enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

30.01.2013 Views

seriebs Soris arsebuli sxvaobebi. uRlebis oTxi tipisa da sami seriis mixedviT gansxvavebuli brunvaTa modelebis aRweraze dafuZnebul Semajamebel sqemas Semdegi saxe eqneba: I-seria II-seria III-seria argumentebi I II III I II III I II III I-klasi NOM DAT DAT ERG NOM DAT DAT NOM (PP) II-klasi NOM (DAT) DAT NOM (DAT) DAT NOM (DAT) DAT III-klasi NOM _ DAT ERG _ DAT DAT _ (PP) IV-klasi (pasiuri) NOM _ DAT NOM _ DAT NOM _ DAT (afeqturi) DAT _ NOM DAT _ NOM DAT _ NOM warmodgenili sqemis interpretaciis Sedegad SeiZleba Camoyalibdes Semdegi debulebebi: 1. gamoiyofa sami tipis brunvaTa yalibebi: nominatiuri (I argumenti _ saxelobiTSi, meore (Tu aseTi aris) da mesame _ micemiTSi), ergatiuli (I argumenti _ moTxrobiTSi, meore (Tu aseTi aris) _ saxelobiTSi, mesame _ micemiTSi) da datiuri (pirveli argumenti _ micemiTSi da mesame _ saxelobiTSi); 2. afeqturi (e.w. inversiuli) zmnebi yvelaze Tanmimdevrulia brunvaTa yalibebis SerCevis TvalsazrisiT _ isini yovelTvis (seriebis ganurCevlad) datiuri modelis Sesabamisad aformeben maTTan dakavSirebul saxel(eb)s (resp. argumentebs): eqsperienceri (I argumenti, funqciurad subieqti) yovelTvis micemiTSia, stimuli ki (II argumenti, funqciurad obieqti) _ saxelobiTSi; 3. II da IV(pasiuri) klasis zmnebi yovelTvis nominatiur yalibs irCeven: pirveli argumenti (resp. subieqti) saxelobiTSia, mesame ki (resp. obieqti) micemiTSi (zogierT II klasis zmnas (e.w. deponensebs) SeiZleba axldes kidev erTi obieqti micemiTSi); 4. ergatiuli konstruqcia gvaqvs mxolod I da II klasis zmnebis II da III seriaSi: pirveli argumenti (semantikurad _ agensi, funqcionalurad ki subieqti) II seriaSi warmodgenilia moTxrobiT brunvaSi, III- Si ki micemiTSi; 5. II da III argumentebs Soris formaluri gansxvaveba mxolod II seriaSi gvaqvs: II argumenti aris saxelobiTSi, xolo III _ micemiTSi. amdenad, SeiZleba am funqciuri rolis calke gramatikul kategoriad gamoyofa da pidapiri da iribi obieqtebis gansxvaveba; 6. moTxrobiTi aris erTaderTi brunva, romelic funqcionalurad mxolod erT arguments ukavSirdeba _ Tu gvaqvs moTxrobiTi, saxeli subieqtia. yvela sxva brunva polifunqciuria: micemiTi SeiZleba iyos 310

ogorc subieqtis (I da III klasis zmnebisTvis III seriaSi da IV (afeqturi) zmnebisTvis), aseve pirdapiri (I seriaSi) da iribi obieqtis (I da II seriaSi) brunva. saxelobiTic polifunqciuria; is gamoxatavs, rogorc subieqts (I seriaSi da II/III (vnebiTi) klasis zmnebTan), aseve pirdapir damatebas (I da III klasis zmnebis II seriaSi), aseve stimuls IV (afeqturi) zmnebisa. amdenad, brunvebis calsaxa dakavSireba sintaqsur funqciebTan, aseve, ver xerxdeba; 7. moTxrobiTi brunva sami pirobis dakmayofilebis SemTxvevaSi Cndeba: (a) saxeli unda iyos III piris (I an II piris nacvalsaxelebi saerTod ar ibrunvian da arasodes dairTaven brunvis niSnebs); (b) zmna unda iyos I an III klasis (aqtiuri, gardamavali; e.i. saxeli unda iyos agensi); seria ki II. e.i qarTulSi gvaqvs e.w. gaxleCili ergativi (diqsoni 1994) _ zmnis aqtiurobis, dro-kiloTa seriebisa da I/II:III pirTa diqotomiis mixedviT. am interpretaciebis Sedegad SeiZleba davaskvnaT, rom manis brunvebi, piris manisa da vinis rigebis msgavsad, ar gamoxataven dapirispirebas subieqtsa da obieqts Soris; e.i. ar arian funqcionalurad, sintaqsuri mimarTebebiT gansazRvrulni. amdenad, saZiebelia is semantikuri niSani, romelic gansazRvravs brunvaTa yalibebsa da piris niSanTa sistemebs Soris dapirispirebas. manisa da vinis rigis piris niSnebi, aseve, gamoxataven dapirispirebas iseT moqmedebebs Soris, romelTa subieqtebi moqmedeben an ar moqmedeben sakuTari ‘Tavisufali nebis’ Sesabamisad; mag.: (a) gavtexe (b) gamityda davxarje damexarja davkarge damekarga vtiri metireba vmReri memRereba (a) magaliTebSi subieqti moqmedebs Tavisi ‘Tavisufali nebiT’, maSin rodesac (b)-Si is moqmedebs Tavisi ‘Tavisufali nebis’ gareSe (uneburad, ucabedad, moulodnelad). Tu am monacemebsac gaviTvaliswinebT da ‘Tavisufali nebis’ semantikuri niSnis TvalsazrisiT gavaanalizebT brunvebsa da piris niSnebs, davinaxavT, rom yovelTvis, rodesac subieqti moqmedebs Tavisufali nebis gareSe (asea afeqturi zmnebis SemTxvevaSic), an rodesac ucnobia subieqtis Tavisufali neba, CarTulia Tu ara moqmedebaSi (asea III seriis perfeqtuli droebis SemTxvevaSi), subieqti warmodgenilia micemiTi brunviT da zmnaSic Sesabamisad Cndeba micemiTis fardi 311

ogorc subieqtis (I da III klasis zmnebisTvis III seriaSi da IV<br />

(afeqturi) zmnebisTvis), aseve pirdapiri (I seriaSi) da iribi obieqtis<br />

(I da II seriaSi) brunva. saxelobiTic polifunqciuria; is gamoxatavs,<br />

rogorc subieqts (I seriaSi da II/III (vnebiTi) klasis zmnebTan), aseve<br />

pirdapir damatebas (I da III klasis zmnebis II seriaSi), aseve stimuls<br />

IV (afeqturi) zmnebisa. amdenad, brunvebis calsaxa dakavSireba sintaqsur<br />

funqciebTan, aseve, ver xerxdeba;<br />

7. moTxrobiTi brunva sami pirobis dakmayofilebis SemTxvevaSi<br />

Cndeba: (a) saxeli unda iyos III piris (I an II piris nacvalsaxelebi<br />

saerTod ar ibrunvian da arasodes dairTaven brunvis niSnebs); (b) zmna<br />

unda iyos I an III klasis (aqtiuri, gardamavali; e.i. saxeli unda iyos<br />

agensi); seria ki II. e.i qarTulSi gvaqvs e.w. gaxleCili ergativi<br />

(diqsoni 1994) _ zmnis aqtiurobis, dro-kiloTa seriebisa da I/II:III<br />

pirTa diqotomiis mixedviT.<br />

am interpretaciebis Sedegad SeiZleba davaskvnaT, rom manis brunvebi,<br />

piris manisa da vinis rigebis msgavsad, ar gamoxataven dapirispirebas<br />

subieqtsa da obieqts Soris; e.i. ar arian funqcionalurad, sintaqsuri<br />

mimarTebebiT gansazRvrulni. amdenad, saZiebelia is semantikuri niSani,<br />

romelic gansazRvravs brunvaTa yalibebsa da piris niSanTa sistemebs<br />

Soris dapirispirebas.<br />

manisa da vinis rigis piris niSnebi, aseve, gamoxataven dapirispirebas<br />

iseT moqmedebebs Soris, romelTa subieqtebi moqmedeben an ar moqmedeben<br />

sakuTari ‘Tavisufali nebis’ Sesabamisad; mag.:<br />

(a) gavtexe (b) gamityda<br />

davxarje damexarja<br />

davkarge damekarga<br />

vtiri metireba<br />

vmReri memRereba<br />

(a) magaliTebSi subieqti moqmedebs Tavisi ‘Tavisufali nebiT’, maSin rodesac<br />

(b)-Si is moqmedebs Tavisi ‘Tavisufali nebis’ gareSe (uneburad,<br />

ucabedad, moulodnelad). Tu am monacemebsac gaviTvaliswinebT da ‘Tavisufali<br />

nebis’ semantikuri niSnis TvalsazrisiT gavaanalizebT brunvebsa<br />

da piris niSnebs, davinaxavT, rom yovelTvis, rodesac subieqti moqmedebs<br />

Tavisufali nebis gareSe (asea afeqturi zmnebis SemTxvevaSic), an rodesac<br />

ucnobia subieqtis Tavisufali neba, CarTulia Tu ara moqmedebaSi<br />

(asea III seriis perfeqtuli droebis SemTxvevaSi), subieqti warmodgenilia<br />

micemiTi brunviT da zmnaSic Sesabamisad Cndeba micemiTis fardi<br />

311

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!