enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
saklasifikacio principad aRebulia morfologiuri da sintaqsuri kriteriumi, romlis safuZvelzec gamoiyofa diaTezis gramatikuli kategoria. diaTeza aris qarTuli zmnis ZiriTadi gramatikuli kategoria, romelic xasiaTdeba morfologiuri struqturisa da sintaqsuri konstruqciis erTianobiT. sqemidan Cans, rom „diaTeza~ warmoadgens morfo-sintaqsur donesa da semantikur dones Soris Sesabamisobis suraTs. gvari _ diaTezis qvesaxea, romelsac semantikuri datvirTva aqvs da gramatikulad ar aris markirebuli: avtoaqtivsa da aqtivs axasiaTebs rogorc R-0, ise R-i struqtura da rogorc ergatiuli, ise nominatiuri konstruqcia: pasivisaTvis aqedan saziaroa R-i struqtura da nominatiuri konstruqcia. gamoiyofa diaTezis sami tipi, romelTagan TiToeuls aerTianebs morfologiuri struqturisa da sintaqsuri konstruqciis erTgvaroba. rogorc sqemidan Cans, qarTuli zmnis uRlebis tipebad dayofisas Cven veyrdnobiT gramatikul (morfosintaqsur) kriteriumebs, kerZod: morfologiur struqturas (agebulebas) da sintaqsur konstruqcias (vrclad am sakiTxis Sesaxeb ix. meliqiSvili 2001, 2008). sabolood SeiZleba davaskvnaT: diaTeza aris gramatikulad markirebuli, struqturiTa da konstruqciis erTianobiT gansazRvruli kategoria, romlis semantikuri niSniT gansazRvruli qvesaxe aris gvari. gvari ver CaiTvleba qarTuli zmnis gramatikulad markirebul kategoriad, radganac diaTezis farglebSi Semavali sami semantikurad markirebuli gvaris _ avtoaqtivis (refleqsivis), (pirdapirobieqtiani da iribobieqtiani) aqtivisa da pasivis gramatikuli maxasiaTeblebi saziaroa: kerZod, ergatiuli konstruqciis avtoaqtivis (refleqsivis) da aqtivis struqtura (R-0) erTnairia. nominatiuri konstruqciis pasivis, iribobieqtiani aqtivis da avtoaqtivis (R-i) struqturac erTnairia. konversiiT miRebuli organuli forma yovelTvis (da xSirad) ar iZleva pasiur Sinaarss. amitom polisemiis dasaZlevad sakuTriv pasivis funqciis gamosaxatavad qarTulSi TandaTan Camoyalibda avtoaqtivisa da aqtivisagan gansxvavebuli sakuTari forma: aRweriTi konstruqcia (namyo dr. mimR. +iqmna meSv. zmna), romelic istoriulad meoreulia da tipologiurad ar jdeba qarTveluri zmnis amosavali sistemis _ diaTezis farglebSi. diaTeza saerTo qarTveluri zmnis morfologiuri struqturisa da sintaqsuri konstruqciisaTvis amosavali sqemaa, romelmac qarTveluri enebis ganviTarebis gzaze garkveuli cvlilebebi ganicada (rac vrceli Temaa da calke ganxilvas moiTxovs). 94
dabolos, Tu SevadarebT `seriebis~ da `diaTezebis~ sqemebs, aRmovaCenT saintereso kanonzomierebas, rac SemTxveviTi ar aris da orive klasifikaciis marTebulobaze miuTiTebs: orive klasifikacias erTi, gramatikuli kriteriumi udevs safuZvlad: TiToeuli seria da diaTeza morfologiuri struqturisa da sintaqsuri konstruqciis erTianobiT xasiaTdeba; amasTan, III seria, iseve, rogorc III diaTeza, datiuri konstruqciisa da narevi struqturisaa, kerZod, III seriis formebi I da II seriis Temas eyrdnoba da gviandeli Camoyalibebulia ugvaro statikuri (m-i-gd-i-e, m-i-wer-i-e) zmnebis inversiis Sedegad, III diaTezis II qvejgufis zmnebic narevi struqturis (m-a-kankal-eb-s, m-axvel-eb-s, m-e-Zin-eb-a, m-e-xvel-eb--a) zmnebis inversiuli gaazrebiTaa miRebuli. literatura danelia 2006: k. danelia, kolxuri enis gramatikuli analizi, wignSi: kolxuri ena, Semdgenlebi: n. danelia, r. niSnianiZe, gamomc. „universali“, Tbilisi. meliqiSvili 2001: d. meliqiSvili, qarTuli zmnis uRlebis sistema, Tbilisi. meliqiSvili 2008: d. meliqiSvili, qarTuli zmnis uRlebadi formebis klasifikaciisa da kvalifikaciis principisaTvis, I. piris niSanTa gamoxatvis sistema qarTulSi, enaTmecnierebis sakiTxebi, I, 2008, Tbilisi. nozaZe 2008: l. nozaZe, qarTvelur enaTa istoriuli morfologiis sakiTxebi, gamomc. `universali~, Tbilisi. suxiSvili 1980: m. suxiSvili, moqmedebiTi da vnebiTi gvaris warmoebisa da semantikis zogierTi sakiTxi qarTulSi, kreb. narkvevebi iberiul-kavkasiur enaTa morfologiidan, Tbilisi. SaniZe 1973: a.SaniZe, qarTuli gramatikis safuZvlebi, Tbilisi. Ciqobava 1928: arn. Ciqobava, `martivi winadadebis problema qarTulSi~, sadoqtoro disertacia, tfilisi. Ciqobava 1968: arn. Ciqobava, martivi winadadebis problema qarTulSi, I, Tbilisi. jorbenaZe 1980: b. jorbenaZe, qarTuli zmnis formobrivi da funqciuri analizis principebi, Tbilisi. jorbenaZe 1983: b. jorbenaZe, zmnis xmovanprefiqsuli warmoeba qarTulSi, Tbilisi. Марр Н. Я., Основные таблицы к грамматике древнелитературного грузинского языка С-Пб, 1912. 95
- Page 44 and 45: vfiqrobT, am mcenaris aRmniSvnel qa
- Page 46 and 47: vaxtang imnaiSvili enaTmecnierebis
- Page 48 and 49: imnaiSvilis werili, 4 romelSic, Zir
- Page 50 and 51: 17) endersis gadayeneba sabolood ga
- Page 52 and 53: prozaSi am avtorebs zemoT dasaxeleb
- Page 54 and 55: 2) ugzoba, ufarexoba (g. tabiZe, VI
- Page 56 and 57: ucxouridanaa Semosuli qarTulSi, maT
- Page 58 and 59: 7) kvireebi (j. beTaneli, gancdili
- Page 60 and 61: Vakhtang Imnaishvili Some Questions
- Page 62 and 63: arTi orkoli Rvini qofCuni, arTi pap
- Page 64 and 65: Guram Kartozia The Formation of the
- Page 66 and 67: • arakanonikuri TanxmovanTkompleq
- Page 68 and 69: TanxmovanTgamyar `i~-sTan dakavSire
- Page 70 and 71: literatura gigiberia 1958: e. gigib
- Page 72 and 73: qeTevan margiani-subari enaTmecnier
- Page 74 and 75: q. xecxEpiE (`albaT {mo}etacebina~)
- Page 76 and 77: pirobiT-SedegobiTi I áÄÌóÒÉ _
- Page 78 and 79: damana meliqiSvili enaTmecnierebis
- Page 80 and 81: Cveni kvleva emyareba qarTuli enis
- Page 82 and 83: #2. seriebis istoriuli urTierTmimar
- Page 84 and 85: I vnebiTi gvari 1. Tu davtovebT say
- Page 86 and 87: esiyvaruleba eamxanageba,.. da sxva
- Page 88 and 89: zmnebisa da maTi konversiuli formeb
- Page 90 and 91: usrulaspeqtiani myofadis gamoxatva
- Page 92 and 93: amisobis sqema, xolo gvari _ gramat
- Page 96 and 97: Damana Melikishvili On the Grammati
- Page 98 and 99: mentebi arc erTi interpretaciis sas
- Page 100 and 101: z s Z c w zי sי Zי cי wי _ S j
- Page 102 and 103: leqsikaSi /J/ gvxvdeba yvela dialeq
- Page 104 and 105: amrigad, SeiZleba davaskvnaT, rom s
- Page 106 and 107: place in Georgian - *J > z and *sib
- Page 108 and 109: lic axasiaTebs mimReobebs da sawyis
- Page 110 and 111: Ciqobava 1938: a. Ciqobava, Wanur-m
- Page 112 and 113: qciis TvalsazrisiT da vlindebian id
- Page 114 and 115: mimarTulebiT-micemiTis -a 5 SeiZleb
- Page 116 and 117: warmoudgenelia -ad > -d procesi. 10
- Page 118 and 119: erTi elia~sad~~ (qarTuli oTxTavis o
- Page 120 and 121: magram maTi SerwymiT miiReba Tvisob
- Page 122 and 123: Sdr., aseve: a. lomTaZe Tvlis (1987
- Page 124 and 125: 468). ufro adre gamoiTqva mosazreba
- Page 126 and 127: viTarebis, mimarTulebisa da daniSnu
- Page 128 and 129: Tariel Putkaradze On the Historical
- Page 130 and 131: en ukuqceviTi nacvalsaxelis funqcii
- Page 132 and 133: moqmedebis ganmcdelia ara is TviTon
- Page 134 and 135: niSnavs, TviTon gansazRvrebiT nacva
- Page 136 and 137: 12) `Tavis saxlSi movida es kaci~;
- Page 138 and 139: ogorc Cans, aTena//Tena//ena, eTina
- Page 140 and 141: Winfried Boeder enaTmecnierebis sak
- Page 142 and 143: Die empirische Basis der folgenden
dabolos, Tu SevadarebT `seriebis~ da `diaTezebis~ sqemebs, aRmovaCenT<br />
saintereso kanonzomierebas, rac SemTxveviTi ar aris da orive<br />
klasifikaciis marTebulobaze miuTiTebs: orive klasifikacias erTi,<br />
gramatikuli kriteriumi udevs safuZvlad: TiToeuli seria da diaTeza<br />
morfologiuri struqturisa da sintaqsuri konstruqciis erTianobiT<br />
xasiaTdeba; amasTan, III seria, iseve, rogorc III diaTeza, datiuri<br />
konstruqciisa da narevi struqturisaa, kerZod, III seriis formebi I da<br />
II seriis Temas eyrdnoba da gviandeli Camoyalibebulia ugvaro<br />
statikuri (m-i-gd-i-e, m-i-wer-i-e) zmnebis inversiis Sedegad, III<br />
diaTezis II qvejgufis zmnebic narevi struqturis (m-a-kankal-eb-s, m-axvel-eb-s,<br />
m-e-Zin-eb-a, m-e-xvel-eb--a) zmnebis inversiuli gaazrebiTaa<br />
miRebuli.<br />
literatura<br />
danelia 2006: k. danelia, kolxuri enis gramatikuli analizi, wignSi: kolxuri<br />
ena, Semdgenlebi: n. danelia, r. niSnianiZe, gamomc. „universali“, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
meliqiSvili 2001: d. meliqiSvili, qarTuli zmnis uRlebis sistema, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
meliqiSvili 2008: d. meliqiSvili, qarTuli zmnis uRlebadi formebis klasifikaciisa<br />
da kvalifikaciis principisaTvis, I. piris niSanTa gamoxatvis sistema<br />
qarTulSi, <strong>enaTmecnierebis</strong> <strong>sakiTxebi</strong>, I, 2008, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
nozaZe 2008: l. nozaZe, qarTvelur enaTa istoriuli morfologiis <strong>sakiTxebi</strong>,<br />
gamomc. `universali~, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
suxiSvili 1980: m. suxiSvili, moqmedebiTi da vnebiTi gvaris warmoebisa da<br />
semantikis zogierTi sakiTxi qarTulSi, kreb. narkvevebi iberiul-kavkasiur enaTa<br />
morfologiidan, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
SaniZe 1973: a.SaniZe, qarTuli gramatikis safuZvlebi, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
Ciqobava 1928: arn. Ciqobava, `martivi winadadebis problema qarTulSi~,<br />
sadoqtoro disertacia, tfilisi.<br />
Ciqobava 1968: arn. Ciqobava, martivi winadadebis problema qarTulSi, I,<br />
<strong>Tbilisi</strong>.<br />
jorbenaZe 1980: b. jorbenaZe, qarTuli zmnis formobrivi da funqciuri<br />
analizis principebi, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
jorbenaZe 1983: b. jorbenaZe, zmnis xmovanprefiqsuli warmoeba qarTulSi,<br />
<strong>Tbilisi</strong>.<br />
Марр Н. Я., Основные таблицы к грамматике древнелитературного грузинского<br />
языка С-Пб, 1912.<br />
95