>mi</strong>ne Malgarite non possit nec debeat/ eum<br />
molestare de aliquibus redditibus existentibus in possessionibus et super possessiones dicte<br />
testatricis pecie terre quam redditibus existentibus/ in una et super una pecia terre dicte Malgarite<br />
iacente in teratorio de Tusculano supra Pradalinum, cui coheret fratres religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici, a<br />
meridie Arcesinus Bersanini, a sero Iacobinus Zelle, quam peciam terre cum redditibus ex nunc<br />
legat confratribus Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ quos superius scriptos redditus legavit suprascripto Petro viro<br />
suo sub isto pacto et conditione, quod ipse teneatur complere/ et solvere omnia suprascripta legata<br />
et satisfacere omnibus de suprascriptis legatis et si non satisfaceret de dictis et pro dictis legatis vel<br />
quod heres eius/ possit tantum recipere et petere de dictis redditibus (-) dicto viro suo quod possit<br />
satisfacere pro dictis legatis; item, iure lega/ti, di<strong>mi</strong>sit et legavit dicto Petro viro suo infrascriptas<br />
pecias terre, domum et res cum infrascriptis pactis et conditionibus: impri<strong>mi</strong>s/ unam peciam terre<br />
aratoriam, olivatam et vidatam iacentem in teratorio de Tusculano in Capra Plani, cui coheret a<br />
mane et a meridie via, a sero heredes No/ysii, a monte Iohanes Peterboni in parte et in parte<br />
heredes Mazie et in parte Bastardus Bersanini; item unam domun copatam cum orto/ secum<br />
tenente ac parte dicte domus iacentem in Plano Tusculani in contrata Balnici, cui domui et orto<br />
coheret a mane et a meridie et a sero/ via, a monte (-)heredes Iohanis de Ano in parte et in parte<br />
Nicolaus Petri; item unam peciam terre iacentem in dicta contrata, cui coheret a mane et a meridie<br />
via,/ a sero heredes Iohanis ser Iacobi, a monte fratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici; item unam<br />
peciam terre lorivam, olivatam et vidatam iacentem in dicta/ contrata, cui coheret a mane et a<br />
meridie via, a sero heredes Petri Bertolli, a monte heredes Pini, salvis omnibus aliis coherentiis,<br />
quam peciam terre et domum dicta/ do<strong>mi</strong>na Malgarita legavit dicto Petro viro suo sub isto pacto et<br />
conditione, quod ipse teneatur fictum annuatim quod/ dicte pecie terre reddere tenetur de iure, et<br />
in quod ipse Petrus (-) qui dicitur Gazanus debeat possidere dictas pecias terre et habitare in dicta<br />
do/mo toto tempore vite sue quo dictus Petrus voluerit habitare in Riperia brixiensi et si dictus<br />
Petrus habitaret/ ex dictam Riperiam ultra unum annum quod heres eius infrascripta possit intrare<br />
et possidere dictam domum et pecias terre et si ipse/ intum veniret in Riperiam, quod ipse debeat<br />
et possit possidere dictam domum et pecias terre toto tempore vite sue et post/ mortem suam<br />
predicte res vi<strong>del</strong>icet domus et pecie terre debeant devenire in heredem dicte do<strong>mi</strong>ne Malgarite;<br />
item, iure lega/ti, legavit dicto Petro infrascriptam masariam sub isto pacto et conditioni, quod ipse<br />
possit tenere et possidere toto tempore/ vite sue et post mortem suam debeant devenire in<br />
heredem dicte testatricis, vi<strong>del</strong>icet unum lectum cum pulvinari et cum/ aparatu dicti lecti et cum<br />
prepontam qui lectus cum pulvinari potest esse sex penses cum di<strong>mi</strong>dium vel circa, et unum<br />
scrivanum/ de nuce et duas vegetos de septem quartis lansii et<br />
244
unum bezolum et unam mesam de fao et duo parolis de re<strong>mi</strong>o,/ unum de duabus situlis et unum<br />
de una situla et unum lebetem de bronzio de media situla et duas catenas et unam tenollam/ ab<br />
oleo de quatuordicim galetis et predictos omnibus et singulis (...) heredes suos; item casavit omne<br />
testium et omnes codicilos quod et/ quos feciset hinc retro in omnibus aliis suis bonis mobilibus et<br />
inmobilibus et maxime in livellis instituit confratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano sibi<br />
heredes. Et hanc asseruit suam omne ultimam voluntatem quam valere voluit iure testa/menti et si<br />
non valeret iure testamenti saltim valeat iure codicilli vel codicilorum aut altius ultime voluntatis<br />
aut/ melius valere poterit.<br />
136<br />
EMPTIO<br />
1348 Luglio 19 Toscolano, in domo habitationis heredis Pasqueti Bartolamey Gosolli.<br />
Pietro detto Gazano fu Ligni ha venduto a Bertolino Gosolli, confratello <strong>del</strong>la religione di S.<br />
Domenico, un appezzamento di terra in contrada Mezza Capra a Toscolano per quattro libre<br />
imperiali.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die decimo nono iulii, in Tusculano, in Plano, in domo<br />
habitationis heredis quondam Pasqueti Bertolamey/ Gosolli, presentibus: Bono fratris Iohanis,<br />
notario, Alesiolo fillio Iohanis Salvagni, notario, ambobus de Plano, Tomasio filio Mi/chaellis Petri<br />
Begna<strong>mi</strong> de Secina, notario utroque rogato hanc cartam subscrivere, Iohane Salvagni, omnibus de<br />
Tusculano,/ testibus rogatis. Ibi Petrus qui dicitur Gazanus quondam Ligni de Gayno, habitator Plani<br />
Tusculani, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum/ et expeditum alodium, dedit,<br />
vendidit et tradidit fratri Bartolino Gosolli, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi<br />
et/ recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem et de propris denariis<br />
dicte religionis, unam peciam terre aratoriam, olivatam et/ vidatam iacentem in teratorio de<br />
Tusculano in Plano in Campra in contrata Medie Campre sive ad Raverias, cui coheret a mane et a<br />
meridie heredes/ Pasqueti Bartolomey Gosolli, a sero via, a monte heredes Materni Ordanini de<br />
Materno pro dicta religione, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent./ Ad habendum,<br />
tenendum et possidendum et ad quidquid confratribus dicte religionis deinceps placuerit perpetuo<br />
faciendum, cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur confines vel alios si qui forent<br />
et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias pub/licas et cum omnibus et singulis<br />
que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />
usu seu requisitione/ sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem<br />
fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro quatuor libris imperialium monete nunc/ curentis in Riperia<br />
brixiensi, quas confessus et manifestus fuit se recipisse et (-) habuisse a dicto fratre<br />
245
Bertolino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne/ et vice dicte religionis et de propris denaris dicte religionis.<br />
Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte (-) dicte pecunie et omni legum/ auxilio et<br />
statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se, no<strong>mi</strong>ne<br />
dicte religionis et capituli et conventus et confratrum/ eiusdem, constituit possessorem donec<br />
confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et<br />
retinendi deinceps/ ei, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, omnimodam licentiam<br />
contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se/ et suos heredes, dicto fratre Bertolino, pro<br />
dicta religione et confratribus eiusdem recipienti, litem nec controversiam dicte religioni nec<br />
confratribus eius/dem ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto<br />
nec in parte sed dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem ab/ omni persona et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis et cetera,<br />
et omnis dampni et dispendi inde/ confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
fratre Bertolino, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per eum dicte religioni/ et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo (-) octavo,/ indicione prima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
137<br />
EMPTIO<br />
1348 Agosto 26 Salò, in domo Franceschini quondam magistri Vitalis.<br />
Malgarita figlia di Franceschino fu Vitali ha venduto per quindici libre imperiali al notaio<br />
Bartolomeo un appezzamento di terra in contrada Mezzacampagna di Toscolano che egli riceve per<br />
conto <strong>del</strong>la religione di S. Domenico.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die vigesimo sexto augusti, in Salodo, in domo Franceschini<br />
quondam magistri Vitalis, presentibus: Bono fratris Iohanis de Plano Tusculani, notario,/ Iohanino<br />
quondam ser Nasimpacis, notario utroque rogato hanc cartam subscrivere, Gazano quondam Ligni,<br />
Vigorino quondam Cisani, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi Mal/garita fillia Franceschini<br />
quondam magistri Vitalis de Salodo, verbo et consensu dicti patris sui ibi presentis et ei ab omnia<br />
infrascripta parabo/lam dantis, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et<br />
expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit <strong>mi</strong>hi notario infrascripto,/ emempti et recipienti<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et de propris denariis dicte religionis et per<br />
me ipsi religioni, unam/ peciam terre aratoriam, olivatam, vidatam et lorivam iacentem in teratorio<br />
de Tusculano in Plano in contrata Mezacampagne, cui coheret a mane heredes Zeni fratris Iohanis/,<br />
a meridie heredes Petri Bertoli in parte et in parte Boyolus molinarius, a sero dictus Boyolus in<br />
parte et in parte via et in parte Belenzanus Lafranchini, a monte/ dictus Belenzanus in parte et in<br />
parte Do<strong>mi</strong>nicus Pasquetini, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Ad habendum,<br />
tenendum et possidendum et ad quidquid dicte/ religioni et confratribus eiusdem deinceps<br />
placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel<br />
alios si qui/ forent et cum accessibus, ingressibus et cetera et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spec/tante. Hoc autem fecit<br />
no<strong>mi</strong>natim dicta venditrix pro quindicim libris imperialium monete nunc curentis in Riperia<br />
brixiensi, quas confessa/ et manifesta fuit se recipisse et habuisse in presentia dictorum testium, a<br />
me notario infrascripto dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte re/ligionis de propris denaris dicte<br />
religionis. Renuntiando omni exceptioni non datorum, non habitorum (-) dictorum denariorum et<br />
omni legum et cetera. Quam/ quidem peciam terre dicta venditrix se, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et<br />
confratribus eiusdem, constituit possessorem donec confratres dicte religionis (-) acciper/int<br />
tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et retinendi, <strong>mi</strong>hi notario infrascripto<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per<br />
246
me/ ipsi religioni et confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipsa Malgarita, per se et suos heredes, <strong>mi</strong>hi notario/ infrascripto, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicte religionis et confratrum eiusdem, litem nec controversiam ei nec confratribus eiusdem<br />
ullo tempore non/ infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec in parte sed<br />
dictam peciam terre ab omni persona et universitate tam in proprietate quam in possessione<br />
leg/iptime defendere, auctorizare et desbrigare quantum est, pro se et suo facto, vi<strong>del</strong>icet si<br />
apereret causa, vendidisse, obligavisse vel/ alio modo alienavisse et aliter non sus sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc/<br />
<strong>mi</strong>hi notario infrascripto, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, et per me dicte (-) religioni et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Qua Malgarita<br />
confessa fuit se esse maiorem viginti quinque annis. Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non<br />
sic facti dicti contractus et non/ ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni<br />
legum auxilio et beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus/ consulti, de<br />
quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit renunciare predictis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragesimo octavo,/ indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
138<br />
EMPTIO<br />
1348 Settembre 19 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Giacobino fu Giovanni detto Macone e il nipote Giovannino fu Bonebeli hanno venduto per<br />
trentaquattro libre imperiali a Francino di Trovegnani, confratello <strong>del</strong>la religione di S. Domenico, un<br />
appezzamento di terra in contrada Pratelli a Manerba.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXXIIII.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec sunt brevarie scripte et rogate per Bertolameum filium<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarium,/ de negociis religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />
et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, ut inferius legitur.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, de uno prato<br />
quam e<strong>mi</strong>t ab herede Maconi de Gazanis./ Die decimo nono setembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Alesiolo filio Iohanis Salva/gni, notario pro<br />
secundo notario, Iohane quondam Ognabeni Feri, ambobus de Plano Tusculani, Bertolameo qui<br />
dicitur Betelonus quondam Martini Corde/ de Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi Iacobinus<br />
quondam do<strong>mi</strong>ni Iohanis qui dicebatur Maconus de Gazanis de Vulzano et Iohaninus quondam<br />
Bonebeli/ qui dicebatur Maconzinus quondam dicti do<strong>mi</strong>ni Iohanis dicti Maconus et quilibet eorum<br />
in solidum, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad/ mundum purum et expeditum <br />
dederunt, vendiderunt et tradiderunt do<strong>mi</strong>no fratri Francino de Trovegnanis, confratre dicte<br />
relig/ionis, (-) emempti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Sancti<br />
Heustachi et (-) capituli et conventus et confratrum/ dicte religionis et per eum dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem, unam peciam terre prativam iacentem in teratorio de Manerva in contrata<br />
de<br />
247
Pra/tellis, cui coheret a mane et a monte heredes Puye de Manerva, a meridie via, a sero dicti<br />
confratres dicte religionis, salvis omnibus aliis coherentiis, si que/ forent. Ad habendum, tenendum<br />
et possidendum et ad quidquid confratribus dicte religionis et capitulo et conventui eiusdem<br />
deinceps placue/rit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias<br />
publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum/ et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre et alicui eorum<br />
modo aliquo pertinente seu spectante./ Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim dicti venditores pro triginta<br />
quatuor libris imperialium monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quas/ confessi et manifesti<br />
fuerunt sese recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/<br />
religionis et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte<br />
pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis/ Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam<br />
terre dicti venditores sese, dicte religionis et capituli et conventus eiusdem (-) no<strong>mi</strong>ne et vice,/<br />
constituerunt possessores donec confratres dicte religionis no<strong>mi</strong>ne dicte religionis acciperint<br />
tenutam et corporalem possesionem quam accip/iendi et retinendi dicto fratre Francino, recipienti<br />
no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, contulerunt atque dederunt. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicti venditores, per sese et suos<br />
heredes et cuiuslibet eorum, dicto fratre Francino, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum<br />
eiusdem/ stipulanti et recipienti, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus eiusdem<br />
ullo tempore non infere nec inferenti consentire/ de dicta pecia terre in toto nec in parte sed<br />
dictam peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem in toto et in parte ab omni persona et<br />
universitate/ tam in proprietate quam in possesione legiptime defendere, auctorizare (-) et<br />
desbrigare, sub pena dupli/ extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit<br />
meliorata et omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione, et per eum dicte/ religioni se<br />
personaliter et omnia sua et cuiuslibet eorum bona presentia et futura pigneri. Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus/ et non ita vera esse omnia et singula in isto<br />
contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et beneficio/<br />
constitutionis et epistole divi (-) Adriani, ita quod quilibet eorum in solidum teneatur ad predicta et<br />
convinci possit ad/ voluntatem confratrum dicte religionis. Et quia dictus Iohaninus <strong>mi</strong>nor erat<br />
viginti quinque annis, maior tam quatuor/dicim ut dicitur, ad Sancta Dey Evanyelia iuravit,<br />
corporaliter tactis scripturis, non venire contra dictam venditionem,/ traditionem, pro<strong>mi</strong>sionem et<br />
obligationem nec contra aliquid in isto contractu contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet<br />
rati/one vel causa qua se tueri posset in contrarium./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo octavo, indicione prima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
139<br />
EMPTIO<br />
1349 Gennaio 27 Salò, in domo habitationis heredum quondam Risane.<br />
Donna Agnese fu Perzevallo detto Menussa e moglie di Boturino Macagni ha venduto a Bertolino di<br />
Brescia, confrate <strong>del</strong>la religione <strong>del</strong>le chiese di San Domenico di Toscolano e di Sant' Eustachio <strong>del</strong>le<br />
Chiusure di Brescia, un appezzamento di terra in contrada Pisentriis a Manerba per ventotto<br />
248
libre imperiali, diciannove soldi imperiali e sei imperiali. Durante la vendita il marito Boturino si è<br />
prestato come garante.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre quam e<strong>mi</strong>t a do<strong>mi</strong>na Agnete uxore<br />
Boturini Macagni Ferarii de Manerva. Die vige/simo septimo ianuarii, in Salodo in Burgo in domo<br />
habitationis heredum quondam Risane, presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Iohane, presbitero eclesie Sancte<br />
Marie/ de Moscolinis, Iohanino quondam Turacie Pizolboni de Gayno de Tusculano, notario pro<br />
secundo notario, Mayfredo de Carzago, Federico/ quondam Uberti de Manerva, Iohane quondam<br />
Gaforini de Manerva, omnibus testibus rogatis. Ibi do<strong>mi</strong>na Agnes quondam Perzevalli qui<br />
dicebatur/ Menussa de Manerva et uxor Boturini Macagni Ferarii de Manerva, verbo et consensu<br />
dicti Boturini viri sui ibi/ presentis et ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis, iure<br />
proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum/ et expeditum alodium dedit, vendidit et<br />
tradidit fratri Bertolino de Brixia, confratre religionis eclesiarum Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, ememtpi no<strong>mi</strong>ne et vice dictarum eclesiarum et dicte<br />
religionis/ et capituli et conventus eiusdem et confratrum dictarum eclesiarum et de propris<br />
denariis dictarum eclesiarum, unam peciam terre aratoriam et olivatam iacentem/ in teratorio de<br />
Manerva in contrata de Pisentriis, cui coheret a mane et a sero via, a meridie Beninus de Puteo de<br />
Manerva, a monte/ Mocha de Salodo in parte et in parte Do<strong>mi</strong>nus Bertolameus do<strong>mi</strong>ni Bachi de<br />
Manerva, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Ad habendum, tenendum et possidendum<br />
et ad quidquid sibi et confratribus dicte religionis deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus et regre/sibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />
dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra/ se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Hoc autem fecit<br />
no<strong>mi</strong>natim dicta do<strong>mi</strong>na Agnes venditrix pro viginti octo libris et decem novem soldis imperialium<br />
et sex imperialibus monete/ nunc curentis in Riperia brixiensi, quos denarios dicta venditrix<br />
confessa et manifesta fuit se recipisse et habuisse/ a dicto fratre Bertolino, dante et solvente<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris denaris dicte religionis./<br />
Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte et non bene mensurate pecunie et omni<br />
legum auxilio et statutis comunis Brixie et/ comunitatis Riperie factis et fiendis. Quam quidem<br />
peciam terre dicta venditrix se, dicte religionis et confratrum eiusdem no<strong>mi</strong>ne,/ constituit<br />
possessorem donec ipsius rey dicta religio et confratres eiusdem acciperint tenutam et corporalem<br />
possesionem quam accipiendi/ et retinendi deinceps ei, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>/ttens dicta do<strong>mi</strong>na Agnes<br />
venditrix, per se et suos heredes, dicto fratre Bertolino, pro se et suis confratribus dicte religionis/<br />
stipulanti, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus eiusdem ullo tempore non infere<br />
nec inferenti consentire/ de dicta pecia terre in toto nec in parte, sed dictam peciam terre<br />
confratribus dicte religionis et cui dederint ab omni persona et universitate/ tam in proprietate<br />
quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis/<br />
dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi<br />
inde dicte religioni/ et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto fratre Bertolino,<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter/ et omnia sua bona presentia<br />
et futura pigneri. Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non sic facte dicte venditionis,<br />
confessionis, pro<strong>mi</strong>sionis,/ obligationis et<br />
249
non ita vera esse omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis<br />
comunis Brixie et cetera et beneficio/ novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti<br />
et omnibus aliis iuribus sibi in aliquo patrozinantibus de/ quibus fuit per me notarium bene<br />
certificata quid sit renunciare predictis. Cuius dationis, venditionis, pro<strong>mi</strong>ssionis,/ obligationis et<br />
tocius contractus precibus et requisitionibus dicte venditricis prefatus Boturinus maritus eius se pro<br />
ea constituit/ fideyusorem et principalem venditorem, ita quod primo et et principaliter teneatur<br />
ad venditionem et defensionem dicte pecie terre et con/vinci posit in omni causa emetionis ad<br />
voluntatem confratrum dicte religionis, obligando ad hoc dicto fratre Bertoli/no, recipienti no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiando omni<br />
exceptioni non sic/ facte dicte fideiusionis et non ita vera esse omnia et singula in isto contractu<br />
contenta et omni legum auxilio et statutis/ comunis Brixie factis et fiendis et beneficio nove<br />
constitutionis et epistole divi Adriani, ita quod primo et principaliter/ teneatur ad predicta et<br />
convinci posit ad voluntatem confratrum dicte religionis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
140<br />
EMPTIO<br />
1349 Febbraio 21 Toscolano, in eclesia Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Martino fu Gnarisi e suo figlio Nasimbeno hanno venduto a Francino de Trovegnanis, confrate <strong>del</strong>la<br />
religione di San Domenico di Toscolano, tre appezzamenti di terra in contrada Crone a Salò per<br />
cinquantasette libre di planete e dodici soldi di planete.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXXV.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de tribus peciis terre quas aquisivit a Nascembeno filio<br />
Martini Gnarisii de Gardono./ Die vigesimo primo februarii, in Tusculano, in religione infrascripta in<br />
eclesia Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Bono quondam fratris Iohanis,/ notario pro secundo notario,<br />
Bono quondam Nicolini, ambobus de Grezenico de Tusculano, Martino quondam Iacobini de<br />
Paytono, An/toniolo quondam Iacobini de Cornu de Faxano, ambobus habitatoribus dicte ville de<br />
Grezenico de Tusculano, omnibus testibus rogatis. Ibi/ Martinus quondam Gnarissii de Morgnaga<br />
de Gardono et Nasimbenus fillius dicti Martini, verbo et consensu ac in/iussu dicti Martini patris<br />
eius ei ad omnia infrascripta parabolam dantis et quilibet eorum in solidum iure proprio/ in<br />
perpetuum, vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum, franchum et expeditum alodium et sine conditione<br />
decimarum dedit, ven/didit et tradidit fratri Francino de Trovegnanis, confratri religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, emempti no<strong>mi</strong>ne et/ vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem<br />
et de propris denariis dicte religionis et per eum dicte religioni,/ infrascriptas pecias terre iacentes<br />
in teratorio de Salodo in contrata ubi dicitur in Cronis; prima est aratoria et olivata, cui coheret a<br />
mane heredes Ber/tolini de Bonzaninis, a meridie Iacobinus qui dicitur Mina de Splazolis pro uxore,<br />
a sero via, a monte plebs de Salodo; secunda iacet/ in dicto teratorio et contrata et est aratoria et<br />
olivata, cui coheret a mane Iohanes Petri Otelli, a meridie dictus Iohanes in parte et in parte<br />
Scol/arius de Mornaga, a sero dictus Scolarius, a monte dictus Iohanes Otelli in parte;<br />
250
tercia pecia terre iacet in dicto teratorio et contrata/ et est aratoria et olivata, cui coheret a mane<br />
via, a meridie Iacobinus de Splazolis in parte pro uxore et in parte heredes Zanni Ordane de/ Salodo<br />
et in parte heredes Petri de Mornaga et in parte Salodinus de Salodo de Manzinis, a sero heredes<br />
Bertolini de Bonzaninis/ de Gardono, a monte plebs de Salodo, salvis omnibus aliis coherentiis, si<br />
que forent. Ad habendum tenendum et possidendum et ad quidquid confratribus dicte/ religionis<br />
et capitulo et conventui eiusdem deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos continentur confi/nes vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis/ que dicte petie terre et quelibet<br />
earum habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisitione/ sibi et cuilibet eorum ex dictis peciis terre seu aliqua earum modo aliquo pertinente<br />
seu spectante. Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim dicti/ venditores pro quinquaginta septem libris<br />
planetorum et duodecim soldis planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi/ ad rationem<br />
triginta duorum soldorum planetorum ducato et viginti quatuor planetorum ambrosanum quos<br />
denarios receperunt ibi presencialiter in denaris/ numeratis a dicto fratre Francino, dante et<br />
solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denaris dicte religionis./ Renuntiando omni<br />
exceptioni non datorum nec receptorum et non bene numeratorum dictorum denariorum et omni<br />
legum auxilio et statutis comunis Brixie/ factis et fiendis. Quas quidem pecias terre dicti venditores<br />
sese dicte religionis et capituli et conventus eiusdem no<strong>mi</strong>ne constituerunt possessores donec<br />
con/fratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem quam accipiendi et<br />
retinendi dictus venditor dicto fratri Francino,/ recipienti pro dicta religione et confratribus<br />
eiusdem, omnimodam licentiam contulerunt atque dederunt. Pro<strong>mi</strong>ttentes dicti venditores, per<br />
se/se et suos heredes et cuiuslibet eorum, dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, litem nec controversiam dicte reli/gioni vel confratribus (-) eiusdem vel cui<br />
dederint ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dictis peciis terre in toto nec in parte<br />
sed/ dictas pecias terre (-) confratribus dicte religionis ab omni persona et universitate tam in<br />
proprietate quam in possesione legiptime defendere, auctori/zare et desbrigare, sub pena dupli<br />
extimationis illius pecie terre de qualis (mo...) cum pro tempore plus valuerit vel fuerit/ meliorata<br />
et omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad<br />
hoc dicto fratre Francino, recipienti/ pro dicta religione et confratribus eiusdem et per eum dicte<br />
religionis, se personaliter et omnia sua et cuiuslibet eorum bona presentia et futura pi/gneri.<br />
Renuntiando predicti non sic facte dicte venditionis, pro<strong>mi</strong>sionis, confessionis,<br />
obligationis, renunciationis et non sic vera esse omnia in isto con/tractu contenta et omni legum<br />
auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et beneficio nove constitutionis et epist/ole divi<br />
Adriani, ita quod quilibet eorum in solidum teneatur ad predicta. Quibus omnibus et singulis<br />
suprascriptis do<strong>mi</strong>na Honerata/ quondam magistri de Cavaris de Gardono/ ibi presens, verbo et<br />
consensu dicti Martini viri sui, ei ad omnia et singula infrascripta pa/rabolam dantis, non dollo, non<br />
metu maloque inducta sed ex certa et spontanea voluntate predicte venditioni, pro<strong>mi</strong>ssioni,/<br />
obligationi et omnibus et singulis suprascriptis consensit, refutavit et re<strong>mi</strong>ssit in manibus dicti<br />
fratris Francini recipientis, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, omne/ ius omnesque rationes et actiones, reales<br />
et personales, quod et quas habet vel habere posset in dictis pecis terre sibi obligatis vel ypotecatis/<br />
pro dote vel donatione sua aut pignore generali vel speciali, anteponens ius dicte religionis<br />
omnibus suis iuribus in dictis pecis terre. Renuntiando omni exceptioni non sic facte dicte<br />
refutationis et non ita vera esse omnia in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis/<br />
comunis Brixie factis et fiendis et beneficio<br />
251
novorum autenticorom ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium<br />
bene/ certificata quid sit renunciare predictis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo<br />
nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius sacri<br />
palacii rogatus, scripsi et omnibus suprascriptis affuy.<br />
141<br />
EMPTIO<br />
1349 marzo 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Bernardo fu Rochesani ha venduto a Francino de Trovegnanis, confrate <strong>del</strong>la religione di San<br />
Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra in contrada Rollo in Val di Sur a Gardone Riviera<br />
per undici libre di planete.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de una pecia terre iacente in teratorio de Gardono<br />
quam e<strong>mi</strong>t a Bernardo Rochesani de Faxano de Gardono. Die de/cimo octavo marcii, in Tusculano,<br />
in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Lonardo qui dicitur Geyus de Faxano, Bono<br />
quondam Gracioli/ de (-) Supiana, ambobus de Gardono, Nicolao filio Michelini Secinelli de Secina<br />
de Tusculano, notario pro secundo notario, omnibus/ testibus rogatis. Ibi Bernardus quondam<br />
Rochesani de Faxano de Gardono, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et<br />
expedi/tum alodium, dedit, vendidit et tradidit fratri Francino, confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano, ememti no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et confratrum et capituli et conventus<br />
eiusdem et de propris denariis dicte religionis, unam peciam terre costivam et castegnivam/<br />
iacentem in teratorio de Gardono in vale Suri in contrata ubi dicitur in Rollo, cui coheret a mane<br />
via, a meridie Venturinus frater dicti venditoris/ et fillius quondam dicti Rochesani, a sero fosatum,<br />
a monte heredes Iohanis Gabe de Gardono, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Ad<br />
habendum,/ tenendum et possidendum et ad quidquid sibi et confratribus dicte religionis deinceps<br />
placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur confines<br />
vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas/ et<br />
cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et<br />
cum omni iure et actione, usu seu requisitione/ sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu<br />
spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus (-) venditor pro/ undicim libris planetorum monete<br />
nunc curentis in Riperia brixiensi quas recepit ibi presentialiter in denariis numer/atis a dicto fratre<br />
Francino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denaris dicte religionis, in<br />
presentia/ dictorum testium et mey notari infrascripti. Renuntiando omni exceptioni non datorum,<br />
non habitorum dictorum denariorum et omni legum auxilio et statutis comunis/ Brixie et<br />
comunitatis Riperie factis et fiendis. Quam quidem peciam terre dictus Bernardus venditor se, dicte<br />
religionis et confratrum/ eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec confratres dicte religionis<br />
no<strong>mi</strong>ne dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem/ quam accipiendi et<br />
retinendi dicto fratre Francino, recipienti pro dicta religione et per eum dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem, omnimo/dam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bernardus<br />
venditor, per se et suos heredes, dicto fratre Fran/cino, pro se et confratribus et capitulo dicte<br />
religionis stipulanti et recipienti, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus/ eiusdem<br />
ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec in parte sed dictam<br />
peciam terre in toto et<br />
252
in parte/ dicte religioni et confratribus eiusdem et cui dederit ab omni persona et universitate tam<br />
in proprietate quam in possesione legiptime defendere,/ auctorizare et desbrigare, sub pena dupli<br />
extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit me/liorata et omnis dampni<br />
et dispendi inde confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto fratre Francino,<br />
re/cipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, per eum dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quatragessimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Plano Tusculani, notarius rogatus, iis omnibus affuy et scripsi.<br />
142<br />
EMPTIO<br />
1348 Febbraio 13 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, prepoisito <strong>del</strong>la religione di San Domenico, con alcuni confratelli, ha<br />
venduto a Zadeo fu Otolini di Supiana un appezzamento di terra nella Val di Sur a Gardone, per<br />
quattordici libre di planete e otto soldi di planete.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta sicut (...) religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano vendiderunt suprascriptam peciam terre a<br />
Zadeo Otenini 72<br />
. Die secundo aprilis, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Iohane fillio Peterboni Bruni, notario/, pro secundo notario, Bono quondam Nicolini,<br />
ambobus de Plano Tusculani, Bertolino filio quondam Boni de Supiana de Gardono, omnibus<br />
testibus rogatis. Ibi, congregato et convocato capitulo religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de<br />
mandato/ religiosi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Michaelis de Navis, prepositi dicte religionis cum (...modi)<br />
modum inde confratres dicte religionis possent habere (...) et di<strong>mi</strong>dium, procurando unum librum<br />
necessarium/ dicte vi<strong>del</strong>icet unum mesalle pro dicta religione sive quaternos pro faciendo (...) (...)<br />
mesale in quo quidem capitulo haderant infrascripti confratres, vi<strong>del</strong>icet: dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
frater Francinus/ de Trovegnanis, frater Iohanes de Brixia, presbiter, frater Bertolinus Gosoli de<br />
Tusculano, frater Nicolaus Bosii de Tusculano, frater Martinus Revelli de Tusculano, frater Iacobinus<br />
de Cisano de/ Scovollo, omnes confratres dicte religionis, in comuni concordio dixerunt quod<br />
melius erat vendere infrascriptam peciam terre iacentem in teratorio de Gardono cum omnimodi<br />
quaternos (..cesuros) pro faciendo fieri/ decimo mesale et quod non videbant modum nec<br />
cognoscebant unde dicti confratres vel dicta religio poset habere peciam terre cum omnimodi<br />
dictos quaternos unde dicti fratres, vi<strong>del</strong>icet dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus una cum dictis confratribus<br />
et dicti confratres una cum dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dicentes sese esse maiorem partem capituli et<br />
conventus dicte religionis pro meliori et (...) utiliter/ dicte religionis omnibus modo, iure, causa et<br />
forma quibus melius potuerunt dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus et dicti confratres, per sese et no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicte religionis, ad alodium dederunt/ et tradiderunt Zadeo quondam Otolini de Supiana de<br />
Gardono unam peciam terre castegnivam iacentem in teratorio de Gardono in Valle Suri in contrata<br />
ubi dicitur in Rollo, cui coheret a mane via, a meridie/ heredes Bernardi Rochesani, a sero fosatum,<br />
a monte Iacobus Gavardini, salvis aliis coherenciis. Ad habendum, tenendum et cetera, cum<br />
omnibus et cetera. Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim dicti do<strong>mi</strong>nus prepositus et/ dicti<br />
72<br />
I testo da "Carta" a "Otenini" è sottolineato.<br />
253
confratres pro quatuordicim libris planetorum et octo soldis planetorum monete nunc curentis in<br />
Riperia brixiensi, quos confessui fuerunt sese recipisse a dicto do<strong>mi</strong>no emptore et de quibus<br />
denariis emerunt trigintaqua/tuor quaternos cartarum copiandi causa faciendi fieri dictum mesale<br />
ut dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus et dicti confratres dixerunt et asseruerunt sic esse. Renuntiando et<br />
cetera et constituerunt sese possessores no<strong>mi</strong>ne/ ipsius et dederunt ei licentiam mutandi in<br />
tenutam et cetera. Et pro<strong>mi</strong>serunt eidem emptori eiusdem defendere dictam peciam terre ab omni<br />
persona et cetera. Obligando ad hoc se omnia bona dicte religionis presentia/ et futura pigneri.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta. Ego Bertolameus<br />
filius Peterboni Bruni, notarius sacri palacii hiis omnibus affui et, rogatus, scripsi.<br />
143<br />
CARTA RESTITUTIONIS<br />
1342 Ottobre 14 Toscolano, sub porticu domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Zadeo fu Otelini ha restituito a frate Nicola fu Boninsegna Bosii, agente per conte <strong>del</strong>la religione di<br />
San Domenico, un appezzamento di terra sita in contrada Rollo in Val di Sur di Gardone Riviera.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta sicut Zadeus restituit suprascriptam peciam terre confratribus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die<br />
quarto decimo octubris, in Tusculano, sub porticu domuum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Nicolao quondam Petri,/ notario, Franceschino fillio Iohanis Petrboni, notario utroque<br />
rogato hanc cartam suprascriptam subscrivere, Michaele quondam Boninsegne Bosii de Mesaga de<br />
Tusculano, omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi Zadeus quondam Otelini/ de Supiana de<br />
Gardono ad alodium dedit, vendidit et restituit fratri Nicolao quondam Boninsegne Bosii de<br />
Tusculano, emempti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
unam peciam terre/ castegnivam iacente in teratorio de Gardono in Vale Suri in contrata de Rollo,<br />
cui coheret a mane via, a meridie heredes Bernaldi Rochesani, a sero fosatum, a monte Iacobus<br />
Gavardini, salvis omnibus aliis coherentiis. Ad habendum,/ tenendum et possidendum et cetera,<br />
cum omnibus iuribus et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim pro quatuordicim libris planetorum,<br />
quas confessus et manifestus fuit se recipisse a dicto fratre Nicola, dante et solvente pro dicta<br />
religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici et de propris denariis dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non<br />
date, non habite dicte pecunie et cetera et constiuit se possessorem dictam peciam terre no<strong>mi</strong>ne<br />
dicte religionis donec confratres dicte religionis acciperint tenutam et cetera inde/ dicto fratri<br />
Nicolao, recipienti pro dicte religione et confratribus eiusdem licentiam intrandi in possessionem et<br />
cetera, et pro<strong>mi</strong>sit dicto fratri Nicolao, recipienti pro dicta religione, defendere dictam peciam terre<br />
ab omni persona quantum est/, pro se et suo facto hoc pacto (...) inter eos quod dictus Zadeus non<br />
teneatur ad defensionem dicte pecie terre nec ad (...) (restit..), pro se suo facto proprio vi<strong>del</strong>icet<br />
sua per (...) cum vendidisse, donavisse vel/ alienavisse dictam peciam terre et aliter non sub pena<br />
omnis dampni et cetera, obligando ad hoc dicto fratri Nicolao, recipienti pro dicta religione, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quatragesimo secundo, indicione quarta. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius sacrii palacii affuy et, rogatus, scripsi.<br />
254
144<br />
EMPTIO<br />
1349 Marzo 29 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Betino fu Ubertino de Ugonibus ha ceduto a Francino de Trovegnanis, confrate <strong>del</strong>la religione di<br />
San Domenico di Toscolano, il fitto di quattordici bazete di olio, un quarterio di bazete e un terzo di<br />
quarterio di bazete d'olio e quattro imperiali, il diritto, il do<strong>mi</strong>nio e il possesso di dodici<br />
appezzamenti di terra in territorio di Gardone Riviera in cambio di ventotto libre di planete e dieci<br />
soldi di planete correnti.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXXVI.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de certo ficto quod e<strong>mi</strong>t a Betino de Ugonibus. Die<br />
ultimo marcii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Bono<br />
quondam Gracioli de Supiana de Gardono, Mafeo fillio Cozayi de Benethaga de Garg/nano, Pegorini<br />
fillio Avancini Dondurelli de Materno, notario pro secundo notario, omnibus testibus rogatis. Ibi<br />
Betinus quondam do<strong>mi</strong>ni/ Ubertini de Ugonibus de Brixia, habitator ville de Rotina de Tusculano,<br />
iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum/ et expeditum alodium, dedit, vendidit et<br />
tradidit, cessit et concessit fratri Francino de Trovegnanis, confratri religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano (-), emempti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et conventus et confratrum<br />
eiusdem et de propris denariis/ dicte religionis, quatuordicim bazetas oley et unum quarterium<br />
bazete et terciam partem unius quarterii bazete oley et (-)/ quatuor imperiales ad monetam<br />
veterem (-) de ficto et in ius, do<strong>mi</strong>nium et proprietatem infrascriptarum peciarum terre et domus<br />
de quibus/ reditur dictum per infrascriptos suprascripto Betino, vi<strong>del</strong>icet: unam (-) bazetam oley de<br />
ficto quod ei redere tenetur annuatim Benevenutus Paseti de Gardono de una pecia terre olivata<br />
iacente in teratorio (-) de Gardono in contrata ubi dicitur in Fosato de Perniga, cui/ a<br />
mane fosatum, a sero Grandonus Raynaldi, a monte Ricastant uxor quondam Delayti Vereii, a<br />
meridie heredes do<strong>mi</strong>ni Coradi ut continetur in carta livelli/ facta per Pelegrinum de Gardono,<br />
notarium, die vigesimo quarto ianuarii <strong>mi</strong>lesimo trecentesimo trigesimo septimo, indicione quinta<br />
et subscripta per Iacobum Bomartini, notarium; item tres bazetas oley quas ei reddere tenetur<br />
annuatim de ficto Mondinus quondam Gracioli de Gardono de infrascriptis/ duabus pecis terre,<br />
vi<strong>del</strong>icet de una pecia terre iacente in teratorio de Gardono in contrata ubi dicitur Calmarina apud<br />
via de Rovero et est aratoria et/ olivata, cui a mane et a monte via, a sero heredes<br />
quondam Biavesii Pizoli; item de una pecia terre iacente in dicto teratorio et contrata et est olivata<br />
et vidata, cui co/heret a monte dictus Mondinus in parte et in parte Lonardus Gey, a mane via, a<br />
meridie Zuchellus Zenelli et dictus Mondinus/ in parte, a sero heredes Marrtini Benni ut continetur<br />
in carta livelli facta per suprascriptum Pelegrinum, die vigesimo quarto ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo/<br />
trecentessimo trigessimo septimo, indicione quinta et subscripta per Iacobinum Baldrici de<br />
Gardono, notarium; (-) item unam bazetam et unum/ terzerium bazete et (-) quatuor imperiales ad<br />
monetam veterem de ficto quod ei reddere tenetur annuatim Malgarita fillia quondam/ Salturie de<br />
Gardono de Munchucho de una pecta terre rosiva iacente in teratorio de Gardono in Vale Suri ubi<br />
dicitur in Fol/zinagla, cui coheret a mane glera, a monte Francinus Pasete, a meridie Dalaytus<br />
Manegoldi, a sero heredes Bela<strong>mi</strong> ut continetur in carta livelli/ facta per dictum Pelegrinum, die<br />
secundo februarii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo trigesimo septimo, indicione quinta et subscripta per<br />
Bertolinum filium/ dicti Pelegrini; item tria quarteria<br />
255
azete que ei reddere tenetur annuatim de ficto Bertramus quondam Bosii de Faxano de/ una<br />
pecia terre olivata et vidata iacente in dicto teratorio in pertinentiis in Faxano ubi dicitur in Valibus,<br />
cui coheret a mane fosatum/, a meridie Bertolameus Stancharie, a sero dossum sive via, a monte<br />
heredes do<strong>mi</strong>ni Ugolini de Ugonibus ut continetur in carta livelli facta/ per suprascriptum<br />
Pelegrinum, die vigesimo quarto februarii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione suprascriptis et subscripta per<br />
Iacobinum Baldrici de Gardono,/ notarium; item unam bazetam oley de ficto quod ei reddere<br />
tenetur annuatim Gema quondam Mafey Casarii de Gardono de una/ pecia terre vidata iacente in<br />
dicto teratorio in contrata ubi dicitur ad Bolzonum, cui coheret a mane via, a meridie Martinus<br />
Ferarii, a sero/ aqua, a monte heredes Ridane et Masarie de Salodo ut continetur in carta livelli<br />
facta per Pelegrinum suprascriptum, die vigesimo nono/ ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione<br />
suprascriptis et subscripta per Bonatinum Faxani de Gardono, notarium; item unam bazetam oley<br />
quod ei reddere/ tenetur annuatim de ficto Francinus quondam Brixiani Bertoldi de Gardono de<br />
una pecia terre olivata iacente in dicto teratorio/ in contrata ubi dicitur in Cusano, cui coheret a<br />
sero dictus Betinus venditor, a monte Desideratus Acarini in parte et in parte dictus Franci/nus, a<br />
meridie Iohaninus Quiatini de Salodo sive habentes causam ab eo, ut continetur in carta livelli facta<br />
per suprascriptum Pelegrinum, die tri/gesimo ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione suprascriptis et<br />
subscripta per Iacobum Bomartini de Gardono, notarium; item dimediam bazetam de ficto quod ei<br />
reddere tenetur Conter Iohanis Mande de Monchucho de Gardono de medietate unius pecie terre<br />
sedumate cum una do/mo copata iacente in villa de Monchucho, cui coheret de supertoto a mane<br />
Iacobinus Lafranchi, a meridie Petrus quondam Francharii,/ a sero Francinus Vaselli, a monte dictus<br />
Francinus in parte et in parte Iacobinus Lafranchi ut continetur in carta livelli facta per<br />
suprascriptum Pelegri/num, die trigesimo ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo trigesimo septimo,<br />
indicione quinta; item duas bazetas quas ei/ reddere tenetur annuatim de ficto Pizonus<br />
quondam Morini de Morgnaga de Gardono de una pecia terre iacente in teratorio de Gardono/ in<br />
contrata ubi dicitur ad Sablonum sive ad Campum Ordani, cui coheret a meridie Dalfinus quondam<br />
Ada<strong>mi</strong>, a mane heredes quondam do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne/ Pizameyi, a sero et a monte Avinant uxor<br />
Rubey Pasini, ut continetur in carta livelli facta per suprascriptum Pelegrinum, die vigesimo/ quarto<br />
februarii, <strong>mi</strong>llesimo et indicione suprascriptis et subscripta per Bonatinum Faxani; item duas<br />
bazetas oley quas ei reddere tenetur/ annuatim de ficto heres Francini Pelegrini de Gardono de una<br />
pecia terre iacente in dicto teratorio in contrata de Valibus, cui coheret a mane/ Bozinus Vaxoli in<br />
parte et in parte Ysuardus Ture, a meridie dicta heres Francini, a sero fosatum, a monte Graciolus<br />
ut dicitur contineri in carta/ livelli facta per Delaytum de Morgnaga de Gardono, notarium, die<br />
decimo marcii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo quarto, indicione duodecima; item unam<br />
bazetam oley de ficto quam ei reddere tenetur annuatim Zilianus Amadey Bertoldi de Gardono de<br />
una pecia terre olivata iacente in teratorio de/ Gardono in contrata ubi dicitur ad Olivos Donegos,<br />
cui coheret a mane Martinus Ferarii (-) et esse consueverat a mane Papalardus de/ Salodo, a<br />
meridie lacus, a monte strata comunis Brixie, a sero dictus Zilianus sive heredes ut continetur in<br />
carta livelli facta per Pelegrinum de Gardono,/ notarium, die vigesimo nono ianuarii, <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo trigesimo septimo, indicione quinta; item tria quarteria bazete oley de fic/to que ei<br />
reddere tenetur annuatim de ficto Rivanus qui dicitur Zafonus Venture de Gardono de una pecia<br />
terre aratoria, olivata/ et vidata iacente in teratorio de Gardono in contrata de Fongtis, cui coheret<br />
a mane Nasimbenus Iohanis Rubey, a meridie heredes Beloni, a sero/ et a monte via ut dicitur,<br />
contineri in carta livelli facta<br />
256
per *** 73<br />
./ Tali modo dictus Betinus fecit dictam dationem, venditionem et traditionem, cesionem<br />
et/ concessionem de dictis bazetis oley et dictis quarteriis et denariis et iuris et do<strong>mi</strong>niis et<br />
proprietatis dictarum peciarum terre et domus (-) de quibus/ redditur dictum fictum per<br />
suprascriptos in dictum fratrem Francinum, recipientem pro dicta religione et confratribus<br />
eiusdem, ita quod confratres et/ capitulum dicte religionis deinceps in perpetuum habeant,<br />
teneant, gaudeant et possideant dictum fictum et ius, do<strong>mi</strong>nium et/ proprietatem dictarum<br />
peciarum terre et dicte domus et de eys quidquid voluerint faciant sine contraditione dicti Betini<br />
suorumque heredum, cum omnibus/ et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si<br />
qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in/ vias publicas et cum omnibus<br />
et singulis iuribus et actionibus dicto Betino ex dicto ficto et iure, do<strong>mi</strong>nio et proprietate dictarum/<br />
peciarum terre et domus modo aliquo pertinentibus seu spectantibus. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim<br />
dictus venditor pro viginti octo libris/ planetorum et decem soldis planetorum monete nunc<br />
curentis in Riperia brixiensi ad rationem triginta duorum soldorum planetorum duarum, quos/<br />
denarios dictus venditor recepit ibi presentialiter a dicto fratre Francino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne<br />
et vice dicte/ religionis et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non<br />
date, non recepte et non bene numerate pecunie/ et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie<br />
factis et fiendis. Quas quidem res venditas, cessas et concessas dictus ven/ditor, se dicte religionis<br />
et confratrum eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec ipsarum rerum dicta religio et<br />
confratres eiusdem acci/perit possessionem quam accipiendi et retinendi dictus Betinus dicto fratre<br />
(-) Francino, recipienti pro dicta religione et confratribus/ eiusdem, omnimodam licentiam contulit<br />
atque dedit. Costituendo eum recipientem pro dicta religione et confratribus eiusdem/ suum<br />
certum nuntium et procuratorem ponendo eum recipientem pro dicta religione et confratribus<br />
eiusdem (-)/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra in suum locum in predictis tamquam in suam rem propriam.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per/ se et suos heredes, dicto fratre Francino, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, litem nec controversiam dicte religioni vel confratribus/ eiusdem ullo tempore non infere<br />
nec inferenti consentire de dictis rebus venditis, cessis et concessis sed dictas/ res venditas, cessas<br />
et concessas dicte religioni et confratribus eiusdem ab omni persona et universitate tam in<br />
proprieta/te quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicte/ religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc ei,<br />
recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et/ omnia sua bona presentia<br />
et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragessimo nono, indicione secunda./<br />
Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
145<br />
EMPTIO<br />
1349 Aprile 14 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Albertino fu Ubertino de Ugonibus ha ceduto a Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione <strong>del</strong>le<br />
chiese di San Domenico e Sant' Eustachio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, il fitto di cinque bazete di olio e<br />
tre mezani di albergaria, il diritto, il do<strong>mi</strong>nio e il possesso di quattro appezzamenti di terra nelle<br />
contrade Marclino, Perniga, Pretha e Leuruberio di Gardone Riviera, in cambio di dieci libre di<br />
planete correnti.<br />
73<br />
Il testo risulta interrotto senza segni di cancellazione e riprende alla metà <strong>del</strong>la riga successiva.<br />
257
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
.LXXVII.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die quarto decimo aprilis, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Simone/ quondam Zanolini Marcheti, notario<br />
pro secundo notario, Iohanino quondam Boninsegne Bosii, ambobus de Mesaga de Tusculano,<br />
Iohanino Dal<strong>mi</strong>ani/ Guzapalli de Stina de Materno, omnibus testibus rogatis. Ibi Albertinus<br />
quondam do<strong>mi</strong>ni Ubertini de Ugonibus de Brixia, habitator ville de Rotina Riper/ie brixiensis, iure<br />
proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dedit, vendidit et<br />
tradidit, cessit et concessit/ religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri Michaelli de Navis, preposito religionis<br />
eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Eusctachi de/ Cleusuris Brixie, ementi no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicte religionis et capituli et conventus eiusdem et de propris denariis dicte religionis et<br />
con/fratrum eiusdem, quinque bazetas oley de ficto ad rectam mensuram de Gardono et tres<br />
mezanos de albergaria ad monetam veterem,/ quod fictum ei dare et solvere tenebatur Petrus<br />
Delaytus, Bertocius et Iacobinus fratres et filii quondam Malesardi de Gardono de/ infrascriptis<br />
quatuor pecis terre iacentibus in teratorio de Gardono, vi<strong>del</strong>icet: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre vidata<br />
iacente in dicto teratorio in contrata ubi dicitur/ ad Marclinum, a mane heres Iacobi<br />
Bomartini, a monte et a sero dictus Zilliolus de Ugonibus (-), a meridie dicta heres Iacobi; item de<br />
una alia/ pecia terre olivata iacente in Perniga, cui coheret a mane Petrus Seroti, a sero et a monte<br />
dictus Betinus, a meridie Petrus Razii; item de una pecia terre/ olivata et vidata iacente in dicto<br />
teratorio ubi dicitur ad Pretham, cui coheret a mane via, a meridie et a sero Bazolus Rivani, a<br />
monte Iacobus Lafranchi;/ item de una pecia terre iacente ad Leuruberium, cui coheret a mane<br />
heredes Bertolini de Bonzaninis, a monte heredes Avancini, a sero heredes do<strong>mi</strong>ni Coradi,/ salvis<br />
omnibus aliis coherentiis ut continetur in carta livelli facta per Do<strong>mi</strong>nicum de Gardono, notarium,<br />
die secundo februarii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo/ trigesimo septimo, indicione quinta et subscripta<br />
per Ysuardus Ture Bertolini, quod fictum predicti dare tenebantur dicto Albertino in/ tera de<br />
Gardono ut est ad canipam dicti Albertini ut in dicto intrumento livelli continetur et eciam ius<br />
do<strong>mi</strong>nium et proprietatem/ dictarum peciarum terre de quibus reditur dictum fictum per predictos<br />
in dictum (-) Albertinum. Tali modo dictus Albertinus fecit dictam dationem,/ venditionem et<br />
traditionem de dictis quinque bazetis oley et tribus mezanis de ficto et do<strong>mi</strong>nio et proprietate<br />
dictarum peciarum terre in dictum do<strong>mi</strong>num prepo/situm, recipientem pro se et dicta religione et<br />
confratribus eiusdem, ita quod ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus et confratres dicte religionis habeant,<br />
teneant, gaude/ant (-) et possideant dictum fictum et do<strong>mi</strong>nium dictarum peciarum terre sine<br />
contraditione dicti Albertini suorumque heredum, cum omnibus/ et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />
in vias publi/cas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se inter se seu infra<br />
se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/ requisitione sibi ex dictis venditis, cessis et<br />
concessis modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus/ venditor pro<br />
decem libris planetorum monete nunc curentis in Riperia ad rationem viginti quatuor planetorum<br />
ambrosianum et cetera. Quas confe/ssus et manifestus fuit se recipisse et habuisse ibi<br />
presencialiter a dicto do<strong>mi</strong>no preposito, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis et<br />
confratrum eiusdem et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non date,<br />
non recepte et non bene numerate dicte/ pecunie et omni legum auxilio et<br />
258
statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quas quidem res venditas, cessas et concessas dictus<br />
Albertinus se, no<strong>mi</strong>ne/ dicte religionis et confratrum eiusdem, constituit possessorem donec dicta<br />
religio et confratres eiusdem acciperint tenutam et corporalem posse/sionem, quam accipiendi et<br />
retinendi deinceps ei recipiente pro dicta religione et confratribus eiusdem omnimodam licentiam<br />
contulit atque/ dedit. Constituendo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum recipientem, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, suum certum et procuratorem ponendo eum recipientem/ pro dicta religione et<br />
confratribus eiudsdem in predictis in suum locum tamquam in suam rem propriam. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Albertinus, per se et/ suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti,<br />
litem nec controversiam ei nec confratribus dicte religionis/ ullo tempore non infere de dictis rebus<br />
venditis, cessis et concessis sed dictas venditas, cessas et concessas dicte religioni/ et confratribus<br />
eiusdem ab omni persona et universitate tam in proprietate quam in possessione legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare,/ sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte<br />
religionis incurentium, obligando ad hoc dicto preposito, recipienti pro dicta/ religione et<br />
confratribus eiusdem et per eum dicte religioni et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia<br />
sua bona presentia et futura pigneri./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono,<br />
indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus,<br />
omnibus suprascriptis affuy et, rogatus, scripsi.<br />
146<br />
EMPTIO<br />
1349 Ottobre 6 Salò, sub porticu domus habitationis Tosere in contrata Platee.<br />
Nicola fu Bertolino Pelegrini e Delayto detto Scolario fu Contri tutore testamentario di Pelegrino,<br />
Disenzano, Bellina, Bona e Requiliana, fratelli di Nicola, hanno dato a frate Nicola <strong>del</strong>la religione di<br />
San Domenico, due appezzamenti di terra in contrada Albarolo di Salò per venticinque libre di<br />
planete correnti. Donna Flos, moglie di Bertolino Pelegrini, accetta di anteporre ai suoi i diritti<br />
territoriali <strong>del</strong>la religione.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda.<br />
In Christi no<strong>mi</strong>ne, die sexto octubri, in Salodo, sub porticu domus habitationis heredis Tosere de<br />
Salodo in contrata Platee, presentibus: Avancino de Morgnaga/ de Gardono, notario pro secundo<br />
notario, Laurentio filio Franceschini Benevenuti de Cuzaga de Tusculano, notario in rogato hanc<br />
cartam subscrivere,/ Rigeto quondam Requiliani Peterboni Iohanis Rigeti de Materno, omnibus<br />
testibus rogatis. Ibi Nicolaus quondam Bertolini Pelegrini et Delaytus qui/ dicitur Scolarius quondam<br />
Contri de Morgnaga de Gardono, tutor testamentarius Pelegrini et Disenzanni fratrum et<br />
pupillorum et Beline, Bone et/ Requiliane sororum et pupillarum filliorum et filliarum quondam<br />
Bertolini Pelegrini de Gardono, ut continetur in eius testamento scripto per Avancinum/ de<br />
Morgnaga, notarium, die (-) decimo nono mensis iunii, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono,<br />
indicione secunda et in iudiciali decreto/ confirmatur (-) per do<strong>mi</strong>num Iacobum de Bratis de<br />
Manerva, iudicem vicarium et colateralem do<strong>mi</strong>ni Aloysii Vitalis pro ducali do<strong>mi</strong>no onorabili/<br />
potestati ut continetur in carta confirmationis dicte putelle facta aper suprascriptum Avanzinum,<br />
die quinto octubris, <strong>mi</strong>llesimo et indicione infrascriptis, (-)/ (-) iure proprio<br />
259
in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium, dederunt et tradiderunt et<br />
quilibet eorum/ in solidum fratri Nicolao, confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ementi<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et de propris denariis/ dicte religionis,<br />
infrascriptas pecias terre iacentes in teratorio de Salodo in contrata Albarolli: prima est aratoria et<br />
olivata, cui coheret a mane fosatum,/ a meridie strata comunis Brixie in parte et in parte heredes<br />
Benevenuti ser Lafranchi de Salodo et in parte heres magistri Iohanis, medici de Tusculano, a sero<br />
dicta heres/ magistri Iohanis, a monte heredes Stefanini de Scozollis de Salodo; secunda est aratoria<br />
et olivata et iacet in dicta contrata et teratorio, cui coheret a mane fosatum, a meridie heredes<br />
Mermere de Salodo, a sero Iohanes Petri de Cacaverio, a monte Benevenutus Berlachi, salvis<br />
omnibus coherentiis. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid/ sibi et confratribus<br />
dicte religionis deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent,/ et cum accessibus, ingressibus et regressibus dicto<br />
Nicolao Pelegrini de Faxano, Beline et Bone et dictis peciis terre et expensis pertinentibus usque in<br />
vias/ publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se<br />
in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/ requisitione predictis seu alicui predictorum ex<br />
dictis pecis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecerunt no<strong>mi</strong>natim pro vi/ginti<br />
quinque libris planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quas confessi et manifesti<br />
fuerunt sese recipisse et habuisse/ a dicto fratre Nicolao, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis et de propris denaris dicte religionis et quos denarios predicti Nicolaus,/ Disenzanus et<br />
Pelegrinus et Bellina et Bona dare et solvere tenebantur tamquam heredes dicti Bertolini do<strong>mi</strong>no<br />
Petro de Ugonibus de Brixia et quos predicti/ Nicolaus, Delaytus et do<strong>mi</strong>na Flos dederunt dicto<br />
do<strong>mi</strong>no Petro ut dicitur, contineri in carta solutionis inde factis. Renuntiando omni exceptioni non/<br />
date, non recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie et comunitatis<br />
Riperie factis et fiendis. Quas quidem pecias terre predicti se dictorum/ confratrum dicte religionis<br />
no<strong>mi</strong>ne constituerunt possessores donec ipsarum peciarum terre et cuiuslibet earum confratres<br />
dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possesionem/ quam accipiendi et retinendi dicto<br />
fratre Nicolao, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem omnimodam licentiam no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra, (-) contulerunt/ atque dederunt. Pro<strong>mi</strong>ttens predicti Nicolaus, (-) per se et suos<br />
heredes et dictus Delaytus, no<strong>mi</strong>ne predictorum pupillorum,/ dicto fratre Nicolao, stipulanti et<br />
recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratribus eiusdem, litem nec controversiam ei nec<br />
confratribus dicte religionis/ ullo tempore non infere nec inferenti de dictis pecis<br />
terre in toto nec in parte sed dictas pecias terre confratribus dicte religionis ab omni persona/ et<br />
universitate tam in proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte/ incurentium et<br />
dupli extimationis dictarum peciarum terre cum pro tempore plus valuerint vel fuerint meliorate,<br />
obligando ad hoc dicto fratre/ Nicolao, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et per<br />
eum confratribus dicte religionis, vi<strong>del</strong>icet dictus Nicolaus et (-) sese/ personaliter et omnia sua<br />
bona presentia et futura pigneri et dictus Delaytus, no<strong>mi</strong>ne dictorum pupillorum et pupillarum<br />
personas eorum et/ earum et eorum bona presentia et futura pigneri. Et quia dictus Nicolaus <strong>mi</strong>nor<br />
erat viginti quinque annis, maior tam/ quatuordicim, ut dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evanyelia,<br />
corporaliter tactis scripturis, predictam venditionem, traditionem/ et omnia suprascripta perpetuo<br />
firma et rata habere et tenere et non contrafacere vel venire ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia/<br />
qualibet ratione vel causa qua se tueri posset in contrarium. Quibus omnibus et singulis<br />
suprascriptis<br />
260
predicte venditioni, traditioni et omnibus et singulis suprascriptis/ do<strong>mi</strong>na Flos, uxor suprescripti<br />
Pelegrini, consensit, refutavit, et re<strong>mi</strong>sit in manibus dicti fratris Nicolai, recipientis no<strong>mi</strong>ne dicte<br />
religionis et confratrum/ eiusdem, omne ius omnesque rationes et actiones reales et personales,<br />
utiles et directas quod et quas habet vel habere posset in dictis pecis terre sibi/ ypoticatis vel<br />
obligatis pro dote vel donatione sua aut pigneri generali vel speciali, anteponens ius dicte religionis<br />
omnibus/ suis iuribus in dictis pecis terre. Renuntiando omni exceptioni non sic facte refutationis et<br />
non ita vera esse omnia et singula in isto contractu/ contenta et omni legum auxilio et statutis<br />
comunis Brixie factis et fiendis et beneficio novorum autenticorum, ypoticarum et veliani senatus/<br />
consulti de quibus fuit per me notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatragesimo nono, indicione secunda./ Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
147<br />
CARTA CONTRACAMBI<br />
1352 Agosto 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico, con alcuni confratelli, ha ceduto a<br />
Maffeo detto Arcilino fu Berardino Arcilli il fitto annuo di cinque bazete di olio, il diritto, il do<strong>mi</strong>nio<br />
ed il possesso di un appezzamento di terra sita in contrada Villavetro di Gargnano in cambio <strong>del</strong><br />
fitto annuo di cinque bazete di olio, il diritto, il do<strong>mi</strong>nio ed il possesso di un altro appezzamento di<br />
terra sita a Toscolano in contrada Campolongo.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />
78<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, de uno contracambio facto cum Mafeo qui dicitur<br />
Arcilinus quondam Berardini do<strong>mi</strong>ni Arcilli de Viaveteri de Gargnano. Die octavo augusti, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohane fillio Peterboni<br />
Bruni, notario, Betino/ quondam do<strong>mi</strong>ni Ubertini de Ugonibus, habitatore ville de Rotina de<br />
Tusculano, Stefanino fillio Iohanis Salvagni de Plano Tusculani, notario utroque/ dictorum rogato<br />
hanc cartam subscribere, omnibus testibus rogatis. Ibi, convocato capitulo religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano,/ de mandato religiossi viri fratris Michaellis de Navis, prepositi dicte religionis, voce<br />
campanelli more solito dicte reli/gionis in quo quidem capitulo ad herant dictus do<strong>mi</strong>nus frater<br />
Michael prepositus, frater Francinus de Trovegnanis Vallis/ Tenesis, frater Iohaninus de Brixia,<br />
presbiteri et confratres dicte religionis, frater Martinus Revelli, frater Nicolaus quondam<br />
Bonin/segne Bosii, frater Iacobinus de Cisano, frater Desideratus de Ciis de Salodo, omnes<br />
confratres dicte religionis, asserentes et/ dicentes sese esse maiorem partem capituli dicte<br />
religionis unde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, una cum dictis fratribus, no<strong>mi</strong>ne et vi/ce dicte religionis<br />
et confratrum eiusdem ex una parte et Mafeus qui dicitur Arcilinus quondam Berardini do<strong>mi</strong>ni<br />
Arcilli de Viaveteri/ de Gargnano ex altera parte, fecerunt inter sese contracambium et<br />
permutationem, ut inferius describitur, dedit, tradidit,/ igitur cessit et concessit de igitur dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, verbo et consensu dictorum confratrum per se et suos successores ac no/<strong>mi</strong>ne<br />
et<br />
261
vice dicte religionis et confratrum eiusdem, dicto Mafeo quinque bazetas oley quas Rocha<br />
quondam Regetii Baldrici de Plano/ Tusculani et uxor Peterboni Iohanis fratris Peterboni dare et<br />
solvere tenetur annuatim dicte religioni et confratribus eiusdem in epifania Do<strong>mi</strong>ni/ vel in octava<br />
de una pecia terre cum una piro iacente in teratorio de Gargnano in contrata Viaveteri, cui coheret<br />
a mane et a sero via, salvis/ aliis coherentiis (-) ut continetur in carta livelli facta per me notarium<br />
infrascriptum, die ultimo februari, <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quatrage/simo quarto, indicione<br />
duodecima, et in ius, do<strong>mi</strong>nium et proprietatem dicte pecie terre de qua redditur dictum fictum<br />
per dictam/ Richam in dictam religionem seu in confratres eiusdem. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit/ dictam dationem, concesionem et contracambium in<br />
dictum Mafeum de dictis quinque bazetis oley atque iure, do<strong>mi</strong>no et proprietate/ dicte pecie terre,<br />
ita quod ipse Mafeus et sui heredes et cui dederit deinceps in perpetuum habeant, teneant,<br />
gaudeant et possideant/ dictas quinque bazetas oley de ficto et dictum ius, do<strong>mi</strong>nium et<br />
proprietatem dicte pecie terre et de eis quidquid voluerit faciat sine contradi/tione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et/ accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra/ se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus religionis ex dictis<br />
quinque/ bazetis oley atque do<strong>mi</strong>nio et proprietate modo aliquo pertinente seu spectante. Quas<br />
quidem datas, (-) et concessas/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se dicti<br />
Mafey no<strong>mi</strong>ne constituit posessorem donec ipsarum rerum corporalem acciperit possessionem<br />
quam/ accipiendi et retinendi deinceps no<strong>mi</strong>ne quo ut supra omnimodam licentiam contulit atque<br />
dedit. Constituendo eum suum et dicte relig/ionibus certum nuncium et procuratorem ponendo<br />
eum in locum dicte religionis et confratrum eiusdem ut in rem propriam dicte religionis.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dicto Mafeo, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, litem nec controversiam ei nec suis heredibus nec cui dederit ullo/ tempore non infere<br />
nec inferenti consentire de dictis rebus, cessis et cocessis sed dictas res concessas et permutatas<br />
dicto (-)/ Mafeo et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena/ dupli extimationis dictarum rerum cesarum cum<br />
pro tempore plus valuerint vel fuerint meliorate et omnis dampni et dispendi inde dicto Mafeo/ et<br />
suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Mafeo omnia bona dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri. Et ibi in continenti in/ cambium et pro contracambio dictarum quinque bazetarum<br />
oley de ficti et dicti iuris, do<strong>mi</strong>ni et proprietatis dicte pecie terre dictus Mafeus dedit,/ cesit et<br />
concessit dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, quinque<br />
bazetas oley de ficto annuatim, quas Tuscu/lanus quondam Benevenuti qui dicebatur Botarus de<br />
Pulzano de Tusculano dare et solvere tenetur annuatim dicto Mafeo de una pecia terre aratoria,/<br />
olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata ubi dicitur in Camplongo, cui coheret<br />
ab una parte heredes quondam Tegacii, ab alia parte/ heredes quondam Iohanis Roselli, ab alia<br />
parte Nicolaus quondam Maloni, ab alia parte via, salvis aliis coherentiis ut continetur in carta livelli<br />
facta/ per Do<strong>mi</strong>nicum Degani de Viaveteri de Gargnano, notarium, die nono mensis aprilis,<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione/ quinta, ibi visa et lecta a me notario<br />
infrascripto. Tali modo dictus Mafeus fecit dictam dationem, cesionem de dictis quinque/ bazetis<br />
oley, (-) iuris, do<strong>mi</strong>nii dicte pecie terre de qua redditur dictum fictum per dictum Tusculanum in<br />
dictum Mafeum, ita quod ipse do<strong>mi</strong>nus/ prepositus et confratres dicte religionis deinceps in<br />
perpetuum habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas quinque<br />
262
azetas oley de ficto/ ac ius, do<strong>mi</strong>nium et proprietatem dicte pecie terre et de eis quidquid<br />
voluerint faciant sine contraditione dicti Mafey suorum heredum, cum omnibus/ et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque in vias/ publicas, et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet<br />
supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/ requisitione sibi ex<br />
dictis rebus venditis, cesis et concesis et permutatis modo aliquo pertinente seu spectante. Quas<br />
quidem res cesas/ et concesas dictus Mafeus se, dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis<br />
no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem donec ipsarum rerum dictus do<strong>mi</strong>nus prepo/situs et confratres<br />
dicte religionis corporalem acciperint possessionem quam accipiendi et retinendi dictus Mafeus<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ omnimodam licentiam contulit atque dedit. Constituendo eum et<br />
confratres dicte religionis suos certos nuncios et procuratores ponendo/ eum recipientem pro dicta<br />
religione et confraribus eiusdem in suum locum ut in rem suam propriam (-). Pro<strong>mi</strong>ttens ipse<br />
Mafeus,/ per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et dicta religione et confratribus<br />
eiusdem stipulanti, dictas res cesas et concesas atque/ permutatas ab omni persona et univesitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbrigare et non movere litem nec controversiam nec<br />
moventi consen/tire, sub pena dupli extimationis dictarum rerum cessarum cum pro tempore plus<br />
valuerint vel fuerint meliorate et omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et<br />
confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro<br />
dicta/ religione et confratribus, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Renuntiando predicti non sic facti dicti contractus et non ita vera/ esse omnia et<br />
singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et specialiter dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
decretis et decretalibus, literis/ et rescriptis do<strong>mi</strong>ni Pape et Romane Curie et omnibus aliis iuribus.<br />
Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/ uno tenore. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni,<br />
notarius sacrii palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
148<br />
EMPTIO<br />
1352 Ottobre 21 San Felice, ante domum habitationis Antonioli quondam Bonaventure Cerclinis.<br />
Benvenuto detto Romagnolo fu Ordano ha venduto a Nicola, confratello <strong>del</strong>la religione di San<br />
Domenico un appezzamento di terra in contrada pozollo di Manerba per 53 libre di planete e 16<br />
soldi di planete correnti.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre quam e<strong>mi</strong>t a Benevenuto qui dicitur Romagnolus<br />
de Sancto Felice. Die vigesimo primo octubris,/ in Burgo Sancti Felicis, in via sive platea ante<br />
domum habitationis Antonioli quondam do<strong>mi</strong>ni Bonaventure de Cerclinis, presentibus: Bono<br />
quondam/ Persone, Iohane fillio Mazoldi, ambobus de Sancto Felice, Florano molinario de Portesio,<br />
Alesiolo filio Iohanis/ Salvagni de Tusculano, notario pro secundo notario, omnibus testibus rogatis.<br />
Ibi Benevenutus qui dicitur Romagnolus quondam Ordani de Santo/ Felice, iure proprio in<br />
perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit/ fratri<br />
Nicolao, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, emempti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et<br />
263
vice dicte religionis et de pro/pris denariis dicte religionis, unam peciam terre prativam iacentem in<br />
teratorio de Manerva in contrata ubi dicitur in Pozollo, cui coheret/ a mane via (-), a monte<br />
Laurentius qui dicitur Chichinus do<strong>mi</strong>ni Rambaldini, a sero heredes Nicolini Resane de Salodo, a<br />
meridie via/ in parte, salvis omnibus aliis coherentiis. Ad habendum tenendum et possidendum et<br />
ad quidquid dicte religionis et confratribus eiusdem deinceps placuerit/ perpetuo faciendum, cum<br />
omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus et regressibus suis/ usque in vias publicas, et cum omnibus et singulis que<br />
dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requi/sitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem fecit<br />
no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro quinquaginta tribus/ libris planetorum et sedicim soldis planetorum<br />
monete nunc curentis in Riperia brixiensi quos denarios confessus et manifestus fuit se recipisse a<br />
dicto fratre/ Nicolao dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denaris dicte<br />
religionis. Renuntiando omni exceptioni non date, non/ recepte et non bene mensurate dicte<br />
pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam quidem peciam<br />
terre dictus venditor/ se, dicte religionis et confratrum eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem<br />
donec confratres dicte religionis dicte pecie terre acciperint tenutam et corporalem/ possesionem<br />
quam accipiendi et retinendi deinceps dicto fratri Nicolao, recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />
et confratrum eiusdem, omnimo/dam licentiam auctoritate sua contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Benevenutus, per se et suos heredes, dicto fratre Nico/lao, recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis et confratrum eiusdem, litem nec controversiam dicte religioni nec confratribus eiusdem<br />
ullo tempore non/ infere nec inferenti consentire in toto nec in parte sed dictam peciam terre dicte<br />
religioni et confratribus eiusdem ab omni persona et universitate/ tam in proprietate quam in<br />
possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie<br />
terre cum/ pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi inde<br />
confratribus dicte religionis incurentium, obligando/ ad hoc dicto fratri Nicolao, recipienti pro dicta<br />
religione et confratribus eiusdem et per eum dicte religioni, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia/ et futura pigneri. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo,<br />
indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii<br />
hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
149<br />
EMPTIO<br />
1355 Maggio 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Pasino fu Giovanni Pasini ha venduto a Francino de Trovegnanis, confratello <strong>del</strong>la religione di San<br />
Domenico di Toscolano un appezzamentio di terra nei pressi di Cuvegnana di Maderno per nove<br />
libre di planete correnti.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quinto, indicione octava.<br />
79<br />
Carta fratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre quam emerunt a Pasino de Cuvegnana<br />
de Materno. Die decimo octavo/ madii, in<br />
264
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Nicolao quondam Petri<br />
ser Bertoni, notario/ pro secundo notario, Bono quondam Nicolini, Vigorino quondam Cisani,<br />
omnibus de Tusculano, testibus rogatis. Ibi Pasinus quondam Iohanis/ Pasini de Navacio de<br />
Gargnano, habitator ville de Cuvegnana de Materno, iure proprio in perpetuum/ vi<strong>del</strong>icet ad<br />
mundum purum et expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit fratri Francino de Trovegna/nis,<br />
confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de<br />
propris denariis dicte/ religionis, unam peciam terre vidatam, lorivam cum aliis arboribus iacentem<br />
in teratorio de Materno a mane parte vile/ de Cuvegnana, cui coheret a mane dicti confratres dicte<br />
religionis, a meridie heredes Delayti Martini Fregamey in parte/ et in parte dicti confratres, a sero<br />
dictus venditor pro domo sua, a monte Benevenutus Martini Fregamey, salvis omnibus/ aliis<br />
coherentiis. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem ex dicta pecia terre placuerit/ perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent./ Et cum accessibus, in/gressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />
seu/ infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre<br />
modo aliquo pertinente/ seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro novem<br />
libris planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi quas confessus/ et manifestus fuit se<br />
recipisse et habuisse a dicto fratre Francino, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de<br />
propris denaris dicte/ religionis, ibi presente in presentia dictorum testium. Renuntiando omni<br />
exceptioni non date, non recepte pecunie et omni legum auxilio et statutis/ comunis Brixie factis et<br />
fiendis. Quam quidem peciam terre dictus venditor se, dicte religionis, confratrum et capituli<br />
eiusdem no<strong>mi</strong>ne, constituit possessorem/ donec ipsius rey dicta religio capitulum et confratres<br />
eiusdem corporalem acciperit possesionem quam accipiendi et retinendi deinceps ei/ (-), recipienti<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, omnimodam licentiam contulit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor, per se<br />
et suos heredes, dicto/ do<strong>mi</strong>no fratri Francino, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />
et confratrum eiusdem, litem nec controversiam dicte religioni/ et confratribus eiusdem ullo<br />
tempore non infere nec inferenti consentire sed dictam<br />
peciam terre dicte religioni et confratribus eiusdem ab omni/ persona et universitate tam in<br />
proprietate quam in possessione legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli<br />
extimationis dicte/ pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni<br />
et dispendi inde dicte religioni et (-) confratribus/ eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
fratri Francino, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem et per/<br />
eum dicte religioni et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Quibus omnibus et singulis suprascriptis do<strong>mi</strong>na/ Iacobina uxor dicti venditoris (-) verbo et<br />
consensu et auctoritate dicti viri sui ei ad omnia et singula infrascripta parabolam/ dantis dicte<br />
venditionis, obligationis et omnibus et singulis suprascriptis consensit, refutavit et re<strong>mi</strong>sit in<br />
manibus (-) dicti viri sui ven/ditoris et dicti fratris Francini, recipientis no<strong>mi</strong>e et vice dicte religionis<br />
et confratrum eiusdem, omne ius omnesque rationes et actiones/ reales et personales utilles et<br />
directas (-) quod et quas habet vel habere poset in dicta pecia terre sibi ypotica vel obligata/<br />
pro dote vel donatione sua, anteponens ius dicte religionis omnibus suis iuribus in dicta pecia terre.<br />
Renuntiando omni exceptioni/ non sic facte dicte refutationis et non ita vera esse in totum et omni<br />
legum auxilio et statutis comunis Brixie et comunitatis Riperie factis et/ fiendis et beneficio<br />
novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per me notarium bene<br />
certi/ficata vulgari sermone<br />
265
quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quinto,<br />
indicione octava./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri/ palacii<br />
hiis omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
150<br />
EMPTIO<br />
1357 Dicembre 6 Toscolano,in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Bortolomeo detto Cagna fu Delaito Martini Fregamey ha venduto a Francino de Trovegnanis,<br />
preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, un appezzamento di terra presso<br />
Cuvegnana di Maderno per nove libre di planete correnti.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione secunda.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de una pecia terre quam e<strong>mi</strong>t a Bertolameo dicto Cagna. Die sexto<br />
decembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iacombeno Iohanis<br />
Zuchi, Materno quondam Veronesii, ambobus de Materno, Albertino quondam Iohanis Barilli de<br />
Sancto/ Felice, notario pro secundo notario, omnibus testibus rogatis. Ibi Bertolameus qui dicitur<br />
Cagna quondam Delayti Martini Fregamey de Cuvegna/na de Materno iure proprio, in perpetuum<br />
vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit religioso/ viro do<strong>mi</strong>no<br />
fratri Francino de Trovegnanis, preposito religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, emempti pro<br />
dicta religione et confratribus eiusdem/ et de propris denariis dicte religionis, unam peciam terre<br />
aratoriam, olivatam et vidatam secundum quod ter<strong>mi</strong>nata est, iacentem in teratorio de Materno<br />
apud/ villam de Cuvegnana a mane parte dicte ville, cui coheret a mane et a monte confratres dicte<br />
religionis, a meridie Cicinus Conti, a sero dictus Bertolameus/ venditor, salvis aliis coherentiis. Ad<br />
habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid dicte religioni et confratribus earum et cui<br />
dederit vel habere statuerit/ deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus/ et<br />
regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra<br />
se, intra se seu infra se in integrum/ et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicto<br />
Bertolameo ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Hoc autem/ fecit<br />
no<strong>mi</strong>natim dictus (-) Bertolameus pro novem libris planetorum monete nunc curentis in Riperia<br />
brixiensi quas confessus et manifestus fuit/ se recipisse et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito in<br />
denariis numeratis in presentia dictorum testium, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis<br />
et de propris denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte et non<br />
bene numerate dicte pecunie/ et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis.<br />
Quam quidem peciam terre dictus Bertolameus venditor se dicte religionis et/ confratrum eiusdem<br />
no<strong>mi</strong>ne constituit possessorem donec ipsius rey corporalem acciperit possesionem quam accipiendi<br />
et retinendi deinceps ei recipienti no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra omnimodam licentiam contulit atque<br />
dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolameus venditor per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no prepo/sito<br />
recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, litem nec controversiam dicte religioni nec confratribus eiusdem<br />
ullo tempore non infere nec inferenti consentire/ de dicta pecia terre in toto nec in parte sed<br />
dictam peciam<br />
266
terre dicte religioni et confratribus eiusdem et cui dederit vel habere statuerit ab omni/ persona et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis dicte pecie<br />
terre cum pro tempore plus va/luerit vel fuerit meliorata et omnis dampni et dispendi inde dicte<br />
religioni et confratribus eiusdem incurentium in placito et expensis et cetera et omnis/ dampni et<br />
dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, se/ personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Et quia dictus Bertolameus venditor <strong>mi</strong>nor erat viginti quinque annis,/ maior tam viginti, ut<br />
dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evenyelia corporaliter tactis scripturis, non venire contra/ dictam<br />
venditionem, pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem, renunciationem nec contra aliquid in isto contractu<br />
contentum, ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia/ qualibet ratione vel causa. Insuper dictus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, et dictus Bertolameus venditor, omnibus modo, iure, forma/ et causa quibus<br />
melius potuerint, fecerunt et constituerunt Peterbonum Bruni et Petrum Bozie de Tusculano et<br />
quemlibet eorum in solidum/ suos nuncios et procuratores et sindicos speciales ad putandum hoc<br />
instrumentum registratori deputato ad regi/strandum instrumenta et ad faciendum registrare hos<br />
instrumentum./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima./<br />
Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius sacri palacii rogatus, debeo<br />
suprascriptam brevariam in publicam/ formam reducere.<br />
151<br />
EMPTIO<br />
1359 Febbraio 26 Scovolo, in eclesia Sancti Felicis.<br />
Boniollo fu Bono Albertini ha venduto alla religione di San Domenico, tra<strong>mi</strong>te il confratello<br />
Bertolino ed il notaio Graciadeo de Pri<strong>mi</strong>gnago, un appezzamento di terra in contrada Brayde a<br />
Manerba, per centosei fiorini d'oro e trentadue soldi di planete. Margherita fu Giovannino Turini<br />
moglie di Boniollo ha rinunciato ai suoi diritti territoriali in favore <strong>del</strong>la religione.<br />
Notaio: Graciadeo di Pri<strong>mi</strong>gnago.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96.<br />
.LXXX.<br />
In Christi no<strong>mi</strong>ne. Anno a nativitate eiusdem <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo nono,<br />
indicione duodecima et die vigesimo sexto mensis/ februari, in eclesia Sancti Felicis de Scovollo,<br />
presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Petro de Bonzaninis, archipresbitero plebis Sancte Marie Vallis/ Tenessis,<br />
Peterbono Iohanis de Trovegnanis, Duximo Fachanini et Michaele filio Iacobi Tomeye, notario,/<br />
predictis tribus ulti<strong>mi</strong>s de Scovollo et ipso Michaele, notario rogato ad se subscribendum, testibus<br />
rogatis. Ibi Boniollus filius condam/ Boni Albertini de Sancto Felice de Scovollo, confitens se lege<br />
romana vivere, recepit ibi presencialiter in pecunia/ numerata centum sex floreni auri boni auri et<br />
iusti ponderis valoris, triginta duorum soldorum planetorum/ pro quolibet floreno a fratre Bertolino<br />
de Concessio, confratre eclesie Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, dante, solvente et numerante/<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice et de propria pecunia do<strong>mi</strong>ni prepositi, confratrum, conventus et capituli dicte<br />
eclesie Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ precio et finito mercato infrascripte venditionis, traditionis et<br />
dationis. Dedit, vendidit et tradidit iure proprio/ in perpetuum ad liberum featichum et expeditum<br />
alodium eidem fratri Bertolino et <strong>mi</strong>hi notario infrascripto/ tamquam persone publice<br />
267
ecipientibus et ementibus no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum do<strong>mi</strong>ni prepositi, confratrum, conventus et/<br />
capituli ac dicte eclesie et per ipsum fratrum Bertolinum et me notarium infrascriptum predictis<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, confratribus,/ conventui et capitulo ac dicte eclesie no<strong>mi</strong>natim unam peciam<br />
terre aratoriam, prativam et ollivatam iuris ipsius venditoris, ut/ asserebat iacentem in teratorio de<br />
Manerva in contrata Brayde sive ad torcullum, cui coheret ab una/ parte via et Petrus Raynaldi de<br />
Manerva et Iacobus Machagni, ab una alia parte dicti confratres/ seu dicta eorum eclesia et<br />
Franceschinus Rambaldini de Manerva, ab una alia parte via et ab/ allia reliqua parte Chichinus<br />
condam Rambaldini de Manerva, salvis aliis coherentiis. Ad habendum, tenendum/ et possidendum<br />
et quidquid eis et eorum successoribus, no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie deinceps placuerit perpetuo<br />
faciendum, cum omnibus et/ singulis que dicta pecia terre hebet supra se, seu infra seu intra se in<br />
integrum omnique iure, ratione et actione/ usibus, accessibus, ingressibus et egressibus, aquis et<br />
aquaductis eidem venditori in et pro dicta re vendita quolibet/ spectantibus et pertinentibus. Dans<br />
et contendens eidem fratri Bertolino et <strong>mi</strong>hi notario predicto recipientibus et stipulantibus,<br />
no<strong>mi</strong>ne/ quo ut supra, omnia iura, rationes et actiones reales et personales, utilles et directas,<br />
<strong>mi</strong>xtas et ypotecharias et allias/ quascumque sibi competens et competentes in dicta et pro dicta re<br />
vendita ita quod predictis iuribus ipsi do<strong>mi</strong>nus prepositus/ confratres, capitulum et conventus ac<br />
dicta eclesia ita possint agere, deffendere et experiri quemadmodum ipse venditor/ poterat et<br />
posset ponendo eos in suum locum et ius in predictis ut in rem suam et ipsos nuncios et/<br />
procuratores, pro se dicto no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie constituit ad predicta tam in agendo quam in<br />
deffendendo. Ceterum dictus/ venditor constituit se dictam peciam terre possidere et in<br />
possessionem esse, no<strong>mi</strong>ne ipsorum emptorum donec ipsi emptores/, pro se et dicta eclesia<br />
possessionem acceperint corporalem quam accipiendi (-) eorum auctoritas et retinendi/ deinceps<br />
eisdem emptoribus, pro se et dicta eclesia licentiam contullit atque dedit. Preterea dictus venditor/<br />
per se et suos heredes pro<strong>mi</strong>sit predicto fratri Bertolino et <strong>mi</strong>chi notario predicto recipientibus et<br />
stipulantibus no<strong>mi</strong>ne quo ut supra/ de dicta re vendita litem vel quistionem non inferre nec<br />
inferenti consentire sed eisdem et eorum/ successoribus ac dicte eclesie et habentibus seu<br />
habituris causam ab ea tam in proprietate quam in possessione/ deffendere, guarentare,<br />
auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate tam in prima et/ secunda<br />
causa quam in omnibus alliis ac eisdem vacuam et expeditam possessionem tradere et ipsos<br />
emptores in ipsa re/ facere pociores omnemque litem, quistionem et causam que eisdem<br />
emptoribus de ipsa re vendita ullo tempore moveretur in se/ suscipere et ipsam facere sine debito<br />
ter<strong>mi</strong>nari omni denunciatione o<strong>mi</strong>ssa omnemque dampnum et litis expendium ac/ interest que ipsi<br />
emptores ex inde ullo tempore pateretur in iudicio et extra eisdem emptoribus refficere sub pena<br />
omnis/ dampni et dispendi ac inter esse inde dictis emptoribus incurentium. Et pena soluta vel non<br />
nihilo<strong>mi</strong>nus rata maneant/ omnia et singula suprascripta obligavit ad hoc ipse venditor, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri, dicto/ fratri Bertolino et <strong>mi</strong>hi notario<br />
infrascripto recipientibus et stipulantibus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, et renunciavit exceptioni doli, mali<br />
et conditioni/ indebiti sine causa vel per errorem vel ex iniusta causa et omnibus legibus et iuribus<br />
comunibus et singularibus ac cuilibet/ allio suo iuri quibus ipse venditor posset in contentum facere<br />
vel venire. Qui Boniolus venditor iuravit/ ad Sancta Dey Evanyelia, corporaliter tactis scripturis,<br />
predicta omnia et singula vera esse et ea omnia et singula atendere et/ observare et non<br />
contrafacere vel venire aliqua ratione vel causa de iure vel de facto subiciens se iurisdictioni/ iudicis<br />
eclesiastici propter huiusmodi observationem sacramenti quibus venditioni et omnibus et singulis<br />
suprascriptis./ Margarita ibi presens filia condam Iohanini<br />
268
Turini et uxor dicti venditoris, verbo et consensu dicti viri sui/ venditoris, consensit et certificata per<br />
me notarium infrascriptum omnibus suis iuribus tam dotis quam donationis et cuilibet/ alteri suo<br />
iuri ypotecario et quibuslibet alliis suis iuribus que habebat vel habere poterat seu habet/ in dicta<br />
re vendita per pactum re<strong>mi</strong>sit et renunciavit. Pro<strong>mi</strong>ttens per se et suos heredes <strong>mi</strong>hi notario<br />
predicto recipienti/ et stipulanti dicto no<strong>mi</strong>ne de dicta re vendita ocasione ipsorum iurium litem,<br />
quistionem vel controversiam ullo tempore non/ movere nec moveri consentire per se nec per<br />
allium sed ipsis re<strong>mi</strong>ssioni et renunciationi semper erit tacita et/ contenta et renunciavit beneficio<br />
iuris autenticarum et ypotecarum et senatus consulto velegiano et/ omnibus aliis (-) iuribus quibus<br />
posset in contrarium facere vel venire. Et insuper/ omnes et singuli suprascripti contrahentes omni<br />
modo et iure quibus melius potuerunt, fecerunt, constituerunt et/ ordinaverunt magistrum<br />
Bertolameum Panethelli de Tusculano, Fedriginum Orioli et Laurencinum/ Maternini et quemlibet<br />
eorum in solidum suos et (...) eorum procuratores specialiter ad faciendum/ registrari hunc<br />
contractum secundum formam decreti magnifici do<strong>mi</strong>ni Bernabonis viceco<strong>mi</strong>tis et cetera/ et ad<br />
faciendum omnia et singula allia utilia et necessaria in predictis et circha predicta/ pro<strong>mi</strong>ttens<br />
semper de ratio habendo./ Ego Graciadeus de Pri<strong>mi</strong>gnago, notarius rogatus, suprascriptum<br />
instrumentum tradidi et eciam/ hic imbreviavi et de predictis publicum debeo confitere<br />
instrumentum.<br />
152<br />
EMPTIO<br />
1359 Febbraio 14 Toscolano, sub porticu eclesie Sancti Stefani.<br />
Giovanni Peterbono Bruni, emancipato dal padre come riportato nella carta emancipationis <strong>del</strong><br />
diciotto febbraio <strong>mi</strong>lletrecento cinquanta cinque, ha venduto al notaio Bartolomeo Peterbono<br />
Bruni un appezzamento di terra sita in contrada Crocevia a Toscolano, che egli riceve a nome <strong>del</strong>la<br />
religione di San Domenico, per otto libre di planete correnti.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo nono, indicione duodecima.<br />
81<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, die quarto decimo februarii, in Plano Tusculani sub porticu eclesie<br />
Sancti Stefani, presentibus: Bertolino/ Tusculani ser Fathini, Benevenuto filio Barberii Noysii,<br />
Tusculano filio Florioli Noysii, notario pro secundo notario, omnibus de Tu/sculano, testibus rogatis.<br />
Ibi Iohanes fillius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, emancipatus a dicto patre suo ut continetur in<br />
carta illius/ emancipationis facta me notarium infrascriptum, die decimo octavo februarii<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quinto, indicione octava. Ibi/ visa et lecta a me notarium<br />
infrascripto iure proprio in perpetuum (-) vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum et expeditum <br />
dedit, vendidit/ et tradidit <strong>mi</strong>hi notario infrascripto ementi et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, capituli, confratrum et conventus/ eiusdem et de propris denaris<br />
dicte religionis, capituli et confratrum eiusdem, unam peciam terre aratoriam, olivatam et vidatam<br />
iacentem in teratorio de Tusculano/ in Campra Plani in contrata ubi dicitur a mane Cruce vie cui<br />
coheret a mane magister Bertolameus de Medicis, a meridie, a sero et a monte fratres dicte<br />
reli/gionis, salvis aliis coherentiis. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid (-) dicte<br />
religioni et<br />
269
confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo/ (-) de ea quidquid placuerit perpetuo<br />
faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui/ forent<br />
et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis<br />
que dicta pecia terre habet supra se/ intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,<br />
usu seu requisitione sibi ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu/ spectante. Hoc autem<br />
fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro octo libris planetorum monete nunc curentis in Riperia<br />
brixiensi quas/ confessus et manifestus fuit se recipisse et habuisse a me notario infrascripto dante<br />
et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propris denaris/ dicte religionis capituli et<br />
confratrum eiusdem. Renuntiando omni exceptioni non date, non recepte dicte pecunie et omni<br />
legum auxilio et statutis comunis Brixie et cetera/. Quam quidem peciam terre dictus venditor se<br />
dicte religionis, capituli et confratrum eiusdem no<strong>mi</strong>ne constituit possessorem donec ipsius rey<br />
corporalem/ acciperint possesionem quam accipiendi et retinendi deinceps <strong>mi</strong>hi notario<br />
infrascripto stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis/ et confratrum et capituli et<br />
conventus eiusdem omnimodam licentiam contullit atque dedit. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse venditor per se et<br />
suos heredes/ <strong>mi</strong>hi notario infrascripto stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,<br />
capituli et confratrum eiusdem litem nec controversiam dicte religioni, confratribus,/ capitulo et<br />
conventui eiusdem ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta pecia terre in toto nec<br />
in parte sed dictam/ peciam terre dicte religioni, capitulo et confratribus et conventui eiusdem ab<br />
omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub/ pena dupli<br />
extimationis dicte pecie terre cum pro tempore plus valuerit vel fuerit meliorata et omnis dampni<br />
et dispendi et cetera,/ obligando ad hoc <strong>mi</strong>hi notario infrascripto stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicte religionis, capituli et confratrum eiusdem et per me dicte/ religioni, capitulo et<br />
confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus<br />
Iohanes omnibus modo, iure,/ forma et causa quibus melius potuit fecit, constituit et ordinavit<br />
Petrum Bozie de Tusculano suum certum nuncium et procuratorem et sindicum specialem/<br />
specialiter et expresse ad presentandum hoc instrumentum registratori deputavit ad registrandum<br />
instrumenta et ad faciendum/ registrari in libro registri secundum decretum et ordinamenta<br />
magnifici et excelsi do<strong>mi</strong>ni Bernabonis et cetera./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo nono, indicione duo decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />
Tusculani, notarius sacri palacii rogatus, scripsi.<br />
153<br />
EMPTIO<br />
1361 Novembre 15 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Bertolino fu Rizardino Zilioli de Ugonibus ha ceduto a Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la<br />
religione di San Domenico di Toscolano, il fitto annuo di tre bazete e mezza di olio, il diritto, il<br />
do<strong>mi</strong>nio, il possesso di tre appezzamenti di terra site nelle contrade Valle Grande, Varino e Valle<br />
Perva di Gargnano, per dodici libre di planete correnti.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo primo, indicione quarta decima.<br />
270
Carta fratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, die quinto decimo mensis novembris in Tusculano, in<br />
do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Betino quondam do<strong>mi</strong>ni Ubertini de Ugonibus<br />
habitatore ville de Rotina de Tusculano, Guiel/<strong>mi</strong>no quondam Mani de Gardono notario, Bontempo<br />
quondam Gabrielli de Soyano, omnibus testibus rogatis. Ibi Bertolinus/ quondam Rizardini do<strong>mi</strong>ni<br />
Zilioli de Ugonibus civis Brixie, iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad mundum purum/ et<br />
expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit, cessit et concessit religiosso viro do<strong>mi</strong>no fratri<br />
Francino/ de Trovegnanis de Scovolo, preposito religionis predicte, ementi et recipienti pro dicta<br />
religione, confratrum et capituli/ eiusdem tres bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley de ficto annuatim quod<br />
fictum Peterbonus quondam Tomasini qui dicebatur Scuthe/larius de Boyaco de Gargnano dare et<br />
solvere tenetur (-) et tenebatur annuatim dicto Bertolino de infrascriptis/ peciis terre: prima est<br />
aratoria, olivata, vidata et loriva iacente in teratorio de Gargnano in Vale Granda cui coheret a<br />
mane Ni/colaus (-) Axonli pro dicto do<strong>mi</strong>no *** 74<br />
, a meridie heredes Vinelli, a sero Iacobus<br />
Richeboni in parte et in parte Valis/ et a monte Vallis; secunda pecia terre est aratoria, olivata at<br />
vidata iacente in dicto teratorio in Varino, cui coheret a mane Polus Iohanis/ Degelguardi sive Yema<br />
eius uxore, a meridie Bertolinus Boye, a sero dictus Peterbonus pro dicto do<strong>mi</strong>no, a monte<br />
Bertolinus Fastini./ Tercia pecia terre est olivata, vidata et loriva et aratoria iacente in dicto<br />
teratorio super Varino et in Vale Perva, cui coheret/ a mane Tomasinus Bayamonti, a monte<br />
Bertolinus Boye, a sero si<strong>mi</strong>liter dictus Bertolinus, a meridie Bertolinus Fastini, in parte et/ in parte<br />
Bertolameus Iohanis Degelguardi, salvis aliis ut continetur in carta livelli et eciam ius, do<strong>mi</strong>nium et<br />
proprietatem/ dictarum peciarum terre de quibus redditur et reddi vi<strong>del</strong>icet dictum fictum. Tali<br />
modo dictus Bertolinus fecit dictam da/tionem, venditionem, cesionem et concesionem de dictis<br />
tribus bazetis et di<strong>mi</strong>diam oley de ficto autem iure do<strong>mi</strong>nio et proprietate/ dictarum peciarum<br />
terre in dictum do<strong>mi</strong>num prepositum, recipientem no<strong>mi</strong>ne quo ut supra ita quod dicta religio,<br />
capitulum et confratres eiusdem/ habeant, teneant, gaudeant et possideant dictas res venditas,<br />
cessas et concessas et de eis quidquid voluerint/ faciant sine contradictione dicti Bertolini<br />
suorumque heredum, cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si<br />
qui forent/ et cum accessibus, et cetera et cum omnibus iuribus et actionibus sibi ex dictis rebus<br />
venditis, cessis et concessis modo aliquo pertinente/ seu spectante. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim<br />
dictus venditor pro duodecim libris planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi quas/<br />
confessus et manifestus fuit se recipisse et habuisse a dicto do<strong>mi</strong>no preposito dante et solvente<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis,/ confratrum et capituli eiusdem et de propris denaris dicte<br />
religionis, confratrum et capituli eiusdem. Renuntiando omni exceptioni non date, non/ recepte<br />
dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quas quidem res<br />
venditas, cessas et/ concessas dictus Bertolinus (-) se no<strong>mi</strong>ne confratrum, capituli et conventus<br />
eiusdem constituit possessorem donec ipsarum rerum corporalem/ acciperint possesionem quam<br />
accipiendi et retinendi deinceps dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra<br />
omnimodam licentiam con/tulit atque dedit. Constituendo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum,<br />
confratres et capitulum dicte religionis suos certos nuncios/ et procuratores ponendo eos impri<strong>mi</strong>s<br />
in suum locum ut in suam rem propriam. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Bertolinus, per se et suos/ heredes, dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra litem nec controversiam ei nec dicte<br />
religioni, nec confratribus/ eiusdem ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dictis (-)<br />
rebus venditis, cessis et concessis/ sed dictas res venditas, cessas et concessas dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem ab omni persona et universitate<br />
74<br />
Manca il nome <strong>del</strong> proprietario.<br />
271
legiptime/ defendere et cetera sub omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem incurentium, obligando ad/ hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis et dictus Bertolinus fecerunt, constituerunt et ordinaverunt<br />
Tu/sculanum Florioli et Bono<strong>mi</strong>num Iohanini, ambos de Tusculano et quemlibet in solidum certos<br />
nuncios, procuratores/ et sindicos ad faciendum registrari hos instrumentum et cetera, pro<strong>mi</strong>ttens<br />
de ratio habendo et obligando renunciare./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo<br />
primo, indicione quarta decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
154<br />
CARTA LIVELLI<br />
1357 Febbraio 8 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Madernino fu Plasino Vigorii una casa e due appezzamenti<br />
di terra nelle contrade Balnico e Campra in territorio di Toscolano, in cambio di quattro gallette di<br />
olio e un cappone all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima.<br />
82<br />
MATERNINUS QUONDAM PLASINI<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Maternini Plasini. Die octavo februarii, in<br />
Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Tusculano filio Florioli Noysii,<br />
notario pro secundo notario,/ Franceschino filio fratris Iacobi, ambobus de Tusculano, Delayto qui<br />
dicitur Tosirolus de Turi, habitatore Materni,/ omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus do<strong>mi</strong>nus<br />
Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum/ Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu fratris Iohanini de/ Brixia, presbiteri, fratris<br />
Bertolini Gosoli, fratris Martini Revelli, fratris Iustachini de Tusculano, fratris/ Bertolini Bosioti,<br />
omnium confratrum dicte religionis ibi presentium et consentientium sese esse maiorem partem/<br />
capituli dicte religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis consentientium per se et<br />
suos suc/cessores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis<br />
manibus tene/bat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Materninum quondam Plasini<br />
Vigorii de Plano/ Tusculani de infrascripta domo et peciis terre iuris dicte religionis: impri<strong>mi</strong>s de<br />
una domo/ copata cum tera secum tenente aratoria, loriva et vidata iacente in teratorio de<br />
Tusculano in Plano Tu/sculani in contrata Balnici, cui coheret a mane Albertus Manini in parte pro<br />
dicta religione et in parte via,/ a meridie et a sero via, a monte Tusculanus Manini in parte et in<br />
parte Nicolaus Petri et in parte Albertus suprascriptus pro dicta/ religione et est per mensuram<br />
decem octo tabule; item de una (-) pecia terre loriva et vidata iacente in dicto teratorio et/<br />
contrata, cui coheret a mane via, a meridie via, a sero heredes Bontempi Iohanis ser Iacobi, a<br />
monte Albertus suprascriptus pro dicta religione/ et est per mensuram tres tabule et tres pedes;<br />
item de<br />
272
una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in dicto teratorio/ in Capra Plani ubi dicitur ad<br />
*** 75<br />
, cui coheret a mane via (-), a meridie do<strong>mi</strong>nus pre Antonius (...) plebis/ de Tusculano in parte<br />
et in parte una raparia, a sero heredes Do<strong>mi</strong>nici fratris Iohanis in parte et in parte Vigorinus Zisani,<br />
a monte Faci/olus Mese in parte et in parte Iohanes Peterboni et est per mensuram triginta tres<br />
tabule, salvis aliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus pre/positus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit<br />
dictam investituram de dicta domo et peciis terre in dictum Materninum, ita quod ipse et sui<br />
heredes et cui dederit vel habere statu/erit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas<br />
pecias terre et domom et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione/ dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus/ et regressibus suis usque in vias<br />
publicas et cum omnibus et singulis que dicta domus et pecie terre habent supra se, intra se seu<br />
infra se in integrum,/ et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem ex dictis pecis terre et domo, modo aliquo pertinente seu spectante./ Dando,<br />
reddendo et solvendo ipse Materninus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ quatuor (-) galetas oley et unum caponem,<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de/<br />
Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota<br />
aliquo tempore vellet vendere/ ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis,<br />
pro duobus soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui<br />
voluerit, preter servo eclesie vel poten/ti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro quibus debeant novum/<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Materninus, per se<br />
et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no pre/posito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />
atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare/ omnia et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
incurentium, obligando ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione<br />
et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper<br />
dictus/ do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Maternino, pro se et<br />
suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et domum ei et suis heredibus/ et cui dederit (-) dictam<br />
investituram ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto Maternino et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />
hoc dicto Maternino omnia bona dicte religionis presentia/ et futura pigneri. De quibus pecis terre<br />
et domo ex nunc dictus Materninus confitetur esse in tenuta et corporali possessione pro dicta<br />
religione/ et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima./ Ego Bertolameus filius<br />
Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
75<br />
Manca l'indicazione <strong>del</strong> toponimo.<br />
273
155<br />
CARTA LIVELLI<br />
1357 Aprile 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto ad Alberto fu Giovanni detto Manino tre appezzamenti di<br />
terra siti nelle contrade Ronchetelli e Balnico di Toscolano in cambio di cinque gallette o venti<br />
bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Alberti Manini. Die decimo octavo aprilis, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Tusculano<br />
filio Florioli Noysii, notario pro secundo notario,/ Lesiolo filio Iohanis Salvagni, notario et rogato<br />
hanc cartam subscrivere, Galvagno quondam magistri Baldrici, omnibus/ de Tusculano, testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum/<br />
Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu<br />
infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet fratris Iohanini de Brixia, presbiteri, fratris Bertolini Gosoli,<br />
fratris Bertolini Bosioti, fratris Martini Revelli, fratris Desiderati de Ciis/ et fratris Iacobini de Cisano,<br />
omnium confratrum dicte religionis ibi presentium et omnibus infrascriptis consentientium ac in<br />
dicentium/ sese esse duas partes et plures capituli et conventus dicte religionis, per se et suos<br />
successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in<br />
suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie/ investivit Albertum quondam Iohanis qui<br />
dicebatur Maninus, habitatorem ville de Grezenico de Tusculano, de infrascriptis peciis terre iuris/<br />
dictarum eclesiarum iacentibus in teratorio de Tusculano in Plano: prima est aratoria, olivata,<br />
loriva, vegra et costiva iacente in dicto/ teratorio in contrata de Ronchethellis, cui coheret a mane<br />
heredes Iohanis Ruzenelli in parte Iacobinus Iohanis Omerii, a meridie Do/<strong>mi</strong>nicus<br />
Martinelli in parte et in parte Floriolus Noysii et in parte Bontempus fratris Mezi, a sero dictus/<br />
Albertus conductor in parte et in parte Iohaninus Nasimpacis, a monte via; secunda pecia terre est<br />
loriva et vidata iacente in Plano/ Tusculani in contrata Balnici, cui coheret a mane via, a meridie<br />
Materninus Plasini pro dicta religione, a sero heredes Bontempi Iohanis ser/ Iacobi in parte et in<br />
parte Francinus Pini, a monte eclesia Sancti Nicolay et est per mensuram tabularum undicim et sex<br />
pedes vel circa;/ tercia pecia terre est vegra cum una planta olivi iacente in dicto teratorio et<br />
contrata, cui coheret a mane via, a meridie et a sero/ Materninus Plasini pro dicta religione, a<br />
monte dictus Albertus conductor et est per mensuram *** 76<br />
, salvis aliis coherentiis./ Tali modo<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in<br />
dictum Albertum, ita/ quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre/ et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus/ et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque/ in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra<br />
se seu infra se in integrum et cum/ omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu/ spectante. Dando,<br />
reddendo et solvendo ipse Albertus, per se et suos heredes, dicte religioni et<br />
76<br />
Manca l'indicazione <strong>del</strong>la <strong>mi</strong>sura.<br />
274
confratribus eiusdem annu/atim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque galetas oley vi<strong>del</strong>icet<br />
viginti bazetas no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri/ et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena/ dupli et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore vellet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur/ primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis,/ dare pro duobus soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum<br />
cui voluerit, preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos/ pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens/ ipse Albertus, per se et<br />
suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />
atendere dictum fictum ad/ dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte relig/ioni et confratribus<br />
eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicte religionis/ et confratrum eiusdem, , se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo/ ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />
Alberto, pro se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis<br />
heredibus et cui/ dederit ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Alberto et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto Alberto omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri./ De quibus<br />
peciis terre ex nunc dictus Albertus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum<br />
rogatus unum et plura facere/ instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo septimo, indicione decima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />
Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
156<br />
CARTA LIVELLI<br />
1357 Maggio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Domenico fu Bertolino detto Bertazolo Franceschi un<br />
appezzamento di terra in contrada Casamblis in Toscolano in cambio di tre bazete e mezza o<br />
quattordici quarteri di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
84<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Do<strong>mi</strong>nici quondam Bertazoli. Die primo madii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,/ presentibus: Mafezolo quondam<br />
Petri Iohanis Tasche de Benathaga de Gargnano et consentiente omnibus infrascriptis, Bertolino<br />
quondam Tusculani ser Fathi/ni, Amadeo quondam Boldane, ambobus de Tusculano, omnibus de<br />
Tusculano, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegn/anis, prepositus<br />
religionis eclesiarum sanctorum (-) Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
suos/ successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratrum eiusdem, per ligum quod in suis<br />
manibus tenebat ad rectum livellum/ comunis Brixie, investivit Do<strong>mi</strong>nicum quondam Bertolini qui<br />
275
dicebatur Bertazolus Franceschi de Mornaga de Tusculano de una/ pecia terre iuris dicte religionis<br />
aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata de Casamblis sive Panacia,/<br />
cui coheret a mane via, a meridie et a sero dictus Do<strong>mi</strong>nicus conductor pro Francescho Bono<strong>mi</strong>, a<br />
monte dictus conductor in parte/ et in parte Pelacanus Mandolini quam consueverat tenere<br />
Mafezolus suprascriptus et est duodicim tabule et duo pedes, salvis/ allis coherentiis. Tali modo<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in<br />
dictum Do<strong>mi</strong>nicum,/ ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps<br />
habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea/ quidquid voluerit faciat iure<br />
livelli sine contraditione confratrum dicte religionis, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur/ confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />
in vias publicas et cum omnibus/ et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />
se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisi/tione dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo et/ solvendo<br />
ipse Do<strong>mi</strong>nicus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava/ tres bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley vi<strong>del</strong>icet quatuordicim quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne<br />
ficti boni et pulcri et bene/ mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad<br />
canipam dicte religionis, sub pena dupli/ et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />
tempore velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur/ primo dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte reli/gionis<br />
dare pro duobus soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum<br />
cui vo/luerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successo/ribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Do<strong>mi</strong>nicus, per se<br />
et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti/ et recipienti pro dicta religione et confratribus<br />
eiusdem, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>/num et atendere et observare<br />
omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi/ dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et<br />
recipienti/ pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />
et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit<br />
dicto Do<strong>mi</strong>nico, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam/ peciam terre et dictam investituram<br />
eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni persona/ et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
Do<strong>mi</strong>nico/ et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Do<strong>mi</strong>nico omnia bona dicte<br />
religionis presentia et futura pigneri. De qua/ pecia terre ex nunc dictus Do<strong>mi</strong>nicus confitetur esse<br />
in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta/ uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
157<br />
CARTA LIVELLI<br />
1357 Maggio 14 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Troveganis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a<br />
276
Nicola fu Giovanni Ruzeni un appezzamento di terra in contrada Melovirnis a Toscolano in cambio<br />
di sei bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Nicolay quondam Iohanis Ruzeni. Die quarto decimo madii,<br />
in Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iacobo filio Barberii<br />
Noysii, Iohanino filio Berto/lini Zoati, Iacobino quondam Bontempi, omnibus de Plano Tusculani,<br />
testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater/ Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis<br />
eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris/ Brixie, verbo et consensu<br />
infrascriptorum confratrum, vi<strong>del</strong>icet fratris Iohanini de Brixia presbiteri, fratris Martini Revelli,<br />
fratris/ Bertolini Gosolli, fratris Bertolini Bosioti, fratris Nicolay de Mesaga, fratris Desiderati de Ciis<br />
et fratris/ Iacobini de Cisano, omnium confratrum dicte religionis ibi presentium et omnibus et<br />
singulis infrscriptis consensentium ac indicen/tium sese esse duas partes et plures capituli et<br />
conventus dicte religionis, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte religionis et capituli<br />
et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis<br />
Brixie,/ investivit Nicolaum quondam Iohanis Ruzeni de Pulzano de Tusculano de una pecia terre<br />
iuris dicte religionis aratoria,/ olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in contrata de<br />
Melovirnis, cui coheret a mane heredes Benamati Bertolasii,/ a meridie Morandus Benevenuti<br />
Corveti, a sero via, a monte heredes Iacobini Nicolay, salvis aliis coherentiis et est per mensuram<br />
decem/ octo tabule et unum pedem. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />
fecit dictam investituram de dicta/ pecia terre in dictum Nicolaum, ita quod ipse et sui heredes et<br />
cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gau/deat et possideat dictam peciam terre<br />
et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi/ suorumquea<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus,/ ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et<br />
singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra/ se seu infra se in integrum et cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta/ pecia terre modo<br />
aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo et solvendo ipse Nicolaus, per se et suos<br />
heredes,/ dicte religioni et confratribus eiusdem (-) annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava sex<br />
bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensu/ram de Tusculano in<br />
terra de Tusculano, ad canipam dicte relig/ionis sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo tempore velet vendere ius seu me/lioramentum suum, teneatur primo dictum<br />
do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice/ dicte<br />
religionis, dare pro duobus soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum<br />
cui voluerit, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde habentibus duos/ soldos planetorum pro quibus debeant<br />
novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro/<strong>mi</strong>ttens ipse Nicolaus,<br />
per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus (-) et confratribus dicte<br />
religionis stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et<br />
observare omnia et singula in isto/ contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde<br />
dicte religioni et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
stipulanti et recipienti no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia<br />
et futura pigneri./ Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit<br />
dicto Nicolao, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre/ et<br />
277
dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate<br />
legiptime defendere, auctorizare et/ desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto<br />
Nicolao et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Nicolao/ omnia bona dicte religionis<br />
presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Nicolaus confitetur esse in<br />
possessione pro dicta/ religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo septimo, indicione decima./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
158<br />
CARTA LIVELLI<br />
1359 Gennaio 28 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, con alcuni confratelli, ha dato in affitto ad Antoniolo fu Oderico Castegne due<br />
appezzamenti di terra nelle contrade Pidosso e Acque di Gaino di Toscolano in cambio di tre<br />
gallette e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo nono, indicione duodecima.<br />
85<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Antoniolum Oderici de Tusculano. Die<br />
vigesimo octavo ianuarii, in Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in capitulo dicte<br />
religionis, presentibus: Antoniolo quondam Iohanini quondam do<strong>mi</strong>ni/ Bonaventure de Cerclinis (-),<br />
notario pro secundo notario, Boniolo quondam Boni Albertini Barili, ambobus de Sancto/ Felice,<br />
Antoniolo quondam Iohanis Borgini de Villa de Gargnano, omnibus testibus rogatis. Ibi congragato<br />
et convocato capitulo religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, voce campanelli, more solito ilius<br />
religionis, de mandato religiossi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Franci/ni de Trovegnanis Vallis Tenessis, prepositi<br />
illius religionis in quoquidem capitulo adherant dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus et fratres Iohaninus de<br />
Brixia presbiter, frater Martinus Revelli, frater Iustachinus Martini Bonzii, (-) ambo de Pulzano/ de<br />
Tusculano, frater Bertolinus Bosioti de Concessio, frater Nicolaus Bosii de Mesaga et frater<br />
Iacobinus de Cisano/ Vallis Tenesis, omnes confratres dicte religionis ac in dicentes et asserentes<br />
sese esse quatuor partes et plures capituli/ et conventus dicte religionis ac in omnibus et singulis in<br />
isto contractu consentientes unde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, verbo et consensu/ et auctoritate<br />
omnium suprascriptorum confratrum, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />
et confratrum eiusdem, per lignum quod/ in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis<br />
Brixie, investivit Antoniolum quondam Oderici Castegne de Pulzano contrate/ Gayni de Tusculano<br />
de infrascrptis pecis terre iuris dicte religionis in infrascriptis contratis: prima est olivata, vidata<br />
iacente in dicto teratorio/ post Gaynum in contrata ubi dicitur ad Pudossum, cui coheret a mane<br />
Lumbardus Bere in parte et in parte Bertellus Mane/gesii, a meridie, a sero et a monte via et est<br />
per mensuram centum triginta quinque tabule et tres pedes: secunda pecia terre iacet in dicto<br />
teratorio/ in contrata ubi dicitur ad Aquas sive in Castello et est vidata et vegra et costiva, cui<br />
coheret a meridie heredes Tavere pro dicta religione,/ a sero et a monte via, a mane Bosellus<br />
Franceschini Pizolboni et est per mensuram sexaginta tabule, salvis<br />
278
omnibus aliis coherentiis. Tali modo/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam<br />
investituram de dictis pecis terre in dictum Antoniolum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit<br />
vel/ habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />
quidquid voluerit faciat iure livelli sine/ contraditione confratrum dicte religionis, cum omnibus et<br />
singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus,/<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie<br />
terre habent supra se, intra se seu infra se/ in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis pecis terre modo aliquo/ pertinente<br />
seu spectante. Dando, reddendo et solvendo ipse Antoniolus, per se et suos heredes, dicte religioni<br />
et confratribus/ eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quatuordicim bazetas oley<br />
vi<strong>del</strong>icet tres galetas (-)/ et di<strong>mi</strong>dium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam<br />
mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/ dicte religionis, sub pena dupli. Et<br />
eciam eo salvo quod, si dictus aliquo tempore velet vendere ius suum, teneatur/<br />
primo apellare confratres dicte religionis et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro<br />
quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;/ alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo<br />
eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat confratribus dicte religionis,/ inde habentibus<br />
duos soldos planetorum pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />
tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Antoniolus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se<br />
et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere/ dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et<br />
atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi. Inde dicte religioni et confratribus (-) eiusdem incurentium, obligando ad hoc ei<br />
recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri.<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Antoniolo, pro<br />
se et suis/ heredes stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earum ei et suis<br />
heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Antoniolo et suis heredibus<br />
incurentium,/ obligando ad hoc ei omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus<br />
pecis terre ex nunc dictus Antoniolus confitetur/ esse in possessione pro dicta religione. Et inde<br />
sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo nono, indicione duodecima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano<br />
Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
159<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Gennaio 19 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni fu Bertolino Regentini due appezzamenti di terra<br />
siti nelle contrade Mezza Campra e Scanzano di Toscolano in cambio di cinque bazete di olio<br />
all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quintadecima.<br />
279
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Iohanis Bertolini regentini de Grezenico de Tusculano. Die<br />
decimo nono ianuarii, in Tusculano,/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
presentibus: Petro quondam Boni Romanini de Tusculano, Do<strong>mi</strong>nico quondam/ Iacobini qui<br />
dicebatur Zochella de Materno, testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de<br />
Trovegnanis,/ prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et sancti Heustachi<br />
de Cleusuris Brixie, verbo et consensu et/ auctoritate fratris Nicolay Bosii et fratris Iacobini de<br />
Cisano, confratrum dicte religionis, ibi presentium et omnibus et singullis/ in isto contractu<br />
contentis consentientium, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, confratrum,<br />
capituli et/ conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Iohanem/ quondam Bertolini Regentini de Grezenico de Tusculano de<br />
duabus peciis terre iuris dicte religionis iacentibus in teratorio de/ Tusculano in Campra Plani: prima<br />
est aratoria, olivata et vidata et iacet in dicta Campra in contrata ubi dicitur ad Mediam Campram,<br />
cui/ coheret a mane via, a meridie et a sero Peterbonus quondam Ognabeni Feri sive habentes<br />
causam ab eo, a monte Iohaninus ser Nasimpacis; secunda est aratoria,/ olivata et vidata et iacet in<br />
dicta Campra in contrata ubi dicitur ad Scanzanum, cui coheret a mane Bertolameus Zanelli in parte<br />
et in parte heredes/ Bertolamey fratris Iohanis, a meridie Floriolus Noysii in parte et in parte<br />
heredes Facioli, a sero Iacobinus Bontempi in parte et in parte Flori/olus Noysii, a monte heredes<br />
Bertolamey fratris Iohanis in parte et in parte Benedictus Zengi, salvis aliis coherentiis. Tali modo<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre in<br />
dictum Iohanem, ita quod ipse et sui heredes/ et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid/ voluerit faciat iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus/ et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel allios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et<br />
regressibus suis usque/ in vias publicas, et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent<br />
supra se, intra se seu infra se in in/tegrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte<br />
religioni et confratribus eiusdem ex dictis peciis terre/ modo aliquo pertinente seu spectante.<br />
Dando, reddendo et solvendo ipse Iohanes, per se et suos heredes, dicte/ religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne/ ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam/<br />
dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />
ven/dere ius suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dicte<br />
religionis et eis, emere vo/lentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum<br />
<strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius/ suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti<br />
ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis/ successoribus inde habentibus<br />
duas/ soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle/<br />
eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Ioahnes, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
stipulanti et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo/ ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />
ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in/ isto contractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc/ dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani, pro se et suis heredibus/ stipulanti, dictas pecias terre et<br />
dictam investituram ei et suis heredibus
dederit> ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare/ et desbrigare, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto Iohani et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto<br />
Iohani/ omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus<br />
Iohanes confitetur/ esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura<br />
facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo,<br />
indicione quinta decima./ Ego Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius<br />
rogatus, scripsi.<br />
160<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Gennaio 21 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Lafranchino fu Baldrico un appezzamento di terra in<br />
contrada Alle Tese a Toscolano in cambio di otto bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta<br />
decima.<br />
86<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Lafranchini magistri Baldrici. Die vigesimo primo ianuarii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino quondam Bonaventure<br />
notario, Iacobino quondam Iohanis Omerii, ambobus de Tusculano, Martino quondam Malcoti de<br />
Gargnano,/ omnibus (-) testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis,<br />
prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et sancti Heustachi de Cleusuris<br />
Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice confratrum, capituli et conventus eiusdem, per<br />
lignum/ quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Lafranchinum<br />
quondam magistri Baldrici medici de Gre/zenico de Tusculano de una pecia terre iuris dicte<br />
religionis iacente in teratorio de Tusculano in Campra Plani in contrata ubi dicitur ad Tezias,/ cui<br />
coheret a mane Iacobus fratris Iohanis, a meridie Benedictus Zengi, a sero via, a monte via in parte<br />
et in parte Iacobus fratris Iohanis et in parte/ Tusculanus Manini, salvis aliis coherentiis. Tali modo<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in/<br />
dictum Lafranchinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps<br />
habeat, teneat, gaudeat dictam/ peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi et confratrum dicte religionis, cum omnibus/ et singulis que<br />
dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu<br />
seu requisitione/ dicte religioni et confratribus eiusdem modo aliquo pertinente seu spectante et<br />
cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines/ vel alios si qui forent et cum<br />
accessibus, ingressibus suis usque in vias publicas. Dando, reddendo et solvendo/ ipse Lafranchinus,<br />
per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in<br />
octava/ octo bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de<br />
Tusculano in terra/ de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo<br />
quod, si dictus emphiteota/ aliquo tempore vellet vendere ius suum, teneatur primo apellare<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel<br />
281
confratres dicte religionis/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis<br />
planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat/ ius suum cui voluerit, preter servo eclesie<br />
vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve/ si<strong>mi</strong>lle eodem<br />
tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Lafranchinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no pre/posito,<br />
stipulanti et recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum<br />
et atendere et/ observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi inde dicte religioni/ et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia sua/ bona<br />
presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Lafranchino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />
investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui/ dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi/ inde dicto Lafranchino et<br />
suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Lafranchino omnia bona dicte religionis/<br />
presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Lafranchinus confitetur esse in<br />
possessione pro dicta re/ligione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima./ Ego<br />
Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
161<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Gennaio 25 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Pietro fu Bono Romanini un appezzamento di terra a<br />
Toscolano in Capra, sotto gli Orti, in cambio di otto bazete e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quintadecima.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Petri Boni Romanini. Die vigesimo quinto ianuarii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Andriolo filio Iohanis Salvagni,<br />
Iacobo filio Barberii, (-) ambobus de Tusculano, testibus rogatis./ Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater<br />
Francinus , prepositus religionis eclesiarum sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Heustachi de Cleu/suris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis/ manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Petrum quondam Boni Romanini de Pulzano de Tusculano de una/ pecia<br />
terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano in Capra Plani sub Ortis, cui<br />
coheret a mane dictus Petrus/ conductor in parte et in parte Iacobinus Zoati, a meridie via, a sero<br />
Vigorinus Cisani, a monte Iohanes Peterboni, salvis aliis coherentiis./ Quam peciam terre dicta<br />
religio habet et tenet ad livellum ab eclesia Santi Iohanis Baptiste de Brixia cum certis alliis/ peciis<br />
terre. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus (-) prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />
dicta pecia terre in dictum/Petrum, ita quod<br />
282
ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat<br />
dictam peciam terre et/ ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur<br />
confines vel allios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas/ et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu Re/quisitione dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Dando, reddendo/ et solvendo ipse<br />
Petrus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni<br />
vel in octava/ octo bazetas et di<strong>mi</strong>diam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad<br />
rectam mensuram de Tusculano in terra/ de Tusculano, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli.<br />
Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore ve/let vendere ius suum, teneatur primo<br />
apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere volentibus/<br />
no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin<br />
vendat ius suum cui volu/erit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde/ (-) habentibus duos soldos planetorum pro<br />
quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Petrus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus/ stipulanti,<br />
dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />
singulla/ in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem incurentium, obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti, no<strong>mi</strong>ne<br />
quo ut supra se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus/ do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Petro, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dictam peciam terre et dictam/ investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni<br />
persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub/ pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto Petro et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia bona dicte<br />
religionis/ presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Petrus confitetur esse in<br />
possessione pro dicta religione. Et/ inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno<br />
tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione duodecima 77<br />
./ Ego<br />
Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
162<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Marzo 27 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Giacobino fu Bontempi un appezzamento di terra a<br />
Toscolano Alle Raze in cambio di nove quarteri di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
77<br />
In realtà l'indizione è la quindicesima, come indicato all'inizio <strong>del</strong> contratto di investitura.<br />
283
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quarta decima.<br />
87<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Iacobini Bontempi. Die vigesimo septimo marcii, in<br />
Tusculano, in/ do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Bonzanino quondam Facioli (-) de<br />
Tusculano, Benevenuto quondam Iohanis Benevenuti de Ma/nerva, ambobus testibus rogatis. Ibi<br />
religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis de Scovolo, prepositus re/ligionis<br />
eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, verbo et consensu et<br />
auctoritate fratris Nico/lay de Mesaga de Tusculano et fratris Iacobini de Cisano, confratrum dicte<br />
religionis ibi presentium et omnibus et singulis in/ isto contractu contenta consensentium per se et<br />
suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis confratrum, capituli et/ conventus eiusdem, per<br />
lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie, investivit Iaco/binum<br />
quondam Bontempi de Plano Tusculani de una pecia terre iuris dicte religionis aratoria, olivata et<br />
vidata iacente in terra/ de Tusculano in Campra Plani in contrata ubi dicitur ad Razias Strovas, cui<br />
coheret a mane Franzolus fratris Iacobi,/ a meridie heredes Do<strong>mi</strong>nici Pasquetini, a sero Requilianus<br />
qui dicitur Copeta, a monte confratres dicte religionis, salvis aliis coherentiis./ Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de (-) dicta pecia terre in<br />
dictum Iaco/binum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />
teneat, gaudeat et possideat/ dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque succe/ssorum, cum omnibus et singulis (-) que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus/ et cetera et cum omnibus<br />
iuribus dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre pertinentibus et cetera. Dando,<br />
reddendo/ et solvendo ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in octava novem quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam men/suram de Tusculano in terra de Tusculano, ad canipam<br />
dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo/ quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet<br />
vendere ius suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos/ successores et<br />
eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro quinque soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone;<br />
alioquin/ vendat ius suum cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo<br />
vendat, dicto do<strong>mi</strong>no/ preposito vel suis successoribus inde habentibus duos soldos planetorum pro<br />
quibus debeant novum emphiteotam investire/ et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Iacobinus, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra,<br />
dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et<br />
singula in/ isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito et confratribus dicte religionis/ incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito,<br />
recipienti, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri.<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobino, pro<br />
se et suis heredibus/ stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram ei et suis heredibus et<br />
cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime/ defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto Iacobino et suis heredibus/ incurentium, obligando ad<br />
hoc dicto Iacobino omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia/ terre ex<br />
nunc dictus Iacobinus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum<br />
et plura facere instrumenta / Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
284
trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quintadecima./ Ego Bertolameus quondam Peterboni<br />
Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
163<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Maggio 10 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S.<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Pietro fu Pasqueti che era detto Gambaldo un<br />
appezzamento di terra in contrada Camaterni a Toscolano.<br />
Notaio: <br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Petri Gabaldi de Mesaga. Die tercio decimo madii, in<br />
Tu/sculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino Bonaventure notario de<br />
Gayno de Tus/culano, Iohanino Molinario quondam Fachini de Gardono, ambobus testibus rogatis.<br />
Ibi religiossus vir/ do<strong>mi</strong>nus frater Francinus de Trovegnanis, prepositus religionis eclesiarum<br />
sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, confratrum,/ capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis<br />
manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,/ investivit (-) Petrum quondam Pasqueti qui<br />
dicebatur Gambaldus/ quondam Boni de Mesaga de Tusculano de una pecia terre aratoria, olivata<br />
et vidata iacente in teratorio de Tusculano/ in contrata Camaterni, cui coheret a mane heredes<br />
Gracii Tomasii, a meridie Michael Bosii, a sero Zilianus/ Calze, a monte via, salvis aliis coherentiis et<br />
est per mensuram duodecim tabule et duo pedes vel circa. 78<br />
90 79<br />
164<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domuum eclesie Sancti Nicolay.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di S. Eustachio<br />
di Brescia, ha dato in affitto a Margherita fu Salturge un appezzamento di terra in contrada<br />
Folzinagla in Val di Sur a Gardone Riviera in cambio di una bazeta e un terzo di bazeta di olio e<br />
cinque planete all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
78<br />
Il testo risulta interrotto.<br />
79<br />
Il numero è posto in alto al centro di una pagino bianca.<br />
285
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta.<br />
91<br />
.LXVI.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Malgaritam Salturge de Gardono. Die<br />
decimo septimo ianuarii, in Gardono, in curtivio domuum eclesie/ Sancti Nico/lay, presentibus:<br />
Bertozio quondam Malesardi, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario,<br />
Matino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gardono, testibus rogatis. Ibi/ religiossus vir<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Sancti Heustachi de Cleusuris/ Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Malgaritam quondam Salturge de Gardono de una pecia terre rosiva<br />
iacente in teratorio de Gardono/ in Valle Suri in Folzinagla, cui coheret a mane Glera, a meridie<br />
Delaytus Manegoldi, a sero heredes Beloni, a monte Fraserius sive heredes, salvis/ alliis coherentiis<br />
et est per mensuram triginta sex tabule. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut<br />
supra, fecit dictam investituram/ de dicta pecia terre in dictam Malgaritam, ita quod ipsa et sui<br />
heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps in perpetuum habeat, teneat, gau/deat et<br />
possideat et de ea quidquid voluerit faciat iure livellario sine contraditione<br />
dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que/ intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque<br />
in vias publicas, et cum/ omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se seu infra<br />
se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione sibi et confratribus/ dicte religionis<br />
ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipsa Malgarita, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et/ confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam<br />
bazetam oley et unum tercerium bazete oley et quinque planetos monete nunc/ curentis in Riperia<br />
brixiensi boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono in terra de Gardono, ad<br />
canipam dicte religionis,/ sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dicta mulier aliquo tempore velet<br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo/ dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus/<br />
soldis imperialium <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo<br />
eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni/ quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde habentibus duos pro quibus debeant novum emphite/otam investire et<br />
breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa fe<strong>mi</strong>na, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, pro/ se et suis (-) successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia/ et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis successoribus incurentium,<br />
obligando/ ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper/ dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores, dicte Malgarite, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />
dictam peciam terre et/ dictam investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit vel habere<br />
statuterit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auc/torizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicte Malgarite et suis heredibus incurentium, obligando ad<br />
hoc dicte Malgarite omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex<br />
nunc dicta Malgarita confitetur esse in tenu/ta et corporali possessione<br />
286
pro dicta religione. Renuntiando dicta fe<strong>mi</strong>na non sic vera esse omnia et singula<br />
in isto contractu contenta et omni legum/ auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis et<br />
beneficio novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit per/ me<br />
notarium bene certificata quid sit renunciare predictis. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione<br />
sexta. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacrii palacii, hiis<br />
omnibus affuy et, rogatus, scripsi.<br />
165<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 17 Gardone, in curtivio domus eclesie Sancti Nicolay.<br />
Michele di Nave preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'Eustachio <strong>del</strong>le<br />
Chiusure di Brescia ha dato in affitto a Contro fu Giovanni Mande la metà di un appezzamento di<br />
terra con una casa a Moncuco di Gardone Riviera in cambio di mezza bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Contrum Iohanis Mande de Gardono. Die<br />
decimo septimo ianuarii, in Gardono,/ in curtivio domus eclesie Sancti Nicolay, presentibus:<br />
Bertocio quondam Malesardi, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini, notario pro secundo notario,/<br />
Martino quondam Bonaventure Zoveni, omnibus de Gardono, testibus rogatis. Ibi religiossus vir<br />
do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Na/vis, prepositus religionis eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et<br />
Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores et no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis/ Brixie, investivit Contrum quondam Iohanis Mande de Monchucho de Gardono de<br />
medietate unius peciis terre sedumate/ cum una domo copata iacente in vila de Monchucho<br />
teratoruii de Gardono, cui coheret de supertoto a mane Iacobinus quondam Lafranchi, a meridie<br />
Petrus Stancarii, a sero Francinus Vaselli in parte et in parte Iacobinus Lafranchi et est per<br />
mensuram/ ters tabule et octo pedes cum di<strong>mi</strong>dio, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent.<br />
Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepo/situs, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta<br />
medietate dicte pecie terre et domus in dictum Contrum, ita quod ipse et sui heredes/ et cui<br />
dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictam medietatem<br />
dicte pecie terre et domum et de eis/ quidquid voluerit faciat sine contraditione iure livelario sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi; cum omnibus et singulis que intra predictos/ continentur<br />
confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas et cum omnibus/ et singulis dicta medietate dicte pecie terre et domus habent<br />
supra se, intra se, seu infra se in integrum et cum omni iure et actione,/ usu seu requisitione sibi et<br />
confratribus dicte religionis ex dicta medietate dicte pecie terre et domo modo aliquo/ pertinente<br />
seu spectante. Solvendo Contrus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem<br />
annuatim in epi/fania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava di<strong>mi</strong>diam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et<br />
bene mensurati ad rectam men/suram de Gardono in terra de Gardono, ad canipam dicte<br />
religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo/ quod, si dictus emphiteota aliquo tempore vellet<br />
vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum prepo/situm vel suos successores<br />
apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus/<br />
287
soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melio/ramentum suum cui voluerit,<br />
preter servo eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus inde habentibus duos/ soldos planetorum pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Conter, per se et suos heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti/, dare, solvere/ et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto contractu/ contenta,<br />
sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis<br />
incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito recipienti pro dicta religione et confratribus<br />
eiusdem, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus stipulatione pro<strong>mi</strong>sit, per se et suos successores,/ dicto Contro, pro se et suis heredibus<br />
stipulanti, dictam medietatem dicte pecie terre et dictam domum ei et suis heredes et cui/ dederit<br />
vel habere statuerit, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et<br />
desbrigare, sub pena/ omnis dampni et dispendi inde dicto Contro et suis heredibus incurentium,<br />
obligando ad hoc dicto Contro omnia bona dicte/ religionis presentia et futura pigneri. De qua<br />
medietate pecie terre et domo dictus Conter ex nunc confitetur esse in tenuta/ et corporali<br />
possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego Bertolameus<br />
filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et, rogatus,<br />
scripsi.<br />
166<br />
CARTA LIVELLI<br />
1353 Gennaio 17, Gardone, in domo Nascembenini.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'Eustachio di<br />
Brescia, ha dato in affitto a Nascembenino fu Nascembeni di Tresenico un appezzamento di terra a<br />
Gardone in contrada Pernige, in cambio di una bazeta di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Nascembeninum quondam Nascembeni de Tresenico de<br />
Gardono. Die decimo septimo ianuarii, in Gardono, in domo Na/scembenini infrascripti,<br />
presentibus: Bertozio quondam Malesardi, Nicolao quondam Bertolini Pelegrini, notario pro<br />
secundo notario, Martini quondam Bonaven/ture Zoveni, omnibus de gardono, testibus rogatis. Ibi<br />
religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano<br />
et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis<br />
et capituli/ et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Nascembeninum/ quondam Nascembeni de Tresenico, habitatorem<br />
Gardoni, de una pecia terre olivate et vidate iacente in teratorio de Gardono in contrata Pernige,<br />
cui consu/ esse a mane Petrus Seroti et modo est heres Bertolini Pelegrini, a sero et a<br />
monte Betinus de Ugonibus, a meridie Petrus quondam Razii et est per mensuram decem septem/<br />
tabule et di<strong>mi</strong>diam, salvis omnibus aliis coherentiis, si que forent. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta/ pecia terre in dictum<br />
Nascembeninum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps in<br />
perpetuum habeat,/ teneat, gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea<br />
288
quidquid voluerit faciat iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum;/ cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressi/bus suis usque in vias publicas et cum omnibus et<br />
singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se, seu infra se in integrum et/ cum omni iure et<br />
actione, usu seu requisitione sibi dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo<br />
aliquo pertinente/ seu spectante. Solvendo ipse Nasimbeninus per se et suos heredes dicte religioni<br />
et confratribus eiusdem annuatim in epifania/ Do<strong>mi</strong>ni vel in octava unam bazetam oley, no<strong>mi</strong>ne<br />
ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono, ad/ canipam dicte<br />
religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota/ aliquo tempore vellet vendere<br />
ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos succe/ssores<br />
apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro duobus soldis <strong>mi</strong>nus<br />
quam alteri persone; alioquin vendat ius/ seu melioramentum suum cui voluerit, preter servo<br />
eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito/ vel suis<br />
successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant/ novum emphiteotam investire et<br />
breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Nascembeninus, per se et suos heredes,/ dicto<br />
do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum<br />
ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et/ observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte re/ligionis<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito recipienti pro dicta religione et confratribus<br />
eiusdem se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et confratibus eiusdem, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto/<br />
Nascembenino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam investituram<br />
eiusdem ei et suis heredes et cui dederit, ab omni/ persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Nascemb/enino et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Nascembenino omnia bona dicte religionis presentia<br />
et futura pigneri./ De qua pecia terre ex nunc dictus Nascembeninus confitetur esse in tenuta et<br />
corporali possessione pro dicta religione. Et inde sum/ rogatus unum et plura facere instrumenta<br />
uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo tercio, indicione sexta./ Ego<br />
Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius/ sacri palacii, hiis omnibus affuy et,<br />
rogatus, scripsi.<br />
167<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Febbraio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Giovanni fu Ziliano Amadey, per conto proprio e dei fratelli<br />
Nicola, Bonaventura e Ziliano, un appezzamento di terra in contrata Olivi Donegi a Gardone Riviera<br />
in cambio di sette quarteri di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima.<br />
289
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Iohanem, Nicolaum, Bonaventuram et<br />
Zilianum fratres et filios quondam Ziliani Amadey de Gardono. Die de/cimo septimo februarii, in<br />
Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus: Iohanino quondam<br />
Bontempi de Tusculano, notario pro secundo notario,/ Anigeto de Brezio de (-) Salodo, Delayto qui<br />
dicitur Tosirolus de Turi, habitatore Materni, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus/<br />
frater Michael de Navis, prepositus religionis eclesiarum Sancti/ (-) Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Heustachi de Cleusuris Brixie,/ per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum<br />
comunis Brixie, investivit Iohanem quondam Ziliani Amadey de Gardono, recipientem pro Nicolao,<br />
Bonaventura/ et Ziliano eius fratibus et filiis quondam dicti Ziliani, pro quibus obligavit, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia (-) se facturum/ et curaturum quod dicti Nicolaus,<br />
Bonaventura et Zilianus habebunt firma et rata omnia et singula in isto contractu contenta, sub/<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto do<strong>mi</strong>no preposito et confratribus dicte religionis<br />
incurentium de una pecia terre aratoria, olivata iacente in teratorio de Gardono in contrata ubi<br />
dicitur ad Olivos Donegos, cui coheret a mane Martinus Ferarii de Gardono et esse consueverat/<br />
Papalardus de Salodo, a meridie lacus, a monte strata comunis Brixie, a sero dicti conductores,<br />
salvis alliis coherentiis et est per mensuram triginta una/ tabule et decem pedes et di<strong>mi</strong>dium. Tali<br />
modo dictus do<strong>mi</strong>nus (-) prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta/ pecia<br />
terre in dictum Iohanem 80<br />
, ita quod ipsi Iohanes, Nicolaus, Bonaventura et Zilianus et eorum<br />
heredes et cui/ dederint vel habere statuerint deinceps habeant, teneant, gaudeant et possideant<br />
dictam peciam terre et de ea quidquid voluerint faciant/ iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni<br />
prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel/ alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias<br />
publicas et cum omnibus et singulis que dicta/ pecia terre habet supra se, intra se seu infra se in<br />
integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni/ et confratribus dicte<br />
religionis modo aliquo pertinente seu spectante. Dando et solvendo dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava septem quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gar/dono in terra de Gardono, ad canipam dicte<br />
religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dicti conductores aliquo/ tempore velent vendere<br />
ius seu melioramentum suum teneantur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos successores<br />
apellare/ et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis<br />
planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant ius/ seu melioramentum suum cui<br />
voluerint, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendant, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito/ vel suis successoribus inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iohanes, per se et<br />
suos heredes, (-) et no<strong>mi</strong>ne et vice dictorum fratrum suorum dicto/ do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />
dicta religione et confratribus eiusdem stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad<br />
dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena<br />
omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et/ confratribus eiusdem incurentium, obligando ad<br />
hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter<br />
et omnia/ sua bona et dictorum fratrum suorum presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani, recipienti pro se et dictis<br />
80<br />
Inserita per errore la scritta "recipientem, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra".<br />
290
fratribus suis et eorum heredibus, dictam peciam terre et dictam investituram eis et suis heredibus/<br />
et cui dederint, ab omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena/ omnis dampni et dispendi inde dictis Iohani, Nicolao, Bonaventure et Ziliano et eorum<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iohani/ recipienti pro se et dictis fratribusbus suis (-)<br />
omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Io/hanes<br />
confitetur quod ipse et dicti fratres sui sunt in tenuta et corporali possessione pro dicta religione. Et<br />
quia dictus Iohanes/ <strong>mi</strong>nor erat viginti quinque annis, maior tam quatuordicim ut dicitur, iuravit ad<br />
Sancta Dey Evanyelia, corporaliter tac/tis scripturis, predictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem et<br />
omnia et singula suprascripta perpetuo firma et rata habere et tenere et non contrafacere vel<br />
venire/ ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa. Et inde sum rogatus unum et plura<br />
facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto,<br />
indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni/ Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus,<br />
scripsi.<br />
168<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Febbraio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Rivano detto Zafono Venture un appezzamento di terra in<br />
contrada Fonti a Gardone in cambio di tre quarteri di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
93<br />
.LXVIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, contra Rivanum qui dicitur Zafonus Venture de<br />
Gardono. Die decimo septimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Iohanino quondam Bontempi de Tusculano, notario pro secundo notario, A<strong>mi</strong>geto de<br />
Brezio de Salodo, Delayto qui dicitur Tosirolus de Turi,/ habitatore Materni, omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus eclesiarum Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano et Sancti Eustachi de/ Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus/ tenebat ad<br />
rectum livellum comunis Brixie, investivit Rivanum qui dicitur Zafonus Venture de Gardono de una<br />
pecia terre aratoria, olivata et vidata/ iacente in teratorio de Gardono in contrata de Fongtis, cui<br />
coheret a mane (-) Nasimbenus Iohanis Rubey, a meridie heredes Beloni, a sero et a monte via,<br />
salvis/ alliis coherentiis et est per mensuram quinquaginta tabule vel circa. Tali modo dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam inve/stituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Rivanum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat,<br />
gaudeat et/ possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra/<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas et cum omnibus et/ singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />
seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />
confratribus/ eiusdem ex dicta pecia terre<br />
291
modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse Rivanus, per se et suos heredes, dicte religioni<br />
et confratribus eiusdem/ annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava tria quarteria oley, no<strong>mi</strong>ne ficti<br />
boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram/ de Gardono in terra de Gardono, ad<br />
canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore/<br />
velet vendere ius seu melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere/ volentibus, dare pro quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam<br />
alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui voluerit,/ preter servo eclesie vel<br />
potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis successoribus inde<br />
habentibus duos/ soldos pro quibus debeant novum emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem<br />
tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Rivanus,/ per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et<br />
suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et<br />
atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta, sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicte religioni et confratribus/ eiusdem incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia/ futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit<br />
stipulatione dicti Rivano, pro se et suis heredibus stipulanti,/ dictam peciam terre et dictam<br />
investituram eiusdem ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et universitate legiptime<br />
defendere, aucto/rizare et desbrigare, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicto Rivano et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto (-)/ Rivano omnia bona dicte religionis presentia et<br />
futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Rivanus confitetur esse in possessione/ et<br />
corporali 81<br />
pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima./ Ego Bertolameus<br />
filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
169<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Febbraio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Giacobino fu Malesardi due appezzamenti di terra nelle<br />
contrade Marclino e Lerarberio a Gardone Riviera in cambio di due bazete e mezza di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici contra Iacobinum Malesardi de Gardono. Die decimo septimo<br />
februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, presentibus: Iohanino quondam<br />
Bontempi de Tusculano, notario pro secundo notario, A<strong>mi</strong>geto de Brezio de Salodo, Dela/yto qui<br />
dicitur Tosirolus de Turi, habitatore Materni, omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus<br />
frater Michael de Na/vis, prepositus religionis eclesiarum Sancti (-) Heustachi de Cleusuris Brixie et<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, per se et suos/ successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et<br />
capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum/ livellum<br />
comunis Brixie, investivit Iacobinum quondam<br />
81<br />
Espressione scorretta, da sostituire con: "...in tenuta et corporali possessione...".<br />
292
Malesardi de Gardono de infrascriptis peciis terre iuris dicte religionis/ iacentibus in teratorio de<br />
Gardono in infrascriptis contratis: impri<strong>mi</strong>s de una pecia terre aratoria et vidata iacente in teratorio<br />
de Gardono/ in contrata ubi dicitur ad Marclinum, cui coheret a mane et a meridie heredes Iacobi<br />
Bomartini, a monte et a sero do<strong>mi</strong>nus Ziliolus de Ugonibus/ et est per mensuram triginta tres<br />
tabule et novem pedes; item de una pecia terre vegra iacente supra Burgum de Gardono/ ubi<br />
dicitur ad Lerarberium, cui coheret a mane heredes Bertolini de Bonzaninis, a monte heredes<br />
Avancini, a sero heredes do<strong>mi</strong>ni Coradi de/ Ugonibus, salvis alliis coherentiis. Tali modo dictus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dictis peciis terre/ in<br />
dictum Iacobinum, ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat,<br />
teneat, gau/deat et possideat dictas pecias terre et de eis quidquid voluerit faciat iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi (-)/ suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, in/gressibus et regressibus<br />
suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra/<br />
se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem/ ex dictis peciis terre modo aliquo pertinente seu spectante. Solvendo ipse<br />
Iacobinus, per se et suos heredes, dicte religioni/ et confratribus eiusdem annuatim in epifania<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas bazetas et di<strong>mi</strong>diam bazetam oley/ no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene<br />
mensurati ad rectam mensuram de (-) Gardono in terra de Gar/dono, ad canipam dicte religionis,<br />
sub pena dupli. Et in eo salvo quod, si dictus emphiteota/ aliquo tempore velet vendere ius seu<br />
melioramentum suum, teneatur primo dictum prepositum vel suos su/ccessores<br />
apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis, dare pro quinque soldis<br />
planetorum/ <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendant ius seu melioramentum suum cui<br />
voluerint, preter servo/ eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel suis successoribus inde/ habentibus duos soldos pro quibus debeant novum<br />
emphiteotam investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem/ tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Iacobinus, per se et<br />
suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis/ successoribus stipulanti, dare, solvere et<br />
atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et/ singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni/ et confratribus<br />
eiusdem incurentium,/ obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta<br />
religione et confratribus eiusdem, se personaliter et omnia sua/ bona presentia et futura pigneri.<br />
Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iaco/bino, pro<br />
se et suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram eiusdem ei et suis<br />
heredibus et cui dederit vel/ habere statuerit, ab omni persona et universitate legiptime defendere,<br />
auctorizare et desbrigare, sub pena omnis dampni/ et dispendi inde dicto Iacobino et suis<br />
heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Iacobino omnia bona dicte/ religionis presentia et<br />
futura pigneri. De quibus peciis terre ex nunc dictus Iacobinus confitetur esse in possessione pro<br />
dicta/ religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto, indicione septima. Ego Bertolameus filius Peterboni<br />
Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
293
170<br />
CARTA LIVELLI<br />
1354 Febbraio 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di Sant'<br />
Eustachio di Brescia, ha dato in affitto a Francino fu Bersano Bertoldi un appezzamento di terra in<br />
contrada Cusano di Gardone Riviera in cambio di un quarterio di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
94<br />
.LXVIIII.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano contra Francinum Bersani Bertoldi<br />
de Gardono. Die decimo septimo februarii, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici,<br />
presentibus: Iohanino quondam Bontempi de Tusculano, notario pro secundo notario, Iacobino<br />
Malesardi, Rivano qui dicitur Zafonus/ Venture, (-) ambobus de Gardono (-), omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Michael de Navis, prepositus relig/ionis eclesiarum Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne<br />
et vice dicte/ religionis et capituli et conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat<br />
ad rectum livellum comunis Brixie, invest/ivit Francinum quondam Bersani Bertoldi de Gardono de<br />
una pecia terre iuris dicte religionis, olivata et aratoria iacente in teratorio de Gar/dono in contrata<br />
ubi dicitur in Cusano, cui coheret a sero Betinus de Ugonibus, a monte Desideratus Acatini in parte<br />
et in parte dictus conductor,/ a meridie heredes Iohanini Quiatini de Salodo sive habentes causam<br />
ab eo et est per mensuram quinque tabule et tres pedes, salvis omnibus coherentiis./ Tali<br />
modo dictus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia<br />
terre in dictum Francinum, ita quod ipse et sui/ heredes et cui dederint vel habere statuerint<br />
deinceps habeat, teneat, et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit<br />
faciat iure/ livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus<br />
et singulis que intra predictos continentur confines vel allios/ si qui forent et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia<br />
terre habet supra/ se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu<br />
requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dicta pecia terre/ modo aliquo pertinente<br />
. Solvendo ipse Francinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus<br />
eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in/ octava unum quarterium oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et<br />
pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono in terra de Gardono, ad/ canipam dicte<br />
religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo tempore velet<br />
vendere ius seu/ melioramentum suum, teneatur primo dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel suos<br />
successores apellare et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne/ et vice dicte religionis, dare pro quinque<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius seu melioramentum suum cui<br />
voluerit, preter/ servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito<br />
vel suis successoribus inde habentibus duos soldos/ pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Francinus, per se/ et suos heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere et atendere dictum<br />
fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu contenta,<br />
sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus/ incurentium, obligando ad<br />
294
hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem, se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, pro<strong>mi</strong>sit dicto Francino, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />
dictam peciam terre et/ dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit, ab omni persona et<br />
universitate legiptime defendere, auctorizare sub pena omnis/ dampni et dispendi inde dicto<br />
Francino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Francino omnia bona<br />
dicte religionis presentia et/ futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Francinus confitetur<br />
esse in possessione pro dicta religione. Et quia dictus Francinus <strong>mi</strong>nor erat/ viginti quinque annis,<br />
maior tam quatuordicim ut dicitur, iuravit ad Sancta Dey Evanyelia, corporaliter tactis scripturis,<br />
non/ venire contra dictam pro<strong>mi</strong>ssionem, obligationem nec contra aliquid in isto contractu<br />
contentum ratione <strong>mi</strong>noris etatis aut alia qualibet ratione vel causa./ Et inde sum rogatus unum et<br />
plura facere instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo quarto,<br />
indicione septima./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
171<br />
CARTA LIVELLI<br />
1358 Novembre 18 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano, con alcuni<br />
confratelli, ha dato in affitto a Dainesio fu Pietro Acarini tre appezzamenti di terra in contrada<br />
Scasina di Salò in cambio di cinque gallette o venti bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo octavo, indicione undecima.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Daynesii Acarini de Tresenico de Gardono. Die decimo<br />
octavo novembris, in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus/(-) religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici in capitulo dicte religionis,<br />
presentibus: Stefano filio Iohanini Benevenuti Mozii de Cuzaga, notario/ pro secundo notario de<br />
Tusculano, Rizardo Zadey de Supiana de Gardono Bertolameo qui dicitur Balzanus quondam Loli<br />
Nicolini de Tusculano et/ Antoniolo quondam Iohanis Borgini de Villa de Gargnano omnibus testibus<br />
rogatis. Ibi congregato et convocato capitulo religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de mandato<br />
religiosi viri do<strong>mi</strong>ni fratris Francini de Trovegnanis Valis Tenesis, voce/ capanelli more solito<br />
illius religionis in quo quidem capitulo adherant dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus et infrascripti<br />
confratres. Vi<strong>del</strong>icet frater/ Iohaninus quondam Pezini Quarte de Brixia presbiter, frater Martinus<br />
Revelli de Pulzano, frater Nicolaus Bosii, ambobus de Tusculano, frater/ Bertolinus de Concesio,<br />
frater Desideratus de Ciis de Salodo et frater Iacobinus de Cisano omnes confratres dicte religionis<br />
ac eciam/ dicentes sese esse totum capitulum faciens residentiam in dicta religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
unde dictus prepositus verbo/ et consensu omnium suprascriptorum confratrum<br />
omnibus et singulis in isto contractu consentientium per se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice<br />
dicte/ religionis et confratrum eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum<br />
livellum comunis Brixie, investivit Danesium/ quondam Petri Acarini de Tresinico de Gardono de<br />
infrascriptiis peciis terre iuris dicte religionis iacentibus in teratorio de Salodo in contrata/ ubi<br />
dicitur in Scasina sive in Cronis: prima est aratoria et olivata iacente in dicta<br />
295
contrata cui coheret a mane heredes Bonincontri quondam Bertolini/ Bonzanini, a meridie heredes<br />
Mine de Splazolis, a sero via, a monte plebs de Salodo et est per mensuram quatuordicim tabule<br />
sex pedes et di<strong>mi</strong>dium;/ secunda pecia terre est olivata et aratoria iacente in dicta contrata cui<br />
coheret a sero Scolarius de Morgnaga, a meridie dictus scolarius in parte (-) et in parte/ Iohanes<br />
quondam Petri Otelli, a monte dictus Iohanes, a mane dictus Iohanes Petri Otelli a monte dictus<br />
Iohanes in parte et in parte Nicolaus Stefanini/ de Morgnaga et est per mensuram viginti quatuor<br />
tabule et octo pedes (...). Tercia pecia terre est aratoria et olivata iacente in dicto teratorio et/<br />
contrata cui coheret a mane via, a meridie heredes Mine de Splazolis in parte et in parte Nicolaus<br />
Stefanini et in parte heredes Avancini de Mor/gnaga et in parte Scolarius Contri et in parte Nicolaus<br />
Stefanini et in parte Peterzolus Iohanini Ture in parte et in parte (...)/ Cavagni, a sero Botura Frasini,<br />
a monte plebs de Salodo et est per mensuram triginta duas tabule, octo pedes et duo onzas vel<br />
circa./ Tali modo dictus (-) do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de<br />
dictis peciis terre in dictum Daynesium/ ita quod ipse et sui heredes et cui dederit vel habere<br />
statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis/ quidquid<br />
voluerint faciat iure livelli sine contraditione confratrum dictarum eclesiarum, cum omnibus et<br />
singulis que intra predictos continentur/ confines vel allios si qui forent et cum accessibus,<br />
ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas et cum/ omnibus et singulis que dicte pecie<br />
terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et actione, usu seu/<br />
requisitione (-) dicte religioni et confratribus eiusdem modo aliquo pertinente seu spectante.<br />
Dando, reddendo et solvendo/ ipse Daynesius, per se et suos heredes, dicte religionis et<br />
confratribus eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava quinque/ galetas oley vi<strong>del</strong>icet<br />
viginti bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono<br />
in terra/ de Gardono, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
Daynesius aliquo tempore vellet/ vendere ius suum teneantur primo apellare confratres dicte<br />
religionis et eis, emere volentibus pro dicta religione dare pro quinque/ soldis <strong>mi</strong>nus quam alteri<br />
persone; alioquin vendant ius cui voluerit, preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus<br />
nullo/ modo vendant confratribus dicte religionis inde habentibus duos soldos planetorum pro<br />
quibus debeant novum emphiteotam investire et bre/ve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens<br />
ipse Daynesius, per se et suos heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis suc/cessoribus<br />
stipulanti, dare, solvere et atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare<br />
omnia et singula in isto/ contractu contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni<br />
et confratribus eiusdem incurentium, obligando ad hoc ei recipienti/ no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se<br />
personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus,<br />
no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Daynesio, pro se et suis heredibus stipulanti,<br />
dictas pecias terre et dictam investituram ei et suis heredibus et cui dederit vel/ habere statuerit ab<br />
omni persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi/ inde dicto Daynesio et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc ei omnia<br />
bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus/ peciis terre ex nunc dictus Daynesius<br />
confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta/ uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo octavo, indicione<br />
undecima/. Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
296
172<br />
CARTA LIVELLI<br />
1358 Novembre 28 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di S. Domenico di Toscolano, con alcuni<br />
confratelli, ha dato in affitto a Martino fu Bonaventura Zoveni un appezzamento di terra in<br />
contrada Perniga di Gardone Riviera in cambio di sei bazete di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
95<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Martini Bonaventure Zoveni de Gardono. Die vigesimo<br />
octavo novembris, in Tusculano/ in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici in capitulo dicte religionis,<br />
presentibus: do<strong>mi</strong>no pre Do<strong>mi</strong>nico archipresbitero eclesie Sancte Marie plebis de Navis, fr.<br />
Ventu/rino presbitero et confratre eclesie Sancti Iohanis de Foris civitatis Brixie, Bertolameo qui<br />
dicitur Balzanus quondam Bersanini qui dicebatur Lolus de Tusculano, Miorino/ quondam Pizogni<br />
de Gardono, omnibus testibus rogatis. Ibi congregato et convocato capitulo religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano de mandato religiossi viri/ do<strong>mi</strong>ni fratris Francini de Trovegnanis de Vale<br />
Tenesis, voce campanelli more solito illius religionis in quo quidem capitulo adherant/ dictus<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus et infrascripti confratres, vi<strong>del</strong>icet frater Iohaninus quondam Pezini quarte de<br />
Brixia, presbiter, frater Martinus de Pulzano, frater Nico/laus de Mesaga, ambo de Tusculano, frater<br />
Bertolinus de Concessio, frater Desideratus de Ciis de Salodo et frater Iacobinus de Cisano,/ omnes<br />
confratres decte religionis ac indicentes et asserentes sese esse totum capitulum faciens<br />
residentiam in dicta religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ unde dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, verbo et consensu<br />
omnium suprascriptorum confratrum omnibus et singulis in isto contractu contentis<br />
consentientium, per se et suos succe/ssores ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et capituli et<br />
conventus eiusdem, per lignum quod in suis manibus tenebat ad rectum livellum/ comunis Brixie,<br />
investivit Martinum quondam Bonaventure Zoveni de Gardono de infrascripta pecia terre iuris dicte<br />
religionis iacente in teratorio de Gardono,/ in contrata de Perniga, cui coheret a mane Bocazinus<br />
Belo<strong>mi</strong> in parte et in parte heredes Daye, a meridie dictus Bocazinus in parte et in parte dicta<br />
heres, a sero Girardus Iohanini/ Zordani de Salodo, a meridie Rubeis de Coyo pro uxore in parte et<br />
in parte dictus Bocazinus et in parte Petrus Bertocii de Gardono sive habentes causam ab eis, et est<br />
per mensuram viginti septem tabule et undecim pedes vel/ circa 82<br />
. Tali/ modo dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, fecit dictam investituram de dicta pecia terre in dictum<br />
Martinum, ita quod ipse et sui heredes/ et cui dederit vel habere statuerit deinceps habeat, teneat,<br />
gaudeat et possideat dictam peciam terre et de ea quidquid voluerit faciat/ iure livelli sine<br />
contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque successorum; cum omnibus et singulis que intra<br />
predictos continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus<br />
suis/ usque in vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta pecia terre habet supra se, intra se<br />
seu infra se in integrum et cum omni/ iure et actione, usu seu requisitione dicte religioni et<br />
confratribus eiusdem ex dicta pecia terre modo aliquo pertinente seu spectante./ Dando, reddendo<br />
et solvendo ipse Martinus, per se et suos heredes, dicte religioni et confratribus eiusdem annuatim<br />
in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel/ in octava sex bazetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti<br />
82<br />
Nel documento l'espressione di <strong>mi</strong>sura è stata aggiunta per errore tre righe sotto.<br />
297
oni et pulcri et bene mensurati ad rectam mensuram de Gardono in terra de Gardono/ ad<br />
canipam dicte religionis, sub pena dupli. Et eciam eo salvo quod, si dictus emphiteota aliquo<br />
tempore velent vendere ius/ seu melioramentum suum teneantur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel eius successores et eis, emere volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte/ religionis, dare pro quinque<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui voluerit, preter servo<br />
eclesie/ vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel confratribus dicte<br />
religionis inde habentibus duos soldos planetorum/ pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare. Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Martinus, per se et/ suos heredes,<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, stipulanti et recipientino<strong>mi</strong>ne quo ut supra, dare, solvere et atendere<br />
dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num/ et atendere et observare omnia et singula in isto contractu<br />
contenta, sub pena omnis dampni et dispendi inde dicte religioni et confratribus eiusdem/<br />
incurentium, obligando ad hoc ei, recipienti no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et futura pigneri. Insuper dictus do<strong>mi</strong>nus/ prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione<br />
pro<strong>mi</strong>sit dicto Martino, pro se et suis heredibus stipulanti, dictam peciam terre et dictam<br />
investituram/ dicte pecie terre ei et suis heredibus et cui dederit vel habere statuerit ab omni<br />
persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbri/gare sub pena omnis dampni et<br />
dispendi inde dicto Martino et suis heredibus incurentium, obligando ad hoc dicto Martino omnia/<br />
bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De qua pecia terre ex nunc dictus Martinus<br />
confitetur esse in possessione pro dicta religione./ Et inde sum rogatus unum et plura facere<br />
instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo octavo, indicione<br />
undecima./ Ego Bertolameus filius Peterboni/ Bruni de Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
173<br />
CARTA LIVELLI<br />
1362 Gennaio 1 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Francino de Trovegnanis, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico di Toscolano e <strong>del</strong>la chiesa di<br />
Sant' Eustachio di Brescia, col consenso di alcuni confratelli, ha dato in affitto ad Antoniolo fu<br />
Locheti due appezzamenti di terra in contrada Perniga di Gardone Riviera in cambio di sei gallette<br />
di olio all'anno.<br />
Notaio: Bartolomeo fu Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo secundo, indicione quinta decima.<br />
Carta livelli religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Antonioli quondam Locheti de Tresenico de Gardono. Die<br />
primo ianuarii in Tusculano, in do<strong>mi</strong>bus reli/gionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, presentibus:<br />
Iohane quondam Bertolini Regentini de Tusculano, Rizardo quondam Zadey de Supiana, Iohanino/<br />
quondam Fachini, ambobus de Gardono, Benevenuto quondam Iohanis Benevenuti de Manerva,<br />
omnibus testibus rogatis. Ibi religiossus vir do<strong>mi</strong>nus frater Fran/cinus de Trovegnanis, prepositus<br />
religionis eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Heustachi de Cleusuris Brixie, per se et<br />
suos/ successores ac no<strong>mi</strong>ne et vice confratrum, capituli et conventus dicte religionis ac in verbo,<br />
consensu et auctoritate fratris Bertolini Bo/sioti et fratris Nicolai, ibi presentium confratrum dicte<br />
religionis ac in omnibus et singulis in isto contractu contentis<br />
298
consentientium, per lignum quod/ in suis manibus tenebat ad rectum livellum comunis Brixie,<br />
investivit Antoniolum quondam Locheti de Tresenico de Gardono de/ infrascriptis pecis terre iuris<br />
dicte religionis iacentibus in teratorio de Gardono: prima est aratoria et olivata et iacet in dicto<br />
teratorio in contrata Pernige,/ cui coheret a mane et a meridie Bertolameus Conti, a sero Bertolinus<br />
Spezaprethe, a monte Nazimbenus Cite; secunda pecia est aratoria et olivata/ et iacet in dicta<br />
contrata ibi prope cui coheret a meridie suprascriptus Nasimbenus Cite, a mane fosatum, a sero<br />
Bertolinus Desiderati de Tre/senico, a monte Petrus qui dicitur Tafagnanus quondam Stancarii,<br />
salvis alliis coherentiis. Tali modo dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut/ supra, fecit dictam<br />
investituram de dictis peciis terre in dictum Antoniolum, ita quod ipsi et sui heredes et cui dederit/<br />
vel habere statuerit deinceps habeat, teneat, gaudeat et possideat dictas pecias terre et de eis<br />
quidquid voluerit faciat/ iure livelli sine contraditione dicti do<strong>mi</strong>ni prepositi suorumque<br />
successorum; cum omnibus et singulis que intra predictos continentur/ confines vel alios si qui<br />
forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus suis usque in vias publicas/ et cum omnibus et<br />
singulis que dicte pecie terre habent supra se, intra se seu infra se in integrum et cum omni iure et/<br />
actione, usu seu requisitione dicte religioni et confratribus eiusdem ex dictis peciis terre modo<br />
aliquo pertinente seu/ spectante. Dando, reddendo et solvendo ipse Antoniolus, per se et suos<br />
heredes, dicte religioni et confratribus/ eiusdem annuatim in epifania Do<strong>mi</strong>ni vel in octava sex<br />
galetas oley, no<strong>mi</strong>ne ficti boni et pulcri et bene men/surati ad rectam mensuram de Gardono in<br />
terra de Gardono, ad canipam dicte religionis, sub pena dupli quo/ ficto dato et soluto, alia<br />
superimposita non fiant dicto comductori preter quod solvat fictum in duplum in illo et/ de illo<br />
anno in quo non solverit dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num. Et eciam eo salvo quod, si dictus<br />
emphiteota aliquo/ tempore vellet vendere ius suum, teneatur primo apellare dictum do<strong>mi</strong>num<br />
prepositum vel confratres dicte religionis et eis, emere/ volentibus no<strong>mi</strong>ne dicte religionis, dare pro<br />
quinque soldis planetorum <strong>mi</strong>nus quam alteri persone; alioquin vendat ius suum cui/ voluerint<br />
preter servo eclesie vel potenti ho<strong>mi</strong>ni quibus nullo modo vendat, dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel<br />
confratribus dicte religionis/ inde habentibus duos soldos pro quibus debeant novum emphiteotam<br />
investire et breve si<strong>mi</strong>lle eodem tenore firmare./ Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Antoniolus, per se et suos<br />
dicto do<strong>mi</strong>no preposito, pro se et suis successoribus stipulanti, dare, solvere/ et<br />
atendere dictum fictum ad dictum ter<strong>mi</strong>num et atendere et observare omnia et singula in isto<br />
contractu contenta, sub pena omnis / et dispendi inde confratribus dicte religionis<br />
incurentium, obligando ad hoc dicto do<strong>mi</strong>no preposito, recipienti pro dicta religione et<br />
confratribus/ eiusdem, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri./ Insuper<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne quo ut supra, stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicto Antoniolo, pro se et<br />
suis heredibus stipulanti, dictas pecias terre et dictam investituram earum ei et suis heredibus et<br />
cui dederit, ab omni/ persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub<br />
pena omnis dampni et dispendi inde dicto Antoniolo et/ suis heredibus incurentium, obligando ad<br />
hoc dicto Antoniolo omnia bona dicte religionis presentia et futura pigneri. De quibus pecis terre/<br />
ex nunc dictus Antoniolus confitetur esse in possessione pro dicta religione. Et inde sum rogatus<br />
unum et plura facere/ instrumenta uno tenore./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo sexagesimo<br />
secundo, indicione quinta decima./ Ego Bertolameus quondam Peterboni Bruni de Plano Tusculani,<br />
notarius rogatus, scripsi.<br />
299
174<br />
MEMORIA<br />
1639 Giugno 9.<br />
Pietro Gratiolo, medico di Toscolano, ha denunciato all'ufficio <strong>del</strong>le Ragioni Vecchie di Venezia<br />
l'utilizzo <strong>del</strong>la seriola anticamente fatta costruire da frate Nicola Bosio nelle vicinanze <strong>del</strong>la Pietra<br />
Latina in mezzo al fiume Toscolano. Nacque una lite tra la religione di San Domenico ed il comune<br />
per l'uso <strong>del</strong>le acque di detta seriola che si risolse con una sentenza <strong>del</strong> 1640.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Memoria <strong>del</strong>li agenti <strong>del</strong> monasterio di Santo Domenico.<br />
Del 1639 a 9 giugno, il signor Pietro Gratiolo, medico di Tosculano, diede una denontia in Venetia al<br />
Uffitio illustrissimo <strong>del</strong>le Ragioni/ Vechie qualmente da molte persone veneva usurpato l'aqua <strong>del</strong>la<br />
sariola che si cava fuori <strong>del</strong> fiume/ Tosculano nelli confini <strong>del</strong>le Garde, et vicino alla Pietra Latina<br />
quala è nella travada in mezzo a detto/ fiume la quale sariola fu fatta fare et cavare da frate Nicola<br />
Bosio da Mesaga de Tosculano/ <strong>del</strong> 1351, si vedeno li pagamenti fatti per causa di fare detta seriola,<br />
qual prete era <strong>del</strong>la religione di Santo Domenico/ et pagò a nome di detta religione tutte le spese<br />
per detta per beneficio <strong>del</strong> mulino di detto monasterio et per altri/ edifitii et per uso di detto<br />
monasterio come adaquare broli, prati per il torcolo per la rasega et altri usi di detta religione./<br />
Concorse anco il Comune di Tosculano per fare il suo mulino come consta per quatro pagamenti<br />
fatti da detti/ padri per la detta sariola, li quali pagamenti sonno signati tutti nella carta che segue<br />
al numero carte 98./ Pertanto fu fatta lite grande in Venetia in senato, et il senato re<strong>mi</strong>se alli rettori<br />
di Brescia che dovesero/ con suo giuramento dovesero vedere diligentemente tutte le ragioni che<br />
havevano li reverendi Padri di Santa/ Afra di Brescia, patroni <strong>del</strong> luogo di Tosculano detto la<br />
religione di Santo intorno alla sariola che si/ cava fori <strong>del</strong> fiume di Tosculano per li suoi<br />
usi. Et così detti illustrissi<strong>mi</strong> rettori di Brescia havendo molto/ fatte studire le nostre scritture da<br />
suoi duttori <strong>del</strong>le nostre raggioni antichissime <strong>del</strong>le aque di detta sariola/ et che li nostri<br />
antecessori erano in possesso di detta sariole havanti che la Serenissima Repubblica fuse patrona<br />
di/ Brescia da anni cento et così ditti dottori scrissero a Venetia che detta sariola era anticamente<br />
di detto monasterio./ Nondimeno detto senato ha voluto che di novo signo vedute tutte le nostre<br />
raggioni et fu depputata detta causa davanti/ alli illustrissi<strong>mi</strong> signori <strong>del</strong>le raggioni vechie et a dì 9<br />
di maggio <strong>del</strong> 1640 tutti trei unitamente li diedero la sentomazia facere/ come segue nel mezo<br />
foglio.<br />
175<br />
COPIA SERENISSIO PRENCIPE<br />
1639 Gennaio 25.<br />
I padri di Santa Afra di Brescia venuti in possesso <strong>del</strong>la seriola <strong>del</strong>la religione hanno lamentato<br />
all'ufficio <strong>del</strong>le Rason Vecchie l'ingiusta denuncia di Pietro Graciolo, dopo aver ricordato che l'uso di<br />
detta seriola da parte <strong>del</strong>la religione risale a tempi antichissi<strong>mi</strong> auspicano che la domanda di questo<br />
venga respinta.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Copia Serenissimo Prencipe.<br />
300
Possedemo noi Padri di S. Afra di Brescia servi devotissi<strong>mi</strong> di Vostra Sere/nità l'uso <strong>del</strong>la sariola <strong>del</strong><br />
molino di Tosculano distretto/ di Brescia, con giusti titoli di concordia già ottenuti; et/ più anni fatta<br />
da possessori che godevano essa sariola/ di cento anni et più anni prima, che la città si desse sotto/<br />
questo Serenissimo Do<strong>mi</strong>nio continuando sempre, senza alcuna/ difficultà nel quieto e pacifico<br />
possesso di quella per le nostri/ portioni comperate. Hora il signor medico Pietro Gratiolo/ portato<br />
da ingiusto desiderio di voler usurpari qualche/ ragione va essa per construere peschere et altre<br />
sue debite/ con nostro pregiuditio ne potendolo ottenere si è risoluto/ dar denontia al Offitio<br />
Illustrissimo <strong>del</strong>le Rason Vechie come che/ esse aque signo de ragione publica di Vostra Serenità<br />
onde il/ medesimo illustrissimo Offitio senza farsene alcuna notitia ha/ comandato di la relatione<br />
de perito, per informatione/ di quanto se ne possa cavare pretetendendo forse cosa/ tale volerla<br />
confiscare et incantare. Ricorriamo perciò/ hu<strong>mi</strong>lissi<strong>mi</strong> a Vostra Serenità rappresentandole le<br />
nostre raggioni/ di acquisti et l'antichissimo possesso senza mai alcun distur/bo, supplicando<br />
insieme Vostra Serenità che si come esse/ aque sempre furono di ragione publica <strong>del</strong>la sua<br />
devotis/sima città di Brescia conservatele dalli Imperatori/ nei tempi antichi, et sempre<br />
benignamente nel medesi/mo modo conservate per apponto ancora da Vostra/ Serenità senza<br />
interuttione mai alcuna, così si compiatia/ hora Vostra Serenità che sia imposto perpetuo silentio a/<br />
così indo<strong>mi</strong>ta denontia, et ingiusto tentativo, et hu<strong>mi</strong>lissi<strong>mi</strong>/ se gli inchiniamo Gratia./<br />
1639 a dì 25 Genaio.<br />
Che sii rimessa ai Savii <strong>del</strong> una et l' altra mano.<br />
Consiglieri<br />
Ser Pietro Emo<br />
Ser Andrea da Serine<br />
Ser Zoani Priani<br />
Ser Leonardo Foscolo<br />
Ser Bertucci Valier<br />
Ser Paulo Erizzo Collettore<br />
Illico<br />
D'ordine <strong>del</strong>li Eccellentissi<strong>mi</strong> Signori Savii soprascritti che al contenuto de li/ altri scritti suplicatione<br />
rispondino li rettori di Brescia et/ ben informati dicano in scrittura con giuramento l'openione/<br />
loro.<br />
L'istesso faccia il magistrato alle Ragion Vechie.<br />
Alberto Fantani<br />
Hodaro Ducale<br />
176<br />
SENTENTIA PER LE AQUE DELLA SERIOLA<br />
1640 Maggio 5.<br />
I provveditori Francesco Michele, Pietro Priuli e Francesco Giustiniano, dopo aver ascoltato il<br />
reverendissimo abate di Santa Afra don Pavolo Avogadro e l' avvocato, avendo trovato tutti<br />
concordi, hanno ordinato che nulla si facesse in relazione alla seriola contro la religione, ossia che<br />
nulla nuocesse all'uso antichissimo <strong>del</strong>le acque di detta seriola ora in possesso dei padri di Santa<br />
Afra.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Adì 5 Maggio 1640. Sententia per le aque <strong>del</strong>a seriola./ Illustrissi<strong>mi</strong> Signori Francesco Michel, Pietro<br />
Priuli et Francesco/ Giustoniano honorandi Proveditori <strong>del</strong> presente/ Ofitio. Udito il reverendissimo<br />
don Pavolo Avogadro Abbate/ di S. Afra di Brescia dimandante; che essendo/ per Illustrissimo<br />
Magistrato statto scritto per informatio/ne di dover<br />
301
affitar certa parte <strong>del</strong>le aque <strong>del</strong>/la seriola de Tosculano nella Riviera di Salò/ nelle quali aque, e<br />
seriola per antichissi<strong>mi</strong> titoli/ et posesso de molti centenara de anni ha rag/gione di patronia il<br />
Monasterio di Santo Do<strong>mi</strong>ni/co di Tosculano; che è membro <strong>del</strong>la sudetta/ religione, per il che<br />
insta, e ricerca, che/ da sue Signorie Illustrissime sia dichiarito non doversi affi/tare dal loro<br />
Magistrato detta sariola; et/ aque per non esser di publica raggione, ma/ <strong>del</strong> sudetto reverendo<br />
Monasterio, et altri consorti,/ come dalle scritture per lui prodotte chiara/mente appar; et udito<br />
l'Avocato Final/ per le publiche raggioni, vedute molte/ scritture; che chiaramente provano/<br />
l'antichità di molti centenara di anni/ <strong>del</strong> detto possesso; veduti anco alcuni de/criti <strong>del</strong><br />
Ecellentissimo Senato; e il tutto ben/inteso; et maturamente considerato tutti/ tre concordi hanno<br />
ter<strong>mi</strong>nato ordinando/ che circa detta seriola, et aque di Toscu/lano possesse dalli sudetti<br />
reverendissi<strong>mi</strong> Padri/ non sia dal presente Magistrato rino/vato cosa alcuna; e così./<br />
In loco <strong>del</strong> bollo Benedetto Spinelli<br />
di Santo Marco scrivan.<br />
Ego Stephanus Fianellus de Tuschulano,/ publicus veneta auctoritate notarius et collegiatus,/<br />
suprascriptam atestationem et alliam etiam si<strong>mi</strong>liter/ atestationem auscultavi, concordare/<br />
relaxavi, signavi et roboravi, die/ 13 iulli 1640.<br />
177<br />
1351 Novembre 25 Toscolano, in contrata de Gayno prope flumen.<br />
Il maestro Giacobino de Gaydo ha approvato che la seriola costruita dalla religione e dal comune di<br />
Toscolano era stata scavata sufficientemente per portare l'acqua <strong>del</strong> fiume attraverso la chiusa<br />
(clusa) al mulino <strong>del</strong>la religione e a quello <strong>del</strong> comune di Toscolano.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
98<br />
(-) vendita fuit ad usu facta per comunem de Tusculano et fratres religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die<br />
vigesimo quinto novembris in Tusculano, in contrata de Gayno (-)/ (-) prope flumen, presentibus:<br />
Iohanino quondam Bontempi de Plano Tusculani, notario pro secundo notario, Bertolameo qui<br />
dicitur Balzanus quondam Bersanini qui dicebatur Lolus (...) Benevenuto filio Barberii Noysii, Iohane<br />
quondam Bertolini regentini, Do<strong>mi</strong>nico quondam Martinelli omnibus de Plano/ Tusculani testibus<br />
rogatis. Ibi magister Iacobinus de Gaydo habitator contrate Sancte Agathe civitatis Brixie dixit<br />
aprovit atque laudavit et aprovavit quod predicta/ seriola facta per confratres religionis sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et per comunem de Tusculano est suficienter cavata ad accipiendum et<br />
elevandum aquam de flu<strong>mi</strong>ne/ quod est inter comunem de Tusculano et comunem de Materno pro<br />
conducendo aquam de dicto flu<strong>mi</strong>ne per dictam clusam ad molendinum comunis de Tusculano et<br />
ad molendinum/ confratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano que clusa est per lungitudinem<br />
quatraginta quatuor tabule vel circa. Prethalathina sursum usus/ montes que clusa sive seriola est<br />
in Gardis contrathe Prethalatine teratorii ed Tusculano cui coheret a sero flumen,a meridie dicti<br />
confratres religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici, a mane dictus comune et dicti confratres. Anno Do<strong>mi</strong>ni<br />
<strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo primo, indicione quarta.<br />
302
178<br />
Dicembre 18 Toscolano, prope domum habitationis Johanis Peterboni.<br />
Martinello fu Marcheti e Pasquetino Boni Pasqueti hanno affermato di aver ricevuto da Nicola fu<br />
Boninsegne Bosii, confratello <strong>del</strong>la religione di san Domenico, sei ducati d'oro in cambio di un<br />
lavoro eseguito nelle Garde in territorio di Toscolano sopra Pietra Latina, cioè <strong>del</strong>lo scavo pari a due<br />
pertiche e un braccio <strong>del</strong>la seriola.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta confratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die decimo octavo decembris in Plano<br />
Tusculani prope domum habitationis Iohanis Peterboni, presentibus: Bertolino/ fillio Iacobi, notario<br />
pro secundo notario, Michaelle quondam Boninsegne Bosii, Guiel<strong>mi</strong>no quondam Iohanis<br />
Zapogni omnibus de Tusculano testibus rogatis. Ibi Martinellus/ quondam Marcheti et<br />
Pasquetinus Boni Pasqueti ambo de Mesaga de Tusculano confessi et manifesti fuerunt sese<br />
recipisse et habuisse a fratre/ Nicolao quondam Boninsegne Bosii de Mesaga de Tusculano<br />
confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano dante et et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte<br />
religionis/ et de propriis denaris dicte religionis sex ducatos auri quos dicti confratres dicte<br />
religionis, dare et solvere tenebantur dictis Martinello et Pasquetino/ pro duabus perticiis et uno<br />
brachio unius seriole sive lectum cluse quas cavaverunt et fecerunt dicti Martinellus et Pasquetinus<br />
ad postulationem/ confratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano que seriola sive lectum cluse<br />
est in Gardis teratorii de Tusculano supra Prethalathinam modo dicte partes (...)./ Insuper dictus<br />
frater Nicolaus dixit et confessus fuit quod dicti Martinellus et Pasquetinus bene cavaverunt dictam<br />
clusam sive seriolam secundum pacta/ facta inter dictas partes. Renuntiando predicti vi<strong>del</strong>icet dicti<br />
Martinellus et Pasquetinus omni exceptioni non habitorum dictorum denariorum et omni legum<br />
auxilio et statutis comunis Brixie.<br />
179<br />
1351 Dicembre 18 Toscolano, prope domum habitationis Johanis Peterboni.<br />
Giovannino fu Nasimpacis ha affermato di aver ricevuto da Nicola fu Boninsegne Bosii, confratello<br />
<strong>del</strong>la religione di san Domenico, ventidue ducati d'oro per aver scavato per cinque pertiche e tre<br />
braccia la seriola situata nelle Garde alla Pietra latina.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta fratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano die predicto et loco presentibus: Antonio<br />
quondam ser Zani notario, Nicolao filio Benamati notario utroque rogato hanc cartam subscribere/<br />
Guiel<strong>mi</strong>no quondam Iohanis Zampogni omnibus de Tusculano testibus rogatis. Ibi Iohaninus<br />
quondam Nasimpacis de Cabiana de Tusculano confessus et manifestus fuit se reci/pisse et<br />
habuisse a fratre Nicolao quondam Boninsegne de Mesaga de Tusculano, confratre religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte/ religionis et de propriis denaris<br />
dicte religionis viginti duos ducatos auri quos ducatos predicti confratres religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano/ dare et solvere tenebantur dicto Iohanino pro quinque perticiis et tribus brachiis<br />
unius seriole sive cluse cavate et facte per dictum Iohaninum ad postulationem/ confratrum<br />
religionis (antedicte) iacente(m) in Plano Tusculani ad Prethalathinam sive in Gardis cui coheret a<br />
sero flumen a mane comune de Tusculano et dicta/ religio. Insuper dictus frater Nicolaus dixit et<br />
confessus fuit pro dicta<br />
303
seriola et sive lectum cluse est bene et suficienter cavata secundum/ pacta inter eos facta.<br />
Renuntiando predicti omni exceptioni non ita vera esse omnia super contenta et maxime dictus<br />
Iohaninus omni exceptioni non datorum non habitorum/ dictorum denariorum et omni legum<br />
auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo primo, indicione quarta.<br />
180<br />
1352 Febbraio 5 (Materno), prope Letarias.<br />
Gracioto fu Nasimpacis ha affermato di aver ricevuto da Nicola fu Boninsegne Bosii, confratello<br />
<strong>del</strong>la religione di San Domenico, dieci fiorini d'oro per aver eseguito un lavoro consistente nello<br />
scavo per venti braccia <strong>del</strong>la seriola o chiusa sita a Toscolano alla Pietra Latina, al fine di portare<br />
l'acqua al mulino <strong>del</strong>la religione e a quello <strong>del</strong> comune di Toscolano.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Carta fratrum religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano. Die quinto februarii in (...) (campum) Orioli<br />
prope Letarias, presentibus: Lumbardo quondam Bere, Franceshino filio Iohanis/ Peterboni (-),<br />
notario pro secundo notario, ambobus de Tusculano testibus rogatis. Ibi Graciotus quondam<br />
Nasimpacis de Cabiana de Tusculano confessus et manifestus fuit se recipisse/ et habuisse a fratre<br />
Nicolao quondam Boninsegne Bosii, confratre religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano dante et<br />
solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propriis denaris dicte/ religionis decem florenos auri<br />
quos denarios confratres dicte religionis, dare et solvere tenebantur dicto Gracioto pro laborerio<br />
viginti/ brachiis unius seriole sive unius cluse quam cavavit dictus Graciotus ad postulationem<br />
dictorum confratrum dicte religionis causa conducendi/ aquas ad molendinum dictorum<br />
confratrum et ad molendinum comunis de Tusculano que clusa sive lectum seriole iacet in Plano de<br />
Pretha/lathinam cui coheret a mane dicti confratres, a meridie, a sero et a monte comune de<br />
Tusculano. Insuper dictus frater Nicolaus dixit et confessus fuit quod dictus/ Graciotus bene et<br />
convenienter cavavit dictam seriolam sive clusam secundum pacta inter dictas partes facta.<br />
Renuntiantes predicti non sic facti/ contractus et non ita vera esse omnia supra, scripta et contenta<br />
dictus Graciotus omni exceptioni non datorum non habitorum dictorum denariorum et omni<br />
legum/ auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />
181<br />
EMPTIO<br />
1352 Marzo 5 Toscolano, ante hospitale Sancti Benedicti strata comunis Brixie.<br />
Benedetto fu Francesco Vetelli, col consenso <strong>del</strong> padre, come am<strong>mi</strong>nistratore pubblico <strong>del</strong> figlio<br />
Antoniolo ha venduto a Nicola, confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico, metà di un<br />
appezzamento di terra nelle Garde a Toscolano, per quaranta soldi di planete correnti.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
304
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, die quinto marcii in Tusculano, in Plano ante<br />
hospitale Sancti Benedicti in strata comunis Brixie, presentibus: Benamato quondam/ ser Bertolasii<br />
notario, Franceschino filio Boni Pasqueti notario, Petro filio Do<strong>mi</strong>nici Bonaventure notario utroque<br />
rogato hanc cartam subsribere, omnibus de Tusculano/ testibus rogatis. Ibi Benedictus fillius<br />
Franceschi Vetelli de Grezenico de Tusculano verbo et consensu dicti Franceschi patris sui ibi<br />
presentis et ei ad omnia/ et singula infrascripta parabolam dantis tamquam publicus admonistrator<br />
Antonioli eius filli (-) et heredis quondam Franceschine de Sarniga de Salodo/ quondam uxoris dicti<br />
Benedicti pro quo, se personaliter obligavit et omnia sua bona presentia et futura se facturum et<br />
curaturum quod dictus Antoniolus omni osccasione remota/ quod dictus Antoniolus habebit firma<br />
et rata omnia et singula in isto contractu contenta et quod in nullo conveniet per se et no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicti Antonioli dedit,/ vendidit et tradidit fratri Nicolao confratri religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tusculano ementi no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de propriis denaris dicte religi/onis medietatem<br />
pro indiviso unius pecie terre vidate et costive iacentis in teratorio de Tusculano in Plano in Gardis<br />
cui coheret a mane Bertolameus quondam magistri/ Iohanis medici, a meridie dicti confratres, a<br />
sero flumen, a monte Delaytus Streve salvis omnibus aliis coherenciis, salvo iure in dictam peciam<br />
terre de supertoto in duabus/ bazetis oley reddendis annuatim de ficto do<strong>mi</strong>ne More uxori<br />
Belenzani Lafranchini. Ad habendum, tenendum et possidendum et ad quidquid confratribus dicte<br />
religionis/ deinceps placuerit perpetuo faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent et cum accessibus, ingressibus et regressibus et cetera/<br />
et cum omnibus iuribus et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dictus venditor pro quatraginta soldis<br />
planetorum monete nunc curentis in Riperia brixiensi, quos confessus et manifestus/ fuit se<br />
recipisse et habuisse a dicto fratre Nicolao dante et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice dicte religionis et de<br />
propriis denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni/ non date, non recepte et non<br />
habuite dicte pecunie et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et fiendis. Quam<br />
quidem medietatem dicte pecie terre pro indiviso dictus/ Benedictus se no<strong>mi</strong>ne confratrum dicte<br />
religionis constituit possessorem donec ipsi corporalem acciperint tenutam de dicta medietate<br />
dicte pecie terre quam accipiendi et retinendi/ deinceps dicto fratre Nicolao. recipienti pro dicta<br />
religione et confratribus eiusdem sua auctoritate omnimodam licentiam contulit atque dedit.<br />
Pro<strong>mi</strong>ttens ipse Benedictus, per se et suos heredes, dicto fratre Nicolao recipienti pro dicta<br />
religione et confratribus eiusdem stipulanti litem nec controversiam ei nec confratribus dicte<br />
religionis/ ullo tempore non infere nec inferenti consentire de dicta medietate dicte pecie terre pro<br />
indiviso sed dictam medietatem dicte pecie terre dicte religioni et confratribus/ eiusdem ab omni<br />
persona et universitate legiptime defendere, auctorizare et desbrigare, sub pena dupli extimationis<br />
et cetera et omnis dampni et dispendi inde/ confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad<br />
hoc dictus benedictus dicto fratre Nicolao, recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem et<br />
per eum confratribus/ dicte religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta.<br />
Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de Tusculano, notarius rogatus, scripsi.<br />
305
182<br />
CARTA CESSIONIS<br />
1352 Marzo 9 Toscolano, in villa de Grezenico in platea dicte ville.<br />
Donna Mora fu Zavere moglie di Belenzano Lafranchini Carnarii col consenso <strong>del</strong> marito ha ceduto<br />
a Nicola, confratello <strong>del</strong>la religione di San Domenico, il fitto di due bazete di olio, che era solita<br />
ricevere da Franceschina de Sarniga moglie di Benedetto Franceschi Vetelli, per la terra sita nelle<br />
Garde di Toscolano, in cambio di tre libre di planete.<br />
Carta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici. Die nono marcii in Tusculano, in Villa de Grezenico in platea dicte<br />
ville, presentibus: Antonio quondam ser Zani notario, Iacobino fillio Iohanis Peterboni notario,/<br />
Nicolao filio Marcheti de Mesaga notario, Iacobino filio Pasquini de Pulzano notario utroque rogato<br />
hanc cartam subsribere, Iacobino filio Zonigazaino/ quondam Ligni omnibus de Tusculano testibus<br />
rogatis. Ibi do<strong>mi</strong>na Mora quondam Zavere de Gayno et uxor Belenzani Lafranchini Carnarii<br />
habitator dicte ville de Grezenico de Tusculano verbo et consensu/ dicti Belenzani viri sui ibi<br />
presentis et ei ad omnia et singula infrascripta parabolam dantis non (...) non <strong>del</strong>a malaque inducta<br />
sed excerta et spontanea voluntate/ et a... heredes.. iure proprio in perpetuum vi<strong>del</strong>icet ad<br />
mundum purum et expeditum alodium dedit, vendidit et tradidit, cessit et concessit fratri Nicolao<br />
confratri religi/onis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano (...) ementi pro dicta religione et confratribus<br />
eiusdem et per eum dicte religioni et de propriis denaris dicte religionis medietatem pro indiviso/<br />
duarum bazetarum oley de ficto quod ei reddere tenetur Franceschina de Sarniga de Salodo<br />
quondam uxor Benedicti Franceschi Vetelli de Grezenico de Tusculano sive/ heredes, dicte<br />
Franceschine de una pecia terre vidate et costive iacentis in teratorio de Tusculano in Plano in<br />
Gardis cui coheret a mane Bertolameus magistri Iohanis/ a meridie confratres religionis sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici, a sero flumen, a monte Delaytus Streve salvis alis coherenciis et in ius do<strong>mi</strong>nium et<br />
proprietatem pro medietate pro indiviso dicte pecie terre/ (...) dictum fictum per dictam<br />
Franceschinam sive (...) in dictam do<strong>mi</strong>nam Moram ut dicunt contineri in carta livelli inter factis.<br />
Tali modo dicta/ do<strong>mi</strong>na Mora fecit dictam dationem, venditionem, cessionem et concessionem<br />
dicte medietate dictarum duarum bazetarum oley atque medietatem dicti iuris do<strong>mi</strong>nii et<br />
proprietatis dicte/ pecie terre in dictum fratrem Nicolaum. recipientem pro dicta religione et<br />
confratribus eiusdem ita quod confratres dicte religionis habeant, teneant, gaudeant et possideant/<br />
dictam medietatem dictarum duarum bazetarum oley de fictu atque iuris do<strong>mi</strong>nii et proprietatis<br />
dicte pecie terre et de eis quidquid voluerit sine contraditione dicte do<strong>mi</strong>ne More suorum/<br />
heredum cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines et cetera cum omnibus<br />
iuribus et actionibus et cetera. Hoc autem fecit no<strong>mi</strong>natim dicta venditrix pro tribus libris<br />
planetorum/ quos confessus et manifestus fuit se recipisse et habuisse a dicto fratre Nicolao dante<br />
et solvente no<strong>mi</strong>ne et vice et de propriis denaris dicte religionis. Renuntiando omni exceptioni/ non<br />
date, non recepte dicte pecunie et omni legum auxilio et cetera. Quas quidem res venditas, cesas et<br />
concesas dicta venditrix se no<strong>mi</strong>ne confratrum dicte religionis/ constituit possessorem donec<br />
confratres dicte religionis acciperint tenutam et corporalem possessinem quam accipiendi et<br />
retinendi deinceps dicto fratre Nicolao, recipienti pro dicta reli/gione et confratribus eiusdem<br />
omnimodam licentiam contulit atque dedit constituendo eum recipientem pro dicta religione<br />
confratrum eiusdem certum nuntium et procuratorem et confratres dicte reli/gionis suos ter...<br />
ponendo eos impri<strong>mi</strong>s in suum locum (...) suam propriam. Pro<strong>mi</strong>ttens ipsa do<strong>mi</strong>na Mora per se et<br />
suos heredes/ dicto fratre Nicolao recipienti pro dicta religione et confratribus eiusdem litem nec<br />
controversiam dicte religioni nec confratribus eiusdem ullo tempore non<br />
306
infere ei nec confratribus/ dicte religionis sed dictas res venditas, cessas et concessas confratribus<br />
dicte religionis ab omni persona et universitate legiptime defendere, auc/torizare et desbrigare,<br />
sub pena omnis dampni et dispendi inde confratribus dicte religionis incurentium, obligando ad hoc<br />
dicto fratre Nicolao, recipienti pro dicta/ religione et confratribus eiusdem et per eum confratribus<br />
dicte religionis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiavit dicta<br />
fe<strong>mi</strong>na omni exceptioni non sic/ facte dicte venditionis cesionis et concessionis et non ita vera esse<br />
omnia et singula in isto contractu contenta et omni legum auxilio et statutis comunis Brixie factis et<br />
fiendis et beneficio/ novorum autenticorum ypoticarum et veliani senatus consulti de quibus fuit<br />
per me notarium bene certificata quid sit renunciare predictis./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo<br />
trecentesimo quinquagesimo secundo, indicione quinta./ Ego Bertolameus filius Peterboni Bruni de<br />
Plano Tusculani, notarius rogatus, scripsi.<br />
183<br />
CARTA LIVELLI<br />
1371 Novembre 9 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Giacobo de Fortis di Castenedolo, preposito <strong>del</strong>le chiese di San Domenico di Toscolano e Sant'<br />
Eustachio <strong>del</strong>le Chiusure di Brescia, ha dato in affitto per nove anni a Pietro fu Peterzolo de<br />
Zonclareclis un appezzamento di terra a Marclino di Maderno in contrada Closi per due gallette di<br />
olio all'anno.<br />
Notaio: Giovanni fu Benevenuto de Matarinis.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, car. 96<br />
99<br />
Carta investiture facte in Petrum filium quondam Peterzoli de Zonclareclis de Materno.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentessimo septuagessimo primo, indicione<br />
nona. Die nono mensis novembris/ in teritorio de Tusculano in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
eiusdem terre, presentibus: Iacobo filio quondam Iohanis de Matarinis,/ Benevenuto filio quondam<br />
Boni, Faustino filio quondam Pacis et Bertolino filio quondam Tomaxii omnibus de Materno testibus<br />
rogatis et notis. Ibi venerabilis/ vir do<strong>mi</strong>nus presbiter Iacobus de Fortis de Castenedulo districtus<br />
Brixie, prepositus eclesiarum Sanctorum Do<strong>mi</strong>nici predicti et Heustachi de Cleusuris/ de Brixia,<br />
residenciam agens in capitulo predictarum eclesiarum et dicens ac asserens se habere locum cura<br />
eficace ac omne libertatis arbitrum in dicto/ capitulo faciendi, complendi, exigendi ac adimplendi<br />
omnia et singula infrascripta et cetera omnia alia que sibi utilia et necessaria et congrua fore<br />
vide/buntur in augmento et maiori statuti predictarum eclesiarum per se et suos successores<br />
no<strong>mi</strong>ne et vice suprano<strong>mi</strong>natarum eclesiarum per librum quem in suis manibus/ tenebat ad rectum<br />
livellum comunis brixie et comunitatis Riperie Lacus Garde iure liveli investivit Petrum filium<br />
quondam Peterzoli de Zonchareclis de Marclino/ de Materno ibi presentem, pro se suisque heredes<br />
stipulantem et recipientem de una pecia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />
Materno in/ Vila de Marclino in contrata ubi dicitur in Closiis iuris ipsarum eclesiarum cui coheret a<br />
mane plebs de Materno, a sero dictus (-) conductor, a monte/ heredes quondam Avancini<br />
Dondureli et a meridie heredes quondam Requiliani Tosii et cetera, salvis aliis coherenciis, si que<br />
sunt. Ad habendum, tenendum, gaudendum et<br />
307
possidendum/ dictam peciam terre cum omnibus et singulis suis pertinenciis et iuribus modo aliquo<br />
pertinentibus et spectantibus eidem pecie terre aut eisdem eclesiis hinc ad novem/ annos proximos<br />
futuros et ad novam investituram fiendam seu renovandam in dictum Petrum sive eius heredes per<br />
prefatum do<strong>mi</strong>num prepositum sive eius successores/ no<strong>mi</strong>ne predictarum eclesiarum si<strong>mi</strong>li et<br />
eodem tenore. Et de ea quicquid voluerit faciat secundum usum et consuetudinem recti liveli<br />
comunis Brixie et comunitatis/ predicte sine alicuius contraditione libere et impure silicet vendere,<br />
donare et pro anima iudicare et per quamcumque spem alienationis tam in ulti<strong>mi</strong>s voluntatibus/<br />
quam etiam inter vivos alienare exceptis eclesiis et eclesiasticiis personis, servis et potentibus viris<br />
quibus ullo modo dare possit nec in eos aliqualiter/ transfere. Dando, reddendo et solvendo et<br />
dare, reddere et solvere pro<strong>mi</strong>sit dictus Petrus investitus, per se et suos heredes eidem do<strong>mi</strong>no<br />
preposito vel/ suis successoribus no<strong>mi</strong>ne predictarum eclesiarum annuatim in festo Epifanie<br />
Do<strong>mi</strong>ni vel in octava duas galetas oley boni et pulcri et bene mensurati/ ad rectam mensuram<br />
comunis de Materno no<strong>mi</strong>ne ficti livelarii ad canipam eiusdem religionis in tera de Tusculano sub<br />
pena dupli dicti ficti quolibet anno in suo/ ter<strong>mi</strong>no non soluti et sub pena omnium dampnorum<br />
expensorum et interesse pro dicto ficto exigendo incurentium dicto do<strong>mi</strong>no preposito vel suis<br />
successoribus dicto no<strong>mi</strong>ne/ qua pena soluta vel non soluta nichilo<strong>mi</strong>nus presente investitura et<br />
omnia et singula suprascripta et infrascripta firma perpetuo maneat et perduret et quo/ficto<br />
livelario soluto vel consignato loco et tempore opportunis alia superimposita non fiant dicto<br />
conductori. Salvo quod, si dictus conductor sive emphite/ota ius suum emphiteoticum seu<br />
melioramentum et 83<br />
/ sui eius successoribus no<strong>mi</strong>ne predictarum eclesiarum apellare et eidem seu<br />
eisdem emere volentibus ut supra tradere teneatur et debeat pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus/<br />
quam alteri persone emere volenti. Alioquin vendat cui voluerit, exceptis suprascriptis prohibitis<br />
personis quibus nullo modo dare possit nec debeat/ dicto do<strong>mi</strong>no preposito dicto no<strong>mi</strong>ne habente<br />
alios decem soldos planetorum pro quibus teneatur et debeat novum investire emphiteotam et (...)<br />
(...)/ et investituram facere huc investiture consi<strong>mi</strong>le in efectu. Et insuper dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus, no<strong>mi</strong>ne predictarum eclesiarum suorumque successorum stipulatione/ interveniente<br />
pro<strong>mi</strong>sit dicto Petro investito ibi presenti et stipulanti, dictam investituram et dictam peciam terre<br />
de qua presente investitura facta est perpetuo/ defendere, guarentare et desbrigare dicto Petro et<br />
suis heredibus et (...) a se cum a quacumque persona comuni colegio et universitate tam<br />
eclesiastica quam seculari pre/stari ipsum emphiteotam vel eius heredes impedire aut aliqualiter<br />
molestare in dictam investituram vel in dictam peciam terre (...) ut supra ad dictas partes/ inter se<br />
vi<strong>del</strong>icet dictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne dictarum eclesiarum et suorum successorum eidem<br />
Petro investito , se personaliter et omnia bona sua presentia et/ futura pigneri. Et modo dictus<br />
Petrus dicto do<strong>mi</strong>no preposito no<strong>mi</strong>ne quo ut supra se pesonaliter et omnia sua bona presentia et<br />
futura pigneri que bona (...) no<strong>mi</strong>ne/ alterius et altera alterius no<strong>mi</strong>ne possidere constituit.<br />
renunciantes et expresse renunciaverunt dicte partes et quelibet earum et quelibet eorum<br />
exceptioni/ non sic esse verorum et omni legum auxilio statutis, decretis, pro<strong>mi</strong>ssionibus et<br />
ordinamentis magnifici do<strong>mi</strong>ni nostri mediolani comunis et populi Brixie et comunitatis predicte et<br />
alibi factis et/ fiendis nec non constitutionibus sinodalibus episcopalis curie Brixie, ceterisque<br />
omnibus et singulis exceptionibus, defensionibus, decretalibus, usis, auxiliis,/ previlegiis, rescriptis<br />
curie romane et quibuscumque iure comunibus et municipalibus futuribus expensiis quibus (...)<br />
predicta vel aliqua predictorum/ dicere, facere vel venire possent de quibus rogatus<br />
83<br />
Il foglio pergamenaceo presenta in questo punto una increspatura tale da nascondere la scritta.<br />
308
sum unum et plura conficere instrumento uno et simul tenore./ Ego Iohaninus fillius quondam<br />
Benevenuti de Matarinis de Materno imperiali auctoritate notarius hiis omnibus afui/ et, rogatus<br />
hanc cartam scripsi et subscripsi.<br />
184<br />
CARTA LIVELLI<br />
1417 Gennaio 21 Toscolano, sub porticu hospitalis Sancti Benedicti.<br />
Simone de Vigana, abate <strong>del</strong> monastero di San Pietro in Monte <strong>del</strong> distretto di Brescia, ha dato in<br />
affitto a Giovanni de Benedictis, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico e Sant' Eustachio <strong>del</strong>le<br />
Chiusure di Brescia, (insieme)e a Michele fu Giovannino che era detto Danza, sindaco e procuratore<br />
<strong>del</strong> comune di Toscolano, un appezzamento di terra alle Chiuse di Toscolano, per due bazete di olio<br />
d'oliva da consegnare annualmente in occasione <strong>del</strong>la festa <strong>del</strong>l'epifania alla canipa <strong>del</strong> monastero<br />
di san Pietro in Monte.<br />
Notaio: Bartolomeo figlio di Peterbono Bruni.<br />
Originale, A.S.M., F.R., R1, cart. 96.<br />
Investitura in religione et comune de Tusculano.<br />
Pro qua Do<strong>mi</strong>no Abbati monasterii Sancti Petri in Monte solvuntur due bacete olei olivarum et<br />
unam bacetam pro quolibet eorum.<br />
In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo quatercentesimo decimo septimo, indictione<br />
decima. Die undevigesimo mensis ianuarii, in terra de/ Tusculano sub porticu hospitalis Sancti<br />
Benedicti de Tusculano, siti in dicta terra, presentibus: Iacobo notario filio quondam Tuschulani de<br />
Tusculano, rogato, pro secundo notario ad se subscribendum/ presenti instrumento, Bertholameo<br />
filio quondam Requiliani de Materno, Antoniolo filio quondam Franceschi de/ Fassano de Gardono<br />
et Iacobo filio quondam Iohanis de Luca, ambobus habitatoribus de Materno, omnibus/ testibus<br />
rogatis et no<strong>mi</strong>natis. Ibi venerabilis vir do<strong>mi</strong>nus Simon de Vigana de Pergamo, dei/ gratia Abbas<br />
monasterii Sancti Petri in Monte districtus Brixie per anulum auri quem in/ suis manibus tenebat.<br />
Ad rectum livellum comunis Brixie et comunitatis Riperie Brixie/ Lacus Garde, pro se et no<strong>mi</strong>ne et<br />
vice dicti monasterii. Ad in perpetuum investivit/ venerabilem virum do<strong>mi</strong>num fratrem Iohanem de<br />
Benedictis de Savallo Vallis Sabii, prepositum religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano et Sancti<br />
Eustachii de Cleusuris Brixie. Ibi presentem, pro se et suis/ successoribus ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicti<br />
monasterii Sancti Do<strong>mi</strong>nici recipientem hanc investituram/ comunitatis una cum infrascripto<br />
Michaele Danza et Michaelem fillius quondam Iohanini qui dicebatur Danza de Secina de<br />
Tusculano sindicum et procuratorem comunis et ho<strong>mi</strong>num de Tusculano./ Ad hec et alia specialiter<br />
constitutum prout constat publico instrumento dicti sindicatus et procure/ rogato et scripto per<br />
Petezolum notarium filium Iohanis quondam Franceschi de Folino de Tusculano,/ die decimo<br />
mensis ianuarii <strong>mi</strong>llesimo quatercentesimo decimo septimo, indictione decima. Ibi a me notario<br />
infrascripto viso et/ lecto, ibi presentem pro se et dicto sindacario no<strong>mi</strong>ne recipientem comunitatis<br />
una cum suprascripto fratre/ Iohane hanc investituram, de una petia terre prativa cum una mura<br />
secum/ tenente iuris dicti monasterii Sancti Petri iacentibus in teritorio de Tusculano in contrata/<br />
ubi dicitur ad Clusas, cui coherere solebat a mane Bertolinus fillius quondam Ansel<strong>mi</strong>ni et modo<br />
dictum/ monasterium Sancti Petri, a meridie solebat esse Belenzanus de Follo et a monte<br />
Antoniolus fillius quondam Benevenuti, a sero clusa dicti Belenzani et a mane dictus Antoniolus et<br />
heredes quondam Oteboni quondam Franceschi/<br />
309
de Cabiana de Tusculano pro dicta clusa et a monte flumen, salvis omnibus aliis coherenciis que/<br />
forent veriores dicte petie terre et mure. Ad habendum, tenendum et gaudendum et possidendum/<br />
dictam peciam terre et muram et quelibet earum supra se, intra se seu infra se in integrum/ habent<br />
usque in (...) vias publicas et de eis facte possint quidquid voluerint secundum bonum usum/ boni<br />
et recti livellii predicti unde vendere, alienare, donare et pro anima iudicare. Exceptis/ eclesiis<br />
eclesiasticis personis sive hospitalibus, <strong>mi</strong>serabilibus personis, consortis, servis et potentibus/ viris<br />
quibus nullatenus dare, vendere, alienare nec donari possit tantum debeat alienare alteri persone,<br />
ex quo/ ius dicti monasterii ledare in aliquo. Dando reddendo et solvendo et dare, reddere et<br />
solvere mensurari et/ conducte solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>serunt dicti do<strong>mi</strong>nus frater Iohanes, per<br />
se et suos successores ac no<strong>mi</strong>ne et/ vice dicti monasterii Sancti Do<strong>mi</strong>nici et Michael dicto<br />
syndicario no<strong>mi</strong>ne dicti comunis de Tusculano dicto do<strong>mi</strong>no/ abbati ibi presenti pro se et suis<br />
successoribus ac no<strong>mi</strong>ne et vice dicti monasterii Sancti Petri recipienti annuatim in/ festo proxime<br />
epifanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Yesu Christi vel in eius octava ad canipam dicti monasterii Sancti Petri duas<br />
bacetas oley/ olivarum unde unam bacetam olei pro quolibet eorum boni, pulcri, nitidi, clari ad<br />
iustam mensuram comunis de/ Tusculano no<strong>mi</strong>ne ficti livellarii dicte petie terre et mure sub pena<br />
dupli dicti ficti quolibet anno in suo ter<strong>mi</strong>no./ Que pena tociens co<strong>mi</strong>ttatur et exigatur ac peti et<br />
exigi possit cum effectu quotiens fuerit contrafactum. Et ea co<strong>mi</strong>ssa/ sint soluta facta exacta vel<br />
non nichilo<strong>mi</strong>nus presente investitura et omnia singula in ea contenta perpetuo firma/ et rata sint.<br />
310
REGISTRO II<br />
1<br />
PROCESSO<br />
Pro conversis contra comune de Thusculano<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Consilium mei/ Ambroxii de Advocatis, iuris utriusque doctoris,<br />
consultoris, dati et/ asignati ad consulendum infrascriptis do<strong>mi</strong>nis et potestati et vicario inter partes<br />
infrascriptas/ et in lite infrascripta, in qua agitati, facti et producti fuerunt et sunt articuli/ et<br />
scripture tenoris infrascripti, vi<strong>del</strong>icet: in Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Coram vobis, spectabili/ et egregio<br />
viro do<strong>mi</strong>no Iohane de Masperonibus, potestate Riperie lacus Garde/ brixiensis, nec non sapiente<br />
et egregio iurisperito do<strong>mi</strong>no Iohane de Casate, vicario/ vestro et utroque seu altero vestrum,<br />
coram quo vel quibus infrascripta melius fieri/ potest. Proponit et narrat non in modum solemnis<br />
libelli sed qualisqualis/ petitio et facti naratio secundum formam statutorum dicte Riperie<br />
Lancelotus/ Claraschis de Soncino, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri/<br />
do<strong>mi</strong>ni Bartolomey Maripetro, comendatarii eclesie seu monasterii religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
Riperie Lacus Garde, diocisis brixiensis, contra et adversus comunem/ et ho<strong>mi</strong>nes de (-) Tusculano<br />
dicte Riperie et contra Co<strong>mi</strong>num filium quondam Do<strong>mi</strong>nici/ Bonzerii de Bondono comunitatis Plani<br />
de Tusculano et contra quemlibet contra quem infrascripta/ melius producere possunt et contra<br />
quamlibet aliam personam pro eis seu aliquo eorum et contra/ quem in iudicio legiptime<br />
intervenientem asserens et exponens quod quedam petiam/ terre, vocata vulgariter Le Gire dy fra,<br />
iacentem prope dictum monasterium Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tusculanom cui coheret a mane dicta<br />
eclesia seu iuris eiusdem, a meridie Lacus Garde,/ a sero et a monte teritorium de Materno<br />
medietatem flu<strong>mi</strong>ne quantumcumque sit infra has/ coherencias, salvis aliis coherenciis, fuit et est<br />
in bonis (-) seu de bonis dicte eclesie et/ monasterii et sibi spectat et pertinet iure do<strong>mi</strong>nii vel quasi<br />
et per ipsam eclesiam/ et monasterium seu eius rectorem et fratres eius no<strong>mi</strong>ne tenuta et possessa<br />
fuit hinc/ retro per plures annos et usque quo fuit invasa et occupata per dictum comunem et/<br />
ho<strong>mi</strong>nes de Tusculano quod sicut modo possunt esse annos viginti vel prout liquidabitur/ in<br />
processum. Et quia petia suprascripti comuni et ho<strong>mi</strong>nes seu dictus Co<strong>mi</strong>nus detinent/ et occupant<br />
et sepius interpellati ipsam di<strong>mi</strong>ttere et relaxare recusaverunt/ et recusant dicte eclesie licet<br />
indebite et iniuste. Quare petit et requiret/ dictus Lancelotus dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne et no<strong>mi</strong>ne<br />
dicte eclesie a vobis prefatis do<strong>mi</strong>nis/ potestate et vicario et utroque seu altero vestrum ut supra<br />
quatenus per vestram sententiam diffinitivam/ pronuntietis et declaretis dictam eclesiam et<br />
monasterium seu ipsum Lancelotum dicto/ procuratorio no<strong>mi</strong>ne eum prefatum do<strong>mi</strong>num<br />
Bertolameum ipsius eclesie no<strong>mi</strong>ne restituendo et reintegrando/ in proprietate fuisse et esse et<br />
quod ipsum restituetis, reintegretis et imponatis cum/ effectu in et ad tenutam et corporalem<br />
possessionem suprascripte petie terre eciam (...) (...) predicte/ non procederant seu procederent<br />
cum effectu et utile foret ipso Lanceloto dicto no<strong>mi</strong>ne/ seu prefato do<strong>mi</strong>no Bertolameo, no<strong>mi</strong>ne<br />
dicte eclesie, dicere et petere prout infra tunc/ et (...) cum (...) ipse Lancelotus dicto procuratorio<br />
no<strong>mi</strong>ne quod pronuncietis et declaretis/ suprascriptam petiam terre spectare et pertinere dicte<br />
eclesie et monasterio Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ vel quasi, et quod condemnetis suprascriptum comunem et<br />
ho<strong>mi</strong>nes et suprascriptum Co<strong>mi</strong>num/ et utrumque seu alterum eorum prout reperti fuerunt tenere<br />
et possidere et quamlibet/ aliam personam pro eis seu aliquo eorum in iudicio legiptime<br />
intervenientem ad di<strong>mi</strong>ttendum,/ restituendum et relaxandum ipsi eclesie et monasterio seu<br />
311
ipsi Lanceloto, procuratori/ ut supra, et per eum prefato do<strong>mi</strong>no Bertholameo ipsius eclesie et<br />
monasterii no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et cui eorum de iure melius potest ipsam petiam terre seu eius<br />
possessionem si<strong>mi</strong>liter/ cum omnibus fructibus et redditibus habitis et perceptis hinc retro per<br />
ipsos seu alterum/ eorum maxime a litis contestatione in antea et usque ad eius relaxationem; et<br />
cum/ expensis, damnis et interesse factis et passis et fiendis et patiendis/ de quibus protestatur<br />
ipse Lancelotus no<strong>mi</strong>ne quos et hoc ad ter<strong>mi</strong>num trium dierum/ vel alium nostro arbitrio statuendo<br />
et predicta narat et fieri petit si<strong>mi</strong>liter et/ di<strong>mi</strong>ssim, coniunctim et separatim et de particula in<br />
particulam et omni modo, iure,/ via et forma quibus melius potest, ita quod utile pro inutile non<br />
vicietur,/ petens in predictis sibi dicto no<strong>mi</strong>ne iusticiam <strong>mi</strong>nistrari deducens in iudicio/ omne suum<br />
ius sibi dicto no<strong>mi</strong>ne qualecumque et undecumque et non astringens se ad/ probatione nec<br />
deducendo nisi ter<strong>mi</strong>no necessaria ad victoriam obtinendam. Et salvo/ sibi dicto no<strong>mi</strong>ne iure<br />
addendi, <strong>mi</strong>nuendi, mutandi et corigendi. Et protestatur/ quod omne aliud suum ius sibi salvum sit<br />
dicto no<strong>mi</strong>ne interogentur per vos/ do<strong>mi</strong>num potestatem et vicarium et utriumque seu alterum<br />
vestrum ut supra et interogati respondant,/ compellantur clare et legiptime secundum statutis<br />
dicte Ripperie suprascripti comune et ho<strong>mi</strong>nes/ et Co<strong>mi</strong>nus et uterque eorum et quelibet persona<br />
pro eis interveniens ut supra/ utrum ipsi vel aliquis eorum teneant et possideant suprascriptam<br />
petiam terre et utrum/ in solidum vel pro parte et si pro parte utrum pro di<strong>mi</strong>sso vel indi<strong>mi</strong>sso et<br />
cum quo vel/ quibus et a qua parte an ne et quo iure, titulo, ratione et causa et hoc ad instantiam/<br />
suprascripti Lanceloti dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati ut supra <strong>mi</strong>llesimo quatercentessimo<br />
quadrigesimo nono, die intrante/ quinto mensis marcii, hora iuridica, facta et producta fuit<br />
suprascripta (-) petitio sive/ libellus cum suprascripta interogatione et omnibus et singulis et eis<br />
contentis, coram/ prefato do<strong>mi</strong>no vicario sedenti pro tribunali ad eius solitum banchum situm in<br />
Salodo/ sub palatio comunitatis, ubi iura redduntur per suprascriptum Lancelotum dicto no<strong>mi</strong>ne ita<br />
narantem,/ petentem, protestantem et cetera, facientem in omnibus et per omnia ut supra<br />
continetur/ et scriptum est. Et in absentia partis adverse. Quod vicarius co<strong>mi</strong>ssit/ fieri citationem et<br />
preceptum tenoris infrascripti, vi<strong>del</strong>icet ex parte et precepto prefati do<strong>mi</strong>ni vicari/ percipiatur<br />
procuratori pro modo vel alium quemvis modo has habentem consilii comunis et ho<strong>mi</strong>num/ de<br />
Tusculano personaliter si potest reperiri super comuni de Tusculano si non publice et alta voce/<br />
proclametur per eundem <strong>mi</strong>nistralem has habentem super platea publica comunis de Tusculano/ et<br />
sic proclamando (-) precipiunt eidem comuni et si<strong>mi</strong>liter/ Co<strong>mi</strong>no de Bondono suprascripto<br />
habitatore de Tusculano personaliter vel ad eius habitationem quantus ad sextam/ diem proximam<br />
futuram hora iuridica fuit et legiptime compareant coram prefato do<strong>mi</strong>no vicario/ ad eius banchum<br />
iuris, situm in Salodo sub palatio comunitatis ubi iura redduntur/ ad videndum, audiendum et<br />
intelligendum per suprascriptum Lancelotum suprascripto no<strong>mi</strong>ne fieri, produci/ et reproduci/<br />
suprasciptam petitionem et libellum cum suprascripta interogatione et omnibus et singulis/ in eis<br />
contentis. Quodque infra duos dies utiles immediate sequentes prodisse,/ excipisse et exponisse<br />
debeant quicquid volunt, possunt et intendunt eidem petitioni et/ libello ac eidem interogationi<br />
prodisse debeant secundum formam statutorum civitatis Riperie./ Quodque durantibus ter<strong>mi</strong>nis<br />
probatio et stipulatio ex forma statutorum dicte Riperie prefixis,/ compelant ut supra ad videndum,<br />
audiendum et inteligendum per suprascriptum Lancelotum dicto no<strong>mi</strong>ne/ fieri et produci<br />
quascumque petitionem, positionem, capitula, causas, stipulationem, iura, acta et testes/ ipsos,<br />
quod testes iurare videtur et habeant et teneant notarium suum paratum ipsos testes/<br />
interogaturum si eos interogari facere volent. Quodque elligant sibi interogationem in terra/ Salodi<br />
cum contrata et coherenciis ad quam possunt citari pro quolibet actu iudici modo in ipsa/<br />
312
causa facenda ipsam que describi faciant in actis notario affui prefati do<strong>mi</strong>ni vicario. Et/ qualiter ad<br />
prima et singula alia facienda et fieri videnda que in predictis et/ circa predicta fieri continerent<br />
usque ad sentenciam diffinitivam superinde ferenda inclusive/ alioquin et cetera. Et pro<br />
himpositione et cetera. Et hoc ad iustitiam suprascripti Lanceloti dicto no<strong>mi</strong>ne/ protestatur et<br />
cetera. Lazarius de Feraris, ad civilia notarius, subscripsit quinto marcii 1449/ <strong>mi</strong>llesimo<br />
quatercentessimo quadrigesimo nono die undecimo marcii, Fructus Sayolo, <strong>mi</strong>nistralis publicus<br />
comunitatis/ Riperie brixiensi, retulit <strong>mi</strong>hi Lazaro notario se die octavo presentis mensis precipisse<br />
Bertolameo/ Faustini de Rotina consul de Tusculano per reperto in Polzano comunis de Tusculano<br />
et Co<strong>mi</strong>no/ de Bondono ad eius habitationem in omnibus et per omnia ut supra continetur et<br />
scriptum est et/ eisdem singillatim copiam (...) suprascriptorum di<strong>mi</strong>ssisse per exemplum, vi<strong>del</strong>icet<br />
dicto consul unam/ et ad dictam habitationem unam aliam per exemplum et cetera, <strong>mi</strong>llesimo<br />
suprascripto die quinto decimo mensis/ marcii hora iuridica, facta, reducta et reproducta fuit<br />
suprascripta petitio sive libellus/ coram prefato do<strong>mi</strong>no vicario sedenti pro tribunali ad<br />
suprascriptum eius banchum iuris/ per suprascriptum Lancelotum dicto no<strong>mi</strong>ne cum instrumento<br />
seu mandati ibique per Rayninum de/ Goyciis notarium die viginti nono mensis decembris 1448 et<br />
in publicam formam reducto per/ Christoforum de Rosis notarium ex co<strong>mi</strong>sione dicti Raynini notarii<br />
paratum et se paratum/ efferentem de eo facere quicquid de iure tenetur et cetera. Ita dicentem,<br />
petentem, protestantem/ et cetera facentem in omnius et per omnia ut supra continetur et<br />
scriptum est et cetera. Et in/ absentia partium adversariorum tamen citatum ut supra quarum<br />
contumantiam accusavit et cetera./ Coram vobis, sapiente et egregio viro do<strong>mi</strong>no Iohane de<br />
Malsperonibus, honorando/ potestate Riperie Lacus Garde brixiensis nec non sapiente et egregio<br />
iure perito, do<strong>mi</strong>no/ Iohane de Casate, vicario vestro et utroque seu altero vestrum coram quo vel/<br />
quibus infrascripta melius fieri possunt, comparet Antonius Pizani de Gayno de/ Tusculano sindicus<br />
et sindicario no<strong>mi</strong>ne comunis et ho<strong>mi</strong>num terre de Tusculano dicta Riperie et Co<strong>mi</strong>nus quondam<br />
Do<strong>mi</strong>nici Bonzelii de Bondono, habitator Plani de Tusculano prout/ de dicto sindicatu constat<br />
publico instrumento rogato et scripto per Bartholameum Coloxii/ de Tusculano notarium die<br />
mensis <strong>mi</strong>llesimo in eo contento quid pro legiptima persone sue/ coram vobis producit causam et<br />
ocasionem cuiusdam asserte petitionis ut asseritur/ coram vobis factis et productis per<br />
suprascriptum Lancelotum Clarascum de/ Soncino assertum procuratorem suprascripti magnifici et<br />
generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamei Maripetro asserenti/ comendatarii eclesie seu monasterii<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano Riperie Lacus/ Garde in qua inter alia dicitur, contineri<br />
quatenus per vestram sentenciam difinitivam/ pronuncietis et declaretis dictam eclesiam et<br />
monasterium seu ipsum Lancelotum Claraschum/ de Soncino dicto no<strong>mi</strong>ne et per eum prefatum<br />
do<strong>mi</strong>num Bartholameum ipsius eclesia restituendum,/ reintegrandum et recipiendum et ad<br />
tenutam et corporalem possessionem petie terre/ descripte in dicta asserta petitione et quod<br />
pronuncietis et declaretis dicte petie terre spectare/ et pertinere dicte eclesie et monasterii et<br />
quod dictus comune et ho<strong>mi</strong>nes ut suprascriptum comunem/ et utrumque seu alium eorum ad<br />
di<strong>mi</strong>ttendum, restituendum et relaxandum ipsis eclesie/ et monasteri seu dicto do<strong>mi</strong>no<br />
Bartholameo ipsam petiam terre seu eius possessionem si<strong>mi</strong>liter cum omnibus/ fructibus, habitis et<br />
perceptis vel prout sic vel aliter et latius reperiunt contineri/ in dicta asserta petitione ad quam<br />
relatio habeatur subscripta ut asseritur per Lazarum/ de Feraris, notarium, die mensis et <strong>mi</strong>llesimo<br />
in eo contentis. Et primo excipiendo et opponendo/ contra vel adversus personam dicti Lanceloti<br />
dicit ipsum non fuisse nec esse procurator/ prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholamei asserti comendatari ut<br />
supra maxime rite et legiptime ac canonice/ constitutus et si et prout procurator est petit<br />
instrumentum<br />
313
seu mandati ad consulendum antequam/ ad ulteriora procedatur; item eciam exponendo et<br />
oponendo contra et adversus personam ipsius do<strong>mi</strong>ni Bartholamei dicit ipsum non fuisse nec esse<br />
comendatarium dicte eclesie seu monasterii/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano maxime rite ac canonice<br />
constitutus et si et prout comendatario/ est petit copiam ipsius comende sibi exiberi ac in<br />
prencipalia ad consulendum/ antequam ad ulteriora procedatur; aliter protestatur de nullitate<br />
processi. Et ad hoc/ ut suos dicto no<strong>mi</strong>ne infrascriptas facere diffensiones et exceptiones et contra<br />
ipsam comendam/ opponere et suum sapientem consulere ut cum velit cedere vel contendere;<br />
item excipiendo/ et opponendo contra et adversus dictam assertam petitionem et omnia et<br />
singula/ in ea contenta, dicunt ipsam et ipsa fuisse et esse nullam et nulla, nulliusque/ valoris et<br />
momenti et per vos non fuisse nec esse ad<strong>mi</strong>ttendum nec ad<strong>mi</strong>ttenda/ nec ad<strong>mi</strong>tti posse de iure<br />
sed ratione et quam ad cautelam ei petunt dictis/ moris et no<strong>mi</strong>bus quibus precipue cum fuit et<br />
sint dubia varia, incerta, cavilosa,/ generalis frustatoris inepta, intricata, captiosa, calumniosa,<br />
contraria, contradditoria,/ impertinencia, male concepita et formata, carens sub aliis debitis et<br />
opportunis/ et a iure requisitis; item cum facta et producta fuit et sit preter et contra/ formam iuris<br />
et statutorum Riperie Lacus Garde ac civitatis Brixie et per personam/ <strong>mi</strong>nus legiptimam et ad<br />
instantiam persone cuius non interest et eciam nullum/ ius, nullaque actione, nullumque iuris<br />
auxilium competiit nec competit ad contendendum et deducendum/ in dicta asserta petitione nec<br />
in dicta petia terre et si quid ius competisset quid non/ credunt adhuc dicunt quod eidem obstat<br />
causa doli, mali, infactum et sine/ causa excepto dolo facit qui petit quod restitutum est et sine<br />
exceptione prescriptionis decem/ annorum inter presentes et viginti inter absentes ac in triginta,<br />
quatraginta et quinquaginta et/ ultra per tantum tempus cuius inicii memoria non existit in<br />
contrarium quibus annis/ dicta petia terre tenta et possessa fuit per dictum comunem et ho<strong>mi</strong>nes<br />
de seu alium vel/ alios eius no<strong>mi</strong>ne et presertim per ipsum Co<strong>mi</strong>num qui ipsam petia terre tenuit/<br />
et possedit et hodie tenet et possidet in emphiteosim a dicto comuni/ et ho<strong>mi</strong>nibus et quos pro<br />
do<strong>mi</strong>nis no<strong>mi</strong>natim in iudicio asserens eos presentare in iudicio/ si necesse ferint et cetera. Et<br />
quam plurime alie exceptiones et deffensiones de quibus protestantur quod sibi sint/ salutare. Ex<br />
quibus rationibus et causis et aliis quam pluribus suis loco et tempore dicendo et/ alegando dicunt<br />
se non teneri (-) neque debere dicte asserte petitioni respondere insuper/ prius exibita copia dicte<br />
asserte comende et procurationis, casu quo tamen rendere teneantur/ tunc et eo casu dicunt quod<br />
negant narata prout narantur in dicta asserta petitione/ fuisse et esse vera et petita prout petuntur<br />
fieri debere petentes se dictis no<strong>mi</strong>nibus/ et moris quibus supra absolvi et liberari debere a dicta<br />
asserta petitione et contentis/ in ea et partem adversam tamquam tenere litigantem in expensiis<br />
condemnari petunt/ factis et de fiendis protestationes quas petunt et predicta et quidlibet<br />
predictorum dicunt,/ excipiunt et opponunt ac per vos fieri et executioni mandari petunt omni<br />
modo,/ iure, via, forma et causa quibus melius et validius fieri potest ad comodum/ et favorem<br />
sindicorum predictorum dicto no<strong>mi</strong>ne et Co<strong>mi</strong>ni protestant quod omne aliud eorum ius/ eis salvum<br />
fore et esse; item excipiendo et opponendo contra et adversus ipsam assertam interogationem/ et<br />
omnia et singula in ea contenta dicunt ipsam et ipsa fuisse et esse nullam et nulla,/ nulliusque<br />
valoris et momenti et per vos non fuisse nec esse ad<strong>mi</strong>ttendum nec ad<strong>mi</strong>tti posset/ de iure<br />
rationibus per ipsos superius deductis et alegatis; item cum factis et productis fuit et/ sit preter et<br />
contra formam iuris et statutorum dicte Riperie et Brixie et per personam <strong>mi</strong>nus/ legiptimam et ad<br />
instantiam persone cuius non interest in dicta asserta petia terre et/ cetera ut supra. Ex quibus<br />
rationibus et causis et aliis pluribus suis loco et tempore dicendi/ et alegandi, dicunt se non teneri<br />
neque deberi dicte asserte interogationi<br />
314
espondere, casu/ quo tamen respondere teneantur tunc et eo casu respondendo dicunt quod<br />
dictus Co<strong>mi</strong>nus/ tenet et possidet dictam petiam terre in emphiteosim a dictis comuni et ho<strong>mi</strong>nibus<br />
de Tusculano/ pro ficto seu pensione galetarum novem oley solvendarum quolibet anno in quolibet<br />
festo/ Ephifanie, et hoc in presentia dicti sindici dicentis quod verum est quod ipse Co<strong>mi</strong>nus/ tenet<br />
dictam petiam terre in emphiteosim a dicto comuni de Tusculano, et predicta et cetera;/ et<br />
protestant quod omne aliud eorum ius eis fore et esse salvum. Millesimo quatercentissimo<br />
quadrigesimo nono, die/ vigesimo mensis marcii, hora iuridica, facta et producta fuit suprascripta<br />
comparatio et responsio cum omnibus/ et singulis suprascriptis in eis contentis, coram prefato<br />
do<strong>mi</strong>no Iohane de Casatis vicario prefati prescripti/ do<strong>mi</strong>ni potestatis sedenti pro tribunali ad eius<br />
banchum iuris situm in terra Salodi sub logia/ palatii dicte comunitatis, sita in contrata Fontis iuxta<br />
lacum per Iohanem fillium quondam Do<strong>mi</strong>nici de Secina/ sindicum et sindicario no<strong>mi</strong>ne dicti<br />
comunis de Tusculano et per suprascriptum Co<strong>mi</strong>num de Bondono/ et utrumque eorum<br />
requirentium, preceptum suprascripti do<strong>mi</strong>ni potestatis, ita dicentem, comparentem,<br />
respondentem,/ petentem et facientem in omnibus et per omnia ut superius contentum est,<br />
scriptum est, mutatis/ mutandi et cetera. Et pertinentes ulterius per prefatum do<strong>mi</strong>num vicarium<br />
cogi debere suprascriptum Lancelotum,/ assertum procuratorem dicto no<strong>mi</strong>ne, et per eum dictum<br />
do<strong>mi</strong>num Bartholomeum tamque forensem ad pro<strong>mi</strong>ttendum/ et satisfaciendum de expensis,<br />
efficiendis casu quo succubant in dicta causa secundum formam/ statutorum dicte comunitatis. Et<br />
hoc in presentia suprascripti Lanceloti dicto no<strong>mi</strong>ne non consentiente et cetera et/ dicentis petita<br />
per eum fieri executioni mandari debere non obstante aliquibus/ dictis exceptionibus et opponitis<br />
et factis per partem adversam que vera non sunt nec de iure/ procedunt et dicentem que se non<br />
teneri dicto no<strong>mi</strong>ne ad aliquam satisdationem prestando/ attenta forma iuris et statutis dicte<br />
Riperie, cumque ipse do<strong>mi</strong>nus Bartholameus do<strong>mi</strong>cilium/ habeat in dicta comunitate Riperie et<br />
dicta eclesia sita sit in dicta Ripperia/ que stabilia habet in dicta Ripperia et cum causam non<br />
inchoaverit nec/ petierit ad<strong>mi</strong>nistrationem sibi tamque forensi protestando semper ut alius. Quid/<br />
do<strong>mi</strong>nus vicarius auditis, predictis et consideratis, ipsum do<strong>mi</strong>num Bartholomeum residentiam<br />
facere in/ Ripperia in loco predicte religionis et bona dicte religionis et possessionis site/ esse in<br />
districtu comunitatis predicte, declaravit ipsum do<strong>mi</strong>num Bartholomeum non teneri satisdare/ de<br />
expensis et cetera. Prius per me visis literis, co<strong>mi</strong>ssionis <strong>mi</strong>hi factis de/ suprascripta lite ad<br />
consulendum et cetera. Acceptationeque et iuramento per me prestito de rite et/ recte consulendo<br />
nec non petitione seu libello in dicta causa productis per suprascriptum Lancelotum/ procuratorio<br />
no<strong>mi</strong>ne suprascripti do<strong>mi</strong>ni Bartholamei nec non contradictione seu re<strong>mi</strong>ssione eidem facta per<br />
suprascriptos/ David sindicario no<strong>mi</strong>ne comunis de Tusculano et Co<strong>mi</strong>num de Bondono. Visisque<br />
capitulis,/ actibus, iuribus et instrumentis per dictas partes in dicta causa productis. Et denique<br />
omnibus/ actis et agitatis in dicta cusa auditisque iuribus et alegatis dictarum partium/ quas coram<br />
me fecerunt seu fieri facere voluerunt. Viso in dicto loco/ seu petia terre de qua agitur ad quem<br />
personaliter accessi pro maiori veritate,/ informatis, auditisque insuper dicto loco dictis partibus et<br />
earum (-)/ advocatis ac procuratoribus seu sindiciis et earum alegatis, visisque ceteris/que videnda<br />
erant ipsisque omnibus et singulis dilligenter et matura <strong>del</strong>iberatione/ dicscussis, Christi no<strong>mi</strong>ne<br />
invocato, tale est, vi<strong>del</strong>icet: quod prefati do<strong>mi</strong>ni potestas/ et vicarius per eorum sentenciam<br />
diffinitivam, condemnent et condemnare debeant/ suprascriptos David intervenientem ut supra et<br />
Co<strong>mi</strong>num de Bondono seu pro eo intervenientem et utrumque eorum ad di<strong>mi</strong>ttendum,<br />
restituendum et relaxandum/ suprascripte eclesie et monasterio seu ipsi Lanceloto, procuratori ut<br />
supra, et per eum/ prefato do<strong>mi</strong>no Bartholameo, no<strong>mi</strong>ne ipsius eclesie et monasteri, dicte petie<br />
315
terre/ de qua in petitione sit mentio et hoc cum fructibus et redditibus habitis et/ perceptis a<br />
tempore litis contestationis citra. Salvo tamen dictis partibus omni iure tam/ melioramentorum que<br />
compensationis fructuum et reddituum in quantum et quanto/ de iure competant; item ad dandum<br />
et solvendum infra decem dies continuos proximos/ futuros dicto Lanceloto dicto no<strong>mi</strong>ne et per<br />
eum dicto do<strong>mi</strong>no Bartholameo ducatos tres/ auri per eum <strong>mi</strong>hi solutos pro parte salarii tangentis<br />
dictis sindico et Co<strong>mi</strong>no/ pro salario. Itineris mei pro accedendo ad dictum locum ab aliis autem<br />
expensis/ ex legiptima causa partes absolvant et hoc omni modo, iure, via et forma/ quibus melius<br />
fieri potest. Et ita dico et consulo ego Ambroxius/ de Advocatis, iuris utriusque doctor, consultor,<br />
ellectus ut supra et ad fidem/ me scripsi et sigillavi, die vigesimo primo iuli <strong>mi</strong>llesimo<br />
quadringentesimo quadragesimo nono./ Apertum, lectum et publicatum fuit suprascriptum<br />
consilium prefati do<strong>mi</strong>ni Ambroxii/ de Advocatis consultoris ut supra. Et ita per prefatum do<strong>mi</strong>num<br />
Laurentium de Paterno, iurisperitum vicarium do<strong>mi</strong>ni et potestatis Riperie, sedentem pro tribunali/<br />
ad eius banchum iuris situm in Salodo sub palatio comunitatis ubi iura redduntur,/ dictum<br />
sentenciatum, condemnatum, absolutum, reservatum et factum fuit/ in omnibus et per omnia ut<br />
supra continetur et scriptum est in dicto consilio, anno Do<strong>mi</strong>ni/ <strong>mi</strong>llesimo quadrigentesimo<br />
quadragesimo nono, indictione duodecima, die vigesimo tercio iulii,/ hora iuridica presentibus:<br />
Iohane de Calsonibus, Antoniolo de Bertoldis, Christoforo/ Delatrota, do<strong>mi</strong>no Miracle de Quizarotis<br />
et Constantio de Sandunis, testibus/ rogatis, notis et vocatis, et in presentia dicti Lanceloti dicto<br />
no<strong>mi</strong>ne acceptantis/ in casibus, pro se dicto no<strong>mi</strong>ne facientis in aliis non consentientis et cetera, et<br />
in presentia dicti/ David dicto no<strong>mi</strong>ne acceptantis in casibus, pro se dicto no<strong>mi</strong>ne facientis tam in<br />
aliis/ non consentientis et cetera. Et appellantis viva voce cum protestatione possendi appellare/<br />
inscripti et cetera. Et protestantis quod nil novi fiat et cetera, pendentis, appellantis et cetera. Et/ in<br />
absentia dicti Co<strong>mi</strong>ni citati et cetera./ Ego Lazarus, natus quondam Francisci de Ferariis, salodensis<br />
notarius publicus/ auctoritate imperiali ac notarius et officialis ad civilia, prefati do<strong>mi</strong>ni potestatis<br />
et/ vicarii deputatus, predicta publicavi et sentencie presens fui et, rogatus, ea/ publice scripsi et<br />
cetera./<br />
2<br />
CONTRA COMUNE DE THUSCULANO<br />
In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Hec est quedam condemnatio pecuniaria et/ sentencia condemnationis<br />
pecuniaria lata et data in iis scriptis/ sentencialiter, promulgata per magnificum et generosum<br />
do<strong>mi</strong>num Petrum Bala/stro pro illustrissimo et excellentissimo do<strong>mi</strong>nio nostro venetiarum et<br />
cetera Salodii totiusque co<strong>mi</strong>nitatis/ Riperie Brixie Lacus Garde, sedentem pro tribunali ad eius<br />
solitum banchum/ malleficiorum, situm sub logia salle magne comunitatis Riperie in terra Sa/lodii<br />
in contrata Fontis, ubi si<strong>mi</strong>les et alie condemnationes solite sunt/ fieri, in publico et generali<br />
arengo, ad sonum campanelli more solito,/ pro infrascripta condemnatione pecuniaria et aliis tam<br />
pecuniariis quam cor/poralibus, dandis et proferendis ut difusius in actis nostri offitii continetur,/<br />
contra infrascriptos temerarios et <strong>del</strong>inquentes propter eorum demerita, cu/rentibus annis Do<strong>mi</strong>ni<br />
nostri Iesu Christi <strong>mi</strong>llesimo quatricentessimo quadrige/simo nono, indictione duodecima, die<br />
martis nono mensis septembris sic dicitur./ Nos, Petrus Balastro, capitaneus et provisor supra<br />
no<strong>mi</strong>natus, sedentes pro/ tribunali ut supra pro infrascriptis condemnationibus seu condemnatione<br />
danda et/ proferenda contra et adversus infrascriptos temerarios et <strong>del</strong>inquentes pro eorum/<br />
temeritate et <strong>del</strong>ictis per eos et eorum quemlibet co<strong>mi</strong>ssis et<br />
316
perpetratis,/ sub die anno et mense in actis nostri offitii latius continetur. Et ita,/ im<strong>mi</strong>tando,<br />
dicimus Iohanem Lanterno, tunc consulem comunis/ de Tusculano, Iohanem Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Sicina et Petrum eius fillium, David quondam/ Antonioli de Pizonis, Aloysium Pillati de Gaino,<br />
Iohanem eius fillium,/ Do<strong>mi</strong>nicum Maranii, habitatorem de Cuzaga, Agustinum quondam Antonioli<br />
de Mazotis,/ Iacobum Pillati, Requilianum Beloni, Petrum Pensaboni, Colosium/ Dantio, Iacobum<br />
Colleti de Pulzano et Antoniolum Malacarni/ de Sicina, contra quos et eorum quemlibet processum<br />
est per nos et offitium nostrum/ tamquam ho<strong>mi</strong>nes de Tusculano et per eos contra dictum<br />
comunem in eo, de/ eo et super eo. Quod ad aures et noticiam nostram pervenit, forma publica/<br />
procedente et clamosa insinuatione refferente, non quidem a malivolis/ neque suspectis personis,<br />
non uno sed pluribus auditu, pervenit maxime/ ex notificatione nobis capitaneo et procuratori et<br />
nostro offitio facta/ pro parte spectabili do<strong>mi</strong>ni Bertolamei Maripetro, comendatario no<strong>mi</strong>ne<br />
mona/sterii eclesie religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuscolano. Ecce quod dicti omnes/ et quidam<br />
alii de dicto comuni, non obstante quod idem do<strong>mi</strong>nus Barto/lameus dicto comendatario no<strong>mi</strong>ne<br />
fuerit et sit ad tenutam et corporalem/ possessionem eclesie et terarum dicti monasterii Santi<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, quiete/ et pacifice iam annis tribus vel circa et eo tempore circa et in<br />
quadam/ porta choerentiata vi<strong>del</strong>icet a mane via dicti monasterii que discurit/ per medium ipsius<br />
porte, a sero dicta via tendens ad Glareas fratrum,/ a meridie domus torcularis, a monte viridarius<br />
dicti monasterii/ appellatus El Broleto, salvis aliis chorentiis verioribus. In qua,/ seu eius lateribus,<br />
ex antiquo et veteri ac tanto tempore cuius inicii memoria/ non extat, constructi et fabricati in<br />
muris seu parietibus murorum dicti/ monasterii et eius iurium positi fuerunt et hodie sunt et<br />
continue steterunt/ quatuor cardines ferroi pro ipsa porta claudendo. Et non obstante quod/ iam<br />
annis duobus et ab inde citra, tenuisse et teneret et haberet super/ ipsa porta et cardinibus<br />
assidum cum catenacio, clavi et clavatura,/ predicti omnes et quilibet eorum cum pluribus aliis de<br />
dicto comuni de Tuscu/lano, in magna co<strong>mi</strong>tiva, cum ar<strong>mi</strong>s, badillis, securibus, flocaciis/ et aliis,<br />
cum magno furore et impetu ac mallo modo et ordine et/ dolose et appensate ac animo et<br />
intencione infrascriptas temeritates/ et <strong>del</strong>icta co<strong>mi</strong>tendi et perpetrandi ac preter et contra<br />
voluntatem ipsius/ do<strong>mi</strong>ni Bertolamei, invicem auxilium et favorem prestantem et dantem,<br />
acesse/runt ad ipsam portam et in eam impetum fecerunt et eam de dictis/ cardinibus<br />
antiquissi<strong>mi</strong>s prostraverunt, abstullerunt et proiecerunt in terram,/ et cum securibus seu aliis<br />
instrumentis, ipsam hegerunt et diviserunt/ in plures seu plurimas partes <strong>mi</strong>nutas. Et non obstante<br />
quod ipse do<strong>mi</strong>nus/ Bertolameus contradixisset plurima verba, ipsi de Tuscullano fecerunt,/<br />
dicentes eidem do<strong>mi</strong>no Bertolameo quod si exiret de domo darent sibi/ tallem indulgentiam quam<br />
aliam si<strong>mi</strong>llem non vellet et nisi se forte/ reduxisset in domos dicti monasterii, contra eum<br />
impetum fecissent, et/ forssam inter fecissent. Et non contenti de predictis, sed malla mallis/<br />
addendo, animo et intencione ulterius mollestandi et inquietandi/ ac damnificandi ipsum do<strong>mi</strong>num<br />
Bertolameum dicto comendatario no<strong>mi</strong>ne/ seu ipsum monasterium et eclesiam, non contenti de<br />
predictis ut supra, accesse/runt predicti omnes, et quidam alii ut supra ad quemdam seriolam/ seu<br />
clusam dicti monasterii, per quam labitur et lapsa est aqua/ ad dictum monasterium et eius<br />
hedifitia fullorum, mollendinorum,/ ad rasegam ac ad prata et possessiones dicti monasterii<br />
inrigando/ iam uno, duobus, quinque, decem, viginti, triginta, quadraginta et quinquaginta annis et<br />
ul/tra et tanto tempore quod memoria non extat eius inicii, cuius (...)/ coherentie, vi<strong>del</strong>icet loci<br />
turbationis et invasionis co<strong>mi</strong>sse, a mane Christoforus/ Turatie de Gaino et fratres, a sero dictum<br />
monasterium, a meridie et a monte/ vas ipsius seriole et ipsam seriolam seu clusam lapidibus et<br />
maxi<strong>mi</strong>s/ saxis impleverunt et obturaverunt, ex quo nulla aqua labitur nec labi/ potest per eam ad<br />
ipsa hedificia, prata et<br />
317
posessiones in ipsius do<strong>mi</strong>ni/ Bertolamei ac monasterii, grande et grave damnum et preiudicium<br />
cum/ ipsa hedifitia non potuerit operari nec prata et posessiones/ irrigari et quia omnes ipsi citati<br />
et requisiti fuerunt infra ter<strong>mi</strong>nos/ a lege statutorum ad faciendum eorum defenssiones et<br />
comparuerunt ac confessi/ fuerunt predicta co<strong>mi</strong>sisse et co<strong>mi</strong>ssa fuisse solum no<strong>mi</strong>ne eorum<br />
comunitatis/ de Tusculano, eo maxime quia dictus do<strong>mi</strong>nus Bertolameus recusavit solvere/ decima<br />
dicto eorum comuni et cetera, et eciam quia volebat per predictam portam/ de rogare iuribus dicti<br />
eorum comunis et cetera. Co<strong>mi</strong>ttentes predicti contra (...) ius/ et iusticiam et contra honorem<br />
magnifici do<strong>mi</strong>nii nostri venetiarum et cetera, nostrique regi<strong>mi</strong>nis./ Et ideo nollentes quod si<strong>mi</strong>lles<br />
<strong>del</strong>inquentes et presuntuosi de eorum malle/ gestis se possint gloriari, sed ut hec nostra<br />
condemnatio eis no<strong>mi</strong>ne dicti eorum/ comunis sit pena et ceteris, ex exemplum et predictos omnes<br />
et per eos dictum/ eorum comunem condemnari in libris ducentis parvorum aplicandis/ pro di<strong>mi</strong>dia<br />
comunitatis et pro alis di<strong>mi</strong>dia dicto do<strong>mi</strong>no Bertolameo. Et quod de/ cetero non audeat dictum<br />
comunem de Tusculano nec aliquis de dicto comune/ ipsum do<strong>mi</strong>num Bertolameum dicto no<strong>mi</strong>ne<br />
turbare, inquietare et mollestare in/ predictis porta et seriola nec in aliqua parte earum, sub pena<br />
aliarum librarum trecentarum/ parvarum seu marchetorum di<strong>mi</strong>dendorum ut sibi et maxime ipsis<br />
presentibus eantur in/ iis scriptis sentencialiter sentenciamus et condemnamus./<br />
(S.T.) Lata, lecta et publicata, anno die mense et indictione suprascriptis, presentibus: egregio<br />
iuris/perito do<strong>mi</strong>no Michaele de Guizerotis, Faustino de Bertoldis notario, Rizardo/ de Ugonibus et<br />
magistro Co<strong>mi</strong>no Pilipario, omnibus habitatoribus Salodii et aliis./ Ego Nicolaus Incolo quondam<br />
do<strong>mi</strong>ni Davidis civis Venetie et publicus imperiali auctoritate/ notarius nec non iudex ordinarius et<br />
in presentis magnifici do<strong>mi</strong>ni capitanei et provisoris/ suprascriptis comunis ac suprascriptam<br />
sententiam in publicam presentem formam reddegi ab ori/ginali suo et ab mandato eiusdem<br />
eamdem scripsi et publicavi. Et ad pre<strong>mi</strong>ssum/ robur me subscripsi signo que meo solito roboravi.<br />
3<br />
EXECUTIO CONTRA COMUNE DE THUSCULANO PRO PENA TERRE ET GLERRIS<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi, curente<br />
<strong>mi</strong>llesimo quadrigenteessimo/ quatrigessimo nono, indictione duodecima, die vigessimo quarto<br />
mensis novembris, in infrascripta petia terre,/ presentibus: do<strong>mi</strong>no Christoforo de Seravalle, vicario<br />
Materni, Iacobo Berardini de Materno, Antoniolo/ condam Cabrii, molinario, habitatore de<br />
Tusculano et Andrea cartario quondam Tadioli, habitatore religionis,/ testibus rogatis et notis. Ibi<br />
magnificus et generosus vir do<strong>mi</strong>nus Bartholameus Maripetro,/ comendatarius religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, omnibus meliori modo iuri, via, forma et causa quibus melius/ et validius<br />
potuit et potest, presentavit et produxit Peterzolo quondam Pasqueti de Viglis de Materno, consul<br />
comunis/ et ho<strong>mi</strong>num de Materno, literas infrascriptorum do<strong>mi</strong>ni potestatis et vicarii tenoris<br />
infrascripti, vi<strong>del</strong>icet: Iacobus Philipus de/ Advocatis <strong>mi</strong>les riperie Brixie, potestas, et Laurentius de<br />
Paterno, iuris peritus, eius vicarius et cetera. Prius/ per nos, visa quadam sententia diffinitiva per<br />
nos cum consilio sapientis lata, in qua et per quam inter alia/ condempnavimus David de Pizanis<br />
sindicum et sindicario no<strong>mi</strong>ne comunis et ho<strong>mi</strong>num et universitatis de Tusculano ac/ Co<strong>mi</strong>num de<br />
Bondono, habitatorem de Tusculano, ad di<strong>mi</strong>ttendum et relaxandum infrascriptam petiam terre<br />
cum fructibus/ habitis et perceptis a tempore litis contestate citra eclesie et<br />
318
monasterio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano seu/ Lanceloto de Claraschis, procuratori<br />
magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamei Maripetro, comendatarii dicte eclesie/ et monasterii<br />
et per eum prefato do<strong>mi</strong>no Bartholameo no<strong>mi</strong>ne ipsius eclesie et monasterii, de qua rogatum fuit<br />
instrumentum per Lazarum de Feraris, notarium, die vigessimo tercio mensis iulii, anni presentis.<br />
Visaque sententia, lata/ in causa apellationis interposite a dicta sententia in qua inter alia<br />
pronunciatum et declaratum/ fuit bene iudicatum et male apellatum et cetera, rogata per Iohanem<br />
de Rudiano, notarium,/ civem Brixie, die vigessimo secundo mensis instantis, visisque literis per<br />
iuducem appellationis/ predicte super hoc nobis descriptis et cetera, uiusmodi tenoris, vi<strong>del</strong>icet:<br />
spectabillis et/ generose uti frater honorabilis alias lata fuit quedam sententia per spectabilitatem<br />
vestram/ aut eius precessorem de consilio spectabillis doctoris do<strong>mi</strong>ni Ambroxii de Advocatis intra/<br />
spectabillem do<strong>mi</strong>num Bartholameum Maripetro parte una et comune et ho<strong>mi</strong>nes de Tusculano<br />
parte/ altera, a qua extitit appellatur et causa ipsius appellationis in reperto partium consulenti<br />
co<strong>mi</strong>ssa/ fuit et illam aceptavi, iuravi et alia feci ut moris est atenta forma iuris et statutorum./<br />
Tandem meam tuli diffinitivam sententiam per quam confirmavi predictam sententiam et/ ipsos de<br />
Tusculano in libris centum planetorum pro expensis factis condemnavi, secundum quod ipsa vestra/<br />
spectabilitas videre poterit. Idcircho, requisitus, eandem spectabillitatem vestram ortor/ ut placeat<br />
ipsam sententiam ut decet exequi ad omnem ipsius do<strong>mi</strong>ni Bartholamei seu eius/ nuntii<br />
requisitionem, cum hoc spectet et pertineat ad officium vestrum. Valete paratus/ et cetera. Ex<br />
Brixia, die vigesimo secundo novembris 1449, Francischus Castagnolus, patavus, doctor/ a tergo,<br />
spectabilli et generoso viro do<strong>mi</strong>no Iacobo Philipo de Advocatis, <strong>mi</strong>liti Salodi,/ et pertinentiarum<br />
honorando potestati uti fratri honorando. Auditaque requisitione nobis facta per/ eundem<br />
Lancelotum dicto no<strong>mi</strong>ne ut ex officio nostro et omni meliori modo iure, via et cetera/ ipsam<br />
sententiam vellimus exequi et exequtioni mandari facere maxime inducendo/ ipsum in posessione<br />
dicte petie terre et cetera. Considerantesque nihil prodesse proferi sententias/ <strong>mi</strong>si exequtionem<br />
<strong>mi</strong>tterentur et cetera. Et rem hanc esse contra ipsum comunem de Tusculano. Ea propter/ harum<br />
tenore mandamus et co<strong>mi</strong>ttimus vobis consuli ceterisque officialibus comunis et/ ho<strong>mi</strong>num de<br />
Materno cui vel quibus hec fuerint presentate, quatenus visis presentibus inducatis/ et imponatis<br />
ipsum do<strong>mi</strong>num Bartholameum dicto no<strong>mi</strong>ne ipsius eclesie seu monasterii seu/ alium eius no<strong>mi</strong>ne<br />
recipientem in et ad tenutam et corporalem posessionem dicte infrascripte/ petie terre actualiter<br />
et cum effectu ipsumque inductum et imponitum manuteneatis et/ deffensetis faciendo de<br />
predictis publicum confici instrumentum expensis petentis sub pena librarum/ quinquaginta<br />
planetorum et cetera. Alioquin et cetera per henmptorie et cetera. Et hoc ad instanciam/ ipsius<br />
do<strong>mi</strong>ni Bartholamei dicto no<strong>mi</strong>ne seu eius procuratoris, protestantis pro omne aliud suum ius/ sibi<br />
salvum sit contra ipsum comunem et Co<strong>mi</strong>num maxime de fructibus et expensis et cetera et litere/<br />
reddantur. Que petia terre est hec, vi<strong>del</strong>icet: una petia terre aratoria, olivata et vidata/ hac partim<br />
prativa, iacens super teritorio de Tusculano et que vulgariter appellatur Le Gere/ di Fra, hac iacens<br />
prope monasterium predictum, cui coheret a mane dicta eclesia/ seu monasterium vel eius iura, a<br />
meridie lacus, a sero et a monte teritorium Materni medietate/ flume et cetera, salvis et cetera.<br />
Lazarus de Ferariis, ad civilia notarius, sub die viginti quatuor novembris/ 1449, petens ac petiit<br />
dictus do<strong>mi</strong>nus Bartholameus a prefato consule, quatenus ipsas literas exequi/ et exequtioni<br />
mandare debeat. Qui consul, volens obedire statim, ipsum do<strong>mi</strong>num/ Bartholameum posuit et<br />
induxit in et ad tenutam et corporalem posessionem dicte petie/ terre dando sibi de lapidibus,<br />
herbis et frondibus in manibus et gre<strong>mi</strong>o, eundo per dictam/ petiam terre huc et illuc et cetera, alia<br />
faciendo que fiunt et fieri debent in signum/ vere tenute et corporalis posessionis dande et<br />
accipiende. Et<br />
319
inmediate ipse/ do<strong>mi</strong>nus Bartholameus, ponitus ad tenutam ut supra, imposuit et co<strong>mi</strong>sit Paulo<br />
debolate eius/ laboratori ibidem presenti, quatenus no<strong>mi</strong>ne ipsius di<strong>mi</strong>ni Bartholamei laborari<br />
debeat dictam petiam terre et/ putare debeat de vineis existentibus in dicta petia terre et cetera,<br />
alia laboreria facere et cetera,/ qui Paulus illico, presentibus ipso do<strong>mi</strong>no Bartholameo et dictis<br />
testibus, incepit dicto no<strong>mi</strong>ne putare de/ vineis existentibus in dicta petia terre et in ea arare fecit<br />
et cetera. Rogans ac rogavit/ antedictus do<strong>mi</strong>nus Bartholameus me notarium infrascriptum ut de<br />
predictis publicum conficere debeam instrumentum et cetera./ Ego Firmus fillius Bertolini de Caino,<br />
habitator Materni, notarius publicus imperiali auctoritate,/ predictis omnibus affui et, rogatus, hanc<br />
cartam subscripsi.<br />
4<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Marzo 9 in refectorio religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Bartolomeo Maripietro commendatario <strong>del</strong>la religione di San Domenico ha dato in affitto per nove<br />
anni a Pietro fu Giacobino detto Grisete due appezzamenti di terra nelle contrade Comnigonos e<br />
Ceresolis di Toscolano, in cambio di nove bazete e mezza di olio. Il notaio Augustino de Calapis,<br />
chiamato a redigere il documento, lascia al figlio Antonio l'incarico, pur vigilando sul buon<br />
svolgimento <strong>del</strong> lavoro.<br />
Notaio: Antonio filio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car.96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliesimo<br />
quatercentissimo quinquagessimo,/ indictione tercia decima, die nono mensis marcii, in religione<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici, in quadam sala teragna seu refectorio, presentibus: Iohane fillio quondam Tomey<br />
de Rendena, habitatore Materni,/ Simone fillio quondam Bertra<strong>mi</strong> de Pergomo, habitatore<br />
suprascripte religionis et Andrea fillio quondam Tadioli de/ Pergomo, habitatore suprascripte<br />
religionis, omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis./ Ibi magnificus et generosus<br />
vir do<strong>mi</strong>nus Bartolameus Maripetro, comendatarius/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,<br />
omnibus modo, iure, via, forma, causa, ocasione/ quibus melius et prout validius potuit et potest,<br />
pro se et successoribus suis, per baculum/ quem in manibus suis tenebat ad rectum livellum<br />
civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus/ Garde, investivit Petrum filium quondam Iacobini dicti<br />
Grisete de Cabiana de Tuschulano, ibi/ presentem et hanc investituram pro se suisque heredibus<br />
sponte suscipientem, hinc ad novem/ annos ad novam investituram fiendam, no<strong>mi</strong>natim de<br />
infrascriptis petiis terre, vi<strong>del</strong>icet: primo de/ una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />
teratorio de Tuschulano in contrata ubi/ dicitur, ad Comnigosnos, cui coheret a mane heredes<br />
Franceschini quondam Iohannis Zanini/de Gayno partim et partim limes, a meridie limes, a monte<br />
Asander de Bondono, a sero flumen, salvis/ , que potest esse per<br />
mensuram duorum plodiorum et treginta (...) tabularum vel circha;/ item de una petia terre<br />
aratoria, olivata et vidata iacente in suprascripto teratorio in contrata ubi dicitur in/ Ceresolis, cui<br />
coheret a monte Bartolameus Berardi, a mane via, a meridie 84<br />
./ Ad habendum, tenendum,<br />
gaudendum et posidendum dictas petias terre et quidquid de eys ipsi Petro emph/itiothe eiusque<br />
heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent accessibus quoque ingressibus,<br />
84<br />
Manca l'indicazione <strong>del</strong>le altre coerenze.<br />
320
egressibus/ et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis quas dictas petias/<br />
terre habent supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et/ actionibus,<br />
realibus et personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis,/ viis, aquis,<br />
aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciis, et requisitionibus/ ipsarum<br />
petiarum terre aliqualiter spectantibus et pertinentibus, quas quidem petias terre dictus/ do<strong>mi</strong>nus<br />
Bartolameus comendatarius ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicto Petro<br />
emphitiothe perpetuo deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare ab/ omni persona comuni<br />
colegio et universitate, expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum/ est respectu utilis<br />
do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ comendatarium<br />
ut supra in dictum Petrum emphitiotham vigore presentis investiture/ dando, reddendo et<br />
solvendo ac dare reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Petrus<br />
emphitiotha dicto do<strong>mi</strong>no Bartolmeo, comendatario ut supra,/ et per eum dicto monesterio<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano quolibet anno/ in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi<br />
vel eius in octava ad canipam dicti/ monesterii sitam in dicta religione bacetas novem cum dimedia<br />
oley boni,/ pulchri et recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti/<br />
quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no./ Quo ficto sit<br />
in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud/ imponatur dicto Petro<br />
emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus/ Petrus emphitiotha vendere aut<br />
alienare voluerit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum sibi Petro emphitiothe pertinens<br />
vigore presentis investiture,/ prius teneatur et debeat apellare prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />
comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis et eys, emere volentibus, dare et vendere<br />
teneatur ipsum suum/ ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum pro decem soldis<br />
planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto/ pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin<br />
vendat et vendere possit/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum cui<br />
voluerit,/ exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone, consortio discipline hospitali vel aliis/ personis<br />
in quibus conditio dicti monesterii fiet deterior, habendo semper prefa/tum do<strong>mi</strong>num<br />
Bartolomeum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis/ soldos decem planetorum<br />
pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum/ investire emphitiothicum et in eum<br />
investituram facere presenti consi<strong>mi</strong>lem in/ effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita<br />
ut pre<strong>mi</strong>titur fir<strong>mi</strong>tur atte/ndis et observandis prefatus do<strong>mi</strong>nus Bartolameus comendatarius ut<br />
supra obli/gavit dicto Petro emphitiothe dictum monesterium omnia sua bona/ presentia et futura<br />
pigneri et dictus emphitiotha obligavit prefato/ do<strong>mi</strong>no Bartolomeo comendatario ut supra et per<br />
eum dicto monesterio et successoribus/ suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Renuntiantes et/ expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et singulis/<br />
suprascriptis esse et fuisse verum et maxime prefatus do<strong>mi</strong>nus Bartolameus, comendatarius/ ut<br />
supra, loco ipsius monesterii decretis, decretalibus et constitutionibus sino/dalibus Romane Curie<br />
Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibus/que statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reformationibus, decretis, illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis/ nostre venetiarum comunis et populi<br />
Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde ceterisque/ aliis suis iuribus et legum auxiliis,<br />
exceptionibus et oppositionibus quibus posset venire/ aut facere de iure vel de facto contra<br />
predictam vel aliquod predictorum et cetera/. Ego Antonius fillius Augustini de Calapis (-) de<br />
Materno notarius et habitator/ Tuschulani Riperie Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per<br />
infrascriptum Au/gustinum de Calapis de Materno, notarium publicandi prescriptum<br />
instrumentum/ illud idem secundum tenorem imbreviature per<br />
321
ipsum rogate et imbreviate/ publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi, nil addito remoto/<br />
nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intelle/ctum et ideo me cum<br />
atestatione mea consueta subscripsi in robur/ et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et (-) cum<br />
interlineatura facta/ in linea quinta decima vi<strong>del</strong>icet a meridie limes errore o<strong>mi</strong>ssa et cetera./<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente. Ego/ Augustinus fillius<br />
quondam magistri Antonioli de Calapis de Ma/ terno, habitator Tuschulani, notarius predictus<br />
presens fui et de eys/ rogatus fui sed aliis ocupatus ad publicandum et in publicam/ formam<br />
reducendum prescriptum instrumentum suprascripto Antoniolo de Calapis,/ notario, co<strong>mi</strong>ssi et quia<br />
illud tum mea originali breviatura/ ascultavi et concordare inveni ideoque me tum atestatione<br />
mea/ consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />
5<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Maggio 23 Toscolano, in lozeta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici apud clusam.<br />
Bartolomeo Maripietro commendatario <strong>del</strong>la religione di San Domenico ha dato in affitto per nove<br />
anni a Francesco fu Antoniolo Andrioli Barbavare tre appezzamenti di terra con una tesa per tordi<br />
nelle contrade Roncho di San Martino, Ceruduli e Zolino di Maderno, in cambio di sei bazete di olio<br />
all'anno.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni, curente <strong>mi</strong>lliesimo<br />
quatercentissimo quin/quagessimo, indictione tercia decima, die vigessimo tercio mensis madii, in<br />
religione Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, in lozeta dicte religionis sita a mane parte dicte religionis<br />
apud clusam,/ presentibus: Lanceloto de Claraschis de Soncino, habitatore dicte religionis,<br />
Christoforo filio quondam Gidini/ dicto Volpinus de Materno et Simone fillio quondam Bertra<strong>mi</strong>,<br />
habitatore dicte religionis, omnibus/ testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi<br />
magnificus et generosus/ vir do<strong>mi</strong>nus Bertolameus Maripetro, comendatarius religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano,/ omnibus modo iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout<br />
validius potuit et/ potest, pro se et successoribus suis per anulum quem in suis manibus tenebat ad<br />
rectum/ livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde, investivit Francischum filium<br />
quondam Antonioli Andrioli Barbavare de Materno ibi presentem, pro se suisque heredes sponte<br />
suscipientem hinc ad novem annos ad novam investituram fiendam no<strong>mi</strong>natim/ de infrascriptis<br />
petiis terre et primo de una petia terre prativa, rosiva et olivata/ cum una tensa a turdis intus<br />
iacente in teratorio de Materno in contrata Runchi/ Sancti Martini, cui coheret a mane et a monte<br />
via, a sero via partim et partim do<strong>mi</strong>nus pre Materninus/ condam Liali de Cuignanis, a meridie<br />
Mafeus quondam Iohanelli confetoris partim et partim eclesia/ Sancti Martini, que est per<br />
mensuram plodiorum duorum et decem et octo tabularum, de/ qua debetur fictum bazetam unam<br />
cum dimedia oley; item una petia terre vegra et olivata/ et rosiva iacente in suprascripto<br />
teratorio in contrata Ceruduli, cui a sero Iacobus Berardini/ coheret, a monte Bonapasius Bertazoli<br />
partim et partim Iacobus de Bindaciis pro dicta/ religione, a meridie via, a mane dictus emphitiotha<br />
partim et partim Guel<strong>mi</strong>nus Fau/stini de Novayra, que est per mensuram duorum plodiorum et<br />
septem tabularum,/ de qua debetur fictum bacetam unam oley; item una petia terre aratoria,<br />
olivata et vidata/ iacente in suprascripto<br />
322
teratorio in contrata Zolini, cui coheret a monte via, a mane Do<strong>mi</strong>nicus Cipani, a meridie/ Albertus<br />
de Bondono, habitator de Tuschulano, a sero Albertus partim et partim dictus emphitiotha,/ salvis<br />
omnibus aliis choherenciis, que est per mensuram tabularum viginti novem/ et de qua debetur<br />
fictum bacetas tres cum dimedia oley. Ad habendum, tenendum,/ gaudendum et posidendum<br />
dictas petias terre et ad quidquid de eys ipsi Francischo emphitiothe/ eiusque heredibus iure<br />
livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel<br />
alios si qui forent, accessibus quoque ingressibus, egressibus et regressibus/ suis ad usque vias<br />
publicas et cum omnibus et singulis que dictas petias terre habent/ supra se, intra seu infra se in<br />
integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus,/ realibus et personalibus, utilibus et directis,<br />
<strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis,/ viis, aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,<br />
conditionibus, pertinenciis et requisitionibus/ ipsarum petiarum terre aliqualiter spectantibus et<br />
pertinentibus, quas quidem petias terre prefatus do<strong>mi</strong>nus/ Bertolameus, comendatarius ut supra,<br />
convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Francischo emphitiothe perpetuo defendere,<br />
guarentare, auctorizare et desbrigare ab/ omni persona comuni colegio et universitate, expensis<br />
propriis ipsius monesterii, et hoc/ quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis<br />
translate per prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ comendatarium ut supra infrascriptum<br />
Francischum emphitiotham vigore presentis investiture,/ dando reddendo et solvendo ac dare<br />
reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Francischus emphitiotha<br />
prefato do<strong>mi</strong>no Bertolameo comendatario ut supra et/ per eum dicto monesterio quolibet anno in<br />
festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel/ eius in octava ad canipam dicte religionis sitam in<br />
dicta religione, bacetas sex oley boni/ pulchri et recto mensurati ad mensuram Salodi sub pena<br />
dupli dicti ficti quolibet/ anno co<strong>mi</strong>ttendo quo cessatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto<br />
ter<strong>mi</strong>no, quo/ ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud<br />
im/ponatur dicto Francischo emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus<br />
Francischus/ vendere aut alienare emphitiothicum voluerit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum /emphitioticum sibi Francischo emphitiothe pertinens vigore presentis investiture<br />
prius teneatur/ et debeat apellare prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum et per eum successoribus suis<br />
et eys,/ emere volentibus, dare et vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere<br />
potuerit a personis emere/ volentibus; alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium<br />
seu mell/ioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persona,<br />
consortio/ discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monasterii ut supra fieret/<br />
deterior, habendo semper prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium et per eum<br />
successoribus suis/ soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat<br />
novum investire/ emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro<br />
quibus omnibus/ et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>titur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis<br />
prefatus do<strong>mi</strong>nus/ Bertolameus comendatarius ut supra obligavit dicto Francischo dictum<br />
monesterium/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri et dictus emphitiotha obligavit/<br />
prefato do<strong>mi</strong>no Bertolameo et per eum dicto monesterio et successoribus suis, se personaliter et<br />
omnia/ sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni<br />
ex/ceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime prefatus<br />
do<strong>mi</strong>nus/ Bertolameus comendatarius ut supra loco ipsius monesterii decretis, decretalibus et<br />
constitutionibus/ sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum<br />
omnibusque/ statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime ducalis<br />
323
do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum/ comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie predicte<br />
ceterisque aliis suis iuribus et legum/ auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire<br />
aut facere de iure vel de facto contra/ predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius<br />
Augustini de Callapis de Materno, notarius et habitator Tuschulani Riperie Sa/lody, ex co<strong>mi</strong>sione<br />
<strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis de Materno,/ notarium publicandi prescriptum<br />
instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate/ et imbreviate<br />
publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi, nil addito/ remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel<br />
sententiam mutet vicet vel variet intellectum/ et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi<br />
in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>/ ssorum./<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Ego Augustinus fillius quondam magistri Antonioli de Calapis/ de<br />
Materno, habitator Tuschulani, notarius predictus, presens fui et de eys rogatus/ fui sed aliis<br />
ocupatus ad publicandum et in publicam formam reducendum/ prescriptum instrumentum<br />
suprascripto Antoniolo de Calapis notario co<strong>mi</strong>ssi et/ quia illud cum mea originali breviatura<br />
ascultavi et concordare/ inveni ideoque me cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et/<br />
fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />
6<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Maggio 25 Gargnano, in strata publica ante domum Tonoli.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Toniolo fu Giovannino un appezzamento<br />
di terra a Posere di Gargnano in cambio di due quarteri di olio all'anno.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quin/quagessimo, indictione tercia decima, die vigessimo quinto mensis madii, in<br />
villa de Gargnano,/ in strata publica ante domum infrascripti Tonoli presentibus: Guel<strong>mi</strong>no de villa<br />
Georgio quondam/ Ambrosii de villa et Tonolo quondam Tonoli de la Costa, omnibus testibus notis,<br />
rogatis et ad hec/ spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino, habitator religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano,/ procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni<br />
Bertolameii, comendatarii religionis Sancti/ Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, ad multa sed ad instrumenta<br />
spetialiter constitutus pro ut patet in publico instrumento illius/ procure rogato per Rayninum<br />
filium quondam Toni de Goyciis de Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis decembris<br />
<strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo, indictione undecima/ et reducto in formam<br />
per Christoforum de Rosis, notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione/ sibi facta<br />
per suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis notarium/<br />
infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout validius/<br />
potuit et potest procuratio no<strong>mi</strong>ne do<strong>mi</strong>ni Bertolameii comendatarii ut supra et successoribus suis<br />
per calamum/ quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis<br />
Riperie lacus/ Garde ad novem annos ad novam investituram fiendam Tonolum filium quondam<br />
Iohanini de/ la Costa habitatorem ville de Gargnano, ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />
suisque heredibus/ sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata et vidata<br />
iacente in teratorio/ de Gargnano ubi dicitur ad Poseras, cui coheret a monte Guel<strong>mi</strong>nus de villa<br />
pro plebe Sancti Martini,/ a mane<br />
324
Forinus de Bondono habitator suprascripte ville partim et partim Georgius Ambrosii, a sero dictus/<br />
emphitiotha, a meridie Antoniolus quondam Iohani Pasini partim et partim Faustinus de Bolo/no<br />
habitator ville de Zuyno et partim Antonius Iohanis Ferarii, salvis omnibus aliis chorenciis./ Ad<br />
habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi<br />
Tonolo/ emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis<br />
que/ intra predictos continentur confines vel alios si qui forent, accessibus quoque ingressibus,<br />
egressibus et regressibus suis/ usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia<br />
terre habent supra se, intra/ seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus,<br />
realibus et personalibus, utilibus/ et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis,<br />
aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis,/ confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsius petie<br />
terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />
procurator ut supra convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Tonolo emphitiothe perpetuo<br />
deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare/ ab omni persona comuni colegio et universitate<br />
expensis propris ipsius monesterii et hoc/ quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />
possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictum Tonolum<br />
emphitiotham vigore presentis investiture dando, reddendo, sol/ vendo ac dare reddere et solvere<br />
convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>ssit dictus Tonolus/ emphitiotha dicto Lanceloto dicto<br />
procoratori no<strong>mi</strong>ne et per eum dicto monesterio quolibet/ anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri<br />
Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti/ monasteri sitam in dicta religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
quarterios duos oley boni pulchri/ et recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena<br />
dupli dicti ficti quolibet anno/ co<strong>mi</strong>ttendo quo cesatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no<br />
quo ficto sit in dicto/ ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud imponatur<br />
dicto Tonolo/ emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus Tonolus emphitiotha<br />
vendere aut/ alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi<br />
Tonolo emphitiothe/ pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et debeat apellare<br />
dictum Lancelotum/ et per eum prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum et pro successoribus suis et eys,<br />
emere volentibus, dare et vendere/ teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />
emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus/ illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />
personis emere volentibus; alioquin vendat et vendere/ possit ipsum suum livellarium seu<br />
mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis/ potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persona, consortio<br />
discipline vel aliis personis in quibus conditio dicti monestery fieret/ deterior habendo prefatum<br />
do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem<br />
planetorum/ pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotam/<br />
et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis/<br />
suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator/ ut<br />
supra obligavit dicto Tonolo emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et<br />
futura/ pigneri et dictus Tonolus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/<br />
recipienti et per eum dicto monesterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et/ futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in<br />
omnibus/ et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator/<br />
loco ipsius eclesie decretis, decretalibus et constitutionibus Romane sinodalibus Curie/<br />
Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reformationibus/ et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi<br />
Brixie/ et comunitatis Riperie lacus Garde. Ceterisque aliis suis<br />
325
iuribus et legum auxiliis/ exceptionibus et oppositionibus quibus posset venire aut facere de iure<br />
vel de facto/ contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de<br />
Materno notarius et habitator Tuschulani Riperie/ Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per<br />
infrascriptum Augustinum de Calapis/ notarium publicandi prescriptum instrumentum illud idem<br />
secundum tenorem (-) imbreviature/ per ipsum rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in<br />
publicam formam/ reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet vicet/<br />
vel variet intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi in/ robur et fidem<br />
omnium pro<strong>mi</strong>ssorum cum interlineatura facta in linea/ tregessima octava vi<strong>del</strong>icet dupli errore (-)<br />
o<strong>mi</strong>ssa./<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Ego Augustinus fillius quondam magistri Anto/nioli de Calapis de<br />
Materno habitator Tuschulani notarius/ predictus presens fui et de eys rogatus fui sed aliis<br />
ocupattus/ ad publicandum et in publicam formam reducendum prescriptum/ instrumentum<br />
suprascripto Antonilo de Calapis notario co<strong>mi</strong>ssi et/ quia illud cum mea originali breviatura<br />
ascultavi et/ concordare inveni ideoque me cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et<br />
fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />
7<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Giugno 8 Toscolano, in fullis religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici ubi laboratur ad tinam.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Giacobo fu Mafeo de Bindacis una casa<br />
con porto ed aia e un appezzamento di terra nelle contrade Arco e Cerudulo di Maderno, in cambio<br />
di cinque bazete e mezza di olio secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die octavo mensis iunii, in religione<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>/nici in Fullis dicte religionis ubi laboratur ad tinam, presentibus: Iohanino filio<br />
quondam Marche/ti de Mesaga, Angustino filio quondam Antonioli Mazeti de Plano et Andrea fillio<br />
quondam Tadioli,/ habitatore religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici, omnibus testibus notis rogatis et ad hec<br />
spetialiter vocatis./ Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino, habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tuschulano,/ procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolameii/<br />
Maripetro, comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, ad multa sed ad/ infrascripta<br />
spetialiter constitutus de qua procura constat in publico instrumento rogato/ per Rayninum filium<br />
quondam Toni de Goycis de Capriolo, notarium, die vigessimo nono mensis/ decembris, <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quadrigessimo octavo, indictione un/decima et reducto in formam per<br />
Christoforum de Rosis notarium civem et habitatorem/ civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>sione sibi facta per<br />
suprascriptum Rayninum notarium ut supra/ ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />
notarium infrascriptum omnibus modo/ iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout<br />
validius potuit et potest/ procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolameii comendatarii ut supra et<br />
successoribus suis per calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et<br />
comunitatis/ Riperie lacus Garde, ad nuvem annos et ad novam investituram fiendam, investivit/<br />
Iacobum filium quondam Mafey de Bindacis de Materno ibi presentem et hanc investi/turam, pro<br />
se suisque<br />
326
heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una domo murata,/ copata et solerata cum portu et<br />
una herra secum tenente iacente in terra de/ Materno in contrata Archi, cui coheret a sero via, a<br />
meridie lacus, a monte strata pub/ lica et a mane Mateus filius quondam Tonini de Tercio, habitator<br />
Materni, salvis et cetera; item de/ una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de<br />
Materno in contrata/ Ceruduli, cui coheret a meridie Francischus Barbavare locii Do<strong>mi</strong>nici dicti<br />
Bazanela/ pro dicto monesterio, a sero dictus Francischus loco suprascripti Do<strong>mi</strong>nici pro dicta<br />
religione/ partim et partim Bonapasius quondam Antonioli Bertazoli et a monte dictus Bonapa/sius,<br />
a mane Nicholaus quondam Iohanini Nicholini partim et partim Mafeus Io/hanelli confetoris, salvis<br />
omnibus aliis chorenciis. Ad habendum, tenendum, gaudendum/ et possidendum dictas domum,<br />
portum, herram et petiam terre et ad quidquid de eys/ ipsi Iacobo emphitiothe eiusque heredes<br />
iure livellario placuerit faciendum, cum/ omnibus et singulis que intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent, accessibus/ quoque ingressibus, egressibus et regressibus suis usque<br />
ad vias publicas et cum/ omnibus et singulis que dictas domum, portum, heram et petiam terre<br />
habent supra/ se intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus,<br />
realibus/ et personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis,/ viis, aquis,<br />
aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinentibus et requisitionibus/ ipsarum<br />
domus portus here et petie terre aliqualiter spectantibus et pertinentibus./ Quas quidem domum,<br />
portum, heram et petiam terre dictus Lancelotus dictus procurator/ no<strong>mi</strong>ne convenit et solemni<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobo emphitiothe perpetuo de/ffendere, guarentare, auctorizare et<br />
desbrigare ab omni persona comuni colegio et/ universitate expensis propris ipsius monesterii et<br />
hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et/ naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum<br />
procuratorem ut supra in dictum Iacobum emphitiotham/ vigore presentis investiture dando<br />
reddendo et solvendo ac dare, reddere, solvere convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus<br />
Iacobus emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratori/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto<br />
monesterio quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi/ vel eius in octava ad<br />
canipam dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas quinqye cum/ dimedia oley boni pulcri et<br />
recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo vi<strong>del</strong>icet medietatem/ pro domo et aliam<br />
medietatem pro petia terre sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda / quo cesatum fuerit<br />
a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato/ et soluto vel saltem debite<br />
consignato nihil aliud imponatur dicto Iacobo emphitiothe salvo/ quod aliquo tempore in futurum<br />
dictus Iacobus emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum/ ius livellarium seu<br />
mellioramentum emphitioticum sibi Iacobo emphitiothe pertinens vigore presentis/ investiture<br />
prius teneatur et debeat apellare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum/<br />
do<strong>mi</strong>num Bartolomeum et successores suos et eys emere volentibus dare et vendere teneatur<br />
ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro decem soldis planetorum<br />
<strong>mi</strong>nus illo/ iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin vendat et<br />
vendere possit/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum cui voluerit,<br />
exceptis potenti/ viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus<br />
conditio dicti/ monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartolomeum<br />
comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova<br />
investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire emphitiotham et in eum<br />
investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem/ in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis<br />
ita ut pro<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis/ dictus Lancelotus, procurator ut supra,<br />
obligavit dicto Iacobo emphitiothe dictum monasterium et omnia/ sua bona presentia et<br />
327
futura pigneri et dictus Iacobus emphitiotha obligavit dicto Lancelotus dicto/ procuratori no<strong>mi</strong>ne<br />
recipienti et per eum dicto monesterio ut supra et successoribus suis, se personaliter et omnia sua<br />
bona/ presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic<br />
in omnibus/ et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus ut supra loco<br />
ipsius eclesie/ decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />
Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />
et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et populi Brixie et<br />
comunitatis Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et<br />
oppositionibus quibus possent venire aut/ facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />
predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani<br />
Riperie/ Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/<br />
publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum/<br />
rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito/ remoto nec<br />
di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet vicet vel/ variet<br />
intellectum. Et ideo me cum attestatione mea consueta subscripsi in/ robur et fidem omnium<br />
pro<strong>mi</strong>ssorum cum interlineatura facta in linea./<br />
8<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Giugno 11 Toscolano, in lozeta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici apud clusam.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Matteo fu Tonino de Tercio una casa con<br />
porto ed aia sita in contrada Arco di Maderno, in cambio di due bazete e tre quarteri d'olio all'anno<br />
in base alla giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Agostino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni, curente <strong>mi</strong>lliesimo<br />
quater/centissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die undecimo mensis iuni/ in religione<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici in lozeta dicte religionis sita a mane partim dicte religionis apud clusam/<br />
presentibus: Iohanie quondam Bertazoli de Materno, Bertolameo filio quondam Requiliani Buzie de<br />
Materno/ et Christoforo dicto Volpinus fillius quondam Gidini de Materno, omnibus testibus notis<br />
rogatis et ad/ hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tuschulano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri<br />
do<strong>mi</strong>ni Bertolamei/ Maripetro, comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, ad multa sed<br />
ad infrascripta/ spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato per<br />
Rayninum/ fillium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis<br />
decembris <strong>mi</strong>lliessimo/ quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in<br />
formam/ per Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione/<br />
sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto per me Augustinum/ de Calapis<br />
notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus melius/ et prout<br />
validius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bartolomei comendatari/ ut supra per<br />
calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis/ Brixie et comunitatis Riperie<br />
lacus Garde ad novem annos et ad novam investituram/ fiendam investivit Mateum filium<br />
quondam Tonini de Tercio habitatorem Materni ibi<br />
328
presentem/ et hanc investituram, pro se suisque heredes sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una/<br />
domo murata copata et solerata cum portu et una herra iacente in terra/ de Materno in contrata<br />
Archi cui coheret a mane dictus emphitiotha pro uno ortu a meridie lacus/ a sero Iacobus Mafey<br />
pro dicta religione et a monte strata salvis omnibus aliis chorenciis/ ad habendum, tenendum,<br />
gaudendum et posidendum dictas domum portum et herram et/ ad quidquid de eys ipsi Mateo<br />
emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit/ faciendum cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent./ Accessibus quoque ingressibus<br />
egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et/ cum omnibus et singulis que dictas domum<br />
portum et herram habent supra se, intra/ seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et<br />
actionibus realibus et/ personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis<br />
aquis aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsarum<br />
domus portus et herre/ aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quas quidem domum portum et<br />
herram/ dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto/<br />
Mateo emphitiothe perpetuo deffendere guarentare auctorizare et desbrigare ab omni/ persona<br />
comuni colegio et universitate expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum/ est respectu<br />
utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra/ in<br />
dictum Mateum emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo ac/ dare,<br />
reddere, solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Mateus emphitiotha/ dicto<br />
Lanceloto et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu/ Christi<br />
vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas duas/ et quarterios<br />
tres oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram comunis de/ Salodo sub pena dupli dicti ficti<br />
quolibet anno co<strong>mi</strong>tendo quo cesatum fuerit a solutione/ dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in<br />
dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debito/ consignato nihil aliud imponatur dicto Mateo<br />
emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore/ in futurum dictus Mateus emphitiotha vendere aut<br />
alienare voluerit ipsum suum ius/ livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi Mateo<br />
emphitiothe pertinens vigore/ presentis investiture prius teneatur et debeat apellare dictum<br />
Lancelotum procuratorem/ ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bartolomeum comendatarium et<br />
successores suos et eys emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere<br />
potuerit a personis/ emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius<br />
livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili<br />
persone/ consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monestery/ fieret<br />
deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartolomeum comendatarium ut supra et per eum<br />
successores suos/ soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat<br />
novum/ investire emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu/ pro<br />
quibus omnibus et singulis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus/ Lancelotus<br />
procurator ut supra obligavit dicto Mateo emphitiothe dictum monasterium omnia sua/ bona<br />
presentia et futura pigneri et dictus Mateus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto/ dicto<br />
procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter<br />
et omnia sua/ bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni<br />
exceptioni/ non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus<br />
Lancelotus/ procurator ut supra loco ipsius monesteri decretis, decretalibus et constitutionibus<br />
sinodalibus Romane/ Curie Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis,<br />
ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus/ reformationibus et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />
329
venentetiarum comunis et populi Brixie/ et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque aliis suis<br />
iuribus et legum auxiliis exceptionibus et/ oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure<br />
vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de<br />
Materno notarius et habitator Tuschulani/ Riperie Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per<br />
infrascriptum Augustinum de Calapis/ notarium publicandi prescriptum instrumentum illud idem<br />
secundum tenorem inbreviature per ipsum/ rogate et imbreviate publicavi et scripsi in publicam<br />
formam reduxi nil addito/ remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet vicet vel variet<br />
intellectum/ preter literam vel sillabam Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi/ in<br />
robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum/.<br />
9<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Giugno 11 Toscolano, in lozeta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici apud clusam.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Giovanni fu Antoniolo Bertazoli Zuchoni<br />
un appezzamento di terra sita in contrada Cuvegnanis di Maderno per quindici bazete e due<br />
quarteri e mezzo di olio all'anno in base alla <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die undecimo mensis IunI in religione<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tuschulano in lozeta sita a mane parte dicte religionis apud clusam presentibus:<br />
Matheo filio quondam Tonini/ habitatore Materni Bartolomeo filio quondam Requiliani Buzie de<br />
Materno et Christoforo filio quondam Gidini/ dicto Volpinus de Materno omnibus testibus notis<br />
rogatis et ad hec spetialiter vocatis./ Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano procurator/ et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri<br />
do<strong>mi</strong>ni Bartolomei Maripetro comendatari/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano ad multa sed<br />
ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura/ constat publico instrumento rogato per<br />
Rayninum fillium quondam Toni de Goycis de Capriolo/ notarium die vigessimo nono mensis<br />
decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo/ octavo indictione undecima et reducto in<br />
formam per Christoforum de Rosis notarium civem/ et habitator civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi<br />
facta per suprascriptum Rayninum notarium/ ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />
notarium infrascriptum omnibus modo/ iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout<br />
vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ dicti do<strong>mi</strong>ni Bartolomei comendatari ut supra per<br />
calamum quem in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />
lacus Garde ad novem annos/ et ad novam investituram fiendam investivit Iohanem fillium<br />
quondam (-) Antonioli Bertazoli Zu/ choni de Materno ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />
suisque heredibus sponte/ suscipientem de una petia terre aratoria, olivata, vidata, loriva et partim<br />
prativa iacente/ in terra de Materno in contrata de Cuignanis a mane parte dicte ville cui coheret a<br />
mane fosatum/ a meridie et a monte via sero do<strong>mi</strong>nus pre Materninus de Ravis fillius quondam<br />
Liali de Cuignanis/ partim et partim Tebellus Iacobi partim et partim Antonius Iacobi Berardini<br />
loco/ Nicholai de Malsesigno pro dicto monesterio salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum/<br />
tenendum gaudendum et<br />
330
posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Iohani emphitiothe/ eiusque heredibus<br />
iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que/ intra predictos continentur<br />
confines vel alios si qui forent accessibus quoque ingressibus, egressibus et regressibus/ suis usque<br />
ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia terre habet supra/ se intra seu infra se in<br />
integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus realibus et/ personalibus utilibus et directis<br />
<strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,<br />
conditionibus, pertinentibuset requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus/ et<br />
pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit/ et<br />
solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iohani emphitiothe perpetuo deffendere, guarentare,<br />
auctorizare/ et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis propris ipsius<br />
monesterii/ et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per<br />
dictum procuratorem/ ut supra in dictum Iohanem emphitiotham vigore presentis investiture<br />
dando reddendo et solvendo/ ac dare reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit<br />
dictus Iohanes emphitiotha/ dicto Lanceloto procuratori ut supra dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />
recipienti et per eum dicto monasterio/ quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi<br />
vel eius in octava ad canipam/ dicti monesteri sitam in dicta religione bacetas quindecim et<br />
quarterios duos cum dimedio/ oley boni pulcrhi et recte mensurati ad mensuram comunis de<br />
Salodo sub pena dupli/ dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda / quo cesatum fuerit a solutione dicti<br />
ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato/ et soluto vel debite consignato. Nihil aliud<br />
imponatur dicto Iohani emphitiothe salvo/ quod si aliquo tempore in futurum dictus Iohahnes<br />
emphitiotha vendere aut alienare voluerit/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />
emphitioticum sibi Iohani emphitiothe pertinens/ vigore presentis investiture prius teneatur et<br />
debeat apellare dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num<br />
Bertolameum comendatarium ut supra et successores suos et eys emere/ volentibus dare et<br />
vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum pro decem<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis/ emere volentibus;<br />
alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum emphitioticum<br />
cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone/ consortio discipline hospitali vel aliis<br />
personis in quibus conditio dicti monasterii fieret/ deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>nium<br />
Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successores suos/ soldos decem planetorum pro<br />
nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum/ investire emphitiotam et in eum<br />
investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro/ quibus omnibus et singulis suprascriptis<br />
ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus/ Lancelotus procurator ut supra<br />
obligavit dicto Iohani emphitiothe dictum monasterium et omnia/ sua bona presentia et futura<br />
pigneri et dictus Iohanes emphitiotha obligavit dicto Lanceloto/ dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />
recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua/ bona<br />
presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non/ sic in<br />
omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator/ ut<br />
supra loco ipsius monasterii decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie/<br />
Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reformationibus/ et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi<br />
Brixie et comunitatis/ Riperie predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus<br />
et oppositionibus quibus/ possent venire de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />
predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani<br />
Riperie/<br />
331
Salody ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi<br />
prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate/ et<br />
imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto/ nec di<strong>mi</strong>nuto preter<br />
literam vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intellectum./ Et ideo me<br />
cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
10<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Giugno 10 Toscolano, in lozeta religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici apud clusam.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Bartolomeo fu Requiliano Buzie un<br />
appezzamento di terra sui monti di Maderno sopra il Dosso dei Barbi, in cambio di tre bazete e tre<br />
quarteri di olio all'anno secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2. car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>liessimo<br />
quatercentessimo quinqua/gessimo, indictione tercia decima, die decimo mensis Iuni in religione<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano/ in lozeta dicte religionis sita a mane parte dicte religionis apud<br />
clusam presentibus: Matheo filio quondam Tonini/ de Tercio, Iohane fillio quondam Antonioli<br />
Bertazoli de Materno et Christoforo dicto Volpinus fillio quondam Gidini de/ Materno, omnibus<br />
testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de/ Claraschis de Soncino habitator<br />
religioni Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ magnifici et generosi<br />
viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro comendatarii (-) religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tuschulano ad<br />
multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat/ publico instrumento<br />
rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die/ vigessimo nono<br />
mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo/ indictione undecima et<br />
reducto in formam per Christoforum de Rosis notarium civem et habitatorem/ civitatis Brixie ex<br />
co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto/ per me Augustinum de<br />
Calapis notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et/ ocasione quibus melius et<br />
prout validius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/ comendatari ut supra<br />
per calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis/ Brixie et comunitatis<br />
Riperie lacus Garde ad novem annos ad novam investituram fiendam/ investivit Bertolameum<br />
filium quondam Requiliani Buzie de Materno ibi presentem et hanc investituram,/ pro se suisque<br />
heredibus sponte suscipientem/ no<strong>mi</strong>natim de una petia terre prativa et boschiva iacente in<br />
montibus de Materno in contrata/ ubi dicitur super dossum Barbi cui coheret a monte do<strong>mi</strong>na<br />
Lucia uxor Bertolini de Caravacio/ Loco Iohanis et Christofori fratrum et filliorum quondam Tomei<br />
Vancini de Materno pro dicta religione/ a sero comunis de Materno a meridie Francischus<br />
Barbavare partim et partim capella/ Sancti Faustini de Materno et a mane 85<br />
/ salvis omnibus aliis<br />
chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et/ ad<br />
quidquid de ea ipsi Bertolameo emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum/<br />
cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent accessibus<br />
quoque<br />
85<br />
Il testo risulta privo di ulteriori indicazioni.<br />
332
ingressibus,/ egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />
dicta/ petia terre habet supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus/ et<br />
actionibus realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis/<br />
aquis aqueductis ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us<br />
petie terre/ a liqualiter spectantibus et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus<br />
Lancelotus/ procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolameo<br />
ephitiothe perpetuo deffendere/ guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni<br />
colegio et universitate expensis propris/ ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis<br />
do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per/ dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum<br />
Bertolameum emphitiotham vigore presentis investiture/ dando reddendo et solvendo ac dare<br />
reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Bertolameus emphitiotha dicto<br />
Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum/ dicto monasterio quolibet anno in festo<br />
epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava/ ad canipam dicti monasteri sitam in dicta<br />
religione bacetas tres et quarterios tres oley/ boni pulchri et recte mensurati ad mensuram<br />
comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti/ quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit a<br />
solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto/ sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite<br />
consignato. Nihil imponatur/ aliud dicto Bertolameo emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in<br />
futurum dictus Bertolameus emphitiotha/ vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium<br />
seu mellioramentum emphitioticum/ sibi Bertolameo emphitiothe pertinens vigore presentis<br />
investiture prius teneatur et debeat/ apellare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per<br />
eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium/ ut supra et successores suos et eys emere<br />
volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum/ ius livellarium seu mellioramentum<br />
emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus/ illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />
personis emere volentibus; alioquin vendat/ et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum emphitioticum/ cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio<br />
discipline/ hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior habendo/<br />
semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successores suos<br />
soldos/ decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum in/vestire<br />
emphitiotham et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu/ pro quibus omnibus<br />
et singulis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis/ dictus Lancelotus procurator ut<br />
supra obligavit dicto Bertolameo emphitiothe dictum monasterium/ et omnia sua bona presentia et<br />
futura pigneri et dictus Bertolameus emphitiotha obligavit/ dicto Lanceloto dicto procuratorio<br />
no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio ut supra et successoribus/ suis, se personaliter et<br />
omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse/ renuntiaverunt omni<br />
exceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse/ verum et maxime dictus<br />
Lancelotus procurator ut supra loco ipsius eclesie decretis/ decretalibus et constitutionibus<br />
sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis,<br />
ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />
venentiarum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus<br />
et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/ aut facere de iure vel de<br />
facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno<br />
notarius et habitator Tuschulani ex/ co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta infrascriptum Augustinum de<br />
Calapis notarium publicandi/ prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem<br />
imbreviature per ipsum rogate/ et imbreviate publicavi et scripsi et in<br />
333
publicam formam reduxi nil addito/ remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum<br />
vel sententiam mutet vicet vel/ variet intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta<br />
subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />
11<br />
PERGAMENA<br />
1321 Febbraio 15 Toscolano, in claustro religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Michele di Nave, preposito <strong>del</strong>la religione di San Domenico, col consenso di alcuni confratelli ha<br />
dato in affitto a Bertolino fu Boture monaco di Fasano un appezzamento di terra in contrada<br />
Bornico di Maderno, in cambio di sei bazete di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal<br />
comune di Toscolano.<br />
Notaio: Toscolano di Fachino di Toscolano.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne. Die Iovis quinto februarii in claustro religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tus/culano, presentibus: Francescho Molinario de Faxano, Stephanino Molinario de Calvazesio et/<br />
Bertolino qui dicitur Richolus de Navazio de Gargnano testibus rogatis. Ibi congregato capitulo/<br />
dicte religionis sono campanelli more solito hac propria de causa de mandato do<strong>mi</strong>ni fratris/<br />
Michaelis de Navis prepositi dicte religionis ipse do<strong>mi</strong>nus prepositus de conscienza et bona<br />
voluntate/ omnium infrascriptorum fratrum suorum ibi presentium, vi<strong>del</strong>icet do<strong>mi</strong>ni fratris Petri de<br />
Gardono presbiteri, et fratris/ Iohanis de Materno, Berardi de Portesio, Maternini de Faxano, Petri<br />
et Martini de Paligno, Bertolini/ Goxoli et Bertolini de Disconzio omni modo et forma quibus ipse<br />
do<strong>mi</strong>nus prepositus melius de iure potuit pro/ se et no<strong>mi</strong>ne (-) et vice tocius capituli et conventus<br />
dicte domus, cum ligno quod in suis manibus te/nebat investivit secundum formam recti livelli<br />
comunis Brixie Bertolinum quondam Boture monacii de Fa/xano loco Gardoni no<strong>mi</strong>natim Materni<br />
de una petia terre olivata et aratoria iuris dicte religionis iacente in/ teratorio Materni in contrata<br />
Bornici cui coheret a mane a meridie lacus, a sero Avancinus Baya/montis et a monte dictus<br />
conductor salvis aliis coherenciis. Tali vero modo et ordine fecit dictam inve/stituram quod dictus<br />
Bertolinus conductor de cetero et sui heredes et cui dederit vel habere statuerit habeat, teneat,/<br />
gaudeat et possideat dictam paciam terre. Et ex ea secundum usum boni et recti livelli Brixie<br />
quidquid sibi deinceps perpetuo/ placuerit facient sine aliqua contraditione, cum omni iure, actione<br />
et ratione usus et usanciis/ ter<strong>mi</strong>nis et confinibus dicte petie terre integre pertinentibus silicet<br />
vendere, donare et pro anima iu/dicare de (...) persone liceant ei dare dictam petiam terre alicui<br />
eclesie ho<strong>mi</strong>ni potenti neque servo./ Reddendo ac persolvendo dictus conductor per se et per suos<br />
heredes, dicto do<strong>mi</strong>no preposito et suis succ/essoribus aut certo nuncio dicte religionis et ad<br />
canipam dicte domus conducendo et consignando/ omni anno in festo ephifanie do<strong>mi</strong>ni vel in<br />
octava sex bazetas boni et pulcri oley et bene men/surati ad rectam mensuram comunis Tusculani<br />
no<strong>mi</strong>ne ficti. Quo ficto soluto vel non/ dicto conductori alia superimposita non fiant preter quod si<br />
aliquo tempore dictus conductor ius su/um vel melioramentum vendere voluerit prius debeat<br />
dictum do<strong>mi</strong>num prepositum vel eius successores/ apellare et ei pro duobus soldis imperialium<br />
<strong>mi</strong>nus quam alteri persone dare si emere voluerit. Alioquin/ vero vendat cui voluerit, exceptis<br />
suprascriptis proybitis personis dicto do<strong>mi</strong>no inde habente/ duos soldos imperialium pro investitura<br />
pro quibus debeant novum emphitiotam investire et cartam in omni/ in si<strong>mi</strong>li tenore firmare. In<br />
laude sapiente persona vero inter sese<br />
334
posuerunt et sibi/ ad invicem solempni stipulatione pro<strong>mi</strong>serunt quod si quis ex ipsius vel suorum<br />
heredum aut su/ccessorum omnia ut superius legitur non atenderit et non observaverit proponat<br />
tunc pars/ illa parti fidem servanti suprascriptum fictum in duplum no<strong>mi</strong>ne pene. Qua pena soluta/<br />
vel non dicta investitaet omnia et singula in hoc contractu contenta in quolibet capitulo/ in laude<br />
sapientium. Nichilo<strong>mi</strong>nus perpetuo rata sint et firma nullo preter<strong>mi</strong>sso obstaculo et insuper/<br />
predictus do<strong>mi</strong>nus prepositus, no<strong>mi</strong>ne dicte religionis stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolino<br />
conductori ei et/ cui dederit dictam investituram ab omni contradicenti persona cum colegio et<br />
universitate/ propris expensis dicte religionis perpetuo deffendere et guarentare, sub pena omnis<br />
dampni et dispendi/ inde dicto conductori vel eius heredibus incurentium et pro hiis omnibus<br />
atendendo predicte partes/ obligavit sibi ad invicem omnia sua bona et bona dicte religionis<br />
presentia et futura pigneri./ Renuntiando ad invicem omnibus statutis et ordinibus et rationum (...)<br />
comunis Brixie super livellum factis/ et fiendis et omnibus legum auxilis. Et maxime dictus do<strong>mi</strong>nus<br />
prepositus stantis et interdictis eclesia/sticis litteris et privilegis do<strong>mi</strong>ni Pape decretis et<br />
decretalibus et omni alii suo iuri eclesiastico et cetera./ Anno Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>llesimo trecentesimo<br />
vigesimo primo, indicione quarta./ Ego Tusculanus ser Fachini de Tusculano notarius hiis omnibus<br />
affui, rogatus, scripsi.<br />
12<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Giugno 12 Maderno, in curtivio habitationis do<strong>mi</strong>ne Rose uxoris quondam Maternini de<br />
Lancetis.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a donna Rosa fu Giovannino de Zechis<br />
vedova Maternino de Lancetis e ai nipoti un appezzamento di terra sita in Bornico di Maderno, in<br />
cambio di cinque bazete e mezza di olio all'anno secondo la <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die duodecimo mensis Iunii in<br />
Materno in curtivio/ habitatoris infrascripte do<strong>mi</strong>ne rose que fuit quondam Maternini de Lancetis,<br />
presentibus: Antonio/ filio quondam Herquiliani de Lancetis de Materno, Do<strong>mi</strong>nico filio quondam<br />
Requiliani Calcinardi de Viavetero,/ de Gargnano habitatore Plani Gercinici de Tuschulano et<br />
Georgio filio quondam Christofori de Lancetis/ de Materno, omnibus testibus notis rogatis et ad hec<br />
spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus/ de Claraschis de Soncino habitator religionis sancti do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tuschulano procurator et procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne magnifici et ganerosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />
Maripetro comendatarii religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano ad multa sed ad instrumenta<br />
spetialiter constitutus de qua procura/ constat publico instrumento rogato per Rayninum filium<br />
quondam Toni de Goycis de Capriolo/ notarium die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quadri/gessimo octavo indictione undecima et reducto in formam per<br />
Christoforum de/ Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />
suprascriptum Rayninum/ notarium ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis notarium<br />
infrascriptum omnibus modo/ iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout vallidius<br />
potuit et potest procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari ut supra<br />
335
per calamum quem in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis<br />
Riperie lacus Garde ad novem annos/ et ad novam investituram fiendam investivit do<strong>mi</strong>nam Rosam<br />
filliam quondam Iohanini de Zechis/ de Bidizolis et uxorem quondam Maternini de Lancetis de<br />
Materno tamquam heredes Hectoris olim/ ruis do<strong>mi</strong>ne Rose filii et olim filii quondam Maternini de<br />
Lancetis de Materno ad novem/ annos ad novam investituram fiendam no<strong>mi</strong>natim de una petia<br />
terre aratoria olivata/ iacente in teratorio de Materno in contrata Bornici cui coheret a mane Lacus<br />
a meridie/ illi de Porcellis a sero et a monte dicta do<strong>mi</strong>na Rosa investita salvis omnibus aliis<br />
chorenciis et que petia terre est per mensuram tabularum viginti una et de qua petia terre solebat<br />
solvere bazetas sex oley ad mensuram comunis de Tuschulano ad habendum, tenendum,<br />
gaudendum/ et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi do<strong>mi</strong>ne Rose<br />
emphitiothe eius/que heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos/ continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus<br />
egressibus et regressibus suis usque/ ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia<br />
terre habet supra se/ intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus<br />
realibus et/ personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis<br />
aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie<br />
terre aliqualiter spectantibus./ Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator ut supra<br />
convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne Rose emphitiothe perpetuo deffendere<br />
guarentare auctorizare et desbrigare/ ab omni persona comuni colegio et universitate expensis<br />
propris ipsius monesterii et hoc quantum/ est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis<br />
translate per dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictam do<strong>mi</strong>nam Rosam emphitiotham<br />
vigore presentis investiture dando reddendo et/ solvendo ac dare, reddere, solvere convenit et<br />
solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicta/ do<strong>mi</strong>na Rosa emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratorio<br />
no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio/ quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu<br />
Christi vel eius in octava ad canipam/ dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas quinque<br />
cumdimedia olry boni pulchri/ et recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena dupli<br />
dicti ficti quolibet/ anno co<strong>mi</strong>ttendo quo cesatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo<br />
ficto sit/ in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud imponatur/ dicte<br />
do<strong>mi</strong>ne Rose emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dicta do<strong>mi</strong>na/ Rosa<br />
emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum<br />
emphitioticum sibi do<strong>mi</strong>ne Rose pertinens vigore presentis investiture/ prius teneatur et debeat<br />
apellare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num/ Bertolameum et<br />
successores suos et eys emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus/ illo iusto pretio quod habere<br />
potuerit a personis emere volentibus; alioquin vendat et/ vendere possit ipsum suum ius livellarium<br />
seu mellioramentum emphitioticum cui/ voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone<br />
consortio discipline hospitali / vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior<br />
habendo dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ comendatarium ut supra et per eum<br />
successoribus suis soldos decem planetorum pro nova investitura/ fienda quibus teneatur et debeat<br />
novum investire emphitiotam et in eum investituram/ facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro<br />
quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur/ fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis<br />
dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit dicte do<strong>mi</strong>ne/ Rose emphitiothe dictum<br />
monasterium et omnia sua bona<br />
336
presentia et futura pigneri et dicta/ do<strong>mi</strong>na Rosa emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto<br />
procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto/ monasterio et successoribus suis, se personaliter<br />
et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes/ et expresse renuntiaverunt omni<br />
exceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse/ et fuisse verum et maxime dictus<br />
Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monesteri decretis/ decretalibus et constitutionibus<br />
sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis,<br />
ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />
venentiarum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque/ aliis suis iuribus<br />
et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire aut facere/ de iure vel de<br />
facto contra predicta vel aliquod predictorum et cetera/. Ego Antonius filius Augustinui de calapis<br />
de Materno notarius et habitator Tuschulani ex co<strong>mi</strong>ssione/ <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum<br />
Augustinum de Calapis notarium publicandi prescriptum instrumentum/ illud idem secundum<br />
tenorem imbreviature per ipsum rogate et imbreviate publicavi et/ scripsi et in publicam formam<br />
reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel/ sillabam quod sensum vel sententiam<br />
mutet, vicet, vel variet intellectum. Et ideo me/ cum atestatione mea consueta subscripsi in robur<br />
et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />
13<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Giugno 13 Maderno, in contrata Archi in strata publica ante domum Iacobi Saiote.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Giacobo fu Bersanino Saye un<br />
appezzamento di terra sui monti di Maderno in contrada Prato, in cambio di tre quarteri e tre<br />
quarti di un quarterio d'olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo/ quin/quagessimo, indictione tercia decima, die tercio decimo mensis Iunii in<br />
Materno in contrata Archi/ in strata publica ante domum infrascripti Iacobi Saiole, presentibus:<br />
Bertolameo filio quondam Pasqueti de/ Viglis de Materno, Do<strong>mi</strong>nico dicto Serdenella fillio<br />
quondam Petri de Ravena habitatore Materni et Antonio/ fillio quondam Nicolay de Bindaciis de<br />
Materno omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis./ Ibi Lancelotus de Claraschis de<br />
Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />
magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro comendatarii religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tuschulano ad multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat publico/<br />
instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die<br />
vigessimo/ nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione<br />
undecima/ et reducto in formam per Christoforum de Rosis notarium civem et habitaorem civitatis<br />
Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione/ sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto per me<br />
Augustinum de Calapis/ notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione<br />
quibus melius et prout validius/ potuit et potest procuratorio dicti do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />
comendatarii ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum civitatis<br />
Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde ad novem annos ad/ novam investituram fiendam<br />
investivit Iacobum filium quondam Bersanini Saye de Materno/ ibi presentem et hanc investituram,<br />
pro se suisque heredes sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia/ terre prativa iacente<br />
337
in montibus de Materno in contrata Prate cui coheret a mane Antonius quondam/ Iohanis Peterzoli<br />
de Viglis, a sero Peterzolus Do<strong>mi</strong>nici, a monte via et solebat esse Soya, a meridie/ via salvis omnibus<br />
aliis chorenciis que petia terre potest esse per mensuram di<strong>mi</strong>dii plodii/ ad habendum, tenendum,<br />
gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Iacobo/ emphitiothe<br />
eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis/ que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent accessibus quoque ingressibus egressibus/ et regressibus<br />
suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia terre/ habet supra se, intra<br />
seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus rea/libus et personalibus<br />
utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis confinibus<br />
oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus<br />
et/ pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et<br />
solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobo emphitiothe perpetuo deffendere guarentare<br />
auctorizare et/ desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis propris ipsius<br />
monesterii et hoc/ quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per<br />
dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictum Iacobum emphitiotham vigore presentis<br />
investiture dando reddendo et solvendo/ ac dare reddere et solvere convenit et solemni<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Iacobus emphitiotha/ dicto Lanceloto procuratori no<strong>mi</strong>ne recipienti et<br />
per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet/ anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri<br />
Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti/ monasteri sitam in dicta religione quarterios tres et<br />
quartos tres quarterii oley boni/ pulcri et recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub<br />
pena dupli dicti ficti/ quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cessatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto<br />
ter<strong>mi</strong>no/ quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato nihil aliud/<br />
imponatur dicto Iacobo emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus/ Iacobus<br />
emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum<br />
emphitioticum sibi Iacobo emphitiothe pertinens vigore presentis in/vestiture prius teneatur et<br />
debeat apelare dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num<br />
Bertolameum et successores suos et eys emere volentibus dare et/ vendere teneatur ipsum suum<br />
ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum/ pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto<br />
pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus/ alioquin vendat et vendere possit ipsum<br />
suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro,<br />
<strong>mi</strong>serabili persone consortio discip/line hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti<br />
monastery fieret deterior habendo/ semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut<br />
supra et per eum successoribus suis soldos decem/ planetorum pro nova investitura fienda quibus<br />
teneatur et debeat novum investire/ emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum<br />
si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus/ et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur<br />
attendendis et observandis dictus Lancelotus/ procurator ut supra obligavit dicto Iacobo<br />
emphitiothe monasterium et omnia sua presentia et futura/ pigneri et dictus<br />
Iacobus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ recipienti et per eum<br />
dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et/ futura<br />
pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic/ in omnibus et singulis<br />
suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus/ procurator ut supra loco ipsius<br />
monesteri decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus/ Romane Curie Episcopalisque<br />
Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis/ ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />
et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum/ comunis et populi Brixie et<br />
comunitatis<br />
338
Riperie lacus Garde. Ceterisque aliis suis iuribus/ et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus<br />
quibus possent venire aut facere de iure/ vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego<br />
Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani/ ex co<strong>mi</strong>ssione<br />
<strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/ publicandi prescriptum<br />
instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum/ rogate et imbreviate<br />
publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil/ addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel<br />
sillabam quod sensum vel sententiam mutet/ vicet vel variet intellectum. Et ideo me cum<br />
atestatione mea consueta/ subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum cum interlineatura<br />
facta/ tregissima sexta que dicit tres (...) errorem co<strong>mi</strong>ssa et cetera.<br />
14<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Giugno 15 Toscolano, in strata publica ante apotecham Antonii dicto Lanza.<br />
Lancelotus de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di san Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
Bartolomro Maripietro a dato in affitto per nove anni a Bartolino fu Franceschino detto Fantina un<br />
appezzamento di terra in contrada Gazi di Toscolano, in cambio di tre bazete e tre quarteri di olio<br />
all'anno secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto decimo mensis Iunii in<br />
Plano Tuschulani in/ strata publica ante apotecham infrascripti Antonii dicto Lanza, presentibus:<br />
ipso Antonio dicto/ Lancia fillio quondam Fachini de Crema habitatore suprascripti Plani et Iohanino<br />
filio quondam Marcheti de Mesaga/ de Tuschulano omnibus testibus notis rogatis et ad hec<br />
spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis/de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Tuscualno procuratoe et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et gene/rosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />
Maripetro comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano ad multa/ infrascripta<br />
spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato per Rayninum/ fillium<br />
quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quater/centissimo quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in formam per<br />
Christoforum/ de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie, ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />
suprascriptum Rayninum/ notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />
notarium infrascriptum omnibus modo iure/ via forma causa et ocasione quibus mellius et prout<br />
vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti/ do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatarii ut supra per<br />
calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum/ civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />
lacus Garde ad novem annos ad novam investituram/ fiendam investivit Bartolinum filium<br />
quondam Francischini dicto Rantina de Viavetero de Gargnano/ ibi presentem et hanc investituram,<br />
pro se suisque heredibus sponte suscipientem ad novem annos/ ad novam investituram fiendam<br />
no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata iacente in teratorio de Tuschulano in contrata ubi<br />
dicitur ad Gatios cui coheret a monte via, a mane Bertholameus Iustachi, a meridie/ Nicholaus<br />
Bono<strong>mi</strong> Morarii de Viavetero partim et partim Antoniolus Iohanelli de Mesaga,/ a sero Bertolameus<br />
Faustini de Rutina salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum/ et<br />
posidendum dictam petiam terre et<br />
339
ad quidquid de ea ipsi Bertolino emphitiothe eiusque heredibus iure/ livellario placuerit faciendum<br />
cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios/ si qui forent, accessibus<br />
quoque ingressibus egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus/ et<br />
singulis que dicta petia terre habet supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus<br />
rationibus et actionibus realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus<br />
usanciis viis/ aquis aqueductis ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset<br />
requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam<br />
terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />
Bertolino emphitiothe perpetuo deffendere guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona/<br />
comuni colegio et universitate expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis<br />
do<strong>mi</strong>nii et/ naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum<br />
Bertolinum emphitiotham vigore/ presentis investiture dando reddendo et solvendo ac dare<br />
reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Bertolinus emphitiotha dicto<br />
Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum/ dicto monasterio et successoribus suis<br />
quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in/ octava ad canipam dicti<br />
monasteri sitam in dicta religione bacetas tres et quarterios tres/ oley boni pulcri et recte<br />
mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti/ ficti quolibet co<strong>mi</strong>ttendo<br />
quo cessatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo/ ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et<br />
soluto vel saltem debite consignato nihil aliud impona/tur dicto Bertolino emphitiothe salvo quod,<br />
si aliquo tempore in futurum dictus Bertolinus/ emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum<br />
suum ius livellarium seu mellio/ramentum emphitioticum sibi Bertolino emphitiothe pertinens<br />
vigore presentis investiture prius/ teneatur et debeat apellare dictum Lancelotum procuratorem ut<br />
supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolinum et successores suos et eys emere volentibus dare et<br />
vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum emphitioticum pro decem<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit/ a personis emere volentibus;<br />
alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum emphitioticum<br />
cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio disci/pline hospitali vel aliis<br />
personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num/<br />
Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem planetorum<br />
pro nova investitura/ fienda quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum<br />
investituram/ facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis<br />
ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur/ attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra<br />
obligavit dicto Bertolino emphitiothe/ dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri et dictus Bertolinus emphitiotha/ obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />
recipienti et per eum dicto monasterio ut supra et successoribus suis,/ se personaliter et omnia sua<br />
bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt/ omni exceptioni non sic<br />
in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus/ procurator ut<br />
supra loco ipsius monesteri decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane/ Curie<br />
Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reformationibus/ et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />
populi Brixie et comunitatis Riperie/ predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />
exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/ aut facere de iure vel de facto contra<br />
predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis notarius de Materno et<br />
habitator Tuschulani ex<br />
340
co<strong>mi</strong>ssione/ <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum notarium publicandi prescriptum<br />
instrumentum illud/ idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogatum et imbreviate<br />
publicavi et scripsi/ et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel<br />
sententiam/ mutet vicet vel variet intellectum preter literam vel sillabam. Et ideo me cum<br />
atestatione/ mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum./<br />
15<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Settembre 17 Toscolano, sub portichu domorum religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici apud Puteum.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Geronimo fu maestro Antoniolo de<br />
Calapis un appezzamento di terra nelle vicinanze <strong>del</strong> Piano di Toscolano in contrada Rumegnaga, in<br />
cambio di dodici buoni tordi.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die decimo septimo mensis<br />
septembris in religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ in Tuschulano sub portichu domorum dicte religionis apud<br />
Puteum, presentibus: Francischo filio quondam Iohanis/ de Modena habitatore dicte religionis,<br />
Arigino filio quondam Bertolamey de Cizago habitatore civitatis Brixie,/ Antonio filio quondam Arici<br />
de Crema habitatore suprascripte religionis et Antonio fillio quondam Bertolamey Lignoti de Luemo<br />
omnibus/ testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino/<br />
habitator suprascripte religionis procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri<br />
do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Mari/petro comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed<br />
ad instrumenta spetialiter constitutus/ de qua procura constat publico instrumento rogato per<br />
Rayninum filium quondam Toni de Goycis/ de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis<br />
decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo/ quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in<br />
formam per Christoforum de Rosis/ notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione<br />
sibi facta per suprascriptum Rayninum/ notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de<br />
Calapis notarium infrascriptum omnibus/ modo iure via forma causa et ocasione quibus melius et<br />
prout vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatarii ut supra<br />
per calamum quem in suis/ manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis<br />
Riperie lacus Garde/ ad novem annos ad novam investituram fiendam investivit Geronimum filium<br />
quondam magistri/ Antonioli de Calapis de Tusculano ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />
suisque heredibus/ sponte suscipientem ad novem annos ad novam investituram fiendam<br />
no<strong>mi</strong>natim de una/ petia terre aratoria olivata et vidata iacente in teratorio Tusculani pertinenciis<br />
Plani in contrata/ Rumegnachi cui coheret a meridie Zaninus Mazeti, a mane et a sero dictus<br />
emphitiotha/ et a monte Requilianus Beloni salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum,<br />
tenendum, gaudendum/ et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Geronimo<br />
emphitiothe eiusque/ heredibus iure livelario faciendum cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines/ vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus<br />
egressibus et regressibus suis usque ad vias pu/blicas et cum omnibus et singulis que dicta petia<br />
terre<br />
341
habet supra se, intra seu infra se in/ integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus realibus<br />
et personalibus utilibus et directis/ <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis aqueductis<br />
ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus/ pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie terre<br />
aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quam/ quidem petiam terre dictus Lacelotus procurator<br />
ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto/ Geronimo emphitiothe perpetuo<br />
deffendere guarentare auctorizare et desbrigare ab omni/ persona comuni colegio et universitate<br />
expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu/ utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />
possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Geronimum<br />
emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo/ ac dare reddere et solvere<br />
convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Lanceloto/ dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et<br />
per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet anno in festo/ epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri<br />
Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta/ religione duodecim turdos<br />
bonos et sufficientes sub pena dupli dicti ficti quolibet/ anno co<strong>mi</strong>ttendo quo cesatum fuerit a<br />
solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto/ sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite<br />
consignato. Nihil aliud imponatur/ dicto Geronimo emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in<br />
futurum dictus Geronimus/ emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium<br />
seu mellioramentum/ emphitioticum sibi Geronimo emphitiothe pertinens vigore presentis<br />
investiture prius teneatur/ et debeat apelare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum<br />
dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum et successores/ suos et eys emere volentibus dare et vendere<br />
teneatur ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum emphitioticum pro decem soldos<br />
planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit/ a personis emere volentibus; alioquin<br />
vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitiothicum cui<br />
voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone/ consortio discipline hospitali vel aliis personis in<br />
quibus conditio dicti monastery fieret deterior/ habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />
comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem/ planetorum pro nova<br />
investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire/ emphitiotam et in eum investituram<br />
facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis/ suprascriptis ita ut<br />
pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis et dictus Lancelotus procurator ut supra/ obligavit<br />
dicto Geronimo emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri et<br />
dictus Geronimus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ recipienti et<br />
per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et/<br />
futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus/ et<br />
singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco/<br />
ipsius monesterii decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie<br />
Episcopalis/que Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reformationibus et decretis/ illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi<br />
Brixie et comunitatis Riperie/ predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus<br />
et oppositionibus quibus possent/ venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />
predictorum./ Ego Antoniolus fillius Augustini de Calapis de Mateno notarius et habitator Tusculani<br />
ex co<strong>mi</strong>/sione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi<br />
prescriptum/ instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogatum et<br />
imbreviate/ publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto/ quod<br />
sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intellectum preter literam vel sillabam./<br />
342
Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
16<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Settembre 17 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici ubi laboratur ad tinam papiry.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a donna Domenica fu Martini<br />
de la costa Oldesio <strong>del</strong>la diocesi tridentina e moglie di Blanzardi due appezzamenti di terra in<br />
contrada Polastro e presso Villa di Mornaga a Toscolano, in cambio di due bazete e tre quarteri di<br />
olio all'anno secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong> comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni <strong>mi</strong>lliessimo quatercentessimo<br />
quinquagessimo/ curente indictione tercias decima, die decimo septimo mensis setembris in<br />
religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tusculano in do<strong>mi</strong>bud dicte religionis ubi laboratur ad tinam papiry,<br />
presentibus: Michaelle Lierii de/ Pulzano, Iohanino filio quondam Marcheti de Mesaga et Augustino<br />
filio quondam Antoni Benevenuti de Plano/ omnibus testibus notis, rogatis et ad hec spetialiter<br />
vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de/ Soncino habitator suprascripte religionis, procurator et<br />
procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni/ Bertolamey Maripetro comendatari<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, ad multa sed ad infrascripta spetialiter/ constitutus de qua<br />
procura constat publico instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goycis/ de<br />
Capriolo notarium die vigessimo mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadri/gessimo<br />
octavo indictione undecima et reducto in formam per Christoforum de Rosis notarium,/civem et<br />
habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ut<br />
supra/ ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis notarium infrascriptum omnibus modo iure<br />
via forma/ causa et ocasione quibus mellius et prout validius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />
prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/ comendatari ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat ad<br />
rectum livellum/ civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde ad novem annos ad novam<br />
investituram/ fiendam investivit do<strong>mi</strong>nam Do<strong>mi</strong>nicam filliam quondam Martini de la Costa Oldesio<br />
diocesis tridentini/ et uxorem Blanzardi de la Costa ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />
suisque heredibus sponte/ suscipientem ad novem annos et ad novam investituram fiendam<br />
no<strong>mi</strong>natim de infrascriptis petiis/ terre vi<strong>del</strong>icet primo de una petia terre prativa olivata et vidata<br />
que solebat esse aratoria/ iacente in teratorio Tusculani in contrata Polastri prope villam de<br />
Mornaga cui cohere/ solebat a mane heredes Francisi Bono<strong>mi</strong> et modo est Gabriel de Ast fillius<br />
quondam Iacobi, a meri/die solebat esse heredes Morandini Sayoti et modo est Iohanes quondam<br />
Do<strong>mi</strong>nici, a sero eclesia/ Sancti Nicolay de Secina, a monte solebat esse Zaninus qui dicebatur<br />
Othellus Betoye/ et modo est dicta investita partim et partim Gabriel de Ast et est per mensuram<br />
viginti/ tabularum; item de una petia terre ortiva olivata et vidata iacente a mane parte ville/ de<br />
Mornaga cui coheret a meridie via, a sero dicta do<strong>mi</strong>na investita, a monte heredes Bono<strong>mi</strong>/<br />
Materni et a mane Bertolameus Bersanini que est per mensuram octo tabularum et trium pedum/<br />
salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictas petias<br />
terre et ad quidquid/ de eys ipsi do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe eiusque heredibus iure livellario<br />
placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si<br />
qui forent. Accessibus quoque<br />
343
ingressibus/ egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que<br />
dicte/ petie terre habent supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus/ et<br />
actionibus realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis/ viis<br />
aquis aqueductis ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us/<br />
petie terre aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quas quidem petias terre dictus Lancelotus/<br />
procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe<br />
perpetuo/ deffendere guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et<br />
universitate/ expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />
naturalis possessionis/ translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictam do<strong>mi</strong>nam<br />
Do<strong>mi</strong>nicam emphitiotham/ vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo ac dare,<br />
reddere, solvere convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphititha dicto<br />
Lanceloto dicto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis<br />
quolibet anno in festo epiphanie/ Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti<br />
monasteri sitam in dicta religione/ bacetas duas quarterios tres oley boni pulchri et recte mensurati<br />
ad/ mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo<br />
cesatum/ a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto<br />
vel/ saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicte do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe/ salvo<br />
quod, si aliquo tempore in futurum dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha vendere aut/ alienare<br />
voluerit ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum/ sibi do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice<br />
pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et/ debeat apelare dictum Lancelotum<br />
procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ et successores suos et eys<br />
emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius/ livellarium seu mellioramentum<br />
emphitiothicum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo/ iusto pretio quod habere potuerit a<br />
personis emere volentibus; alioquin vendat et ven/dere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum emphitioticum cui volue/rit exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio<br />
discipline hospitali vel aliis/ personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior habendo<br />
semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/ comendatarium ut supra et per eum successoribus suis<br />
soldos decem planetorum pro nova investi/tura fienda quibus teneatur et debeat novum investire<br />
emphitiotam et in eum inve/stituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et<br />
singulis suprascriptis ita/ ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus<br />
procurator ut supra/ obligavit dicte do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe dictum monasterium et omnia<br />
sua bona presentia et futura/ pigneri et dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha obligavit dicto<br />
Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis,<br />
se personaliter et omnia sua bona presentia/ et futura pigneri. Renuntiantes et expresse<br />
renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus/ et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et<br />
maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco/ ipsius monasterii decretis, decretalibus et<br />
constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalis/que Curie brixiensis et uterque eorum<br />
omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis/ illustrissime ducalis<br />
do<strong>mi</strong>nationis nostre venetianum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie/ predicte.<br />
Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/<br />
aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius<br />
Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tusculani ex co<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per<br />
infrascriptum Augustinum de Capalis notarium publicandi prescriptum/ instrumentum illud idem<br />
secundum tenorem imbreviature per ipsum rogatum et imbreviate publicavi/ et<br />
344
scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum/ vel sententiam<br />
mutet vicet vel variet intellectum preter literam vel sillabam. Et ideo me/ cum atestatione mea<br />
consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
17<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Settembre 18 Toscolano, in refectorio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di san Domenico a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro ha dato in affitto per nove anni a Nazario fu Cristoforo un<br />
appezzamnto di terra in contrada Onglarino di Maderno, in ca<strong>mi</strong>o di una bazeta, tre quarteri e un<br />
quarto di quarterio d'olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione in uso nel comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die decimo octavo mensis setembris<br />
in Tusculano/ in religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici in refectorio dicte religionis, presentibus: Petro notario<br />
filio quondam Iohanis/ Bertacii de Cuzaga, Bertolameo filio quondam Tonoli de Pulzano et Arigino<br />
filio quondam Bertolamey de Cizago/ habitatore civitatis Brixie omnibus testibus notis rogatis et ad<br />
hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus/ de Claraschis de Soncino, habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />
Maripetro comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici/ ad multa sed ad instrumenta spetialiter<br />
constitutus de qua procura constat publico instrumento/ rogato per Rayninum filium quondam Toni<br />
de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima/ et reducto in formam per<br />
Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex/ co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />
suprascriptum Rayninum notarium ac viso et lecto per me Augustinum/ de Calapis notarium<br />
infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus mellius et pro/ut vallidius<br />
potuit et pot procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari ut supra per/ calamum<br />
quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis/ Riperie lacus Garde<br />
ad novem annos ad novam investituram fiendam investivit/ Nazarium filium quondam Christofori<br />
de Lancetis de Materno de una petia terre aratoria, olivata/ et vidata iacente in teratorio de<br />
Materno in contrata Unglarini coheret a mane Clusa/ Molendinorum comunis de Materno<br />
partim et partim Georgius de Lancetis, a meridie suprascripta clusa/ partim et partim suprascripta<br />
religio, a sero dicta religio et a monte limes salvis omnibus aliis chorenciis de predica petia terre,<br />
dictus Lancelotus investivit suprascriptum Nazarium ibi presentem et hanc/ investituram, pro se et<br />
suis heredibus sponte suscipientem ad novem annos, ad novam/ investituram fiendam. Ad<br />
habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et/ ad quidquid de ea ipsi<br />
Nazario emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit/ faciendum cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent/ accessibus quoque ingressibus,<br />
egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis/ que dicta petia<br />
terre habet supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus<br />
realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis/ viis aquis<br />
aqueductis ter<strong>mi</strong>nis confinibus<br />
345
oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie/ terre aliqualiter spectantibus<br />
et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator/ convenit et solemni<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Nazario emphitiothe perpetuo deffendere guarentare/ auctorizare et<br />
desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis propris ipsius/ monesterii et<br />
hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum/<br />
procuratorem ut supra in dictum Nazarium emphitiotham vigore presentis investiture dando/<br />
reddendo et solvendo ac dare reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dictus<br />
Nazarius emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum/ dicto<br />
monasterio et successoribus suis quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel<br />
eius/ in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione bacetam unam et quarterios<br />
tres/ et quartam partem quarterii oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram/ comunis de<br />
Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit/ a solutione dicti ficti<br />
in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem/ debite consignato nihil<br />
aliud imponatur dicto Nazario emphitiothe salvo quod, si/aliquo tempore in futurum dictus<br />
Nazarius emphitiotha vendere aut alienare voluerit/ ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum emphitioticum sibi Nazario emphitiothe/ pertinens vigore presentis investiture<br />
prius teneatur et debeat apellare dictum Lancelotum/ procuratorem ut supra et per eum dictum<br />
do<strong>mi</strong>num Bertolameum et successores suos et eys emere volentibus dare/ et vendere teneatur<br />
ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro/ decem soldis planetorum<br />
<strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus/ alioquin vendat et<br />
vendere possit ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit,<br />
exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline/ hospitali vel aliis personis in quibus<br />
conditio dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum/ do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />
comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro/ nova<br />
investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotham/ et in eum<br />
investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis/<br />
ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra/<br />
obligavit dicto Nazario emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura/<br />
pigneri et dictus Nazarius emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne/<br />
recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona<br />
presentia et futura/ pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in<br />
omnibus et singulis/ suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut<br />
supra loco ipsius/ monasteri decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie/<br />
Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reformationibus et decretis/ illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />
populi Brixie et comunitatis Riperie/ lacus Garde. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />
exceptionibus et oppositionibus/ quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra<br />
predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et<br />
habitator Tusculani/ ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/<br />
publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum<br />
rogatum/ et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec<br />
di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet vicet/ vel variet<br />
intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi/ in robur et fidem omnium<br />
pro<strong>mi</strong>ssorum./<br />
346
18<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 settembre 21 Toscolano, in refectorio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a donna Giacoba fu Franceschi<br />
detto Leporo un appezzamento di terra in contrada Onglarino di Maderno, in cambio di tre bazete<br />
e due quarteri e mezzo di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione usata dal comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die vigesimo primo mensis setembris<br />
in Tusculano, in religione/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici in refectorio dicte religionis, presentibus: Do<strong>mi</strong>nico filio<br />
quondam Bertolini Pelegrini de Secina/ Guel<strong>mi</strong>no filio quondam 86<br />
de Cremona habitatore<br />
Tuschulani et Colosio filio quondam Bertelli/ Boti de Mesaga omnibus testibus notis rogatis et ad<br />
hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus/ de Claraschis de Soncino habitator suprascripte religionis,<br />
procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et genero/si viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro<br />
comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed/ ad instrumenta spetialiter<br />
constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato/ per Rayninum filium quondam Toni<br />
de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis decembris/ <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto/ in formam per<br />
Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi/ facta per<br />
suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustimum de Calapis/<br />
notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus mellius et prout<br />
vallidius/ potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari per<br />
calamum quem in suis/ manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />
lacus Garde/ ad novem annos ad novam investituram fiendam investivit do<strong>mi</strong>nam Iacobam filliam<br />
quondam Franceschi/ dicto Leporus de Gayno de Tuschulano. Ibi presentem et hanc investituram,<br />
pro se suisque heredibus/ sponte suscipientem hinc ad novem annos ad novam investituram<br />
fiendam no<strong>mi</strong>natim/ de una petia terre aratoria olivata iacente in teratorio de Materno in contrata<br />
Unglarini/ cui coheret a sero Filipus Antonioli Pizani, a mane et a meridie dicta do<strong>mi</strong>na investita et/<br />
a monte do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica uxor Antonioli Bonzeri de Bondono habitator Tuschulani salvis omnibus<br />
aliis chorenciis/ ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad<br />
quidquid de ea ipsi do<strong>mi</strong>ne Iacobe/ emphitiothe eiusque heredibus iure livelario placuerit<br />
faciendum cum omnibus et singulis/ que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent,<br />
accessibus quoque ingressibus egressibus et regressibus/ suis usque ad vias publicas et cum<br />
omnibus et singulis que dicta petia terre habet supra/ se intra seu infra se in integrum omnibusque<br />
iuribus rationibus et actionibus realibus/ et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis<br />
usibus usanciis viis aquis aqueductis/ ter<strong>mi</strong>nis confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset<br />
requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam<br />
terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne<br />
Iacobe<br />
86<br />
Manca l'indicazione onomastica.<br />
347
emphitiothe perpetuo deffendere guarentare auctorizare/ et desbrigare ab omni persona comuni<br />
colegio et universitate expensis propris ipsius/ monesterii et hoc quantum est respectu utilis<br />
do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum/ procuratorem ut supra in dictam<br />
do<strong>mi</strong>nam Iacobam emphitiotham vigore presentis investiture dando/ reddendo et solvendo ac dare<br />
reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit/ dicta do<strong>mi</strong>na Iacoba emphitiotha<br />
dicto Lonceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum/ dicto monasterio et successoribus<br />
suis quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi/ vel eius in octava ad canipam dicti<br />
monasteri sitam in dicta religione bacetas tres et/ quarterios duos cum dimedio oley boni pulchri et<br />
recte mensurati ad mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno<br />
co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit/ a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no<br />
dato et soluto vel saltem/ debite consignato nihil aliud imponatur dicte do<strong>mi</strong>ne Iacobe emphitiothe<br />
salvo quod, si aliquo/ tempore in futurum dicta do<strong>mi</strong>na Iacoba emphitiotha vendere aut alienare<br />
voluerit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi do<strong>mi</strong>ne Iacobe<br />
emphitiothe pertinens/ vigore presentis investiture prius teneatur et debeat apelare dictum<br />
Lancelotum procuratorem/ ut supra et per eum prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium<br />
ut supra et successores suos et eys emere/ volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius<br />
livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto<br />
pretio quod habere potuerit a personis/ emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit ipsum<br />
suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro,<br />
<strong>mi</strong>serabili persone/ consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti<br />
monastery fieret/ deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut<br />
supra et per eum successoribus suis/ soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus<br />
teneatur et debeat novum/ investire emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum<br />
si<strong>mi</strong>lem in effectu pro/ quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur<br />
attendendis et observandis/ dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit dicte do<strong>mi</strong>ne Iacobe<br />
emphitiothe dictum/ monasterium et omnia sua bona presentia et futura pigneri et dicta do<strong>mi</strong>na<br />
Iacoba em/phitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto<br />
monasterio/ et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Renuntiantes/ et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />
suprascriptis/ esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius<br />
monesterii/ decretis, decretalibus, constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie<br />
brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis ordinamentis, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et<br />
decretis/ illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi Brixie et<br />
comunitatis Riperie/ predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et<br />
oppositionibus/ quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />
predictorum et cetera./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator<br />
Tuschulani/ ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi/<br />
prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et<br />
imbreviate/ publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto/ quod<br />
sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intellectum preter literam vel sillabam./ Et ideo me<br />
cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
348
19<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 settembre 21 Toscolano, in refectorio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commnedatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Domenico fu Bertolino<br />
Pelegrino un appezzamento di terra nelle vicinanze di Cecina, in contrada Santo Nicola di<br />
Toscolano, in cambio di tre bazete e due quarteri e mezzo d'olio all'anno,secondo la <strong>mi</strong>surazione<br />
usata dal comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die vigesimo primo mensis<br />
setembris/ in Tusculano, in religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici in refectorio dicte religionis presentibus:<br />
Colosio/ fillio quondam Simonis de Mesaga, Guel<strong>mi</strong>no Molinario filio quondam 87<br />
de Cremona/,<br />
habitatore Tuschulani, Colosio filio quondam Bertelli Boti de Mesaga, omnibus testibus notis/<br />
rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino/ habitator religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi/ viri do<strong>mi</strong>ni<br />
Bertolamei Maripetro comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano/ ad multa sed ad<br />
instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento/ rogato per<br />
Rayninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo, notarium die vigessimo/ nono mensis<br />
decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione/ undecima et reducto in<br />
formam per Christoforum de Rosis, notarium civem et habitatorem/ civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione<br />
sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ac/ viso et lecto per me Augustino de Calapis<br />
notarium infrascriptum omnibus modo iure via/ forma causa et ocasione quibus melius et prout<br />
validius potuit et potest procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamei comendatari ut supra per<br />
calamun quem in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />
lacus Garde ad novem/ annos et ad novam investituram fiendam investivit Do<strong>mi</strong>nicum filium<br />
quondam Bertolini Pelegrini/ de Secina de Tuschulano ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />
suisque heredibus sponte/ suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria olivata et vidata<br />
iacente in/ teratorio de Tuschulano in pertinenciis ville de Secina in contrata Sancti Nicholay a<br />
mane/ parte dicte eclesie Sancti Nicholay cui coheret a mane eclesia Sancti Nicolay, partim/ et<br />
partim do<strong>mi</strong>na Legraza fillia quondam Bertolini Danzie de Secina, a monte do<strong>mi</strong>na Maria/ uxor<br />
Nicholosii Bono<strong>mi</strong> de Musaga et fillia quondam suprascripti Bertolini, partim et/ partim via, a<br />
meridie et a sero do<strong>mi</strong>na Legraza suprascripta, salvis omnibus aliis/ chorenciis ad habendum,<br />
tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad/ quidquid de ea ipsi Do<strong>mi</strong>nico<br />
emphitiothe eiusque heredibus iure livelario placuerit/ faciendum cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent,/ accessibus quoque ingressibus<br />
egressibus et regressibus usque ad vias publicas et cum/ omnibus et singulis que dicta petia<br />
terre habet supra se, intra seu infra se in/ integrum omnibusque iuribus rationibus et actionibus<br />
realibus et personalibus utilibus/ et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus usanciis viis aquis<br />
aqueductis ter<strong>mi</strong>nis/ confinibus oneribus conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie<br />
terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam<br />
87<br />
Manca l'indicazione onomastica.<br />
349
terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto<br />
Do<strong>mi</strong>nico emphitiothe perpetuo deffendere/ guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona<br />
comuni colegio et universitate/ expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu<br />
utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis/ possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in<br />
dictum Do<strong>mi</strong>nicum/ emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo ac<br />
dare,/ reddere, solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Do<strong>mi</strong>nicus emphitiotha/<br />
dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet/ anno in<br />
festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam/ in<br />
dicta religione bacetas tres et quarterios duos cum dimedio oley boni/ pulcri et recte mensurati ad<br />
mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti/ ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum<br />
fuit a solutione dicti ficti in dicto/ ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem<br />
debite consignato/ nihil aliud imponatur dicto Do<strong>mi</strong>nico emphitiothe salvo quod, si aliquo<br />
tempore/ in futurum dictus Do<strong>mi</strong>nicus emphitiotha vendere aut alienare voluerit/ ipsum suum ius<br />
livellarium se mellioramentum emphitiothicum sibi Do<strong>mi</strong>nico emphitiothe/ pertinens vigore<br />
presentis investiture prius teneatur et debeat apelare dictum/ Lancelotum procuratorem ut supra<br />
et per eum prefatum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra/et successoribus suis et eys<br />
emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum<br />
emphitioticum pro decem soldis planetorum/ <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />
personis emere volentibus; alioquin/ vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio/<br />
discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret/ deterior habendo<br />
semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra et per eum suc/cessoribus suis<br />
soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire<br />
emphitiotam et in eum investituram/ facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et<br />
singulis suprascriptis ita ut/ pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus<br />
procurator/ ut supra obligavit dicto Do<strong>mi</strong>nico emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona<br />
presentia/ et futura pigneri et dictus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto/ dicto procuratorio<br />
no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter/ et omnia sua<br />
bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntia/verunt omni exceptioni non sic<br />
in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse/ verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut<br />
supra loco ipsius monasteri/ decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie<br />
Episcopalisque/ Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus<br />
re/formationibus et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis/ et<br />
populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum/ auxiliis<br />
exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure/ vel de facto contra<br />
predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et<br />
habitator Tuschulani./ Ex co<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/<br />
publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum/<br />
rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi/ nil addito remoto nec<br />
di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum vel sententiam/ mutet vicet vel variet<br />
intellectum. Et ideo me cum atestatione mea/ consueta subscripsi in robur et fidem omnium<br />
pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
350
20<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Settembre 24 Toscolano, in refectorio religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Stefanino fu Comboni Bertani<br />
due appezzamenti di terra a Villavetro di Gargnano, in cambio di due bazete e tre quarteri e mezzo<br />
di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione usata dal comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die vigessimo quarto mensis<br />
setembris/ in religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici in refectorio dicte religionis, presentibus: Bertolino filio<br />
quondam Franceschi/ dicti Fantina de Viavetero notario, Do<strong>mi</strong>nico filio quondam Iohanis Pillati de<br />
Gayno et/ Christoforo filio quondam Gidini dicti Volpinus de Materno omnibus testibus notis<br />
rogatis/ et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino/ habitator religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et gene/rosi viri do<strong>mi</strong>ni<br />
Bertolamey Maripetro comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano ad multa sed ad<br />
instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat/ publico instrumento rogato per<br />
Rayninum de Capriolo de Goycis notarium die/ vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quadrigessimo/ octavo indictione undecima et reducto in formam per<br />
Christoforum de Rosis/ notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />
suprascriptum/ Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis/<br />
notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus melius/ et prout<br />
vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/ comendatari ut supra per<br />
calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum live/llum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />
lacus Garde investivit Stefaninum/ fillium quondam Comboni Bertani de Viavetero de Gargnano ibi<br />
presentem et hanc investituram/, pro se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de<br />
infrascriptis petiis terre vi<strong>del</strong>icet primo/ de una petia terre aratoria olivata et vidata iacente in<br />
teratorio de Gargnano/ a mane parte ville Viaveteri coheret a mane, a meridie, a sero et a<br />
monte dictus emphitiotha/ salvis omnibus aliis chorenciis que petia terre est per mensuram<br />
tabularum trium; item de una petia terre aratoria olivata et vidata iacente in dicta contrata, <br />
coheret/ a mane, a meridie et a monte dictus emphitiotha, a sero Petrus Do<strong>mi</strong>nici Potoni salvis<br />
omnibus/ aliis chorenciis que est per mensuram tabularum decem. Ad habendum tenendum/<br />
gaudendum et posidendum dictas petias terre et ad quidquid de eys ipsi Stefanino/ emphitiothe<br />
eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et/ singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus,/ egressibus et<br />
regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis/ que dicte petie terre habent<br />
supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque/ iuris rationibus et actionibus realibus et<br />
personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis/ et ypothecariis usibus usanciis viis aquis aqueductis ter<strong>mi</strong>nis<br />
confinibus oneribus/ conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsius s petiis terre aliqualiter<br />
spectantibus et pertinentibus./ Quas quidem petias terre dictus Lancelotus procurator ut sipra<br />
convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit ipsi Stefanino emphitiothe perpetuo deffendere<br />
guarentare auctorizare et/ desbrigare ab omni persona comuni colegio et<br />
351
universitate expensis propris ipsius/ monesterii. Et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />
naturalis possessionis translate/ per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum<br />
Stefaninum emphitiotham vigore/ presentis investiture dando reddendo et solvendo ac dare<br />
reddere et solvere/ convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Stefaninus emphitiotha dicto/<br />
Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo<br />
epiphanie/ Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta<br />
religione/ bacetas duas et qurterios tres oley cum dimedio boni pulcri et recte mensurati/ ad<br />
mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo/ cesatum<br />
fuit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato/ et soluto vel saltem<br />
debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Stefanino em/phitiothe salvo quod aliquo tempore in<br />
futurum dictus Stefanius emphitiotha vendere/ aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum emphitioticum/ sibi Stefanino emphitiothe pertinens vigore presentis investiture<br />
prius teneatur et/ debeat apellare dictum Lncelotum procuratorem ut supra et per eum dictum<br />
Bertolameum/ comendatarium ut supra et successoribus suis et eys emere volentibus dare et<br />
vendere/ teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro decem/<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus/<br />
alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu mellioram/entum emphitiothicum<br />
cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio/ discipline hospitali vel aliis<br />
personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior/ habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num<br />
Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis/ soldos decem planetorum<br />
pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat/ novum investire emphitiotam et in eum<br />
investituram facere presenti cum/ si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis<br />
ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur/ attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra<br />
obligavit dicto/ Stefanino emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura/<br />
pigneri et dictus Srtefaninus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne<br />
recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia/ sua bona<br />
presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt/ omni exceptioni non sic in<br />
omnibus et singulis esse et fuisse verum et maxime/ dictus Lancelotus procurator ut supra loco<br />
ipsius monesteri decretis, decretalibus/ et constitutionibus sinodalibus Romane Curie<br />
Episcopalisque Curie brixiensis et uterque/ eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />
populi Brixie et comunitatis Riperie predicte./ Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />
exceptionibus et oppositionibus quibus possent/ aut (-) venire aut facere contra predicta vel<br />
aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator<br />
Tuschulani./ Ex co<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium/ publicandi<br />
prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbrevature per ipsum/ rogate et<br />
imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi/ nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter<br />
literam vel sillabam quod sensum/ vel sententiam mutet vicet variet intellectum. Et ideo me<br />
cum atte/statione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum./<br />
352
21<br />
CARTA LOCATIONIS<br />
1450 Settembre 30 Toscolano, in do<strong>mi</strong>bus religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici ubi laboratur ad tinam.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in locazione per nove anni a Giacobo fu Telasii due<br />
appezzamenti di terra nelle contrade Buzatino e Ronco di Maderno.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quater/centessimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die ultimo mensis setembris/ in<br />
religione Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano in do<strong>mi</strong>bus dicte religionis ubi laboratur ad tinam/<br />
presentibus: Colosio filio quondam Bono<strong>mi</strong> Copete de Plano, Iohanino filio quondam Marcheti de/<br />
Mesaga Simone fillio quondam Bertra<strong>mi</strong> de Pergamo habitatore suprascripte religionis et Andrea/<br />
fillio quondam Teradioli de Pergamo habitatore suprascripte religionis omnibus testibus notis<br />
rogatis et/ ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator/ suprascripte<br />
religionis, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/<br />
Maripetro comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed ad in/frascripta<br />
spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato et/ scripto per Rayninum<br />
filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo/ nono mensis decembris<br />
<strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo/ indictione undecima et reducto in formam per<br />
Christoforum de Rosis notarium, civem/ et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />
suprascriptum Rayninum/ notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />
notarium infrascriptum/ omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout<br />
vallidius/ potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatarii ut supra<br />
locavit et/ no<strong>mi</strong>ne locationis dedit et concessit ad novem annos proximos et successores futuros/<br />
pro infrascripto ficto et infrascriptis pactis et conventionibus Iacobo filio quondam Telasii de<br />
Buzadino/ ibi presentem et hanc locationem hinc ad dictum ter<strong>mi</strong>num dictorum novem annorum,<br />
pro se/ suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de infrascriptis petiis (...) terre,/<br />
vi<strong>del</strong>icet: primo de una petia terre prativa, olivata, vidata iacente in teratorio/ de Materno in villa<br />
seu sub villa de Buzadino cui coheret a mane heredes/ Iacobi de Ast partim et partim via, a meridie<br />
Requilianus Cipani loco do<strong>mi</strong>ne/ Bertoline olim uxori Bertolasii (-) Manni a sero et a monte via<br />
salvis omnibus/ aliis chorenciis que est per mensuram treginta septem tabularum cum/ dimedia;<br />
item una petia terre vegra olivata et rosiva in suprascripto/ teratorio in contrata ubi dicitur ad<br />
Russum sive ad Ruchum coheret a mane et a monte/ via a meridie et a sero Antonius de<br />
Lancetis pro eo quod fuit do<strong>mi</strong>ni Iohanis/ de Advocatis salvis omnibus aliis chorenciis.<br />
22<br />
1450 Settembre 28 Toscolano, in contrata de regazana inter Folinum et Cabianam.<br />
Michele Lieri, <strong>mi</strong>nistro <strong>del</strong>la comunità <strong>del</strong>la Riviera <strong>del</strong> Lago di <strong>Garda</strong> e <strong>del</strong> comune di Toscolano, è<br />
chiamato a punire gli eredi di due affittuari, insolventi da più di tre anni <strong>del</strong>l'affitto di due gallette<br />
d'olio all'anno dovuto al comendatario <strong>del</strong>la religione di San Domenico per un appezzamento di<br />
terra in contrada Regazana di Toscolano. Viene com<strong>mi</strong>nata una pena di venticinque libre di planete<br />
e Lanceloto de Claraschis, procuratore <strong>del</strong>la religione, prenderà possesso <strong>del</strong>la terra a nome <strong>del</strong><br />
commendatario Bartolomeo Maripietro.<br />
353
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die vigessimo octavo mensis<br />
setembris in/ Tusculano in infrascripta petia terre, presentibus: Boldracho fillio quondam Teboni de<br />
Cabiana, Colosio filio quondam Ber/tolomey de Cabiana et Antoniolo filio quondam Iacobi Coleti de<br />
Pulzano omnibus testibus/ notis, rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Michael Lieri de Pulzano<br />
<strong>mi</strong>nistralis/ comunitatis Riperie lacus Garde et <strong>mi</strong>nistralis comunis et ho<strong>mi</strong>num de Tusculano in<br />
execu/tione infrascriptarum litterarum ex parte do<strong>mi</strong>ni Christofori de Seravalle in iure civili<br />
licentiatus/ vicarius Materni et pertinentiarum et cetera. Dictus Michael et officialis ipsius comunis<br />
tra<strong>mi</strong>sarum/ quarum quidem litterarum tenor sequitur in hac forma, vi<strong>del</strong>icet Christoforus de<br />
Seravalle/ in iure civili licentiatus vicarius Materni et pertinentiarum et cetera. Exponitum est<br />
coram/ nobis et offitio nostro pro parte magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartolomey Maripetro/<br />
comendatari monesteri seu eclesie religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano quod aliis per dictum<br />
fratrem/ Iohanem de Benedictis de Savalo tunc et olim prepositum dicte religionis ad livellum/<br />
investiti fuerunt Bertolameum filium quondam Nicolay Manzii de Folino et Colosium fillium<br />
quondam Martinelli de Folino et utrumque eorum in solidum de infrascripta petia terre dando<br />
redendo/ solvendo et mensurando quolibet anno in festo epiphanie do<strong>mi</strong>ni nostri Yesu Christi<br />
galetas/ duas oley ad mensuram comunis de Tusculano et cetera. Quodque succissive Iohanellus<br />
quondam (-)/ Bertolamey Martinelli de Folino filius quondam et heredes dicti Bertolamey Martinelli<br />
et Iohanellus/ fillius quondam Martinelli de Cabiana fratres et heredes quondam dicti Colosi<br />
possidentes dictam petiam/ terre infrascriptam non solverunt dictum fictum livellarium iam annis<br />
duobus tribus et/ ulterius, ex quo ceciderunt a iuribus suis de dicta petia terre et petitum est a<br />
nobis/ ut de oportuno remedio et ad indemnitatem dicti do<strong>mi</strong>ni Bartolomey dicto comendatario/<br />
no<strong>mi</strong>ne et dicte eclesie providere velimus. Quapropter ad infrascriptam dicti do<strong>mi</strong>ni Bartolomey/<br />
no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie volentes ut de iure tenemus indemnitati dicte eclesie/ providere. Tenore<br />
presentium vobis comuni consilibus et ho<strong>mi</strong>nibus de Tusculano nec/ non cuilibet <strong>mi</strong>nistrali<br />
comunitatis Riperie lacus Garde brixiensi, co<strong>mi</strong>ttimus/ et in mandatis damus quatenus sub pena<br />
librarum viginti quinque planetorom/ applicandarum comunitati dicte Riperie statim visis<br />
presentibus: ponatis et/ in ducatis ponere et inducere debeatis et ponitum et inductum<br />
manuteneatis/ et diffendetis et manutenere et deffendere debeatis prefatum do<strong>mi</strong>num/<br />
Bartolomeum comendatarium no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie et monesteri et quemlibet eius/ legiptimum<br />
nuntium et procuratorem in et ad tenutam et corporalem possessione dicte/ infrascripte petie<br />
terre faciendo eidem dicto no<strong>mi</strong>ne de fructibus et reditibus dicte petie terre/ rendere. Mandantes<br />
quoque de predictis tenutam et corporalem possesionem publicum fieri/ debere instrumentum<br />
coram nobis presentandum si fuerit oportunum et si quis/ de predictis senserit se gravari coram<br />
nobis compareat et cetera, prius citato dicto/ do<strong>mi</strong>no Bertolameo seu Lanceloto eius procuratori.<br />
Et littere redantur et cetera salvo/ (...) omni iure dicto comendatario no<strong>mi</strong>ne dicte eclesie petendi<br />
et exigendi ficta/ retenda et cetera. Que petia terre est hec vi<strong>del</strong>icet una petia terre aratoria,<br />
olivata et/ vidata iacente in teratorio de Tusculano inter Folinum et Cabianam in contrata de rega/<br />
zana seu palludibus de Cabiana cui cohere solebat a mane heredes quondam Requi/liani quondam<br />
Nicolay de Cabiana, a meridie via, Pasquetus Bertolameus et/ Iohannes fratres et filii Peterzoli de<br />
Cabiana, loco quondam Peterzoli Marzoli/ et modo coheret a meridie via, a mane Christoforus<br />
Turacie a monte et a sero Petrus/ Pensabeni sive heredes Pasqueti de Cabiana, Petrus Seti notarius<br />
ad civillia in/ Materno<br />
354
subscripsit die decimo quinto setembris et 1450. Ea propter dictus Michael <strong>mi</strong>nistral/ ut supra ad<br />
executionem dictarum litterarum volens obbedire ipsis litteris prefati do<strong>mi</strong>ni vicari/ omnibus modo<br />
iure via forma causa et ocasione quibus melius et prout vallidius potuit/ debuit profuit et induxit<br />
Lancelotum de Claraschis de Soncino eius/ procuratorem de qua procura constat publico<br />
instrumento rogato per Rayninum de/ Goycis fillium quondam Toni de Capriolo notarium die<br />
vigessimo nono mensis decembris/ <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo octavo indictione undecima/ et<br />
reducto in formam per Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis/ Brixie. Ex<br />
co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et/ lecto per me<br />
Augustinum de Calapis notarium in frascriptum procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati/ do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />
comendatarii ut supra et successoribus suis recipientem in tenutam et corpo/ralem possessionem<br />
de infrascripta petia terre intrando, eundo et redeundo hac et/ illac stando sedendo per<br />
infrascriptam petiam terre cum terra, herba, lapidibus et frondibus/ arborum existentibus in<br />
infrascripta petia terre. Quam dictus Lancelotus procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ ut supra accepit et aprendit<br />
procuratorio no<strong>mi</strong>ne suprascripti do<strong>mi</strong>ni Bertolamry et successoribus suis de/ dicti Michaelis animo<br />
et intentione apprendendi corporalem possessionem dicte infrascripte/ petie terre ocasione, fictis,<br />
retentis et non solutis per biennium, triennium et ultera/ vi<strong>del</strong>icet de una petia terre aratoria,<br />
olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano/ pertinentis ville de Cabiana seu Folini seu inter<br />
Folinum et Cabianam in contrata de/ Regazana choeret a meridie via a mane Christoforus<br />
Turacie a monte et a sero Petrus/ Pensabeni sive heredes Pasqueti de Cabiana salvis omnibus aliis<br />
chorenciis et cetera./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator<br />
Tuschulani. Ex co/<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi/<br />
prescriptum instrumentum illud secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et<br />
imbre/viate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto/ nec di<strong>mi</strong>nuto quod<br />
sensum vel sententiam mutet vicet vel variet intellectum/ preter litteram vel sillabam. Et ideo me<br />
cum atestatione mea consueta subscripsi in robur/ et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
23<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Ottobre 4 Toscolano, sub portichu eclesie Sancti Stefani.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Colosio fu Co<strong>mi</strong>no Piloni un<br />
appezzamento che suole essere diviso in due terre site in contrada Digole di Toscolano nelle<br />
vicinanze di Pulciano, in cambio di sei bazete di olio all'anno, secondo la giusta <strong>mi</strong>surazione <strong>del</strong><br />
comune di Toscolano.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die quarto mensis octubris in Plano<br />
Tuschulani/ sub porthichu eclesie Sancti Stefani, presentibus: Matheo filio quondam Do<strong>mi</strong>nici de<br />
Plano, Antoniolo/ fillio quondam Iohanelli de Mesaga et Odericho filio quondam Antonioli Tonini<br />
dicti Fra de Gayno/ omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de/<br />
Claraschis de Soncino habitator religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano procurator et procuratorio/<br />
no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro comendatarii<br />
355
eligionis sancti Do<strong>mi</strong>nici/ de Tuschulano ad multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus de<br />
qua procura constat/ publico instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goycis de<br />
Capriolo/ notarium die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo/<br />
quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in formam per Christoforum/ de rosis<br />
notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta/ per suprascriptum<br />
Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis/ notarium<br />
infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et ocasione quibus mellius et prout/ validius<br />
potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey per calamum quem/ in suis<br />
manibus tenebat ad rectum livellum civitatis et comunitatis Riperie lacus/ Garde investivit/<br />
Colosium filium quondam Co<strong>mi</strong>ni Piloni de Gayno ibi presentem et hanc investituram, pro se/<br />
suisque heredibus sponte suscipientem ad novem annos ad novam investituram fiendam/<br />
no<strong>mi</strong>natim de una petia terre prativa, olivata et vidata que solebat esse divisa/ in duabus (-) petiis<br />
terre iacentibus in teratorio de Tuschulano pertinentiis de Pulzano in contrata/ ubi dicitur ad<br />
Digolos cui coheret a monte via, a mane via, partim et partim fosatum a meridie/ fosatum partim et<br />
partim Mateus de Ast, a sero Iohannes quondam Francischini Rane de/ Gayno partim et partim<br />
Michael Robazoli salvis omnibus aliis chorenciis et via per eam/ que est per mensuram centum<br />
treginta tabularum. Ad habendum, tenendum, gaudendum/ et posidendum dictam petiam terre et<br />
ad quidquid de ea ipsi Colosio emphitiothe eiusque/ heredibus iure livellario placuerit faciendum<br />
cum omnibus et singulis que intra predictos continentur/ confines vel alios si qui forent. Accessibus<br />
quoque ingressibus egressibus et regressibus suis usque/ ad vias publicas et cum omnibus et<br />
singulis que dicta petia terre habet supra se, intra/ seu infra se in integrum omnibusque iuribus,<br />
rationibus et actionibus, realibus et personalibus, utilibus/ et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus,<br />
usanciis, viis, aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis,/ confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciiset<br />
requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam<br />
terre dictus Lancelotus procurator ut supra convenit et/ solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Colosio<br />
emphitiothe perpetuo deffendere guarentare auctorizare/ et desbrigare ab omni persona comuni<br />
colegio et universitate expensis propris ipsius monesterii/ et hoc quantum est respectu utilis<br />
do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictum<br />
Colosium emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo/ ac dare reddere<br />
et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Colosius emphitiotha/ dicto Lanceloto<br />
dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo epiphanie/<br />
Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi veL eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione/<br />
bacetas sex oley boni pulcri et recte mensurati ad mensuram comunis de Tuschulano sub/ pena<br />
dupli dicti ficti quolibet co<strong>mi</strong>ttendo quo cessatum fuit a solutione dicti ficti/ in dicto<br />
ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debito consi/gnato. Nihil aliud<br />
imponatur dicto Colosio emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore/ in futurum dictus Colosius<br />
emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum<br />
emphitioticum sibi Colosio emphitiothe/ pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et<br />
debeat apellare dictum/ Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num<br />
Bertolameum comendatarium ut supra et successoribus/ suis et eys emere volentibus dare et<br />
vendere teneatur ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum pro decem<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod/ habere potuerit a personis emere volentibus;<br />
alioquin vendat et vendere possit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum<br />
cui voluerit. Exceptis potenti/ viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis<br />
personis in<br />
356
quibus conditio/ dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />
comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova<br />
investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire emphitiotam et in eum investituram<br />
facere presenti/ cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis ita ut<br />
pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis/ et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit<br />
dicto Colosio emphitiothe/ dictum monasterium et omnia sua presentia et futura pigneri et<br />
dictus Colosius/ emphitiotha obligavit dicto Lanceloto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum<br />
dicto/ monasterio ut supra et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et<br />
futura pigneri./ Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et<br />
singulis/ suprascriptis esse et fuisse verum et cetera et maxime dictus Lancelotus procurator ut<br />
supra loco/ ipsius eclesie decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie/<br />
Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reforma/tionibus et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />
populi Brixie/ et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />
exceptionibus/ et oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra<br />
predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et<br />
habitator Tuschulani/. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium<br />
pu/blicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum/<br />
rogate et imbreviate poublicavi et scripsi et in publicam formam reduxi/ nil addito remoto nec<br />
di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet, vicet/ vel variet intellectum preter litteram vel<br />
sillabam. Et ideo me cum atestatione/ mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium<br />
pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
24<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Ottobre 11 Toscolano, in via publica sita a sero parte domorum heredum Iacobi Maciroli.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a Bartolomeo fu Tonoli sei appezzamenti di<br />
terra nelle contrade Alegre, Fontanelle, Meleverinis, Capriolo, Novali e sotto la chiesa di San<br />
Michele, in cambio di sette bazete e un quarterio di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione usata dal<br />
comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die undecimo mensis octobris in<br />
Plano/ Tuschulani in via publica sita a sero parte domorum heredum Iacobi Maciroli, presentibus:<br />
Co<strong>mi</strong>no/ fillio quondam Do<strong>mi</strong>nici Borizerii de Bondono habitatore Tuschulani, Michael fillio<br />
quondam Iohanis dicti Totaria de Folino,/ Oderico filio quondam Antonioli Tonini de Gayno et<br />
Colosio fillio quondam Marcheti de Mesaga/ omnibus testibus notis, rogatis et ad hec spetialiter<br />
vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis/ de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano,<br />
procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici/ et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Batolamey Maripetro<br />
comendatarii religionis Sancti Domonici de Tuschulano/ ad multa sed ad instrumenta spetialiter<br />
constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato/ per Rayninum filium quondam<br />
357
Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono mensis/ decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima/ et reducta in formam per<br />
Christoforum de Rosis notarium, civem et habitaorem civitatis Brixie/ ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />
suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me/ Augustinum de Calapis<br />
notarium infrascriptum omnibus modo iure via forma causa et/ ocasione quibus melius et prout<br />
vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey/ per calamum quem in<br />
suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et/ comunitatis Riperie lacus Garde<br />
investivit Bertolameum filium quondam Tonoli de Pulzano ibi presentem/ et hanc investituram, pro<br />
se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de infrascriptis petiis/ terre, vi<strong>del</strong>icet primo<br />
de una petia terre aratoria, olivata et vidata in teratorio de Tuschulano in contrata/ ubi<br />
dicitur Alegre coheret a mane Bertolameus Pasini, a monte Provasius quondam Antonioli pro<br />
dicta religione,/ a meridie Franciscus Zenonis pro eclesia Sancti Nicholay partim et partim dictus<br />
emphitiotha/ loco Bonaverii de Materno, a sero via salvis et cetera; item una petia terre<br />
prativa, olivata,/ vidata, loriva iacente in suprascripto teratorio in contrata ubi dicitur ad<br />
Fontanellas cui coheret/ a sero Iohanellus Beloni, a monte via, a mane Bertolameus Colosii salvis et<br />
cetera; item una petia terre/ aratoria, olivata et vidata iacente in suprascripto teratorio in<br />
contrata de Meleverinis coheret/ a mane et a meridie Baldesarus Bozoni, a monte Iacobus<br />
Coleti, a sero via salvis et cetera;/ item una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />
suprascripto teratorio in contrata ubi/ dicitur, ad Capriolum cui coheret a mane et a monte do<strong>mi</strong>na<br />
Magdalena uxor Petri Turacie,/ a meridie Iohanes Lanterne, a sero Bertolameus Berardi loco<br />
Francischini Roberti salvis et cetera;/ item de una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />
suprascripto teratorio in contrata ubi dicitur/ in Novalibus cui coheret a mane, a meridie et a sero<br />
heredes Belio<strong>mi</strong> et a monte via, partim et/ partim suprascripti heredes salvis et cetera; item <br />
una petia terre vegra, costiva, olivata et loriva/ in costa sita sub eclesia Sancti Michaelis cui coheret<br />
a mane Iohanellus Beloni partim/ et partim Lancia de Crema, a meridie suprascriptus Iohanellus<br />
Beloni,a sero Michael/ Lieri partim et partim Iacobus Novarini et a monte Lancia de Crema<br />
habitator Tuschulani/ salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum et<br />
posidendum dictas petias terre/ et ad quidquid de eys ipsi Bertolameo emphitiothe eiusque<br />
heredes iure livellario placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus/ egressibus et<br />
regressibus suis usque vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte patie terre habent/<br />
supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus realibus et<br />
personalibus,/ utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />
ter<strong>mi</strong>nis, confinibus,/ oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsarum petiarum terre<br />
aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quas/ quidem petias terre dictus Lancelotus procurator ut<br />
upra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertolameo/ emphitiothe perpetuo deffendere<br />
guarentare auctorizare et desbrigare ab omni persona colegio comuni et/ universitate expensis<br />
propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii/ et naturalis possessionis<br />
translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Bertolameum emphitiotham<br />
vigore/ presentis investiture dando reddendo et solvendo ac dare reddere et solvere convenit et<br />
solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Bertolameus emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratorio<br />
no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet anno in festo<br />
epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi/ vel eius in octava ad canipam dicte religionis sitam in dicta<br />
religione bacetas/ septem, quarterium unum oley boni pulcri et recte<br />
358
mensurati ad mensuram comunis/ de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda<br />
quo cesatum fuerit/ a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et<br />
soluto vel/ saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Bertolameo emphitiothe salvo/<br />
quod si aliquo tempore in futurum dictus Bertolameus emphitiotha vendere aut alienare voluerit/<br />
ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi Bertolameo emphitiothe/<br />
pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et debeat apelare dictum Lancelotum/<br />
procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum et successoribus suis et eys<br />
emere volentibus/ dare et vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />
emphitioticum/ pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />
personis emere volentibus/ alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio<br />
discipline/ hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret deterior habendo<br />
semper/ dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut supra et per eum successoribus suis<br />
soldos decem planetorum/ pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire<br />
emphitiotam/ et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et<br />
singulis suprascriptis/ ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur, attendendis et observandis dictus Lancelotus<br />
procurator ut supra/ obligavit dicto Bertolameo emphitiothe dictum monasterium et omnia sua<br />
bona presentia et futura/ pigneri et dictus Bertolameus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto<br />
procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter<br />
et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni<br />
exceptioni non sic in omnibus et singulis/ suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus<br />
Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monasteri/ decretis, decretalibus et constitutionibus<br />
sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis,<br />
ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />
venentiarum, comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie lacus/ Garde. Ceterisque aliis suis<br />
iuribus et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus/ quibus possent venire aut facere de iure<br />
vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum et cetera./ Ego Antonius filius Augustini de<br />
Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani. Ex co<strong>mi</strong>ssione/ <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum<br />
Augustinum de Calapis notarium publicandi prescriptum instrumentum/ illud idem secundum<br />
tenorem imbreviature per ipsum rogate et imbreviate publicavi et scripsi/ et in publicam formam<br />
reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum mutet, vicet/ vel variet intellectum preter<br />
litteram vel sillabam. Et ideo me cum atestatione mea/ consueta subscripsi in robur et fidem<br />
omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
25<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Ottobre 11 Toscolano, in via publica.<br />
Lanceloto de Claraschis, procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Oderico fu Antoniolo Tonino<br />
detto Fra di Gaino, un appezzamento di terra in contrada Pudosum di Toscolano, in cambio di sette<br />
bazete e un quarterio di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
359
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni, curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentessimo quinqua/gessimo, indictione tercia decima, die undecimo mensis octobris, in<br />
Plano Tuschulani, in via publica/ sita a sero partim domorum heredum Iacobi Maciroli, presentibus:<br />
Bertolameo filio quondam Petri Danzie/ de Secina, Iohane fillio quondam Antonioli Forti de Mesaga<br />
et Co<strong>mi</strong>no filio quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii/ de Bondono habitatore Tuschulani omnibus testibus<br />
notis, rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi/ Lancelotus de Claraschis de Soncino habitator<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano, procurator/ et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi<br />
viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro comendatari suprascripte religionis/ ad multa sed ad instrumenta<br />
spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento/ rogato per Rayninum filium<br />
quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo/ nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quadrigessimo octavo/ indictione undecima et reducto in formam per<br />
Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />
suprascriptum Rayninum notarium ut supra/ ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />
notarium infrascriptum omnibus modo, iure,/ via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout<br />
validius potuit et potest procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari ut supra per<br />
calamum quem in suis manibus tenebat/ ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie<br />
lacus Garde ad novem/ annos ad novam investituram fiendam investivit Odericum fillium quondam<br />
Antonioli/ Tonini dicti Fra de Gayno de Tuschulano ibi presentem et hanc investituram/, pro se<br />
suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata,/ vidata,<br />
prativa in parte iacente in teratorio de Tuschulanoin pertinenciis ville de Gayno/ in contrata ubi<br />
dicitur ad Pudosum cui coheret a sero Limes, a mane heredes do<strong>mi</strong>ni Bertoli/ sive filius quondam<br />
Benevenuti de Folino, a meridie Iacobus Pillati et frater eius,/ salvis omnibus aliis chorenciis ad<br />
habendum, tenendum, gaudendum et posidendum/ dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi<br />
Oderico emphitiothe eiusque heredibus iure/ livelario placuerit faciendum cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos/ continentur confines vel aliis si qui forent. Accessibus quoque ingressibus,<br />
egressibus et regressibus/ suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia<br />
terre habet supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus<br />
realibus/ et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis,<br />
aqueductis,/ ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsius petie<br />
terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />
procurator ut supra convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Oderico emphitiothe perpetuo<br />
deffendere, guarentare, auctorizare/ et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate,<br />
expensis propris ipsius/ monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />
possessionis translate per/ dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Odericum<br />
emphitiotham vigore presentis/ investiture dando reddendo et solvendo ac dare reddere et solvere<br />
convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Odericus emphitiothe dicto Lanceloto dicto<br />
procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo epiphanie<br />
Do<strong>mi</strong>ni nostri/ Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicte religionis sitam in dicta religione/<br />
bacetas septem quarterium unum oley boni, pulcri et recte mensurati ad/ mensuram comunis de<br />
Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda / quo cesatum fuerit a solutione dicti ficti<br />
in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in/ dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato. Nihil<br />
aliud imponatur/ dicto Oderico emphitiothe salvo quod aliquo tempore in futurum dictus Odericus/<br />
emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu/ mellioramentum<br />
360
emphitioticum sibi Oderico emphitiothe pertinens vigore presentis investiture/ prius teneatur et (-)<br />
debeat apelare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum/ dictum do<strong>mi</strong>num<br />
Bertolameum comendatarium ut supra et successoribus suis et eys emere volentibus dare/ et<br />
vendere teneatur ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum/ pro decem<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis emere/ volentibus;<br />
alioquin vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum<br />
cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili/ persone consortio discipline hospitali vel aliis<br />
personis in quibus conditio dicti monasteri/ fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num<br />
Bertolameum comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis soldos decem planetorum<br />
pro nova investitura fienda quibus/ teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum<br />
investituram/ facere presenti consi<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis ita ut<br />
pre<strong>mi</strong>ttitur,/ fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit/<br />
dicto Oderico emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et/ futura pigneri et<br />
dictus Odericus emphitioha obligavit dicto Lanceloto dicto/ procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per<br />
eum dicto monasterio ut supra et successoribus suis, se personaliter/ et omnia eius bona presentia<br />
et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntia/verunt omni exceptioni non sic in omnibus et<br />
singulis suprascriptis esse et fuisse verum/ et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco<br />
ipsius eclesie decretis, decreta/libus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />
Curie brixiensis/ et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />
et decretis illustrissime/ ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum, comunis et populi Brixie et<br />
comunitatis predicte. Ceterisque aliis suis iuribus/ et legum auxiliis, exceptionibus et oppositionibus<br />
quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel/ aliquod predictorum./ Ego<br />
Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator Tuschulani. Ex co<strong>mi</strong>ssione/<br />
<strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis notarium publicandi prescriptum<br />
instrumentum/ illud idem secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et imbreviate<br />
publicavi et/ scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam/<br />
vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet, vicet vel variet intellectum. Et ideo/ me cum<br />
atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
26<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Ottobre 14 Toscolano, in Plano Gercinici, in domo habitationis Antonioli quondam Do<strong>mi</strong>nici<br />
Bonzerii.<br />
Lanceloto de Claraschis, procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> comendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Co<strong>mi</strong>no fu Domenico Bonzerii<br />
otto appezzamenti di terra e tre case nelle contrade Garde, Ronca<strong>del</strong>le, casa di Gazano, Piano<br />
Gercinico, Mezza Campagna e Plona, in cambio di nove gallette e un quarterio di olio all'anno,<br />
secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg. 2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo/ quinquagessimo, indictione tercia decima, die quarto decimo mensis octubris in<br />
Plano Gerc/inici de Tuschulano in domo<br />
361
habitationis Antonioli quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii de Bondono, presentibus: Anto/niolo fillio<br />
quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii de Bondono habitatore suprascripti Plani, Do<strong>mi</strong>nico filio quondam<br />
Requiliani dicti Calcinarius/ de Viavetero habitatore Tuschulani et Andriolo filio quondam Bertolini<br />
de Bondono habitatore suprascripti Plani/ omnibus testibus notis, rogatis et ad hec spetialiter<br />
vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis/ de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano<br />
procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et/ generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey Maripetro<br />
comendatari suprascripte religionis ad multa/ sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua<br />
procura constat publico instrumento rogato/ per Rayninum filium quondam Toni de Goycis de<br />
Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentessimo<br />
quadrigessimo octavo/ indictione undecima et reducto in formam per Christoforum de Rosis<br />
notarium,/ civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum<br />
Rayninum/ notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum de calapis notarium<br />
infrascriptum/ omnibus modo, iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout vallidius/<br />
potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bertolamey comendatari ut supra per<br />
calamum/ quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis/ Riperie<br />
lacus Garde investivit Co<strong>mi</strong>num filium quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii de Bondono/ habitatorem<br />
Tuschulani ibi presentem, pro se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim/ de<br />
infrascriptis petiis terre et do<strong>mi</strong>bus. Vi<strong>del</strong>icet primo de una petia terre aratoria, olivata,/ vidata et<br />
costiva iacente in teratorio de Tuschulano in contrata ubi dicitur in Gardis/ cui coheret a mane (-)<br />
do<strong>mi</strong>na Iohanna fillia quondam Antonioli Quelani/ de Materno et uxor Bertolamey filli magistri<br />
Petri de Cuzaga pro heredibus quondam/ Bertolamey Bozie de Plano, a meridie Paulus Pilati, a sero<br />
et a monte dictus/ emphitiotha salvis omnibus aliis chorenciis que est per mensuram unius plodii;/<br />
item una petia terre aratoria, olivata, vidata et loriva iacente in suprascripta/ contrata <br />
coheret a monte Andriolus de Bondono habitator suprascripti Plani ab aliis partibus dictus/<br />
emphitiotha salvis et cetera; item una petia terre vegra, olivata, vidata, loriva et costiva/ quo<br />
solebat esse divisa in duabus petiis terre iacentibus in contrata de Roncha<strong>del</strong>lis/ coheret a<br />
meridie via partim et partim do<strong>mi</strong>na Iohanna, uxor suprascripti Bertolamey filli magistri/ Petri de<br />
Cuzaga pro heredibus quondam Bertolamey Bozie, a mane Iacobus Orioli de Calapis/ partim et<br />
partim Zaninus Mazeti, a monte heredes Iacobi Baldoyni,a sero suprascripta do<strong>mi</strong>na Iohana/ salvis<br />
omnibus aliis chorenciis et via per eam que est per mensuram nonaginta quinque/<br />
tabularum vel circha de quibus solvebatur bacetas tres oley ad mensuram Tuschulani;/ item <br />
una petia terre aratoria, olivata, vidata et loriva iacente in contrata ubi dicitur/ ad domum Gazani<br />
coheret a meridie via, a monte heredes Iacobi Baldoyni partim et partim/ Zaninus Mazeti, a<br />
sero heredes Iacobi Baldoyni partim et partim Antoniolus et Guel/<strong>mi</strong>nus fratres et filii quondam 88<br />
de Cremona habitatores Tuschulani/ pro eclesia Sancti Antonii de Brixia, a mane Albertus de<br />
Bondono et limes per eam,/ a mane partim de qua solvebatur bacetas tres cum dimedia oley ad<br />
mensuram/ comunis de Tuschulano; item una petia terre vidata et ortiva iacente in Plano<br />
Ger/cinici coheret a mane et a meridie via, a sero dictus emphitiotha, a monte do<strong>mi</strong>na<br />
Bona/fe<strong>mi</strong>na, uxor quondam Orioli de Calapis salvis omnibus aliis chorenciis de qua/ solvitur<br />
bacetam unam cum dimedia oley ad mensuram Tuschulani; item una/ mura (-) cum olivis<br />
inter iacentibus in Plano Gercinici de Tuschulano coheret/ a mane et a monte via, a meridie<br />
et a sero Iohaninus quondam Lombardi de Secina loco/ Zanini Mazeti de qua solvitur soldos<br />
quinque planetorum; de tribus do<strong>mi</strong>bus/ muratis, copatis et soleratis cum sedu<strong>mi</strong>ne<br />
88<br />
Manca l'indicazione onomastica.<br />
362
secum tenentibus et una petia/ terre ortiva, olivata, vidata, loriva iacente ad mediam Campaneam<br />
cui/ coheret a mane et a monte dictus emphitiotha loco heredum Pizani de Gayno a meridie/ strata<br />
publica, a sero via comunis salvis omnibus aliis chorenciis que est per/ mensuram treginta duarum<br />
tabularum; item una petia terre aratoria, olivata,/ vidata et loriva iacente in contrata ubi<br />
dicitur ad plonam sive ad mediam Campaneam/ cui coheret a mane via comunis, a meridie strata<br />
publica et Augustinus Mazeti/ pro una razia tam a sero Bertolameus Pasini de Gayno partim et<br />
partim heredes/ Iacobi Baldoyni et a monte heredes Iohanis Serafini partim et partim Bertolameus<br />
Bersanini/ de Secina salvis omnibus aliis chorenciis que est per mensuram tabularum octuaginta/<br />
unius cum dimedia de quibus do<strong>mi</strong>bus et petiis terre solvitur modium unum oley ad/ mensuram<br />
Tuschulani ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictas domos/ et petias terre et<br />
ad quidquid de eys ipsi Co<strong>mi</strong>no emphitiothe eiusque heredibus/ iure livellario placuerit faciendum<br />
cum omnibus et singulis que intra predictos/ continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus<br />
quoque ingressibus, egressibus et regressibus/ suis usque ad vias publicas et cum omnibus et<br />
singulis que dicte domus/ et petie terre habent supra se, intra seu infra se in integrum<br />
omnibusque/ iuribus rationibus et actionibus realibus et personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis/ et<br />
ypothecariis, usibus, usanciis, , aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,/<br />
conditionibus pertinenciiset requisitionibus ipsarum domorum et petiarum terre aliqualiter<br />
spectantibus/ et pertinentibus. Quas quidem domos et petias terre dictus Lancelotus procurator<br />
ut supra convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Co<strong>mi</strong>no emphitiothe perpetuo deffendere,<br />
guarentare,/ auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis<br />
propris ipsius/ monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis<br />
translate/ per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Co<strong>mi</strong>num emphitiotham vigore<br />
presentis/ investiture dando reddendo et solvendo ac dare, reddere et solvere convenit et solemni/<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha dicto Lanceloto dicto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne<br />
recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu/ Christi<br />
vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione galetas/ novem et quarterium<br />
unum oley boni pulcri et recte mensurati ad mensuram/ comunis de Salodo sub pena dupli dicti<br />
ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo/ cesatum fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto<br />
sit in dicto ter<strong>mi</strong>no/ dato et soluto vel saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto<br />
Co<strong>mi</strong>no/ emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore in futurum dictus Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha/<br />
vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu mellio/ramentum emphitioticum sibi<br />
Co<strong>mi</strong>no emphitiothe pertinens vigore presentis investiture/ prius teneatur et debeat apellare<br />
dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum/ dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum<br />
comendatarium ut supra et successoribus suis et eys emere volentibus/ dare et vendere teneatur<br />
ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum<br />
<strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit/ a personis emere volentibus; alioquin vendat et<br />
vendere possit ipsum suum/ ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit,<br />
exceptis/ potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone, consortio discipline, hospitali vel aliis personis/ in quibus<br />
conditio dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum/<br />
comendatarium ut supra et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova/<br />
investitura fienda quibus teneatur et debeat novum investire/ emphitiotam et in eum investituram<br />
facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro/ quibus omnibus et singulis ita ut<br />
pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur, attendendis et observandis/ dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit<br />
dicto Co<strong>mi</strong>no emphitiothe/ dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Et<br />
363
dictus/ Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per<br />
eum dicto monasterio ut supra et successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona/ presentia<br />
et futura pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni/ non sic in omnibus et<br />
singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus/ Lancelotus procurator ut supra loco<br />
ipsius eclesie decretis, decretalibus et/ constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />
Curie brixiensis et uterque/ eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />
et decretis illustrissime du/calis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et populi Brixie et<br />
comunitatis Riperie predicte./ Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et<br />
oppositionibus quibus/ possent venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />
predictorum et cetera./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator/<br />
Tuschulani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis/ notarium publicandi<br />
prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature/ per ipsum rogate et<br />
imbreviate publicavi et scripsi et in publicam/ formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter<br />
literam vel sillabam quod sensum/ mutet, vicet vel variet intellectum. Et ideo me<br />
cum atestatione mea/ consueta in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
27<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Ottobre 14 Toscolano, in Plano Gercinici in domo habitationis do<strong>mi</strong>ne Cerute.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a donna Domenica detta Ceruta fu Requiliano<br />
Volpe e moglie di Antoniolo fu Domenico Bonzerii quattro appezzamenti di terra nelle contrade<br />
Gazolo, Cornale, Garde a Toscolano e Onglarino a Maderno, in cambio di sette bazete e un<br />
quarterio di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Salò.<br />
Notaio; Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M. F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quater/centissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quarto decimo/ mensis octubris in<br />
Plano Gercinici de Tuschulano in domo habitationis infrascripte/ do<strong>mi</strong>ne Cerute, presentibus:<br />
Co<strong>mi</strong>no filio quondam Do<strong>mi</strong>nici Bonzerii de Bondono habitatore Tuschulani/ Do<strong>mi</strong>nico filio<br />
quondam Requiliani dicti Calcinardus de Viavetero de Gargnano habitatore Tuschulani/ et Andriolo<br />
filio quondam Bertolini de Bondono habitatore Tuschulani omnibus testibus/ notis, rogatis et ad<br />
hec spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus de Claraschis/ de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tuschulano procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne/ magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />
Maripetro comendatari religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tuschulano ad multa sed ad instrumenta<br />
spetialiter constitutus de qua procura constat/ publico instrumento rogato per Rayninum filium<br />
quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium/ die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quadrigessimo octavo/ indictione undecima et reducto in formam per<br />
Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem/ civitatis Brixi. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per<br />
suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso/ et lecto per me Augustinum de Calapis<br />
notarium infrascriptum omnibus modo, iure, via, forma,/ causa et ocasione<br />
364
quibus melius et prout vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati/ do<strong>mi</strong>ni Bertolamey<br />
comendatari ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum/ civitatis<br />
Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde investivit do<strong>mi</strong>nam Do<strong>mi</strong>nicam dictam/ Cerutam<br />
f.quondam Requiliani Vulpis de Plano Tuschulani et uxorem Antonioli filii quondam Do<strong>mi</strong>nici/<br />
Bonzerii de Bondono habitatorem Tuschulni, ibi presentem ad omnia et singula infrascripta<br />
consentientem/ et ei parabolam dantem, pro se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim<br />
de infrascriptis/ petiis terre iacentibus in teratorio de Tuschulano in infrascriptis contratis. Vi<strong>del</strong>icet<br />
primo de una petia terre aratoria,/ olivata, vidata et loriva iacente in contrata ubi dicitur ad<br />
Gazolum coheret a mane dicta investita/ partim et partim heredes Asandri de Bondono, a<br />
meridie heredes Iacobi Baldoyni partim et/ partim heredes Asandri de Bondono, a sero suprascripti<br />
heredes Asandri de Bondono et a monte/ Zaninus Mazeti de qua solvitur bazetas duas oley ad<br />
mensuram Tuschulani;/ item una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in contrata ubi<br />
dicitur ad Cornale coheret/ a mane via, a meridie heredes Iacobi Baldoyni, a sero Tebonus<br />
Antonii partim et partim Iohanes/ Contrini et a monte Augustinus de Calapis partim et partim<br />
Nicholaus Berardi salvis et cetera;/ item una petia terre aratoria, olivata, vidata et loriva<br />
iacente in contrata de Gardis cui/ choeret a meridie via, a sero heredes Asandri de Bondono sicut<br />
Co<strong>mi</strong>nus de Bondono et heredes/ Iacobi Pilati salvis et cetera de quibus solvitur bacetas duas oley<br />
ad mensuram Tuschulani;/ item una petia terre aratori, olivata iacente in teratorio de<br />
Materno in Capra in contrata Ungla/rini choeret a mane dicta do<strong>mi</strong>na investita, a meridie<br />
do<strong>mi</strong>na Iacoba uxor quondam Simonis de Mesaga,/ a sero Philipus quondam Antonii Pizani partim<br />
et partim Francischus Barbavare et a monte dicta religio/ salvis omnibus aliis chorenciis et cetera<br />
de qua solvitur bazetas (-) quatuor oley ad mens/uram comunis de Tuschulano. Ad habendum,<br />
tenendum, gaudendum et posidendum dictas petias terre et ad/ quidquid de eys ipsi do<strong>mi</strong>ne<br />
Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe eiusque heredes iure livelario placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis<br />
que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus/ et<br />
regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicte petie terre/ habent<br />
supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus realibus/ et<br />
personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,/<br />
ter<strong>mi</strong>nis et confinibus oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsarum petiarum<br />
terre aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quas quidem petias terre dictus Lancelotus<br />
procurator ut supra convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe<br />
perpetuo deffendere, guarentare,/ auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et<br />
universitate expensis propris ipsius monesterii et/ hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />
naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratore/ ut supra in dictam do<strong>mi</strong>nsm<br />
Do<strong>mi</strong>nicam emphitiotham vigore presentis investiture dando reddendo et solvendo/ ac dare<br />
reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha/<br />
dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in<br />
festo/ epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in<br />
dicta/ religione bacetas septem et quartetium unum oley boni pulchri et recte mensurati ad/<br />
mensuram comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo/ cesatum<br />
fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no/ dato et soluto vel saltem<br />
debite consignato. Nihil aliud imponatur dicte do<strong>mi</strong>ne (-)/ Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe salvo quod, si<br />
aliquo tempore in futurum dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha/ vendere aut alienare voluerit<br />
ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitiothicum/ sibi do<strong>mi</strong>ne Do<strong>mi</strong>nice<br />
365
emphitiothe pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et debeat/ apelare dictum<br />
Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut<br />
supra et/ successoribus suis et eys emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum ius<br />
live/llarium seu mellioramentum emphitiothicum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto<br />
pretio/ quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit<br />
ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti/ viro,<br />
<strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti/<br />
monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bertolameum comendatarium ut<br />
supra et per eum successoribus/ suis soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus<br />
teneatur et debeat novum/ investire emphitiotam et in eum investituram facere presenti cum<br />
si<strong>mi</strong>lem cum in effectu pro quibus/ omnibus et singulis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et<br />
observandis dictus Lancelotus/ procurator ut supra obligavit dicte Do<strong>mi</strong>nice emphitiothe dictum<br />
monasterium et omnia/ sua bona presentia et futura pigneri et dicta do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica emphitiotha<br />
obligavit/ dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio ut<br />
supra/ et successoribus suis, se personaliter et omnia eius bona presentia et futura/ pigneri.<br />
Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et sin/gulis<br />
suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra/ loco ipsius<br />
eclesie decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus/ Romane Curie Episcopalisque Curie<br />
brixiensis et uterque eorum omnibusque/ statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et<br />
decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi Brixie et<br />
comunitatis Riperie lacua Garde./ Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptis et oppositis<br />
quibus/ possent venire aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum et<br />
cetera./ Ego Antonius filius Augustini de Materno notarius et habitator/ Tusculani. Ex<br />
co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum/ de Calapis notarium publicandi prescriptum<br />
instrumentum illud idem secundum tenorem im/breviature per ipsum rogate et imbreviate<br />
publicavi et screipsi/ et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto/ preter literam<br />
vel sillabam quod sensum vel sententiam vicet vel mutet vel variet/ intellectum. Et ideo me cum<br />
atestatione mea consueta subscripsi/ in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
28<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Novembre 5 Toscolano, in domo Augustini de Calapis sita sub costa Pra<strong>del</strong>li.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di san Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Giacobo fu Orioli de Calapis,<br />
un appezzamento di terra nella contrada Comnigonos di Toscolano, in cambio di tre bazete di olio<br />
all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Toscolano.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />
quatercentissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto/ mensis novembris in Plano<br />
Tusculani in domo mei Augustini/ de Calapis sita sub Costa Pra<strong>del</strong>li, presentibus: Fachino filio<br />
quondam/ Antoni dicti Lancia de Crema habitatore Tusculani, Delaido filio quondam Pezoti<br />
366
de/ Idro, et Iohane fillio quondam Minoli de Mornaga omnibus testibus notis/ rogatis et ad hec<br />
spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholomey/ de Claraschis de Soncino habitator<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi<br />
viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamey Maripetro/ comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa<br />
sed ad instrumenta/ spetialiter constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato per<br />
Ray/ninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis<br />
decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione/ undecima et reducto in<br />
formam per Christoforu de Rosis notarium, civem et habitatorem/ civitatis Brixie ex co<strong>mi</strong>ssione sibi<br />
facta per suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac/ viso et lecto per me Augustinum de<br />
Calapis notarium infrascriptum omnibus modo,/ iure, via et forma, causa et ocasione quibus melius<br />
et prout validius/ potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Batholamey comendatari ut<br />
supra per/calaum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie/ et comunitatis<br />
Riperie lacus Garde ad novem annos ad novam investituram/ fiendam investivit Iacobum filium<br />
quondam Orioli de Calapis de Materno habitatorem Tusculani/ ibi presentem et hanc locationem,<br />
pro se suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim/ de una petia terre aratoria, olivata,<br />
vidata et loriva et partim vegra iacente/ in teratorio de Tusculano pertinentiis Plani in contrata ubi<br />
dicitur ad Comnigonos,/ coheret a mane dictus emphitiotha pro plebe de Tusculano, a<br />
meridie, a sero et a monte/ limes, salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum,<br />
gaudendum et posidendum/ dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Iacobo emphitiothe<br />
eiusque heredibus/ iure livelario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que intra/ predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus, egressibus/ et<br />
regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que/ dicta petia terre habet<br />
supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus,/ rationibus et actionibus, realibus et<br />
personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis,/ usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />
ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciis/ et requisitionibus ipsius petie terre<br />
aliqualiter expectantibus et pertinentibus. Quam quidem petiam terre et requisitione ipsius petie<br />
terre aliqualiter expec/tantibus et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />
procurator/ ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Iacobo emphitiothe perpetuo/<br />
deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et/ universitate<br />
expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu/ utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />
possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem/ ut supra in dictum Iacobum<br />
emphitiotham vigore presentis investiture dando,/ reddendo et solvendo ac dare, reddere ac<br />
solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus Iacobus emphitiotha dicto Lanceloto<br />
procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet anno in<br />
festo Epiphanie/ Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam/ in<br />
dicta religione bacetas tres oley boni pulcri et recte mensurati/ ad mensuram comunis de<br />
Tusculano sub dupli dicti ficti quolibet anno/ co<strong>mi</strong>ttendo quo cesatum fuerit a solutione<br />
dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no/ quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite/<br />
consignato nihil aliud imponatur dicto Iacobo emphitiothe salvo quod/ si aliquo tempore in<br />
futurum dictus Iacobus emphitiotha vendere aut/ alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum/ emphitioticum sibi Iacobo emphitiothe pertinens vigore presentis investiture/<br />
prius teneatur et debeat apelare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et/ per eum dictum<br />
do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successores suos et eys emere volentibus/ dare et reddere teneatur<br />
ipsum suum livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum pro decem soldis planetorum<br />
<strong>mi</strong>nus illo<br />
367
iusto pretio quod habere potuerit/ a personis emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit<br />
ipsum suum/ ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis/ potenti viro,<br />
<strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis/ in quibus conditio dicti<br />
monasteri fieret deterior habendo dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum/ comendatarium ut supra et<br />
per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova in/vestitura fienda quibus teneatur<br />
et debeat novum investire emphitiotam/ et in eum investituram facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in<br />
effectu pro quibus omnibus/ et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur, attendendis et<br />
observandis/ dictus Lancelotus procurator/ ut supra obligavit dicto Iacobo emphitiothe dictum/<br />
monasterium et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Et dictus Ia/cobus emphitiotha<br />
obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto monasterio et<br />
successoribus suis, se personaliter et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Renuntiantes et<br />
expresse renuntiaverunt omni exceptioni/ non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse<br />
verum et maxime/ dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monesterii decretis,<br />
decretalibus/ et constitutionibus sinodalibus Romane Curie brixiensis et uterque/ eorum<br />
omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime/ ducalis<br />
do<strong>mi</strong>nationis nostre venetiarum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie/ lacus Garde.<br />
Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis, exceptionibus/ et oppositionibus quibus possent<br />
venire aut facere de iure vel de facto/ contra predicta vel aliquod predictorum et cetera./ Ego<br />
Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius/ et habitator Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione<br />
<strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de Calapis, notarium publicandi prescriptum<br />
instrumentum illud idem/ secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et imbreviate<br />
publicavi/ et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec/ di<strong>mi</strong>nuto preter literam<br />
vel sillabam quod sensum vel sententiam mutet, vicet/ vel variet intellectum. Et ideo me cum<br />
atestatione mea consueta/ subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum et cetera.<br />
29<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Novembre 15 Toscolano, in domo Augustini de Calapis sita sub costa Pra<strong>del</strong>li.<br />
Lanceloto de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong> commendatario<br />
<strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a donna Bonafe<strong>mi</strong>na fu<br />
Giacobo Barberii e moglie di Oriolo de Calapis, un appezzamento di terra sito a Gercinico di<br />
Toscolano, in cambio di sette soldi e mezzo di planete, spendibili nella Riviera <strong>del</strong> lago di <strong>Garda</strong>.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />
quatercentissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto/ decimo mensis novembris<br />
in Plano Tusculani in domo mei Augustini de Calapis/ sita sub costa Pra<strong>del</strong>li, Fachino<br />
filio Antonii dicti Lanza de Crema habitatore Tusculani/ Delaido filio Pezoti de Idro et Iohane fillio<br />
Minoli de Mornaga omnibus de/ Tusculano, omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter<br />
vocatis. Ibi Lan/celotus de Claraschis de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/<br />
procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamey/ Maripetro<br />
comendatari religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ ad multa<br />
368
sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat publico/ instrumento rogato per<br />
Rayninum filium quondam Toni de Goycis de Capriolo notarium/ die vigessimo nono mensis<br />
decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo/ quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in<br />
formam/ per Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione/<br />
sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me/ Augustinum de<br />
Calapis notarium infrascriptum omnibus modo, iure, via, forma,/ causa et ocasione quibus melius et<br />
prout validius potuit et potest/ procuratorio no<strong>mi</strong>ne dicti do<strong>mi</strong>ni Bartholamey comendatarii ut<br />
supra per calamum/ quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie/ et<br />
comunitatis Riperie lacus Garde ad novem annos ad novam/ investituram fiendam investivit<br />
do<strong>mi</strong>nam Bonafe<strong>mi</strong>nam filliam quondam/ Iacobi Barberii de Plano Tusculani et olim uxorem Orioli<br />
de Calapis/ ibi presentem et hanc investituram, pro se suisque heredibus sponte susci/pientem<br />
no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente/ in villa de Gercinicho de Tusculano<br />
cui coheret a mane et a monte via,/ a meridie Co<strong>mi</strong>nus de Bondono pro dicta religione, a sero<br />
Zaninus/ Mazeti salvis omnibus aliis chorenciis. Ad habendum, tenendum, gaudendum/ et<br />
posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi do<strong>mi</strong>ne Bo/nafe<strong>mi</strong>ne emphitiothe<br />
eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios/ si qui forent. Accessibus quoque ingressibus egressibus et<br />
regressibus suis/ usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia/ terre habet<br />
supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque/ rationibus et actionibus realibus et<br />
personalibus utilibus et directis <strong>mi</strong>xtis/ et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />
ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,/ conditionibus pertinenciis et requisitionibus ipsius us petie terre<br />
aliqualiter expectantibus et/ pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />
procurator ut supra convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicte do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne ephitiothe<br />
perpetuo deffe/ndere, guarentare, auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et<br />
universitate/ expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii/ et<br />
naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictam do<strong>mi</strong>nam/<br />
Bonafe<strong>mi</strong>nam emphitiotham vigore presentis investiture dando, reddendo et solvendo/ ac dare,<br />
reddere et solvere convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicta do<strong>mi</strong>na/ Bonafe<strong>mi</strong>na dicto<br />
Lanceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto/ monesterio et successoribus suis<br />
quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi/ vel eius in octava ad canipam dicti<br />
monasteri sitam in dicta religione/ soldos septem cum dimedio planetorum expendibilum per<br />
comunitatem Riperie/ Lagus Garde sub pena dupli dicti ficti quolibet co<strong>mi</strong>ttenda quo<br />
cessatum/ fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no/ dato et soluto<br />
vel saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicte/ do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne emphitiothe salvo<br />
quod, si aliquo tempore in futurum dicta/ do<strong>mi</strong>na Bonafe<strong>mi</strong>na emphitiotha vendere aut alienare<br />
voluerit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum sibi do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne/<br />
emphitiothe pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et debeat/ appellare dictum<br />
Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum et/ successores<br />
suos et eys emere volentibus dare et vendere teneatur ipsum suum/ ius livellarium seu<br />
mellioramentum emphitioticum pro decem soldis <strong>mi</strong>nus/ illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />
personis emere volentibus; alioquin/ vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio/<br />
discipline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fieret/ deterior habendo<br />
semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum comendatarium ut supra et per eum/ successoribus suis<br />
soldos decem<br />
369
planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire emphitiotam<br />
et in eum investituram facere presenti/ cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis<br />
suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur/ fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut<br />
supra/ obligavit dicte do<strong>mi</strong>ne Bonafe<strong>mi</strong>ne emphitiothe dictum monasterium et omnia/ sua bona<br />
presentia et futura pigneri. Et dicta do<strong>mi</strong>na Bonafe<strong>mi</strong>na/ emphitiotha obligavit dicto Lanceloto<br />
dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et/ per eum dicto monasterio et successoribus suis, se<br />
personaliter et omnia sua/ bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse<br />
renuntiaverunt omni/ exceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum<br />
et/ maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monesteri decretis/ decretalibus et<br />
constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis/ et uterque eorum<br />
omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis/ illustrissime ducalis<br />
do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie lacus/ Garde.<br />
Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/<br />
aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius<br />
Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator/ Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>sione <strong>mi</strong>hi facta per<br />
infrascriptum Augustinum de Calapis,/ notarium publicandi prescriptum instrumentum illud idem<br />
secundum tenorem imbreviature/ per ipsum rogate et scripte et imbreviate publicavi et scripsi et in<br />
publicam/ formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter literam vel sillabam quod sensum/<br />
vel sententiam vicet, mutet vel variet intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta<br />
subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
30<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Novembre 15 Toscolano, in villa de Cuzaga super platea.<br />
Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />
commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Bartolomeo<br />
fu Giovanni de Valleboni un appezzamento di terra nella contrada Zuca ossia Monticolo di<br />
Toscolano, in cambio di quattro bazete e mezza di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata<br />
dal comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />
quatercentessimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto/ decimo mensis novembris,<br />
in villa de Cuzaga comunis de Tusculano/ super platea dicte ville, presentibus: Protaxio notario filio<br />
quondam Antonioli Stefanini de Gaino,/ Bartholameo filio quondam Tonoli de Pulzano et Delaido<br />
filio quondam Asandri de Bondono,/ habitatore Gaini comunis de Tusculano, omnibus testibus notis<br />
rogatis et ad hec spetialiter/ vocatis. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholamei de Claraschis de<br />
Soncino habitator religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />
magnifici et generosi/ viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamei Maripetro, comendatarii ut supra religionis Sancti<br />
Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano ad multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua procura constat/<br />
publico instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de Goicis de Capriolo notarium,/<br />
die vigessimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo quadri/gessimo octavo,<br />
indictione undecima et reducta in formam per Christoforum/ de Rosis, notarium, civem et<br />
370
habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta/ per suprascriptum Rayninum, notarium ut<br />
supra ac viso et lecto per me Augustinum/ de Calapis, notarium infrascriptum, omnibus modo iure<br />
via, forma, causa et ocasione/ quibus melius et prout validius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />
prefati/ do<strong>mi</strong>ni Bartholamei comendatarii ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat/ ad<br />
rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde investi/vit Bartholameum filium<br />
quondam Iohanis de Valleboni habitatorem ville de Cuzaga/ comunis de Tusculano ibi presentem et<br />
hanc investituram, pro se suisque heredibus/ sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una petia terre<br />
aratoria, olivata et vidata/ iacente in teratorio de Tusculano in Capra in contrata ubi dicitur ad<br />
Zucham/ sive ad Monticulum, cui coheret a monte via et ultra heredes Iohanis Serafini,/ a mane<br />
Tebonus Antonii de Plano, a sero dictus emphitiotha, partim et partim do<strong>mi</strong>na Do<strong>mi</strong>nica dicta<br />
Ceruta, a meridie Iohanes Lanterne pro dicta religione,/ salvis omnibus aliis chorenciis que st per<br />
mensuram di<strong>mi</strong>dii plodii vel/ circha. Ad habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam<br />
petiam terre et/ ad quidquid de ea ipsi Iohani emphitiothe<br />
eiusque heredibus iure livelario placuerit/ faciendum, cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui/ forent. Accessibus quoque ingressibus, egressibus et<br />
regressibus suis usque ad vias publicas/ et cum omnibus et singulis que dicta petia terre habet<br />
supra se, intra seu infra/ se in integrum omnibusque iuribus, rationibus et actionibus, realibus et<br />
personalibus,/ utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,/<br />
ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciis et requisitionibus ipsius petie/ terre<br />
aliqualiter expectantibus et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus/ Lancelotus<br />
procurator ut supra convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bartholameo/ emphitiothe<br />
perpetuo deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare ab omni persona/ comuni colegio et<br />
universitate expensis propris ipsius monesterii et hoc quantum/ est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />
naturalis possessionis translate per dictum Lance/lotum procuratorem ut supra in dictum<br />
Bertolameum emphitiotham vigore presentis investiture/ dando, reddendo et solvendo ac dare,<br />
reddere et solvere convenit et solemni/ stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Bartholameus emphitiotha<br />
dicto Lanceloto dicto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio quolibet anno in<br />
festo Epiphanie Do<strong>mi</strong>ni/ nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in<br />
dicta/ religione bacetas quatuor cum dimedia oley boni pulchri et recte/ mensurati ad mensuram<br />
comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti/ quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cesatum fuerit a<br />
solutione dicti ficti/ in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem/ debite<br />
consignato. Nihil aliud imponatur dicto Bartholameo emphitiothe salvo/ quod si aliquo tempore in<br />
futurum dictus Bartholameus emphitiotha vendere aut/ alienare voluerit ipsum suum ius<br />
livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum sibi Bartholameo emphitiothe pertinens vigore<br />
presentis investiture/ prius teneatur et debeat apellare dictum Lancelotum procuratorem/ et per<br />
eum dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successores suos et eys/ emere volentibus dare et vendere<br />
teneatur ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum pro decem soldis<br />
planetorum <strong>mi</strong>nus illo/ iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin<br />
ven/dat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum cui<br />
voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone conso/rtio discipline hospitali vel aliis personis in<br />
quibus conditio dicti monasterii/ fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum<br />
comendatarium ut supra/ et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova<br />
investitura fienda/ quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum inve/stituram<br />
facere presenti cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus suprascriptis<br />
371
ita ut/ pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus/ procurator ut supra<br />
obligavit dicto Bartholameo emphitiothe dictum monasterium et omnia/ sua bona presentia et<br />
futura pigneri. Et dictus Bartholameus emphitiotha/ obligavit dicto Lanceloto dicto procuratorio<br />
no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto/ monesterio et successoribus suis, se personaliter et omnia sua<br />
bona presentia et futura/ pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic<br />
in omnibus/ et singulis suprascriptis esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus/ procurator<br />
ut supra loco ipsius mpnesterii decretis, decretalibus et constitutionibus/ sinodalibus Romane Curie<br />
Episcopalisque Curie brixiensis et uterque eorum/ omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reformationibus et decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum, comunis et<br />
populi Brixie et comunitatis Riperie lacus/ Garde. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />
exceptionibus et/ oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure vel de facto contra<br />
predicta/ vel aliquod predictorum./ Ego Antonius filius Augustini de Calapis de Materno notarius et/<br />
habitator Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de Calapis notarium<br />
publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum/ tenorem imbreviature per ipsum<br />
rogate et imbreviate publicavi et/ scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto nec<br />
di<strong>mi</strong>nuto/ preter litteram vel sillabam quod sensum vel sententiam variet, vicet vel mutet/<br />
intellectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi/ in robur et fidem omnium<br />
pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
31<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Novembre 15 Toscolano, in villa de Cuzaga super platea.<br />
Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />
commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a Colosio fu Bertelli Boti un<br />
appezzamento di terra a Cecina in contrada Malzanico di Toscolano. in cambio di cinque bazete e<br />
un quarterio e mezzo di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente/ <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quinquagessimo, indictione/ tercia decima, die quinto decimo mensis novembris/<br />
in Tusculano, in villa de Cuzaga super platea/ dicte terre, presentibus: Franceschino filio quondam<br />
Iohanis/ Iustachi de Secina, Do<strong>mi</strong>nico filio quondam Bertholini Pelegrini de Secina/ et Delaidino filio<br />
quondam Asandri de Bondono habitatore Tusculani omnibus testibus/ notis, rogatis et ad hec<br />
spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholamey/ de Claraschis de Soncino habitator<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano/ procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi<br />
viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamey Maripetro/ comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa<br />
sed ad instrumenta spetialiter/ constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato per<br />
Rayninum filium quondam Toni de/ Goicis notarium de Capriolo die vigessimo nono mensis<br />
decembris <strong>mi</strong>lliessimo/ quatercentissimo quadrigessimo octavo indictione undecima et reducto in/<br />
formam per Christoforum de Rosis notarium, civem et habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione/<br />
sibi facta per suprascriptum Rayninum notarium ut supra ac viso et lecto per me Augustinum/ <br />
Calapis notarium infrascriptum omnibus modo, iure, via, forma, causa et ocasione quibus<br />
372
melius/ et prout vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholamey<br />
comendatarii/ ut supra per calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis/<br />
Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde investivit Colosium filium quondam Bertelli Boti de/<br />
Mesaga ibi presentem et hanc investituram, pro se suisque heredibus sponte suscipientem/<br />
no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in teratorio de Tusculano/ in<br />
pertinenciis vile de Secina in contrata de Malzanicho supra costam cui coheret/ a mane Peterzolus<br />
(...) de Boiacho, a meridie dictus emphitiotha, a monte Do<strong>mi</strong>nicus Pelegrini/ partim et partim<br />
heredes Mafey Robazoli et a sero dicta religio salvis omnibus aliis chorenciis./ Ad habendum,<br />
tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de/ ipsi Colosio<br />
emphitiothe eiusque heredibus iure livellario placuerit faciendum,/ cum omnibus et singulis que<br />
intra predictos continentur confines vel alios si qui forent./ Accessibus quoque ingressibus<br />
egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et/ cum omnibus et singulis que dicta petia<br />
terre habet supra seu, intra se in integrum/ omnibusque iuribus rationibus et actionibus, realibus<br />
et personalibus utilibus et directis/ <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />
ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,/ conditionibus pertinenciis et requisitionibus ipsius us petie terre<br />
aliqualiter spectantibus et/ pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator<br />
ut supra convenit et/ solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Colosio emphitiothe perpetuo deffendere,<br />
guarentare,/ auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis<br />
propris/ ipsius monesterii. Et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis/ possessionis<br />
translate per dictum Lancellotum procuratorem ut supra in dictum Colosium emphitiotham/ vigore<br />
presentis investiture dando, reddendo et solvendo ac dare reddere et solvere/ convenit et solemni<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Colosius emphitiotha dicto Lan/celoto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti<br />
et per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet/ anno in festo epiphanie vel eius in<br />
octava Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi ad canipam/ dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas<br />
quinque et quarterium unum/ cum dimedio oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram/<br />
comunis de Salodo sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo/ cessatum fuerit a<br />
solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto/ ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite<br />
consignato. Nihil aliud imponatur/ dicto Colosio emphitiothe salvo quod, si aliquo in<br />
futurum dictus Colosius emphitiotha/ vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum/ emphitiothicum sibi Colosio emphitiothe pertinens vigore presentis investiture<br />
prius/ teneatur et debeat appellare dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum/<br />
do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successoribus suis et eys emere volentibus dare et vendere teneatur/<br />
ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro decem soldis/ planetorum<br />
<strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a personis emere volentibus/ alioquin vendat et<br />
vendere possit ipsum suum ius livellarium seu mellio/ramentum emphitioticum cui voluerit,<br />
exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone/ consortio discipline hospitali vel aliis personis in quibus<br />
conditio dicti monastery/ fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum<br />
comendatarium ut supra et per eum/ successoribus suis soldos decem planetorum pro nova<br />
investitura fienda quibus teneatur/ et debeat novum investire emphitiotam et in eum investituram<br />
facere presenti/ cum si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut<br />
pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur/ attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra obligavit<br />
dicto/ Colosio emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona presentia et futura/ pigneri. Et<br />
dictus Colosius emphitiotha obligavit dicto Lanceloto procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum<br />
dicto monasterio et successoribus suis, se personaliter et omnia/ sua bona presentia et futura<br />
373
pigneri. Renuntiantes et expresse renuntiaverunt/ omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />
suprascriptis esse et fuisse verum et/ maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius<br />
monesterii decretalibus et/ constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />
Curie brixiensis et uterque eorum/ omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
refformationibus et decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />
populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus et legum auxiliis<br />
exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire/ aut facere de iure vel de facto contra<br />
predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et<br />
habitator/ Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum Augustinum de Calapis/ notarium<br />
publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum tenorem imbreviature/ per ipsum<br />
rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam/ reduxi nil addito remoto nec<br />
di<strong>mi</strong>nuto preter litteram vel sillabam quod sensum/ vel sententiam mutet, vicet vel variet<br />
intellectum. Et ideo me cum/ atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium<br />
pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
32<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Novembre 15 Toscolano, in villa de Secina in via publica sub portichu domus Colosi quondam<br />
Mafey.<br />
Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis, procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />
commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a Michele fu Domenico detto<br />
Robazolo un appezzamento di terra in contrada Zapello di Toscolano, in cambio di una bazeta di<br />
olio all'anno secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Toscolano.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />
quatercentissimo quinquagessimo, indictione tercia decima, die quinto/ decimo mensis novembris<br />
in Tusculano, in villa de Secina in/ via publica sub portichu domus Colosii quondam Mafei de<br />
Secina,/ presentibus: Iacobo filio quondam Petri Dancie de Secina, Iohane fillio quondam Anto/nioli<br />
forti de Mesaga et Do<strong>mi</strong>nicho filio quondam Iohanis quondam Bertholini/ Bubei de Mesaga<br />
omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis. Ibi/ Lancelotus fillius quondam<br />
Barholamey de Claraschis de Soncino habitator religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano procurator<br />
et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholamey/ Maripetro comendatarii<br />
religionis sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa/ sed ad instrumenta spetialiter constitutus de qua<br />
procura constat publico instrumento rogato/ per Rayninum filium quondam Toni de Goicis de<br />
Capriolo notarium die vigessimo nono/ mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo<br />
quadrigessimo octavo indictione/ undecima et reducto in formam per Christoforum de Rosis<br />
notarium, civem et/ habitatorem civitatis Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum<br />
Rayninum notarium/ ut supra ac viso ac lecto per me augustinum de Calapis notarium<br />
infrascriptum omnibus/ modo, iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout vallidius/<br />
potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne predicti do<strong>mi</strong>ni Bartholamei comendatario ut supra per<br />
calamum/ quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis Brixie et/ comunitatis Riperie<br />
lacus Garde investivit Michaelem fillium quondam Do<strong>mi</strong>nici dicti/ Robazolus de Mesaga ibi<br />
presentem et hanc investituram, pro se suisque heredibus/ sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de una<br />
petia<br />
374
terre aratoria, olivata et costiva/ iacente in teratorio Tusculani in contrata ubi dicitur ad Zapellum<br />
cui coheret/ a mane eclesia Sancti Nicholai, a meridie lacus, a sero Iohanes Mafei de/ Secina et a<br />
monte Iohanes Do<strong>mi</strong>nici salvis omnibus aliis chorenciis. Ad habendum, tenendum,/ gaudendum et<br />
posidendum dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Michaeli/ emphitiothe eiusque<br />
heredibus iure livellario placuerit faciendum cum omnibus et/ singulis que intra predictos<br />
continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque/ ingressibus egressibus et<br />
regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus et/ singulis que dicta petia terre habet<br />
supra se, intra seu infra se in integrum/ omnibusque iuribus, rationibus et actionibus realibus et<br />
personalibus utilibus et directis/ <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />
ter<strong>mi</strong>nis, confinibus,/ oneribus, conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie terre<br />
aliqualiter spectantibus/ et pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator<br />
ut supra convenit/ et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Michaeli emphitiothe perpetuo<br />
deffendere, guarentare,/ auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate<br />
expensis propris/ ipsius monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis<br />
possessionis/ translate per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Michaelem<br />
emphitiotham/ vigore presentis investiture dando, reddendo et solvendo ac dare, reddere et<br />
solvere/ convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Michael emphitiotha dicto Lanceloto<br />
dicto/ procuratori no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et successoribus suis quolibet<br />
anno/ in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam dicti/ monesteri<br />
sitam in dicta religione bacetam unam oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram comunis<br />
de Tusculano sub pena dupli dicti ficti quo/libet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cessatum fuerit a solutione<br />
dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no/ quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato.<br />
Nihil aliud imponatur dicto Michaeli emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore/ in futurum dictus<br />
Michael emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum/ suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum emphitioticum sibi Michaeli emphitiothe/ pertinens vigore presentis investiture<br />
prius teneatur et debeat appellare/ dictum Lancelotum procuratorem ut supra et per eum dictum<br />
do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successoribus/ suis et eys volentibus dare et vendere teneatur ipsum<br />
suum ius livell/arium seu mellioramentum emphitioticum pro decem soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo<br />
iusto pretio/ quod habere potuerit a personis emere volentibus; alioquin vendat et vendere possit/<br />
ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis/ potenti viro,<br />
<strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis/ in quibus conditio dicti<br />
monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholameum/ comendatarium ut<br />
supra et per eum successoribus suis soldos decem planetorum pro nova investitura/ fienda quibus<br />
teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum in/vestituram facere presenti cum<br />
si<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut/ pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur<br />
attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator/ ut supra obligavit dicto Michaeli<br />
emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri et dictus Michael<br />
emphitiotha obligavit dicto Lanceloto/ dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto<br />
monasterio et successoribus suis, se personaliter/ et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Renuntiantes et expresse renuntiaverunt/ omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />
suprascriptis esse et fuisse verum et maxime/ dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius<br />
monesterii decretis, decretalibus et constitutionibus/ sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />
Curie brixiensis et uterque eorum omnibus/que statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibuset<br />
refformationibus et decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />
populi Brixie et comunitatis<br />
375
Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus<br />
quibus possent venire/ aut facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego<br />
Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius et habitator/ Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi<br />
facta per infrascriptum Augustinum notarium publicandi/ prescriptum instrumentum illud idem<br />
secundum tenorem imbreviature per ipsum rogate et/ imbreviate publicavi et scripsi et in publicam<br />
formam reduxi nil addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto/ preter litteram vel sillabam quod sensum vel<br />
sententiam mutet, vicet vel variet intellectum. Et ideo me/ cum atestatione mea consueta<br />
subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
33<br />
CARTA LIVELLI<br />
1450 Dicembre 15 Maderno, sub portichu domus Bertholini de Caravatio sito super platea dicte<br />
terre.<br />
Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />
commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Marco fu<br />
Andriolo de Luemo un appezzamento di terra in contrada Calmarina ossia Pozze di Gardone, in<br />
cambio di una bazeta di olio all'anno secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Salò.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />
quatercentissimo quinquagessimo, indictione tercia decima,/ die quinto decimo mensis decembris<br />
in Materno sub por/tichu domus Bertholini de Caravatio sito super platea/ dicte terre, presentibus:<br />
Colosio filio quondam Bertholomei de Cabiana de Tusculano/ Do<strong>mi</strong>nico filio quondam Antonioli<br />
Saiole de Materno et Michaele fillio quondam Iacobi de/ Caravacio habitatore Materni, omnibus<br />
testibus notis rogatis et ad hec spetialiter/ vocatis. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholomei de<br />
Claraschis de Soncino, habitator/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, procurator et<br />
procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici/ et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholomei Maripetro comendatarii<br />
religionis/ Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed ad instrumenta spetialiter constitutus/ de qua<br />
procura constat publico instrumento rogato per Rayninum filium quondam Toni de/ Goicis de<br />
Capriolo notarium die vigesimo nono mensis decembris <strong>mi</strong>lliessimo/ quatercentissimo<br />
quadrigessimo octavo indictione undecima et/ reducto in formam per Christoforum de Rosis<br />
notarium, civem et habitatorem civitatis/ Brixie. Ex co<strong>mi</strong>ssione sibi facta per suprascriptum<br />
Rayninum notarium ut supra ac/ viso et lecto per me Augustinum de Calapis notarium<br />
infrascriptum omnibus modo/ iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout vallidius/<br />
potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholomei comendatarii ut supra/ per<br />
calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum livellum civitatis/ Brixie et comunitatis Riperie<br />
lacus Garde investivit Marchum/ fillium quondam Andrioli de Luemo habitatorem terre de<br />
Tresinicho comunis de Gardono/. Ibi presentem, pro se suisque heredibus sponte suscipientem ad<br />
novem annos ad/ novam investituram fiendam no<strong>mi</strong>natim de una petia terre aratoria, olivata,/ et<br />
rosiva iacente in teratorio de Gardono in contrata ubi dicitur/ ad Calmarinas sive ad puteas cui<br />
coheret a meridie et a sero Bersaninus/ de Gizerotis, a monte via, a mane limes salvis omnibus aliis<br />
chorenciis. Ad/ habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam/ terre et ad<br />
quidquid de ea ipso Marcho emphitiothe eiusque<br />
376
heredibus iure/ livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que intra predictos<br />
continentur/ confines vel alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus, egressibus et<br />
regressibus/ suis usque ad vias publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia terre habet/<br />
supra se, intra seu infra se in integrum omnibusque iuribus rationibus et/ actionibus, realibus et<br />
personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis et ypothecariis,/ usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis,<br />
ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus, pertinenciis/et requisitionibus ipsius us petie terre<br />
aliqualiter spectantibus et pertinentibus. Quam/ quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator<br />
ut supra convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Marcho emphitiothe perpetuo deffendere,<br />
guarentare, auctorizare et/ desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate expensis<br />
propris ipsius/ monesterii et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis<br />
trans/late per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Marchum emphitiotham/<br />
vigore presentis investiture dando, reddendo et solvendo ac dare, reddere et/ solvere convenit et<br />
solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Marchus emphitiotha dicto/ Lanceloto dicto procuratorio<br />
no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et/ successoribus suis quolibet anno in festo<br />
epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in/ octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta<br />
religione bacetam/ unam oley boni pulchri et recte mensurati ad mensuram comunis/ de Salodo<br />
sub pena dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda/ quo cessatum fuerit a solutione dicti ficti in<br />
dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto/ sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel saltem debite consignato. Nihil/ aliud<br />
imponatur dicto Marcho emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore/ in futurum dictus Marchus<br />
emphitiotha vendere aut alienare voluerit/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />
emphitioticum ipsi Marcho/ emphitiothe pertinens vigore presentis investiture prius teneatur et<br />
debeat/ appellare dictum Lncelotum procuratorem ut supra et per eum dictum do<strong>mi</strong>num/<br />
Bartholomeum et successores suos et eys emere volentibus dare et vendere/ teneatur ipsum suum<br />
ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum pro decem/ soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto<br />
pretio quod habere potuerit a personis emere/ volentibus; alioquin vendat et vendere possit ipsum<br />
suum ius live/llarium seu mellioramentum emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti/ viro,<br />
<strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis/ in quibus conditio dicti<br />
monestery fieret deterior habendo semper dictum/ do<strong>mi</strong>num Bartholomeum comendatarium ut<br />
supra et per eum successores suos soldos/ decem planetorum pro nova investitura fienda quibus<br />
teneatur et debeat/ novum investire emphitiotam et in eum investituram facere presenti/<br />
consi<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur,/ fir<strong>mi</strong>tur<br />
attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator ut supra/ obligavit dicto Marcho<br />
emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Et dictus<br />
Marchus emphitiotha obligavit dicto/ Lanceloto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto<br />
monasterio et successoribus/ suis, se personaliter et omnia sua bona presentia et futura pigneri.<br />
Renuntiantes/ et expresse renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />
suprascriptis/ esse et fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco/ ipsius<br />
monesteri decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane/ Curie Episcopalisque<br />
Curie brixiensis. Et uterque eorum omnibusque statutis/ ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus<br />
et decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis/ nostre venentiarum, comunis et populi Brixie et<br />
comunitatis Riperie predicte. Ceterisque/ aliis suis iuribus et legum auxiliis, exceptionibus et<br />
oppositionibus quibus venire aut/ facere de iure vel de facto contra predicta vel aliquod<br />
predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno notarius/ et habitator Tusculani.<br />
Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de Calapis<br />
377
notarium publiandi prescriptum instrumentum/ illud idem secundum tenorem imbreviture per<br />
ipsum rogate et scripte/ et imbreviate publicavi et scripsi et in publicam formam reduxi/ nil addito<br />
remoto nec di<strong>mi</strong>nuto preter litteram vel sillabam quod sensum/ vel sententiam vicet, mutet vel<br />
variet intellectum. Et ideo me cum/ atestatione mea consueta subscripsi in robur et fidem omnium<br />
pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
34<br />
CARTA LIVELLI<br />
1451 Gennaio 17 Gardone, sub porthicu domus dicti comunis.<br />
Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />
commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Bernardo fu<br />
Tonoli un appezzamento di terra nelle vicinanze di Fasano in contrada Valli di Gardone, in cambio di<br />
tre quarteri di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Gardone.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente/ <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quatercentissimo quinquagessimo primo/ indictione quarta decima, die decimo septimo mensis/<br />
ianuarii in Gardono sub porthicu domus dicti comunis, presentibus: Bertholino/ fillio quondam<br />
Tonoli Pelini de Supianis notario, Girardo filio quondam Petri de Faxano/ et Co<strong>mi</strong>no filio quondam<br />
Andrioli de Luemo habitatore Gardoni omnibus testibus/ notis rogatis et ad hec spetialiter vocatis.<br />
Ibi Lancelotus f.quondam Bartholomei/ de Claraschis de Soncino habitator religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici<br />
de Tusculano/procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni Bartholomei<br />
Maripetro comen/datarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed ad instrumenta<br />
spetialiter constitutus/ qua procura constat publico instrumento rogato et scipto per<br />
Guiel<strong>mi</strong>num Quelani de Materno/ notarium, die nono mensis ianuarii <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo<br />
quadrigessimo primo/ indictione quarta decima ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis<br />
notarium/ infrascriptum omnibus modo, iure, via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout<br />
valli/dius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholomei comendatarii ut supra<br />
per/ calamum quem in suis manibus tenebat ad rectum civitatis Brixie et comunitatis/<br />
Riperie lacus Garde investivit Bernardum filium quondam Tonoli de Faxano comunis/ de Gardono<br />
ibi presentem et hanc investituram, pro se suisque heredibus sponte susci/pientem hinc ad novem<br />
annos ad novam investituram fiendam no<strong>mi</strong>natim de una/ petia terre aratoria, olivata et vidata<br />
iacente in teratorio de Gardono in pertinentiis/ Faxani in contrata ubi dicitur in Vallibus cui coheret<br />
a mane fossatum, a meridie heredes/ Iacobini Bertini de Faxano,a sero dossum sive via, a monte<br />
Do<strong>mi</strong>nicus Cozalii, salvis/ omnibus aliis chorenciis que est per mensuram tabularum treginta<br />
quatuor. Ad habendum,/ tenendum, gaudendum et posidendum dictam petiam terre et ad<br />
quidquid de ea ipsi/ Bernardo emphitiothe eiusque heredes iure livellario placuerit faciendum cum<br />
omnibus/ et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si qui forent. Accessibus/<br />
quoque ingressibus, egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas et cum omnibus/ que dicta petia terre habet supra se, intra se seu infra se in integrum omnibus/que iuribus,<br />
rationibus et actionibus, realibus et personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis/ et ypothecariis, usibus,<br />
usanciis, viis, aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus, conditionibus,/ pertinentiiset<br />
requisitionibus ipsius us petie<br />
378
terre aliqualiter spectantibus et pertinentibus./ Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus<br />
procurator ut supra convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Bernardo 89<br />
emphitiothe<br />
perpetuo deffendere, guarentare, auctorizare et desbrigare/ ab omni persona comuni colegio et<br />
universitate expensis propris ipsius monesterii./ Et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et<br />
naturalis possessionis translate/ per dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum<br />
Bernardum emphitiotham vigore/ presentis investiture dando, reddendo et solvendo ac dare,<br />
reddere et solvere/ convenit et solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Bernardus emphitiotha dicto<br />
Lanceloto/ dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et siccessoribus suis<br />
quolibet/ anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava ad canipam/ dicti<br />
monasteri sitam in dicta religione quarterios tres oley boni pulchri/ et recte mensurati ad<br />
mensuram comunis de Gardono sub pena dupli/ dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda quo cessatum<br />
fuerit a solutione dicti/ ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et soluto vel/ saltem<br />
debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Bernardo emphitiothe/ salvo quod, si aliquo tempore<br />
in futurum dictus (-) Bernardus/ emphitiotha vendere aut alienare voluerit ipsum suum ius<br />
livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum sibi Bernardo emphitiothe pertinens/ vigore<br />
presentis investiture prius teneatur et debeat appellare dictum/ Lancelotum procuratorem ut supra<br />
et per eum dictum do<strong>mi</strong>num Bartholomeum et successores/ suos et eys emere volentibus dare et<br />
vendere teneatur ipsum suum ius livellarium/ seu mellioramentum emphitioticum pro decem<br />
soldis planetorum <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod/ habere potuerit a personis emere volentibus;<br />
alioquin vendat et vendere possit ipsum/ suum ius livellarium seu mellioramentum emphitioticum<br />
cui voluerit, exceptis pote/nti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio discipline hospitali vel aliis personis<br />
in quibus/ conditio dicti monastery fieret deterior habendo semper dictum do<strong>mi</strong>num<br />
Bartholomeum/ comendatarium ut supra et per eum successores suos soldos decem planetorum<br />
pro nova investitura/ fienda quibus teneatur et debeat novum investire emphitiotam et in eum<br />
inve/stituram facere presenti consi<strong>mi</strong>lem in effectu pro quibus omnibus et singulis suprascriptis ita<br />
ut/ pre<strong>mi</strong>ttitur, fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis dictus Lancelotus procurator/ ut supra obligavit<br />
dicto Bernardo emphitiothe dictum monasterium et omnia sua bona/ presentia et futura pigneri. Et<br />
dictus Bernardus emphitiotha obligavit dicto Lan/celoto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum<br />
dicto monasterio et successoribus suis se/ personaliter et omnia sua bona presentia et futura<br />
pigneri. Renuntiantes et expresse/ renuntiaverunt omni exceptioni non sic in omnibus et singulis<br />
suprascriptis esse et/ fuisse verum et maxime dictus Lancelotus procurator ut supra loco ipsius<br />
monesteri/ decretis, decretalibus et constitutionibus sinodalibus Romane Curie Episcopalisque<br />
Curie/ brixiensis. Et uterque eorum omnibusque statutis, ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus,<br />
reformationibus et/ decretis illustrissime ducalis do<strong>mi</strong>nationis nostre venentiarum comunis et<br />
populi Brixie/ et comunitatis Riperie predicte. Ceterisque aliis suis iuribus et legum auxiliis/<br />
exceptionibus et oppositionibus quibus possent venire aut facere de iure vel de facto/ contra<br />
predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius f. Augustini de Calapis de Materno notarius et/<br />
habitator Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de Calapis notarium<br />
publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum/ tenorem imbreviature per ipsum<br />
rogate et scripte et imbreviate publicavi/ et scripsi et in publicam formam reduxi nil addito remoto<br />
nec di<strong>mi</strong>nuto/ preter litteram vel sillabam quod sensum vel sententiam vicet, variet vel mutet<br />
inte/llectum. Et ideo me cum atestatione mea consueta subscripsi in robur et/ fidem omnium<br />
pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
89<br />
Il testo riporta erroneamente il nome Marcho qui sostituito con l'esatto.<br />
379
35<br />
CARTA LIVELLI<br />
1451 Gennaio 17 Gardone, sub portichu domus dicti comunis.<br />
Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />
commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto a Bertolino fu Tonoli un<br />
appezzamento di terra in contrada Crosete di Gardone, in cambio di sedici bazete di olio all'anno,<br />
secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di Gardone.<br />
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg.2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo<br />
quater/centissimo quinquagessimo primo, indictione quarta decima, die decimo/ septimo mensis<br />
ianuarii in Gardono sub portichu domus dicti comunis,/ presentibus: Girardo filio quondam Perti de<br />
Faxano et Co<strong>mi</strong>no filio quondam Andrioli de/ Luemo habitatore Gardoni et Bartholomeo filio<br />
quondam Benevenuti dicti de Lagnes de Gardono/ omnibus testibus notis rogatis et ad hec<br />
spetialiter vocatis. Ibi Lancelotus f.quondam Bartholomei/ de Claraschis de Soncino habitator<br />
religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano, procurator et procu/ratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi<br />
viri do<strong>mi</strong>ni Brtholomei Maripetro comendatarii/ religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa<br />
sed ad instrumenta spetialiter constitutus/ de qua procura constat publico instrumento rogato et<br />
scripto per Guiel<strong>mi</strong>num filium quondam Bertholamei/ Quelani de Materno notarium, die nono<br />
mensis Ianiuarii <strong>mi</strong>lliessimo quatercentissimo/ quadrigessimo primo, indictione quarta dceima ac<br />
viso et lecto per me/ Augustinum de Calapis notarium infrascriptum omnibus modo, iure, via,<br />
forma, causa/ et ocasione quibus melius et prout vallidius potuit et potest procuratorio no<strong>mi</strong>ne/<br />
prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholomei procuratorii ut supra per calamum quem in suis manibus/ tenebat ad<br />
rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis Riperie lacus Garde/ investivit Bertholinum filium<br />
quondam Tonoli de Supianis de Gardono ibi presentem/ et hanc investituram, pro se suisque<br />
heredes sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim de/ una petia terre aratoria, olivata et vidata iacente in<br />
teratorio de Gardono/ pertinenciis ville de Supianis in contrata Crosete cui coheret a mane/<br />
via, a meridie heredes Iohanis Serafini partim et partim heredes Simbeni,/ a monte Bertellus de<br />
Faxano salvis omnibus aliis chorenciis ad habendum, tenendum, gaudendum/ et posidendum<br />
dictam petiam terre et ad quidquid de ea ipsi Bertholino emphitiothe eius/que heredibus iure<br />
livellario placuerit faciendum cum omnibus et singulis que intra/ predictos continentur confines vel<br />
alios si qui forent. Accessibus quoque ingressibus, egressibus et regressibus/ suis usque ad vias<br />
publicas et cum omnibus et singulis que dicta petia terre habet/ supra se, intra seu infra se in<br />
integrum omnibusque iuris, rationibus et actionibus, realibus/ et personalibus, utilibus et directis,<br />
<strong>mi</strong>xtis et ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis,/ aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,<br />
conditionibus, pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie/ terre aliqualiter spectantibus et<br />
pertinentibus. Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus/ procurator ut supra convenit et<br />
solemni stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dicto Bertholino emphitiothe perpetuo/ deffendere, guarentare,<br />
auctorizare et desbrigare ab omni persona comuni colegio et universitate/ expensis propris ipsius<br />
monesterii. Et hoc quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et/ naturalis possessionis translate per<br />
dictum Lancelotum procuratorem ut supra in dictum Bertholinum/ emphitiotham vigore presentis<br />
investiture dando, reddendo et solvendo ac dare, reddere/ et solvere convenit et solemni<br />
stipulatione pro<strong>mi</strong>sit dictus Bertholinus emphitiotha dicto/ Lnaceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne<br />
recipienti et per eum dicto monasterio<br />
380
et successoribus/ suis quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri Iesu Christi vel eius in octava/<br />
ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione bacetas sedicim oley boni/ pulchri et recte<br />
mensurati ad mensuram comunis de Gardono sub pena/ dupli dicti ficti quolibet anno co<strong>mi</strong>ttenda<br />
quo cesatum fuerit a solutione/ dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no dato et<br />
soluto/ vel saltem debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Bertholino emphitiothe/ salvo<br />
quod, si aliquo tempore in futurum dictus Bertolinus emphitiotha vendere/ aut alienare voluerit<br />
ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum/ emphitioticum sibi Bertholino emphitiothe<br />
pertinens vigore presentis investiture prius/ teneatur et debeat appellare dictum Lancelotum<br />
procuratorem ut supra et per eum dictum/ do<strong>mi</strong>num Bartholameum et successores suos et eys<br />
emere volentibus dare et vendere teneatur/ ipsum suum ius livellarium seu mellioramentum<br />
emphitioticum pro decem soldis planetorum/ <strong>mi</strong>nus illo iusto pretio quod habere potuerit a<br />
personis emere volentibus; alioquin/ vendat et vendere possit ipsum suum ius livellarium seu<br />
mellioramentum/ emphitioticum cui voluerit, exceptis potenti viro, <strong>mi</strong>serabili persone consortio<br />
disci/pline hospitali vel aliis personis in quibus conditio dicti monastery fiet deterior/ habendo<br />
semper dictum do<strong>mi</strong>num Bartholoeum comendatarium ut supra et per eum successores suos/<br />
soldos decem planetorum pro nova investitura fienda quibus teneatur et debeat/ novum investire<br />
emphitiotam et in eum investituram facere presenti consi<strong>mi</strong>lem in effectu/ pro quibus omnibus et<br />
singulis suprascriptis ita ut pre<strong>mi</strong>ttitur fir<strong>mi</strong>tur attendendis et observandis/ dictus Lancelotus<br />
procurator ut supra obligavit dicto Bertholino emphitiothe dictum monasterium/ et omnia sua<br />
bona presentia et futura pigneri. Et dictus Bertholinus emphitiotha/ obligavit dicto Lanceloto dicto<br />
procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti et per eum dicto monasterio et/ successoribus suis, se personaliter<br />
et omnia sua bona presentia et futura pigneri. Renuntiantes et expresse/ renuntiaverunt omni<br />
exceptioni non sic in omnibus et singulis suprascriptis esse et fuisse verum./ Et maxime dictus<br />
Lancelotus procurator ut supra loco ipsius monesteri decretis, decretalibus/ et constitutionibus<br />
sinodalibus Romane Curie Episcopalisque Curie brixiensis. Et uterque/ eorum omnibusque statutis,<br />
ordinibus, pro<strong>mi</strong>ssionibus, reformationibus et decretis illustrissime ducalis/ do<strong>mi</strong>nationis nostre<br />
venentiarum,comunis et populi Brixie et comunitatis Riperie predicte. Ceteris/que aliis suis iuribus<br />
et legum auxiliis exceptionibus et oppositionibus quibus/ possent venire aut facere de iure vel de<br />
facto contra predicta vel aliquod predictorum./ Ego Antonius fillius Augustini de Calapis de Materno<br />
notarius et/ (-) habitator Tusculani. Ex co<strong>mi</strong>ssione <strong>mi</strong>hi facta per infrascriptum/ Augustinum de<br />
Calapis notarium publicandi prescriptum instrumentum illud idem secundum teno/rem<br />
imbreviature per ipsum rogate et imbreviate publicavi et scripsi et in/ publicam formam reduxi nil<br />
addito remoto nec di<strong>mi</strong>nuto quod sensum vel sententiam mutet,/ vicet vel variet intellectum. Et<br />
ideo me cum atestatione mea consueta/ subscripsi in robur et fidem omnium pro<strong>mi</strong>ssorum.<br />
36<br />
CARTA LIVELLI<br />
1451 Gennaio 17 Gardone, sub portichu domus dicti comunis.<br />
Lanceloto fu Bartolomeo de Claraschis procuratore <strong>del</strong>la religione di San Domenico, a nome <strong>del</strong><br />
commendatario <strong>del</strong>la stessa Bartolomeo Maripietro, ha dato in affitto per nove anni a Co<strong>mi</strong>no fu<br />
Andriolo de Luemo un appezzamento di terra che fu di Pietro Quelani, sito in contrada Calmarine di<br />
Gardone, in cambio di due bazete di olio all'anno, secondo la <strong>mi</strong>surazione adottata dal comune di<br />
Gardone.<br />
381
Notaio: Antonio figlio <strong>del</strong> notaio Augustino de Calapis di Maderno.<br />
Originale, A.S.M., F.R., reg2, car. 96.<br />
(S.T.) In Christi no<strong>mi</strong>ne amen. Anno a nativitate eiusdem Do<strong>mi</strong>ni curente <strong>mi</strong>lliessimo/<br />
quatercentissimo quinquagessimo primo, indictione quarta decima,/ die decimo septimo mensis<br />
ianuarii in Gardono, sub portichu/ domus dicti comunis, presentibus: Bertholino filio quondam<br />
Tonoli Pelini de Supianis,/ (...) (...) fillio quondam Antonioli de Caravatio habitatore Gardoni et/<br />
Petro filio quondam Andrioli de Mornaga, omnibus testibus notis rogatis et ad hec spetialiter/<br />
. Ibi Lancelotus fillius quondam Bartholomei de Claraschis de Soncino, habitator religionis<br />
Sancti Do<strong>mi</strong>nici de/ Tusculano, procurator et procuratorio no<strong>mi</strong>ne magnifici et generosi viri do<strong>mi</strong>ni<br />
Bertholomei Mari/petro comendatarii religionis Sancti Do<strong>mi</strong>nici de Tusculano ad multa sed ad<br />
instrumenta spetialiter/ constitutus de qua procura constat publico instrumento rogato et scripto<br />
per Guiel<strong>mi</strong>num filium quondam/ Bertholamei Quelani de Materno notarium, die nono mensis<br />
Ianiuarii <strong>mi</strong>lliessimo et indictione/ suprascriptis ac viso et lecto per me Augustinum de Calapis,<br />
notarium infrascriptum, omnibus modo, iure,/ via, forma, causa et ocasione quibus melius et prout<br />
vallidius potuit et potest procuratorio/ no<strong>mi</strong>ne prefati do<strong>mi</strong>ni Bartholomei comendatariii ut supra<br />
per calamum quem in suis manibus tenebat ad/ rectum livellum civitatis Brixie et comunitatis<br />
Riperie lacus Garde, ad novem annos ad/ novam investituram fiendam investivit Co<strong>mi</strong>num filium<br />
quondam Andrioli de Luemo habitatorem/ Gardoni, ibi presentem et hanc investituram, pro se<br />
suisque heredibus sponte suscipientem no<strong>mi</strong>natim/ de una petia terre aratoria, olivata, vidata et<br />
Rosiva que fuit Petri Quelani iacente/ in teratorio de Gardono pertinenciis (tersinici) in<br />
contrata ubi dicitur ad Calmarinas, cui/ coheret a mane via, a meridie heredes do<strong>mi</strong>ni Bertoli de<br />
Vallecamonica, a sero si<strong>mi</strong>liter partim et/ partim Bersaninus de Guizerotis et partim Tomas<br />
Vosengane, a monte Bersaninus/ suprascriptus salvis omnibus aliis chorenciis que est per<br />
mensuram septuaginta tabularum. Ad/ habendum, tenendum, gaudendum et posidendum dictam<br />
petiam terre et ad quidquid/ de ea ipsi Co<strong>mi</strong>no emphitiothe eiusque heredibus iure livellario<br />
placuerit faciendum/ cum omnibus et singulis que intra predictos continentur confines vel alios si<br />
qui forent. Accessibus/ quoque ingressibus, egressibus et regressibus suis usque ad vias publicas,<br />
cum omnibus et/ singulis que dicta petia terre habet supra se, intra seu infra se in integrum<br />
omnibus/que iuribus, rationibus et actionibus, realibus et personalibus, utilibus et directis, <strong>mi</strong>xtis<br />
et/ ypothecariis, usibus, usanciis, viis, aquis, aqueductis, ter<strong>mi</strong>nis, confinibus, oneribus,<br />
conditionibus,/ pertinenciiset requisitionibus ipsius us petie terre aliqualiter spectantibus et<br />
pertinentibus./ Quam quidem petiam terre dictus Lancelotus procurator convenit et solemni<br />
stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dicto Co<strong>mi</strong>no emphitiothe perpetuo deffendere, guarentare, auctorizare et<br />
desbrigare/ ab omni persona comuni colegio et universitate expensis propris ipsius monesterii. Et<br />
hoc/ quantum est respectu utilis do<strong>mi</strong>nii et naturalis possessionis translate per dictum Lancelotum/<br />
procuratorem ut supra in dictum Co<strong>mi</strong>num emphitiotham vigore presentis investiture dando,/<br />
reddendo et solvendo ac dare, reddere et solvere convenit et solemni stipulatione/ pro<strong>mi</strong>sit dictus<br />
Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha dicto Lnaceloto dicto procuratorio no<strong>mi</strong>ne recipienti/ et per eum dicto<br />
monasterio et successoribus suis quolibet anno in festo epiphanie Do<strong>mi</strong>ni nostri/ Iesu Christi vel<br />
eius in octava ad canipam dicti monasteri sitam in dicta religione/ bacetas duas oley boni pulchri et<br />
recte mensurati ad mensuram comunis de/ Gardono sub pena dupli dicti ficti quolibet anno<br />
co<strong>mi</strong>ttenda quo cessatum/ fuerit a solutione dicti ficti in dicto ter<strong>mi</strong>no quo ficto sit in dicto ter<strong>mi</strong>no<br />
dato/ et soluto vel saltem<br />
382
debite consignato. Nihil aliud imponatur dicto Co<strong>mi</strong>no/ emphitiothe salvo quod, si aliquo tempore<br />
in futurum dictus Co<strong>mi</strong>nus emphitiotha 90<br />
APPENDICE II.<br />
TRASCRIZIONE DEL DOCUMENTO A.S.B., FONDO OSP. MAGG., BOLLE IN PERGAMENA.<br />
1260 Novembre 1<br />
Un certo Boldrico di Toscolano eleggendo erede di due parti dei suoi beni il <strong>mi</strong>nistro <strong>del</strong>la<br />
congregazione di San Domenico dispone che debbano e possano sia essere venduti sia distribuiti tra<br />
i poveri, con il consiglio <strong>del</strong> preposito e di alcuni frati <strong>del</strong>la domus fratrum de Toscholano.<br />
Bifolio <strong>del</strong>la Congregazione di San Domenico di Toscolano, A.S.B., fondo Ospedale maggiore, bolle<br />
in pergamena, filze AA BB, f. 2v.<br />
Carta possessionum terarum iacentium in tera de Se/cina in teratorio de Toscholano. (...) (...) (...)<br />
scriptum per Bonaventuram de Blenziis notarium. Die/ intrante primo mensis novembris <strong>mi</strong>llesimo<br />
ducentesimo sexagesimo. (Continens) quidem Boldricus/ filius quondam Pacis quondam do<strong>mi</strong>ne<br />
Madiane de Secina de Toscholano inve/stivit <strong>mi</strong>nistrum congregationis Sancti Do<strong>mi</strong>nici qui nunc et<br />
vel pro tempore eius heredem/ in duabus partibus omnium suorum bonorum, mobilium et<br />
immobilium/ tam allodiorum quam livellarium que bona debeant et possint vendi/ et partim<br />
distribui inter pauperes Christi cum consilio prepositi domus fratrum de/ Toscholano et fratris<br />
Bertoldi conversi dicti domus et fratris Sperindei de dicta/ domo et fratris Bertoldi confratri de<br />
ordine fratrum predicatorum.<br />
90<br />
Il testo in questo punto si interrompe.<br />
383
BIBLIOGRAFIA<br />
AA.VV., Diritto canonico, Napoli, 1978.<br />
BETTONI F., Storia <strong>del</strong>la Riviera di Salò, Bologna, 1968.<br />
CAPELLI A., Cronologia, cronografia e calendario perpetuo, Milano, 1983.<br />
CAPELLI A., Dizionario di abbreviature latine ed italiane, Milano, 1990.<br />
DU CANGE, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Niort, 1883/87.<br />
FE' D'OSTIANI L.F., Brescia nel 1796, Brescia, 1908.<br />
FOSSATI D., Benacum. Storia di Toscolano, Toscolano, 1941.<br />
FOSSATI D., Storie e leggende, Salò, 1944.<br />
GRADENIGO G.G., Brixia sacra, Brescia, 1755.<br />
GRUNDMANN H., Movimenti religiosi nel Medioevo. Ricerche sui nessi storici tra l'eresia, gli ordini<br />
mendicanti e il movimento religioso fem<strong>mi</strong>nile nel XII e XIII secolo e sulle origine storiche <strong>del</strong>la<br />
<strong>mi</strong>stica tedesca, Bologna, 1974.<br />
GUERRINI P., Canoniche e priorati agostiniani nel territorio bresciano, in Bollettino storico<br />
agostiniano, VIII, Firenze, 1932.<br />
GUERRINI P., Gli ospizi <strong>del</strong>la Riviera benacense, in Miscellanea bresciana, Brescia, 1953.<br />
GUERRINI P., San Domenico e i Domenicani a Brescia, Bollettino mensile, II, n. 5, fasc. XVII,<br />
dicembre 1921.<br />
LIPPINI P., La vita quotidiana di un convento medievale. Gli ambienti, le regole, l'orario e le<br />
mansioni dei frati domenicani <strong>del</strong> XIII secolo, Bologna, 1990.<br />
LONATI G., Gli archivi <strong>del</strong>la Riviera bresciana, Maderno,Brescia, 1927.<br />
LONATI G., La pieve e il comuna di Maderno. Venti secoli di storia religiosa, politica, econo<strong>mi</strong>ca,<br />
civile, Toscolano, 1933.<br />
MARTINI A., Manuale di metrologia, ossia <strong>mi</strong>sure, pesi e monete in uso attualmente e anticamete<br />
presso tutti i popoli, Roma, 1976.<br />
MARTINORI E., Le monete. Vocabolario generale, Perugia, 1914.<br />
PIVANO S., I contratti agrari in Italia nell'Alto Medioevo, Torino, 1904.<br />
PRATESI A., Genesi e forme <strong>del</strong> documento medioevale, Roma, 1979.<br />
SETTIA A. A.., Castelli e villaggi nell'Italia padana. Popolamento, potere e sicurezza fra IX e XIII<br />
secolo, Napoli, 1984.<br />
SOLITRO G., Benaco, Salò, 1897.<br />
VALENTI F., Il documento medievale. Nozioni di diplomatica generale e di cronologia, Modena,<br />
1977.<br />
VARANINI G.M., L'olivicoltura e l'olio gardesano nel Medioevo, in Un lago, una civiltà: il <strong>Garda</strong>,<br />
Verona, 1983.<br />
VERMEERSCH A. - CREUSEN I., Epitome iuris canonici, Roma, 1949.<br />
VIOLANTE C., La chiesa bresciana dall'inizio <strong>del</strong> secolo XIII al do<strong>mi</strong>nio veneto, in Storia di Brescia,<br />
Brescia, 1963.<br />
384