enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

30.01.2013 Views

qeTevan margiani-subari enaTmecnierebis sakiTxebi _ I-II, 2009 rezultatiuroba-pirobiTobis gamoxatvisaTvis svanur gardamaval zmnebSi (zemosvanuri monacemebis mixedviT) 1 svanur enaSi relatiur-gardamaval da brunvacvalebadsubieqtian absolutur zmnebs (avtoaqtivebs, resp. medioaqtivebs) moepoveba inversiuli formebi, romelTa zusti Sesatyvisoba mwkrivis saxiT qarTulSi ar aris. amitomac, saWiroebis SemTxvevaSi, qarTulad I TurmeobiTad (xemi `uWamia mas is~) an aRweriTi konstruqciiT (`naWami eqneba albaT~) Targmnian; amave formebs -Nl (bz.), -iE (bq.) afiqsiT ki II TurmeobiTs Seusatyviseben xolme: xemNl (bz.), xemiE (bq.) `eWama mas is~ an `naWami eqneboda albaT~ (Sdr. Turm. I _ xoma, Turm. II _ bz.: xomPn, bq.: xoma/@n), rac maTs realur semantikas ar Seesabameba. v. Tofurias `svanur zmnaSi~, romelic TiToeuli Cvenganis samagido wignia da romelic, rogorc z. WumburiZe aRniSnavs (WumburiZe 2008), `dRemde rCeba miuwvdomel mwvervalad svanuri enis kvlevis sferoSi~, es formebi msgavsi semantikiT ar Cans, rac, albaT, imiT aixsneba, rom 30-ian wlebSi, rodesac wigni iqmneboda, gamoyenebul masalaSi ver moxvdeboda da ver iqneboda fiqsirebuli yvela niuansis mqone leqsema. aRniSnuli monacemebi aqtiuri zmnebia, sinTezuri warmoebisaa da perfeqtulia: xedgøri `albaT {mo}uklavs mas is~, xedgarNl (bz.), xedgøriE (bq.) _ `albaT {mo}ekla mas is~. isini gadmogvcemen warsuli drois savaraudo, dauzustebel moqmedebas dinamikaSi, statikuri SedegiT _ pirvel SemTxvevaSi (xedgøri) awmyo-myofadSi, meore SemTxvevaSi (xedgaräl, xedgøriE) _ warsulSive. rogorc cnobilia, qarTvelologTa erTi nawili (n. naTaZe, d. meliqiSvili, a. arabuli, m. beriZe...) III seriis mwkrivebs istoriulad statikur zmnebs ukavSirebs. d. meliqiSvilis azriT, `I rezultativi, II rezultativi da III kavSirebiTi warmoSobiT statikuri zmnebis awmyos, wyvetilisa da II kavSirebiTis inversiaqmnili formebia, romlebic dRes dinamikuri gardamavali zmnebis paradigmis gagrZelebaa. am formebs erT jgufSi aerTianebs warmoebis wesi da inversiuli konstruqcia~ (meliqiSvili 2001, 48). svanur masalaze es ase aisaxeba: 1 wakiTxulia moxsenebad iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetSi zurab sarjvelaZis dabadebis 70-e wlisTavisadmi miZRvnil samecniero konferenciaze 2009 wlis 17 marts. 72

statikuri dinamikuri gardamavali awmyo xoxtaEa `uxatia is mas~ I Turm. xoxtaEa `uxatavs mas is~ wyvet. xoxtaEPn `exata is mas~ II Turm. xoxtaEPn `exata mas is~ II kavS. xoxtaEëns `exatos is mas~ III kavS. xoxtaEëns `exatos mas is~ statikurTa romeli mwkrivebis inversiiT SeiZleboda migveRo saanalizo formebi? SevavsoT paradigma: statikuri myofadusruli xext@Ei _ `exateba is mas~ pirobiTusr. xextaENl/xextaEiE (bz., bq.) _ `exateboda is mas~ dinamikuri gardamavali saanalizo forma xext@Ei _ `albaT uxatia mas is~ saanalizo forma xextaEäl/xextaEiE (bz., bq.) _ `albaT exata mas is~ rogorc gamoirkva, YCven mier warmodgenili pirveli forma (xext@- Ei) Sesabamisi statikuri zmnis myofadusrulis models imeorebs, meore (bz.: xextaEäl, bq.: xextaEiE) ki pirobiTusrulisas. garda amisa, es rezultatiuri formebi semantikuradac srul harmoniaSia aRniSnul mwkrivebTan: erTi gulisxmobs warsulis savaraudo moqmedebis pirobiT Sedegs awmyo-myofadSi, meore ki aseve pirobiT rezultats warsulSive: bz. xebìdi (`albaT uRvria~): alas maxEøó qim xebìdi miCa gezl@ bedJi; `amas ramdeni cremli uRvria albaT Tavisi Svilis gamo~; Sdr. qim xobida _ `cremli uRvria~ _ konteqstis mixedviT naxuli an unaxavi, magram ara savaraudo! bz. xëmi (`albaT uWamia~): laSédREêl ejRa xabJax niSgEeóméy søWiro, ere `eCabuêsd eser qa lehEdPli xêr, eSEPó dóør xëmi~ (sv. pr. I, 1939:8:31); `qelexi imitom miaCniaT CvenSi saWirod, rom `saiqioSi Camosarigebeli aqvso, visi puric ki albaT uWamia amqveynad~; bz. xemÃeri (`albaT||iqneb gaugia~): amkølib dìnas roqE xEeTxëli mi i eCi muTEri mawéx, h‘Ps ma xemÃeri ej dinPS (iqve 146, 18:19); `amnair gogos veZebo me da imisi maswavlebeli mWirdeba, Tu vinmes rame iqneb gaugia im gogosi~; bz. xedgøriE (`albaT moekla~): tariels aSirTeJi REaS Cu xedgøriE; `tariels asamde jixvi albaT moekla~; 73

statikuri dinamikuri gardamavali<br />

awmyo xoxtaEa `uxatia is mas~ I Turm. xoxtaEa `uxatavs mas is~<br />

wyvet. xoxtaEPn `exata is mas~ II Turm. xoxtaEPn `exata mas is~<br />

II kavS. xoxtaEëns `exatos is mas~ III kavS. xoxtaEëns `exatos mas is~<br />

statikurTa romeli mwkrivebis inversiiT SeiZleboda migveRo saanalizo<br />

formebi? SevavsoT paradigma:<br />

statikuri<br />

myofadusruli xext@Ei _ `exateba is mas~<br />

pirobiTusr. xextaENl/xextaEiE (bz., bq.) _ `exateboda is mas~<br />

dinamikuri gardamavali<br />

saanalizo forma xext@Ei _ `albaT uxatia mas is~<br />

saanalizo forma xextaEäl/xextaEiE (bz., bq.) _ `albaT exata mas is~<br />

rogorc gamoirkva, YCven mier warmodgenili pirveli forma (xext@-<br />

Ei) Sesabamisi statikuri zmnis myofadusrulis models imeorebs, meore<br />

(bz.: xextaEäl, bq.: xextaEiE) ki pirobiTusrulisas. garda amisa, es<br />

rezultatiuri formebi semantikuradac srul harmoniaSia aRniSnul<br />

mwkrivebTan: erTi gulisxmobs warsulis savaraudo moqmedebis pirobiT<br />

Sedegs awmyo-myofadSi, meore ki aseve pirobiT rezultats warsulSive:<br />

bz. xebìdi (`albaT uRvria~): alas maxEøó qim xebìdi miCa gezl@<br />

bedJi;<br />

`amas ramdeni cremli uRvria albaT Tavisi Svilis gamo~;<br />

Sdr. qim xobida _ `cremli uRvria~ _ konteqstis mixedviT naxuli an<br />

unaxavi, magram ara savaraudo!<br />

bz. xëmi (`albaT uWamia~): laSédREêl ejRa xabJax niSgEeóméy<br />

søWiro, ere `eCabuêsd eser qa lehEdPli xêr, eSEPó dóør xëmi~ (sv. pr.<br />

I, 1939:8:31);<br />

`qelexi imitom miaCniaT CvenSi saWirod, rom `saiqioSi Camosarigebeli<br />

aqvso, visi puric ki albaT uWamia amqveynad~;<br />

bz. xemÃeri (`albaT||iqneb gaugia~): amkølib dìnas roqE xEeTxëli<br />

mi i eCi muTEri mawéx, h‘Ps ma xemÃeri ej dinPS (iqve 146, 18:19);<br />

`amnair gogos veZebo me da imisi maswavlebeli mWirdeba, Tu vinmes<br />

rame iqneb gaugia im gogosi~;<br />

bz. xedgøriE (`albaT moekla~): tariels aSirTeJi REaS Cu<br />

xedgøriE;<br />

`tariels asamde jixvi albaT moekla~;<br />

73

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!