Cartulaire de l'abbaye de Moissac
Cartulaire de l'abbaye de Moissac Cartulaire de l'abbaye de Moissac
125. 1085, 17 mai Donation de l’église de Saint-Pierre de Lastonar. A. Original perdu. B. Copie dans un fragment de cartulaire du milieu du XII e siècle: ADTG, G 569 II, f. 15v.* C. Mentionné fin XIV e siècle dans la Chronique d’Aymeric de Peyrac, f. 158va. B. Sciendum est quod ego Erzo de Fonte, et ego Iohannes Donat, pro redemptione peccatorum nostrorum, et pro animabus parentum nostrorum, consilio et voluntate Bernardi Galterii, domini nostri, donamus Deo et sancto Petro Moysiaci, et Hunaldo abbati, ecclesiam sancti Petri de Lastonar, 1 et ea que ad ecclesiam pertinent, scilicet decimam, primiciam, oblacionem, et XXX stadia cimiterii circumquoque per cicuitum ecclesie, et intra condaminam subter ecclesiam, cum ceteris que ad jus ecclesie pertinent. Huius rei sunt testes Willelmus prior, et Stephanus de Bodor, et supradictus Bernardus Galterii d’Argumbal, 2 cujus consilio et voluntate donatio facta est, et Forto Guillermi de Avellano. Facta carta ab Incarnatione Domini M°.L.XXX°.V, XVI kal. iunii, regnante Philippo rege Francorum. 1 Selon Mireille Mousnier (BSATG 1991, p. 124), Lastonar se trouverait entre Saint-Aignan et Garganvillar: ADTG, H 3. 2 Argoumbat, lieu-dit sur la commune de Beaumont-de-Lomagne. Le château d’Argombat (de Argumbaldo) fut le berceau d’une puissante famille qui figure au XII e et au XIII e parmi les principaux bienfaiteurs de Belleperche et de Grandselve: Moulencq, t. 4, p. 248. 186
126. [1083/1085], 1 août, mardi Notice sur le conflit entre Raimond Bernard, Arnaud, Guilhem, Gérald et Odon, frères, d’une part, et l’abbaye de Moissac, d’autre part, à propos de la terre de Botirans et de Serre. A. Original perdu. B. Copie dans un fragment de cartulaire du milieu du XII e siècle: ADTG, G 569 II, f. 9v-10r.* B. Notum sit omnibus hominibus tam presentibus quam futuris quod ego Raimundus Bernardus et fratres mei Arnaldus et Willelmus et Geraldus et Oddo habuimus querimoniam contra monachos Sancti Petri de Moysiaco, et fecimus guerram cum Viviano vicecomite de Lomania, de illa terra que est in boscho de Botirans et de Seira, 2 sicut est in carta Sancti Petri et infra terminos qui sunt scripti in carta illa. Querebamus enim in supradicta terra medietate in fevo quod habuerat pater noster et nos de manu Raimundi Arnaldi, vicecomitis, et abbatis Moysiacensis et monachis Sancti Petri. Nos supradicti fratres fecimus batalliam per unum advocatum nostrum contra advocatum Sancti Petri et monachorum, in presentia Viviani, vicecomitis, et aliorum multorum. Et utrique advocati juraverunt in altare Sancti Martini de Orriols. 3 Et vidimus quod non potuimus probare quod verum esset quod dicebamus. Reliquimus et firmavimus Deo et Sancto Petro de Moysiaco suprascriptam terram, et totum quod poteramus requirere relinquimus in manu Viviani vicecomitis, et in manu domni Hunaldi abbatis, et aliorum omnium monachorum, videlicet Deusdet secretarius, et Gauzfredus et Poncii et Stephani clerici. Et ego Raimundus Bernardi firmavi per fidem meam, et misi super me fidejussorem Bernardum de Guert Pueg. Similiter Arnaldus frater meus, Arnaldus Aiz Barba de Asino. 4 Similiter Willelmus frater meus misit pro se Bertrannum de la Guarda. 5 Similiter et Oddo frater meus misit pro se Calvet de Carcerellas. Similiter Geraldus misit pro se Lebbero de Cuc Mont. 6 Et nos omnes suprascripti fratres accepimus a supradictis monachis Sancti Petri mille solidos et triginta de denariis Caturcensibus, pro hac firmatione. Facta carta ista in mense augusti, feria III a , regnante Philippo rege Francorum. 7 S. Raimundi Bernardi, qui hanc cartam scribere rogavit, et manu propria firmavit. S. Arnaldi, fratri ejus. S. Willelmi, fratri ejus. S. Oddonis, fratri ejus. S. Geraldi, fratri ejus. S. Viviani, vicecomitis. S. Bertranni de la Guarda. S. Guarsia Arnaldi de Embrus. 8 1 Fourchette de datation d’après Mireille Mousnier, Peuplement et paysages agraires: Saint-Nicolas-de-la-Grave et Saint- Aignan au début du XII e siècle, in: BSATG 116 (1991), p. 121-132. 2 Botirans et Serre sont des alleus situés entre Sère et Gimone. Pour leur localisation, voir: Mireille Mousnier, Peuplement et paysages agraires: Saint-Nicolas-de-la-Grave et Saint-Aignan au début du XII e siècle, in: BSATG 116 (1991), p. 121-132. – Voir aussi les actes de 1104 et de 1119 sur Botirans. 3 L’église de Lauriol ou Auriol, aujourd’hui démolie, se trouvait au bord de la Garonne, à l’est d’Auvillar: cf. ADTG, G 605. Moulencq, t. 3, p. 389, la situe entre Auvillar et Merles. Voir la notice dans: Apogée, p. 209-210. 4 On peut lire aussi Asmo. En ce cas, il pourrait d’agir d’Esmes. 5 Bertrand de la Garde avaient donné en 1076 à l’abbaye de Moissac l’église de Saint-Martin de Christinac. Il était peut-être originaire de Garde-Boué, lieu-dit à 1 km au sud-ouest de Castelsarrasin. 6 Cumont, dont l’église a été donnée à Moissac en août 1082. Voir la notice dans: Apogée, p. 171. 7 Philippe I er , roi de France de 1059/1060 à 1108. 8 Garsia Arnaud d’Embrus et Bertrand de la Garde avaient donné en 1076 à l’abbaye de Moissac l’église de Saint-Martin de Christinac. 187
- Page 135 and 136: 91. 1073 Donation par Raimond Pierr
- Page 137 and 138: 92. [1073, seconde moitié] Donatio
- Page 139 and 140: 93. [1073] Réforme canoniale de Sa
- Page 141 and 142: adversus magniloquos obloquencium l
- Page 143 and 144: 95. [1072/1073] Donation par le pr
- Page 145 and 146: 97. 1074, septembre, mercredi Donat
- Page 147 and 148: 99a. 1074 Donation par Armand, Adé
- Page 149 and 150: nobiliorum virorum, in manibus et p
- Page 151 and 152: 101. [1072/1074] Notice sur la conf
- Page 153 and 154: 102. 1076, 4 avril Donation par Gui
- Page 155 and 156: 104. 1076 Donation par Arnaud de Br
- Page 157 and 158: W. 1 Petragoricensis ecclesie episc
- Page 159 and 160: 107. 1078 (style de l’Annonciatio
- Page 161 and 162: Testium vocabula qui hoc affirmaver
- Page 163 and 164: 110. 1079, avril Donation par Guill
- Page 165 and 166: 112. [1079] Donation par Hugues Arn
- Page 167 and 168: permansisset. Sed per Prophetam man
- Page 169 and 170: 114. 1081, samedi Donation par Etie
- Page 171 and 172: 116. [1081], 28 mars Bulle du pape
- Page 173 and 174: 118. 1081 Donation par la vicomtess
- Page 175 and 176: Deo misericorditer posse dimitti, e
- Page 177 and 178: 121. [1072/1082] Donation par un gr
- Page 179 and 180: 122. 1083, mardi 5 septembre Donati
- Page 181 and 182: 123. 1083, octobre, lundi Donation
- Page 183 and 184: 124. [1082/1083] Donation par Isarn
- Page 185: XXX. 17 août 1084 Donation de Sain
- Page 189 and 190: 128. [1072/1085], septembre Donatio
- Page 191 and 192: 130. [1072/1085] Notice sur les dif
- Page 193 and 194: ABBATIAT D’ANSQUITIL (1085-1115)
- Page 195 and 196: 134. 1087 Donation par Raimond Pier
- Page 197 and 198: 135. 1088, juillet, jeudi Donation
- Page 199 and 200: Quicumque autem melioris vite appet
- Page 201 and 202: 138. [vers 1088] Lettre du pape Urb
- Page 203 and 204: 140. [1088/1089] Donation par Pierr
- Page 205 and 206: 142. 1092 Donation par Hugues Maiso
- Page 207 and 208: Facta cessio donations hujus Domini
- Page 209 and 210: industriam, religionem in eodem loc
- Page 211 and 212: nonas Maii, Indictione quarta, anno
- Page 213 and 214: [Au dos:] Quomodo Urbanus papa conf
- Page 215 and 216: 147. [après 1096] Notice sur l’a
- Page 217 and 218: 149. [vers 1090/27 déc.1097] Notic
- Page 219 and 220: 151. 1097 Donation par Arnaud Guill
- Page 221 and 222: 153. [1097] Donation par Pierre Rai
- Page 223 and 224: aquilone in terra sancti Pauli. In
- Page 225 and 226: 156. 1100, dimanche 5 août Accord
- Page 227 and 228: Nazara, Sanctus Iacobus de Pontivo,
- Page 229 and 230: 158. [1100], 19 novembre � Latran
- Page 231 and 232: unitas, qua inter procellas omnes s
- Page 233 and 234: Nec minus illud supradicti Urbani I
- Page 235 and 236: 160. 1100, 28 novembre Bulle du pap
126.<br />
[1083/1085], 1 août, mardi<br />
Notice sur le conflit entre Raimond Bernard, Arnaud, Guilhem, Gérald et Odon, frères, d’une<br />
part, et l’abbaye <strong>de</strong> <strong>Moissac</strong>, d’autre part, à propos <strong>de</strong> la terre <strong>de</strong> Botirans et <strong>de</strong> Serre.<br />
A. Original perdu.<br />
B. Copie dans un fragment <strong>de</strong> cartulaire du milieu du XII e siècle: ADTG, G 569 II, f. 9v-10r.*<br />
B.<br />
Notum sit omnibus hominibus tam presentibus quam futuris quod ego Raimundus Bernardus et<br />
fratres mei Arnaldus et Willelmus et Geraldus et Oddo habuimus querimoniam contra monachos<br />
Sancti Petri <strong>de</strong> Moysiaco, et fecimus guerram cum Viviano vicecomite <strong>de</strong> Lomania, <strong>de</strong> illa terra que<br />
est in boscho <strong>de</strong> Botirans et <strong>de</strong> Seira, 2 sicut est in carta Sancti Petri et infra terminos qui sunt scripti in<br />
carta illa. Querebamus enim in supradicta terra medietate in fevo quod habuerat pater noster et nos <strong>de</strong><br />
manu Raimundi Arnaldi, vicecomitis, et abbatis Moysiacensis et monachis Sancti Petri. Nos<br />
supradicti fratres fecimus batalliam per unum advocatum nostrum contra advocatum Sancti Petri et<br />
monachorum, in presentia Viviani, vicecomitis, et aliorum multorum. Et utrique advocati juraverunt<br />
in altare Sancti Martini <strong>de</strong> Orriols. 3 Et vidimus quod non potuimus probare quod verum esset quod<br />
dicebamus. Reliquimus et firmavimus Deo et Sancto Petro <strong>de</strong> Moysiaco suprascriptam terram, et<br />
totum quod poteramus requirere relinquimus in manu Viviani vicecomitis, et in manu domni Hunaldi<br />
abbatis, et aliorum omnium monachorum, vi<strong>de</strong>licet Deus<strong>de</strong>t secretarius, et Gauzfredus et Poncii et<br />
Stephani clerici. Et ego Raimundus Bernardi firmavi per fi<strong>de</strong>m meam, et misi super me fi<strong>de</strong>jussorem<br />
Bernardum <strong>de</strong> Guert Pueg. Similiter Arnaldus frater meus, Arnaldus Aiz Barba <strong>de</strong> Asino. 4 Similiter<br />
Willelmus frater meus misit pro se Bertrannum <strong>de</strong> la Guarda. 5 Similiter et Oddo frater meus misit pro<br />
se Calvet <strong>de</strong> Carcerellas. Similiter Geraldus misit pro se Lebbero <strong>de</strong> Cuc Mont. 6 Et nos omnes<br />
suprascripti fratres accepimus a supradictis monachis Sancti Petri mille solidos et triginta <strong>de</strong> <strong>de</strong>nariis<br />
Caturcensibus, pro hac firmatione.<br />
Facta carta ista in mense augusti, feria III a , regnante Philippo rege Francorum. 7<br />
S. Raimundi Bernardi, qui hanc cartam scribere rogavit, et manu propria firmavit. S. Arnaldi, fratri<br />
ejus. S. Willelmi, fratri ejus. S. Oddonis, fratri ejus. S. Geraldi, fratri ejus. S. Viviani, vicecomitis. S.<br />
Bertranni <strong>de</strong> la Guarda. S. Guarsia Arnaldi <strong>de</strong> Embrus. 8<br />
1 Fourchette <strong>de</strong> datation d’après Mireille Mousnier, Peuplement et paysages agraires: Saint-Nicolas-<strong>de</strong>-la-Grave et Saint-<br />
Aignan au début du XII e siècle, in: BSATG 116 (1991), p. 121-132.<br />
2 Botirans et Serre sont <strong>de</strong>s alleus situés entre Sère et Gimone. Pour leur localisation, voir: Mireille Mousnier, Peuplement et<br />
paysages agraires: Saint-Nicolas-<strong>de</strong>-la-Grave et Saint-Aignan au début du XII e siècle, in: BSATG 116 (1991), p. 121-132. –<br />
Voir aussi les actes <strong>de</strong> 1104 et <strong>de</strong> 1119 sur Botirans.<br />
3 L’église <strong>de</strong> Lauriol ou Auriol, aujourd’hui démolie, se trouvait au bord <strong>de</strong> la Garonne, à l’est d’Auvillar: cf. ADTG, G 605.<br />
Moulencq, t. 3, p. 389, la situe entre Auvillar et Merles. Voir la notice dans: Apogée, p. 209-210.<br />
4 On peut lire aussi Asmo. En ce cas, il pourrait d’agir d’Esmes.<br />
5 Bertrand <strong>de</strong> la Gar<strong>de</strong> avaient donné en 1076 à l’abbaye <strong>de</strong> <strong>Moissac</strong> l’église <strong>de</strong> Saint-Martin <strong>de</strong> Christinac. Il était peut-être<br />
originaire <strong>de</strong> Gar<strong>de</strong>-Boué, lieu-dit à 1 km au sud-ouest <strong>de</strong> Castelsarrasin.<br />
6 Cumont, dont l’église a été donnée à <strong>Moissac</strong> en août 1082. Voir la notice dans: Apogée, p. 171.<br />
7 Philippe I er , roi <strong>de</strong> France <strong>de</strong> 1059/1060 à 1108.<br />
8 Garsia Arnaud d’Embrus et Bertrand <strong>de</strong> la Gar<strong>de</strong> avaient donné en 1076 à l’abbaye <strong>de</strong> <strong>Moissac</strong> l’église <strong>de</strong> Saint-Martin <strong>de</strong><br />
Christinac.<br />
187