enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

Cveni kvleva emyareba qarTuli enis ganmartebiTi leqsikonis mTeli
zmnuri bazis (9000-ze meti zmnuri fuZis) morfo-sintaqsur analizs,
ris Sedegadac gamovlenilia qarTuli zmnis uRlebis ZiriTadi, logikurad
gamarTuli sistemis suraTi sinqroniaSi, xolo diaqroniaSi am sistemis
rgolebSi cvlilebebis tendenciebi da dinamika.
pirvel rigSi pasuxi unda gavceT kiTxvas: ra aris gramatikis
Seswavlis sagani da Sesabamisad, am sagnidan gamomdinare, vipovoT Sesaswavli
obieqtis _ sityvis (iqneba es saxeli, Tu zmna) swori saklasifikacio
kriteriumi, niSani.
gramatikis sagania: 1. morfologiisa: sityvis formis anu struqturisa
da 2. sintaqsis: Sesityvebis, sintagmis wevrebis (anu erTi
sityvis meoresTan urierTobis) struqtura-meqanizmis Seswavla.
Tu es asea, da amaSi SeTanxmebulni varT, maSin zmnis uRlebadi
formebis Seswavlisas am formaTa saklasifikacio niSnad unda avi-
RoTAAzmnis struqtura da konstruqcia.
ase moiqca qarTuli gramatikuli azris sistematizatori, akaki
SaniZe, rodesac man gadauxvia im princips, romlis mixedviTac evropuli
enebis gramatikebSiBzmnis dro-kiloTa formebis saklasifikacio niSnad,
anu gvareobiT cnebad kilos kategoriaa miRebuli, drois formebi ki
TiToeuli kilos SigniT saxeobiT qvejgufebadaa warmodgenili. man qar-
Tuli zmnis dro-kiloTa sistematizaciisas saklasifikacio niSnad (kriteriumad)
zmnis fuZis struqtura miiRo, rasac sintaqsuri konstruqciac
uWers mxars: I seriaSi erTiandeba rTulTemiani (e.w. TemisniSniani)
da fuZedrekadi zmnebi e gaxmovanebiT, gardamavali zmnebisaTvis nominatiuri
konstruqciiT, romlebic upirispirdebian amave zmnebis II seriaSi
gaerTianebul martivTemian da fuZedrekadTa formebs i gaxmovanebiT da
gardamaval zmnebs ergatiuli konstruqciiT. III seria gviandeli Camoyalibebulia
da aerTianebs I da II seriis struqturis gardamavali zmnebis
datiuri (inversiuli) konstruqciis formebs: sami seriis gamoyofa istoriuli
TvalsazrisiTac gamarTlebulia: aseTi klasifikacia qarTuli
zmnis dro-kiloTa formirebis, diaqroniuli ganviTarebis suraTs em-
Txveva da adekvaturad warmoaCens. 2
2
ufro adre niko marma Zveli qarTuli enis gramatikisaTvis gakeTebul `Ziri-
Tad tabulebSi~ zmnebi amave _ dro-kiloTa gaerTianebuli formebis principiT
daalaga, Zvel qarTulSi TxrobiTi kilos momavali droisa da kavSirebiTi kilos
formaTa omonimurobis gamo, magram mas seriebad ar daujgufebia isini: ix.
Н. Я. Марр Основные таблицы к грамматике древнелитературного грузинского
языка, С-Пб 1912.
80