Cartulaire de l'abbaye de Moissac

105.
[1073/1076]
Notice sur la tentative de rattachement à Moissac de Saint-Cyprien en Périgord. – Lettre de
Guillaume de Montbron, évêque de Périgueux, demandant à Moissac d’envoyer deux moines
pour réformer Saint-Cyprien.
A. Original: ADTG, G 757 (Andurandy 7176).
B. Analyse du XVIII e siècle: Andurandy 7176.
Edition: Moissac et l’Occident, p. 265-266.
A.
Omnibus anc inscriptionem legentibus sit certum Sancti Cypriani abbatiam esse juris sancti Petri
Moysiacensis. Istud autem ex radice firme veritatis ita descendit. Ante annos igitur ferme XXX,
Archambaldus quidam de senioribus canonicis sancti Cypriani factus est monachus in Moysiacensi
cenobio, cujus familiaritate et benivolentia, reliqui canonici Moysiacum frequentare ceperunt, magis
magisque in illius conventus amicitiam astricti, tum quia multum devote et satis onorifice prout
oportunum erat suscipiebantur ab eis, tum propter religionem quam inibi videbant. Ex hoc contigit ut
plures de canonicis monachi apud Moysiacum fierent; etiam et ipse qui iisdem clericis abbas preerat,
Elias scilicet canonicus beati Stephani Petragorice sedis. Qua de re permoti, domni predicte abbatie
videlicet Emeno et Arnaldus prepositus, suorum consensu militum inquisito et accepto, Moysiacum
usque devenerunt. Et ut moris est societate fratrum in capitulo accepta totius congregationis caritatem
imploravere, precibus addendo preces, quatenus locum de quo sermo est, ad sanctitatis et
meliorationis incrementum, in suum acciperent. Quibus seniores se hujusmodi verbo nequaquam
adquiescere posse legaliter responderunt, sine permissione episcopi Petragoricensis ad cujus diocesim
idem locus pertinere videtur, ne forte si aliter fieret contemptui deputarentur. Rursus Emeno et
Arnaldus prepositus cognoscentes in hac sententia monachos immobiliter perstare, sic adjecerunt: «
Patres karissimi, nostro precamur obtemperate consilio, et ut res planiori atque leviori procedat via,
donum jam modo a nobis recipiatis neque diffidatis de episcopi assensu, illum etenim nobis
consensum et vobis quod donamus procul dubio concessurum firmissime pascicimur. » Itaque
concordia facta, exeuntes capitulum, quod ventilatum fuerat propria manu, cum Evangeliorum libro
super altare, firmaverunt, testibus coram positis. Ac deinde quod constituerant completuri, in episcopi
presentiam sese obtulerunt. Episcopus autem requisitus atque requirendo cognovit et super hoc
Ademari voluntatem qui ejusdem loci prioris et confratrum ipsius hac de causa convenerant.
Querebant enim et ipsi sub ordine monachorum renobilitari. Secutum est ut una cum consilio domini
Lamberti, sedis ejusdem decani, et aliorum qui aderant canonicorum, et eorum petitioni assensum
libentissime preberent. Quod ut firmius sederet, proprias direxit episcopus litteras Moisiacensi
intimans capitulo se nullominus prenominate donationi obsistere. Immo etiam quam libenter
concedere et multum precari quatenus de honestate ac restauratione loci suprascripti vigilanti
elaborarent studio. Ceterum sicut quampluribus quam sepe evenit locis, nos non modicarum
superabundantia tribulationum ab illius introitu retardavit. Interea beati Saturnini clerici contra nos
nimis presumptuose agentes, nobis inconsultis, nostram invasere abbatiam, seculari tantum manu et
potentia confisi. Quos ut a tam injusta pervasione compescerent, naturales ipsius ecclesie clerici illis
ex parte Omnipotentis Dei et principis apostolorum Petri, necnon etiam episcopi sue sedis atque
canonicorum, domni quoque abbatis Cluniacensis cujus congregationis erat domum, frequentata
interdixerunt conclamatione. Quorum omnium timore, benivolentia ac reverentia auctoritate quoque
postposita et quasi dicatur neglecta, in violentia nostram retinent rectitudinem.
* * *
156