enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TanxmovanTgamyar `i~-sTan dakavSirebuli <strong>sakiTxebi</strong>. TanxmovanTgamyar i-s<br />
ukavSirdeba ori sakiTxi, romlebic ganxilulia bolo periodis naSromebSi:<br />
5 saxelis fuZesa da brunvis niSans Soris arakanonikuri TanxmovanTkompleqsebis<br />
dasaZlevad gaCenili i-s fardad aris miCneuli: 1. G<br />
neitraluri xmovani, imave poziciaSi; 2. i, u, G xmovnebi, darTuli<br />
moTxrobiTi da micemiTi brunvis formebs. pirvel sakiTxze msjelobisas<br />
orive avtori imowmebs i. yifSiZis magaliTs _ baRGq, baRGs `baRma~,<br />
`baRs~. c. janjRava amatebs galGq, galGs, kircxGq, kircxGs formebs.<br />
ismis kiTxva, ramdenad bunebrivia da gavrcelebuli es formebi megrul-<br />
Si. gali, kircxi geografiuli saxelebia. aqedan gamomdinare, gabmul<br />
metyvelebaSi, TxrobaSi maTi gamoyenebis sixSire dabalia, miT ufro, mo-<br />
TxrobiTi da micemiTi brunvis formebiT. daaxloebiT 10-mde informatorTan<br />
(oCamCiridan, walenjixidan, Cxorowyudan) gadavamowmeT es da<br />
yvelam bunebrivad miiCnia galq, kircxiq.<br />
rac Seexeba baRGq, baRGs formebs, i. yifSiZe aRniSnavs, rom saxelobiTi<br />
brunvis niSani -i dialeqtebis mixedviT sustdeba `naxevarxmovan~<br />
G-d. magaliTad mohyavs baRi `садъ~ > baRG (gv. 018, SeniSv. 2); imave<br />
formulirebas imeorebs brunvaTa paradigmis warmodgenisasac (gv. 28).<br />
`baRi~ leqsemas umatebs Rali || RalG `Rele~ formebs da dasZens, rom<br />
naxevarxmovani G, rogorc Semcvleli xmovani i-sa, Cndeba sxva brunvebSic:<br />
Ral+G-Si, Ral+G-Sa da a.S. i. yifSiZis es Tvalsazrisi, vfiqrobT, dazustebasa<br />
da axsnas saWiroebs. kerZod, megrulSi, TanxmovanfuZian saxelebTan,<br />
saxelobiTi brunvis niSani aris i da is, rogorc wesi, ar sustdeba,<br />
ar gadadis G-Si. maSin riT ixsneba baRG da RalG formebis arseboba?<br />
megrulSi arsebobs Semdegi omoformebi: zmnuri erTeuli baRu _<br />
`sakmarisia~ da arsebiTi saxeli baRu _ `beReli~ (qajaia 2000, t.<br />
I:227), romelTa bolokiduri u-s dasusteba Cveulebrivi procesia: u ><br />
G-Si: baRu || baRG (yifSiZe 1914). Cemi azriT, baRG forma, baRis mniSvnelobiT,<br />
winamavali omoformebis warmoTqmis analogiis Sedegia. rac<br />
Seexeba Rali `Rele~ formas, moepoveba imave mniSvnelobis paraleluri<br />
Ralu (ix. dasax. leqsikoni, t. III:164). rogorc Cans, RalG forma u<br />
xmovnis dasustebiTaa miRebuli da ara i xmovnisa. amrigad, bolokiduri<br />
i-s dasustebis erTaderTi magaliTi (baRi || baRG) dasturdeba megrulSi,<br />
gamonaklisis saxiT. 6<br />
5 ix. c. janjRava 1999; m. maduaSvili 2008.<br />
6 megrulSi saxelobiTi brunvis niSnad G-s asaxelebs e. gigiberiac (gv. 471) da<br />
magaliTad mohyavs WkidG `mWadi~, magram amgvari forma arc teqstebSi dasturdeba<br />
da arc zepirmetyvelebaSi (ix. leqsikonSi: Wkidi || WkGdi, t.III, gv. 482);<br />
WkGs `mWads~ gamartivebis Sedegadaa miRebuli: WkGds > WkGs, G aq fuZiseuli<br />
i-s daviwroebis Sedegia.<br />
68