30.01.2013 Views

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

enaTmecnierebis sakiTxebi ISSUES OF LINGUISTICS - Tbilisi State ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

MT. goniaSvili miuTiTebs, rom megrul-lazursa da svanurSi /J/<br />

fonemas msgavsi fonosemantikuri Rirebulebebi aqvs. mas mohyavs Semdegi<br />

masala amis sailustraciod: svan. liJre `sineste, sisvele~, mHJir `sveli,<br />

Waobi~; megr. Jveri `namiani balaxi~, RiJini, RveJeli `yvirili~;<br />

SesaZlebelia bevri sxva erTeulis damateba: megr. JuJi Wvima `JuJuna<br />

wvima~, Jvepuri `qafi~, JveJvi `dorbli~, JinJRi `ganTiadSemdgari ca~ da<br />

sxva.<br />

SesaZlebelia vivaraudoT, rom im enebSi, sadac arsebobs /J/ fonema,<br />

mas analogiuri fonosemantika eqneba.Ee.i. Cven vvaraudobT, rom gamoyofili<br />

fonosemantikuri mniSvnelobebi universaluri xasiaTisaa. implikaciuri<br />

universaliis saxiT rom CamovayaliboT, gveqneba debuleba:<br />

Tu enaSi arsebobs /J/ fonema (sisina da SiSina sibilantebis sferoSi<br />

xarvezi pirvel rigSi /J/-s adgilas gvaqvs, amitom es fonema SedarebiT<br />

iSviaTia), maSin mis fonosemantikur mniSvnelobebs Soris iqneba:<br />

sisvelis, siTxiT gaJRenTvis semantika, dabali tonis JReradobis semantika<br />

(dabolos, SesaZlebelia, susti, bnelTan Sereuli naTebis aRniSvnac).<br />

sainteresoa am TvalsazrisiT rusuli da franguli enebis analogiuri<br />

masala, romlebSic CvenTvis saintereso fonema warmodgenilia. ix.<br />

mag. rus. Жижа, жидкий, жур "гуща, овсяный кисель"; жучить, журчать,<br />

жужжать; брезжится, забрезжилось `iriJraJebs, inaTebs~. franguli:<br />

jabóter `JRurtuli~, japper `Wyavili~, jaboteur, javotte `ybedi~, jaspiner<br />

`ybedoba~, jaillissement `Sxefebi~;<br />

bgerwerasTan erTad, /J/-s ZiriTadi wyaroa sesxeba. T. goniaSvils<br />

mohyavs nasesxebi formebis nusxa: Jangi, avJanda, patiJi, niJara, Jini,<br />

baJi, giJi... (Гониашвили 1937:120-126);).<br />

mkvlevrebi miuTiTeben /J/-s sxva wyaroebzec: fonetikur gadasvlebze<br />

Á>J (axvlediani 1923; Гониашвили 1937; WanurisaTvis: ix. Ciqobava<br />

1936:28), r>J, j>J, W>J, z>J (Гониашвили 1937:126-131);<br />

amrigad, /J/ fonemis Semcveli leqsika qarTulSi, Tuki is nasesxebi<br />

ar aris, TiTqmis mTlianad xmabaZviTi xasiaTisaa. qarTuli enis ganmartebiT<br />

leqsikonSi sul 103 leqsemaa Tavkiduri /J/-Ti. amaTgan 72 aSkarad<br />

xmabaZviTi xasiaTisaa. /J/ qarTuli enis Tanxmovnebs Soris yvelaze<br />

dabali sixSirisaa _ misi teqstobrivi sixSirea 0.04 (ix. mag. gaCeCilaZe,<br />

eliaSvili 1958; meliqiSvili 1976:73, 75).<br />

Sesabamisad, SesaZlebelia g. axvledianTan da T. goniaSvilTan er-<br />

Tad vivaraudoT, rom qarTuli enis winaistoriuli ganviTarebis xanaSi<br />

iyo iseTi etapi, rodesac enis fonematur sistemaSi ar iyo fonema /J/.<br />

amgvari rekonstruqcia savsebiT dasaSvebia tipologiuri TvalsazrisiT.<br />

Tumca vimeorebT, arc is aris gamoricxuli, rom /J/ fonema arsebobda,<br />

magram misi sixSire uaRresad dabali iyo.<br />

103

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!