enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

30.01.2013 Views

aseve ar aris motivirebuli -e da -a bolosarTTa ganawileba ioane batoniSvilis `kalmasobaSi~: � odes iqmnebis droÁ, raTa winamZRvar gveqmna saqarTvelosa zeda (batoniS., II, 97); � ukeTu aw amas zeda geqmne morCil, mermeRa mawvio me sjuli mamadisa (batoniS., II, 104). Tanabari sixSiriT gvxvdeba isini arCilTanac: � mnaTobT Suqi ar moakldes, duxWirT eqmnas turfada viT (arC., II, 51, 4); � Semwynarebeli obolTa mZle eqmnes Tvissa mZlevelsa (arC., I, 73. 6, 2). SeiZleba iTqvas, rom saSual qarTulSi -e bolosarTis tradiciul adgils -a sufiqsi ikavebs. Tqmulis safuZvels Cven mier moZiebuli paraleluri formebi gvaZlevs. magaliTad, gesmas//gesmes zmnasTan -a bolosarTiani formebi dasturdeba `vefxistyaosanSi~, `visramianSi~, Teimuraz I-Tan, arCilTan, sulxan-sabas `swavlanSi~, samarTlis ZeglebSi: � marTal xarT, momkalT, ra gesmas ambavi gakvirvebuli (vefx., 744, 2); � waed, romel ara gesmas sityua gulisa dambnedeli (vis., 248, 31); � sayvirTa ismas maSin xma, samkvdreTi aiyarosa (T., I, 129. 25, 2); � raca gmsaxuro, mogesmas, mowmad myves Tqveni sadria (arC., II, 429, 2). -e bolosarTi am zmnasTan gvxvdeba `swavlanSi~ da samarTlis ZeglebSi. Tumca aq aRniSnuli bolosarTis paralelurad -a sufiqsis arsebobac faqtia: � enuqi aRfrindebis SemTxvevad gabrielisa, raTa esmas saidumlo dafaruli angelozTagan (saba, swavl., gv. 47, 103); � ixile da ganekrZale, raTa mogces RmerTman da ara gesmes Ãma igi sazareli (saba, swavl., 71, 183); � da gvesmas Ãma saSineli maT RrubelTa ganpobisa da uwodoT quxilad (sam. Zegl., II, 349); � da raTa gvesmes sanatreli igi ÃmaÁ (sam. Zegl., II, 142). paraleluri formaTwarmoeba `Ãsen~ Zireuli morfemis mqone zmnaTa II kavSirebiTTanac gvxvdeba. Tu samarTlis ZeglebSi es zmna -e sufiqsiT aris warmodgenili, `visramianSi~, Teimuraz II-is `Timsariansa~ da arCilis poemebSi igi -a bolosarTiT gvxvdeba. 1470 wliT daTariRebul Sewirulobis wignSi -e mawarmoebeli i- prefiqsiani vnebiTi gvaris zmnasTan aris: � da raTa viÃsne saukuneTa satanjvelTagan da Rirs-myos nawilsa marTalTasa da xilvad naTlisa pirisa misisasa RmerTman utyuelman (sam. Zegl., II, 142). 258

`visramianSi~ -e prefiqsiani vnebiTi gvaris zmnasTan ramdenjerme Segvxvda -a sufiqsi: � anu didsa wyalsa Tavsa Cavigdeb, romel daveÃsna Cemsa yofasa (vis., 92, 32); � romel daveÃsna Wirsa da Senisa saeWuisagan gamovide (vis., 196, 3); � guli mivsce ama mzesa, daveÃsna visis Wirsa (vis., 252, 22); � nuTu esre daeba erTxel, romel veRaraiT RoniTa daeÃsna (vis., 176, 27). e gaxmovanebis Zireuli morfemis mqone (Ãsen) zmnasTan II kavSirebi- Tis mawarmoeblad -a sufiqsi gvxvdeba Teimuraz II-is `TimsarianSi~: � rom aseTsa SeWirvebasa da SiSsa davexsnaTo (T. II, 167, 17). -a sufiqsiani formis gamoyeneba arCilis poemebSi riTmiT an romelime sxva saleqso sazomiT ar aris Sepirobebuli: � sjobs, gamityde, Camomexsna, Tvarem moggvri TvalTa namas (arC., II, 74, 3); � agre yofas dia gijobs, lxiniT sofels Seeqceo, umecrebas Camoexsna, Cems mcnebazed moiqceo (arC., I, 200. 542, 4); � raca etlsa gaebedos, vin daexsnas anu sveso? (arC., I, 165. 243, 2). `Sev~ Zireuli morfemis mqone prefiqsiani vnebiTi gvaris zmnaTa II kavSirebiTSi paraleluri formebi davadastureT ramdenime ZeglSi, ker- Zod, -a sufiqsiani forma vnaxeT `daviTianSi~, arCilis poemebSi, vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebulSi: � nu goneb, kidev Ãelaxla viSva da movkvdeo, an misebr jojoxeTSigan meRa mivideo (daviTiani, 128. 52, 1); � dawere da, vir ar naxo, Sen ar mohkvde, iyo zeze, qvabsa iSvas beTlemisas, sad miuSvan xari bzeze (arC., II, 140, 3); � aRmcixoceba qveyana, sad Senebr iSvas arjali (arC., I, 204. 583, 1); � ra sxva sxvas gvarsa miudges, miT iSvas, miT moSendeba (arC., I, 281. 41, 2); � ukeTu dedis mucliTgan brma iSvas vinme anu senTagan dabrmavda, man rom anderZi qmnas uwignod,... daijereba (sam. Zegl., I, 160). Teimuraz II-is `sarke TqmulTaSi~ da sulxan-sabas `swavlanSi~ ki aRniSnuli zmnis II kavSirebiTs -e bolosarTi awarmoebs: � qriste rom iSves RamiTa, iyos ra Seni qmniloba (T., II, 29. 230, 2); � amisTvis eneba yovelTa Svilier yofa, nu ukve Svilisa misgan iSves qriste (saba, swavl., 304, 162). Cven mier Seswavlil ZeglebSi prefiqsian vnebiTTa II kavSirebiTSi formobrivi paralelizmi gamovlinda `Wer~ Zireuli morfemis Semcvel zmnasTan, romelic gaqcevis, velad gaWris mniSvnelobiT ixmareba. -e sufiqsi gamoyenebulia `vefxistyaosansa~ da besikis `rZal-dedamTilianSi~: 259

aseve ar aris motivirebuli -e da -a bolosarTTa ganawileba ioane<br />

batoniSvilis `kalmasobaSi~:<br />

� odes iqmnebis droÁ, raTa winamZRvar gveqmna saqarTvelosa zeda<br />

(batoniS., II, 97);<br />

� ukeTu aw amas zeda geqmne morCil, mermeRa mawvio me sjuli mamadisa<br />

(batoniS., II, 104).<br />

Tanabari sixSiriT gvxvdeba isini arCilTanac:<br />

� mnaTobT Suqi ar moakldes, duxWirT eqmnas turfada viT (arC.,<br />

II, 51, 4);<br />

� Semwynarebeli obolTa mZle eqmnes Tvissa mZlevelsa (arC., I, 73.<br />

6, 2).<br />

SeiZleba iTqvas, rom saSual qarTulSi -e bolosarTis tradiciul<br />

adgils -a sufiqsi ikavebs. Tqmulis safuZvels Cven mier moZiebuli paraleluri<br />

formebi gvaZlevs. magaliTad, gesmas//gesmes zmnasTan -a bolosarTiani<br />

formebi dasturdeba `vefxistyaosanSi~, `visramianSi~, Teimuraz<br />

I-Tan, arCilTan, sulxan-sabas `swavlanSi~, samarTlis ZeglebSi:<br />

� marTal xarT, momkalT, ra gesmas ambavi gakvirvebuli (vefx.,<br />

744, 2);<br />

� waed, romel ara gesmas sityua gulisa dambnedeli (vis., 248, 31);<br />

� sayvirTa ismas maSin xma, samkvdreTi aiyarosa (T., I, 129. 25, 2);<br />

� raca gmsaxuro, mogesmas, mowmad myves Tqveni sadria (arC., II,<br />

429, 2).<br />

-e bolosarTi am zmnasTan gvxvdeba `swavlanSi~ da samarTlis ZeglebSi.<br />

Tumca aq aRniSnuli bolosarTis paralelurad -a sufiqsis arsebobac<br />

faqtia:<br />

� enuqi aRfrindebis SemTxvevad gabrielisa, raTa esmas saidumlo<br />

dafaruli angelozTagan (saba, swavl., gv. 47, 103);<br />

� ixile da ganekrZale, raTa mogces RmerTman da ara gesmes Ãma<br />

igi sazareli (saba, swavl., 71, 183);<br />

� da gvesmas Ãma saSineli maT RrubelTa ganpobisa da uwodoT quxilad<br />

(sam. Zegl., II, 349);<br />

� da raTa gvesmes sanatreli igi ÃmaÁ (sam. Zegl., II, 142).<br />

paraleluri formaTwarmoeba `Ãsen~ Zireuli morfemis mqone zmnaTa<br />

II kavSirebiTTanac gvxvdeba. Tu samarTlis ZeglebSi es zmna -e sufiqsiT<br />

aris warmodgenili, `visramianSi~, Teimuraz II-is `Timsariansa~ da arCilis<br />

poemebSi igi -a bolosarTiT gvxvdeba.<br />

1470 wliT daTariRebul Sewirulobis wignSi -e mawarmoebeli i-<br />

prefiqsiani vnebiTi gvaris zmnasTan aris:<br />

� da raTa viÃsne saukuneTa satanjvelTagan da Rirs-myos nawilsa<br />

marTalTasa da xilvad naTlisa pirisa misisasa RmerTman utyuelman (sam.<br />

Zegl., II, 142).<br />

258

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!