GAVARO - Cindy

karaktero. Estiĝis sekve la falsa impreso ke slango ĉiam, pronecese
kaj origine, estas kaj devas esti nur sekretema konvenciaĵo;
falsa impreso kiu eĥas ĝis la hodiaŭa tago en multe da
eksplikaj vortaroj.
Por la germana lingvogrupo kaj ekster la sfero de oficialaj
dokumentoj, plej antikva aŭtoritata verko pri — evidente kaj
denove 1 — sekreta friponlingvaĵo estas latintitole la Liber
Vagatorum (Libro pri la Vagabondoj) el Köln 1510, en kiu la
leganto povas lerni, krom la Wortarom Phriponeys, Banduleys,
ed Crimuleys, ankaŭ la Ruzay Manieroy del Almozpetantoy
aù –petantinnoy, per cuyuy ilùi multoe del Homeys
trompait. Novafoje tiu libro celas defendi la bonan publikon (=
riĉan burĝaron) kontraŭ kanajlojn, informante pri ties sekretlingvaĵo
porque cheyu sihin contrez ityo gardu. La sufiĉe
ampleksa kompilaĵo mem apogiĝas grandaparte sur Die Basler
Betrügnisse der Gyler (Bazelay Trompazhoy del Phiuloy) el ±
1450, kredeble la tutunua tiaspeca vortara verko en Eŭropo. La
“Libro pri la Vagabondoj” siavice estis kopiata kaj konsultata de
kleraj interesiĝantoj ĝis en la 19-a jarcento !
Notindas, ke multaj ĝiaj vortoj estas de ĵida aŭ cigana deveno, tial
ke estis multe da Judoj kaj Ciganoj inter la translimen migrantaj
komercistoj de tiu tempo. La unuaj, ĉar kristana ostracismo malpermesis
al ili plenumon de administradaj oficoj aŭ organizitaj
metioj, la duaj pro sia ne kvietigebla nomada sango. Ekzemple:
germana Schurer (krastisto) = ŝtelisto, devenas de cigana |TŠOR|,
kaj dica goochem (ŝruda) = ruza, lerta, de ĵida |XOXOM|.
Tiu lingva enpenetro tamen ne aŭtomate pravigas la konkludon ke
estis ankaŭ multe da Judoj kaj Ciganoj en la rabistobandoj ! La
sola fakto mem de ilia forta religiamo aŭ severa grupmoralo male
faras ke la pocento de krimeco ĉe ili ambaŭ, tiutempe kiel hodiaŭ,
estas kompare minimuma. Tiu fakto bedaŭrinde ne malhelpas ke
oni jam plurfoje prezentis la supre menciitan vortaron kiel
“pruvon” pri ĉiama krimemo, precipe de Judoj. En niaj tempoj tion
faris la Nazioj; en 1528 estis … Maarten LUTHER proprapersone,
kiu en tiu jaro reeldonis la Liber sub titolo “Von der falschen
Bettler Büberei” (Prid phalseys Almozuleys Phriponazhoy),
asertante en sia antaŭparolo, ke la germana krimoslango certe
devenas de la Judoj.
21