GAVARO - Cindy

Post la Franca Revolucio venas la teroro de tn. Bruligantoj, kiuj
maskite elpremis de izolite loĝantaj terkultivistoj la lokon de ilia
monkaŝejo, rostante al ili la piedoplandojn super kamena fajro.
Sed tiam la erao de grandorganizitaj krimularoj komencas jam
velki. Rimarkinda literaturaĵo, kiu iel markas tiun subeniron,
estas la “Memuaroj” de VIDOCQ, legenda policisto kaj estinta punlaboranto,
kies verko plenas je krimula slango 3 . Sin anoncas la
19-a jarcento kun industriigo, administrada organizo, demokratiigo
de oficoj, sed ankaŭ kun estiĝanta proletaro kaj marksisma
klasbatalado.
Disfalo de rabistaroj havis kiel naturan sekvon, unue ke ilia pli
malpli hermetika slango vaste diskrevis, enpenetrante la
ordinaran lingvon kaj ties dialektojn. Tiel ĝi tute perdis sian
faceton de sekretaĵo, mergiĝante en la kutiman slangon. Sed dualoke
ĝi tiel ankaŭ plene eniris la beletron, precipe de Francujo kaj
de Anglosaksonaj landoj. Aŭtoroj de la Romanecismo, malkovrinte
slangon kiel reprezentan trajton de subsociaj tavoloj, ŝatas meti
ĝin en la buŝojn de siaj fiktivaj kanajloj. Ili volonte ĉerpas inspiron
en la malnovaj vortaroj kaj ĉe VIDOCQ, sed tute ne hontas
kompletigi sian mankon je scio per propraj inventaĵoj —
planlingva principo en naturlingvo ! Tiel SUE 4 kaj BALZAC, sed
ankaŭ la monumenta Victor HUGO en sia Les Misérables (La
Mizeruloj).
Tiu laŭmoda literatura ondo atingas sian kreston en posta Naturalismo,
kiu ja intencas prezenti la fie kaj aĉe nudan veron de
realaj homoj kaj vivokondiĉoj. Elstaran ekzemplon de tia slanga
beletro ni trovas en L’Assommoir (“La Buĉejo” = la drinkejo) de
Émile ZOLA kies malfeliĉa heroino iom post iom fiiĝas kaj aĉiĝas
pro sortobatoj, kion atestas akompana trivialiĝo de ŝia vortuzado.
5
Sed ankaŭ socialisme pensantaj verkistoj kiaj Gerhardt
HAUPTMANN, danke aplikis slangon 6 kaj satiristoj kiaj George
Bernard SHAW en sia senkompara teatraĵo Pygmalion kies heroino,
kontraŭe al la ĵus citita malfeliĉulino, suprengrimpas la socian
eskalon, laŭŝtupe delasante sian dialekton kaj sian slangon, sub
instruado de lingvoprofesoro. 7
3. Legu “Ruzo de Policestro” - 4.18.
4. “La Lukto” - 4.13.
5. “Vomkapeco” - 4.22.
6. Vidu “Proleta Protesto” en “Popido, la Verda Dialekto”.
23