Cartulaire de l'abbaye de Moissac
Cartulaire de l'abbaye de Moissac Cartulaire de l'abbaye de Moissac
180. 1107, 19 juillet – Valence Arbitrage du pape Pascal II dans un conflit entre les abbayes de Moissac et Conques, accordant l’église de Saint-Saturnin de Valuéjols à Moissac. A. Original perdu. B. Copie du XII e siècle: ADTG, G 762 (Andurandy 7279). C. Analyse du XVIII e siècle: Andurandy 7279. Edition: Galabert, La date de quelques actes, p. 427-428. NOTE: cette bulle ne se trouve pas chez Jaffé, qui confirme cependant la présence du pape à Valence en juillet 1107. B. Pachalis episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Ansquitino Moysiacensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem. Que ab ecclesiasticis judicibus decisa sunt, si preter cerciorem rationem iterum concitentur, lites potius ecclesie quam commodum prestant. Idcirco super ecclesia de Valojul decisionem a confratre nostro bone memorie Guillelmo Arvernensi episcopo 1 factam arbitramur stabilitatis robur congruum obtinere. In ejus quippe litteris agnovimus a predecessore nostro sancte memorie Urbano papa ei fuisse preceptum ut dissensionem qui inter Moysiacenses en Conchenses monachos de supradicta ecclesia gerebatur, ipse convocatis utrisque partibus sicut de parrochie sue membro diligenter audiret rationabiliterque decideret. Porro ipse sicut eisdem litteris atestatur tante quam Begonem monasterii Conchensis abbatem pro eadem causa in concilium evocavit tuam scribit affuisse personam. Ceterum Conchensis abbas nec venit nec nuntium quemlibet destinavit. Ait ergo: quapropter ego equidem consistens in illa sacra synodo in ecclesia sancte Marie Clarimontis concessi et confirmavi apostolica jussione et illius synodi favore coram omni multitudine abbatum, archidiaconorum et clericorum illam jam sepe dictam ecclesiam sancti Saturnini de Valojul Moysiacensi monasterio atque abbati ipsius qui aderat ibi presens. Moc inferius abbatum et reliquorum qui testes essent nomina subnotavit. Igitur pro eadem causa longo post tempore, cum per Arverniam transiremus, ante presentiam nostram questio mota est, quia diverse post eam decisionem invasiones seu investitiones facte fuerant. Eandem itaque causam tamquam nobis ignotam nos tractandam episcopis qui nobiscum aderant Anicii commissimus, sed cum illic ad plenum ab eis tractari non potuisset, nos Conchenses monachos nostro ore Valentiam ad tempus determinatum ob peragendum negotium convenire precepimus. Sed Moysiacensis monasterii monachis venientibus Conchenses adesse penitus contempserunt. Nos ergo decisionem a prenominato Arvernorum episcopo in synodali conventu effectam, quia nulla certior ratio repugnare conspicitur, nostra assertione firmamus et prefatam ecclesiam de Valojul Moysiacensi monasterio possidendam, omni deinceps Conchensium sopita lite, concedimus. Datum Valentie, XIIII kalendas Augusti, indictione XV, anno Incarnationis Dominice M°C°VII°. 1 Guillaume de Baffie, évêque de Clermont de 1095 à 1103. 260
181. 1107, 4 août Bulle du pape Pascal II, accordant à Cluny l’abbaye de Saint-Wulmer. A. Original dans les archives de l’abbaye du destinataire. B. Copie du XVII e siècle d’après “des copies escrites en parchemin lune asuite de lautre”: Doat 128, f. 308r-310v. C. Analyses XVIII e siècle d’après “deux extraits sur du papier marqué”: Andurandy 20 et 21. Indiqué: Jaffé 6164 (4577). Editions: Bibl. Clun., col. 540-541; RHF, t. 15, p. 39; Mansi, t. 20, 1040; Migne, PL 163, col. 225- 226. A. Paschalis episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Hugoni, abbati Clunicensi, salutem et apostolicam benedictionem. Desiderium quod ad religiosum propositum et animarum salutem pertinere monstratur sine aliquo est authore Deo dilatione complendum, venerabilis siquidem frater noster Joannes Morinorum episcopus, petente Eustachio Bononiensi comite, Sancti Vulmari abbatiam 1 sollicitudine tuæ, carissime frater Hugo, corrigendam et in perpetuum vel a te, vel tuis successoribus ordinandam commisit, et nos ergo juxta ejus desiderium ac deliberationem, præsentis decreti assertione sancimus ut idem Beati Vulmari monasterium semper in tua tuorumque successorum ordinatione permaneat, nec alius illic abbas constituatur nisi qui vestra fuerit deliberatione provisus. Idem etiam de Menatensi monasterio constituimus quod iamdiu in vestra ordinatione permansit, præterea quoniam Omnipotens Dominus et ante nostra tempora et in diebus nostris præcipuam religionis monasticæ disciplinam in vestro dignatus est monasterio conservare, hanc vobis prærogativam concedimus, ut quisquis ad vos alieni monasterii monachus pro vitæ melioratione transierit, licenter recipiatur, remotis prioris loci quærimoniis, ut largiente Domino salutis quam quærere videtur apud vos potiatur effectu. Si quis vero temerario ausu his salutiferis constitutionibus obviam ire præsumpserit, apostolicæ indignationis ultione plectatur, et communionis ecclesiasticæ periculum pariatur. (L.S.) Ego Paschalis catholicæ ecclesiæ episcopus. Data apud Aquambellam, per manus Joannis sanctæ Romanæ Ecclesiæ diaconi cardinalis ac bibliothecarii, secundo nonas Augusti, indictione decima quinta, Incarnationis Dominicæ anno millesimo centesimo septimo, pontificatus autem domni Paschalis Secundi papæ octavi. 1 Abbaye Saint-Wulmer, à Samer (Pas-de-Calais, arr. Boulogne-sur-Mer, ch.l.c.). 261
- Page 209 and 210: industriam, religionem in eodem loc
- Page 211 and 212: nonas Maii, Indictione quarta, anno
- Page 213 and 214: [Au dos:] Quomodo Urbanus papa conf
- Page 215 and 216: 147. [après 1096] Notice sur l’a
- Page 217 and 218: 149. [vers 1090/27 déc.1097] Notic
- Page 219 and 220: 151. 1097 Donation par Arnaud Guill
- Page 221 and 222: 153. [1097] Donation par Pierre Rai
- Page 223 and 224: aquilone in terra sancti Pauli. In
- Page 225 and 226: 156. 1100, dimanche 5 août Accord
- Page 227 and 228: Nazara, Sanctus Iacobus de Pontivo,
- Page 229 and 230: 158. [1100], 19 novembre � Latran
- Page 231 and 232: unitas, qua inter procellas omnes s
- Page 233 and 234: Nec minus illud supradicti Urbani I
- Page 235 and 236: 160. 1100, 28 novembre Bulle du pap
- Page 237 and 238: 162. 1101 Mémoire sur la restituti
- Page 239 and 240: 163. 1101 Donation par Raimond Guil
- Page 241 and 242: primo, indictione nona, præsidente
- Page 243 and 244: 166. 1102 Donation par Guillaume, P
- Page 245 and 246: 168. [1063, 1068, 1074, 1085, 1091,
- Page 247 and 248: Facta d) donatio ista cum consilio
- Page 249 and 250: 172. 1104 Engagements divers acquis
- Page 251 and 252: Si quis vero hanc meam donationem s
- Page 253 and 254: 175. 1105, 1 er août Restitution p
- Page 255 and 256: 177. 1105 Donation par Arbert Raimo
- Page 257 and 258: [autre main; la partie suivante du
- Page 259: Coseranis, abbate quoque Suriciense
- Page 263 and 264: 183. 1107 Engagement par Roger de L
- Page 265 and 266: 185. [1060/1108], janvier, jeudi Do
- Page 267 and 268: 187. [1060/1108], avril, lundi Dona
- Page 269 and 270: 189. 1109, 10 avril Vente par les f
- Page 271 and 272: Facta carta in mense Madio, feria t
- Page 273 and 274: 228. [1108/1109], 1 dimanche après
- Page 275 and 276: 193. [1049/1109] Donation par Grimo
- Page 277 and 278: monachus, Willelmus Oddo de Villa C
- Page 279 and 280: 196. 1110 Donation par Amélius, é
- Page 281 and 282: 198. 1112 Jugement rendu par le pap
- Page 283 and 284: 200. 1114, 14 août Donation par Ra
- Page 285 and 286: ***. [vers 1110/1114] 1 Notice sur
- Page 287 and 288: Contrat de mariage d’Etienne Guil
- Page 289 and 290: ABBATIAT DE ROGER (1115-1131/35) 20
- Page 291 and 292: subimus? Quos quidem sacerdotes ess
- Page 293 and 294: 208. 1119, mai, jeudi Donation par
- Page 295 and 296: 210. 1120, 22 février - Valence Bu
- Page 297 and 298: 211. [vers 1120] 1 Donations au pri
- Page 299 and 300: 213. [vers 1115/1120] Donation par
- Page 301 and 302: 215. [vers 1110/1120] 1 Oblation de
- Page 303 and 304: 216. 1122, dimanche 1 er octobre Ch
- Page 305 and 306: 217. 1123, 27 mars Donation par les
- Page 307 and 308: 219. 1125, 28 juillet Donation par
- Page 309 and 310: 220. 1125, jeudi Donation par plusi
181.<br />
1107, 4 août<br />
Bulle du pape Pascal II, accordant à Cluny l’abbaye <strong>de</strong> Saint-Wulmer.<br />
A. Original dans les archives <strong>de</strong> l’abbaye du <strong>de</strong>stinataire.<br />
B. Copie du XVII e siècle d’après “<strong>de</strong>s copies escrites en parchemin lune asuite <strong>de</strong> lautre”: Doat<br />
128, f. 308r-310v.<br />
C. Analyses XVIII e siècle d’après “<strong>de</strong>ux extraits sur du papier marqué”: Andurandy 20 et 21.<br />
Indiqué: Jaffé 6164 (4577).<br />
Editions: Bibl. Clun., col. 540-541; RHF, t. 15, p. 39; Mansi, t. 20, 1040; Migne, PL 163, col. 225-<br />
226.<br />
A.<br />
Paschalis episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Hugoni, abbati Clunicensi, salutem et<br />
apostolicam benedictionem.<br />
Desi<strong>de</strong>rium quod ad religiosum propositum et animarum salutem pertinere monstratur sine aliquo<br />
est authore Deo dilatione complendum, venerabilis siqui<strong>de</strong>m frater noster Joannes Morinorum<br />
episcopus, petente Eustachio Bononiensi comite, Sancti Vulmari abbatiam 1 sollicitudine tuæ,<br />
carissime frater Hugo, corrigendam et in perpetuum vel a te, vel tuis successoribus ordinandam<br />
commisit, et nos ergo juxta ejus <strong>de</strong>si<strong>de</strong>rium ac <strong>de</strong>liberationem, præsentis <strong>de</strong>creti assertione sancimus<br />
ut i<strong>de</strong>m Beati Vulmari monasterium semper in tua tuorumque successorum ordinatione permaneat,<br />
nec alius illic abbas constituatur nisi qui vestra fuerit <strong>de</strong>liberatione provisus. I<strong>de</strong>m etiam <strong>de</strong> Menatensi<br />
monasterio constituimus quod iamdiu in vestra ordinatione permansit, præterea quoniam Omnipotens<br />
Dominus et ante nostra tempora et in diebus nostris præcipuam religionis monasticæ disciplinam in<br />
vestro dignatus est monasterio conservare, hanc vobis prærogativam concedimus, ut quisquis ad vos<br />
alieni monasterii monachus pro vitæ melioratione transierit, licenter recipiatur, remotis prioris loci<br />
quærimoniis, ut largiente Domino salutis quam quærere vi<strong>de</strong>tur apud vos potiatur effectu.<br />
Si quis vero temerario ausu his salutiferis constitutionibus obviam ire præsumpserit, apostolicæ<br />
indignationis ultione plectatur, et communionis ecclesiasticæ periculum pariatur.<br />
(L.S.)<br />
Ego Paschalis catholicæ ecclesiæ episcopus.<br />
Data apud Aquambellam, per manus Joannis sanctæ Romanæ Ecclesiæ diaconi cardinalis ac<br />
bibliothecarii, secundo nonas Augusti, indictione <strong>de</strong>cima quinta, Incarnationis Dominicæ anno<br />
millesimo centesimo septimo, pontificatus autem domni Paschalis Secundi papæ octavi.<br />
1 Abbaye Saint-Wulmer, à Samer (Pas-<strong>de</strong>-Calais, arr. Boulogne-sur-Mer, ch.l.c.).<br />
261