Cartulaire de l'abbaye de Moissac

162.
1101
Mémoire sur la restitution, par Gausbert Arnaud et ses frères, des églises d’Escatalens et de
Rogonac. � Avec une confirmation par Pons Arnaud et ses frères (sans date).
A. Original: ADTG, G 698 (acte en déficit depuis 1964). Notice: Dufour 1972, p. 103. Cf.
BSATG 95 (1969/1970), p. 24, note 10 bis.
Facsimile: Fr. Galabert, Album de paléographie et de diplomatique XII e siècle (1912), pl. I, n° 1.
A.
DESCRIPTIO MEMORIALIS sive recordatio diffinitionis quam fecit Gauzbertus et fratres ejus de
ecclesiis Scatalingis et de Rogonaco, 1 quę sitę sunt in pago Tolosano, quas ipse Gauzbertus tam jure
hęreditario quam etiam simoniace videbatur possidere. Interpellabat enim ipsas ęcclesias vir
venerabilis domnus Asquitilius abbas et monachi Moysiacensis monasterii, quorum dominio
consistebant, quod nequaquam canonice essent ordinatę sive pro conventione quam pater ipsius
Gauzberti antecessoribus suis fecerat. Fecerat namque conventionem Arnaldus pater ejus domno
Duranno episcopo et abbati Moysiacensi, ut ipse Gauzbertus denominatim pro eadem ęcclesia de
Scatalingis presbiter ordinaretur. Ad etatem utique perveniens, non solum presbiter fieri voluit, set
etiam violenter cum fratribus et senioribus suis ipsas ęcclesias invadere et possidere presumpsit, atque
excomunicationem tam Romani legati quam proprii pontificis, id est Tolosani, tunc temporis Isarni,
postponens, in guerram publicam per ignem et gladium diu crudeliter decertavit. Inter hec domnus
Gr[egorius] papa Galliarum partes sua illustrans presentia, Moysiacense monasterium inter cetera
visitare dignatus, ut altaris ad crucem consecratio ab ipso venerabiliter peracta testatur, tantę
presumtioni finem inponere decrevit. Nam predicto Gauzberto non solum prefatę ęcclesię, sed
omnium ecclesiarum introitum, quamdiu ipsam interpellaret sua auctoritate prohibuit. Per industriam
vero atque consilium nobilium et bonorum vivorum, fecerunt hanc concordiam sive diffinitionem ipse
Gauzbertus et fratres ejus cuncti, cum supradicto abbate et senioribus ipsius monasterii Moysiaci.
Dimiserunt et reliquerunt predictas ęcclesias cum omnibus ubique ad ipsas pertinentibus et
quantumcumque in eis juste aud injuste tenuerant vel requirere poterant. Sed et predictus Gauzbertus
se ipsum et quod habebat vel habere poterat in manibus jam dicti abbatis dedit, et laudavit ut
fidelissimus amicus ejus in omni vita sua permaneat. His ita peractis, ipse abbas ęcclesiam de
Rogonaco 2 quantum in ea habebat ..... quasi aliam obedientiam ipsi Gauzberto commendavit, ut teneat
et habeat quamdiu in amicicia et familiaritate abbatis et obedienciarii atque aliorum ipsius .....
seniorum fideliter permanserit.
Acta sunt hec publice Moysiaco, anno Dominice Incarnationis M°.C°.I°., et confirmata in manibus
sepedicti abbatis domni Asquitilii, Wilelmi prioris, Elie sacriste, Arnaldi cellararii, et Ricardi ipsius
obedientie provisoris, in presentia multorum testium, tam monachorum quam etiam laicorum.
Gauzbertus ipse ita tenendum firmavit. Fratres ejus Gauzfredi Bernardus, Guilelmus, et Arnaldus
omnes simul ita tenendum firmaverunt. Signum Ainardi de Illa Jonqueira. S. Guilelmi Arnaldi vicarii.
S. Guilelmi de Tillos. S. Arnaldi Guitardi et alii Arnaldi.
* * *
Sciendum est iterum (?) quia longo tempore postea venit Poncius Arnaldi et fratres ejus Arnaldus et
Matefredus, et eodem modo dimiserunt et donaverunt domno et .... S. MARIA de Scatalingis, et
Siguino ei... ... et omnibus successoribus ejus, quicquid juris in archipresbit... llo habe.... ....
videbantur, sine omni re....encia.
1 Rogonag ou Roselayges, lieu-dit à 2,5 km au sud-est d’Escatalens.
2 Rogonag ou Roselayges, lieu-dit à 2,5 km au sud-est d’Escatalens.
237