enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ... enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...
`qarTvelur enaTa etimologiuri leqsikonis~ avtorebi momavalSi fiqrobdnen lingvokulturologiur samuSaoTa vrclad Catarebas. maT SesaniSnavad icodnen, rom aucilebeli iyo istoriis, arqeologiis, qar- Tuli da ucxoenovani wyaroebis, miTologiis, bunebaTmcodneobis monacemTa rac SeiZleba srulad gaTvaliswineba, anu interdisciplinarul kvlevaTa warmoeba. zurab sarjvelaZes guli swydeboda imis gamo, rom jerjerobiT, samwuxarod, ar arsebobs qarTveluri enebisa da maTi dialeqtebis leqsikuri fondis banki, rac SesaZlebels gaxdida mravali saerTo Ziris gamovlenas. qarTveli da germaneli kolegebis mravalwlovani rudunebiT Seqmnili wignis publikaciebi, sruliad bunebrivia, rom zogjer gansxvavdeba erTmaneTisagan. magaliTad: 1990 wlis gamocemaSi ar aris gaTvaliswinebuli karl horst Smidtis (1962 w.), givi maWavarianisa (1965) da hainc fenrixis (1992, 1998) Tvalsazrisebi saerTo-qarTveluri fuZeenis fonematur sistemaSi /*l`/, /*t`/ lateralTa SesaZlo arsebobis Sesaxeb, xolo 2000 wels gamoqveynebul Sevsebul variantSi ramdenimejeraa (gv. 87, 732-739) warmodgenili am fonemaTa Semcveli arqetipebi (*asul`-, *l`eT-, *l`Ze-, *t`am-, *t`Eer-, *t`od-,...). dRes specialistebs Soris zemoaRniSnuli Teoria maincdamainc didi popularobiT ar sargeblobs, magram faqtia, rom igi SedarebiT umtkivneulod xsnis s _ l, l _ S da w _ W _ h SesatyvisobaTa amosaval viTarebas qarTvelur enebSi. rasakvirvelia, 2000 wlis Semdegdroindel samecniero gamokvlevebsa da leqsikonebSi ar aris gaziarebuli zurab sarjvelaZis yvela mosazreba, rac warmoudgenelia kidec, magram germanel kolegasTan erTad Seqmnili leqsikoni ara mxolod yvelaze vrcelia qarTvelur enaTa etimologiur gamokvlevebs Soris, aramed Tanamedrove lingvistikis uaxlesi meTodebis gamoyenebiT gaanalizebuli masala, ZiriTadad, damajerebelia da sarwmuno, xolo originaluri Tvalsazrisebi Zalze momxiblavia da maTematikuri sizustiT gamyarebuli. `qarTvelur enaTa etimologiuri leqsikonis~ arc erTi gamocemis dros jer kidev ar iyo dastambuli varlam Tofurias da maqsime qaldanis svanuri da oTar qajaias megruli akademiuri leqsikonebi, amitomac zurab sarjvelaZes Tavadve mouxda umZimesi samuSaos Catareba ara mxolod qarTvelur teqstebze, aramed uSualod cocxal metyvelebaze, ramac, raRa Tqma unda, bevri ram SesZina koleqtiur naSroms, magram, samwuxarod, svanur-megrul leqsikonebSi gaTvaliswinebuli araerTi metad saintereso leqsemis etimologia moaklda hainc fenrixisa da zurab sarjvelaZis naRvaws. amJamad arnold Ciqobavas enaTmecnierebis institutSi laz kolegebTan erTad grZeldeba muSaoba naxevar saukuneze meti xnis win dawyebul lazur leqsikonze da roca isic daibeWdeba, 16
maSin qarTvelologTa axalgazrda Taobam aucileblad unda ifiqros qar- Tvelur enaTa axali, SedarebiT sruli etimologiuri leqsikonis Sedgenasa da gamocemaze. samwuxarod, zurab sarjvelaZes qarTvelologiis sxvadasxva dargSi dawyebuli araerTi mniSvnelovani saqme darCa daumTavrebeli; es miT ufro leqsikologiaze iTqmis. sxvam vin, Tu ara man, Zalian kargad icoda, rom `qarTvelTa enaÁ ufskrul Rrma ars~ da amitomac, miuxedavad oTxi aTeuli wlis muxlCauxreli Sromisa, qarTvelur enaTa leqsikuri maragis amowurva SeuZlebeli iyo. mas Sedgenili hqonda Zveli qarTulis vrceli dokumentirebuli leqsikoni, romelsac yoveldRiurad avsebda, magram gamoqveynebas mainc ar Cqarobda, Tumca isic uwyoda, rom `Jamsa mimcxovnebisasa~ yvelaferi SesaZloa saSuri yofiliyo. zurab sarjvelaZes miaCnda, rom qarTvelur enaTa mravaltomeuli sruli leqsikonis Seqmnamde TaobaTa didi samuSao unda Catarebuliyo, maT ki ase Seaxsena didebuli sulxan-sabas anderZi: `romelnica vicodi, davwere; Tquen igulismodgineT, romelTa mogcesT ufalman sibrZne da mecniereba, Tquen SeasruleT~... literatura gamyreliZe, maWavariani 1965: T. gamyreliZe, g.maWavariani, sonantTa sistema da ablauti qarTvelur enebSi, Tbilisi. ivaniSvili 2005: m. ivaniSvili, istoriul-SedarebiTi meTodi da semantikuri rekonstruqciebi, Tbilisi. liparteliani 1994: a. liparteliani, `svanur-qarTuli leqsikoni~, Tbilisi.ËÉÐÀÒÔÄËÉÀÍÉ fenrixi, sarjvelaZe 2000: h. fenrixi, z. sarjvelaZe, qarTvelur enaTa etimologiuri leqsikoni, Tbilisi. qaldani 1969: m. qaldani, svanuri enis fonetika, I, umlautis sistema svanurSi, Tbilisi. Ciqobava 1942: arn. Ciqobava, Wanur-megrul-qarTuli SedarebiTi leqsikoni, Tbilisi. Kartvelischer wort-schatz, IV, Georgica,10, Jena-Tbilisi 1987. Климов 1964: Г. А. Климов, Этимологический словарь Картвельских языков, Москва. Цагарели 1880: А. Цагарели, Мингрельске этюды - I, Санкт-Петербург. 17
- Page 1 and 2: ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilis
- Page 3: krebuli eZRvneba zurab sarjvelaZis
- Page 6 and 7: ise leqsikologia-etimologiis sistem
- Page 8 and 9: zurab (zura) sarjvelaZe minda baton
- Page 10 and 11: saCinoa is faqti, rom efTvime mTawm
- Page 12 and 13: gvisturi xatis agebisas safuZvlad m
- Page 14 and 15: TxvevaSi qarTul-zanuri erTianobis d
- Page 18 and 19: Iza Chantladze The Significance of
- Page 20 and 21: 13. a. froneli (a. yifSiZe), didebu
- Page 22 and 23: 1967 4. x da à grafemaTa da /Ã/ d
- Page 24 and 25: 1979 33. wyvetilisa da II xolmeobiT
- Page 26 and 27: 1987 68. eklesiaste (eklesiastes Zv
- Page 28 and 29: 1998 101. mca nawilakis erTi funqci
- Page 30 and 31: 134. galaktionis erTi leqsis zogi a
- Page 32 and 33: usudan gersamia enaTmecnierebis sak
- Page 34 and 35: soflebSi Caweril teqstebSi dasturde
- Page 36 and 37: ga-Á-wuRG (Tiq Tis Tina `man mas i
- Page 38 and 39: Rvrelis formantiseuli -S sakmaod xS
- Page 40 and 41: Semdgom i > Á gadasvliT. vinaidan,
- Page 42 and 43: when a compound preverb is added, t
- Page 44 and 45: vfiqrobT, am mcenaris aRmniSvnel qa
- Page 46 and 47: vaxtang imnaiSvili enaTmecnierebis
- Page 48 and 49: imnaiSvilis werili, 4 romelSic, Zir
- Page 50 and 51: 17) endersis gadayeneba sabolood ga
- Page 52 and 53: prozaSi am avtorebs zemoT dasaxeleb
- Page 54 and 55: 2) ugzoba, ufarexoba (g. tabiZe, VI
- Page 56 and 57: ucxouridanaa Semosuli qarTulSi, maT
- Page 58 and 59: 7) kvireebi (j. beTaneli, gancdili
- Page 60 and 61: Vakhtang Imnaishvili Some Questions
- Page 62 and 63: arTi orkoli Rvini qofCuni, arTi pap
- Page 64 and 65: Guram Kartozia The Formation of the
maSin qarTvelologTa axalgazrda Taobam aucileblad unda ifiqros qar-<br />
Tvelur enaTa axali, SedarebiT sruli etimologiuri leqsikonis Sedgenasa<br />
da gamocemaze.<br />
samwuxarod, zurab sarjvelaZes qarTvelologiis sxvadasxva dargSi<br />
dawyebuli araerTi mniSvnelovani saqme darCa daumTavrebeli; es miT<br />
ufro leqsikologiaze iTqmis. sxvam vin, Tu ara man, Zalian kargad icoda,<br />
rom `qarTvelTa enaÁ ufskrul Rrma ars~ da amitomac, miuxedavad<br />
oTxi aTeuli wlis muxlCauxreli Sromisa, qarTvelur enaTa leqsikuri<br />
maragis amowurva SeuZlebeli iyo. mas Sedgenili hqonda Zveli qarTulis<br />
vrceli dokumentirebuli leqsikoni, romelsac yoveldRiurad avsebda,<br />
magram gamoqveynebas mainc ar Cqarobda, Tumca isic uwyoda, rom `Jamsa<br />
mimcxovnebisasa~ yvelaferi SesaZloa saSuri yofiliyo. zurab sarjvelaZes<br />
miaCnda, rom qarTvelur enaTa mravaltomeuli sruli leqsikonis<br />
Seqmnamde TaobaTa didi samuSao unda Catarebuliyo, maT ki ase Seaxsena<br />
didebuli sulxan-sabas anderZi: `romelnica vicodi, davwere; Tquen igulismodgineT,<br />
romelTa mogcesT ufalman sibrZne da mecniereba, Tquen<br />
SeasruleT~...<br />
literatura<br />
gamyreliZe, maWavariani 1965: T. gamyreliZe, g.maWavariani, sonantTa sistema da<br />
ablauti qarTvelur enebSi, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
ivaniSvili 2005: m. ivaniSvili, istoriul-SedarebiTi meTodi da semantikuri<br />
rekonstruqciebi, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
liparteliani 1994: a. liparteliani, `svanur-qarTuli leqsikoni~,<br />
<strong>Tbilisi</strong>.ËÉÐÀÒÔÄËÉÀÍÉ<br />
fenrixi, sarjvelaZe 2000: h. fenrixi, z. sarjvelaZe, qarTvelur enaTa<br />
etimologiuri leqsikoni, <strong>Tbilisi</strong>.<br />
qaldani 1969: m. qaldani, svanuri enis fonetika, I, umlautis sistema svanurSi,<br />
<strong>Tbilisi</strong>.<br />
Ciqobava 1942: arn. Ciqobava, Wanur-megrul-qarTuli SedarebiTi leqsikoni,<br />
<strong>Tbilisi</strong>.<br />
Kartvelischer wort-schatz, IV, Georgica,10, Jena-<strong>Tbilisi</strong> 1987.<br />
Климов 1964: Г. А. Климов, Этимологический словарь Картвельских языков,<br />
Москва.<br />
Цагарели 1880: А. Цагарели, Мингрельске этюды - I, Санкт-Петербург.<br />
17