Cartulaire de l'abbaye de Moissac
Cartulaire de l'abbaye de Moissac Cartulaire de l'abbaye de Moissac
136. 1088, 1 er novembre Renouvellement, par le pape Urbain II, des privilèges de l’abbaye de Cluny, et concession de l’usage de la mitre à l’abbé Hugues. A. Original dans les archives de l’abbaye de Cluny. B. Copie du XII e siècle: ADTG, G 744 (Andurandy 6826). C. Copie partielle du XIV e siècle dans la première version de la Chronique d’Aymeric de Peyrac, d’après des “originaux” conservés alors dans les archives de Notre-Dame de La Daurade à Toulouse: BN, ms. lat. 5288, f. 65va. D. Extrait du XIV e siècle dans la Chronique d’Aymeric de Peyrac, f. 58vb. E. Copie du XVII e siècle d’après “des copies escrites lune ensuite de lautre en une peau de parchemin” (= B, soit des copies d’actes concernant Eysses): Doat 128, f. 220v-223v.* F. Copie du XVII e siècle d’après “des copies escrites en parchemin lune ensuite de lautre (il s’agit en l’occurence d’une lettre de vidimus du 1 er september 1208 [lisez: 1238] par Jean, archevêque de Vienne 1 ), même texte que B): Doat 128, f. 226r-229r.* G. Copie du XVII e siècle d’après “des originaux en parchemin” (il s’agit d’une lettre de vidimus du 28 août 1238 par Anselme, archevêque Patracensis, et d’Amadée, évêque de Saint-Jean de Maurienne 2 ): Doat 128, f. 243r-247r.* Indiqué: Jaffé 5372 (4025); Bernard-Bruel, t. 4, n. 3632. Edition: Bibliotheca Cluniacensis, p. 514-516; Migne, PL 151, col. 291-293. B. Urbanus episcopus, servus servorum Dei, Ugoni sanctissimo abbati Cluniacensi, ejusque successoribus in perpetuum. Cum omnibus sancte Ecclesie filiis ex sedis apostolice auctoritate, et benivolentia debitores existimus, venerabilibus tamen personis atque locis, maxime que apostolice sedi semper specialius ac devotius adheserunt, queque ampliori religionis gloria eminent, propensiori nos convenit caritatis studio imminere. Tibi ergo, sanctissime, reverendissime ac dilectissime frater, tam ex antique sedis apostolice familiaritate, quam ex nobilissima tue tuique cenobii religionis et reverentia, singularis a nobis debetur prerogativa dilectionis. Est preterea quod nos tibi tuoque monasterio non minus faciat debitores, quoniam per te monastice religionis rudimenta suscepi. In tuo cenobio per secundam Sancti Spiritus gratiam sum renatus, cui actenus impensiori gratia Romana Ecclesia dilectionis ac protectionis curam impendisse dinoscitur. Quicquid igitur libertatis, quicquid immunitatis, quidquid auctoritatis tibi, tuisque successoribus, tuoque coenobio, per antecessorum nostrorum privilegia concessum fuisse constat, nos quoque hujus nostri decreti pagina conferimus, tradimus, confirmamus. Hoc insuper adicientes, ut monasterium Sancte Marie de Caritate, monasterium Sancti Martini de Campis apud Parisus, monasterium Sancti Dionisii apud Nungentum, Sancte Marie de Nazarer, Sancti Gervasii de Exis, Sancte Marie de Arulis, Sancti Petri de Campo Rotundo, Sancti Genesii in Elnensi episcopatu, Sancti Pauli in Valle Olei, Sancte Marie de Cubaria, Sancte Marie de Salella, Sancte Marie de Tholosa, Sancte Trinitatis in Marciniaco, quod tu in alodio proprio edificasti, nunquam tuo tuorumque successorum regimini ordinatione subtrahatur. Cetera vero omnia que antecessores nostri vestro monasterio privilegia tradiderunt, nos quoque contradimus atque firmamus. Moisiacense sane cenobium, in ea, qua nunc est, in posterum libertate permaneat, nisi forte episcopus admiserit, propter quod ejus debeat dicione privari. 1 Jean de Bournin, archevêque de Vienne de 1219 à 1266; il y a plusieurs Pierre, évêques de Grenoble. 2 Amadeus de Miribel, évêque de Saint-Jean de Maurienne (Savoie) de 1236 à 1256. 198
Quicumque autem melioris vite appetitu, vestrum voluerit advenire cenobium, libera tibi, tuisque successoribus facultas maneat, secundum tenorem Regule sancti patris nostri Benedicti eos suscipere. Preterea decernimus atque stabilimus ne quis ultra legatus Romani antistitis vices in vestris partibus agens, absque ipsius licentia vel preceptione, buccam in vos aut vestra monasteria audeat aperire, vel nisi ad ipsum specialiter dirigatur. Episcopis vero, in quorum diocesibus vestre sunt facultates, omnino non liceat de vestris monachis aut monasteriis judicare, salvo canonico jure, quod in eis actenus habuerunt. Si quid autem cause in eos habuerint, te tuosve successores appellent. Quod si per vos lis nequiverit definiri, ad sedem apostolicam referatur, ejus solius, vel legati ejus judicio definiendum. Tibi plane peculiari devotione concedimus, ut in processionum missarumque solemnibus mitra utaris episcopali, in precipuis vero festivitatibus, id est in quinque, quas precipuas habetis, et in Theophania, et in Ascensione, nec non et in Dedicatione vestre ecclesie, dalmaticam, cirotecas et sandalia induaris. Et hoc ad tue religionis evidentiam atque ostensionem nostre peculiaris dilectionis, quam ex sede apostolica magnis meritis exigentibus promereris. Tuam de cetero condecet sanctitatem, quemadmodum ab Romana Ecclesia specialius honoratur, ita ejusdem Ecclesie serviciis et utilitatibus singulariter insudare, quatinus et actenus vobis ab eadem Ecclesia concessa stabili tenore permaneant, et dignius vestrum sit cenobium in futura majoris premia glorie adipisci. Datum Rome per manus Joannis diachoni sancte Romane Ecclesie, prosignatoris dompni Urbani Secundi papa, kalendis Novembris, inditione XI, anno Dominice Incarnationis M.LXXX.VIII, pontificatus ejusdem vero dompni Urbani primo. 199
- Page 147 and 148: 99a. 1074 Donation par Armand, Adé
- Page 149 and 150: nobiliorum virorum, in manibus et p
- Page 151 and 152: 101. [1072/1074] Notice sur la conf
- Page 153 and 154: 102. 1076, 4 avril Donation par Gui
- Page 155 and 156: 104. 1076 Donation par Arnaud de Br
- Page 157 and 158: W. 1 Petragoricensis ecclesie episc
- Page 159 and 160: 107. 1078 (style de l’Annonciatio
- Page 161 and 162: Testium vocabula qui hoc affirmaver
- Page 163 and 164: 110. 1079, avril Donation par Guill
- Page 165 and 166: 112. [1079] Donation par Hugues Arn
- Page 167 and 168: permansisset. Sed per Prophetam man
- Page 169 and 170: 114. 1081, samedi Donation par Etie
- Page 171 and 172: 116. [1081], 28 mars Bulle du pape
- Page 173 and 174: 118. 1081 Donation par la vicomtess
- Page 175 and 176: Deo misericorditer posse dimitti, e
- Page 177 and 178: 121. [1072/1082] Donation par un gr
- Page 179 and 180: 122. 1083, mardi 5 septembre Donati
- Page 181 and 182: 123. 1083, octobre, lundi Donation
- Page 183 and 184: 124. [1082/1083] Donation par Isarn
- Page 185 and 186: XXX. 17 août 1084 Donation de Sain
- Page 187 and 188: 126. [1083/1085], 1 août, mardi No
- Page 189 and 190: 128. [1072/1085], septembre Donatio
- Page 191 and 192: 130. [1072/1085] Notice sur les dif
- Page 193 and 194: ABBATIAT D’ANSQUITIL (1085-1115)
- Page 195 and 196: 134. 1087 Donation par Raimond Pier
- Page 197: 135. 1088, juillet, jeudi Donation
- Page 201 and 202: 138. [vers 1088] Lettre du pape Urb
- Page 203 and 204: 140. [1088/1089] Donation par Pierr
- Page 205 and 206: 142. 1092 Donation par Hugues Maiso
- Page 207 and 208: Facta cessio donations hujus Domini
- Page 209 and 210: industriam, religionem in eodem loc
- Page 211 and 212: nonas Maii, Indictione quarta, anno
- Page 213 and 214: [Au dos:] Quomodo Urbanus papa conf
- Page 215 and 216: 147. [après 1096] Notice sur l’a
- Page 217 and 218: 149. [vers 1090/27 déc.1097] Notic
- Page 219 and 220: 151. 1097 Donation par Arnaud Guill
- Page 221 and 222: 153. [1097] Donation par Pierre Rai
- Page 223 and 224: aquilone in terra sancti Pauli. In
- Page 225 and 226: 156. 1100, dimanche 5 août Accord
- Page 227 and 228: Nazara, Sanctus Iacobus de Pontivo,
- Page 229 and 230: 158. [1100], 19 novembre � Latran
- Page 231 and 232: unitas, qua inter procellas omnes s
- Page 233 and 234: Nec minus illud supradicti Urbani I
- Page 235 and 236: 160. 1100, 28 novembre Bulle du pap
- Page 237 and 238: 162. 1101 Mémoire sur la restituti
- Page 239 and 240: 163. 1101 Donation par Raimond Guil
- Page 241 and 242: primo, indictione nona, præsidente
- Page 243 and 244: 166. 1102 Donation par Guillaume, P
- Page 245 and 246: 168. [1063, 1068, 1074, 1085, 1091,
- Page 247 and 248: Facta d) donatio ista cum consilio
136.<br />
1088, 1 er novembre<br />
Renouvellement, par le pape Urbain II, <strong>de</strong>s privilèges <strong>de</strong> l’abbaye <strong>de</strong> Cluny, et concession <strong>de</strong><br />
l’usage <strong>de</strong> la mitre à l’abbé Hugues.<br />
A. Original dans les archives <strong>de</strong> l’abbaye <strong>de</strong> Cluny.<br />
B. Copie du XII e siècle: ADTG, G 744 (Andurandy 6826).<br />
C. Copie partielle du XIV e siècle dans la première version <strong>de</strong> la Chronique d’Aymeric <strong>de</strong> Peyrac,<br />
d’après <strong>de</strong>s “originaux” conservés alors dans les archives <strong>de</strong> Notre-Dame <strong>de</strong> La Daura<strong>de</strong> à<br />
Toulouse: BN, ms. lat. 5288, f. 65va.<br />
D. Extrait du XIV e siècle dans la Chronique d’Aymeric <strong>de</strong> Peyrac, f. 58vb.<br />
E. Copie du XVII e siècle d’après “<strong>de</strong>s copies escrites lune ensuite <strong>de</strong> lautre en une peau <strong>de</strong><br />
parchemin” (= B, soit <strong>de</strong>s copies d’actes concernant Eysses): Doat 128, f. 220v-223v.*<br />
F. Copie du XVII e siècle d’après “<strong>de</strong>s copies escrites en parchemin lune ensuite <strong>de</strong> lautre (il<br />
s’agit en l’occurence d’une lettre <strong>de</strong> vidimus du 1 er september 1208 [lisez: 1238] par Jean,<br />
archevêque <strong>de</strong> Vienne 1 ), même texte que B): Doat 128, f. 226r-229r.*<br />
G. Copie du XVII e siècle d’après “<strong>de</strong>s originaux en parchemin” (il s’agit d’une lettre <strong>de</strong> vidimus<br />
du 28 août 1238 par Anselme, archevêque Patracensis, et d’Amadée, évêque <strong>de</strong> Saint-Jean <strong>de</strong><br />
Maurienne 2 ): Doat 128, f. 243r-247r.*<br />
Indiqué: Jaffé 5372 (4025); Bernard-Bruel, t. 4, n. 3632.<br />
Edition: Bibliotheca Cluniacensis, p. 514-516; Migne, PL 151, col. 291-293.<br />
B.<br />
Urbanus episcopus, servus servorum Dei, Ugoni sanctissimo abbati Cluniacensi, ejusque<br />
successoribus in perpetuum.<br />
Cum omnibus sancte Ecclesie filiis ex sedis apostolice auctoritate, et benivolentia <strong>de</strong>bitores<br />
existimus, venerabilibus tamen personis atque locis, maxime que apostolice sedi semper specialius ac<br />
<strong>de</strong>votius adheserunt, queque ampliori religionis gloria eminent, propensiori nos convenit caritatis<br />
studio imminere. Tibi ergo, sanctissime, reverendissime ac dilectissime frater, tam ex antique sedis<br />
apostolice familiaritate, quam ex nobilissima tue tuique cenobii religionis et reverentia, singularis a<br />
nobis <strong>de</strong>betur prerogativa dilectionis. Est preterea quod nos tibi tuoque monasterio non minus faciat<br />
<strong>de</strong>bitores, quoniam per te monastice religionis rudimenta suscepi. In tuo cenobio per secundam Sancti<br />
Spiritus gratiam sum renatus, cui actenus impensiori gratia Romana Ecclesia dilectionis ac<br />
protectionis curam impendisse dinoscitur.<br />
Quicquid igitur libertatis, quicquid immunitatis, quidquid auctoritatis tibi, tuisque successoribus,<br />
tuoque coenobio, per antecessorum nostrorum privilegia concessum fuisse constat, nos quoque hujus<br />
nostri <strong>de</strong>creti pagina conferimus, tradimus, confirmamus. Hoc insuper adicientes, ut monasterium<br />
Sancte Marie <strong>de</strong> Caritate, monasterium Sancti Martini <strong>de</strong> Campis apud Parisus, monasterium Sancti<br />
Dionisii apud Nungentum, Sancte Marie <strong>de</strong> Nazarer, Sancti Gervasii <strong>de</strong> Exis, Sancte Marie <strong>de</strong> Arulis,<br />
Sancti Petri <strong>de</strong> Campo Rotundo, Sancti Genesii in Elnensi episcopatu, Sancti Pauli in Valle Olei,<br />
Sancte Marie <strong>de</strong> Cubaria, Sancte Marie <strong>de</strong> Salella, Sancte Marie <strong>de</strong> Tholosa, Sancte Trinitatis in<br />
Marciniaco, quod tu in alodio proprio edificasti, nunquam tuo tuorumque successorum regimini<br />
ordinatione subtrahatur. Cetera vero omnia que antecessores nostri vestro monasterio privilegia<br />
tradi<strong>de</strong>runt, nos quoque contradimus atque firmamus.<br />
Moisiacense sane cenobium, in ea, qua nunc est, in posterum libertate permaneat, nisi forte<br />
episcopus admiserit, propter quod ejus <strong>de</strong>beat dicione privari.<br />
1 Jean <strong>de</strong> Bournin, archevêque <strong>de</strong> Vienne <strong>de</strong> 1219 à 1266; il y a plusieurs Pierre, évêques <strong>de</strong> Grenoble.<br />
2 Ama<strong>de</strong>us <strong>de</strong> Miribel, évêque <strong>de</strong> Saint-Jean <strong>de</strong> Maurienne (Savoie) <strong>de</strong> 1236 à 1256.<br />
198