Cartulaire de l'abbaye de Moissac
Cartulaire de l'abbaye de Moissac Cartulaire de l'abbaye de Moissac
70. 1066, 16 avril Donation par Rigald de l’église Saint-Jean-et-Saint-Léger de Virargues, en Auvergne. A. Original perdu. B. Copie du XVII e siècle d’après un “grand rouleau de parchemin escrit de deux costes” (perdu), du milieu du XII e siècle: Doat 128, f. 74r-76r. Edition: Müssigbrod, p. 206-208. B. Quoniam unicuique homini datur licentia beneficiendi, et ad liberum arbitrium peccata redimendi, ideo ego Rigaldus nomine vocitatus, considerans fragilitatem meam, et districtionem magni judicii Dei, pro redemptione ac salute animæ meæ vel omnium parentum meorum, dono Christo Domino et sanctis apostolis ejus Petro et Paulo, et loco Moisiaco qui est fundatus in honore eorumdem Principum Apostolorum in pago Caturcino super fluvium Tarnis, ecclesiam meam, quæ mihi jure hæreditario accidit successione patris mei, atque avi, seu multorum proavorum meorum, in pago Arvernico, quæ est fundata in honore Sancti Joannis et Sancti Leodegarii martiris, quæ vulgo vocatur Veirangas, totam ergo ecclesiam ab integro simul cum tota villa supra nominata Veirangas, cum aquis aquarumque discursibus, cum pratis, cum boscis, cum terris cultis et incultis, sicuti unquam pater meus ac prædecessores mei possederunt, et ego usque hodie visus sum possidere, ita cedo in elemosinam, ut dictum est, Domino Deo et ejus apostolis Petro et Paulo et eorum præfato loco Moisiaco et domno Duranno episcopo, qui nunc ibi abbatis fungi videtur officio, necnon et omni congregationi monachorum Deo, et sibi subiectam, atque omnibus eorum in eodem loco successoribus in Christo; ita tamen ut, quamdiu eis placuerit, adhæreat cuidam cellæ Sancti Thimothei de Bredom nominatæ, quæ hodie quoque videtur subdita cum omnibus appenditiis suis hæreditario jure a predicto loco Moisiaco, sive habitatoribus ejus possideri. Quod si aliquo casu umquam acciderit, ut cella prænominata Bredoms a qualicumque potestate aliquo ingenio a subjectione sancti Petri Moisiacensis auferatur prædicta ecclesia sancti Iohannis et sancti Leodegarii cum tota villa de Veirangas, et omnia sicut supra dictum est sancto Petro perhenniter maneat. Contestor autem et prohibeo omnibus meis propinquiis, seu cunctis hominibus, ut numquam ullam habeant licentiam ullius judiciariæ potestatis in aliquo qualicumque judicio inibi exercere, nisi solummodo abbates et monachi præfati loci Sancti Petri Moysiacensis coenobio. Accepi autem ego Rigaldus de Duranno episcopo et abbate pro ista ecclesia sive villa precium qualem inter me et illum complacuit; hoc fuerunt trecenti triginta solidi denariorum. Et ut hæc mea donatio firma stabilisque iugiter maneat, Rodbertus de Castel, cujus alodii fundum videbatur esse et de quo ego in parte tenebam ipse et filii ejus firma stipulatione firmaverunt, et centum solidos a prædicto Duranno episcopo meo consilio et voluntate acceperunt. Ut autem firma hæc mea cessio perenniter maneat propriis manibus firmo, ac in pleno et generali ejusdem monasterii Moisiacensis capitulo in die sancto Paschæ, anno millesimo sexagesimo sexto ab Incarnatione Domini, coram testibus assigno. Sig + Rigaldi. Sig + Rodberti de Castel. Sig + Geraldi Gislaberti. Sig + Rodberti de Valoiolo. 110
71. 1066, mai, vendredi Oblation par Gausbert de la Ribeira et donation du mas des Rives et du mas de Pristino. A. Original perdu. B. Copie du XVII e siècle d’après “deux cayers de parchemin .. contenans seize feuilles” (perdus), du début du XII e siècle: Doat 128, f. 77r-78r. B. Noverint omnes homines tam præsentes quam futuri, quod ego Gausbertus de la Ribeira, dono Deo et sanctis ejus Petro et Paulo in monasterio Moisiaco, corpus et animam meam, et omnem posteritatis meæ seriem, cum omni alodio meo, scilicet mansum de la Ribeira, 1 cum omni alodio ad eundem pertinente, ultra Luptam 2 et citra, et mansum de Pristino, tali tenore ut monachi in eodem loco nunc et in perpetuum Deo servituri habeant et possideant, me quamdiu vixero, et omnem posteritatem generis mei, cum alodio supra nominato absque proclamatione, et dominatione alicuius viventis hominis. Si autem aliquis fuerit qui hanc donationem infringere velit, in primis iram Dei Omnipotentis incurrat, et æternas cum Datan et Abiron sine fine patiatur poenas. 3 Facta carta donationis hujus in manu domni Duranni episcopi simul et Moisiacensis abbatis, anno ab Incarnatione Domini millesimo sexagesimo sexto, mense madio, fera sexta, regnante Henrico Francorum rege. S. Bernardi prioris, et Stephani archiclavis. S. Gausfredi cellararii. S. Seguini monachi. Signum Raimundi Gausberti de Castello Novo. 4 S. Willelmi de Acro Folio. S. Vuillelmi Bernardi nepotis ejus, et aliorum plurimorum tam laicorum quam monachorum. 1 Les Rives, lieu-dit de la commune de Castelnau-Montratier (Lot, arr. Cahors, ch.l.c.), sur la Lupte. 2 La Lupte ou Lutte, cours d’eau arrosant la vallée entre Castelnau-Montratier et Francour (Lafrançaise). 3 Allusion, fréquente dans les chartes de cette époque, au châtiment de Coré, Datân en Abiram, engloutis vivants par la terre qui s’ouvrit: Nombres 16. 4 Castelnau-Montratier (Lot, arr. Cahors, ch.l.c.). 111
- Page 59 and 60: 33. [X e -XI e siècle] 1 Donation
- Page 61 and 62: ABBATIAT D’HUGUES II (1003) 35. 1
- Page 63 and 64: et suos super positos, et in Gissan
- Page 65 and 66: ABBATIAT DE RAYMOND (première moit
- Page 67 and 68: 39. [1003/1031], mars Cession par R
- Page 69 and 70: * * * [confirmation par Pons, comte
- Page 71 and 72: ABBATIAT D’ETIENNE (...-1048 ?) 4
- Page 73 and 74: 43. (1042 ?) Nomination d’un abb
- Page 75 and 76: 45. [1031/1048 ?], août, samedi Do
- Page 77 and 78: 47. [..-1048 ?] Donation par Rainal
- Page 79 and 80: 49. [1047], 17 juin Bulle du pape C
- Page 81 and 82: 51. 1052 Donation par Bernard et Gu
- Page 83 and 84: (Texte original, d’après l’éd
- Page 85 and 86: 53. [vers 1053] Notice sur la donat
- Page 87 and 88: 54. 1056, septembre Approbation par
- Page 89 and 90: 56. 1059, juin, dimanche Notice sur
- Page 91 and 92: 57. [1059], mercredi Donation par l
- Page 93 and 94: 58. 1059 Notice sur la donation fai
- Page 95 and 96: 59. [1048/1059] Cession par Gauzber
- Page 97 and 98: 61. [1048/1059/1072 ?] Notice sur l
- Page 99 and 100: quamdiu terrę imminet celum, scili
- Page 101 and 102: 64. 1061 (style pisan), 12 novembre
- Page 103 and 104: capitiscole firmavit. Bernardus Gau
- Page 105 and 106: 67. 1062, 12 juin Conversion d’Hu
- Page 107 and 108: dederim post finem meum. Hac de cau
- Page 109: 69. 1063 Donation par Aiguine de Du
- Page 113 and 114: 73. 1067, 11 avril Donation par Fou
- Page 115 and 116: 75. 1071 Donation par Guillaume IV,
- Page 117 and 118: 77. 1072, janvier Donation par Segu
- Page 119 and 120: 79. [1060/1072] Notice sur la donat
- Page 121 and 122: 81. [1059/1072] Notice sur la donat
- Page 123 and 124: 83. [1059/1072] Donation par Géral
- Page 125 and 126: ABBATIAT D’HUNAUD DE LAYRAC (1072
- Page 127 and 128: D. Attoinard donna au Convent de Mo
- Page 129 and 130: 88. 1073, 5 novembre Donation à Cl
- Page 131 and 132: 89. 1073 Achat par Hunaud, abbé de
- Page 133 and 134: a. Raimundus et Siquerius] encre d
- Page 135 and 136: 91. 1073 Donation par Raimond Pierr
- Page 137 and 138: 92. [1073, seconde moitié] Donatio
- Page 139 and 140: 93. [1073] Réforme canoniale de Sa
- Page 141 and 142: adversus magniloquos obloquencium l
- Page 143 and 144: 95. [1072/1073] Donation par le pr
- Page 145 and 146: 97. 1074, septembre, mercredi Donat
- Page 147 and 148: 99a. 1074 Donation par Armand, Adé
- Page 149 and 150: nobiliorum virorum, in manibus et p
- Page 151 and 152: 101. [1072/1074] Notice sur la conf
- Page 153 and 154: 102. 1076, 4 avril Donation par Gui
- Page 155 and 156: 104. 1076 Donation par Arnaud de Br
- Page 157 and 158: W. 1 Petragoricensis ecclesie episc
- Page 159 and 160: 107. 1078 (style de l’Annonciatio
70.<br />
1066, 16 avril<br />
Donation par Rigald <strong>de</strong> l’église Saint-Jean-et-Saint-Léger <strong>de</strong> Virargues, en Auvergne.<br />
A. Original perdu.<br />
B. Copie du XVII e siècle d’après un “grand rouleau <strong>de</strong> parchemin escrit <strong>de</strong> <strong>de</strong>ux costes” (perdu),<br />
du milieu du XII e siècle: Doat 128, f. 74r-76r.<br />
Edition: Müssigbrod, p. 206-208.<br />
B.<br />
Quoniam unicuique homini datur licentia beneficiendi, et ad liberum arbitrium peccata redimendi,<br />
i<strong>de</strong>o ego Rigaldus nomine vocitatus, consi<strong>de</strong>rans fragilitatem meam, et districtionem magni judicii<br />
Dei, pro re<strong>de</strong>mptione ac salute animæ meæ vel omnium parentum meorum, dono Christo Domino et<br />
sanctis apostolis ejus Petro et Paulo, et loco Moisiaco qui est fundatus in honore eorum<strong>de</strong>m Principum<br />
Apostolorum in pago Caturcino super fluvium Tarnis, ecclesiam meam, quæ mihi jure hæreditario<br />
accidit successione patris mei, atque avi, seu multorum proavorum meorum, in pago Arvernico, quæ<br />
est fundata in honore Sancti Joannis et Sancti Leo<strong>de</strong>garii martiris, quæ vulgo vocatur Veirangas,<br />
totam ergo ecclesiam ab integro simul cum tota villa supra nominata Veirangas, cum aquis<br />
aquarumque discursibus, cum pratis, cum boscis, cum terris cultis et incultis, sicuti unquam pater<br />
meus ac præ<strong>de</strong>cessores mei posse<strong>de</strong>runt, et ego usque hodie visus sum possi<strong>de</strong>re, ita cedo in<br />
elemosinam, ut dictum est, Domino Deo et ejus apostolis Petro et Paulo et eorum præfato loco<br />
Moisiaco et domno Duranno episcopo, qui nunc ibi abbatis fungi vi<strong>de</strong>tur officio, necnon et omni<br />
congregationi monachorum Deo, et sibi subiectam, atque omnibus eorum in eo<strong>de</strong>m loco successoribus<br />
in Christo; ita tamen ut, quamdiu eis placuerit, adhæreat cuidam cellæ Sancti Thimothei <strong>de</strong> Bredom<br />
nominatæ, quæ hodie quoque vi<strong>de</strong>tur subdita cum omnibus appenditiis suis hæreditario jure a predicto<br />
loco Moisiaco, sive habitatoribus ejus possi<strong>de</strong>ri. Quod si aliquo casu umquam acci<strong>de</strong>rit, ut cella<br />
prænominata Bredoms a qualicumque potestate aliquo ingenio a subjectione sancti Petri Moisiacensis<br />
auferatur prædicta ecclesia sancti Iohannis et sancti Leo<strong>de</strong>garii cum tota villa <strong>de</strong> Veirangas, et omnia<br />
sicut supra dictum est sancto Petro perhenniter maneat. Contestor autem et prohibeo omnibus meis<br />
propinquiis, seu cunctis hominibus, ut numquam ullam habeant licentiam ullius judiciariæ potestatis<br />
in aliquo qualicumque judicio inibi exercere, nisi solummodo abbates et monachi præfati loci Sancti<br />
Petri Moysiacensis coenobio.<br />
Accepi autem ego Rigaldus <strong>de</strong> Duranno episcopo et abbate pro ista ecclesia sive villa precium<br />
qualem inter me et illum complacuit; hoc fuerunt trecenti triginta solidi <strong>de</strong>nariorum.<br />
Et ut hæc mea donatio firma stabilisque iugiter maneat, Rodbertus <strong>de</strong> Castel, cujus alodii fundum<br />
vi<strong>de</strong>batur esse et <strong>de</strong> quo ego in parte tenebam ipse et filii ejus firma stipulatione firmaverunt, et<br />
centum solidos a prædicto Duranno episcopo meo consilio et voluntate acceperunt.<br />
Ut autem firma hæc mea cessio perenniter maneat propriis manibus firmo, ac in pleno et generali<br />
ejus<strong>de</strong>m monasterii Moisiacensis capitulo in die sancto Paschæ, anno millesimo sexagesimo sexto ab<br />
Incarnatione Domini, coram testibus assigno.<br />
Sig + Rigaldi. Sig + Rodberti <strong>de</strong> Castel. Sig + Geraldi Gislaberti. Sig + Rodberti <strong>de</strong> Valoiolo.<br />
110