enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
esiyvaruleba eamxanageba,.. da sxva (meliqiSvili 2001, paradigma #11(45), romelSic aseTi 500-ze meti zmnaa) 3 , Tu amaT ricxvs i- prefiqsian e.w. deponensebs davamatebT (rogorebicaa ilanZReba, iloceba, igrixeba da sxva, romelTa raodenoba 100-mde aRwevs) aseve, axteba, acxreba (Tavs) (da)adgeba da sxva aseTebi, amaT emateba aseve, R-eb-i struqturis i-/e- prefiqsiani ( imaleba/emaleba tipis) zmnebis didi raodenoba, romelTa subieqti aqtiuria. ase rom, am tipis zmnaTa umravlesoba aqtiursubieqtiania, e.i. ar aris vnebiTis Sinaarsisa da, aqedan gamomdinare, ver vityviT, rom i-/e- prefiqsebi vnebiTi gvaris niSnebia: i- prefiqsi refleqsivis, moqmedebis subieqtisken ukuqcevis, sasubieqto mimarTebis, versiis niSania, xolo e- prefiqsi ki saobieqto mimarTebisa.… 2. II da III tipi, anu -d sufiqsiani da uniSno dinamikuri zmnebis formebi ar aris R-0 struqturis konversiuli: piriqiT, `Tbeba~ tipis fuZe TviTonaa amosavali aqtiursubieqtiani a-Tb-ob tipis kauzatiuri warmoebisaTvis. amasTan, am tipis zmnebi SinaarsiT refleqsivebia, maTi subieqti TviTmoqmedia, „avtoaqtiuria~ (moxuci mzeze/RumelTan Tbeba). am tipis zmnebis fuZidan mxolod m- prefiqsiani mimReoba iwarmoeba, romelic subieqts miemarTeba, sasubieqto Sinaarsisaa (Tbeba-dan > ga-m- Tb-ar-i aris is, rac gaTba TviTon. aTbobs > gaTbob-il-i _ rac gaaTbes, anu gaTbobil iqna sxvis mier). qeTevan lomTaTiZem sagangebo statia miuZRvna am zmnebs (e.w. III tipis vnebiTebs) da swored imis safuZvelze, rom maTi fuZidan nawarmoebi mimReoba konversiis gziT miRebuli zmnebisagan gansxvavebuli warmoebisaa (radganac es ukanasknelni iyeneben Sesabamisi aqtivis saobieqto mimReobis formebs: malavs > damal-ul-i axmobs > gaxmob-il-i). arn. Ciqobava am tipis zmnebs istoriulad ugvaro dinamikur zmnebad miiCnevs, Tumca ki Tanamedrove qarTuli enis sistemaSi maT vnebiTi gvaris zmnaTa rigSi aTavsebs, radganac R-i struqtura masac vnebiTis maxasiaTeblad miaCnia. aseve, konversiis Sedegad ar aris miRebuli -d sufiqsiani dinamikuri zmnebi. maTi subieqti, iseve, rogorc „Tbeba~ tipis zmnebisa, TviTmoqmedia (anu misi moqmedeba Tavisi Taviskenaa mimarTuli). isini Ziri- Tadad saxelisganaa nawarmoebi -d sufiqsis darTviT, romelsac madinami- 3 aRsaniSnavia, rom am R-i struqturis orpirian e- prefiqsian formebs, rogorc wesi, Seesatyviseba R-0 struqturis erTpiriani refleqsivebi (elaparakeba _ laparakobs, esaubreba _ saubrobs, ejajgureba – jajgurobs, eamxanageba – amxanagobs, edavba – davobs..), rac kidev erTi argumentia erTi mxriv imis sasargeblod, rom es e- prefiqsi pirTa relaciis iseTive niSania, rogorc u- da i- prefiqsebi, xolo meore mxriv, R-0 struqturis erTpiriani (laparakobs, kankalebs..) formebi istoriulad i- prefiqsiani refleqsivebia: elaparakebi ise Seefardeba laparakob formas, rogorc e-malebi _ i-malebi formas (magram amaze cota qvemoT). 86
kurebeli, maintensivebeli, procesis, moqmedebis dawyebiTobis funqciis gamoxatva akisria, anu saxelisagan moqmedebis, procesis aRmniSvneli sityvis warmoqmna SeuZlia (meliqiSvili 2001: paradigma #10 (44)), iseTive funqcia aqvs, rogoric -ob sufiqss ergatiuli konstruqciis nasaxelari refleqsivebis, avtoaqtiebis (mefe>mefobs tipis) warmoebisas da a-eb konfiqss nasaxelari (TeTri > a-TeTr-eb-s) aqtivebis warmoebisas. SemTxveviTi ar aris, rom igive -d sufiqsi awarmoebs awmyosagan „uwyvetlisa~ da „myofadis xolmeobiTis~ formebs, romelnic aSkarad intensiur moqmedebas, process gamoxataven. amasTan dakavSirebiT niSandoblivia da aRsaniSnavi is, rom Tanamedrove qarTulSi -d sufiqsiani warmoeba axasiaTebs mTel rigs zmnebisa, romlebic Zvel qarTulSi i- prefiqsiT iwarmoeboda (ix. l. nozaZe 2008, gv. 6. mag.: raÁTa daimarilos, SeierTnes ÃZmani, Seizavebis qristes mier, daimegobrnes urTierTas..), rac damatebiTi sabuTia imisa, rom es -d sufiqsi ukuqceviTobis SinaarsiTaa datvirTuli. rom e.w. D`doniani~ da „uniSno~ „vnebiTebi~ marTlac aqtiursubieqtiani refleqsivebi, anu „avtoaqtivebia~, amas mxars uWers da adasturebs svanuri da megruli masalac, sadac am tipis zmnebs i- prefiqsiani formebi Seesatyviseba (danelia 2006, aseve, n. futkaraZisa 4 da T. bika- Svilis 5 samagistro naSromebi). megruli: iWiTarebu „wiTldeba~, iabragebu `abragdeba~, ianTasebu „aTasdeba~, isiristebu „nestiandeba~, ijanyebu `janydeba~, ijveSebu „Zveldeba~; irtuafu „lbeba~, igemuanebu „tkbeba~, itibuafu „gaTbeba~; svanuri: ibgi „magrdeba (jiutdeba)~, ikerZix „naTesavdebian, moyvrdebian~, ilRedi „fasdeba~, imbJi „ocdeba~, imCi „berdeba~, ifSiri „mravldeba~, isyi „keTdeba~, ixrini „brazdeba~, iWreli „Wreldeba~, iwrŽni „wiTldeba~, ibzi „Zreba~, igni „dgeba~, inyi „cxveba~, itbidi „Tbeba~, iWkni „Wkneba~ da sxv. amgvarad, Tu i-/e- prefiqsian formebs mivumatebT -d sufiqsian da uniSno dinamikur zmnaTa did raodenobas, romelTa subieqti aseve aqtiuria da ara pasiuri, aRmoCndeba, rom awmyos R-i struqtura ar yofila (an yvelaze naklebad yofila) vnebiTis maxasiaTebeli. am struqturas iyeneben avtoaqtivebic da aqtivebic, xolo pasiur Sinaarss igi yvelaze iSviaTad gadmoscems. Zvel qarTulSi vnebiTis Sinarsis gamoxatvis saWiroeba berZnulisaTvis damaxasiaTebeli pasiuri konstruqciebis adekvaturad gadmocemis moTxovnilebam gamoiwvia. magram pirdapirobieqtiani sasubieqto versiis 4 n. futkaraZe, I da II diaTezis avtoaqtivebis Sesatyvisi zmnebi megrulSi, samagistro Sroma, 2009. 5 T. bikaSvili, I da II diaTezis avtoaqtivebis Sesatyvisi zmnebi svanurSi samagistro Sroma, 2009. 87
- Page 36 and 37: ga-Á-wuRG (Tiq Tis Tina `man mas i
- Page 38 and 39: Rvrelis formantiseuli -S sakmaod xS
- Page 40 and 41: Semdgom i > Á gadasvliT. vinaidan,
- Page 42 and 43: when a compound preverb is added, t
- Page 44 and 45: vfiqrobT, am mcenaris aRmniSvnel qa
- Page 46 and 47: vaxtang imnaiSvili enaTmecnierebis
- Page 48 and 49: imnaiSvilis werili, 4 romelSic, Zir
- Page 50 and 51: 17) endersis gadayeneba sabolood ga
- Page 52 and 53: prozaSi am avtorebs zemoT dasaxeleb
- Page 54 and 55: 2) ugzoba, ufarexoba (g. tabiZe, VI
- Page 56 and 57: ucxouridanaa Semosuli qarTulSi, maT
- Page 58 and 59: 7) kvireebi (j. beTaneli, gancdili
- Page 60 and 61: Vakhtang Imnaishvili Some Questions
- Page 62 and 63: arTi orkoli Rvini qofCuni, arTi pap
- Page 64 and 65: Guram Kartozia The Formation of the
- Page 66 and 67: • arakanonikuri TanxmovanTkompleq
- Page 68 and 69: TanxmovanTgamyar `i~-sTan dakavSire
- Page 70 and 71: literatura gigiberia 1958: e. gigib
- Page 72 and 73: qeTevan margiani-subari enaTmecnier
- Page 74 and 75: q. xecxEpiE (`albaT {mo}etacebina~)
- Page 76 and 77: pirobiT-SedegobiTi I áÄÌóÒÉ _
- Page 78 and 79: damana meliqiSvili enaTmecnierebis
- Page 80 and 81: Cveni kvleva emyareba qarTuli enis
- Page 82 and 83: #2. seriebis istoriuli urTierTmimar
- Page 84 and 85: I vnebiTi gvari 1. Tu davtovebT say
- Page 88 and 89: zmnebisa da maTi konversiuli formeb
- Page 90 and 91: usrulaspeqtiani myofadis gamoxatva
- Page 92 and 93: amisobis sqema, xolo gvari _ gramat
- Page 94 and 95: saklasifikacio principad aRebulia m
- Page 96 and 97: Damana Melikishvili On the Grammati
- Page 98 and 99: mentebi arc erTi interpretaciis sas
- Page 100 and 101: z s Z c w zי sי Zי cי wי _ S j
- Page 102 and 103: leqsikaSi /J/ gvxvdeba yvela dialeq
- Page 104 and 105: amrigad, SeiZleba davaskvnaT, rom s
- Page 106 and 107: place in Georgian - *J > z and *sib
- Page 108 and 109: lic axasiaTebs mimReobebs da sawyis
- Page 110 and 111: Ciqobava 1938: a. Ciqobava, Wanur-m
- Page 112 and 113: qciis TvalsazrisiT da vlindebian id
- Page 114 and 115: mimarTulebiT-micemiTis -a 5 SeiZleb
- Page 116 and 117: warmoudgenelia -ad > -d procesi. 10
- Page 118 and 119: erTi elia~sad~~ (qarTuli oTxTavis o
- Page 120 and 121: magram maTi SerwymiT miiReba Tvisob
- Page 122 and 123: Sdr., aseve: a. lomTaZe Tvlis (1987
- Page 124 and 125: 468). ufro adre gamoiTqva mosazreba
- Page 126 and 127: viTarebis, mimarTulebisa da daniSnu
- Page 128 and 129: Tariel Putkaradze On the Historical
- Page 130 and 131: en ukuqceviTi nacvalsaxelis funqcii
- Page 132 and 133: moqmedebis ganmcdelia ara is TviTon
- Page 134 and 135: niSnavs, TviTon gansazRvrebiT nacva
kurebeli, maintensivebeli, procesis, moqmedebis dawyebiTobis funqciis<br />
gamoxatva akisria, anu saxelisagan moqmedebis, procesis aRmniSvneli<br />
sityvis warmoqmna SeuZlia (meliqiSvili 2001: paradigma #10 (44)),<br />
iseTive funqcia aqvs, rogoric -ob sufiqss ergatiuli konstruqciis<br />
nasaxelari refleqsivebis, avtoaqtiebis (mefe>mefobs tipis) warmoebisas<br />
da a-eb konfiqss nasaxelari (TeTri > a-TeTr-eb-s) aqtivebis warmoebisas.<br />
SemTxveviTi ar aris, rom igive -d sufiqsi awarmoebs awmyosagan<br />
„uwyvetlisa~ da „myofadis xolmeobiTis~ formebs, romelnic aSkarad<br />
intensiur moqmedebas, process gamoxataven.<br />
amasTan dakavSirebiT niSandoblivia da aRsaniSnavi is, rom Tanamedrove<br />
qarTulSi -d sufiqsiani warmoeba axasiaTebs mTel rigs zmnebisa,<br />
romlebic Zvel qarTulSi i- prefiqsiT iwarmoeboda (ix. l. nozaZe<br />
2008, gv. 6. mag.: raÁTa daimarilos, SeierTnes ÃZmani, Seizavebis qristes<br />
mier, daimegobrnes urTierTas..), rac damatebiTi sabuTia imisa, rom es -d<br />
sufiqsi ukuqceviTobis SinaarsiTaa datvirTuli.<br />
rom e.w. D`doniani~ da „uniSno~ „vnebiTebi~ marTlac aqtiursubieqtiani<br />
refleqsivebi, anu „avtoaqtivebia~, amas mxars uWers da adasturebs<br />
svanuri da megruli masalac, sadac am tipis zmnebs i- prefiqsiani<br />
formebi Seesatyviseba (danelia 2006, aseve, n. futkaraZisa 4 da T. bika-<br />
Svilis 5 samagistro naSromebi). megruli: iWiTarebu „wiTldeba~, iabragebu<br />
`abragdeba~, ianTasebu „aTasdeba~, isiristebu „nestiandeba~, ijanyebu<br />
`janydeba~, ijveSebu „Zveldeba~; irtuafu „lbeba~, igemuanebu „tkbeba~,<br />
itibuafu „gaTbeba~; svanuri: ibgi „magrdeba (jiutdeba)~, ikerZix<br />
„naTesavdebian, moyvrdebian~, ilRedi „fasdeba~, imbJi „ocdeba~, imCi<br />
„berdeba~, ifSiri „mravldeba~, isyi „keTdeba~, ixrini „brazdeba~, iWreli<br />
„Wreldeba~, iwrŽni „wiTldeba~, ibzi „Zreba~, igni „dgeba~, inyi „cxveba~,<br />
itbidi „Tbeba~, iWkni „Wkneba~ da sxv.<br />
amgvarad, Tu i-/e- prefiqsian formebs mivumatebT -d sufiqsian da<br />
uniSno dinamikur zmnaTa did raodenobas, romelTa subieqti aseve aqtiuria<br />
da ara pasiuri, aRmoCndeba, rom awmyos R-i struqtura ar yofila<br />
(an yvelaze naklebad yofila) vnebiTis maxasiaTebeli. am struqturas<br />
iyeneben avtoaqtivebic da aqtivebic, xolo pasiur Sinaarss igi yvelaze<br />
iSviaTad gadmoscems.<br />
Zvel qarTulSi vnebiTis Sinarsis gamoxatvis saWiroeba berZnulisaTvis<br />
damaxasiaTebeli pasiuri konstruqciebis adekvaturad gadmocemis<br />
moTxovnilebam gamoiwvia. magram pirdapirobieqtiani sasubieqto versiis<br />
4<br />
n. futkaraZe, I da II diaTezis avtoaqtivebis Sesatyvisi zmnebi megrulSi, samagistro<br />
Sroma, 2009.<br />
5<br />
T. bikaSvili, I da II diaTezis avtoaqtivebis Sesatyvisi zmnebi svanurSi samagistro<br />
Sroma, 2009.<br />
87