enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

30.01.2013 Views

ucxouridanaa Semosuli qarTulSi, maTi raodenoba ganmartebiTi leqsikonis mixedviT erT aTeulsac ver aRwevs, magram dReisTvis maTi raodenoba, bunebrivia, gaizarda. yvela maTgans, orTografiuli leqsikonis rekomendaciiT, naTesaobiTsa da moqmedebiTSi bolokiduri e Senar- Cunebuli unda hqondes da, bunebrivia, mrCobli i maTTan ar gveqneba (atelie _ atelies, atelieTi). magram es wesi yovelTvis ar aris daculi da zogjer irRveva. SeiZleba, magaliTad, Segvxvdes `ateliis~ da misTanani. es mainc iSviaTobaa. samagierod, msgavsi viTareba marTlac Zalze xSirad gvxvdeba ia daboloebian sityvebSi, romlebic gacilebiT mravalricxovania (qarTulic da, gansakuTrebiT _ ucxouri). wesis mixedviT, am rigis sityvebs ori i SenarCunebuli unda hqondes da aqvs kidec (kalia _ kaliis, kaliiT), magram aris erTi gansakuTrebuli SemTxveva: roca ia daboloebian sityvebs daerTvis sityvaTmawarmoebeli ian sufiqsi, didi siWrelea: gvxvdeba rogorc arSiiani, ise arSiani, rogorc seriiani, ise seriani. am siWrelis mosagvareblad am sakiTxze arsebobs sagangebo gamokvleva, romlis mixedviTac mocemulia rekomendacia: umjobesia ori i SevinarCunoT. 10 amitom am sakiTxs aq ar Sevexebi. mrCobli i-s erTi gansakuTrebuli SemTxveva gvaqvs ucxouri leqsikidan: sayovelTaodaa gavrcelebuli malais arqipelagi, biskais yure, havais Stati. am magaliTebSi mrCobli i TiTqmis arsad gvxvdeba (mxolod qse wers marTebul biskaiis yures. Sdr. biskais yure: `geografiis enciklopedia da msoflio atlasi~, 2005, gv. 344). erTi i umarTebulod aris Camoklebuli, radgan am cnobili geografiuli saxelebis originaliseuli daweriloba aris malaia (Malaya), biskaia (Golfo de Vizcaya) da havaii (Hawaii), ris gamoc naTesaobiT brunvaSi erTmaneTis gverdiT ori i xvdeba: malaiis, biskaiis, havaiis. adre saudis arabeTis dedaqalaqs erriiadad moixseniebdnen, axla ki er-riads (an: el-riads) weren. E. dabolos, mrCobli u-s Sesaxeb. ori u gvxvdeba iseT saxelebSi, romlebSic uaryofiTobis maCvenebeli u- -o konfiqsi u-Ti dawyebul sityvas erTvis: uunaro, uuflebo... meore SesaZlebeli Sexvedra ori u-si zmnur formebSi xdeba, roca sasxviso qcevis u niSans mosdevs u bgeriT dawyebuli fuZe: gauuqma, dauuTova, gauumjobesa... sadme iSviaTi magaliTi Tu ar gamoeria, amgvar SemTxvevebSi, rogorc wesi, gadaxra ar SeimCneva da mrCobli u mudam SenarCunebulia. orive saxeoba dadgenil wess eqvemdebareba. 10 i. imnaiSvili, qarTuli saliteraturo enis normalizaciis sakiTxebi. V. orseriani Tu orseriiani? _ `ciskari~, #1, 1971. 56

kidev erTi SemTxveva: urartus enas ra davarqvaT: urartuuli ena Tu urartuli? orTografiuli leqsikonis rekomendaciiT ukanasknelia swori. ratom? aki gramatikis yvela saxelmZRvanelo RaRadebs, u xmovani ar ikvecebao! maSasadame, marTebulia urartuuli. qse-Si aseTi terminebia gamoyenebuli: `urartelebi~, `urartologia~, `urartuli~. u-s mokveca, wesiT, arasworia. pirvel orze amjerad ar SevCerdebi, rac Seexeba mesames, romelSic ori u-s Sexvedra iyo mosalodneli, kiTxva miCndeba: ris safuZvelze amovarda erTi u? gana urartuuli ufro marTebuli ar iqneboda? vnaxoT, ra xdeba analogiur SemTxvevebSi: peru _ perueli, peruuli. gana perus mcxovrebi perelia? nepalis dedaqalaqis, katmandus, mcxovrebs katmandeli unda vuwodoT? ra Tqma unda, ara! am da msgavs SemTxvevebSi (gvinea-bisau, maputu, honsiu, kiusiu, sikoku...) derivaciuli sufiqsebs win u unda SenarCundes. dasasrul, minda erT damaxasiaTebel SemTxvevas Sevexo: xandaxan imis SiSiT, wyvilis cali ar gamomrCeso, zogierT avtors, piriqiT, zedmeti mosdis da ori erTnairi asos nacvlad sams wers an, sadac erTi xmovania saWiro, swored am mizeziT `Tavs izRvevs~ da erT zedmet cals amatebs saxelursa Tu zmnur formaSi (gavixsenoT sakmaod gavrcelebuli gavvocdi /a. sulakauri, Zveli ambavi: `ciskari~, #8, gv. 28; d. kvicariZe, gazafxuli: `literaturuli gazeTi~, #37, 1962/ da misTanani). vnaxoT amgvari magaliTebi: 1) `amisi saimedo garantiaaa rogorc tradicia da norma, ise molaparakeTa enobrivi Segneba (g. wibaxaSvili, Targmanis xelovneba: `literaturuli saqarTvelo~, #5, 1982, gv. 6); 2) kolumbiis mezRvaureebs ase gauCndaT Tambaqos wevis Jini (Tambaqos wevis istoria: `cnobis furceli~, #12, 1985, gv. 11); 3) JorJ diuruas srulebiTac ar examuSeboda es meZaveebi (m. javaxiSvili, rCeuli nawerebi, t. V, 1962, gv. 429 (Targmani gi de mopasanis `lamazi megobrisa~); 4) miyvarda, meyvareba Semodgomis dReebi, mowyeniT netareba da ocnebis frTeebi... ris dReebi! gadian Tveebi da wleebi (m. lebaniZe, axali wignidan: `literaturuli saqarTvelo~, #6, 1986). am SemTxvevaSi frTeebi da wleebi naxmaria dReebi-s SesariTmavad. marTalia, Zvel qarTulSi ixmareba frTe (=kalTa, kudi, frTa, kuTxe, kide, samoseli), magram ara mgonia, rom, roca avtori aq frTes werda, im momentSi Zvel qarTulze fiqrobda; 5) ardadegebis dros zogjer kvireebiT daSoreba uwevdaT (g. gelaSvili, gvifaravs mravali Weri, `ciskari!~, #10, 1973, gv. 21); 6) momdevno kvireebSi (u. manCesteri, prezident kenedis mkvleloba, 1974, gv. 324 /Targmani e. keWaRmaZisa/); 57

ucxouridanaa Semosuli qarTulSi, maTi raodenoba ganmartebiTi leqsikonis<br />

mixedviT erT aTeulsac ver aRwevs, magram dReisTvis maTi<br />

raodenoba, bunebrivia, gaizarda. yvela maTgans, orTografiuli leqsikonis<br />

rekomendaciiT, naTesaobiTsa da moqmedebiTSi bolokiduri e Senar-<br />

Cunebuli unda hqondes da, bunebrivia, mrCobli i maTTan ar gveqneba<br />

(atelie _ atelies, atelieTi). magram es wesi yovelTvis ar aris<br />

daculi da zogjer irRveva. SeiZleba, magaliTad, Segvxvdes `ateliis~<br />

da misTanani. es mainc iSviaTobaa. samagierod, msgavsi viTareba marTlac<br />

Zalze xSirad gvxvdeba ia daboloebian sityvebSi, romlebic gacilebiT<br />

mravalricxovania (qarTulic da, gansakuTrebiT _ ucxouri).<br />

wesis mixedviT, am rigis sityvebs ori i SenarCunebuli unda hqondes<br />

da aqvs kidec (kalia _ kaliis, kaliiT), magram aris erTi gansakuTrebuli<br />

SemTxveva: roca ia daboloebian sityvebs daerTvis sityvaTmawarmoebeli<br />

ian sufiqsi, didi siWrelea: gvxvdeba rogorc arSiiani, ise<br />

arSiani, rogorc seriiani, ise seriani. am siWrelis mosagvareblad am<br />

sakiTxze arsebobs sagangebo gamokvleva, romlis mixedviTac mocemulia<br />

rekomendacia: umjobesia ori i SevinarCunoT. 10 amitom am sakiTxs aq ar<br />

Sevexebi.<br />

mrCobli i-s erTi gansakuTrebuli SemTxveva gvaqvs ucxouri leqsikidan:<br />

sayovelTaodaa gavrcelebuli malais arqipelagi, biskais yure,<br />

havais Stati. am magaliTebSi mrCobli i TiTqmis arsad gvxvdeba (mxolod<br />

qse wers marTebul biskaiis yures. Sdr. biskais yure: `geografiis enciklopedia<br />

da msoflio atlasi~, 2005, gv. 344). erTi i umarTebulod<br />

aris Camoklebuli, radgan am cnobili geografiuli saxelebis originaliseuli<br />

daweriloba aris malaia (Malaya), biskaia (Golfo de Vizcaya) da<br />

havaii (Hawaii), ris gamoc naTesaobiT brunvaSi erTmaneTis gverdiT ori<br />

i xvdeba: malaiis, biskaiis, havaiis. adre saudis arabeTis dedaqalaqs erriiadad<br />

moixseniebdnen, axla ki er-riads (an: el-riads) weren.<br />

E. dabolos, mrCobli u-s Sesaxeb.<br />

ori u gvxvdeba iseT saxelebSi, romlebSic uaryofiTobis<br />

maCvenebeli u- -o konfiqsi u-Ti dawyebul sityvas erTvis: uunaro,<br />

uuflebo... meore SesaZlebeli Sexvedra ori u-si zmnur formebSi xdeba,<br />

roca sasxviso qcevis u niSans mosdevs u bgeriT dawyebuli fuZe:<br />

gauuqma, dauuTova, gauumjobesa... sadme iSviaTi magaliTi Tu ar gamoeria,<br />

amgvar SemTxvevebSi, rogorc wesi, gadaxra ar SeimCneva da mrCobli u<br />

mudam SenarCunebulia. orive saxeoba dadgenil wess eqvemdebareba.<br />

10 i. imnaiSvili, qarTuli saliteraturo enis normalizaciis <strong>sakiTxebi</strong>. V. orseriani<br />

Tu orseriiani? _ `ciskari~, #1, 1971.<br />

56

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!