Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
signifas “kaŝmanipuli la merkaton” sed la verbo mem (“rigi” en<br />
Esperanto) fakte devenas de la velŝipa terminaro.<br />
3 - Kutimoj kaj moroj ŝanĝiĝas. Kiam higieno estiĝis pli efika kaj<br />
ĝeneraligita en Okcidentujo, skabio kaj similaj haŭtmalsanoj tie<br />
estingiĝis. La multenombraj iamaj sinonimoj por tiuj malsanoj ĉe<br />
la malpuraj mizeruloj do ankaŭ forgesiĝis. Aŭ la malsanoj perdis<br />
sian iaman enigmecon kaj fatalecon pro la progresoj de medicino,<br />
kiu diskonigis kaj altrudis sciencajn nomojn anstataŭ la popularajn.<br />
Ekzemple: francaj fièvre lente, écrouelles, miserere iĝis<br />
respektive tuberculose, adénite, obstruction intestinale.<br />
4 - Nocioj kiuj persistas tra la tempo pro sia baza natureco<br />
(korpopartoj, iuj sociaj strukturoj, loĝadaj aspektoj ks.) pli facile<br />
konservas ankaŭ sian originan slangonomon. Ili ŝanĝas iam-tiam<br />
sole la “eksteran formon”, do sian eventualan ortografion, same<br />
kiel faras la kutimaj vortoj. Tiele en la franca: corner (fetori) notita<br />
jam en 1558, gaffre (gardisto) el 1455, quilles (gamboj) el 1450,<br />
kiujn mi prezentas en Gavaro respektive per “stinki, straĵisto,<br />
pjernoj”. Similaĵoj ekzistas en aliaj lingvoj.<br />
5 - Tiel — laŭ la eminenta filologo PARTRIDGE — la tute moderna<br />
angla (ĉefe usona) slangovorto phoney (falsa) estis uzata jam en<br />
1890 kaj ĝia plej originala ortografio fawny datumas eĉ de 1770 !<br />
Estas tiu sama fenomeno kiu fakte, kaj rilate al kutimaj vortoj<br />
koineaj, helpis al filologoj malkovri kaj skeme rekonstrui la tn.<br />
“hindeŭropan patrinlingvon”.<br />
6 - Italismoj enpenetris la francan slangon de la 18-a jarcento sub<br />
influo de komediistoj, ludantaj laŭ la improviza stilo de la italdevena<br />
Commedia del’ Arte, same kiel oni povas atendi enpenetron<br />
de italismoj ĉe usonaj gangsteroj aktualaj, pro la infiltrado de<br />
multaj italaj (siciliaj) mafianoj. Arabismoj abundas ankoraŭ en la<br />
nuna franca slango pro la longa restado de francaj soldatoj en<br />
Nord-Afriko. Ekzemple la franca vorto alkif (bona).<br />
7 - Ĉe tiaj-ĉi lastaj ismoj fakte temas pri alia klaso de slangaĵoj,<br />
kaj rimedo por kreadi ilin; nome pri vortoj kiuj estas komplete<br />
inventitaj aŭ pruntitaj el tiu aŭ alia fremda lingvo kaj ofte<br />
provizitaj per propra afikso, kiujn mi tial nomas ksenismoj (=<br />
fremdvortaj pruntaĵoj). Ilia signifo estas ne senpere divenebla aŭ<br />
komprenebla, kaj ili ŝajnas pro tio ankaŭ pli rezistemaj kontraŭ la<br />
dentoj de la tempo.<br />
13
Change language