Cartulaire de l'abbaye de Moissac

eintegrare, ruinas implere, ornamentorum predictorum facultatumve dampna restituere, verum eciam
ecclesiasticum vigorem ad pristini status lineam totis nisibus corrigere. Statui, siquidem habita
deliberacione, ut quicumque clericorum abhinc et deinceps corporari voluerit communitate ecclesie
prelibate, mancipandum se noluerit rigori canonice vite, verbi gratia ut nichil sibi aliud proprium
habeat, 1 vel eciam, quod absit, dicat. Omnis una prandeant, una sompnum accipiant, communis
omnibus secundum apostolice institucionis formam victus sit et vestitus, nulli preter licenciam sui
prioris ubilibet suppetat eundi vel evagandi libertas aliqua, ut quibus unus Dominus, una fides, unum
est baptisma, 2 unus existat spiritus 3 et una anima. 4 Ne vero alicui ob penuriam victus tante auctoritati
diffinicioni transgrediendi male blandiatur occasio, decerno ut deinceps ex suis, si forte reperiri
possint qui mereatur, propositum, decanum, archidiacones, scole magistrum, sacristam, communi
consensu sibi eliguant, substituant, eorumque honores cum omnibus honoribus, censibus, tam a
seculari conversacione convertencium, quam a puero sub canonica disciplina meritorum, per
succedencium hujuscemodi ministrorum ecclesie successiones, cum archidiaconatum redditibus
accipiant, possideant. Omnia ergo que communi donare eorum vite decrevi, infra conscribere et
assignare volui.
Dono igitur ego Hysarnus episcopus, concilio gloriosissimi predicti comitis Guillermi, suique
fratris Raymundi, comitis Ruthenorum, et cunctorum Tholosane regionis principum affirmacione, et
senioris concilii sancte sedis canonicorum promissa, regularibus institutis obediencie, dono et in
perpetuum possidenda relinquo sub communi vita regulariter in predicta sede canonicis viventibus,
prepositure scilicet ac decanie, sacristanie, et capiscolie cunctum honorem. Dono vero omnem
donacionem, omnem ecclesie vel altaris oblacionem, dono totum ab integro frumentum quod
antecessores mei et ego Sancto Stephano portandum constituimus, vel offerendum. Commito autem
sub testamento eorum potestati, ut quicumque clericorum judicium ad aquam frigidam cum parvulo
facere voluerit, ab illis prius licenciam accipiat. Deinde partem illam totam quam antecessores mei et
ego usque nunc habuimus, canonicis reddat. Dono ergo Petro Emelii, ejusdem sedis
prioris, archidiaconatum Agarnanensem cognominatum, similiter et Bernardi Franconi
archidiaconatum a Pporta Narbonensi ad usque Carchasense ad territorium, insuper et aliorum
omnium archidiaconatus clericorum, qui se huic vite canonice associare voluerunt, nunc et in futurum,
ut cuncti suas quas in dominio archidiaconi tenent partes in commune reddant. Et post eorum
decessum quoscumque voluerit episcopus archidiacones esse, cum cleri consilio, secundum Deum
debeat eligere et constituere. Dono autem illis cuncta episcopalium penitenciarum gaudia, et omnes
ecclesie thesauros in eorum mito custodia, eo scilicet tenore, ut quicumque comes, vel episcopus, sive
clericus, vel aliqua laycalis persona ex illo thesauro furtive aliquid vel violenter distraxerit vel
abstulerit, excommunicacionis feriatur sententia, donec restituat quod male usurpavit. Dono vero
illam villam que Bracay [nunc vero Braquavilla] cognominatur, terras ejus videlicet ac vineas, prata,
et cunctas ad illam pertinentes aquas atque silvas, culta et inculta, cum omnibus habitantibus in ea.
Dono autem eadem convencione salini medietatem, quod accipio et habere videor de Sancto Saturnini
burgo. Testamenti igitur confirmacione huic donacioni confirmo, ut liceat illis pro helemosina
suscipere, vel quocumque precio, quicquid poterunt emere de toto honore quem ab antecessoribus
meis vel a me quilibet clerici sive [clerici sive] laici seu aliter tenentur. Dono eciam extra muros
predicte urbis Tholose, tantum terre que uni pari boum possit sufficere.
Commendamus igitur hanc nostram salutarem cessionem et operacionem, ego preditus presul
Ysarnus et ego ejusdem civitatis comes Guillermus, tuicioni, et deffensioni
domni et venerabilis Hugonis, Cluniacensi abbati, tam ipsi quam omnibus in eodem loco abbatibus,
usque in seculum futuris, ut quicumque maligne mentis homo quod fecimus pessima, quod absit,
presumpcione temerare vel infectum reddere studueritis, ipsi Dei et proximi provocatus amore, et
nostra supplicacione apostolice sedis non dedignetur pontifficem interpellare, et ita pro suppradicti
nostri loci, sicut pro sui discucienda loci causa, ante tante maiestatis tribunal strenuissimus noster
advocatus et precipuus deffensor studeat quas contra insurgentes surgere, ac facundus raciocinator
1 Règle de saint Benoît 33,3.
2 Ephésiens 4,5.
3 Ephésiens 4,4.
4 Actes 4,32.
140