enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

30.01.2013 Views

`metyvelebas~; 1220 wels odnav Secvlili formiT gvxvdeba (verble) da metyvelebis paralelurad `gagebinebasac~ gamoxatavs. amave wels gvxvdeba `xamamaRali laparakis, kamaTis~ mniSvnelobiT. dRes es sityva (le verbe), upirveles yovlisa, gramatikuli mniSvnelobiT gamoiyeneba xolme da `zmnas~ aRniSnavs (es gageba mas enaTmecnierebis ganviTarebasTan erTad unda mieRo da, rogorc yvela termini, isic xelovnuria), xolo Cveulebriv metyvelebaSi niSnavs `sityvas, saubars~. le caquet niSnavs laybobas, кудахтанье, клохтанье наседки. etimologiur leqsikonSi ver mivageniT jaser (la jaserie)-s, rac ybedobas niSnavs, misi meore mniSvnelobaa wamocdena, wamoyrantaleba. 3. Zviris Tqma vinmeze, vinmes gakilva. 4. Cxavili (Cxikvis). es zmna imiTaa saintereso, rom yvela xmabaZviTi sityvisgan gansxvavdeba semantikuri gadasvliT, rogorc wesi, danarCenebisTvis pirveladi mniSvneloba ramis xmianobaa (cxovelis, frinvelis da a.S.), xolo ukve Semdeg asociaciiT unda migveRo adamianis ama Tu im ganwyobis aRmniSvneli, ramisTvis mimsgavsebuli xmianoba. aseT sityvebs Tavdapirveli mniSvneloba pirvel adgilze aqvT SenarCunebuli da mxolod amis mere gadataniTi gagebiT gamoxataven adamianis metyvelebas, ris aRsaniSnadac sixSiris mixedviT sazogadoebaSi ufro aqtiurad gamoiyenebian. am SemTxvevaSi ratomRac piriqiT momxdara, rac imas gviCvenebs, rom semantikuri TvalsazrisiT sawinaaRmdego movlenac bunebrivia, SeiZleba adamianis metyveleba gamoviyenoT Cxikvis xmianobis aRsaniSnavad. la babillage, babiller, le babil (bavSvis) _ bavSvis sasiamovno xmianoba araerT enaSi ukavSireba bagismier Tanxmovnebs. aRniSnuli sityva jer ybedobas niSnavs, xolo meoreul mniSvnelobad bavSvis titini aqvs. am SemTxvevaSi qarTulSi bagismier Tanxmovnebs swored es enacvleba. aseve SeiZleba niSnavdes Citebis Jrurtulsac. igi 1160 wels Cndeba frangulSi, Tavidanve onomatopoeturobiT gamoirCeva, radgan bab- Ziri tuCebis moZraobaze miuTiTebs, Tavidan igi borZikiT laparaks, enabluobas niSnavda, xolo ybedobis gageba XIII saukunidan itvirTa. cacxani _ `gawyromiT SeZaxeba~. es sityva mxolod Tanamedrove leqsikonSia da ufro xSirad piriani formiT Tu gvxvdeba, sawyisSi _ TiTqmis ara. frangulenovan TargmniT leqsikonSi misi Sesatyvisoba ratomRac aRmoCnda _ crier (yvirili), crier après qn (vinmesTvis yvirili). es, ra Tqma unda, cacxanis niuansobriv maxasiaTeblebs ver gadmoscems, magram frangulSi misi Sesatyvisi sxva ar aris. WukWukebs _ 1. WukWuks gamoscemen frinvelebi. 2. WukWukiT laparakobs, saubrobs; moxucebi tkbilad WukWukebdnen. sabasTan WukWuki mwyerT neli xmianobaa. aqac imave movlenasTan gvaqvs saqme, radgan metyveleba am sityvaSic gvian gamoixata da frinvelTa xmianobidan gadavida analogiiT, rasac, Cveni azriT, kvlav asociaciuri axsna unda hqondes. 294

tatani-titini-tutuni; sainteresoa, rom tatani sabasTanac da Tanamedrove ganmartebiT leqsikonSic jer cis tatnobs niSnavs da mere ukve datatanebis mni- Svnelobas iZens: tatani _ 1. tatnobi, mzis Saravandedi; 2. (dautatana) _ gawyromiT, gajavrebiT laparaki; xmamaRla datuqsva, cacxani; titinis mniSvnelobam gadaiwia, radgan sabasTan cudi saubari, cudi diacuri ubnobaa; xolo Tanamedrove qarTulSi ufro axlad enaamodgmuli bavSvis laparaks niSnavs da tiktikis sinonimia. misi mxolod meore mniSvnelobaa uTavbolo laparaki, ybedoba, risi gagebiTac dRes TiTqmis aRar xmaroben. tiktiki _ (gazuiller (le gazuillement); babiller (le babiage); le babillemen; le ramage; balbutier; murmurer). sityva tutuni mxolod sabasTan Segvxvda da niSnavs Cum drtvinvas, tutunobas _ cundruks; tatyani-tityini; tatyani _ xmamaRla, uSnod laparaki; tityini _ uTavbolo laparaki, _ ybedoba; rogorc vxedavT, aq mxolod xmis tonalobaSia gansxvaveba, sxva SemTxvevaSi orive sityva uSno, uTavbolo laparaks gamoxatavs, oRond tatyani ufro xmamaRalia, es a xmovnis prerogativa unda iyos, rac sxva msgavsi agebulebis sityvebSic gasaTvaliswinebelia. tartari-turturi; `ena-dauyenebelisa mraval sityvasa hqvia tartari~; swored sabas identuradaa ganmartebuli es sityva dRevandel qarTulSi. tartaris wyvili sityva sabasTan saerTodac ar aris ganmartebuli, xolo qegl-Si _ 1. CurCuls, butbuts niSnavs 2. risame uSnod qneva, moRereba (xelis, joxis). saliteraturo enaSi am sityvis meore mniSvneloba TiTqmis ucnobia, pirveli mniSvnelobis mixedviT ki a da u xmovnebis dapirispireba kvlav dadasturda. sainteresoa, rom etimologiuri leqsikonis mixedviT *turtur-(i) `tuCebs, pirs~ niSnavda qar- TulSi, xolo igive Ziri garkveuli saxesxvaobiT _ tintvir-(i) (qar- TulSi i varianti saerTod ar gvaqvs) _ lazurSi aseve `tuCebs~ niSnavs. dRes sityva turturi leCxumur dialeqtSia moqmedi. etimologiuri monacemebis mixedviT SegviZlia vimsjeloT, rom am Ziris Tavdapirveli mniSvneloba metyvelebasTan iyo dakavSirebuli, xolo ganmartebiT leqsikonSi dadasturebuli meore mniSvneloba gviandeli SenaZeni unda iyos. luRluRi aramkafio, gaurkveveli laparakia. sabasTan misi mniSvneloba identuradaa ganmartebuli, oRond ufro specifikuri, misaxvedri da qarTuli enis ukeT Cawvdomaze orientirebuli axsniT: `sneul- Tagan ukafiod, Znelad amoubnoba~. mniSvnelobiT ki gansxvavedeba, magram Ziris msgavsebis TvalsazrisiT aqve gvinda aRvniSnoT *Rul- Ziri, rasac qarTulsa da svanur enebSi eZebneba Sesatyvisoba, qarTuli enis gurul 295

tatani-titini-tutuni;<br />

sainteresoa, rom tatani sabasTanac da Tanamedrove ganmartebiT<br />

leqsikonSic jer cis tatnobs niSnavs da mere ukve datatanebis mni-<br />

Svnelobas iZens: tatani _ 1. tatnobi, mzis Saravandedi; 2. (dautatana)<br />

_ gawyromiT, gajavrebiT laparaki; xmamaRla datuqsva, cacxani;<br />

titinis mniSvnelobam gadaiwia, radgan sabasTan cudi saubari, cudi<br />

diacuri ubnobaa; xolo Tanamedrove qarTulSi ufro axlad enaamodgmuli<br />

bavSvis laparaks niSnavs da tiktikis sinonimia. misi mxolod<br />

meore mniSvnelobaa uTavbolo laparaki, ybedoba, risi gagebiTac dRes<br />

TiTqmis aRar xmaroben. tiktiki _ (gazuiller (le gazuillement); babiller (le<br />

babiage); le babillemen; le ramage; balbutier; murmurer).<br />

sityva tutuni mxolod sabasTan Segvxvda da niSnavs Cum drtvinvas,<br />

tutunobas _ cundruks;<br />

tatyani-tityini;<br />

tatyani _ xmamaRla, uSnod laparaki; tityini _ uTavbolo<br />

laparaki, _ ybedoba; rogorc vxedavT, aq mxolod xmis tonalobaSia gansxvaveba,<br />

sxva SemTxvevaSi orive sityva uSno, uTavbolo laparaks<br />

gamoxatavs, oRond tatyani ufro xmamaRalia, es a xmovnis prerogativa<br />

unda iyos, rac sxva msgavsi agebulebis sityvebSic gasaTvaliswinebelia.<br />

tartari-turturi;<br />

`ena-dauyenebelisa mraval sityvasa hqvia tartari~; swored sabas<br />

identuradaa ganmartebuli es sityva dRevandel qarTulSi.<br />

tartaris wyvili sityva sabasTan saerTodac ar aris ganmartebuli,<br />

xolo qegl-Si _ 1. CurCuls, butbuts niSnavs 2. risame uSnod<br />

qneva, moRereba (xelis, joxis). saliteraturo enaSi am sityvis meore<br />

mniSvneloba TiTqmis ucnobia, pirveli mniSvnelobis mixedviT ki a da u<br />

xmovnebis dapirispireba kvlav dadasturda. sainteresoa, rom etimologiuri<br />

leqsikonis mixedviT *turtur-(i) `tuCebs, pirs~ niSnavda qar-<br />

TulSi, xolo igive Ziri garkveuli saxesxvaobiT _ tintvir-(i) (qar-<br />

TulSi i varianti saerTod ar gvaqvs) _ lazurSi aseve `tuCebs~ niSnavs.<br />

dRes sityva turturi leCxumur dialeqtSia moqmedi. etimologiuri<br />

monacemebis mixedviT SegviZlia vimsjeloT, rom am Ziris Tavdapirveli<br />

mniSvneloba metyvelebasTan iyo dakavSirebuli, xolo ganmartebiT<br />

leqsikonSi dadasturebuli meore mniSvneloba gviandeli SenaZeni<br />

unda iyos.<br />

luRluRi aramkafio, gaurkveveli laparakia. sabasTan misi mniSvneloba<br />

identuradaa ganmartebuli, oRond ufro specifikuri, misaxvedri<br />

da qarTuli enis ukeT Cawvdomaze orientirebuli axsniT: `sneul-<br />

Tagan ukafiod, Znelad amoubnoba~. mniSvnelobiT ki gansxvavedeba, magram<br />

Ziris msgavsebis TvalsazrisiT aqve gvinda aRvniSnoT *Rul- Ziri, rasac<br />

qarTulsa da svanur enebSi eZebneba Sesatyvisoba, qarTuli enis gurul<br />

295

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!