enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

30.01.2013 Views

5. mravalpirianobis ZiriTadi funqcia: I/II piri (subieqti iqneba is Tu obieqti) yovelTvis unda iyos warmodgenili zmnaSi, III piri ki mxolod im SemTxvevaSi, Tu is subieqtia; 6. qcevis kategoria: Tu moqmedebis Sedegi ekuTvnis (an gamiznulia) I/II pirs, zmnaSi yovelTvis warmodgenilia mxolod -i- xmovani prefiqsi (e.w. saTaviso da sasxviso qcevis formebi), xolo Tu III pirs, an -i- (saTavisos dros) an -u- (sasxvisos dros); 7. orientaciis kategoria: Tu moqmedeba mimarTulia I/II pirisken zmnaSi gvaqvs e.w. rTuli mo-iani zmniswinebi, xolo Tu III pirisken, _ e.w. martivi zmniswinebi. aRniSnuli argumentebi naTlad mowmoben, rom qarTuli enis gramatikul kategoriaTa sistemaSi privilegirebuli, dominanturi roli swored rom I/II:III diqotomiis gramatikul markirebas eniWeba. informaciis enobrivi struqturirebis dros, upirveles yovlisa, I/II:III diqotomiis safuZvelze imijneba I/II da III piris qvesistemebi da ukve Semdeg III piris qvesistemaSi brunvebis saSualebiT xdeba semantikuri rolebis gansxvaveba. 2.3. morfosintaqsuri konstruqciebis ganmsazRvreli ierarqiebi zemoT mocemuli argumentebisa da analizis safuZvelze warmovadgenT Semdeg ierarqias: I/II III (gaudiferencirebuli argumentebi) FW (Ag/Ad) Ø (P) +FW (Ag) -FW (Ad) +aoristi -aoristi +aoristi -aoristi +awmyo -awmyo ERG NOM DAT NOM DAT NOM v-tipi v-tipi m-tipi v-tipi m-tipi v-tipi 314

III. ergatiuli konstruqciebi da misi ganmsazRvreli kategoriebis ierarqiebi wova-TuSurSi 3.1. saxelTa brunvebsa da zmnaSi warmodgenil klasis da piris niSanTa Soris arsebuli mimarTebebi wova-TuSurSi zmnuri formebi icvleba saxelTa klasebis mixedviT. mxolobiTi ricxvis saxelebi zmnaSi aCenen oTxidan erT-erT niSans: v-, b-, j-, d-, xolo mravlobiTi ricxvisa _ samidan erTs: b-, d-, j-. am e.w. klasis niSnebis semantikuri kvalifikacia da klasebis raodenobis zusti gansaz- Rvra sakmaod garTulebulia (sxvadasxva mkvlevrebi sxvadasxva dros gamoyofen 7-dan 20-mde klass), magram am niSnebis funqcia garkveulia: gardamavali zmnebi gviCveneben obieqtis klass, gardauvlebi ki subieqtisas (WrelaSvili 2002, gagua 1953). amgvarad, klasis niSnebis mixedviT wova-TuSuri tipiuri ergatiuli enaa: gardauvali konstruqciebi gardamavali konstruqciebi st’ak’ v-aßŏ ‘kaci modis’ st’ak’ov voħ v-ʕevin ‘kacma mokla vaJiSvili’ nan j-aßŏ ‘qali modis’ st’ak’ov nan j-ʕevin ‘kacma mokla deda’ bader d-aßŏ ‘bavSvi modis’ st’ak’ov pxak’al d-ʕevin ‘kacma mokla kurdReli ’ vaser b-aßŏ ‘cxeni modis ’ st’ak’ov ča b-ʕevin ‘kacma mokla daTvi’ wova-TuSurSi moTxrobiTi brunva, qarTulis msgavsad, gviCvenebs I/II piris diqotomias: I/II piris nacvalsaxelebs moTxrobiTSi yovelTvis erTi da igive forma aqvT, maSin rodesac III piris (nacval)saxelebs _ gansxvavebuli: ricxvi mxolobiTi mravlobiTi brunvebi NOM ERG NOM ERG I piri so as txo atx II piri ħ o aħ šu ajš mesame piris alomorfebia -s da -v. maTi ganawileba ganisazRvreba specifikuri semantikuri niSnebiTa da zmnuri klasebiT. wina an gverdiTi Taobis naTesaobis terminebi, sakuTari saxelebi, III piris nacvalsaxeli mxolobiTSi, aseve, profesiis aRmniSvneli saxelebi warmodgenilia -s alomorfiT, sxva saxelebi ki -v alomorfiT. mravlobiTSi III piris nacvalsaxeli warmodgenilia - Ø alomorfiT, xolo yvela sxva saxeli -v alomorfiT. es ukanaskneli (-v alomorfi) SezRudulia zmnuri semantikiTac _ mxolod gardamavali da aqtiuri zmnebis subieqti SeiZleba iyos warmodgenili moTxrobiTSi. metic, I/II piris subieqti moTxrobiTSia ara mxolod gardamaval da gardauval aqtiur zmnebTan, aramed im 315

III. ergatiuli konstruqciebi da misi ganmsazRvreli kategoriebis<br />

ierarqiebi wova-TuSurSi<br />

3.1. saxelTa brunvebsa da zmnaSi warmodgenil klasis da piris niSanTa<br />

Soris arsebuli mimarTebebi<br />

wova-TuSurSi zmnuri formebi icvleba saxelTa klasebis mixedviT. mxolobiTi<br />

ricxvis saxelebi zmnaSi aCenen oTxidan erT-erT niSans: v-, b-, j-,<br />

d-, xolo mravlobiTi ricxvisa _ samidan erTs: b-, d-, j-. am e.w. klasis<br />

niSnebis semantikuri kvalifikacia da klasebis raodenobis zusti gansaz-<br />

Rvra sakmaod garTulebulia (sxvadasxva mkvlevrebi sxvadasxva dros<br />

gamoyofen 7-dan 20-mde klass), magram am niSnebis funqcia garkveulia:<br />

gardamavali zmnebi gviCveneben obieqtis klass, gardauvlebi ki subieqtisas<br />

(WrelaSvili 2002, gagua 1953). amgvarad, klasis niSnebis mixedviT<br />

wova-TuSuri tipiuri ergatiuli enaa:<br />

gardauvali konstruqciebi gardamavali konstruqciebi<br />

st’ak’ v-aßŏ ‘kaci modis’ st’ak’ov voħ v-ʕevin ‘kacma mokla vaJiSvili’<br />

nan j-aßŏ ‘qali modis’ st’ak’ov nan j-ʕevin ‘kacma mokla deda’<br />

bader d-aßŏ ‘bavSvi modis’ st’ak’ov pxak’al d-ʕevin ‘kacma mokla kurdReli ’<br />

vaser b-aßŏ ‘cxeni modis ’ st’ak’ov ča b-ʕevin ‘kacma mokla daTvi’<br />

wova-TuSurSi moTxrobiTi brunva, qarTulis msgavsad, gviCvenebs I/II<br />

piris diqotomias: I/II piris nacvalsaxelebs moTxrobiTSi yovelTvis<br />

erTi da igive forma aqvT, maSin rodesac III piris (nacval)saxelebs _<br />

gansxvavebuli:<br />

ricxvi mxolobiTi mravlobiTi<br />

brunvebi NOM ERG NOM ERG<br />

I piri so as txo atx<br />

II piri ħ o aħ šu ajš<br />

mesame piris alomorfebia -s da -v. maTi ganawileba ganisazRvreba<br />

specifikuri semantikuri niSnebiTa da zmnuri klasebiT. wina an gverdiTi<br />

Taobis naTesaobis terminebi, sakuTari saxelebi, III piris nacvalsaxeli<br />

mxolobiTSi, aseve, profesiis aRmniSvneli saxelebi warmodgenilia -s<br />

alomorfiT, sxva saxelebi ki -v alomorfiT. mravlobiTSi III piris<br />

nacvalsaxeli warmodgenilia - Ø alomorfiT, xolo yvela sxva saxeli -v<br />

alomorfiT. es ukanaskneli (-v alomorfi) SezRudulia zmnuri semantikiTac<br />

_ mxolod gardamavali da aqtiuri zmnebis subieqti SeiZleba<br />

iyos warmodgenili moTxrobiTSi. metic, I/II piris subieqti moTxrobiTSia<br />

ara mxolod gardamaval da gardauval aqtiur zmnebTan, aramed im<br />

315

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!