Cartulaire de l'abbaye de Moissac

124.
[1082/1083]
Donation par Isarn, évêque de Toulouse, de l’abbaye Saint-Sernin de Toulouse.
A. Original perdu.
B. Mentionné fin XIV e siècle dans la Chronique d’Aymeric de Peyrac, f. 53vb et f. 158va.
C. Copie de la fin du XIV e siècle dans la Chronique d’Aymeric de Peyrac, f. 168rb, et 169vb-
170va.
Editions: Catel, Mémoires de l’Histoire du Languedoc, p. 873-874; Gallia Christiana, t. I,
Instrumenta, acte X, col. 10-11; Migne, PL 159, col. 981-983; Magnou, p. 873-874.
C.
In nomine Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritu Sancti, in quo quiquid facimus in verbo vel opere,
facere iubemur, et qui totius boni inicium est et finis. Ad noticiam presencium ac
subscribitur hec convenencia, quam ego Ysarnus Dei gracia Tholose episcopus statuto et firmo, cum
Hunaldo abbate Moyssiaci, de loco Sancti Saturnini, quem ego laudo et commito domno Hugoni,
abbati Cluniacensi, et Hunaldo suprascripto abbati, ut ibi Deo sub monastica regula omni tempore
serviatur.
Hoc videlicet pacto, quod habendum [michi] semper retineo quartam partem omnium oblacionum
ecclesie supradicti martiris, et proprium custodiam altaris, et victum ipsius custodis de claustro
accipiendum, et domum ad opus custodis prope hostium ecclesie, ad placitum meum. Retineo quoque
clavem sepulcri martiris et clavem ante altare Sancti Asciscli. Et de omnibus que in predicta ecclesia
acquirentur a populo, retineo terciam partem ad opera ecclesie, et terciam partem episcopi, et unum
cubitum candele episcopalem, et aliud prepositi, et aliud decani, et aliud sacriste, et aliud ad opera
ejusdem ecclesie, et luminaria ad prandium michi neccessaria, que ex consuetudine habere soleo. Et
tota opera fabrice ecclesie suprascripte retineo in dominio dum vivo. Post obitum meum, convenit
inter nos ut medietas ipsius operis ecclesie remaneat in potestate Sancti Stephani et canonicorum
ejusdem sedis. Consummata vero fabrica predicte ecclesie, medietas omnium oblacionum prefate
ecclesie, illarum scilicet rerum que consueverunt dividi inter episcoporum et opera et congregacionem
ejusdem loci, sit Sancti Stephani et episcopi ac canonicorum ipsius sedis. Retineo eciam pascum
quem recipere soleo in festo sancti Saturnini, sicut constitutum est, et terciam partem omnium rerum
que pro sepultura mortuorum predicte ecclesie conferentur vel dabuntur, ultra V solidos. Retineo
similiter michi dum vixero omnem honorem prepositure, decanie, sacrastanie; post obitum meum
quicquid ex predictis honoribus solent tenere layci per manum episcopi, remaneat Sancto Saturnino.
Retineo et omnes staciones festivitatum sicut antiquitus sunt constitute fieri apud sedem.
Retineo eciam hoc laudante et conveniente Hunaldo abbate predicto et congregacione loci, ut
quicumque ex civitate voluerit sepeliri in cimiterio nostre sedis, sine omni calumpnia de contradicione
recipiatur ac sepeliatur ibi. Omnia hec suprascripta ego Ysarnus episcopus jam supranominatus
retineo ad opus Sancti Stephani, nostre sedis, et ad meum opus et canonicorum ejusdem sedis, preter
laycalem fevum [quem post obitum meum] superius dixi, ut sit Sancti Saturnini. Et ex omnibus
istis que michi et sedi mee atque canonicis meis retineo, convenit inter nos ut nichil numquam
impediam neque alias transfundam, neque ullam difficultatem immittam contra sedem meam et
canonicos ipsius sedis. Similem convencionem facio de omnibus illis que remanent juris Sancti
Saturnini.
Propter hoc placitum et [convencionem] propter constitucionem supradicti ordinis quia episcopus
prenominatus Hysarnus consenciit et permittit institui monasticam regulam in loco Sancti Saturnini,
ego Guillermus, Tholosanus comes, dono ac laudo ac firmo ipsi episcopo Hysarno, ut propter
excommunicacionem apostolici vel ejus legati numquam contrapellem illi honorem episcopatus,
neque inferam ullam vim. Et propter hoc idem placitum, dono et firmo illi ut ab hodierno die de nullo
clerico accipiam justiciam, qui habitet in suburbio vel in civitate, posquam habuerit in capite coronam.
183