Cartulaire de l'abbaye de Moissac
Cartulaire de l'abbaye de Moissac Cartulaire de l'abbaye de Moissac
34. [première moitié XI e siècle] Donation par Genesius de Paris du mas de Nova Villa appelé Acoguzag. A. Original perdu. B. Copie du XVII e siècle d’après “un cahier de huit feuilles de parchemin couvert d’une feuille aussi de parchemin”: Doat 129, f. 83r-84r. B. Sacrosanctæ Dei ecclesiæ quæ est constructa in honore beatorum apostolorum Petri et Pauli in loco qui dicitur Moisiacus, cedo ego Genesius de Paris 1 illum meum mansum de Novavilla qui dicitur Acoguzag. Et habet fines in se, de una parte de Val Aurelias, et de alia parte alodem meum. In tali vero ratione cedo istam meam elemosinam Domino Deo et Sancto Petro in monasterio Moisiaco, pro salute animæ meæ et omnium parentum meorum, ut numquam habeat licentiam ulla potestas, aut abbas vel aliquis homo, vendere aut dare, sed ad stabulam Sancti Petri maneat in sæcula sæculorum. Si quis autem auferre a Sancto Petro voluerit istam meam elemosinam, det ei Sanctus Petrus pænam quam possidet Princeps Tenebrarum cum angelis suis, et sit jugiter cum Datan et Abiron. 2 S. Genesii de Paris et uxoris ejus Bonassiæ, et filiorum eorum Hectoris et Grimaldi. S. Guilarini Guilaberti monachi. 3 1 Paris, lieu-dit à 2 km au nord de Castelmayran, sur la limite de Castelmayran et de Saint-Nicolas-de-la-Grave. 2 Allusion, fréquente dans les chartes de cette époque, au châtiment de Coré, Datân en Abiram, engloutis vivants par la terre qui s’ouvrit: Nombres 16. 3 L’acte n’est pas daté, mais certaines particularités stylistiques du formulaire (sacrosancte Dei ecclesie ... que est constructa/consecrata in honore Sancti Petri ... cedo ego) le rapprochent de la donation par Wido d’un bois à Saint- Christophe (34), de la donation de Villa Castellana (36), de la donation de Majuze (37), de la donation de biens à Duravel (44), toutes de la première moitié du XI e siècle. 60
ABBATIAT D’HUGUES II (1003) 35. 1003, mars Plaid devant Guillaume Taillefer V, comte d’Angoulême, entre l’abbé Hugues de Moissac et une certaine Amélie, au sujet de l’alleu de Coulonges, en Saintonge. A. Original perdu. B. Extraits de la fin du XIV e siècle dans la Chronique d’Aymeric de Peyrac, f. 51rb-va (sous Jean XIX). C. Copie du XVII e siècle d’après “quatre cayers de parchemin cousus ensemble contennant vingtquatre feuilles” (perdus), de la fin du XI e siècle: Doat 128, f. 31r-32v. D. Analyse du XVIII e siècle, d’après une copie du début du XII e siècle dans un fragment de cartulaire perdu: Andurandy 603, n° 54. Bibliographie, édition et traduction: Régis de la Haye, 999 ans pour retrouver une possession de l’abbaye de Moissac, in: BSATG 127 (2002), p. 37-43. C. Dum resideret vir illustris Willelmus a) comes Engolismæ civitatis, venit Hugo abba ex monasterio Sancti Petri Moisiacensis cœnobii. Et ibi contrapellabat ille abbati illum alodem qui vocatur Colonicas b) sive Bragus sive Crudilicas, c) in pago Sanctonico, in vicaria Mucronensi. d) Et habet fines in se de una parte per medium Antona fluvium, de alia parte per rivum qui vocatur Rodinel, de tertia parte per Crudilicas, de quarta vero parte pervenit usque ad terminum de Montiniaca. Quantum inter istos fines Gammo tenebat totum contra appellabat. Et ibi recognoverunt se uxor sua Amelia et filii sui, videlicet Landricus et Willelmus, et Rannulfus frater Gammonii, quod injuste tenebant res Sancti Petri, ante præsentiam domni Willelmi comitis et domni Grimoardi episcopi, cæteris hominibus, Mainardo, Siguino, Roddeberto et aliorum plurimorum hominum qui ibi aderant. In ea ratione, quamdiu vivunt Amelia et infantes sui et Rannulfus teneant et possideant, detur eis. Et qui insuper venerit qui istam conventionem infringere voluerit, inprimis iram Dei incurrat, et cum Datan et Abiron particeps fiat, qui istum alodem tenuerit et censum non dederit e) . Facta hæc carta in mense Martio, anno millesimo tertio, f) regnante Rodberto g) rege, filio Hugonis. Signum Amelia et filius ejus Landrico et Vuillelmo et Rannulfo, qui hæc fieri et adfirmare rogaverunt. Signum Grimoardo episcopo. Signum Heliæ. Signum Matfredi et Siguini et Raimundi ac Mainardi et Gauzberti. Rannulfus sacerdos rogatus scripsit. __________ a) Willelmus] Guillermus B – b) Colonicas] Collonicas B – c) Crudilicas] Curdilias B – d) Mucronensi] Micronen. B – e) censum non dederit] censum Sancto Petro Moyssiacen. cenobii non dederit B – f) tertio] XIII° B – g) Rodberto] Roberto B 61
- Page 9 and 10: Abréviations ADTG Archives Départ
- Page 11 and 12: ABBATIAT DE LEUTADE (fin du VII e s
- Page 13 and 14: Sig+ Gundoberto. Sig+ Sicardo. Sig+
- Page 15 and 16: quoque (B) ecclesiam in pago Tholos
- Page 17 and 18: B. Pipinus, gratia Dei Aquitanorum
- Page 19 and 20: a. ipsius] le formulaire ajoute: lo
- Page 21 and 22: Facta cessio ista mense Majo, anno
- Page 23 and 24: Cedo et in Villalonga, 1 in villa s
- Page 25 and 26: testamentario jure concessit, pro a
- Page 27 and 28: ABBATIAT D’HUGUES I er (début du
- Page 29 and 30: abeas, Stephanus, possideas et faci
- Page 31 and 32: 10. [936/954], juin Donation par le
- Page 33 and 34: ACTES SANS MENTION D’ABBATIAT [95
- Page 35 and 36: In mense Septembris, sub die tertio
- Page 37 and 38: Montebetone 1 sive Montogio, et per
- Page 39 and 40: ABBATIAT D’ARNAUD (seconde moiti
- Page 41 and 42: ABBATIAT DE GAUSBERT (seconde moiti
- Page 43 and 44: ACTES SANS MENTION D’ABBATIAT (se
- Page 45 and 46: Donation par Asnarius, prêtre, d
- Page 47 and 48: 22. s.d. [vers 969] 1 Donation par
- Page 49 and 50: 24. [955/985], 31 juillet Donation
- Page 51 and 52: 26. [955/986], janvier Donation par
- Page 53 and 54: 28. [X e siècle] Donation par Dura
- Page 55 and 56: precipimus; ne tantę cupiditatis e
- Page 57 and 58: 31. [X e -XI e siècle] Donation pa
- Page 59: 33. [X e -XI e siècle] 1 Donation
- Page 63 and 64: et suos super positos, et in Gissan
- Page 65 and 66: ABBATIAT DE RAYMOND (première moit
- Page 67 and 68: 39. [1003/1031], mars Cession par R
- Page 69 and 70: * * * [confirmation par Pons, comte
- Page 71 and 72: ABBATIAT D’ETIENNE (...-1048 ?) 4
- Page 73 and 74: 43. (1042 ?) Nomination d’un abb
- Page 75 and 76: 45. [1031/1048 ?], août, samedi Do
- Page 77 and 78: 47. [..-1048 ?] Donation par Rainal
- Page 79 and 80: 49. [1047], 17 juin Bulle du pape C
- Page 81 and 82: 51. 1052 Donation par Bernard et Gu
- Page 83 and 84: (Texte original, d’après l’éd
- Page 85 and 86: 53. [vers 1053] Notice sur la donat
- Page 87 and 88: 54. 1056, septembre Approbation par
- Page 89 and 90: 56. 1059, juin, dimanche Notice sur
- Page 91 and 92: 57. [1059], mercredi Donation par l
- Page 93 and 94: 58. 1059 Notice sur la donation fai
- Page 95 and 96: 59. [1048/1059] Cession par Gauzber
- Page 97 and 98: 61. [1048/1059/1072 ?] Notice sur l
- Page 99 and 100: quamdiu terrę imminet celum, scili
- Page 101 and 102: 64. 1061 (style pisan), 12 novembre
- Page 103 and 104: capitiscole firmavit. Bernardus Gau
- Page 105 and 106: 67. 1062, 12 juin Conversion d’Hu
- Page 107 and 108: dederim post finem meum. Hac de cau
- Page 109 and 110: 69. 1063 Donation par Aiguine de Du
ABBATIAT D’HUGUES II<br />
(1003)<br />
35.<br />
1003, mars<br />
Plaid <strong>de</strong>vant Guillaume Taillefer V, comte d’Angoulême, entre l’abbé Hugues <strong>de</strong> <strong>Moissac</strong> et une<br />
certaine Amélie, au sujet <strong>de</strong> l’alleu <strong>de</strong> Coulonges, en Saintonge.<br />
A. Original perdu.<br />
B. Extraits <strong>de</strong> la fin du XIV e siècle dans la Chronique d’Aymeric <strong>de</strong> Peyrac, f. 51rb-va (sous Jean<br />
XIX).<br />
C. Copie du XVII e siècle d’après “quatre cayers <strong>de</strong> parchemin cousus ensemble contennant<br />
vingtquatre feuilles” (perdus), <strong>de</strong> la fin du XI e siècle: Doat 128, f. 31r-32v.<br />
D. Analyse du XVIII e siècle, d’après une copie du début du XII e siècle dans un fragment <strong>de</strong><br />
cartulaire perdu: Andurandy 603, n° 54.<br />
Bibliographie, édition et traduction: Régis <strong>de</strong> la Haye, 999 ans pour retrouver une possession <strong>de</strong><br />
l’abbaye <strong>de</strong> <strong>Moissac</strong>, in: BSATG 127 (2002), p. 37-43.<br />
C.<br />
Dum resi<strong>de</strong>ret vir illustris Willelmus a) comes Engolismæ civitatis, venit Hugo abba ex monasterio Sancti<br />
Petri Moisiacensis cœnobii. Et ibi contrapellabat ille abbati illum alo<strong>de</strong>m qui vocatur Colonicas b) sive<br />
Bragus sive Crudilicas, c) in pago Sanctonico, in vicaria Mucronensi. d) Et habet fines in se <strong>de</strong> una parte<br />
per medium Antona fluvium, <strong>de</strong> alia parte per rivum qui vocatur Rodinel, <strong>de</strong> tertia parte per Crudilicas,<br />
<strong>de</strong> quarta vero parte pervenit usque ad terminum <strong>de</strong> Montiniaca. Quantum inter istos fines Gammo<br />
tenebat totum contra appellabat. Et ibi recognoverunt se uxor sua Amelia et filii sui, vi<strong>de</strong>licet Landricus<br />
et Willelmus, et Rannulfus frater Gammonii, quod injuste tenebant res Sancti Petri, ante præsentiam<br />
domni Willelmi comitis et domni Grimoardi episcopi, cæteris hominibus, Mainardo, Siguino,<br />
Rod<strong>de</strong>berto et aliorum plurimorum hominum qui ibi a<strong>de</strong>rant. In ea ratione, quamdiu vivunt Amelia et<br />
infantes sui et Rannulfus teneant et possi<strong>de</strong>ant, <strong>de</strong>tur eis.<br />
Et qui insuper venerit qui istam conventionem infringere voluerit, inprimis iram Dei incurrat, et cum<br />
Datan et Abiron particeps fiat, qui istum alo<strong>de</strong>m tenuerit et censum non <strong>de</strong><strong>de</strong>rit e) .<br />
Facta hæc carta in mense Martio, anno millesimo tertio, f) regnante Rodberto g) rege, filio Hugonis.<br />
Signum Amelia et filius ejus Landrico et Vuillelmo et Rannulfo, qui hæc fieri et adfirmare<br />
rogaverunt. Signum Grimoardo episcopo. Signum Heliæ. Signum Matfredi et Siguini et Raimundi ac<br />
Mainardi et Gauzberti.<br />
Rannulfus sacerdos rogatus scripsit.<br />
__________<br />
a) Willelmus] Guillermus B – b) Colonicas] Collonicas B – c) Crudilicas] Curdilias B – d) Mucronensi] Micronen. B – e)<br />
censum non <strong>de</strong><strong>de</strong>rit] censum Sancto Petro Moyssiacen. cenobii non <strong>de</strong><strong>de</strong>rit B – f) tertio] XIII° B – g) Rodberto] Roberto B<br />
61