GAVARO - Cindy

3. TEKNIKAJ TERMINOJ
(Ĵargono)
3.1 Antaŭparolo
Paralele al la pli-malpli intenca fremdigo de vortoj, kiu nomiĝas
“slango”, manifestiĝas la speciala katgorio de fakterminoj konsistanta
ĉu el mallongigoj kiaj UEA, ADN, CIA, FEL, GPS, aŭ el
akronimoj-ĥimeraĵoj de la tipo radaro, komsomolo, kokoso — kaj
kiuj ĉe mi meritas specife la nomon “ĵargono”.
Do ne temas tie-ĉi pri la katgorio de greklatinaj terminoj, kiujn
utiligas la sciencoj, kaj kiujn kovras mia International Terminological
Key, surbaze de plurmilaj specialaj vortradikoj kaj
speciala radikaro en la sino de mia Universala Esperanto
(Uniespo). Jes temas pri teknikaj-profesiaj terminoj, eventuale
neologismoj, kiujn oni uzas ekzemple por nomi la konstrupecojn
de elektra lokomotivo, aŭ kiujn uzas ekzemple kudristino por doni
nomon al la procedoj kaj lertaĵoj de sia okupiĝo. Tiuj-ĉi fakvortoj
estiĝas plejparte senorde, laŭhazarde, el diversaj fontoj, sen vera
lingva-gramatika rilato unu al la aliaj: ikono, kejlo, libido, muari,
orli, skarifi k.t.p. La etimologio de tiaspecaj vortoj — iliaj deveno
kaj origina signifo — estas ŝatokupo por filologoj, kiuj en tiu sia
fako bezonas scii ne nur kelkajn antikvajn lingvojn, sed ankaŭ
multajn nuntempe parolatajn.
Eble menciindas parenteze, ke mia Uniespo provizas du specialajn
prefiksojn por marki fremdajn unusilabajn terminojn: -DWA por
nacikultura specialaĵo kaj –VWA por nacihistoria specialaĵo —
ekzemple dwaĉaĉo kaj vwabraĉo (por pivaj “ĉaĉo” kaj “braĉo”).
Tiujn mi ne klasigas inter ĵargonaĵoj kaj do ne detaligas tie-ĉi.
Post la dua mondmilito la kvanto da ĵargonaĵoj kreskis, kune kun
teknikologio, ĝis giganta amplekso, apenaŭ aŭ plu ne regebla.
Ekzemple, la (hodiaŭ jam malnova) kompilaĵo de ROWLEY &
SHEPPARD, Acronyms, initialisms and abbreviations dictionary [Gale
Research Co, Detroit, USA 1984] citas ne malpli ol 300.000 erojn.
Ne mirige ke okazas plurobloj de sama aspekto — homonimoj —
sed kun malsamaj signifoj. Ili estas ĝenaj, eĉ agacaj, en ĉiu ajn
lingvo, sed ne eviteblaj. Ĉiu devas fidi je sia memoro aŭ je iu
vortaro de sigloj kaj mallongigoj … se tia troveblas, ĉar litervortoj
57