ucxo sityvaTa leqsikoni
ucxo sityvaTa leqsikoni
ucxo sityvaTa leqsikoni
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
saqarTvelos teqnikuri universiteti<br />
g. jolia<br />
<strong>ucxo</strong> <strong>sityvaTa</strong> <strong>leqsikoni</strong><br />
Tbilisi<br />
2008<br />
registrirebulia stu-s<br />
saredaqcio-sagamomcemlo<br />
sabWos mier
uak 413<br />
saqarTveloSi <strong>ucxo</strong> sityvebis ganmartebiTi leqsikonebis<br />
mdidari tradicia arsebobs. am saqmeSi fasdaudebeli<br />
wvlili miuZRvis b-n m. WabaSvils, romlis fundamenturma<br />
naSromma mniSvnelovani roli Seasrula mravali<br />
Taobis ganaTlebis saqmeSi. garda amisa, ukanasknel<br />
wlebSi gamoica mravali dargobrivi (diplomatiuri, ekonomikuri,<br />
iuridiuli, sabaJo da sxv.) <strong>leqsikoni</strong> da<br />
enciklopedia. zogierTi avtori Tavis wignSive gvaZlevs<br />
im <strong>ucxo</strong> sityvebis mniSvnelobaTa ganmartebebs, romlebic<br />
maT naSromebSi gvxvdeba da sxv.<br />
miuxedavad amisa, am sferoSi ukmarisoba mainc Seim-<br />
Cneva, radgan Cvens swrafadcvalebad garemoSi <strong>ucxo</strong><br />
sityvebis gavrcelebisa da axali terminebis damkvidrebis<br />
procesi Zalze swrafia da dinamiuri, rac modunebis<br />
saSualebas ar iZleva.<br />
arsebuli qarTuli da <strong>ucxo</strong>uri leqsikonebis masalaTa<br />
SejerebiT, aseve saerTaSoriso da saqarTvelos uaxlesi<br />
kanondeblobebis gaTvaliswinebiT, mocemulia <strong>ucxo</strong>uri<br />
warmoSobis 1200-mde sityvis qarTuli Sesatyvis-ganmartebebi.<br />
<strong>leqsikoni</strong> gaTvaliswinebulia mkiTxvelTa farTo wrisaTvis.<br />
Semdgeneli stu-s sruli profesori guram jolia<br />
redaqtorebi:<br />
stu-s sruli profesori evgen baraTaSvili<br />
stu-s sruli profesori igor kveselava<br />
stu-s asistent-profesori zviad rogava<br />
recenzenti sruli profesori guram nakaiZe<br />
© sagamomcemlo saxli ,,teqnikuri universiteti’’, 2008<br />
ISBN 978-9941-14-237-6<br />
http://www.gtu.ge/publishinghouse/<br />
yvela ufleba daculia. am wignis arc erTi nawili (iqneba es teqsti, foto,<br />
ilustracia Tu sxva) aranairi formiT da saSualebiT (iqneba es eleqtronuli Tu<br />
meqanikuri), ar SeiZleba gamoyenebul iqnas gamomcemlis werilobiTi nebarTvis<br />
gareSe.<br />
saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.
diplomatiuri, ekonomikuri, iuridiuli<br />
da politikuri <strong>ucxo</strong> sityvebis <strong>leqsikoni</strong><br />
a<br />
abandoni [frang. abandon _<br />
uari] _ 1. uflebis daTmoba an<br />
procesis gagrZelebaze uaris<br />
Tqma. qonebis damzRvevi piris<br />
uari dazRveuli qonebis<br />
uflebaze, aseve misi uflebis<br />
gadacema mzRvevelisaTTvis im<br />
mizniT, rom misgan srulad<br />
miiRos dazRveuli Tanxa.<br />
abolicia [laT. abolitio _<br />
gauqmeba, mospoba] _ (samarT.).<br />
1. kanonis an gadawyvetilebis<br />
gauqmeba. 2. Tanamdebobidan<br />
gadadgoma an gadayeneba; Tanamdebobis<br />
gauqmeba. 3. sisxlis<br />
samarTlis saqmis Sewyveta<br />
iseT stadiaSi, roca braldeba<br />
iuridiulad daudgenelia.<br />
abrogacia [laT. abrogatio] _<br />
(samarT.). moZvelebuli kanonis<br />
gauqmeba.<br />
absenteizmi [laT. absens<br />
(absentis) _ vinc ar eswreba] _<br />
mosaxleobis gulgrili damokidebuleba<br />
politikuri cxovrebisadmi,<br />
misTvis Tavis arideba;<br />
gacdena.<br />
absolutizmi [laT. Absolutus<br />
_ ueWveli] _ politikuri<br />
Teoria; saxelmwifo mmarTvelobis<br />
forma erTi piris _<br />
monarqis xelSi.<br />
absolucia [laT. absolutio] _<br />
(samarT.). sasamarTlos dadge-<br />
3<br />
nileba, romliTac braldebuli<br />
sasjelisgan Tavisufldeba.<br />
agenti [laT. agens (agentis) _<br />
moqmedi] _ Suamavali, rwmunebuli;<br />
piri, romelic warmoadgens<br />
kompanias an sxva pirs<br />
kontraqtebTan dakavSirebul<br />
saqmeebSi.<br />
agitacia [laT. agitatio _<br />
moZraobaSi moyvana] _ (polit.).<br />
propaganistuli qmedeba xalx-<br />
Ta politikuri aqtivobis asamaRleblad.<br />
agremani [frang. agrement _<br />
Tanxmoba] _ (dipl.). erTi<br />
saxelmwifos mTavrobis Tanxmoba,<br />
miiRos Tavis qveyanaSi<br />
meore saxelmwifos diplomatiuri<br />
warmomadgeneli.<br />
agresia [laT. aggresio _<br />
Seteva] _ erTi saxelmwifos<br />
SeiaraRebuli Tavdasxma sxva<br />
qveynis dasapyrobad.<br />
adaptacia [laT. adaptatio] _<br />
Segueba, Sewyoba.<br />
adekvati, adekvaturi [laT.<br />
adaequatus] _ (risame) sruli<br />
Sesatyvisi, sruli Sesabamisi.<br />
adendumi [laT. addo _ vumateb]<br />
_ xelSekrulebis (ker-<br />
Zod, Carteris, fraxtis) damateba,<br />
Camateba, romelic cvlis<br />
an avsebs ama Tu im pirobas.<br />
advaluri baJi [laT. ad<br />
valerem] _ sabaJo gadasaxadis<br />
saxeoba, romelic icvleba
saqonlis sabaJo Rirebulebis<br />
Sesabamisad.<br />
advokati [laT. advocatus] _<br />
iuristi, romelic gamodis<br />
braldebulis damcvelad an<br />
awarmoebs visime saqmes sasamarTloSi;<br />
veqili.<br />
administracia [laT.<br />
administratio _ marTva] _ mTavroba;<br />
warmoebis mmarTvelobis<br />
organo; xelmZRvaneloba; mar-<br />
Tvis aparati.<br />
adresanti [germ. adresant] _<br />
tvirTis gamgzavni.<br />
adresati [germ. adressat] _<br />
gagzavnili tvirTis mimRebi.<br />
avanzali [frang. avant _ wina<br />
da salle _ darbazi] _ (dipl.).<br />
did SenobebSi, sasaxleebSi:<br />
momcro darbazi, oTaxi mTavari<br />
darbazis win.<br />
avansi [frang. avance] _<br />
(finans.). misaRebi Tanxis<br />
nawili, romelsac winaswar<br />
uxdian visme Sesasrulebeli<br />
samuSaos angariSSi.<br />
averaJi [ingl. averagang _<br />
gasaSualeba] _ sabirJo Tama-<br />
Sis strategia, romelic iTvaliswinebs<br />
Tanamimdevruli<br />
drois garkveul SualedSi<br />
aqciebis yidva-gayidvas kursis<br />
cvlilebis Sesabamisad.<br />
aversi [frang. avers _ saxiT<br />
mobrunebuli] _ monetis, medlis<br />
wina mxare. (sapirisp.<br />
reversi).<br />
avTentikuri teqsti [berZ.<br />
authentikos _ TviTmyofi] _<br />
(dipl.). xelSekrulebis namdvili,<br />
sarwmuno, dednis Sesaba-<br />
4<br />
misi teqsti, Sesrulebuli<br />
yvela formaluri mxaris<br />
dacviT da xelmowerili<br />
uflebamosili pirebis mier.<br />
avizo [ital. avviso _ Setyobineba]<br />
_ (finans.). uwyeba,<br />
romliTac atyobineben mimRebs<br />
misTvis fulis, Tamasuqis an<br />
saqonlis gagzavnas.<br />
avista [ital. avista _ wardgenisTanave]<br />
_ (ekon.). warmomadgenlis<br />
Tamasuqi, gacemuli<br />
gadasaxdelis vadis miuTiTeblad,<br />
nebismier dros gasanaRdebeli.<br />
avtarqia [berZ. autarkeia _<br />
TviTdakmayofileba] _ (polit.).<br />
ekonomikuri gancalkevebulobis<br />
politika, romelsac<br />
atarebs qveyana, regioni;<br />
Caketili ekonomikuri politika.<br />
avtokratia [berZ. Autokrateia]<br />
_ (polit.). qveynis<br />
marTvis iseTi sistema, roca<br />
mTeli umaRlesi Zalaufleba<br />
erTi piris xelSia moqceuli.<br />
avtonomia [berZ. autonomia] _<br />
(polit.). romelime qveynis, mxaris,<br />
olqis ufleba _ hqondes<br />
sakuTari TviTmmarTveloba.<br />
avtoritaruli [frang.<br />
autoritaire _ mbrZanebluri <<br />
laT.] _ (polit.). avtoritetisadmi,<br />
xelisuflebisadmi usityvo<br />
morCilebaze damyarebuli<br />
mmarTveloba.<br />
avuari [frang. avoir _ qoneba]<br />
_ (finans.). fizikuri piris<br />
(dawesebulebis) anabari <strong>ucxo</strong>eTis<br />
bankSi.
aklamacia [laT. acclamatio _<br />
wamoZaxeba] _ (polit., dipl.).<br />
gadawyvetilebis miRebis meTodi.<br />
gvxvdeba saerTaSoriso<br />
organizaciebisa da konferenciebis<br />
muSaobis praqtikaSi;<br />
Tanxmobis an uaryofis<br />
dasturi.<br />
akrediteba, akreditebuli<br />
[laT. accredo _ vendobi] _ 1.<br />
(dipl.). <strong>ucxo</strong> saxelmwifoSi<br />
elCis daniSvnisa da misi<br />
uflebamosilebis cnoba. 2.<br />
(finans.). vinmesTvis rwmunebis<br />
micema fulis misaRebad an<br />
savaWro operaciis sawarmoeblad.<br />
a-konto [ital. a conto _<br />
gadasaxdelis angariSi] _<br />
importioris winaswari angariSgeba<br />
eqsportiorTan gayidul<br />
saqonelze angariSebis<br />
ganaRdebis gziT.<br />
akreditivi [laT. accredo _<br />
vendobi] _ 1. (dipl.). rwmunebis<br />
sigeli; dokumenti, romelic<br />
adasturebs diplomatiuri<br />
warmomadgenlis rwmunebas. 2.<br />
(finans.). bankis fuladi valdebuleba,<br />
romelSic mocemulia<br />
davaleba fizikuri an<br />
iuridiuli pirisaTvis gansaz-<br />
Rvruli raodenobis fulis<br />
gadaxdis Sesaxeb dokumentSi<br />
miTiTebuli pirobebis Sesabamisad.<br />
aliansi [frang. alliance] _<br />
(ekon., polit.). ramdenime<br />
organizaciis, sawarmos, piris<br />
kavSiri da, rogorc wesi,<br />
saerTaSoriso gaerTianeba<br />
xelSekrulebis safuZvelze.<br />
5<br />
alibi [ingl. alibi] _<br />
(samarT.). argumenti, rom dana-<br />
SaulSi eWvmitanili sadRac<br />
sxvagan iyo danaSaulis<br />
Cadenis momentSi.<br />
alienacia [ingl. alienation] _<br />
(ekon.). 1. qonebis gasxviseba. 2.<br />
(samarT.). aqciis, kapitalis an<br />
sxva faseulobis mflobe-lis<br />
Secvla.<br />
alonJi [frang. allonge _<br />
zesadgmeli] _ (finans.). Tamasuqze<br />
mimagrebuli damatebiTi<br />
furceli, romelzedac keTdeba<br />
warwera.<br />
alternati [laT. alternus _<br />
rigrigobiTi] _ (dipl.). saer-<br />
TaSoriso xelSekrulebis<br />
Sedgenisa da xelmoweris wesi,<br />
romlis Tanaxmad TiToeuli<br />
mxaris dedanSi pirvel adgilzea<br />
am mxaris enaze Sedgenili<br />
xelSekrulebis teqsti, mxaris<br />
dasaxeleba, misi warmomadgenelis<br />
xelmowera da beWedi.<br />
alternativa [laT. alternus _<br />
rigrigobiTi] _ 1. saerTa-<br />
Soriso samarTalSi: xelSemkvrel<br />
mxareTa dasaxelebis,<br />
xelmowerisa da beWdis dasmis<br />
Tanamimdevroba xelSekrulebaSi.<br />
2. ekonomikuri qcevis<br />
erT-erTi varianti. 3. mmar-<br />
TvelobiTi gadawyvetileba,<br />
romelic ewinaaRmdegeba sxva<br />
variants. 4. ori SesaZleblobidan<br />
erTi.<br />
altruizmi [frang. altruisme]<br />
_ (zneobr.). kacTmoyvareoba,<br />
sxvaze uangaro zrunva.
ambasadori [ingl. Ambassador]<br />
_ (dipl.). elCi.<br />
amnistia [berZ. amnēstia _<br />
daviwyeba, patieba] _ (samarT.).<br />
msjavrdadebulis Sewyaleba:<br />
sasjelis moxsna an Semsubuqeba.<br />
amortizacia [laT. Amortisatio<br />
_ gadaxda] _ (ekon.). eqspluataciis<br />
gamo aqtivebis<br />
(ZiriTadad, teqnikis) Rirebulebis<br />
Semcireba.<br />
analizi [berZ. analysis _<br />
daSla] _ movlenebisa da<br />
procesebis mecnieruli<br />
kvlevis erT-erTi meTodi.<br />
analogi [berZ. analogos _<br />
Sesatyvisi] _ (ekon., samarT.).<br />
rac warmoadgens ramesTan<br />
Sesabamisobas, srul msgavsebas<br />
da iZleva analogiis<br />
safuZvels.<br />
anaqronizmi [frang. Anachronisme]<br />
_ 1. qronologiuri<br />
Seusabamoba; 2. Zveli gadmonaSTi,<br />
romelic ar Seesabameba<br />
Tanamedrove moTxovnebs, Sexedulebebsa<br />
da Cveulebebs.<br />
anarqia [berZ. anarchia _<br />
umTavroboba, areuloba] _<br />
(polit., samarT.). qaosi, sruli<br />
uwesrigoba.<br />
anarqizmi _ (polit.).<br />
saxelmwifoebrivi xelisuflebis<br />
uaryofa; rwmena imisa, rom<br />
ar unda arsebobdes mTavroba<br />
da saxelmwifos mier adamianebis<br />
kontroli.<br />
angaJementi [frang. Engagement<br />
_ valdebuleba, daqira-<br />
6<br />
veba] _ (ekon., samarT.). valdebulebis<br />
dakisreba.<br />
angaria [berZ. angareia] _<br />
(ekon., samarT.). <strong>ucxo</strong>elTa moZravi<br />
qonebis (kerZod, gemis)<br />
CamorTmeva.<br />
anderlaingi [ingl. Underlaying]<br />
_ (finans). fasiani<br />
qaRaldi, romelic safuZvlad<br />
udevs ofcions. masze arsebobs<br />
yidva-gayidvis ufleba<br />
ofcionuri kontraqtis pirobebis<br />
Sesabamisad.<br />
anderraiteri [ingl. Underwriter<br />
_ xelis momweri] _<br />
(finans.). fasiani qaRaldebis<br />
operaciebis makleri.<br />
aneqsia [laT. annexio _<br />
SeerTeba] _ (polit.). erTi<br />
saxelmwifos mier meoris (an<br />
misi nawilis) ZalmomreobiT<br />
mierTeba, dapyroba.<br />
anklavi [frang. enclave _<br />
miwa-daqsaqsuloba] _ saxelmwifos<br />
saxmeleTo teritoriis<br />
gancalkevebuli nawili, romelsac<br />
gars akravs sxva<br />
saxelmwifos (saxelmwifoTa)<br />
teritoria da sazRvao napiri<br />
ara aqvs.<br />
anomalia [berZ. anomalia _<br />
uswormasworoba] _ (samarT.).<br />
kanonzomierebis darRveva;<br />
saerTo wesisagan gadaxveva.<br />
antagonizmi [berZ. Antagōnisma<br />
_ brZola] _ (polit.).<br />
mxareTa Seurigebeli dapirispireba.<br />
antisemitizmi [frang.<br />
Antisemitisme] _ (polit.). xelov-
nurad Seqmnili ideologia<br />
ebraelTa siZulvilis Sesaxeb.<br />
antimilitarizmi [berZ. anti<br />
_ winaaRmdeg da laT. Militaris<br />
_ samxedro] _ (polit.). socialurad<br />
gansxvavebul ZalTa<br />
moZraoba, gaerTianebuli erovnuli,<br />
regionuli da globaluri<br />
niSniT, saxelmwifoTa-<br />
Soriso konfliqtebSi winaaRmdegobaTa<br />
gadasaWrelad.<br />
antitrastuli [ingl. antitrust]<br />
_ (samarT.). antimonopoliuri;<br />
iuridiuli aqtebi (qmedebebi),<br />
rac winaaRmdegobas<br />
uwevs monopoliebs da aregulirebs<br />
konkurencias.<br />
anulireba [ingl. annulling] _<br />
(samarT.). gauqmeba an SeCereba<br />
imisa, rasac samarTlebrivi<br />
Zala aqvs; raimes Zaladakargulad<br />
cnoba.<br />
apagonia [berZ. apagōgē _<br />
daskvna] _ (samarT.). sawinaaRmdego<br />
debulebis SeuZleblobaze<br />
damyarebuli mtkiceba.<br />
aparteidi [afrikaansis enaze<br />
apartheid _ calke cxovreba]<br />
_ (polit.). saxelmwifo politika,<br />
romelic rasobrivi niSniT<br />
sxvadasxva uflebriv<br />
mdgomareobaSi ayenebs mosaxleobis<br />
rig jgufebs.<br />
apatridi [berZ. a _ (uary.<br />
naw.) da patris _ samSoblo] _<br />
(samarT.). `usamSoblo~, qveSevrdomobis,<br />
moqalaqeobis statusis<br />
armqone piri.<br />
apelanti [ingl. appellant] _<br />
(samarT.). momCivani; piri, romelsac<br />
saCivari Seaqvs umaR-<br />
7<br />
les sasamarTloSi, rom Seicvalos<br />
gadawyvetileba an gana-<br />
Ceni, romelic dabali instantciis<br />
sasamarTlom gamoitana.<br />
apelacia [laT. appellatio _<br />
mimarTva] _ (samarT.). sasamarTlos<br />
ganaCenis gasaCivreba<br />
umaRles instanciaSi, romelsac<br />
ufleba aqvs arsebiTad<br />
gadasinjos saqme da gamoitanos<br />
Tavisi gadawyvetileba.<br />
aplikanti [ingl. aplicant] _<br />
(ekon., samarT.). risame (samsaxuris,<br />
sasamarTlosadmi gadawyvetilebis<br />
gamotanis da sxv.)<br />
mTxovneli.<br />
apolitizmi [berZ. a uary.<br />
maCvenebeli da politika] _ negatiuri,<br />
indiferentuli, gulgrili<br />
damokidebuleba politikuri<br />
cxovrebisadmi (ix. agreTve<br />
absenteizmi).<br />
apolitikuri [berZ. Apolitikos<br />
_ vinc saxelmwifo saqmeeb-<br />
Si ar monawileobs] _ sazogadoebriv-politikursaqmianobaze<br />
Tavis arideba.<br />
apologia [berZ. apologia] _<br />
visime an risame dacva, gamar-<br />
Tleba.<br />
aposteriori _ [laT. a<br />
posterior] _ cdis safuZvelze,<br />
faqtobriv monacemebze dafuZnebuli<br />
dokumenti. (sapirisp.<br />
apriori).<br />
apriori [laT. a prior] _<br />
cdisgan damoukideblad, cdis<br />
gareSe, imTaviTve. (sapirisp.<br />
aposteriori).<br />
aprobacia [laT. approbatio _<br />
mowoneba] _ Semowmebis Sede-
gad oficialurad gamoxatuli<br />
dasturi.<br />
apropriacia [laT. Appropriatio]<br />
_ (samarT.). umetesad uZravi<br />
qonebis miTviseba, daufleba.<br />
aJio [laT. aggio _ gadameteba]<br />
_ (finans.). safondo bir-<br />
Jebze fasiani qaRaldebis<br />
(aqciebi, Tamasuqebi, obligaciebi<br />
da sxv.) gayidvis fasis<br />
gadameteba Cveulebriv maT<br />
nominalur RirebulebasTan<br />
SedarebiT. (sapirisp. dizaJio).<br />
aJiotaJi [frang. agiotage _<br />
aRgzneba] _ (ekon.). sabazro<br />
cieb-cxeleba, ganpirobebuli<br />
koniunqturis, miwodebisa da<br />
moTxovnis, saqonlis fasebisa<br />
da sxvaTa mkveTri cvlilebis<br />
gamo.<br />
arbitraJi [frang. arbitrage] _<br />
(samarT., ekon.). 1. samediatoro<br />
sasamarTlo; saqmis garCeva<br />
samediatoro wesiT. 2. komerciuli<br />
saqmianoba, romelic<br />
xorcieldeba sxvadasxva bazrebze<br />
erTnairi sabirJo obieqtis<br />
(fasiani qaRaldebis,<br />
saqonlis da sxv.) fasebs Soris<br />
dadebiTi sxvaobis, mogebis<br />
misaRebad.<br />
arbitraJi saerTaSoriso _<br />
saerTaSoriso xasiaTis davis<br />
mSvidobiani gadawyvetis erTerTi<br />
saSualeba, romelic<br />
iqmneba modave mxareTa mier da<br />
Sesasruleblad savaldebulo<br />
gadawyvetilebebs iRebs.<br />
arbitri [frang. arbitre] _<br />
(ekon., samarT.). mediatori, msajuli,<br />
Suamavali.<br />
8<br />
argumenti [laT. argumentum _<br />
mtkiceba] _ (ekon., samarT.).<br />
raime debulebis dasamtkiceblad<br />
moyvanili sabuTi.<br />
argumentacia [laT. Argumenttation]<br />
_ mtkiceba, dasabu-<br />
Teba.<br />
areali [laT. area _ moedani]<br />
_ teritoria, romlis sazRvrebSi<br />
SeiniSneba mxolod<br />
misTvis damaxasiaTebeli movlenebi<br />
da niSnebi.<br />
arenda [polon. arenda] _ 1.<br />
(samarT.). uZravi qonebis<br />
droebiT daqiraveba xelSekrulebis<br />
dadebiT; ijara.<br />
2. (finans.). gadasaxadi aseTi<br />
xelSekrulebis mixedviT.<br />
arendatori _ (samarT.).<br />
piri, romelsac ijariT aqvs<br />
rame aRebuli; moijare.<br />
aristokratia [berZ. Aristokratia]<br />
_ (polit.). gabatonebuli<br />
klasis privilegiuri<br />
fena. aristokratiuli _ aristokratiasTan<br />
dakavSirebuli;<br />
sazogadoebis umaRlesi klasis<br />
warmomadgenlebi, Tavadaznauruli<br />
titulis mqone pirebi<br />
(mag., lordi, hercogi da<br />
a.S.).<br />
arqaizmi [berZ. archaos _ Zveli]<br />
_ (polit.). moZvelebuli<br />
movlena, Zveli drois gadmonaSTi.<br />
arqia [berZ. archi _ xelisufleba,<br />
mmarTveloba] _ (polit.).<br />
politikurad organizebuli,<br />
xelisuflebis mier mar-<br />
Tvadi sazogadoeba, romelic<br />
qmnis saxelmwifos.
asamblea [frang. assemblée _<br />
kreba] _ raime saerTaSoriso<br />
organizaciis wevrTa saerTo<br />
kreba. mag., gaeros generaluri<br />
asamblea.<br />
asignacia [frang. assignatio] _<br />
(finans.). qaRaldis fuli.<br />
asimilacia [laT. assimilatio]<br />
_ (polit.). erTi xalxis erovnul<br />
TaviseburebaTa moSla da<br />
misi gaTqvefa sxva xalxSi.<br />
asortimenti [frang. Assortiment]<br />
_ (ekon.). sxvadasxva<br />
saxeobisa da xarisxis saqoneli.<br />
asociacia [laT. associo _<br />
vuerTeb] _ (ekon.). erTi da<br />
igive interesebis mqone adamianebis<br />
an organizaciebis gaer-<br />
Tianeba, kavSiri.<br />
atriaqsi [ingl. Atriax] _<br />
(finans.). eleqtronuli safondo<br />
birJa londonSi.<br />
ataSe [frang. attaché] _<br />
(dipl.). 1. specialuri samu-<br />
Saos Semsrulebeli piri<br />
saelCoSi sazRvargareT. mag.,<br />
samxedro ataSe. 2. yvelaze<br />
dabali diplomatiuri rangi.<br />
atornei [ingl. attorney] _<br />
(samarT.). rwmunebul-warmomadgeneli.<br />
atributi [laT. attributum _<br />
Tviseba, kuTvnileba] _ sagnis<br />
an movlenis ZiriTadi, arsebiTi<br />
Tviseba; risame damaxasiaTebeli<br />
niSani.<br />
audiencia [laT. audientia _<br />
mosmena] _ (dipl.). warCinebuli<br />
piris (umetesad saxelmwifos<br />
meTauris) mier visime miReba<br />
9<br />
oficialurad, garkveuli wesebis<br />
dacviT.<br />
auditi [laT. audit] _<br />
(finans.). sawarmos sameurneosafinanso<br />
saqmianobis analizi<br />
da kontroli, romelsac kvalificiuri<br />
specialistebi damoukideblad<br />
atareben.<br />
auTenturi _ iuridiuli<br />
interpretaciis mqone wesi<br />
imis Taobaze, rom rodesac<br />
sityva an fraza mosdevs or an<br />
met sxva sityvas an frazas,<br />
igi ganmartebulia ise,<br />
rogorc mis win myofi sityvebi<br />
da frazebi. mag., `saxlebi,<br />
binebi da sxva Senobebi~, `sxva<br />
Senobebi~ SeiZleba niSnavdes<br />
mxolod sxva sacxovrebel<br />
adgilebs, da ara, magaliTad,<br />
eklesias.<br />
autsorsingi _ organizaciaTa<br />
Sorisi SeTanxmeba calkeuli<br />
biznes-procesebis Sesrulebaze,<br />
romlis meSveobiT<br />
maRldeba efeqturoba da/an<br />
mcirdeba danaxarjebi. Tanamedrove<br />
biznesSi autsorsingiT<br />
SeiZleba gadaeces<br />
rogorc damxmare (mag., xelfasis<br />
gaangariSeba, informaciuli<br />
sistemebis gamarTva da<br />
sxv.), ise zogierTi ZiriTadi<br />
biznes-procesebi (mag., axali<br />
produqtebis damuSaveba).<br />
auqcioni [laT. auctio] _<br />
(ekon.). qonebis sajaro (Ria)<br />
wesiT gayidva. saqoneli mieyideba<br />
mas, vinc yvelaze maRal<br />
fass SesTavazebs.
afera [frang. affaire _ saqme]<br />
_ (samarT.). saeWvo garigeba,<br />
TaRliToba.<br />
afideviti [ingl. affidavit] _<br />
(samarT.). werilobiTi ganacxadi,<br />
romelic xelmowerilia<br />
da ficdadebulia veqilis TandaswrebiT<br />
da, romelic Semdeg<br />
SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />
rogorc mtkicebuleba sasamar-<br />
Tlo mosmenis dros.<br />
a-forfe [frang. a forfait _<br />
miwodeba, momarageba] _ saer-<br />
TaSoriso vaWrobis dafinanseba<br />
gadasagzavni Tamasuqis ganaRdebis<br />
gziT regresis uflebis<br />
gareSe, e.i. Tamasuqis myidveli<br />
Tavis Tavze iRebs gadauxdelobis<br />
mTel risks da<br />
wina mflobelisaTvis pretenziis<br />
wayeneba ar SeuZlia.<br />
aqti [ingl. act] _ (samarT.).<br />
sakanonmdeblo organos mier<br />
damtkicebuli gadawyvetileba,<br />
romelic gaxda kanoni; dokumenti,<br />
oficialuri valdebuleba.<br />
aqtiuri [ingl. active] _<br />
moqmedi, efeqturi.<br />
aqtuari [ingl. actuary] _<br />
sadazRvevo kompaniis Tanam-<br />
Sromeli, romelic sadaz-<br />
Rvevo Senatans iTvlis.<br />
aqcepti [laT. acceptus _<br />
miRebuli] _ (raime) SemoTavazebulis<br />
miReba; daTanxmeba,<br />
Tanxobis micema: 1. (finans.).<br />
gadamxdelis valdebuleba<br />
(Tanxmobis warweriT dadastureba)<br />
dadgenil vadaSi gaanaRdos<br />
gadasagzavni Tamasuqi<br />
10<br />
(trata), warmodgenili angari-<br />
Si an daakmayofilos sxva<br />
moTxovnebi; unaRdo angariSsworebis<br />
erT-erTi forma. 2.<br />
(ekon., samarT.). upirobo Tanxmoba<br />
SemoTavazebul winadadebaze<br />
(oferti), rom daidos<br />
xelSekruleba.<br />
aqceptanti, aqceptori<br />
[laT. acceptantis _ mimRebi] _<br />
1. (finans.). piri, romelmac<br />
aiRo valdebuleba gaanaRdos<br />
Tamasuqi. 2. (ekon., samarT.).<br />
SemoTavazebuli winadadebis<br />
mimRebi piri.<br />
aqcesiuri xelSekruleba<br />
[laT. accessio _ SeerTeba, mier-<br />
Teba] _ (dipl.). xelSekruleba,<br />
romliTac saxelmwifo uerTdeba<br />
sxva saxelmwifoTa adre<br />
dadebul xelSekrulebas.<br />
aqcesoruli xelSekruleba<br />
[laT. accessorius _ momsvleli]<br />
_ (dipl.). damatebiTi xelSekruleba,<br />
romelic daerTvis<br />
mTavar xelSekrulebas.<br />
aqcia [frang. action] _ 1.<br />
(ekon.). saemisio fasiani qaRaldi,<br />
romelic adasturebs misi<br />
mflobelis (aqcioneris) uflebas<br />
monawileobdes saaqcio<br />
sazogadoebis menejmentSi da<br />
am sazogadoebis mogebidan<br />
miiRos Tavisi wili (dividendi).<br />
2. (polit.). raime<br />
politikur-ekonomikuri miznis<br />
misaRwevad wamowyebuli moqmedeba,<br />
RonisZieba.<br />
aqcizi [frang. accise] _<br />
(finans.). arapirdapiri saerTosaxelmwifoebrivi<br />
gadasaxadi,<br />
romelic Sedis saqonlis fas-
Si. mas ixdis momxmarebeli am<br />
gadasaxadiT gazrdil fasTan<br />
erTad. igi gamyidvelis SemosavalTan<br />
araa dakavSirebuli<br />
da saxelmwifo biujetSi Sedis.<br />
aqciziT ibegreba alkoholuri<br />
sasmelebi, Tambaqos<br />
nawarmi, navTobproduqtebi,<br />
msubuqi avtomanqanebi.<br />
b<br />
baza [frang. base < berZ.] _<br />
risame safuZveli. mag. ekonomikuri<br />
baza, samarTlebrivi baza da a.S.<br />
bazisi [berZ. basis _ safuZveli]<br />
_ 1. (ekon.). wanamati an<br />
fasdakleba saqonlis sabirJo<br />
kotirebaze (fasdadgenaze). 2.<br />
(ekon., samarT.). yvelaze mniSvnelovani.<br />
balansi [frang. balance _<br />
saswori] _ (ekon.). Semosavalgasavlis<br />
SefardebiTi jami;<br />
ori nawilis raodenobrivi<br />
Tanasworoba.<br />
banki [ital. banco] _ finansuri<br />
dawesebuleba, romelic<br />
awarmoebs fulisa da fasiani<br />
qaRaldebis operaciebs, finansur<br />
momsaxurebas uwevs mTavrobas,<br />
sawarmoebs, moqalaqeebsa<br />
da erTmaneTs.<br />
banketi [frang. banquet] _<br />
(dipl.). sazeimo wveuleba, romelic<br />
imarTeba visime pativsacemad<br />
an raime movlenis<br />
aRsaniSnavad,<br />
banknoti [ingl. banknote] _<br />
(finans.). qaRaldis fuli,<br />
11<br />
romelsac mimoqcevaSi uSvebs<br />
centraluri banki; sakredito<br />
baraTi.<br />
banko [ital. banco] _<br />
(finans.). fasi an kursi, romlis<br />
mixedviTac banki awarmoebs<br />
fasiani qaRaldebis<br />
yidva-gayidvas.<br />
bankroti [ital. bankrotto] _<br />
(samarT.). gakotrebuli, valauvali,<br />
gadaxdis unarmoklebuli<br />
movale.<br />
barbekiu [ingl. barbecue] _<br />
(dipl.). sazeimo miReba (gamaspinZleba)<br />
Ria cis qveS.<br />
barieri [ingl. barrier] _<br />
dabrkoleba; winaaRmdegoba;<br />
raimes gakeTebis xelSeSla.<br />
baristeri [ingl. barrister] _<br />
advokati (gansakuTrebiT inglisSi),<br />
romelsac SeuZlia<br />
eWvmitanilis dacva an sxva<br />
piris dadanaSauleba umaRles<br />
sasamarTloSi.<br />
barteri [ingl. barter _<br />
gacvla] _ (ekon.). naturaluri<br />
saqonelgacvla, roca erTi<br />
dovlaTi meoreze fulis<br />
gadaxdis gareSe icvleba.<br />
beniluqsi [ingl. Benelux<br />
Economic Union] _ belgiis,<br />
niderlandisa da luqsemburgis<br />
ekonomikuri kavSiri.<br />
beneficiari [frang. benefice<br />
_ mogeba, sargeblianoba] _ 1.<br />
(finans.). piri, romelic iRebs<br />
fulad gadasaxdels; fulis<br />
mimRebi. 2. (samarT.). piri, romlis<br />
qonebas marTavs ndobiT<br />
aRWurvili piri.
idi [ingl. bid] _ (ekon.).<br />
myidvelebis winadadeba; SeTavazeba<br />
risame sayidlad garkveul<br />
fasad (gansakuTrebiT<br />
auqcionze).<br />
biznesi [ingl. business _<br />
saqme, mewarmeoba] _ momgebiani<br />
saqmianoba.<br />
bili [ingl. bill] _ 1.<br />
inglisSi, aSS-isa da zogierTi<br />
sxva qveynis sakanonmdeblo<br />
organoSi Setanili axali<br />
kanonproeqti. 2. aSS-Si qaRaldis<br />
fuli, angariSi.<br />
bipolidi [laT. bis _ orjer<br />
da berZ. polis _ qalaqi,<br />
saxelmwifo) _ (samarT.). piri,<br />
romelsac ori (an meti)<br />
saxelmwifos moqalaqeoba aqvs;<br />
bipatridi.<br />
birJa [germ. Börse, laT. bursa<br />
_ qisa] _ erTgvarovani saqonlis<br />
regularulad funqcionirebadi,<br />
organizaciulad gansazRvruli<br />
sabiTumo bazari.<br />
mag., safondo birJa _ adgili,<br />
sadac xdeba fasiani qaRaldebis<br />
(aqciebis, obligaciebis<br />
da sxv.) yidva-gayidvis garagebebi.<br />
biurokratia [frang. bureau _<br />
biuro da berZ. kratos _ Zalaufleba]<br />
_ (polit.). umaRlesi<br />
Cinovnikuri aparati, administracia;<br />
marTvis sistema, romelic<br />
dafuZnebulia formalizmze.<br />
biujeti [frang. budget _<br />
CanTa] _ (finans.). saxelmwifos,<br />
firmis, ojaxis Semosavlebisa<br />
12<br />
da xarjebis nusxa drois<br />
gansazRvruli periodisaTvis,<br />
Cveulebriv, erTi wlisaTvis.<br />
bloki [frang. bloc] _ (polit.,<br />
ekon.). saxelmwifoebis, partiebis<br />
da a.S. kavSiri, gaer-<br />
Tianeba saerTo ekonomikurpolitikuri<br />
miznebis misaRwevad.<br />
boikoti [ingl. boycott] _<br />
urTierTobis gawyveta pirTan,<br />
dawesebulebasTan an saxelmwifosTan.<br />
boni [frang. bon] _ (ekon.,<br />
samarT.). 1. sakredito dokumenti,<br />
romliTac mis mflobels<br />
SeuZlia miiRos garkveuli<br />
Tanxa daTqmul vadaSi.<br />
2. droebiTi qaRaldis fulis<br />
niSani. 3. xmarebidan gamosuli<br />
qaRaldis fuli, romelsac<br />
agroveben koleqciisaTvis.<br />
bonifikacia [frang. Bonification]<br />
_ (finans.). fasis wanamati<br />
saqonlis maRali xarisxisaTvis,<br />
romelic aWarbebs<br />
xelSekrulebiT dadgenil<br />
dones.<br />
bonusi [laT. bonus _ kargi]<br />
_ (ekon.). damatebiTi dajildoveba,<br />
premia; gamyidvelis<br />
fasdakleba mudmivi myidvelisaTvis.<br />
breid-vimpeli [hol. breedwimpel]<br />
_ (sazRvao, dipl.).<br />
sagangebo alami, romelsac<br />
samxedro xomaldze maSin<br />
aRmarTaven, roca masze maRali<br />
saxelmwifo Tanamdebobis<br />
piri imyofeba.
ein-dreini [ingl. brain _<br />
tvini da drein _ drenaJi] _<br />
`tvinis gadineba~; cxovrebis<br />
dabali donis qveynebidan<br />
maRalkvalificiuri specialistebis<br />
masiuri wasvla.<br />
brifingi [ingl. breifing _<br />
sityva-sityviT instruqtaJi] _<br />
(polit.). xanmokle TaTbiri an<br />
pres-konferencia saerTaSoriso<br />
da mniSvnelovan saxelmwifoebriv<br />
sakiTxebze JurnalistTa<br />
viwro wrisaTvis.<br />
brokeri [ingl. broker] _<br />
(ekon.). birJis muSaki, bazris<br />
monawile, sabazro urTier-<br />
TobaTa agenti, Suamavali.<br />
bruto [ital. brutto] _ (ekon.).<br />
saqonlis wona tarasTan da<br />
SesafuTTan erTad. (sapirisp.<br />
neto).<br />
bumi ekonomikuri [ingl.<br />
boom] _ (ekon.). saqmiani ciklis<br />
faza, warmoebis, vaWrobis,<br />
saqmiani aqtivobis xelovnurad<br />
gamowveuli moklevadiani<br />
aRmavloba.<br />
butlegeri [ingl. bootlegger]<br />
_ (samarT.). akrZaluli saqonliT<br />
(spirtiani sasmelebi)<br />
movaWre piri.<br />
buRalteria, buxhalteria<br />
[germ. Buch wigni da halter<br />
daWera] _ fuladi saxsrebisa<br />
da materialuri faseulobebis<br />
aRricxvis wignisa da uwyisebis<br />
warmoeba dokumentaciis<br />
gansazRvruli wesebisa da<br />
formebis dacviT.<br />
13<br />
g<br />
gakotreba [ital. banko _<br />
skami da otto _ gatexili] _<br />
(ekon., samarT.). fuladi<br />
saxsrebis uqonlobis gamo<br />
movalis gadaxdisuunaroba.<br />
galanturi [frang. galant] _<br />
(dipl.). didad Tavaziani,<br />
zrdilobiani.<br />
gapi [ingl. gap _ dacileba,<br />
garRveva] _ (ekon.). sabirJo<br />
saqonlis fasis mkveTri cvlileba,<br />
roca wina sabirJo dRis<br />
minimaluri fasi mimdinare<br />
dRis maqsimalur fasze maRalia<br />
an wina dRis maqsimaluri<br />
fasi mimdinare dRis minimalur<br />
fasze naklebia.<br />
garanti [frang. garant] _<br />
(ekon. samarT.). saxelmwifo,<br />
dawesebuleba an piri, romelic<br />
iZleva risame garantias;<br />
Tavdebi.<br />
garantia [frang. garantie] _<br />
iuridiuli dokumenti; piroba,<br />
romelic uzrunvelyofs risame<br />
warmatebas; sawindari.<br />
gaspadin, gaspaJa [rus.<br />
господин, госпажа] _ ruseTSi:<br />
zrdilobiani mimarTva kacisadmi,<br />
qalisadmi.<br />
gastarbaiteri [germ. Gastarbeiter<br />
muSa-imigranti] _ (ekon.,<br />
polit.). <strong>ucxo</strong>eli muSa, romelic<br />
samuSaodaa Casuli ekonomikurad<br />
sustad ganviTarebuli<br />
qveynidan industriulad<br />
ganviTarebul qveyanaSi.<br />
gaudeamusi [laT. gaudeamus _<br />
`gavixaroT~] _ Zveleburi
studenturi simRera laTinur<br />
enaze; iwyeba sityvebiT:<br />
Gaudeamus igitur, juvenes dum sumus!<br />
_ amgvarad, gavixaroT, vidre<br />
axalgazrdebi varT.<br />
genezisi [berZ. genesis] _<br />
warmoSoba, warmoqmna.<br />
genocidi [laT. gens _ gvari,<br />
tomi da caedere _ mokvla] _<br />
(samarT., polit.). gaerTianebuli<br />
jgufis mTlianad an<br />
nawilobriv mospoba an misi<br />
mospobis safrTxis Seqmna<br />
erovnuli, eTnikuri, rasobrivi,<br />
religiuri an raime sxva<br />
niSniT. iTvleba erT-erT<br />
umZimes danaSaulad kacobriobis<br />
winaaRmdeg.<br />
geSefti [germ. Geschaft] _<br />
(ekon.). gamorCenis (mogebis)<br />
mizniT wamowyebuli saqme.<br />
gildia [germ. Gilde] _<br />
erTnairi profesiis adamianTa<br />
(vaWarTa, xelosanTa) gaerTianeba<br />
Sua saukuneebis evropaSi.<br />
globaluri [frang. global] _<br />
1. saerTo, mTliani, erTad<br />
aRebuli. 2. rac mTel msoflios<br />
moicavs. mag., globaluri<br />
politika, globaluri<br />
ekonomika.<br />
glosari, glosariumi [laT.<br />
glossar, glossarium] _ (samarT.).<br />
kanonebisa da iuridiuli<br />
aqtebis ganmartebaTa krebuli.<br />
gradacia [laT. gradatio] _<br />
erTi safexuridan meoreze<br />
TandaTanobiT gadasvla; TandaTanoba,<br />
Tanamimdevroba.<br />
granti [ingl. grant _ subsidia,<br />
saCuqari] _ 1. (samarT.).<br />
14<br />
vinmesTvis raimes (umetesad<br />
fulis) micema (mudmivad an<br />
droebiT) werilobiTi dokumentiT;<br />
Cuqeba; boZeba. 2. mTavrobis,<br />
adgilobrivi xelisuflebis<br />
an sxva organizaciis<br />
mier micemuli fuli raime<br />
gadasaxadis gadaxdaSi dasaxmareblad.<br />
grantori _ maCuqebeli,<br />
cedenti.<br />
grinbeki [ingl. greenback] _<br />
amerikuli dolaris popularuli<br />
saxelwodeba.<br />
gubernatori [ingl. governor]<br />
_ piri, romelic marTavs<br />
Stats an provincias; mmar-<br />
Tveli.<br />
gudvili [ingl. goodwill] _<br />
(ekon.). firmis aqtivebi, kapitali,<br />
romelic ar eqvemdebareba<br />
materialur ganzomilebas.<br />
mag., reputacia, teqnikuri<br />
kompetenciebi, kavSirebi, marketinguli<br />
xerxebi, adgilmdebareoba<br />
da sxv.<br />
d<br />
damfinicia [laT. damnum _<br />
zarali da facere _ keTeba] _<br />
(ekon., samarT.). dazaraleba.<br />
dauning-striti [ingl.<br />
Downing street] _ (dipl.). londonSi:<br />
quCa, sadac mdebareobs<br />
inglisis sagareo saqmeTa<br />
saministro; ase uwodeben TviT<br />
am saministros (zogjer, saer-<br />
Tod, mTavrobasac).<br />
debatebi [frang. débats] –<br />
(polit.). raime sakiTxis sajaro<br />
ganxilva, azrTa gaziareba; kamaTi.
debentura [laT. debere _<br />
iyos movaled] _ (samarT.).<br />
sabaJo mowmoba baJis dabrunebamde.<br />
debeti [laT. debet] _ (buxhalt.).<br />
fuli, romelic kompanias<br />
marTebs. (sapirisp. krediti).<br />
debitori [laT. debitor] _<br />
piri, romelmac vinmes winaSe<br />
valdebuleba ikisra; movale.<br />
(sapirisp. kreditori).<br />
degresia [laT. degressio _<br />
ukan daxeva] _ 1. raimes Tanda-<br />
TanobiT Semcireba, kleba. 2.<br />
(finans.). gadasaxadiT proporciuli<br />
dabegvra _ ufro<br />
mcire Semosavalze dabegvris<br />
procentis Semcireba.<br />
deduqcia [laT. deductio _<br />
gamoyvana] _ mtkicebis erTerTi<br />
gza logikaSi, zogadi<br />
debulebidan kerZo daskvnis<br />
gamoyvana. (sapirisp. induqcia).<br />
devalvacia [laT. de _ amo-<br />
Reba da valer _ Rirs] _ (ekon.).<br />
qveyanaSi fulis reforma, gaufasurebuli<br />
fulis niSnebis<br />
amoReba mimoqcevidan da<br />
srulfasiani sakredito bile-<br />
TebiT Secvla (Ria devalvacia)<br />
an brunvaSi myofi fulis<br />
niSnebis oficialuri kursis<br />
dabla daweva (faruli devalvacia).<br />
deviacia [laT. déviatio _<br />
gadaxra] _ (ekon.). fasiani<br />
qaRaldebis kursis, sabirJo<br />
saqonlis fasebis uecari<br />
gadaxra forsmaJorul garemoebaTa<br />
gavleniT.<br />
15<br />
devizi [frang. devise] _<br />
(finans.). saerTaSoriso sagadasaxdelo<br />
saSualeba Tamasuqebis,<br />
Cekebis, gzavnilebis,<br />
akreditivebis saxiT, romlebic<br />
wamoyenebulia <strong>ucxo</strong> bankebSi<br />
da unda ganaRdes saz-<br />
RvargareT <strong>ucxo</strong>ur valutaSi.<br />
dezavuireba [frang. désavouer]<br />
_ (polit., samarT.). uaryofa;<br />
visime gancxadeba, rom<br />
igi ar eTanxmeba Tavisi<br />
warmomadgenlis moqmedebas.<br />
de-iure [laT. de jure] _<br />
kanonisamebr, iuridiulad, visime<br />
cnoba formalurad. (sapirisp.<br />
de-faqto).<br />
deklaracia [laT. declaratio] _<br />
(polit.). 1. oficialuri gancxadeba<br />
raime aqtisa, kanonisa.<br />
2. (finans.). gadasaxadis gadamxdelis<br />
gancxadeba Tavisi<br />
Semosavlis, qonebis raodenobis<br />
Sesaxeb. 3. sabaJos dokumenti,<br />
romelSic mocemulia<br />
informacia sazRvarze gadasazid<br />
saqonelze.<br />
deklasifikacia [ingl.<br />
declassification] _ raimesTvis<br />
saidumlo grifis moxsna;<br />
cnobilad CaTvla.<br />
dekorti [germ. Dekort] _<br />
(ekon.). fasis dakleba saqonelze,<br />
rodesac misi xarisxi<br />
da raodenoba ar Seesabameba<br />
pirobiT daTqmuls.<br />
dekreti [laT. decretum] _<br />
(samarT.). xelisuflebis umaRlesi<br />
organos dadgenileba,<br />
gankarguleba, romelsac kanonis<br />
Zala aqvs.
deliveri [ingl. delivery] _<br />
(samarT.). mflobelis werilobiTi<br />
orderi saqonlis gacemis<br />
Sesaxeb.<br />
delimitacia sazRvrisa<br />
[laT. delimitatio _ dadgena] _<br />
saerTaSoriso samarTalSi:<br />
saxelmwifo sazRvris mdgomareobisa<br />
da mimarTulebis dadgena<br />
momijnave saxelmwifoebs<br />
Soris molaparakebaTa gziT.<br />
delinkventi [laT. delinquens<br />
_ danaSaulis Camdeni] _<br />
(samarT.). piri, romelmac ar<br />
Seasrula kanoniT (xelSekrulebiT)<br />
masze dakisrebuli<br />
valdebuleba, dauSva darRveva,<br />
Caidina danaSauli da a.S.<br />
delistingi [ingl. delisting] _<br />
(ekon.). fasiani qaRaldebis<br />
amoReba safondo birJaze<br />
registraciis siidan. (sapirisp.<br />
listingi).<br />
deliqti [laT. delictum] _<br />
(samarT.). kanonsawinaaRmdego<br />
moqmedeba, danaSauli, romelmac<br />
gamoiwvia zarali da<br />
iTvaliswinebs misi anazRaurebis<br />
valdebulebas.<br />
deliqturi _ samoqalaqo<br />
kanondarRvevasTan dakavSirebuli.<br />
delkredere [ital. del credere<br />
_ ndobiT] _ samoqalaqo<br />
samarTalSi: xelSekrulebis<br />
piroba, romlis mixedviTac<br />
komisioneri kisrulobs pasuxismgeblobas<br />
mesame piris<br />
mier garigebis Sesrulebaze.<br />
demagogia [berZ. dēmagõgia] _<br />
(polit.). 1. xalxis mxarda-<br />
Weris mopoveba maT grZnobebze<br />
16<br />
da cruSexedulebebze Tama-<br />
SiT. 2. sakiTxis aramarTebulad<br />
gaSuqeba Segnebulad;<br />
faqtebis damaxinjeba.<br />
demarkacia [laT. démarcation<br />
_ gamijvna] _ (samarT.).<br />
saxelmwifos sazRvris adgilze<br />
gatareba da misi specialuri<br />
sasazRvro niSnebiT<br />
dafiqsireba.<br />
demarSi [frang. démarche] _<br />
(dipl.). erTi saxelmwifos<br />
mTavrobis mimarTva meorisadmi<br />
(nota, memorandumi, gancxadeba<br />
da misT.).<br />
demereji [ingl. demurage] _<br />
(ekon., samarT.). jarima, pirgasamtexlo,<br />
romelsac tvirTis<br />
mflobeli (damfraxtavi) uxdis<br />
gemis mesakuTres gemis<br />
mocdenisaTvis.<br />
demilitarizacia [frang.<br />
démilitariser] _ (polit., samarT.).<br />
saerTaSoriso xelSekrulebiT<br />
romelime saxelmwifosaTvis<br />
saomari teqnikis raodenobrivi<br />
SezRudva; ganiaraReba.<br />
demokratia [berZ. dēmokratia]<br />
_ (polit.). saxelmwifo mmar-<br />
Tvelobis forma, roca umaRlesi<br />
xelisufleba mTel<br />
xalxs ekuTvnis.<br />
dempingi [ingl. dumping _<br />
Camogdeba] _ (ekon.). saqonlis<br />
gayidva xelovnurad Semcirebuli<br />
fasebiT.<br />
denacionalizacia [frang.<br />
dénationalisation] _ (polit., ekon.).<br />
saxelmwifo obieqtebis gadacema<br />
kerZo sakuTrebaSi. (sapirisp.<br />
nacionalizacia).
denominacia [laT. denominatio<br />
_ gadarqmeva] _ (finans.). gaufasurebuli<br />
qaRaldis fulis<br />
niSnebis saxelis Secvla da<br />
maTi nominaluri Rirebulebis<br />
Semcireba.<br />
denonsacia [frang.<br />
dénonciation _ Setyobineba] _<br />
(dipl.). erTi saxelmwifos<br />
mier meorisaTvis Setyobineba<br />
maT Soris moqmedi xelSekrulebis<br />
Sewyvetis Sesaxeb.<br />
depoziti [laT. depositum _<br />
Sesanaxad micemuli ram] _<br />
(finans.). fuladi anabari; xel-<br />
Sekruleba minabarebis Sesaxeb.<br />
depozitari qveynebi _<br />
(dipl.). saxelmwifoebi, romel-<br />
Ta Soris dadebul xelSekrulebas<br />
Semdgom SeuZliaT<br />
xeli moaweron sxva msurvelma<br />
qveynebma.<br />
deponenti [laT. deponentus _<br />
gadadeba] _ fizikuri an<br />
iuridiuli piri, romelmac<br />
Sesanaxad gadasca sakredito<br />
dawesebulebas (banks) fuli an<br />
fasiani qaRaldebi.<br />
deponireba [laT. deponere _<br />
Sesanaxad gadacema] _ 1.<br />
(dipl.). saratifikacio sigelebis<br />
Sesanaxad gadacema<br />
romelime saxelmwifos an<br />
saerTaSoriso organosaTvis<br />
(Tu xelSekrulebas xeli<br />
moawera ramdenime qveyanam). 2.<br />
(finans.). depozitis Setana.<br />
deporti [frang. déport] _<br />
(ekon.). spekulaciuri sabirJo<br />
garigeba, romelic ideba<br />
safondo birJaze fasiani<br />
qaRaldebis kursis dacemaze<br />
17<br />
moTamaSe pirebis (`daTvebi~)<br />
mier. (sapirisp. reporti).<br />
deportacia [laT. deportatio]<br />
_ (polit.). pirovnebis gaZeveba<br />
misi mudmivi adgilsamyofelidan<br />
da sxva adgilas iZulebiT<br />
dasaxleba.<br />
depresia [laT. depressio _<br />
daTrgunva] _ (ekon.). sameurneo<br />
saqmianobis moduneba, Seferxeba.<br />
deputati [laT. deputatus] _<br />
arCeviTi saxelmwifo dawesebulebis<br />
wevri; arCeuli warmomadgeneli.<br />
derivati [laT. derivatus _<br />
gamoyofili] _ xelSekruleba<br />
(ofcioni, fiuCersi), romelic<br />
efuZneba valutebis, fasiani<br />
qaRaldebis kursebs; mflobels<br />
aZlevs SesaZleblobas<br />
daifiqsiros saqonlis yidvis<br />
(gayidvis) xelsayreli fasi.<br />
despani [ingl. envoy] _<br />
(dipl.). ufrosi diplomati<br />
(rangiT elCze dabali); piri,<br />
romelic erTi mTavrobisgan<br />
an organizaciisgan SetyobinebiT<br />
gaigzavna meoresTan.<br />
despotia [berZ. despotia] _<br />
(polit.). ganusazRvreli uflebebis<br />
mqone umaRlesi xelisufalis<br />
(despotis) mmarTveloba.<br />
destruqcia [laT. destruction]<br />
_ rRveva, risame normaluri<br />
struqturis daSla.<br />
detanti [frang. détente] _<br />
(polit.). daZabulobis Seneleba<br />
saerTaSoriso urTierTobebSi<br />
(aSS-sa da zogierT sxva<br />
qveyanaSi miRebuli termini).
deteqtivi [ingl. detective] _<br />
<strong>ucxo</strong>eTis qveynebSi samZebro<br />
policiis agenti; maZebari.<br />
de-faqto [laT. defacto] _ (samarT.).<br />
faqtobrivad, visime an<br />
risime cnoba sinamdvileSi.<br />
(sapirisp. de-iure).<br />
definicia [laT. definitio] _<br />
sagnis zusti gansazRvra misi<br />
yvelaze arsebiTi niSnebis<br />
mixedviT.<br />
deficiti [laT. deficit _<br />
aklia] _ (ekon.). 1. ramis<br />
(saqonlis, finansebis) nakleboba;<br />
2. gasavlis metoba<br />
Semosavalze.<br />
deflacia [laT. deflatio _<br />
gamoberva, Seberva] _ (ekon.).<br />
brunvaSi myofi qaRaldis<br />
fulis raodenobrivi Semcireba<br />
misi msyidvelobiTunarianobis<br />
asawevad.<br />
defolti [ingl. defolt] _ (finans.).<br />
fasian qaRaldze procentis<br />
gacemis Sewyveta.<br />
decentralizacia _<br />
(polit.). 1. mmarTvelobis<br />
sistema, roca centraluri<br />
xelisuflebis zogi funqcia<br />
gadaecema TviTmmarTvelobis<br />
adgilobriv organoebs; 2. centralizaciis<br />
Sesusteba an<br />
gauqmeba.<br />
decimacia [laT. decimus _<br />
meaTe] _ (ist.). yoveli meaTe<br />
adamianis dasja damnaSavis<br />
mounaxaobis SemTxvevaSi.<br />
diaspora [berZ. diaspora _<br />
gabneva] _ xalxis (eTnikuri<br />
erTobis) mniSvnelovani nawi-<br />
18<br />
lis yofna Tavisi qveynis<br />
farglebs gareT.<br />
digestebi [laT. digesta] _<br />
romauli samoqalaqo samarTlis<br />
krebuli, romelic gamoaqveynes<br />
533 w. imperator iustinianes<br />
dros; Seicavda romaeli<br />
iuristebis mravalricxovani<br />
Sromebidan amokrefil<br />
adgilebs da kanonis Zala<br />
hqonda (sxvanairad: pandeqtebi).<br />
diversifikacia [laT.<br />
deversus _ sxvadasxva da facere _<br />
keTeba] _ (ekon.). kerZo piris<br />
an firmis saqmianobis gafar-<br />
Toeba.<br />
dividendi [laT. devidendus _<br />
gasayofi] _ (ekon.). aqcioner-<br />
TaTvis kompaniis mogebis<br />
nawilis gadaxda.<br />
dizaJio [ital. disaggio] _<br />
(finans.). qaRaldis fulis<br />
niSnebisa da sxva fasiani<br />
qaRaldebis kursis Semcireba.<br />
(sapirisp. aJio).<br />
dileri [ingl. dialer _ movaWre,<br />
agenti] _ (ekon., samarT.).<br />
kerZo piri an firma, safondo<br />
birJis wevri, romelic moqmedebs<br />
Tavisi saxeliTa da<br />
xarjiT.<br />
dilingi [ingl. dealing] _<br />
(ekon.). 1. yidva-gayidva londonis<br />
safondo birJaze. 2. saqmiani<br />
garigeba; finansuri operacia;<br />
fasebis dacema-amaRlebaze<br />
TamaSi.<br />
dilucia mogebis [ingl.<br />
dilutio earnings] _ (ekon.). Semosavlianobis<br />
Semcireba.
diplomati [frang. diplomate]<br />
_ 1. Tanamdebobis piri (mag.,<br />
elCi), romelic Tavisi qveynis<br />
oficialuri warmomadgenelia<br />
sxva qveyanaSi. 2. (gadat.) sxva<br />
adamianebTan urTierTobaSi<br />
mSvidi da taqtiani.<br />
diplomatia [frang.<br />
diplomatie] _ 1. mTavrobis saqmianoba<br />
saxelmwifos sagareo,<br />
saerTaSoriso politikis gansaxorcieleblad.<br />
2. sxva<br />
qveyanaSi sakuTari qveynis<br />
interesebis marTva diplomatebis<br />
mier.<br />
diplomatiuri korpusi _<br />
ama Tu im qveyanaSi akreditebuli<br />
<strong>ucxo</strong> qveynebis<br />
diplomatiur warmomadgenlobaTa<br />
erToblioba.<br />
diplomatiuri imuniteti _<br />
ix. imuniteti diplomatiuri.<br />
direqtiva [frang. directive _<br />
gagzavna] _ zemdgomi organos<br />
an Tanamdebobis piris savaldebulod<br />
Sesasrulebeli<br />
saxelmZRvanelo miTiTeba;<br />
instruqciebis gacema.<br />
disidenti [laT. dissidens _<br />
winaaRmdegi] _ piri, romelic<br />
ar iziarebs qveyanaSi gabatonebul<br />
ideologias; sxvagvarad<br />
moazrovne.<br />
diskvalifikacia [ingl.<br />
disqualify] _ (samarT.). vinmes-<br />
Tvis: 1. uflebis CamorTmeva. 2.<br />
araqmedunarianad gadaqceva.<br />
diskonti [ingl. discount] _<br />
(finans.). 1. Tamasuqis an<br />
fasiani qaRaldis ganaRdeba. 2.<br />
fasCamokleba.<br />
19<br />
diskreditacia [frang.<br />
discréditer _ ndobis dakargva] _<br />
1. ganzrax moqmedeba, romelic<br />
subieqtis (adamianis, firmis<br />
da sxv.) avtoritetis, imijis<br />
Sesaryevad aris mimarTuli. 2.<br />
(samarT). Cveneba imisa, rom<br />
piri ar aris sando.<br />
diskreciuli [frang.<br />
discrétionnire _ piradi Sexedulebis<br />
mixedviT, TviTneburad]<br />
_ Tavisi Sexedulebisamebr<br />
moqmedi.<br />
diskriminacia [laT.<br />
discriminatio _ garCeva] _ 1.<br />
(dipl.). rasobrivi an nacionaluri<br />
kuTvnilebis, socialuri<br />
warmoSobis, politikuri<br />
Sexedulebebis, sqesis an sxva<br />
niSnis mixedviT moqalaqeTa<br />
garkveuli kategoriisaTvis<br />
uflebebis SezRudva an Camor-<br />
Tmeva. 2. (ekon.) ekonomikuri<br />
subietis (saxelmwifo, sawarmo,<br />
moqalaqe) uflebaTa ukanonod<br />
Selaxva an CamorTmeva.<br />
(sapirisp. retorsia).<br />
diskusia [laT. discussio _<br />
kvleva, ganxilva] _ raime sadavo<br />
sakiTxis sajaro ganxilva;<br />
kamaTi, paeqroba.<br />
dismili [ingl. dismissal _<br />
daTxovna] _ (dipl.). diplomatis<br />
kerZo pirad gamocxadeba.<br />
dispaSi [frang. dispache] _<br />
(ekon.). zaralis gaangariSeba<br />
(gemis avariis SemTxvevaSi).<br />
dispozicia [laT. dispositio _<br />
ganawileba] _ (samarT.). kanonebsa<br />
da xelSekrulebebSi<br />
dafiqsirebuli ekonomikuri
saqmianobis amkrZalavi an<br />
SemzRudveli samarTlebrivi<br />
normamiTiTebebi.<br />
disputi [laT. disputo _<br />
vmsjelob, vkamaTob] _ sajaro<br />
kamaTi, paeqroba raime sakiTxze.<br />
distribucia [ingl.<br />
distribution] _ (vaWr.). ganawileba;<br />
saqonlis biTumad Sesyidva<br />
da gayidva.<br />
diferenti [laT. differens] _<br />
(finans.). savaWro operaciebSi:<br />
saqonlis SekveTisa da miRebis<br />
dros arsebuli fasTasxvaoba.<br />
diqtati [laT. dictatus _<br />
miwerili] _ 1. (ekon.). ekonomikuri<br />
subieqtisaTvis moqmedebis<br />
gansazRvruli wesis iZulebiT<br />
Tavsmoxveva. 2. (dipl.).<br />
xelSekrulebaSi araTanasworuflebiani<br />
pirobebis miniWeba<br />
ufro Zlieri mxaris mier.<br />
diqtatori _ (polit.).<br />
mmarTveli, romelsac sruli<br />
piradi Zalaufleba gaaCnia.<br />
diqtatura [laT. dictatura] _<br />
(polit.). gabatonebuli klasis<br />
SeuzRudveli saxelmwifo<br />
Zalaufleba.<br />
dogma [berZ. dogma] _<br />
(samarT.). 1. ZiriTadi debuleba.<br />
2. dausabuTeblad, brmad<br />
miRebuli debuleba, romelic<br />
miiCneva uryev WeSmaritebad<br />
yvela droisa da istoriuli<br />
pirobebisaTvis.<br />
dokumenti [laT. documentum]<br />
_ (samarT.). risame damamtkicebeli<br />
saqmiani qaRaldi; raime<br />
uflebis damadasturebeli sa-<br />
20<br />
buTi; visime vinaobis damamtkicebeli<br />
mowmoba.<br />
dominireba [laT. dominary _<br />
Warboba] _ (ekon.). 1. erTi ekonomikuri<br />
subieqtis an misi<br />
saqonlis upiratesi mdgomareoba<br />
sxvebTan SedarebiT. 2.<br />
gabatonebuli idea, risame<br />
ZiriTadi niSani.<br />
domicili [laT. domicilium _<br />
adgilsamyofeli] _ mudmivi<br />
sacxovrebeli adgili; warmoebis<br />
adgili (gansakuTrebiT<br />
gadasaxadis miznebisaTvis). 2.<br />
adgili, sadac xdeba Tamasuqis<br />
ganaRdeba an gadasaxadis<br />
gadaxda, roca gadamxdeli<br />
sxvagan cxovrobs.<br />
dosie [frang. dossier] _<br />
(samarT.). raime sakiTxTan an<br />
saqmesTan dakavSirebuli,<br />
erTad Sekrebili dokumentebi.<br />
dotacia [laT. dotatio _<br />
saCuqari, Senawiri] _ (ekon.).<br />
saxelmwifo biujetidan gamoyofili<br />
fuladi saxsrebi<br />
zaraliani sawarmoebis dasafinanseblad.<br />
doqtrina [laT. doctrina] _ 1.<br />
moZRvreba, mecnieruli an<br />
filosofiuri Teoria, sistema.<br />
2. kanonis zogadi principi.<br />
(mag., monros dotrina _<br />
principi, rom aSS-is interesSi<br />
Sedis sxva amerikuli saxelmwifoebis<br />
SidasaqmeebSi garedan<br />
Carevis Tavidan acileba).<br />
duaieni [frang. doyen] _<br />
diplomatiuri korpusis meTauri,<br />
mamasaxlisi.
dublikati [laT. dublicatus _<br />
gaormagebuli] _ raime werilobiTi<br />
dokumentis meore<br />
cali, romelsac iuridiulad<br />
dedanis Zala aqvs.<br />
duopolia [laT. duo _ ori<br />
da berZ. poleo _ vyidi] _ (ekon.).<br />
meurneobis dargis sabazro<br />
struqtura, romlis drosac<br />
arsebobs garkveuli saqonlis<br />
mxolod ori mimwodebeli da<br />
maT Soris ar aris dadebuli<br />
monopolisturi SeTanxmeba<br />
gasaRebis bazrebis, fasebisa<br />
da sxvaTa Sesaxeb.<br />
e<br />
egalitarizmi [ingl.<br />
egalitarianism] _ politikuri<br />
Teoria imis Taobaze, rom<br />
sazogadoebis yvela wevrs<br />
Tanabari uflebebi aqvs da<br />
erTnairad unda moepyron maT.<br />
egzekvatura [laT. exsequor _<br />
gamorkveva, dadgena, Sesruleba]<br />
_ 1. (dipl.). mimRebi<br />
saxelmwifos mTavrobis oficialuri<br />
dokumenti konsulis<br />
cnobis Sesaxeb. 2. (samarT.).<br />
sxva qveyanaSi gamotanili<br />
sasamarTlo gadawyvetilebis<br />
aRsruleba mocemul qveyanaSi.<br />
ediqti [laT. adictum] _<br />
(samarT.). xelisuflebis werilobiTi<br />
brZaneba; kanonis<br />
sajarod gamocxadeba.<br />
evolucia [laT. evolutio] _<br />
risame cvlis, ganviTarebis<br />
procesi.<br />
21<br />
evro [ingl. Euro] _ evrokavSiris<br />
15 qveynis saerTo<br />
valuta.<br />
evrokardi [ingl. eurocard] _<br />
saerTaSoriso-sakredito bara-<br />
Ti, evropuli sabanko sistemis<br />
monawile qveynebSi gamoyenebis<br />
uflebiT.<br />
ekautingi [ingl. account _<br />
angariSi] _ (finans.). finansuri<br />
informaciis Sekreba, damuSaveba-analizTan<br />
dakavSirebuli<br />
saqmianoba.<br />
ekvivalenti [laT. auquivalens]<br />
_ tolmniSvnelovani.<br />
ekzekucia [laT. exsecutio _<br />
Sesruleba] _ (samarT.). sasamarTlo<br />
ganaCenis an administraciuli<br />
gadawyvetilebis<br />
aRsruleba.<br />
ekologia [berZ. Oikos _<br />
saxli, adgilsamyofeli da<br />
logos _ moZRvreba] _ adamianis<br />
urTierToba garemomcvel<br />
bunebasTan.<br />
ekonometrika _ [ekono(mika)<br />
da berZ. metreo vzomav] _<br />
mecniereba, romelic Seiwavlis<br />
ekonomikuri obieqtebisa<br />
da procesebis konkretul<br />
raodenobriv kanonzomierebebs<br />
maTematikuri da statistikuri<br />
meTodebis gamoyenebiT.<br />
ekonomia [berZ. oikonomia _<br />
meurneobis marTva] _ (ekon.).<br />
momWirneobiT xarjva risame;<br />
momWirneoba.<br />
ekonomika [berZ. Oikos _<br />
saxli, meurneoba da nomos _<br />
wesi, kanoni; erTobliobaSi _<br />
meurneobis gaZRolis wesebi] _
1. mecnierebis dargi. 2. meurneoba,<br />
saSualebebis, obieqtebis,<br />
procesebis erToblioba,<br />
romelsac adamianebi iyeneben<br />
sasicocxlo moTxovnilebebis<br />
dasakmayofileblad.<br />
ekonomiuri blokada [ingl.<br />
blockade _ alya] _ qveynis<br />
ekonomikuri politika sxva<br />
qveynis mier yvela an zogierT<br />
saqonelze vaWrobis SezRudvis<br />
an akrZalvis Sesaxeb.<br />
eleqtronuli autsorsingi<br />
_ sxva organizaciaze biznesprocesebisa<br />
da momsaxurebis<br />
Sesrulebis gadacema, romelic<br />
dafuZnebulia informaciuli<br />
teqnologiebis gamoyenebaze.<br />
eleqtronuli bazari _<br />
momwodeblebisa da myidvelebis<br />
jgufi, romlebic erTian<br />
sainformacio-teqnologiur<br />
infrastruqturaSi TanamSromloben.<br />
eleqtronuli biznesi _<br />
biznesi, romlis efeqturoba<br />
da konkurentunarianoba transaqciebis<br />
ganxorcielebis<br />
dros dafuZnebulia informaciuli<br />
teqnologiebis gamoyenebaze.<br />
eleqtronuli komercia _<br />
eleqtronuli qselis meSveobiT<br />
biznes-partniorebs Soris<br />
ganxorcielebuli komerciuli<br />
saqmianoba<br />
eleqtronuli maRazia _<br />
veb-saiti, romelzedac SesyidvisaTvis<br />
ganTavsebulia saqonlis<br />
katalogi, virtualuri<br />
kalaTa, sagadamxdelo instru-<br />
22<br />
mentebi da SeiZleba SekveTis<br />
miwodebis marTvis sistemac.<br />
eleqtronuli fuli _<br />
kompiuterSi an inteleqtualur<br />
baraTze specialuri<br />
Canawerebis saxiT arsebuli<br />
fuli, romelic gamoiyeneba<br />
partniorebs Soris Sesyidvisa<br />
da angariSsworebisaTvis konkretuli<br />
informaciuli teqnologiebis<br />
CarCoebSi.<br />
emansipacia [laT. emancipatio]<br />
_ (polit.). damoukideblobis<br />
miniWeba, uflebebSi gaTanasworeba.<br />
embargo [esp. embargo _<br />
akrZalva] _ (ekon., polit.).<br />
saxelmwifos mier qveyanaSi<br />
garkveuli saqonlis, faseulobis,<br />
oqros, fasiani qaRaldebis,<br />
valutis gatanis an<br />
Semotanis akrZalva.<br />
emigranti [laT. emigrans _<br />
vinc gadasaxldeba] _ Tavisi<br />
qveynidan nebayoflobiT (iZulebiT)<br />
gadasaxlebuli piri<br />
ekonomikuri, politikuri,<br />
religiuri mizezebis gamo.<br />
emigracia [laT. emigro _<br />
gadavsaxldebi] _ iZulebiT an<br />
nebayoflobiT gadasaxleba<br />
Tavisi samSoblodan sxva<br />
qveyanaSi.<br />
emisari [laT. emissarius _<br />
gagzavnili] _ (dipl.). saxelmwifos<br />
an kerZo piris piradi<br />
warmomadgeneli, romelic<br />
asrulebs sxvadasxva (ZiriTadad,<br />
saidumlo) davalebas<br />
<strong>ucxo</strong> qveyanaSi.
emisia [laT. emissio] _<br />
(finans.). qaRaldis fulis<br />
masiuri gamoSveba.<br />
emitenti [laT. emissio _<br />
gamoSveba] _ (finans.). nebismieri<br />
organo an organizacia<br />
(saxelmwifo banki, dawesebuleba,<br />
sawarmo, kompania),<br />
romelic awarmoebs emisias.<br />
e senior _ (dipl.).<br />
portugaliaSi: zrdilobiani<br />
mimarTvis forma mamakacisadmi.<br />
(qalisa _ a seniora).<br />
eskrou [ingl. escrow] _<br />
(samarT.). dokumenti (aqti da<br />
misT.), rasac masSi monawile<br />
mxareebi gadascemen damoukidebel<br />
pirs, romelic mxolod<br />
maSin daubrunebs maT, rodesac<br />
garkveuli pirobebi iqneba<br />
Sesrulebuli.<br />
estopeli [laT. estoppel] _<br />
saerTaSoriso samarTlebrivi<br />
norma, romelic niSnavs saxelmwifos<br />
an saerTaSoriso<br />
organizaciis mier uflebis<br />
dakargvas da miuTiTebs im<br />
garemoebebze, romlebic ganapirobeben<br />
misTvis saerTaSoriso<br />
xelSekrulebis moqmedebis<br />
Sewyvetas, SeCerebas an<br />
baTilad cnobas.<br />
etiketi _ (samarT. ekon.)<br />
saqonelze, produqciaze dakruli<br />
savaWro niSani, romelzec<br />
naCvenebia misi saxelwodeba,<br />
Semcveloba da sxv.<br />
etiketi diplomatiuri<br />
[frang. étiquette] _ Tavazianobis,<br />
qcevis wesebis erToblioba,<br />
miRebuli garkveul socialur<br />
23<br />
wreebSi (mefis karze, diplomatiur<br />
urTierTobebSi da a.S.).<br />
eqaunTanTi [ingl. assountant]<br />
_ (finans.). buxhalteri; piri,<br />
romelsac SeuZlia sabuxhaltro<br />
angariSis warmoeba.<br />
eqskluziuri [ingl. exclusive]<br />
_ gansakuTrebuli, erTaderTi<br />
(mag., ufleba, interviu da a.S.<br />
eqs-oficio [laT. ex officio] _<br />
(samarT.). sabirJo saqmianobaSi<br />
garkveuli pirobebis Seqmna<br />
Ria konkurentuli vaWrobisaTvis<br />
kanonmdeblobis Sesabamisad.<br />
eqspansia ekonomikuri [laT.<br />
expansio _ gavrceleba] _<br />
qveynis, firmis ekonomikuri<br />
gavlenis sferos gafarToeba<br />
mis sazRvrebs gareT.<br />
eqspatriacia [laT. ex -gan, -<br />
idan da patria _ samSoblo] _<br />
nebayoflobiTi an iZulebiTi<br />
gasvla samSoblodan, Cveulebriv,<br />
moqalaqeobis gamocvliT.<br />
eqsperti [laT. expertus _<br />
gamocdili] _ risame specialisti,<br />
visac iwveven rTul,<br />
sadavo SemTxvevebSi.<br />
eqspertiza [frang. expertise]<br />
_ konkretuli sakiTxis Sesaxeb<br />
eqspertuli gamokvleva.<br />
eqspluatacia [frang.<br />
exploitation] _ 1. sxvisi Sromis<br />
nayofis miTviseba; 2. bunebriv<br />
simdidreTa damuSaveba, gamoyeneba.<br />
3. warmoebis, transportis<br />
da sxva saSualebaTa<br />
gamoyeneba.<br />
eqsporti [ingl. export] _<br />
(ekon.). sazRvargareT saqonlis
gasayidad gatana. (sapirisp.<br />
importi).<br />
eqsportiori [ingl. exporter]<br />
_ (ekon.). eqsportis mawarmoebeli,<br />
sazRvargareT saqonlis<br />
gamtani piri an organizacia.<br />
eqspropreacia [laT.<br />
expropriatio _ sakuTrebis Camor-<br />
Tmeva] _ (samarT.). saxelmwifos<br />
mier qonebis iZulebiTi,<br />
usasyidlo an anazRaurebiTi<br />
CamorTmeva an gasxviseba. eqspropreacias<br />
kompensaciis gacemiT<br />
rekvizicias uwodeben,<br />
xolo gacemis gareSe _<br />
konfiskacias.<br />
eqstensiuri [laT. extensivus<br />
_ rac farTovdeba] _ (ekon.).<br />
raimes gafarToeba (mag.,<br />
warmoebis), gagrZeleba (vadis)<br />
da sxv. (sapirisp. intensiuri).<br />
eqsteritoriuloba [laT.<br />
ex -gan, -dan da territorialis _<br />
teritoriaze myofi] _ saku-<br />
Tari saxelmwifos kanonebis<br />
damorCileba da <strong>ucxo</strong> saxelmwifos<br />
iurisdiqciisagan sruli<br />
an nawilobrivi gaTavisufleba<br />
(mag., diplomatebis<br />
Sesaxeb).<br />
eqstra [laT. extra] _ rTuli<br />
sityvis pirveli Semadgeneli<br />
nawili; niSnavs: gareSe. mag.,<br />
eqsteritoriuli wylebi _<br />
saerTaSoriso wylebi, qveynis<br />
iurisdiqciis gareT myofi.<br />
eqstradicia [laT. ex -gan, -<br />
dan da traditio _ gadacema] _<br />
(samarT.). <strong>ucxo</strong> saxelmwifosaTvis<br />
im piris gadacema, vinc<br />
24<br />
am saxelmwifos kanonebi<br />
daarRvia.<br />
eqstraneti [ingl. Extranet] _<br />
internetis teqnologiaze<br />
dafuZnebuli korporatiuli<br />
eleqtronuli qseli, romelic<br />
kompanias Tavis momwodeblebTan<br />
akavSirebs.<br />
eqstremizmi [laT. extremus]<br />
_ukiduresi Sexedulebazomebis<br />
momxreoba (ZiriTadad,<br />
politikaSi).<br />
eqscesi [laT. excessus _<br />
gamosvla, gadaxra] _ (samarT.).<br />
risame normaluri mimdinareobis<br />
darRveva; mwvave Sexla-<br />
Semoxla; procesis mimdinareobis<br />
iSviaTi xasiaTi.<br />
v<br />
va-bank! [frang. va banque] _<br />
(finans.). didi finansuri<br />
riski.<br />
valvacia [frang. évaluation _<br />
Sefaseba] _ (finans.). <strong>ucxo</strong>uri<br />
valutis kursis erovnul<br />
fulad erTeulSi gansazRvra.<br />
valorizacia [frang.<br />
valorisation] _ (finans.). raime<br />
saqonlis fasis xelovnurad<br />
aweva, umTavresad am saqonlis<br />
warmoebis Sekvecis gziT; RonisZiebaTa<br />
erToblioba qaRaldis<br />
fulis kursis asawevad.<br />
valuta [ital. valuta _<br />
Rirebuleba] _ (finans.). <strong>ucxo</strong><br />
qveynis fuli.<br />
vandalizmi [laT. vandali] _<br />
kulturis ZeglTa ganadgureba.
vauCeri [ingl. voucher _ xelwerili]<br />
_ (ekon., samarT.).<br />
baraTi, romelic privatizeciaSi<br />
monawileobis uflebas<br />
iZleva.<br />
velferi [ingl. wellfare] _<br />
(finans.). fuladi saxis<br />
oficialuri daxmareba.<br />
venCuruli [ingl. venture _<br />
riskiani] _ (finans.). mecnierul-teqnikuri<br />
siaxleebis<br />
danergvis dakrediteba-dafinanseba.<br />
verbaluri [laT. verbalis] _<br />
sityvieri, zepiri. verbaluri<br />
nota _ (dipl.). xelmouwereli<br />
nota, romelic zepir gancxadebas<br />
uTanabrdeba.<br />
verdiqti [ingl.-frang. verdict<br />
< laT.] _ (samarT.). nafic<br />
msajulTa sasamarTlos gana-<br />
Ceni, gadawyvetileba.<br />
verifikacia [laT. verificatio]<br />
_ (samarT.). risame (masalebis,<br />
dokumentebis da sxv.) WeSmaritebis<br />
Semowmeba, namdvilobis<br />
dadgena.<br />
versia [frang. version] _<br />
(samarT.). raime faqtis,<br />
movlenis erT-erTi axsna.<br />
veto [ingl. veto _ vkrZalav]<br />
_ 1. uzenaesi organos (monarqis<br />
an prezidentis) ufleba _<br />
uaryos sxva (sakanonmdeblo)<br />
organos dadgenileba. 2. saxelmwifo<br />
samarTalSi: akrZalva,<br />
romelsac adebs erTi<br />
saxelmwifo organo meoris<br />
gadawyvetilebas. 3. saerTaSoriso<br />
samarTalSi: sxvadasxva<br />
qveynis warmomadgenelTagan<br />
25<br />
Semdgari koleqtiuri organos<br />
(sadac sakiTxebi wydeba<br />
erTxmad) erT-erTi wevris<br />
gancxadeba imis Sesaxeb, rom<br />
igi winaaRmdegia umravlesobis<br />
gadawyvetilebisa; xorcieldeba<br />
xmis micemiT.<br />
veqsili [germ. wechsel] _ (finans.).<br />
Tamasuqi, garkveul<br />
vadaze gansazRvruli Tanxis<br />
gadaxdis werilobiTi valdebuleba.<br />
viza [laT. visa _ naxuli] _<br />
1. (samarT.). Tanamdebobis piris<br />
aRniSvna sabuTze imis Sesaxeb,<br />
rom igi wardgenilia saTanadod<br />
da rigzea. 2. saxelmwifoSi<br />
Sesvlis, iqidan gamgzavrebis<br />
an mis teritoriaze<br />
gavlis nebarTva, romelsac<br />
iZleva am qveynis mTavroba.<br />
viziti [frang. visite] _<br />
(dipl.). mcire xniT misvla<br />
vinmesTan.<br />
vizualuri [laT. visualis] _<br />
mxedvelobiTi; vizualuri<br />
dakvirveba _ dakvirveba SeuiaraRebeli<br />
TvaliT an optikuri<br />
xelsawyoTi (fotogadaRebis<br />
sapirispirod).<br />
vindikacia [laT. vindicatio _<br />
dacva] _ (samarT). mesakuTris<br />
ufleba sasamarTlos meSveobiT<br />
moiTxovos sakuTari<br />
qonebis dabruneba im pirisagan,<br />
romelic ukanonod<br />
flobs mas.<br />
virementi [frang. virement _<br />
moxveva] _ (finans.). sabanko<br />
operacia: erTi piris mimdinare<br />
angariSidan meore piris
mimdinare angariSze Tanxis<br />
gadatana.<br />
virtualuri [laT. virtualis] _<br />
rac SeiZleba saTanado pirobebSi<br />
gamovlindes; SesaZlebeli.<br />
virtualuri banki _ banki,<br />
romelic Tavis klientebs<br />
internetis meSveobiT emsaxureba.<br />
viqtomologia [laT. victima<br />
_ msxverpli da logos _ moZ-<br />
Rvreba] _ kriminologiis dargi,<br />
romelic ZiriTadad swavlobs<br />
dazaralebulis fsiqomoralur<br />
Tvisebebs.<br />
vice [laT. vice _ nacvlad,<br />
magier] _ moadgile, Semcvleli.<br />
votumi [laT. votum _<br />
survili] _ (polit.). xmis<br />
micemis formiT gamoxatuli<br />
gadawyvetileba, azri.<br />
T<br />
Talmudi [Zv. ebr.] _ ebraelTa<br />
religiuri, sayofacxovrebo-samarTlebrivinormebis<br />
krebuli; Sedgenili bibliis<br />
(`Zveli aRTqmis~) wignebis<br />
ganmartebaTa safuZvelze.<br />
Temida _ ityvian marTlmsajulebaze.<br />
[ZvelberZnuli<br />
miTologiis marTlmsajulebis<br />
qalRmerT Themis-is saxelis<br />
mixedviT; mas gamoxatavdnen<br />
Tvalaxveuls, romelsac cal<br />
xelSi saswori eWira, xolo<br />
meoreSi _ maxvili].<br />
26<br />
Teokratia [berZn. theos _<br />
RmerTi kratos _ xelisufleba]<br />
_ (polit.). RvTismsaxurTa<br />
(samRvdeloebis) politikuri<br />
Zalaufleba.<br />
Teoria [berZ. theõria] _<br />
gamocdilebis, sazogadoebrivi<br />
praqtikis logikuri ganzogadeba;<br />
asaxavs bunebisa da sazogadoebis<br />
ganviTarebis kanonzomierebas.<br />
2. im ganzogadebul<br />
debulebaTa erTolioba,<br />
romlebic qmnian raime<br />
mecnierebas an mis erT-erT<br />
dargs; mecnierebis dargis zogadi,<br />
ganyenebuli safuZvlebi.<br />
i<br />
ignorireba [laT. ignoro _ ar<br />
vici] _ ugulebelyofa.<br />
idea [berZ. idea] _ 1. cneba,<br />
warmodgena, romelic asaxavs<br />
sinamdviles adamianis cnobierebaSi<br />
da gamoxatavs adamianis<br />
damokidebulebas samyarosadmi.<br />
2. msoflmxedvelobis<br />
ZiriTadi, arsebiTi principi. 3.<br />
azri, Canafiqri.<br />
idealuri saqoneli [ingl.<br />
ideal goods] _ (ekon.). saqoneli,<br />
romelsac SeuZlia adamianis<br />
konkretuli moTxovnileba<br />
srulad daakmayofilos da<br />
sabazro saqonlis ZiriTadi<br />
niSnebi ganasaxieros.<br />
identifikacia [laT. identifiko<br />
_ vaigiveb] _ (samarT.). ga-<br />
Tanabreba; amocnoba; realuri<br />
obieqtis, saqonlis Sesabami-
sobis dadgena masze warmodgenil<br />
dokumentaciasTan.<br />
identuri [laT. identicus] _<br />
(samarT., ekon.). savsebiT<br />
msgavsi, erTnairi, igiveobrivi.<br />
ierarqia [berZ. hierarchia] _<br />
(polit.). TanamdebobaTa Tanamimdevroba<br />
udablesidan umaRlesisaken.<br />
izolacia [frang. isolation] _<br />
ganmxoloeba, gancalkeveba,<br />
daSoriSoreba, gamijvna.<br />
izolacionizmi _ politika,<br />
roca qveyana uars ambobs<br />
sxva qveynebis saSinao saqmeebSi<br />
Carevaze da amitom ar<br />
debs maTTan xelSekrulebebs.<br />
imigranti [laT. immigrans<br />
(immigrantis) _ vinc Sesaxldeba]<br />
_ sxva qveyanaSi Casaxlebuli<br />
piri.<br />
imigracia [laT. immigro _ Sesaxleba]<br />
_ sxva qveynis moqalaqeTa<br />
<strong>ucxo</strong> qveyanaSi droebiT<br />
an mudmiv sacxovreblad<br />
Sesvla.<br />
imitacia [laT. imitatio _<br />
mimsgavseba] _ ekonomikuri<br />
obieqtis an procesis aranamdvili,<br />
magram namdvils damsgavsebuli<br />
rame.<br />
imiji [ingl. image] _<br />
pirovnebis, firmis, saqonlis<br />
reputacia.<br />
imobilizacia (sabrunavi<br />
saSualebebis) [laT. immobilis _<br />
uZravi] _ moZravi qonebis<br />
uZravad gadaqceva.<br />
imperativi [laT. imperativus]<br />
_ brZaneba; dabejiTebuli,<br />
27<br />
aucileblad Sesasrulebeli<br />
moTxovna.<br />
imperializmi [frang. imperialisme<br />
< laT.] _ koloniebisagan<br />
Semdgari imperiis<br />
qonis idea an praqtika.<br />
impiCi [ingl. impeach] _ (samarT.).<br />
1. parlamentis winaSe<br />
piris (maT Soris, saxelmwifos<br />
meTauris) saxelmwifo<br />
RalatSi dadanaSauleba. 2.<br />
mowmis komprometireba.<br />
impiCmenti [ingl. impeachment]<br />
_ (samarT.). zogierT qveyanaSi<br />
(mag., aSS-Si da sxv.)<br />
saxelmwifos umaRles Tanamdebobis<br />
pirTa saparlamento<br />
sasamarTloSi micemis procedura.<br />
importi [ingl. import, laT.<br />
importare] _ (ekon.). <strong>ucxo</strong>uri<br />
saqonlis qveyanaSi gasayidad<br />
Semotana. (sapirisp. eqsporti).<br />
imuniteti [laT. immunitas _<br />
ramesgan gaTavisufleba] _<br />
(samarT.) calkeuli pirovnebis<br />
xelSeuxebloba, masze zogierTi<br />
kanonis gauvrcelebloba.<br />
mag., deputatis imuniteti _<br />
sakanonmdeblo organos wevris<br />
pirovnebis xelSeuxebloba (ar<br />
SeiZleba misi dapatimreba an<br />
pasuxismgeblobaSi micema sakanonmdeblo<br />
organos Tanxmobis<br />
gareSe). imuniteti diplomatiuri<br />
_ diplomatiuri<br />
warmomadgenlis xelSeuxebloba<br />
da misi binis Seuvaloba.<br />
inauguracia [ingl. inauguration]<br />
_ (dipl.). axali prezidentis<br />
saxelmwifos saTaveSi
oficialurad Cadgomis sazeimo<br />
ceremonia.<br />
indemniteti [germ. Indemnität,<br />
ingl. indemnity] _ saerTa-<br />
Soriso samarTalSi: zaralis<br />
anazRaureba.<br />
indeqsi [laT. index] _ (ekon.).<br />
ekonomikur-statistikuri maCvenebeli;<br />
SefardebiTi saxiT<br />
gamoxatavs raime ekonomikuri<br />
movlenis cvalebadobas dro-<br />
Si. mag., fasebis indeqsi,<br />
xelfasis indeqsi da misT.<br />
indikatori [laT. indicator] _<br />
saorientacio ekonomikuri maCvenebeli;<br />
iZleva ekonomikuri<br />
procesebis mosalodneli mimarTulebiT<br />
ganviTarebis prognozirebis<br />
SesaZleblobas.<br />
indosamenti, Jiro [germ.<br />
Indossament] _ dokumentze<br />
xelmowera, riTac is sxva<br />
pirs gadaecema. 1. (finans.).<br />
fasiani qaRaldis (Cveulebriv,<br />
Tamasuqis) ukana gverdze<br />
warwera, rac adasturebs mis<br />
gadacemas sxva pirze. 2.<br />
(samarT.). xelmowera, riTac<br />
dokumenti iuridiul Zalas<br />
iZens. 3. polisze minaweri,<br />
riTac polisSi aRniSnul<br />
Tanxas Rebulobs mzRveveli.<br />
industria [laT. industria _<br />
saqmianoba] _ (ekon.). mrewveloba,<br />
gansakuTrebiT msxvili<br />
(mZime).<br />
induqcia [laT. inductio] _<br />
azrovnebis meTodi _ kerZo<br />
faqtebidan zogadi daskvnis<br />
gamoyvana. (sapirisp. deduqcia).<br />
28<br />
ineqciebi [laT. injectio] _<br />
ekonomikaSi fuladi saxsrebis<br />
(kapitalis) erTjeradi dabandeba.<br />
investireba [ingl. invest] _<br />
(ekon.). kapitalis dabandeba;<br />
fulis Cadeba biznesSi.<br />
investicia [germ. Investition] _<br />
kapitalis grZelvadiani dabandeba<br />
raime warmoebaSi, umTavresad<br />
fasiani qaRaldebis:<br />
aqciebis, obligaciebisa da<br />
sxvaTa Sesyidvis saxiT.<br />
investori [laT. investor _<br />
meanabre] _ iuridiuli an<br />
fizikuri piri, romelic<br />
axorcielebs investiciebs,<br />
abandebs sakuTar, nasesxeb an<br />
mozidul saxsrebs misTvis<br />
sasurvel proeqtSi.<br />
inventari [laT. inventarium] _<br />
sawarmoo daniSnulebisa da<br />
sameurneo moxmarebis sagnebi.<br />
invoisi [ingl. invoice] _<br />
(ekon.). angariS-faqtura; zednadebi.<br />
iniciativa [frang. initiative]<br />
_ Taosnoba raime saqmeSi. mag.,<br />
sakanonmdeblo iniciativa _<br />
sakanonmdeblo organoSi<br />
kanonproeqtebis Setana.<br />
inkasacia [ital. incassare] _<br />
(finans.). saTanado dokumentis<br />
wardgeniT fulis miReba.<br />
inkaso [ital. incasso] _<br />
saSuamavlo sabanko operacia<br />
fuladi saxsrebis gadamxdelisagan<br />
mimRebze gadacemis<br />
Sesaxeb.<br />
inkognito [laT. incognitus _<br />
ucnobi] _ (samarT.). vinaobis
gaumJRavnebloba, farulad<br />
yofna.<br />
inkorporacia [laT. incurporatio]<br />
_ 1. Tavis SemadgenlobaSi<br />
sxva organizaciis<br />
CarTva, SemoerTeba. 2. (samarT.)<br />
adre gamocemul kanonTa<br />
Tavmoyra da sistematizacia<br />
maTSi arsebiTi cvlilebis<br />
Seutanlad.<br />
inkriminireba [laT. in -Si<br />
da crimen _ braldeba] _<br />
(samarT.). bralis dadeba, dadanaSauleba.<br />
inovacia [laT. innovatio] _<br />
(ekon.). fulis dabandeba mecnierebaSi,<br />
teqnika-teqnologiis<br />
ganaxlebaSi.<br />
inJiniringi [ingl. ingineering,<br />
laT. ingenium -gan, _ gamomgonebloba]<br />
_ (ekon.). axali sain-<br />
Jinro-sakonsultacio momsaxureba.<br />
insaideri [ingl. inside _<br />
SigniT] _ piri, romelic<br />
daSvebulia firmis saqmianobis<br />
saidumlo (arasajaro) informaciebze<br />
Tavisi Tanamdebobis<br />
wyalobiT.<br />
insinuacia [laT. insinuatio] _<br />
(samarT.). saxelis gamtexi<br />
ciliswameba, monaWori.<br />
iunsitral-i [ingl. UNCIT-<br />
RAL] _ saerTaSoriso savaWro<br />
samarTlis gaeros komisia.<br />
inspiracia [laT. inspiratio] _<br />
(samarT.). vinmes waqezeba.<br />
instancia [laT. instantio] _<br />
erTmaneTis daqvemdebarebuli<br />
saxelmwifo mmarTvelobis<br />
29<br />
organoTa calkeuli rgoli,<br />
safexuri.<br />
institucionaluri politika<br />
[laT. institutum _ dadgena]<br />
_ saxelmwifos Ronis-<br />
Ziebebi arsebuli institutebis<br />
Secvlis an axlis<br />
Camosayalibeblad, umetesad,<br />
ekonomikisa da samarTlis<br />
sferoebSi.<br />
instruqcia [laT. instructio _<br />
darigeba] _ saxelmZRvanelo<br />
miTiTebebi; specialur normatiul<br />
dokumentebSi Camoyalibebuli<br />
samsaxureobrivi qcevis<br />
wesebi.<br />
integracia [laT. integer _<br />
mTeli] _ ekonomikuri subieqtebis<br />
gaerTianeba, maTi urTierTqmedebis<br />
gaRrmaveba, kavSirebis<br />
ganviTareba.<br />
intensiuri [laT. intensio] _<br />
(ekon.). 1. daZabuli, gaZlierebuli.<br />
2. ukeTesi Sedegis,<br />
nayofierebis momcemi. (sapirisp.<br />
eqstensiuri).<br />
intensifikacia _ (ekon.). resursuli<br />
potencialis intensiuri<br />
gamoyenebiT warmoebis<br />
efeqtianobis amaRleba.<br />
intervencia [laT. interventio]<br />
_ (polit.). erTi saxelmwifos<br />
Careva sxva saxelmwifos<br />
saSinao saqmeebSi (umTavresad,<br />
samxedro xasiaTis).<br />
interneti [ingl. internet] _<br />
globaluri kompiuteruli<br />
qseli, romelic iZleva tevad<br />
specializebul sainformacio<br />
servisze daSvebis saSualebas<br />
da uzrunvelyofs eleqtronul<br />
fostas.
internireba [laT. internus _<br />
saSinao] _ (samarT.). Tavisuflebis<br />
SezRudvis (iZulebiTi<br />
dakavebis) ganxorcielebis specialuri<br />
reJimi, romelsac<br />
adgens meomari mxare meore<br />
mxaris samoqalaqo pirebis<br />
mimarT an neitraluri<br />
saxelmwifo mis teritoriaze<br />
myofi meomari mxareebis<br />
samxedroTa mimarT.<br />
internet-merketingi _<br />
marketingi internetSi, romelic<br />
veb-saitebis gamoyenebiTa<br />
da eleqtro fostiT informaciis<br />
mizanmimarTuli gagzavna<br />
xorcieldeba.<br />
interpoli [ingl. Interpol] _<br />
sisxlis samarTlis policiis<br />
saerTaSoriso organizacia.<br />
interpretacia [laT.<br />
interpretatio] _ risame (kanonis,<br />
precedentis da misT.) azris<br />
axsna, ganmarteba.<br />
intercesia [laT. intercessio]<br />
_ samoqalaqo samarTalSi:<br />
iuridiuli Careva _ Tavis<br />
Tavze aReba sxvisi valis,<br />
valdebulebis da sxv.<br />
interfeisi _ sxvadasxva<br />
saSualebebisa (programuli,<br />
enobrivi, teqnikuri da sxv.) da<br />
wesebis erToblioba, romelic<br />
uzrunvelyofs kavSirs programul<br />
sistemebs, teqnikur<br />
mowyobilobebs, momxmareblebsa<br />
da TviT sistemebs Soris.<br />
intraneti [ingl. Intranet] _<br />
internetis teqnologiaze<br />
dafuZnebuli korporatiuli<br />
eleqtronuli qseli.<br />
30<br />
inflacia [laT. inflatio _<br />
gaberva] _ (ekon.). qveyanaSi<br />
qaRaldis fulis gaufasureba;<br />
Sedegia qaRaldis fulis<br />
gadaWarbebuli gamoSvebisa an<br />
bazarze saqonlis simcirisa;<br />
mJRavndeba saqonelze fasebis<br />
zrdaSi, rac am saqonlis<br />
warmoebis xarisxis amaRlebiT<br />
ar aris gamowveuli.<br />
informatika _ samecniero<br />
disciplinebis erToblioba,<br />
romlis problematika sxvadasxva<br />
aspeqtiT dakavSirebulia<br />
gamomTvleli da komunikaciuri<br />
teqnikis Seqmnasa da<br />
gamoyenebasTan.<br />
informacia [laT. informatio]<br />
_ raime Setyobineba raimes<br />
Sesaxeb.<br />
infrastruqtura [laT.<br />
infrastruqtura _ maxloblad] _<br />
mrewvelobisa da soflis<br />
meurneobis momsaxure dargebi<br />
(mag., xidebi, gzebi, sazkveba,<br />
kavSirgabmuloba da sxv.).<br />
incidenti [laT. incidens _<br />
rac xdeba] _ (samarT.). usiamovno<br />
SemTxveva, gaugebroba.<br />
ipoTeka [berZ. hipothēkē _<br />
girao] _ (ekon.). 1. uZravi<br />
qonebis dagiraveba (umetesad,<br />
miwis an nagebobis) sesxis<br />
misaRebad. 2. TviT dagiravebuli<br />
uZravi qoneba.<br />
ireita [laT. erreta] _<br />
(samarT.). xelmowera dokumentze<br />
(mag., sertifikatze),<br />
romelic misi gaformebis<br />
dros umniSvnelo an beWdviTi<br />
Secdomis Sesworebas adasturebs.
istebliSmenti [ingl. establishment]<br />
_ 1. (polit.). xelisuflebis<br />
privilegiuri jgufebi;<br />
mTeli sistema. 2. gavleniani<br />
pirebi (mecnierebis romelime<br />
dargis da sxv.). 3. (ekon.)<br />
mogebis maRali done, mdgradi<br />
mdgomareoba sazogadoebaSi,<br />
SeZlebulad cxovreba.<br />
iuridikuli [laT. juridicus _<br />
samosamarTlo] _ rac dakav-<br />
Sirebulia uflebriv, samara-<br />
Tlis normebTan; maT Seswavla-gamoyenebasTan.<br />
iurisdiqcia [laT. jurisdictio<br />
_ samosamarTlo warmoeba] _<br />
marTlmsajulebis, samosamar-<br />
Tlo saqmis warmoebis ufleba,<br />
gansjadoba. 2. saqmeebi, romlebic<br />
ama Tu im dawesebulebis<br />
warmoebas eqvemdebareba.<br />
iuriskonsulti [laT. jurisconsultus<br />
_ samarTlismcodne] _<br />
konsultanti, dawesebulebis<br />
TanamSromeli iuristi _ iuridiuli<br />
rCevebis mimcemi, am dawesebulebisa<br />
da misi Tanam-<br />
Sromlebis interesebis damcveli.<br />
iurisprudencia [laT.<br />
jurisprudentia] _ 1. samarTali,<br />
samarTalmcodneoba,<br />
iuridiul mecnierebaTa<br />
erToblioba. 2. iuristTa<br />
profesiuli moRva-weoba,<br />
sasamarTlo praqtika.<br />
iuristi _ samarTlisa da<br />
kanonis mcodne, iuridiul fakultetdamTavrebuli,iurisprudenciaSi<br />
momuSave piri,<br />
samarTalmcodne.<br />
31<br />
iusticia [laT. Justicia] _ 1.<br />
marTlmsajuleba, sasamarTlo<br />
warmoeba. 2. sasamarTlo dawesebulebaTa<br />
sistema, sasamarTlo<br />
uwyeba.<br />
ijara [laT. orrendare _ gaqiraveba]<br />
_ (ekon.). qonebis<br />
(miwis) gacema misi mepatronis<br />
mier droebiTi sargeblobisaTvis<br />
sxva pirebze<br />
saxelSekrulebo pirobebiT.<br />
k<br />
kabala [arab. kabala _<br />
valdebuleba] _ 1. ekonomikuri<br />
damokidebulebis mZime forma,<br />
romelSic eqcevian is pirebi,<br />
romlebmac Znelad dasabrunebeli<br />
sesxi miiRes; iuridiuli<br />
aqti, riTac gaformebulia<br />
savalo valdebuleba. 2.<br />
sruli damokidebuleba vinmeze.<br />
kadastri [frang. cadastre _<br />
reestri] _ (ekon.). uZravi<br />
qonebis aRwera-Sefaseba sagadasaxado<br />
mizniT.<br />
kazualoba, kazuali [laT.<br />
casualis _ SemTxveva] _ SemTxveviToba;<br />
ris ganzogadebac ar<br />
xerxdeba.<br />
kazuisti _ 1. iuristi,<br />
romelic daxelovnebulia<br />
rTuli, daxlarTuli saqmis<br />
gaxsnaSi. 2. (gadat.). ityvian<br />
adamianze, romelic gawafulia<br />
kazuistikaSi.<br />
kazuistika [laT. casus _<br />
SemTxveva] _ zogadi iuridiuli<br />
normebis ganxilva kerZo<br />
SemTxvevebTan dakavSirebiT.
kazus beli [laT. casus belli] _<br />
uSualo formaluri sababi<br />
saxelmwifoTa Soris saomari<br />
mdgomareobis warmoSobisaTvis.<br />
kazus federisi [laT. casus<br />
foederis] _ iuridiuli faqtebi,<br />
garemoebani an pirobebi,<br />
romelTa dadgomac avaldebulebs<br />
saerTaSoriso xelSekrulebis<br />
monawile saxelmwifos,<br />
xelSekrulebiT aRebuli<br />
valdebulebebidan gamomdinare,<br />
ganaxorcielos garkveuli<br />
qmedebani (mag., ekonomikuri<br />
an samxedro daxmareba<br />
da sxv.).<br />
kazusi [laT. casus] _ 1. kerZo<br />
SemTxveva. 2. sasamarTlo<br />
praqtikaSi: rTuli, daxlar-<br />
Tuli saqme. 3. iseTi moqmedeba,<br />
romelsac garegnulad aqvs<br />
danaSaulis niSnebi, magram<br />
aklia braldebis elementebi<br />
da amitom dausjelia.<br />
kalkulacia [laT. calculatio _<br />
angariSi] _ (ekon.). erTeuli<br />
nakeTobis warmoebasa da realizaciaze<br />
gaweuli danaxarjebis<br />
jami.<br />
kanoni [berZ. kanōn] _ 1. wesi,<br />
norma, ZiriTadi debuleba. 2.<br />
(samarT.). xelisuflebis mier<br />
dadgenili yovlad savaldebulo<br />
wesi. 3. sagnebsa da movlenebs<br />
Soris arsebuli urTierTdamokidebuleba;kanonzomiereba.<br />
kanonikuri [berZ. kanonikos] _<br />
(gadat.). mtkiced dadgenili,<br />
nimuSad miRebuli.<br />
32<br />
kapitali [laT. capitalis _<br />
mTavari] _ (ekon.). farTo gagebiT<br />
_ yvelaferi, rasac Semosavlis<br />
motana SeuZlia an<br />
xalxis mier saqonlisa da<br />
momsaxurebis warmoebisaTvis<br />
Seqmnili resursebi. viwro gagebiT<br />
_ saqmeSi dabandebuli,<br />
Semosavlis momtani wyaro<br />
warmoebis saSualebebis saxiT<br />
(fizikuri kapitali); investticia.<br />
kapitalizmi [ingl. capitalism]<br />
_ ekonomikuri sistema,<br />
sadac fuli, qoneba da sxva<br />
fondebi individebis mflobelobaSia<br />
da sadac ekonomikas<br />
marTavs moTxovna, xolo<br />
sabazro Zalebi gansazRvraven<br />
fasebsa da miwodebas.<br />
kapitulacia [laT. capitulare]<br />
_ saomari moqmedebebis dros<br />
SeiaraRebuli Zalebis mier<br />
winaaRmdegobis Sewyveta.<br />
kardinaluri [laT. cardinalis<br />
_ mTavari] _ (polit., ekon.).<br />
ZiriTadi, umTavresi, umniSvnelovanesi.<br />
karineqsi [ingl. Currenex] _<br />
eleqtronuli safondo birJa<br />
(aSS-Si).<br />
kart-blanSi [frang. carte<br />
blanche _ xelmowerili sufTa<br />
furceli, `TeTri baraTi~] _<br />
(gadat.). ganusazRvreli rwmunebani;<br />
moqmedebis sruli Tavisufleba.<br />
kasacia [laT. cassatio _<br />
gauqmeba] _ 1. sasamarTlos<br />
ganaCenis gadasinjva zemdgom<br />
sasamarTlo instanciaSi. 2.
gancxadeba sasamarTlos gana-<br />
Cenis (gadawyvetilebis) gadasinjvis<br />
Sesaxeb.<br />
kauza [laT. causa] _ mizezi.<br />
kauzaluri [laT. causalis] _<br />
(samarT.). mizezobrivi.<br />
kaf-i [ingl. CAF] _ saer-<br />
TaSoriso vaWrobaSi: saqonlis<br />
gadazidvis piroba, romelSic<br />
CarTulia am saqonlis mitanisa<br />
da transportirebis xarjebi<br />
(dazRvevis gareSe) gamyidvelidan<br />
im adgilamde, sadac<br />
myidvelma igi unda<br />
miiRos.<br />
ke d’ orse [frang. Quai d’<br />
Orsay] _. sagareo saqmeTa saministros<br />
rezidencia (safr.).<br />
`kenguru~ [ingl. kangaroo] _<br />
kanonproeqtis ganxilvisas<br />
gamoyenebuli sistema, roca<br />
zogierTi muxli saerTod ar<br />
ganixileba, pirdapir kenWi<br />
eyreba, xolo Semdegi sakiTxis<br />
ganxilva grZeldeba.<br />
kvazi [laT. quas] _ (ekon.).<br />
moCvenebiTi, aranamdvili;<br />
TiTqmis msgavsi.<br />
kvalificireba [ingl. qualify]<br />
_ (samarT). 1. Sefaseba; pirobebis<br />
Sesabamisoba. 2. Sez-<br />
Rudva (uflebisa).<br />
kvorumi [laT. quorum] _<br />
krebis monawileTa is raodenoba,<br />
romelic aucilebelia<br />
krebis dadgenilebis kanonierad<br />
cnobisaTvis.<br />
kvota [laT. quota _ TiToeulis<br />
wili] _ (ekon., samarT).<br />
dadgenili wili, miRebuli<br />
33<br />
norma, dasaSvebi raodenoba<br />
risame.<br />
klasifikacia [laT. classis _<br />
Tanrigi da facio _ vakeTeb] _<br />
sagnebis (movlenebis, cnebebis)<br />
dayofa, dajgufeba ganmasxvavebel<br />
niSan-TvisebaTa mixedviT.<br />
klauzula [laT. clausula _<br />
daskvna] _ (samarT). Saer-<br />
TaSoriso xelSekrulebis an<br />
SeTanxmebis gansakuTrebuli<br />
xasiaTis mqone debuleba,<br />
sagangebo piroba.<br />
klerki [ingl. clerk] _ moxele<br />
(mag., ofisis, angariSwarmoebis<br />
da misT.).<br />
klienti [ingl. client] _<br />
(ekon.). 1. is, vinc profesionalis<br />
mier gaweul momsaxurebaSi<br />
fuls ixdis. 2.<br />
(samarT.). piri, romelsac advokati<br />
warudgens saqmismwarmoeblebs.<br />
3. (bizn.). mudmivi<br />
momxmarebeli.<br />
kliringi [ingl. clearing] _<br />
(finans.). unaRdo angariSsworebis<br />
erT-erTi forma.<br />
koalicia [laT. coalitio] _<br />
(polit.). pirTa, partiaTa an<br />
saxelmwifoTa gaerTianeba<br />
saerTo miznis misaRwevad.<br />
kodeqsi [laT. codex _ wigni]<br />
_ (samarT). gansazRvruli<br />
wesiT sistemaSi moyvanili<br />
oficialur kanonTa krebuli.<br />
kodifikacia, kodificireba<br />
[laT. codex _ wigni da facio _<br />
vakeTeb] _ (samarT). yvela kanonis<br />
erTad Tavmoyra oficialur<br />
samarTlebriv kodeqsSi.
koimperiumi [laT. co(n) _<br />
erTad da imperium _ xelisufleba]<br />
_ (polit.). ramdenime<br />
saxelmwifos erToblivi batonoba<br />
sxvis teritoriaze,<br />
romelsac sagangebo saerTa-<br />
Soriso statusi eniWeba.<br />
kolegia [laT. collegium] _<br />
Tanamdebobis pirTa jgufi,<br />
romlebic qmnian administraciul,<br />
saTaTbiro an ganmkargulebel<br />
organos.<br />
kolizia [laT. collisio] _<br />
(samarT.). sapirispiro SexedulebaTa,<br />
miswrafebaTa, interes-<br />
Ta Sejaxeba; winaaRmdegoba<br />
(kanonTa muxlebis da misT.).<br />
koliziuri norma [laT.<br />
collisio _ Sejaxeba] _ saerTaSoriso<br />
kerZo samarTlis norma,<br />
romelic miuTiTebs, Tu romeli<br />
saxelmwifos samarTali<br />
unda iqnes gamoyenebuli<br />
saerTaSoriso xasiaTis mqone<br />
samoqalaqo, saojaxo, SromiTi<br />
an sxva urTierTobis regulirebis<br />
dros.<br />
komandituri amxanagoba<br />
[frang. commandite `ndobaze<br />
damyarebuli amxanagoba~] _<br />
warmoebis iseTi organizaciul-samarTlebrivi<br />
forma,<br />
romlis monawileTagan erTni<br />
(komplimentarebi, sruli amxanagobebi)<br />
mTeli Tavisi qonebiT<br />
ageben pasuxs, meoreni<br />
(komanditistebi, meanabreebi)<br />
ki _ mxolod am wamowyebaSi<br />
dabandebuli TavianTi kapitaliT.<br />
34<br />
komentari [ingl. commentary]<br />
_ 1. saxelmZRvanelo, romelic<br />
kanonebis ganmartebebs iZleva.<br />
2. mokle SeniSvnebi, romlebic<br />
sasamarTlo gadawyvetilebiT<br />
mTavari sakiTxebis komentirebas<br />
axdenen.<br />
komersanti [frang. comercant]<br />
_ piri, romelic komercias<br />
eweva.<br />
komercia [laT. commercium]<br />
_ vaWroba da savaWro-saSuamavlo<br />
saqmianoba mogebis misaRebad.<br />
farTo gagebiT _<br />
mewarmeoba.<br />
komivoiaJori [frang. commis<br />
voyageur] _ savaWro Suamavali,<br />
romelic firmis davalebiT<br />
saqonlis myidvelebs eZebs,<br />
avrcelebs saqonlis nimuSebsa<br />
da sxv.<br />
komisioneri [frang. commissionnaire]<br />
_ piri, romelic<br />
Suamavlobs savaWro garagebebSi<br />
da amisaTvis garkveul<br />
gasamrjelos iRebs.<br />
komitenti [laT. commitens _<br />
davalebis mimcemi] _ (samarT.).<br />
piri, romelic davalebas<br />
aZlevs sxva pirs (komisioners)<br />
dados garkveuli garigeba<br />
Tavisi saxeliT, magram komitentis<br />
xarjze.<br />
komiteti [frang. commité] _<br />
adamianebis oficialuri jgufi,<br />
arCeviTi organo, romelic<br />
saxelmwifo, sameurneo, sazogadoebrivi<br />
saqmianobis romelime<br />
sferos xelmZRvanelobs.<br />
kompania [ingl. company] _<br />
iuridiuli an fizikuri
pirebis gaerTianeba raime<br />
sargeblis misaRebad.<br />
kompensacia [laT. compensatio]<br />
_ (ekon.). miyenebuli<br />
zianis an zaralis anazRaureba;<br />
sazRauri.<br />
kompetencia [laT. competentia]<br />
_ uflebamosilebaTa<br />
sfero, romelic aqvs dawesebulebas<br />
an Tanamdebobis<br />
pirs. igi kanonebis, normatiuli<br />
dokumentebis, wesdebebis,<br />
mixedviT ganisazRvreba.<br />
kompiuteri [ingl. computer]<br />
_ eleqtronuli cifruli<br />
gamomTvleli manqana, romelic<br />
iTvlis an agrovebs informacias<br />
da avtomaturad amuSavebs<br />
mas.<br />
komponenti [laT. componens]<br />
_ risame Semadgeneli nawili.<br />
komprometireba [frang.<br />
compromettre] _ vinmesTvis<br />
saxelis gatexa, reputaciis<br />
Selaxva (visime winaSe).<br />
kompromisi [laT. compromissum]<br />
_ (ekon., polit.,<br />
samarT.). urTierTdaTmobiT<br />
miRweuli SeTanxmeba.<br />
komunikacia [ingl. communication]<br />
_ informaciis gadacema;<br />
oficialuri Setyobineba.<br />
komunike [frang. communiqué]<br />
_ 1. oficialuri Setyobineba<br />
saerTaSoriso molaparakebis<br />
mimdinareobisa da Sedegebis<br />
Sesaxeb. 2. saerTod, oficialuri<br />
cnoba raime sakiTxis<br />
Sesaxeb.<br />
kongresi [laT. congresus _<br />
Sexvedra] _ 1. farTo Semad-<br />
35<br />
genlobis TaTbiri, yriloba<br />
(upiratesad, saerTaSoriso). 2.<br />
aSS-Si arCeuli federaluri<br />
sakanonmdeblo organo.<br />
kongruencia [laT. congruentia]<br />
_ (dipl.). Sesabamisoba,<br />
Tanxvdeniloba, Tanazomiereba.<br />
kondominiumi [laT. condominium]<br />
_ saerTaSoriso<br />
samarTalSi: romelime teritoriis<br />
marTva ori an ramdenime<br />
saxelmwifos mier.<br />
konvencia [laT. conventio _<br />
SeTanxmeba, xelSekruleba] _<br />
(samarT.). saxelmwifoTa Soris<br />
raime konkretul sakiTxze<br />
dadebuli xelSekruleba.<br />
konvergencia [laT. convergens<br />
_ rac emTxveva rasme] _<br />
(ekon.). raime niSan-TvisebaTa<br />
damTxveva erTmaneTisagan<br />
damoukidebel movlenebSi.<br />
konversia [laT. conversio _<br />
Secvla] _ (finans.). winaT<br />
gamoSvebuli saxelmwifo<br />
sesxis pirobebis Secvla<br />
(procentis Semcireba, gadaxdis<br />
vadis gadaweva da sxv.).<br />
konvertireba [laT. conversio<br />
_ Secvla, gadacvla] _<br />
(finans.). erTi qveynis valutis<br />
gadacvla sxva qveynis<br />
valutaze.<br />
koniunqtura [laT. conjunctura]<br />
_ (ekon.). Seqmnili vitareba,<br />
ekonomikuri situacia,<br />
romelic bazarze moTxovnamiwodebis<br />
arsebuli urTier-<br />
TobiT xasiaTdeba.<br />
konkordati [laT. concordatum<br />
_ SeTanxmeba] _ specia-lu-
i xelSekruleba romis kaTolikur<br />
eklesiasa da saxelmwifos<br />
Soris, romliTac<br />
eklesias garkveuli uflebebi<br />
da privilegiebi eniWeba.<br />
konkurencia [laT.<br />
concurrentia _ Sejaxeba] _ (ekon.).<br />
1. metoqeoba upiratesobis<br />
mosapoveblad raime sakiTxze.<br />
2. kerZo mwarmoebelTa brZola<br />
saqonlis warmoebisa da gasa-<br />
Rebis xelsayreli (momgebiani)<br />
pirobebisaTvis.<br />
konkursi [laT. concursus _<br />
Tavmoyra, Sejaxeba] _ Sejibreba<br />
monawileTa Soris sauke-<br />
Tesos gamosavlenad (premiis<br />
misaRebad, Tanamdebobis dasakaveblad<br />
da sxv.).<br />
konosamenti [frang.<br />
connaissement] _ (ekon., samarT.).<br />
dokumenti, xelSekruleba,<br />
tvirTis gadazidvis Taobaze,<br />
romelic tvirTis gamgzavnsa<br />
da satransporto kompanias<br />
Soris formdeba.<br />
konsaltingi [ingl. consulting]<br />
_ ekonomikisa da sxva<br />
sakiTxebze konsultaciuri<br />
momsaxureba.<br />
konsensualuri [laT. consensus<br />
_ Tanxmoba] _ SeTanxmebiTi.<br />
konsensualuri xelSekruleba<br />
_ mxareTa zepir SeTanxmebaze<br />
dafuZnebuli xelSekruleba.<br />
konsensusi [laT. consensus _<br />
Tanxmoba, erTsulovneba] _<br />
sadavo sakiTxze molaparakebaTa<br />
gziT mxareTa Soris<br />
SeTanxmebis miRweva.<br />
36<br />
konservacia [laT. conservatio]<br />
_ ekonomikuri procesis, saqmianobis<br />
an obieqtis mSeneblobis<br />
gaurkveveli vadiT<br />
SeCereba.<br />
konsignacia [laT. consignatio<br />
_ werilobiTi dasabuTeba] _<br />
saqonlis sazRvargareT sakomisio<br />
gagzavna-yidvis erTerTi<br />
forma. konsignanti _<br />
saqonlis (tvirTis) mesakuTre<br />
da gamgzavni. konsignatori _<br />
saqonlis (tvirTis) mimRebi da<br />
gamyidveli.<br />
konsolebi [ingl. consols] _<br />
(finans.). saxelmwifo sesxis<br />
obligaciebi, romelTac aqvT<br />
arsebobis SeuzRudavi (an<br />
grZelvadiani) xangrZlivoba.<br />
konsolidacia [laT. consolidatio<br />
_ gamagreba, Sezrda] _ 1.<br />
ori an ramdenime firmis,<br />
kompaniis gaerTianeba, Serwyma.<br />
2. moklevadiani saxelmwifo<br />
sesxis grZelvadianad (an<br />
uvadod) Secvla.<br />
konsorciumi [laT. consortium<br />
_ monawileoba] _ (ekon.). saer-<br />
To SeTanxmebis safuZvelze<br />
sxvadasxva kompaniebis, bankebis<br />
droebiTi gaerTianeba<br />
raime msxvili finansuri<br />
operaciis Casatareblad.<br />
konspiracia [laT. conspiratio<br />
_ SeTqmuleba] _ (samarT.).<br />
saidumlos mkacrad dacva.<br />
konstatacia [frang. constatation<br />
_ (samarT.). risame dadgena,<br />
arsebobis dadastureba.<br />
konstitutiuri [frang. constitutif]<br />
_ (samarT.). arsebiTi,
ZiriTadi; risame ganmsazRvreli.<br />
konstitucia [laT. constitutio<br />
_ dadgena] _ (samarT.).<br />
saxelmwifos ZiriTadi kanoni,<br />
romliTac qveyana imarTeba;<br />
gansazRvravs saxelmwifo wyobilebas,<br />
saarCevno sistemas,<br />
saxelmwifo organoebis Seqmnisa<br />
da moqmedebis principebs,<br />
moqalaqeTa ZiriTad uflebamovaleobebs.<br />
konstituciuri _ (samarT.).<br />
konstituciasTan dakavSirebuli,<br />
masze damyarebuli.<br />
konstituciuri monarqia _<br />
saxelmwifo wyobileba, roca<br />
monarqis xelisufleba konstituciiT<br />
SezRudulia.<br />
konstruqciuli [ingl.<br />
constructive] _ (polit., dipl.).<br />
qmedeba, rac raimes gakeTebaSi<br />
gvexmareba.<br />
konsuli [laT. consul] _<br />
(dipl.). <strong>ucxo</strong> qalaqSi myofi<br />
ufrosi diplomatiuri Tanamdebobis<br />
piri, romelic examreba<br />
Tavisi qveynis moqalaqeebs<br />
da icavs maT biznesinteresebs.<br />
konsumenti [ingl. consume _<br />
moxmareba] _ (vaWr.). saqonlisa<br />
da momsaxurebis momxmarebeli.<br />
kontingenti [laT. contingens<br />
_ urTierTSexeba] _ (ekon.).<br />
saxelmwifo organoebis mier<br />
gansazRvrul qveynebSi zogierTi<br />
saqonlis Setanis, gamotanis<br />
an tranzitis dadgenili<br />
zRvruli normebi.<br />
konto [ital. conto] _<br />
(finans.). angariSi.<br />
37<br />
kontomati _ fulis gacemis<br />
avtomati sabanko-sakredito<br />
baraTis gamoyenebiT.<br />
konto-separato [ital.<br />
conto separato] _ calke angariSi.<br />
kontrabanda [ital. kontrabando]<br />
_ (ekon., samarT.). 1.<br />
saqonlisa da sxva faseulobis<br />
ukanono gatana-Semotana<br />
sazRvarze. 2. TviT farulad<br />
gadaziduli saqoneli.<br />
kontradiqti [ingl.<br />
contradict] _ ar daTanxmeba an<br />
zustad sapirispiros Tqma.<br />
kontradiqcia [ingl. contradiction]<br />
_ winaaRmdegoba. kontradiqtori<br />
_ mowinaaRmdege.<br />
kontrafaqcia [frang. contrapection<br />
_ yalbismqneloba] _<br />
(ekon., samarT.). raimes keTeba<br />
sxvisi saxeliT, ukanono<br />
gamoyenebiT.<br />
kontraqti [laT. contractus] _<br />
(samarT.). iuridiulad savaldebulo<br />
SeTanxmeba or an<br />
ramdenime pirs Soris, romli-<br />
Tac gansazRvrulia maT mier<br />
Sesasrulebeli moqmedeba da<br />
pasuxismgebloba am moqmedebis<br />
SesrulebisaTvis.<br />
kontrahenti [laT. contrahens<br />
_ SeTanxmebuli] _ (samarT.).<br />
piri an dawesebuleba, romelmac<br />
garigebiT raime valdebuleba<br />
ikisra.<br />
kontribucia [laT. contributio]<br />
_ (ekon., samarT.). iZulebiTi<br />
gadasaxdeli an qonebis<br />
amoReba omSi damarcxebuli<br />
saxelmwifosagan.
kontroli [frang. contrôle] _<br />
(finans.). risame Semowmeba;<br />
obieqtis sameurneo-safinanso<br />
saqmianobis Semowmeba.<br />
kontroferta [laT. contra _<br />
winaaRmdeg da offertus _ SeTavazebuli]<br />
_ (ekon., samarT.).<br />
Tanxmoba SeTavazebuli xel-<br />
Sekrulebis dadebaze, magram<br />
sxva pirobebiT, vidre pirveli<br />
variantiT iyo Cafiqrebuli,<br />
gaTvaliswinebuli.<br />
konfederacia [laT. confederatio]<br />
– (polit.). saxelmwifoebrivi<br />
mowyobis forma, damoukidel<br />
saxelmwifoTa kavSiri<br />
garkveuli miznebis misaRwevad<br />
xelSekrulebis safuZvelze.<br />
konfidencialuri [laT.<br />
confidentia _ ndoba] _ (samarT.).<br />
saidumlo.<br />
konfiskacia [laT. konfiskatio]<br />
_ (samarT.). kerZo sakuTrebaSi<br />
arsebuli qonebis iZulebiTi<br />
da usasyidlod CamorTmeva,<br />
romelic sasamarTlos gadawyvetilebiT<br />
an am rwmunebis<br />
mqone administraciuli organoebis<br />
mier xorcieldeba.<br />
konfliqti [laT. conflictus _<br />
Sejaxeba] _ (samarT.). winaaRmdegoba<br />
Sexedulebebsa da<br />
urTierTobebSi, sawinaaRmdego<br />
interesebis Sejaxeba; cxare<br />
kamaTi.<br />
konformizmi [laT. conformis<br />
_ msgavsi, xelsayreli] _ erTgvarovnoba,<br />
uZraoba, Semguebloba,<br />
SemTanxmebloba.<br />
konfrontacia [frang. confrontation]<br />
_ (samarT.). urTierT-<br />
38<br />
dapirispireba,urTierTwinaaRmdegoba. koncentracia [laT. concentratio]<br />
_ (ekon.). risame mogroveba,<br />
Tavmoyra, erTad dajgufeba.<br />
konceptualuri [laT.<br />
conceptus] _ azrobrivi.<br />
koncerni [ingl. concern] –<br />
(ekon.). sawarmoTa msxvili<br />
gaerTianeba, romlebic erTmaneTTan<br />
dakavSirebulia saer-<br />
To interesebiT, xelSekrulebebiT,<br />
kapitaliT, erTobliv<br />
saqmianobaSi monawileobiT.<br />
koncesia saerTaSoriso<br />
[laT. concessio _ nebarTva,<br />
daTmoba] _ (samarT.). saxelmwifos<br />
mier <strong>ucxo</strong>eTis firmisaTvis<br />
uflebis micema awarmoos<br />
mis teritoriaze bunebrivi<br />
resursebis eqsploatacia,<br />
samrewvelo-ekonomikuri xasiaTis<br />
saqmianoba.<br />
koncesioneri [ingl. concessionaire]<br />
_ (vaWr.). piri, romelsac<br />
ufleba aqvs iyos produqciis<br />
erTaderTi gamyidveli<br />
romeliRac adgilze.<br />
koncefcia [laT. conceptio] _<br />
SexedulebaTa sistema.<br />
kooperacia [laT. cooperatio<br />
_ TanamSromloba] _ fizikuri<br />
pirebis gaerTianeba nebayoflobiTi<br />
gawevrianebis safuZvelze<br />
koleqtiuri mewarmeobisaTvis.<br />
kooptacia [laT. cooptatio] _<br />
arCeviTi organos axali<br />
wevrebis arCeva amomrCevelTa<br />
daukiTxavad.
koordinacia [laT. coordinatio]<br />
_ raime moqmedebis,<br />
saqmianobis (umetesad, marTvis<br />
procesebis) SeTanxmeba.<br />
korespondenti [laT. correspondare<br />
_ mauwyebeli] _ banki<br />
an sxva finansuri organizacia,<br />
romelic sxva msgavsi<br />
organizaciebis finansur da<br />
komerciul davalebebs asrulebs.<br />
korneri [ingl. corner _<br />
kuTxe] _ (ekon.). piris an pirTa<br />
jgufis Segnebuli moqmedeba,<br />
romlebic bazarze procesis<br />
msvlelobisa da fasebis awevis<br />
kontrolis xelSi Casagdebad<br />
saqonlis xelovnur<br />
deficits qmnian, rasac kontraqtebisa<br />
da realuri saqonlis<br />
masiuri SesyidviT<br />
aRweven.<br />
korporacia [laT. corporatio]<br />
_ pirTa jgufi, gaerTianebuli<br />
saerTo miznebis misaRwevad da<br />
erToblivi saqmianobis gansaxorcieleblad,<br />
iuridiuli<br />
piris uflebiT.<br />
korufcia [laT. corruptio] _<br />
(samarT.). Tanamdebobis pirTa<br />
mosyidva.<br />
kotireba [frang. coter] _<br />
(finans.). saqonlis, fasiani<br />
qaRaldebisa da <strong>ucxo</strong>uri<br />
valutis sabirJo kursis<br />
oficialurad dadgena da<br />
gamocxadeba.<br />
krediti [laT. creditum _<br />
vali] _ 1. saqonlis an fulis<br />
gacema sesxad. (sapirisp.<br />
debeti) 2. garkveuli xarjebis<br />
39<br />
gasawevad gacemuli Tanxa. 3.<br />
fuli, romelic misaRebi aqvs<br />
kompanias.<br />
kreditori [laT. creditor] _<br />
piri an organizacia, romelmac<br />
gasca saqoneli an fuli<br />
kreditad; piri, romlis mimarTac<br />
vinmem valdebuleba<br />
ikisra; mevale. (sapirisp. debitori).<br />
pirvelrigiseuli (preferenciuli)<br />
kreditori _ kreditori,<br />
romelsac pirvel<br />
rigSi unda gadauxadon, Tuki<br />
kompania likvidirebuli iqneba.<br />
krizisi ekonomikuri [berZ.<br />
krisis] _ qveynis, regionis,<br />
msoflios ekonomikuri mdgomareobis<br />
mkveTri gauareseba,<br />
romelic vlindeba warmoebis<br />
mniSvnelovan SemcirebaSi, ekonomikuri<br />
kavSirebis gawyveta-<br />
Si, sawarmoTa gakotrebaSi,<br />
umuSevrobis zrdasa da xalxTa<br />
cxovrebis donis daqveiTebaSi.<br />
kriminali [laT. criminalis _<br />
danaSaulebrivi] _ sisxlis<br />
samarTlis danaSauli.<br />
kriminalistika [laT.<br />
criminalis _ danaSaulTan<br />
dakavSirebuli] _ iuridiuli<br />
disciplina, romelic swavlobs<br />
sisxlis samarTlis danaSaulis<br />
gaxsnis meTodikas,<br />
teqnikasa da taqtikas.<br />
kriminaluri [laT. criminalis]<br />
_ (samarT.). sisxlis samarTal-<br />
Tan dakavSirebuli; danaSaulebrivi.
kriminologia [laT. crimer _<br />
danaSauli da berZ. logos _<br />
moZRvreba] _ (samarT.). moZRvreba<br />
danaSaulis Sesaxeb.<br />
kriteriumi [berZ. kritērion _<br />
msjelobis, gadawyvetis saSualeba]<br />
_ niSan-Tviseba, romlis<br />
mixedviTac rasme afaseben,<br />
gansazRvraven, klasifikacias<br />
axdenen; sazomi, Sesadarisi<br />
saSualeba.<br />
kulisa [frang. coulisse _<br />
farda] _ (gadat.). araoficialuri<br />
birJa, sadac kerZo<br />
maklerebi Tavisufali wesebiT<br />
moqmedeben.<br />
kupiura [frang. coupure] _<br />
fulis niSnis an fasiani<br />
qaRaldis erTeuli egzemplaris<br />
saerTo saxelwodeba.<br />
kuponi [frang. coupon] _<br />
fasiani qaRaldis nawili<br />
mosaxevi talonis saxiT.<br />
kursi [laT. cursus] _<br />
(finans.). sxva qveynis fulis<br />
erTeulis an fasiani qaRaldis<br />
sabirJo fasi, gamosaxuli<br />
erovnul fulad erTeulSi;<br />
fasi, romlis mixedviTac<br />
valutisa da fasiani qaRaldebis<br />
yidva-gayidva xorcieldeba.<br />
kurtaJi [frang. curtage] _<br />
(ekon.). saSuamavlo gasamrjelo,<br />
romelsac brokeri<br />
sabirJo garigebis ganxorcielebis<br />
dros Rebulobs.<br />
kurtie [frang. kourtier] _<br />
(vaWr.). makleri, agenti,<br />
Suamavali.<br />
40<br />
l<br />
lagi [ingl. lag] _ or<br />
urTierTdakavSirebul ekonomikur<br />
movlenas Soris (aqedan<br />
erTi mizezia, meore _ Sedegi)<br />
drois intervali.<br />
laTinuri _ romaelTa ena,<br />
romelic saukuneebis manZilze<br />
gamoiyeneboda rogorc sasamarTloebis<br />
ena da dResac<br />
Sedis mraval zogad iuridiul<br />
frazaSi. mag., `de-iure~,<br />
de-faqto~ da sxv.<br />
laitmotivi [germ. Leitmotiv]<br />
_ 1. ZiriTadi motivi. 2.<br />
(gadat.). xazgasmiT gameorebuli<br />
saxelmZRvanelo azri.<br />
lamfsumi [ingl. lump sum] _<br />
erTdroulad gadaxdili fuli<br />
(ara ramdenimejer mcire<br />
TanxebiT).<br />
laJi [frang. L’aggio] _<br />
(finans.). fasiani qaRaldebis<br />
(aqciebis, obligaciebis da<br />
misT.) kursis aweva maT<br />
nominalur RirebulebasTan<br />
SedarebiT; igivea, rac aJio.<br />
lataria [ital. lotteria] _<br />
nivTebis an fulis gaTamaSeba<br />
bileTebiT.<br />
latenturi [ingl. latent] _<br />
faruli an romlis uceb<br />
danaxva SeuZlebelia; bundovani;<br />
sityvebi kontraqtSi,<br />
romlebic or an met rames<br />
SeiZleba niSnavdes, magram<br />
erTi SexedviT SecdomaSi<br />
Semyvani ar Canan; faruli<br />
defeqti.
lafsusi [laT. lapsus] _<br />
uneblie Secdoma (nawerSi,<br />
metyvelebaSi).<br />
legalizacia [laT. legalis _<br />
kanonieri] _ (samarT.). dakanoneba,<br />
iuridiuli Zalis micema.<br />
legaluri [laT. legalis] _<br />
kanoniT aRiarebuli, nebadar-<br />
Tuli; Ria, aSkara.<br />
legati [laT. legatus] _<br />
(samarT.). anderZSi gaTvaliswinebuli<br />
davaleba _ memkvidrem<br />
misces romelime pirs garkveuli<br />
Tanxa an qonebis nawili.<br />
legislatura [ingl.<br />
legislature] _ sakanonmdeblo<br />
xelisufleba, mag., parlamenti.<br />
legistebi [laT. lex (ligis) _<br />
kanoni] _ Sua saukuneebSi:<br />
iuristebi, romlebic xels<br />
uwyobdnen romauli samarTlis<br />
gavrcelebas dasavleT evropaSi.<br />
legitimacia [laT. legitimus<br />
_ kanonieri] _ (samarT.). raime<br />
uflebis an rwmunebis kanonierebis<br />
aRiareba an damtkiceba.<br />
legitimuri _ kanoniT nebadarTuli.<br />
levereji: `berketis principi~<br />
_ Tanafardoba sakuTar<br />
(aqcionerul) da nasesxeb<br />
kapitals Soris.<br />
`lei-evei~ [ingl. lag-away _<br />
Cadeba ufro Sors] _ (finans.).<br />
gayidvis praqtika, romelic<br />
iTvaliswinebs SeTanxmebuli<br />
fasis mTlian an nawilobriv<br />
gadaxdas.<br />
`lending-biznesi~ [ingl.<br />
lending buseness] _ (ekon., finans.).<br />
41<br />
garigeba, biznes-operacia, romlis<br />
Sedegebi cvlis firmis<br />
aqtivebs da finansur angariSgebebSi<br />
aisaxeba. aseTi garagebebia:<br />
dakrediteba, sesxis<br />
micema da misT.<br />
lendingi [ingl. landing<br />
charges] _ (finans.). safasuri<br />
daniSnulebis portSi mosuli<br />
gemidan saqonlis CamotvirTvisaTvis.<br />
lend-lizi [ingl. lend-leasa <<br />
lend _ sesxad micema da leasa _<br />
ijariT gacema] _ (ekon.). qveynisaTvis<br />
saqonlis (SeiaraReba,<br />
strategiuli nedleuli, sursaTi<br />
da sxv.) sesxad an ijariT<br />
micema.<br />
lendlordi [ingl. landlord] _<br />
(ekon.). piri an kompania, romelic<br />
Tavis sakuTrebas aqiravebs.<br />
1. msxvili miwaTmflobeli.<br />
2. binebis gamqiravebeli.<br />
liberalizacia ekonomikis<br />
[laT. liberalisation _ Tavisufleba]<br />
_ ekonomikur saqmianobaze,<br />
mewarmeobasa da fasebze<br />
saxelmwifo SezRudvebis<br />
moxsna.<br />
libori [ingl. LIBOR _<br />
London inter-bank offered Rate] _<br />
londonis bankebis mier,<br />
Cveulebriv, 3-6 Tvis vadiT<br />
gacemuli moklevadiani kreditebis<br />
ganakveTebi.<br />
liz-beki [ingl. lease-back _<br />
uku ijara] _ (ekon.). lizinguri<br />
kompaniis mier naRdi<br />
angariSsworebiT sxva qveyanaSi<br />
damamzadebeli firmidan<br />
mowyobilobis SeZena Semd-
gomSi misi imave firmisaTvis<br />
ijariT misacemad.<br />
lizingi [ingl. leasing _<br />
ijara] _ (ekon.). manqana-mowyobilobebisa<br />
da warmoebrivi<br />
daniSnulebis nagebobebis<br />
grZelvadiani ijara (6 Tvidan<br />
ramdenime wlamde) Semdgomi<br />
gamosyidvis SesaZleblobiT.<br />
lizholdi [ingl. leasehold] _<br />
(ekon.). garkveuli drois ganmavlobaSi<br />
qonebis ijariT<br />
floba.<br />
likvidacia [frang. liquidation]<br />
_ (ekon., samarT.). risame (warmoebis<br />
da misT.) saqmianobis<br />
Sewyveta; daxurva, gauqmeba;<br />
visime mospoba.<br />
likviduri [laT. liquidus _<br />
mimdinare] _ (finans.). ris<br />
ganaRdeba, fulad qceva<br />
advilad SeiZleba.<br />
likviduroba _ realizeciis,<br />
materialur faseulobaTa<br />
naRd fulad qcevis<br />
siadvile.<br />
limiti [laT. limes _<br />
zRvari] _ norma, romlis<br />
farglebSi dasaSvebia risame<br />
xarjva, sargebloba; zRvruli<br />
norma.<br />
linkiji [ingl. linkage] _ (samarT.).<br />
birJis nebarTva Tavis<br />
klientebs gauyidon da iyidon<br />
maTgan kontraqtebi maTi<br />
Semdgomi yidva-gayidviT sxva<br />
birJaze.<br />
linCi [ingl. lynch] _<br />
(samarT.). braldebulis (eWvmitanilis)<br />
Sepyroba da mokvla<br />
sasamarTlo mosmenis gareSe.<br />
42<br />
listingi [ingl. list _ sia] _<br />
(ekon., samarT.). 1. safondo<br />
birJaze fasiani qaRaldebis<br />
savaWrod daSvebis wesi. 2.<br />
aqciebis Setana birJis kotirebis<br />
siaSi. (sapirisp. Delistingi).<br />
licenzia [laT. litentia<br />
ufleba, nebarTva] _ (ekon.,<br />
samarT.). 1. nebarTva sxvadasxva<br />
saxeobis saqmianobisaTvis. aq:<br />
eqsport-importis operaciebis<br />
ganxorcielebisaTvis da misT.<br />
2. nebarTvis damadasturebeli<br />
sabuTi. licenziari _ licenziis<br />
gamcemi; licenziati _<br />
licenziis mimRebi.<br />
lobi, lobistebi [ingl.<br />
lobb _ derefani, kuluarebi] _<br />
rig saxelmwifoebSi gaerTianebebi<br />
an kerZo pirebi, romlebic<br />
TavianTi saqmianobiT<br />
zegavlenas axdenen saxelmwifo<br />
(gansakuTrebiT, sakanonmdeblo)<br />
organoebis saqmianobaze.<br />
logika [berZ. logikē] _ 1.<br />
mecniereba azrovnebis formebisa<br />
da kanonebis Sesaxeb. 2.<br />
msjelobisa da daskvnebis<br />
Tanamimdevroba. 3. Sinagani<br />
kanonzomiereba.<br />
logikuri _ 1. logikis<br />
kanonebze dafuZnebuli. 2.<br />
Tavisi xasiaTiT, Sinagani<br />
kanonzomierebiT gapirobebuli;<br />
Tanamimdevruli; kanonzomieri.<br />
logistika _ mecniereba,<br />
romelic Seiswavlis materialur-teqnikuriuzrunvelyo-
fis, sasaqonlo-materialuri<br />
maragebis marTvis sakiTxebs.<br />
logrolingi _ sakanonmdeblo<br />
organoebis wevrebs<br />
Soris `xmebiT vaWrobis~<br />
praqtika.<br />
lokalizacia [laT. localis _<br />
adgilobrivi] _ risame adgilis<br />
Semofargvla; garkveuli<br />
adgilidan risame gavrcelebisaTvis<br />
xelis SeSla.<br />
lokaluri [laT. localis] _<br />
gansazRvruli adgilisaTvis<br />
damaxasiaTebeli; adgilobrivi.<br />
lokauti [ingl. lock-out] _<br />
sawarmoTa daxurva da muSakTa<br />
masobrivi daTxovna gaficvebis<br />
CaxSobis mizniT; blokireba.<br />
lombardi _ sakredito<br />
dawesebuleba, romelic iZleva<br />
sesxs moZravi qonebis dagiravebiT.<br />
londeri [ingl. launder] _<br />
fulis `garecxva~ (gaTeTreba);<br />
ukanono an moparuli fulis<br />
gadaricxva Cveulebriv sabanko<br />
angariSze, raTa Tavidan<br />
aicilon Zieba.<br />
loti [ingl. lot] _ aq: 1.<br />
saqonlis mTeli partia an<br />
misi saerTo raodenobis<br />
nawili, romelic gaiyideba an<br />
miewodeba xelSekrulebiT. 2.<br />
auqcionze erTad gayiduli<br />
sagnebis partia.<br />
m<br />
magistrali [laT. magistralis<br />
_ mTavari, warmmarTveli] _<br />
43<br />
cneba, ekonomikuri zrdis<br />
maTematikuri Teoriis termini.<br />
magnati [laT. magnatus _ mdidari,<br />
warCinebuli] _ msxvili<br />
samrewvelo finansuri kapitalis<br />
mflobeli.<br />
madam [ingl. Madam] _<br />
(dipl.). qalbatono! Zrdilobiani<br />
mimarTvis forma qalisadmi<br />
(gansakuTrebiT ucnobisadmi).<br />
warmoiTqmis (iwereba)<br />
gvaris win.<br />
makiavelizmi _ politika,<br />
romelic miznis misaRwevad<br />
yovelgvar saSualebas (motyueba,<br />
veragoba, gamcemloba,<br />
mkvleloba da misT.) amarTlebs<br />
(italieli politikuri<br />
moRvawisa da mwerlis nikolo<br />
makiavelis gvaris mixedviT).<br />
makleri [germ. Makler] _<br />
savaWro Suamavali.<br />
makroekonomika [berZ. macros<br />
_ didi da ekonomika] _<br />
ekonomikuri mecnierebis nawili,<br />
romelic Seiswavlis<br />
mTlianad qveynis ekono-mikas,<br />
msxvilmasStabian ekonomikur<br />
movlenebsa da procesebs.<br />
makulatura [ingl. maculature<br />
< laT. maculo _ gasvra] _<br />
uvargisi nawarmi, romelmac<br />
Tavisi vada daasrula; qaRaldisa<br />
da muyaos gadasamuSavebeli<br />
narCenebi.<br />
mangonizacia _ (samarT.).<br />
yalbi saqonlis damzadeba.<br />
mandati [laT. mandatum] _<br />
dokumenti, romelic garkveuli<br />
piris uflebebsa da<br />
uflebamosilebas mowmobs.
manera [frang. manière] _ moqmedebis,<br />
qcevis Tavisebureba;<br />
Cveva.<br />
manko [ital. manco] _ (ekon).<br />
wonaSi dakleba saqonlis<br />
gacemisas; salaros saerTo<br />
Tanxis danaklisi.<br />
manipulireba [laT.<br />
manipulatio] _ 1. raime rTuli<br />
moqmedeba, rTuli xerxi<br />
xeliT muSaobisas. 2. (gadat.).<br />
oini, yalTabandoba.<br />
manifesti [laT. manifestus _<br />
aSkara] _ 1. umaRlesi xelisuflebis<br />
werilobiTi mimar-<br />
Tva mosaxleobisadmi gansakuTrebuli<br />
mniSvnelobis mqone<br />
movlenis gamo. 2. politikuri<br />
partiis, sazogadoebrivi organizaciis<br />
werilobiTi saprogramo<br />
mimarTva.<br />
mar _ (dipl.). israelSi: Tanamdebobis<br />
piris zrdilobiani<br />
mimarTvis forma mamakacisa<br />
da qalisadmi. warmoiTqmis<br />
(iwereba) Tanamdebobis win.<br />
marka [germ. Marke] _<br />
saqonelze, nawarmze dasmuli<br />
niSani, romelzedac aRniSnulia<br />
misi damzadebis adgili,<br />
xarisxi da sxva monacemebi.<br />
marketingi [ingl. marketing <<br />
market _ bazari] _ RonisZiebaTa<br />
kompleqsi, romelic<br />
saqonlis warmoebisa da realizaciis<br />
gasaumjobeseblad<br />
xorcieldeba.<br />
market-meikeri [ingl. market<br />
maker] _ safondo birJis<br />
maRalkvalificiuri muSaki,<br />
fasiani qaRaldebis menejeri.<br />
44<br />
markireba _ [frang. marquer _<br />
aRniSvna] _ markis dasma<br />
nawarmze.<br />
marko [ital. marco] _<br />
(finans.). monetis fasis gansaz-<br />
Rvra misi wonis da ara nominaluri<br />
Rirebulebis mixedviT.<br />
marJa [frang. marginal _<br />
ganapira] _ (finans.). sxvaoba<br />
birJis biuletenSi naCveneb<br />
sabirJo saqonlis gayidvisa<br />
da yidvis fass Soris.<br />
marJinalizmi [frang.<br />
marginal < laT. margo _ kide,<br />
sazRvari, ukiduresi] _ ekonomikuri<br />
mimdinareoba, Teoria,<br />
romelic ekonomikur procesebsa<br />
da movlenebs zRvruli,<br />
namati sidideebidan an mdgomareobidan<br />
gamomdinare xsnis.<br />
marJinaluri, marjinaluri<br />
[ingl. marginal] _ (ekon.). zRvar-<br />
Tan axlos arsebuli, TiTqmis<br />
sazaralo; kritikuli.<br />
marjini [ingl. margin] _ produqciis<br />
gayidvidan miRebul<br />
fulsa da masSi gadaxdil<br />
Tanxas Soris sxvaoba; mogeba.<br />
masmedia [ingl. massmedia] _<br />
komunikaciis masobrivi saSualebebi<br />
(presa, radio-televizia).<br />
mafia [laT. maffia] _<br />
(samarT.). farulad organizebuli,<br />
jgufuri damnaSaveoba,<br />
erTmaneTTan dakavSirebuli<br />
danaSaulebrivi jgufebi, romlebic<br />
saxelmwifos korumpirebuli<br />
moxeleebisa da organoebis<br />
mxardaWeriT sargebloben.
maqsimalizmi [laT. maximus<br />
_ udidesi] _ (polit.). raime<br />
ukiduresi moTxovnis wamoyeneba;<br />
gadaWarbebuloba.<br />
maqsimumi [laT. maximum] _<br />
yvelaze meti raodenoba<br />
risame. (sapirisp. minimumi).<br />
mega [berZ. megas _ didi] _<br />
didi zomis, uzarmazari. megapolisi<br />
_ Tanamedrove uzarmazari<br />
qalaqi; megaekonomika _<br />
msoflio ekonomika.<br />
mediatori [laT. mediator _<br />
Suamavali] _ (samarT.). momrigebeli,<br />
Suakaci.<br />
medio [laT. medio _<br />
Suaguli] _ sabirJo garigebis<br />
Sesrulebis vada, romelic<br />
Tvis Sua ricxvSi dgeba.<br />
mezo [berZ. mesos _ Sua,<br />
saSualo] _ Sualeduri.<br />
meTodi [berZ. methodos] _<br />
xerxi, wesi, wesebis sistema<br />
raime moRvaweobaSi.<br />
meloni _ (ekon.). gasanawileblad<br />
gankuTvnili maRali<br />
mogeba.<br />
mesie, musie _ (dipl). safrangeTSi:<br />
zrdilobiani mimar-<br />
Tvis forma mamakacisadmi.<br />
iwereba (warmoiTqmis) gvaris<br />
win.<br />
memorandumi [laT. memorandum<br />
_ rac unda gvaxsovdes]<br />
_ diplomatiuri dokumenti,<br />
romelSic Camoyalibebulia<br />
raime sakiTxis faqtobrivi an<br />
iuridiuli analizi, saxelmwifos<br />
oficialuri pozicia,<br />
Tvalsazrisi; mokle Canaweri.<br />
45<br />
menejeri [ingl. manage _<br />
marTva, ufrosi, patroni] _<br />
profesionali mmarTveli.<br />
menejmenti [ingl. management]<br />
_ xelmZRvanelobis, marTvis<br />
kompleqsuri sistema.<br />
merkantilizmi [ital.<br />
mercante vaWari] _ XVI_XVIII<br />
saukuneebis ekonomikuri Teoria,<br />
romlis Tanaxmad mTavar<br />
rols ekonomikaSi, mogebis<br />
SeqmnaSi mimoqcevis sfero<br />
asrulebs, xolo eris simdidre<br />
fuliT ganisazRvreba.<br />
merkantiluri _ (gadat.).<br />
vaWruli, angarebiani.<br />
merCandaizingi [ingl.<br />
merchandissing] _ sacalo<br />
savaWro qselSi saqonlis<br />
gasayidad momzadeba (savaWro<br />
daxlebis gawyoba, vitrinebis<br />
gaformeba da sxv.).<br />
meta [ital. meta] _ garigebis<br />
iseTi piroba, roca mxareebi<br />
mogebasa da zarals Tanabrad<br />
iyofen.<br />
mecenati _ mecnierebisa da<br />
xelovnebis mdidari mfarveli<br />
(romaeli politikuri moRvawis<br />
mecenatis saxelis mixedviT).<br />
migranti [laT. migrans] _<br />
adamiani, romelic sacxovreblad<br />
gadadis erTi adgilidan<br />
meoreSi.<br />
migracia mosaxleobis [laT.<br />
migratio] _ adamianTa gadaadgileba.<br />
mikroekonomika [berZ. mikros<br />
_ mcire] _ ekonomikuri mecnierebis<br />
nawili, romelic
sawarmoebis (firmebis) masStabiT<br />
mimdinare ekonomikur<br />
procesebsa da movlenebs<br />
swavlobs.<br />
miks-fondi [ingl. mixed _<br />
Sereuli] _ iseTi investiciuri<br />
fondi, romelic<br />
finansebs moZrav da uZrav<br />
qonebaSi abandebs.<br />
minimumi [laT. minimum] _<br />
yvelaze naklebi raodenoba<br />
risame. (sapirisp. maqsimumi).<br />
mister _ (dipl.). inglisSi,<br />
aSS-Si, CineTSi, koreaSi:<br />
zrdilobiani mimarTvis forma<br />
mamakacisadmi. iwereba (warmoiTqmis)<br />
gvaris win.<br />
modelireba ekonomikuri<br />
[laT-dan moditus, frang. modelle<br />
_ zoma, nimuSi] _ ekonomikuri<br />
obieqtebisa da procesebis<br />
kvlavwarmoeba SezRudul,<br />
sacdel formebSi.<br />
modernizacia [frang.<br />
moderne _ uaxlesi] _ (ekon.).<br />
raimes srulyofa, gaumjobeseba,<br />
ganaxleba, axal teqnikur<br />
pirobebTan da xarisxobriv<br />
moTxovnebTan Sesabamisoba.<br />
modifikacia [laT. modificatio<br />
_ cvlileba] _ (ekon.). progresuli<br />
cvlilebebis Setana,<br />
warmoebis teqnologiis gaumjobeseba,<br />
saxeSecvlili modelis<br />
Seqmna.<br />
modus-vivendi [laT. modus<br />
vivendi _ cxovrebis wesi] _<br />
(dipl.). 1. faqtobrivi vitareba,<br />
Seqmnili mdgomareoba,<br />
misi aRiareba; arsebobis saSualeba.<br />
2. arsebuli pirobebi,<br />
46<br />
romlebic modave mxareTa<br />
Soris droebiT iZleva normaluri,<br />
mSvidobiani urTier-<br />
Tobis saSualebas.<br />
modus-procedendi [laT.<br />
modus procedendi _ qcevis wesi] _<br />
diplomatiur praqtikaSi niSnavs,<br />
Tu rogor unda warimarTos<br />
saqmianoba, romelic<br />
saerTaSoriso xelSekrulebis<br />
moTxovnebs Seesabameba.<br />
monarqi [berZ. monarchos] _<br />
saxelmwifos erTpirovnuli<br />
mmarTveli (mefe, imperatori<br />
da sxv.).<br />
moneta [laT. moneta] _<br />
liTonisagan (oqro, vercxli<br />
da sxv.) damzadebuli fulis<br />
niSani.<br />
monitoringi [laT. monitor _<br />
Semxsenebeli] _ raime movlenis<br />
uwyveti meTvalyureoba<br />
da analizi.<br />
monopolia [berZ. monõpilia]<br />
_ 1. ekonomikuri situacia,<br />
rode-sac erTi piri an<br />
kompania akontrolebs mTel<br />
bazars produqciis miwodebaSi.<br />
2. (gadat.). upiratesoba,<br />
pirveloba raime saqmeSi.<br />
monopo-lizacia _ monopoliis<br />
damyareba.<br />
monopsonia [ingl. monopsony]<br />
_ (ekon.). situacia, rodesac<br />
erTi piri an kompania<br />
akontrolebs mTel SesyidviT<br />
saqmianobas garkveul bazarze.<br />
moratoriumi [laT. moratorius<br />
_ Semakavebeli] _ 1. saer-<br />
TaSoriso samarTlis subieqtTa<br />
SeTanxmeba raime qmedebi-
sagan gansazRvruli an ganusazRvreli<br />
vadiT TavSekavebaze.<br />
2. (ekon.). aRebuli<br />
valdebulebebis Sesrulebis<br />
gadavadeba gansazRvruli<br />
dro-iT raime pirobis Sesrulebamde<br />
an sagangebo mdgomareobis<br />
(mag., omis, stiqiuri<br />
ubedurebis) gamo.<br />
motivacia [frang. motif] _<br />
(ekon., samarT.). 1. visime ganzraxva<br />
saqmianobisadmi raime<br />
miznis misaRwevad. 2. raime<br />
moqmedebis, saqcielis gamomwvevi<br />
mizezi.<br />
municipaliteti [germ.<br />
Munizipalität] _ adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis (qalaqis)<br />
organo.<br />
mutadis mutandis [laT.<br />
mutatis mutandis _ aucilebeli<br />
SesworebebiTa da cvlilebebiT]<br />
_ (dipl.). saerTaSoriso<br />
samarTlebriv aqtebSi gamoyenebuli<br />
termini. niSnavs:<br />
Secvlas imisa, rac aucileblad<br />
Sesacvlelia; Sesabamisi<br />
gansxvavebebis gaTvaliswinebas;<br />
cvlilebas, romelic<br />
gamomdinareobs arsebuli garemoebebidan.<br />
nazdaq-i [ingl. NASDAQ _<br />
National Association of Securities<br />
Dealers Automatic Quotations] _<br />
fasiani qaRaldebis dilerebis<br />
erovnuli asociaciis avtomatizebuli<br />
kotirebis sistema<br />
aSS-Si.<br />
n<br />
47<br />
nano [berZ. juja] _ raime<br />
sididis memiliardedi nawili<br />
(10-9).<br />
nanoteqnologia _ atomebisa<br />
da molekulebis manipulirebis,<br />
SekavSirebisa da<br />
mowesrigebis gziT 1 dan 100<br />
nm-mde zomis funqcionalurad<br />
gamosadegi xelsawyoebis, masalebisa<br />
da sistemebis Seqmna.<br />
nanoteqnologia farTo gagebiT<br />
gamoiyeneba da moicavs<br />
nanomecnierebasac, rogorc<br />
mecnierebaTa sxvadasxva dargebSi<br />
nanomimarTulebiT dagrovebul<br />
sistematizebul<br />
codnas. termini nanoteqnologia<br />
1974 wels pirvelad gamoiyena<br />
iaponelma profesorma<br />
norio taniguCim.<br />
naturalizacia [laT.<br />
naturalis _ bunebrivi] _ saxelmwifos<br />
mier moqalaqeobis<br />
miniWeba <strong>ucxo</strong>elis an moqalaqeobis<br />
armqone pirisaTvis<br />
misi Txovnis safuZvelze.<br />
naturaluri [laT. naturalis _<br />
bunebiTi] _ namdvili; bunebrivi;<br />
Cveulebrivi; normaluri;<br />
gasagebi.<br />
nacia [laT. natio] _ eri.<br />
nacionalizacia [frang.<br />
nationnalisatio] _ (ekon., samarT.).<br />
kerZo sakuTrebis gasxviseba<br />
an gadacema saxelmwifo<br />
sakuTrebaSi.<br />
nacionalizmi [ingl. nationalism]<br />
_ (polit.). sakuTari qveynis<br />
damoukideblobis survili.<br />
nacionalisti _ qveynis
damoukideblobis msurveli<br />
adamiani.<br />
nacionaluri _ erovnuli;<br />
saxalxo; saqveyno. Nnacionaluri<br />
reJimi _ samarTlebrivi<br />
reJimis saxe, romelic vrceldeba<br />
mocemuli saxelmwifos<br />
teritoriaze myof sxva qveynis<br />
fizikur da iuridiul pirebze.<br />
negatiuri [laT. negativis] _<br />
uaryofiTi. (sapirisp. pozitiuri).<br />
negocianti [laT. negotians _<br />
vaWari] _ biTumad movaWre,<br />
komersanti, romelic msxvil,<br />
ZiriTadad, saerTaSoriso savaWro<br />
operaciebs axorcielebs.<br />
neitraliteti [germ. Neutralität]<br />
_ saerTaSoriso samar-<br />
TalSi: saxelmwifos gansakuTrebuli<br />
saerTaSoriso samarTlebrivi<br />
statusi; saxelmwifos<br />
iseTi mdgomareoba, rodesac<br />
igi ar monawileobs omSi da<br />
meomari saxelmwifoebis mimarT<br />
erTnairi pozicia ukavia.<br />
neo [< berZ. neos _ axali] _<br />
rTuli sityvis pirveli Semadgeneli<br />
nawili; niSnavs axals.<br />
mag., neorealizmi, neopolitika<br />
da sxv.<br />
nepotizmi [laT. nepos _<br />
STamomavali] _ (gadat.).<br />
Tanamdebobis pirTa mier<br />
TavianTi naTesavebis mfarveloba;<br />
`naTlimamoba~.<br />
neto [laT. netto] _ saqonlis<br />
wminda wona safuTavis gareSe.<br />
(sapirisp. bruto); saqonlis<br />
48<br />
fasi fasdaklebis gareSe;<br />
wminda Semosavali xarjebis<br />
gamoklebiT.<br />
nivelireba [frang. niveler] _<br />
(gadat.). gansxvavebis mospoba.<br />
niuansi [frang. nuance] _ sul<br />
mcire gansxvaveba rameSi.<br />
nius-meikeri [ingl. newsmakers<br />
_ axlis mkeTebeli] _<br />
mecnierebisa da praqtikuli<br />
saqmianobis moRvawe, romelsac<br />
sazogadoebriv-ekonomikur movlenaTa<br />
msvlelobaze arsebiTi<br />
gavlena aqvs.<br />
nius-reliz [ingl. newsreleasa]<br />
_ xelSekrulebis<br />
dadebis dros gamoyenebuli<br />
masalebi saqonlis an TviT<br />
kompaniis Sesaxeb.<br />
novacia [laT. novatio _<br />
ganaxleba] _ 1. arsebuli<br />
teqnikis Secvla. 2. samoqalaqo<br />
samarTalSi: mxareebis SeTanxmeba<br />
maT mier nakisri valdebulebebis<br />
meoreTi Secvlis<br />
Sesaxeb.<br />
nominaluri [laT. nominalis] _<br />
1. saxelobiTi: fasis amosavali<br />
mniSvneloba; fulis,<br />
fasiani qaRaldis nominaluri<br />
Rirebuleba (miTiTebuli<br />
fulis niSanze, fasian qaRaldze).<br />
2. simboluri; pirobiTi.<br />
nominacia [laT. nominatio] _<br />
saxelis darqmeva; kandidatis<br />
dasaxeleba, wamoyeneba.<br />
nonsensi [ingl. nonsense] _<br />
uazroba, sisulele.<br />
norma [laT. norma] _<br />
(samarT.). dakanonebuli, dawe-
sebuli, savaldebulod aRiarebuli<br />
wesi.<br />
normativi [laT. normatio] _<br />
universaluri, farTod gavrcelebuli<br />
norma.<br />
nosro-konto [ital. nostro<br />
conto _ `Cveni angariSi~] _<br />
bankis sakorespondento angariSebi,<br />
romelTa mixedviTac<br />
sruldeba yvela operacia<br />
bankis davalebaTa Sesasruleblad<br />
korespondentis mier.<br />
nota [laT. nota, ingl. note _<br />
niSani, SeniSvna] _ oficialuri<br />
diplomatiuri werilobiTi<br />
mimarTva erTi saxelmwifosi<br />
meorisadmi.<br />
notabene [laT. nota _ niSani<br />
bene _ `SeniSne kargad~] _<br />
SeniSvna teqstSi im adgilas,<br />
romelzedac surT yuradRebis<br />
gamaxvileba (xSirad sityvis<br />
magier iwereba asoebi NB).<br />
notariati [laT. notarius] _<br />
samsaxuri, romelic iuridiulad<br />
adasturebs sxvadasxva<br />
iuridiul aqts (xelSekruleba,<br />
anderZi, mindobileba da<br />
misT.), dokumentebis aslebsa<br />
da maTze xelmowerebis<br />
namdvilobas.<br />
notariusi [laT. notarius _<br />
mwerali, mdivani] _ Tanamdebobis<br />
piri, romlis movaleobaa<br />
sxvadasxvagvari iuridiuli<br />
aqtebis (xelSekruleba,<br />
mindobiloba da misT.)<br />
damowmeba, gaformeba.<br />
notisi [ingl. notice] _<br />
uwyeba, Setyobineba; werilobiTi<br />
Setyobineba imis Sesaxeb,<br />
49<br />
rom gemi mzadaa datvirTva an<br />
gadmotvirTvisaTvis.<br />
notifikacia [laT. notifico<br />
gauwyeb, vacxadeb] _ 1. (dipl.).<br />
diplomatiur da saxelSekrulebo<br />
praqtikaSi: Setyobinebis<br />
gavrcelebuli forma, romelic<br />
xorcieldeba saxelmwifos<br />
sagareo uwyebis, diplomatiuri<br />
(sakonsulo) warmomadgenlis,<br />
saerTaSoriso<br />
organizaciis an misi Tanamdebobis<br />
piris mier notis an<br />
sxva dokumentis gagzavnis<br />
saSualebiT. 2. (ekon.). Setyobineba,<br />
romelsac Tamasuqis<br />
mflobeli ugzavnis mis<br />
gamcems Tamasuqis gaprotestebis<br />
Sesaxeb.<br />
nou-hau [ingl. Know-how _<br />
vici rogor] _ mecnierulteqnikuri,<br />
teqnologiuri,<br />
komerciuli, menejmenturi an<br />
sxva saxis siaxle, romelic<br />
sazogadoebisaTvis ucnobia.<br />
nuvoriSi [frang. nouveau riche<br />
_ axali mdidari] _ swrafad<br />
gamdidrebuli adamiani, mdidari<br />
metiCara, romelic gasulia<br />
sazogadoebis maRal fenebSi.<br />
nulifikacia [laT. nullificatio<br />
_ mospoba < nullius _ araviTari]<br />
_ iuridiuli dokumentisaTvis<br />
kanonierebis CamorTmeva;<br />
fulis niSnebisa da fasiani<br />
qaRaldebis mimarT _ maTi<br />
gauqmeba.<br />
numizmatika [laT. numisma _<br />
moneta] _ mecniereba, romelic<br />
swavlobs liTonis fulis<br />
warmoSobas.
nuncia, nunciusi [ital.<br />
nunzio, laT. nuntius] _ vatikanis<br />
diplomatiuri warmomadgeneli<br />
im saxelmwifoSi, romelTanac<br />
damyarebuli aqvs diplomatiuri<br />
urTierTobebi.<br />
o<br />
obieqturi [laT. objectum _<br />
sagani, objectivus _ sagnobrivi]<br />
_ 1. rac Cveni cnobierebis<br />
gareT, misgan damoukideblad<br />
arsebobs. 2. miukerZoebeli. 3.<br />
Sefasebuli saerTo poziciidan<br />
da ara dainteresebuli<br />
pirebis mxridan.<br />
obligacia [laT. obligatio _<br />
valdebuleba] _ (finans.).<br />
fasiani qaRaldi erT<br />
warmomdgenze, romelic Semosavals<br />
iZleva mogebis an<br />
procentis saxiT; aucileblad<br />
gasanaRdebeli valdebuleba.<br />
obligo [ital. obbligo _<br />
valdebuleba] _ (finans.). 1.<br />
firmis davalianebaTa jami<br />
Tamasuqebis mixedviT. 2. bankSi<br />
arsebuli piradi angariSebis<br />
davTari, romelSic SeaqvT<br />
calkeul pirTa davalianeba<br />
Tamasuqebis mixedviT.<br />
obstruqcia [laT. obstructio _<br />
Seferxeba, dabrkoleba] _<br />
sxdomis (mag., parlamentis),<br />
krebis, visime gamosvlis CaSla<br />
wamoZaxilebiT, xmauriT,<br />
grZeli, usagno sityviT da<br />
misT. obstruqciuli _<br />
winaaRmdegobis Semqmneli.<br />
50<br />
odiozuri [laT. odiosus _<br />
saZulveli] _ vinc an rac<br />
uaryofiT damokidebulebas<br />
iwvevs; metismetad usiamovno,<br />
arasasurveli.<br />
ovaluri ofisi [ingl. Oval<br />
Office] _ aSS-is prezidentis<br />
personaluri kabineti TeTr<br />
saxlSi.<br />
`overboti~ [ingl. overbought<br />
_ Warbi gayidva] _ (ekon.).<br />
raime saqonelze fasebis<br />
mkveTri zrda am saqonelze<br />
moTxovnis mniSvnelovani<br />
gadidebis gamo.<br />
overdrafti [ingl. overdraft<br />
_ zegegmiT] _ (finans.). bankis<br />
moklevadiani kreditis saxeoba,<br />
roca gadasaxdelis<br />
sidide aWarbebs saxsrebis<br />
naSTs klientis angariSze.<br />
`oversoldi~ [ingl. oversold<br />
_ Warbi miwodeba] _ raime<br />
saqonelze fasebis mkveTri<br />
dacema bazarze am saqonlis<br />
didi miwodebis gamo.<br />
`overtaimi~ [ingl. overtime _<br />
vadis zeviT] _ saqonlis<br />
CatirTva-gadmotvirTvis arasamuSao,<br />
zedmet droSi, romelic<br />
gadidebuli tarifiT<br />
nazRaurdeba.<br />
okei! [ingl. okay!] _<br />
dasturis SeZaxili] _ kargi!<br />
ki batono! aris!<br />
okupacia [laT. occupatio] _<br />
romelime saxelmwifos SeiaraRebuli<br />
Zalebis mier sxva<br />
qveynis teritoriis droebiT<br />
dakaveba.
oligarqia [berZ. oligarchia,<br />
olios _ mcirericxovani da arche<br />
_ batonoba] _ saxelmwifo<br />
mmarTvelobaSi adamianTa mcire<br />
jgufis politikuri da<br />
ekonomikuri batonoba.<br />
oligopolia [berZ. oligos _<br />
patara da pōleō _ vyidi] _<br />
(ekon.). raime saqonlis warmoebasa<br />
da vaWrobaSi ramdenime<br />
msxvili firmis batonoba.<br />
oligopsonia [berZ. oligos _<br />
patara da psonia _ yidva] _<br />
(ekon.). situacia bazarze,<br />
roca saqonlis gamyidvelebi<br />
(mwarmoeblebi) myidvelebze<br />
mniSvnelovnad metia.<br />
ombudsmeni [ingl. ombudsman]<br />
_ saparlamento rwmunebuli,<br />
oficialuri piri, romelic<br />
ganixilavs sazogadoebis<br />
saCivrebs samTavrobo departamentebis<br />
Tu sxva msxvili<br />
organizaciebis mimarT.<br />
omologacia [ingl. omologatio]<br />
_ (ekon.). raime saqonlis<br />
teqnikur-ekonomikuri parametrebis<br />
am saqonlis momxmarebeli<br />
qveynis stantartebTan<br />
da CveulebebTan SesabamisobaSi<br />
moyvana.<br />
onkoli [ingl. on call _<br />
moTxovnisTanave] _ (finans.). 1.<br />
specialuri mimdinare angariSi,<br />
romelsac xsnian bankebi<br />
im pirobiT, rom sesxi daifareba<br />
yovel momentSi erTerTi<br />
mxaris (bankis an<br />
klientis) moTxovniT. 2. safondo<br />
birJaze fasiani gayidvis<br />
51<br />
erT-erTi forma; zaramde,<br />
gamoZaxilemde.<br />
onkoluri garigeba _<br />
sabazro situacia safondo<br />
birJaze, roca fasiani qaRaldis<br />
fasi myidvelis moTxovnamde<br />
ar fiqsirdeba.<br />
on-laini [ingl. on-line _<br />
xazze] _ sakredito baraTis<br />
emitentis kompiuterTan pirdapiri<br />
da uSualo kavSiri,<br />
romelic garigebis dadebis<br />
momentSi am baraTis gamoyenebiT<br />
xorcieldeba.<br />
operacia [laT. operatio _<br />
qmedeba] _ universaluri<br />
termini, romelic aRniSnavs<br />
saqmianobis raime saxeobas.<br />
mag., ekonomikuri (maT Soris,<br />
komerciuli, menejmenturi,<br />
finansuri da misT.), iuridiuli<br />
da sxv.<br />
opozicia [laT. oppositio _<br />
dapirispireba] _ 1. vinmes<br />
winaaRmdeg qmedeba, winaaRmdegoba.<br />
2. udidesi politikuri<br />
partia, romelic ewinaaRmdegeba<br />
mTavrobas.<br />
oponenti [laT. opponens _<br />
vinc ekamaTeba visme] _<br />
(polit.). sawinaaRmdego azris<br />
mqone piri.<br />
oportunizmi [laT.<br />
opportunus _ sargebliani] _<br />
(polit.). molaparakebis dros<br />
xelSemkvreli mxaris miswrafeba<br />
ise Camoayalibos SeTanxmebis<br />
piroba, rom upiratesobas<br />
miaRwios partniorTan<br />
mimarTebaSi, gadaakisros mas<br />
danaxarjebis didi nawili.
optacia [laT. optatio _<br />
arCevani, survili] _ (samarT.).<br />
moqalaqeobis amorCeva; aseTi<br />
ufleba eniWeba im teritoriis<br />
mosaxleobas, romelic erTi<br />
saxelmwifodan meoris mflobelobaSi<br />
gadadis.<br />
optimaluroba [laT. optimus<br />
_ saukeTeso] _ yvelaze xelsayreli,<br />
Sesaferi; ekonomikuri<br />
qcevisa da qmedebis<br />
saukeTeso varianti.<br />
oratori [laT. orator] _ (polit.).<br />
1. piri, romelic<br />
sajarod warmoTqvams sityvas.<br />
2. adamiani, romelsac exerxeba<br />
sajarod sityvebis warmoTqma;<br />
mWevrmetyveli.<br />
organizacia [laT. organiso _<br />
vaZlev mwyobr saxeobas] _ 1.<br />
sistemaSi moyvana, mowesrigeba,<br />
mowyoba. 2. mmarTvelobis<br />
Semadgeneli nawili. 3. adamianTa<br />
gaerTianebis forma;<br />
dawesebuleba.<br />
organoleptikuri [berZ.<br />
organon _ organo da leptikos _<br />
SemsunTqveli] _ uSualod<br />
gemoTi, ynosviT, mxedvelobiT<br />
Semowmebuli.<br />
orderi [germ. Order < frang _<br />
rigi, wesi] _ brZaneba werilobiTi<br />
formiT, dokumenti,<br />
romelic mis mflobels raime<br />
qmedebis (mag., fulis an<br />
saqonlis miReba, damnaSavis<br />
dapatimreba da sxv.) ganxorcielebis<br />
uflebas aZlevs.<br />
ordinaruli [laT. ordinalis]<br />
_ rigiTi, rigobrivi] _ rac<br />
52<br />
arafriT ar gamoirCeva; Cveulebrivi.<br />
orTodoqsuli [berZ. Orthodoxos<br />
_ marTlmorwmune] _<br />
raime moZRvrebis, Sexedulebis<br />
ganuxrelad mimdevari; Tanamimdevruli.<br />
originali [laT. originalis _<br />
Tavdapirveli] _ raime dokumentis<br />
Tavdapirveli, ZiriTadi<br />
egzemplari; dedani.<br />
orientacia [laT. orientation]<br />
_ ekonomikuri an iuridiuli<br />
subieqtis qmedebis garkveuli<br />
mimarTulebis amorCeva.<br />
oferenti, oferori _<br />
winadadebis gamgzavni fizikuri<br />
an iuridiuli piri.<br />
oferti [laT. offertus _<br />
SeTavazebuli] _ sityvieri an<br />
werilobiTi formiT SeTavazebuli<br />
winadadeba raime xel-<br />
Sekrulebis dadebis Sesaxeb.<br />
ofisi [ingl. office] _<br />
saerTaSoriso organizaciis,<br />
firmis oficialuri Stab-bina,<br />
Senoba, sadac imyofeba oficialuri<br />
warmomadgenloba, misi<br />
xelmZRvaneloba.<br />
oficialuri [laT. officialis _<br />
Tanamdebobrivi] _ xelisuflebis,<br />
administraciis an<br />
Tanamdebobis piris mier<br />
dadgenili, maTgan momdinare.<br />
mag., oficialuri dokumenti. 2.<br />
mTavrobis sabuTebis, saqmiani<br />
qaRaldebis damaxasiaTebeli.<br />
mag., oficialuri stili. 3.<br />
rac yvela wesis, yvela<br />
formalobis dacviT xdeba.<br />
mag., oficialuri miwveva. 4.
(gadat.). ubraloebas moklebuli;<br />
TavSekavebuli. mag., oficialuri<br />
urTierToba.<br />
ofcioni [laT. optio _<br />
arCeva, survili, neba] _ arCevis<br />
ufleba, romelic miiReba<br />
garkveuli gasamrjeloTi; vinmesTvis<br />
SeTavazeba kontraqtis<br />
mogvianebiT dadebasTan dakav-<br />
SirebiT; xelSekrulebis monawilisaTvis<br />
garkveuli variantis<br />
SerCevis ufleba. SeTanxmeba,<br />
romelic birJaze yidvagayidvis<br />
garigebis erT-erT<br />
mxares aZlevs xelSekrulebis<br />
alternatiul pirobebs Soris<br />
amorCevis uflebas; molaparakebis<br />
pirobebis Tanaxmad, erTerTi<br />
mxarisaTvis miniWebuli<br />
ufleba amoirCios mis mier<br />
miRebuli movaleobis Sesrulebis<br />
wesebi, formebi, moculoba<br />
an TviT uaris Tqmac<br />
valdebulebis Sesrulebaze<br />
SeTanxmebiT gansazRvrul<br />
garemoebaTa warmoSobisas.<br />
ofSori [ingl. off-shore] _<br />
napirs gareT, sanapirodan<br />
daSorebiT, Ria zRvaSi; komerciuli<br />
saqmianobis organizaciis<br />
specifikuri forma.<br />
specialuri ekonomikuri<br />
zonis erT-erTi saxeoba.<br />
ofSoruli zona _<br />
konkretuli saxelmwifo an<br />
misi teritoriis nawili,<br />
sadac ararezidentebisaTvis<br />
(droebiT mcxovrebi <strong>ucxo</strong>elebi)<br />
mimzidveli (keTilsasurveli)ekonomikur-samarTlebrivi<br />
reJimebia dawesebuli.<br />
53<br />
`pablik-rileiSnz~ [ingl.<br />
public relations _ sazogadoebrivi<br />
kavSirebi] _ sazogadoebriv<br />
organizaciebs Soris arakomerciuli<br />
kavSirebis sistema,<br />
masmediis saSualebebiT sazogadoebriv<br />
Sexedulebaze zemoqmedeba.<br />
pablisiti [ingl. publisity _<br />
sajarooba] _ marketinguli<br />
RonisZiebebiT (saqonlis reklama,<br />
myidvelTa materialuri<br />
stimulireba, suvenirebis<br />
darigeba, nimuSebis iafad<br />
gayidva da sxv.) momxreblebze<br />
zemoqmedeba; propaganda.<br />
paTetikuri [berZ. pathētikos]<br />
_ paTosiT aRsavse; amaRlebuli.<br />
paTosi [berZ. pathos] _<br />
aRfrTovaneba, aRmafrena,<br />
mgznebareba.<br />
pai [Turq. pay _ wili] _<br />
(ekon., finans.). fizikuri an<br />
iuridiuli piris mier raime<br />
saerTo saqmeSi TiToeulis<br />
mier Setanili wili.<br />
paketi [germ. Paket] _ aq:<br />
sakontrolo paketi _ (finans.).<br />
saaqcio sazogadoebis aqciebis<br />
saerTo raodenobis umetesi<br />
nawili (Cve-lebriv, 50%-s + 1<br />
xma), romelic mis mesakuTres<br />
am sazogadoebis menejmentSi<br />
gadamwyveti xmis uflebas<br />
aZlevs.<br />
palata [laT. palatium _<br />
sasaxle] _ 1. zogierT qveyanaSi<br />
umaRlesi sakanonmdeblo<br />
p
organo an misi erT-erTi<br />
sakanonmdeblo instancia,<br />
Semadgeneli nawili (mag., qveda<br />
palata, zeda palata, TemTa<br />
palata, lordTa palata). 2.<br />
saxelmwifo struqtura, dawesebuleba<br />
(mag., kontrolis<br />
palata, wignis palata, savaWro<br />
palata da sxv.).<br />
pan [ingl. pan] _ prefiqsi,<br />
romelic niSnavs sayovelTaos,<br />
sruliads. mag., panamerikuli<br />
da sxv.<br />
pandeqtebi [laT pandectae <<br />
berZ.] _ igivea, rac digestebi.<br />
panegiriki [berZ. panēgyrikos]<br />
_ 1. oratoris saxotbo sityva<br />
visime pativsacemad. 2. (gadat.).<br />
visime gadaWarbebuli qebadideba.<br />
panika [berZ. panikos] _<br />
uecari SiSi, Zrwola, Tavzari,<br />
romelic Seipyrobs calkeul<br />
adamians an xalxs; aseTi<br />
SiSiT gamowveuli saerTo<br />
mRelvareba, areuloba.<br />
paradoqsi [berZ. paradoxos] _<br />
ucnauri, moulodneli] _<br />
sayovelTaod aRiarebulisagan<br />
mkveTrad, sapirispirod gansxvavebuli<br />
azri.<br />
paraziti [berZ. parazitos] _<br />
aq: (gadat.). adamiani, romelic<br />
sxvisi SromiT cxovrobs;<br />
muqTaxora.<br />
paraleli [berZ. parallēlos] _<br />
aq: movlena, romelic SeiZleba<br />
sxva analogiur movlenas<br />
Seedaros.<br />
paralizeba [frang. paralyser]<br />
_ (gadat.). (ekon., samarT.).<br />
54<br />
moqmedebis unaris an saSualebis<br />
dakargva.<br />
parametri [berZ. parametreõ _<br />
vufardeb] _ raime sagnis an<br />
movlenis ZiriTadi Tvisebebis<br />
damaxasiaTebeli sidide an<br />
sidideebi.<br />
parafireba [frang. parapher _<br />
Semoklebuli xelmowera] _<br />
(dipl.). saerTaSorisi xelSekrulebis<br />
(an misi calkeuli<br />
muxlebis) winaswari xelmowera,<br />
inicialebis aRniSvniT,<br />
molaparakebis mxareTa uflebamosili<br />
warmomadgenlebis<br />
mier xelSekrulebis teqstze<br />
Tanxmobis niSnad.<br />
pariteti [laT. paritas _<br />
Tanasworoba] _ 1. (ekon.).<br />
sxvadasxva qveynis valutis<br />
Sefardeba oqroTi. 2. sxvadasxva<br />
subieqtebis uflebebisa<br />
da movaleobebis tolfasovnoba.<br />
3. (samarT.). mxareTa<br />
Tanasworobis principi uTanxmoebis,<br />
konfliqtis garCevisas.<br />
4. saerTaSoriso urTier-<br />
TobebSi _ molaparakebis warmoeba<br />
mxareTa Tanasworobis<br />
safuZvelze, rac gamoxatavs<br />
molaparakebis monawileTa<br />
SeTanxmebas, gaiTvaliswinon<br />
erTmaneTis interesebi da<br />
dadon urTierTmisaRebi xel-<br />
Sekruleba.<br />
paritetuli _ (samarT.).<br />
mxareTa Tanasworobaze dafuZnebuli.<br />
parlamenti [frang. parlament]<br />
_ qveynis umaRlesi warmomadgenlobiTi<br />
organo, romelic
axorcielebs sakanonmdeblo<br />
xelisuflebas.<br />
parlamentarizmi _ (polit.).<br />
saxelmwifo mmarTvelobis<br />
sistema, romlis saTaveSi<br />
parlamentia.<br />
paroli [frang. parole _<br />
sityva] _ winaswar daTqmuli<br />
saidumlo sityva an fraza,<br />
romelsac rig organizaciebSi<br />
an viTarebaSi Tavisianebis<br />
gamosacnobad iyeneben.<br />
partia [frang. parti] _<br />
(polit.). saerTo miznebiT,<br />
interesebiT, gaerTianebul<br />
pirTa jgufi.<br />
partikularizmi [laT.<br />
particularis _ nawilobrivi,<br />
calkeuli] _ (polit.). 1.<br />
saxelmwifos zogierTi nawilis<br />
miswrafeba gancalkevebisakensaerTo-saxelmwifoebrivi<br />
interesebis sazianod.<br />
2. (ekon.). kerZo; kerZooba.<br />
partnioroba [ingl.<br />
partnership] _ fizikuri an<br />
iuridiuli pirebis erToblivi<br />
saqmianobis organizaciis<br />
iuridiuli forma; partniori<br />
_ Tanamonawile raime saqmianobaSi.<br />
pasivebi _ fizikuri an<br />
iuridiuli piris mimarT<br />
wayenebuli yvela oficialuri<br />
moTxovna.<br />
pasivi [laT. passivus _<br />
umoqmedo] _ 1. (buxhalt.).<br />
firmis valebisa da valdebulebebis<br />
erToblioba. (sapirisp.<br />
aqtivi). 2. (gadat.). risame<br />
uaryofiTi mxare.<br />
55<br />
pasiuri [laT. passivus] _<br />
umoqmedoba, sizante, araenergiuloba.<br />
(sapirisp. aqtiuri).<br />
paskvili [ital. Pasquill] _<br />
cilismwamebluri, Seuracxmyofeli<br />
sityva an werili,<br />
nawarmoebi.<br />
pasporti [frang. passeport] _<br />
visime piradobis, moqalaqeobis<br />
damadasturebeli dokumenti.<br />
patenti [laT. litteral patentes _<br />
aRmoCena, sigeli] _ 1. mowmoba,<br />
romelic adasturebs gamomgoneblis<br />
gansakuTrebul<br />
uflebas, avtorobas gamogonebaze.<br />
2. mowmoba, romelic<br />
iZleva nebarTvas raime<br />
saxeobis saqmianobis (vaWroba,<br />
rewva) Sesaxeb.<br />
paternalizmi [laT. paternus<br />
_ mamobrivi] _ (polit.). vinmes<br />
mimarT mfarvelobiTi damokidebuleba.<br />
patrimonialuri [laT.<br />
patrimonialis] _ (samarT.).<br />
memkvidreobiTi, gvarovnuli.<br />
patriotizmi [berZ. patriõt _<br />
Tanamemamule] _ Tavisi samSoblos<br />
moyvaruli, erTguli<br />
adamiani.<br />
pauperizmi [laT. pauper _<br />
Raribi] _ (ekon.). masiuri<br />
gaRatakeba, rasac ganapirobebs<br />
Zalian dabali Semosavlebi,<br />
umuSevroba.<br />
pauSaluri [germ. pauschale] _<br />
(finans.). mTliani gadasaxdeli<br />
Tanxa; licenziis gayidvis<br />
fasi.
paqta sunt servanda [laT.<br />
pacta sunt servanda _ xel-<br />
Sekruleba unda sruldebodes]<br />
_ saerTaSoriso samarTlis<br />
erT-erTi ZiriTadi principi,<br />
romlis Tanaxmad mxareebma<br />
keTilsindisierad unda Seasrulon<br />
saerTaSoriso xelSekrulebis<br />
valdebulebebi.<br />
paqti [laT. pactum _<br />
SeTanxmeba] _ (samarT.).<br />
ormxrivi (mravalmxrivi) saer-<br />
TaSoriso xelSekrulebis<br />
saxelwodeba, Cveulebriv didi<br />
politikuri mniSvnelobisa<br />
(mag., saxelmwifoTa Tavdausxmelobis,<br />
koleqtiuri usafrTxoebis<br />
da misT.).<br />
pacifizmi [laT. pacificus _<br />
samSvidobo] _ liberaluri<br />
mimdinareoba, romlis monawileebi<br />
yovelgvari omebis (maT<br />
Soris, samarTliani) winaaRmdeg<br />
ilaSqreben da maT<br />
aRkveTas samSvidobo manifestaciebiT<br />
cdiloben. emxrobian<br />
saxelmwifoTa Soris wamoWrili<br />
davebis saerTaSoriso<br />
samediatoro sasamarTloebis<br />
gziT gadawyvetas.<br />
pensia [laT. pansio _ gadaxda]<br />
_ fuladi daxmareba,<br />
romelsac regularulad<br />
iReben moqalaqeebi kanoniT<br />
dadgenil SemTxvevebSi (asaki,<br />
invalidoba da sxv.).<br />
persona grata [laT. persona<br />
grata _ sasurveli piri] _<br />
diplomati, romlis daniSvnis<br />
Taobaze aucileblad gacemulia<br />
adgilsamyofeli saxelmwifos<br />
Tanxmoba (agremani).<br />
56<br />
(sapirisp. persona non grata _<br />
arasasurveli piri).<br />
plebisciti [laT. plebiscitum;<br />
plebs _ ubralo xalxi, scitum _<br />
gadawyvetileba] _ kenWisyris<br />
meSveobiT raime sakiTxze<br />
mosaxleobis azris gamokiTxvis<br />
erT-erTi saSualeba. (ix.<br />
agreTve referendumi).<br />
pluralizmi [ingl. pluralism]<br />
_ (polit.). sistema, sadac<br />
nebadarTulia sxvadasxva<br />
politikuri Tu religiuri<br />
jgufebis Tanaarseboba erT<br />
sazogadoebaSi.<br />
polisi [berZ. polis, frang.<br />
polisie, ital polizza _ qviTari]<br />
_ (ekon.). sicocxlis, qonebis<br />
da sxvaTa dazRvevis mowmoba,<br />
xelSekruleba.<br />
politika [berZ. politika] _ 1.<br />
qveynis marTvis xelovneba,<br />
meTodi. 2. saxelmwifo xelisuflebis,<br />
partiis an sazogadoebrivi<br />
jgufis moRvaweoba<br />
Sidasaxelmwifoebrivi marTvisa<br />
da saerTaSoriso urTierTobis<br />
dargSi. politikosi<br />
_ politikur cxovrebaSi<br />
CarTuli piri. 2. (gadat.).<br />
moqmedeba risame misaRwevad;<br />
sxva adamianebTan urTierToba,<br />
damokidebuleba.<br />
poluteri [ingl. polluter] _<br />
piri an kompania, romelic<br />
garemos abinZurebs.<br />
populisti [laT. populus _<br />
xalxi] _ piri, romelsac<br />
miaCnia, rom ubralo xalxs<br />
mTavrobaSi meti uflebebi<br />
unda hqondes.
porto-franko [ital. portofranco<br />
_ Tavisufali porti] _<br />
navsadguris teritoriis nawili,<br />
sadac nebadarTulia<br />
saqonlis ubaJod Setanagatana.<br />
portfeli [frang. portefeuill,<br />
portfer _ tareba, feuille _<br />
furceli] _ krebsiTi cneba,<br />
romelic niSnavs: 1. ekonomikuri<br />
saqmianobis aRmniSvneli<br />
dokumentebis erTobliobas.<br />
2. (gadat.). Tanamdebobas<br />
(mag., ministris portfeli).<br />
preambula [frang. preambule _<br />
Sesavali] _ saerTaSoriso<br />
xelSekrulebis Sesavali nawili,<br />
romelSic CamoTvlilia<br />
xelSekrulebis mxareebi, misi<br />
dadebis motivebi, miznebi,<br />
amocanebi da principebi.<br />
prevalireba [ingl. prevail] _<br />
Warboba; batonoba; daZleva;<br />
upiratesi Zalis qona.<br />
prevenciuli, preventuli<br />
[laT. praeventus _ gamafrTxilebeli,<br />
damcveli] _<br />
(samarT.). winaswari zomebis<br />
mireba risame Tavidan asacileblad;<br />
profilaqtikuri.<br />
prezentacia [laT. presentatio]<br />
_ (ekon.). warmodgena, wardgena.<br />
prezidenti [laT. praesidens _<br />
TavSi mjdomi] _ 1. respublikuri<br />
mmarTvelobis umetes<br />
qveynebSi saxelmwifos meTauri.<br />
2. zogierTi dawesebulebis<br />
(firma, kompania, sazogadoeba)<br />
xelmZRvaneli.<br />
prezumfcia [laT. praesumptio]<br />
_ (samarT.). 1. is, rasac<br />
57<br />
faqtebze dayrdnobiT varaudoben.<br />
2. raime faqtis<br />
aRiareba sarwmunod, sanam ar<br />
damtkicdeba misi mcdaroba.<br />
udanaSaulobis prezumfcia _<br />
danaSaulis damtkicebamde<br />
braldebulis aRiareba udana-<br />
Saulod.<br />
preiskuranti [frang. prix _<br />
fasi da courant _ mimdinare] _<br />
saqonelze an momsaxurebaze<br />
fasebis krebuli, cnobari.<br />
preiudiciuri [frang.<br />
prejudiciel] _ (samarT.). uflebrivi<br />
sakiTxi, romlis winaswari<br />
gadaWris gareSe ar<br />
SeiZleba sasamarTloSi gair-<br />
Ces mocemuli saqme.<br />
premia [laT. praemium _<br />
jildo] _ 1. fuladi an<br />
materialuri jildo raime<br />
dargSi damsaxurebisaTvis. 2.<br />
muSakTa damatebiTi anaz-<br />
Raureba. 3. (finans.). gansxvaveba<br />
fasiani qaRaldis sabir-<br />
Jo da nominalur Rirebulebas<br />
Soris. 4. Tanxa, romelsac<br />
ofcionis myidveli uxdis mis<br />
gamyidvels garkveuli uflebis<br />
SesaZenad. 5. dazRvevis<br />
gadasaxadi.<br />
premieri [frang. premier _<br />
pirveli] _ zogierTi qveynis<br />
an didi qalaqis aRmasrulebeli<br />
xelisuflebis meTauri,<br />
mTavrobis xelmZRvaneli.<br />
igivea rac premier-ministri.<br />
prerogativa [laT.<br />
praerogativus _ pirveli xmis<br />
mimcemi] _ saxelmwifo xelisuflebis<br />
organos an Tanam-
debobis piris gansakuTrebuli<br />
ufleba, upiratesoba.<br />
pres-ataSe [frang. prsseattache]<br />
_ (dipl.). diplomatiuri<br />
warmomadgenlobis<br />
(saelCo, misia da sxv.) Tanam-<br />
Sromeli presis sakiTxebSi.<br />
pres-relizi [frang. presse da<br />
ingl. release _ gamoSveba] _<br />
oficialuri organos an piris<br />
mier presaSi gamosaqveyneblad<br />
gadacemuli gancxadeba.<br />
pretenzia [laT. praetensio _<br />
moTxovnis ufleba] _ 1.<br />
raimeze Tavisi uflebis<br />
gamocxadeba, risame moTxovna.<br />
2. ukmayofilebis gamoxatva. 3.<br />
adamianis miswrafeba raime<br />
Tvisebis, Rirsebis miniWebis<br />
Sesaxeb.<br />
preferencia [laT. praeferentia<br />
_ upiratesobis miniWeba] _ or<br />
an met qveyanas Soris savaWroekonomikuri<br />
kavSirebis sfero-<br />
Si dadebuli xelSekrulebiT<br />
erTmaneTisaTvis miniWebuli<br />
upiratesoba, SeRavaTi (mag.,<br />
gadasaxadis Semcireba da sxv.).<br />
preferenciuli _ upiratesi;<br />
SeRavaTiani.<br />
preficiti, proficiti _<br />
(finans.). Semosavlebis gadameteba<br />
xarjebze. biujetis dadebiTi<br />
saldo.<br />
precedenti [laT. praecedens<br />
_ winamorbedi] _ 1. SemTxveva,<br />
romelic warmoadgens gansakuTrebuls<br />
an gamarTlebas<br />
Semdegdroindeli msgavsi Sem-<br />
TxvevebisaTvis. 2. saerTaSoriso<br />
samarTalSi: saerTaSo-<br />
58<br />
riso urTierTobis sakiTxis<br />
gadawyvetis saSualeba, romlis<br />
gamoyeneba SeiZleba sxva<br />
analogiuri SemTxvevis ganxilvisas<br />
magaliTis saxiT. igi<br />
ar warmoadgens saerTaSoriso<br />
samarTlis wyaros, Tumca,<br />
saerTaSoriso sasamarTlom<br />
SeiZleba gamoiyenos, rogorc<br />
davis gadawyvetis damxmare<br />
saSualeba. 3. (samarT.).<br />
sasamarTlos an saxelmwifo<br />
xelisuflebis sxva organos<br />
adrindeli gadawyvetileba,<br />
romelic miRebulia nimuSad<br />
msgavsi sakiTxebis gadawyvetisas.<br />
4. is, rasac winaT<br />
hqonda adgili.<br />
privatizeba [laT. privatus _<br />
kerZo] _ (ekon.). sakuTrebis<br />
gansaxelmwifoebrioba warmoebis<br />
saSualebebze, pirad<br />
qonebaze.<br />
privatuli _ raime, rac<br />
kerZo pirs ekuTvnis.<br />
privilegia [laT. privilegium]<br />
_ upiratesoba, gansakuTrebuli<br />
ufleba, romelic mini-<br />
Webuli aqvs vismes sxvebisagan<br />
gansxvavebiT.<br />
privilegiuri _ 1. visac<br />
upiratesoba aqvs miniWebuli.<br />
2. rac (socialur-materialuri<br />
mdgomareoba, asaki, gamocdileba<br />
da sxv.) raime privilegias<br />
iZleva.<br />
principali [laT. principalis _<br />
mTavari] _ 1. pirovneba, romelic<br />
garigebaSi Tavisi xarjebiT<br />
monawileobs. 2. valdebulebebSi<br />
ZiriTadi movale. 3.<br />
piri, romlis saxeliTac moq-
medebs misi warmomadgeneli,<br />
agenti. 4. raimeze pasuxismgebeli<br />
piri. 5. sagareo-ekonomikuri<br />
garigebis monawile.<br />
principi [laT principium _<br />
dasawyisi, dasabami] _ 1. romelime<br />
Teoriis ZiriTadi,<br />
amosavali debuleba; aqsioma;<br />
kanonzomiereba. 2. moqmedebis<br />
dadgenili norma, wesi.<br />
prioriteti [laT. prior _<br />
pirveli] _ pirvelobis<br />
ufleba; upiratesoba, ufro<br />
mniSvnelovani.<br />
pro [ingl. pro] _ rTuli<br />
sityvis TavsarTi. niSnavs:<br />
daqvemdebarebulobas; mxarda-<br />
Weras. mag., proreqtori _<br />
reqtoris moadgile, prorusuli<br />
_ ruseTis mxardamWeri.<br />
prognozi [laT. prognosis] _<br />
raime movlenis winaswar<br />
ganWvreta.<br />
programa [berZ. programma _<br />
gancxadeba] _ 1. momavali<br />
muSaobis gegma. 2. dasaxuli<br />
miznis misaRwevad Sesasrulebel<br />
RonisZiebaTa Semcveli<br />
dokumenti.<br />
producenti [laT. producens]<br />
_ (ekon.). raime saqonlis<br />
mwarmoebeli (firma, qveyana).<br />
provincia [laT. provincia] _<br />
1. qveynis didi administraciuli<br />
danayofi. 2. dedaqalaqs<br />
an msxvil kulturul centrs<br />
daSorebuli adgili, kuTxe.<br />
provokacia [laT. provocatio]<br />
_ mZime Sedegis momtani qmedebisaken,<br />
danaSaulis Cadenisa-<br />
59<br />
ken vinmes waqezeba. provokatori<br />
_ wamqezebeli piri.<br />
provocireba _ vinmes<br />
biZgeba raimes gakeTebisaken<br />
(Cadenisaken).<br />
prokuratura [laT. procuro _<br />
vzrunav] _ kanonebis Sesrulebaze<br />
zedamxedvelobis saxelmwifo<br />
organo.<br />
prokurori [frang. procureur<br />
< laT. procuro _ vzrunav] _ 1.<br />
Tanamdebobis piri, romelic<br />
Tvalyurs adevnebs kanonebis<br />
zustad Sesrulebas. 2. saxelmwifo<br />
bralmdebeli sasamar-<br />
Tlo procesze.<br />
prolongacia [laT. prolongatio]<br />
- _ mxareTa SeTanxmebiT<br />
xelSekrulebis, garigebis,<br />
Tamasuqis da misT. moqmedebis<br />
vadis gagrZeleba.<br />
promulgacia [laT. promulgatio<br />
_ _ sajaro gancxadeba] _<br />
saerTaSoriso xelSekrulebis<br />
an raime saxelmwifoebrivi<br />
aqtis gamoqveyneba mxareTa<br />
mier.<br />
prorogacia [laT. prorogatio]<br />
_ saxelmwifos meTauris<br />
ufleba gadados parlamentis<br />
sesia.<br />
protesti [germ. Protest <<br />
laT.] _ 1. raime movlenisadmi<br />
uaryofiTi damokidebulebis<br />
gamoxatva. 2. sasamarTlo an<br />
saprokuroro organoebis<br />
werilobiTi wardgineba sasamarTlos<br />
gadawyvetilebis, ganaCenis<br />
gadasinjvis Sesaxeb. 2.<br />
notariulad damowmebuli aqti<br />
Tamasuqis vadaze gaunaRdeb-
lobis an misi aqceptirebis<br />
Sesaxeb.<br />
proteqcionizmi [laT.<br />
protectio _ dacva] _ saxelmwifos<br />
ekonomikuri politika<br />
sabaJo sferoSi, romelic<br />
vlindeba Semotanil saqonelze<br />
maRali baJis dawesebiT,<br />
rom daicvas erovnuli<br />
produqcia <strong>ucxo</strong>uri saqonlis<br />
mZafri konkurenciisagan.<br />
protokoli [frang. protocole<br />
< laT. _ pirveli furceli] _<br />
1. (dipl.). molaparakebis<br />
monawile mxareebis mier xelmowerili<br />
dokumenti, romel-<br />
Sic dafiqsirebulia molaparakebis<br />
Sedegebi SeTanxmebis<br />
dadebamde. 2. (dipl.). wesebis<br />
erToblioba, romlebsac icaven<br />
mTavrobebi, diplomatebi<br />
da sxva oficialuri pirebi<br />
saerTaSoriso urTierTobebSi.<br />
protesti [laT. protest] _ 1.<br />
raime movlenisadmi uaryofiTi<br />
damokidebuleba. 2. saTanado<br />
sasamarTlo Tu saprokuroro<br />
organoebis werilobiTi wardgineba<br />
sasamarTlos gadawyvetilebis,<br />
ganaCenis gadasinjvis<br />
Sesaxeb. 3. oficialuri gancxadeba<br />
Tamasuqis vadaze<br />
gaunaRdeblobis Sesaxeb.<br />
proteqtorati [ingl. proteqctorate<br />
< laT.] _ qveyana, romelsac<br />
icavs an marTavs sxva,<br />
masze Zlieri saxelmwifo.<br />
proteqcionizmi [ingl.<br />
protection] _ dacva; mfarvelobiTi<br />
sistema (mTavrobaSi,<br />
biznesSi da sxvagan).<br />
60<br />
profesia [laT. professio] –<br />
specialoba, saqmianoba, romelsac<br />
garkveuli momzadeba<br />
sWirdeba.<br />
procedura [laT. procedo _<br />
win miviwev] _ risame Sesasruleblad,<br />
gansaxilvelad<br />
saWiro qmedebaTa, RonisZiebaTa<br />
Tanamimdevroba; raimes<br />
warmoebis meTodi. proceduruli<br />
_ procedurasTan dakav-<br />
Sirebuli.<br />
procesualuri [ingl. proceedings]<br />
_ sasamarTlo saqmiswarmoeba,<br />
sarCeli, Zieba da<br />
sxv.<br />
procenti [laT. pro centum _<br />
asze] _ 1. ricxvis measedi<br />
nawili. 2. sasesxo gadasaxdeli;<br />
gamsesxeblis sargebeli.<br />
procesi [laT. processus] _ 1.<br />
raime movlenaTa Tanamimdevruli<br />
monacvleoba. 2. sasamarTlo<br />
saqmis garCeva.<br />
procesualuri _ sasamarTlo<br />
procesTan dakavSirebuli.<br />
puli [ingl. pool _ saerTo<br />
qvabi] _ mewarmeTa Soris<br />
droebiTi gaerTianebis forma,<br />
romlis drosac maTi mogeba<br />
saerTo fondSi Sedis da maT<br />
Soris winaswar dadgenili<br />
SeTanxmebiT nawildeba.<br />
puti [ingl. put] _ fasiani<br />
qaRaldebis gayidvis ofcioni.<br />
putCi [ingl. coup] _ (polit.).<br />
saxelmwifo gadatrialeba;<br />
erTi mTavrobis meoreTi<br />
swrafad Secvla Zalis<br />
gamoyenebiT.
J<br />
Jesti [frang. geste] _<br />
sxeulis nawilebis, gansakuTrebiT<br />
xelis, moZraoba, rac<br />
Tan axlavs metyvelebas an<br />
cvlis mas.<br />
Jestikulacia _ Jestebis<br />
gamoyeneba laparakSi, metyvelebaSi.<br />
Jiro [ital. giro _ brunva,<br />
mimoqceva, ingl. girocheque] _<br />
werilobiTi brZaneba, davaleba<br />
bankisadmi klientis mxriv<br />
gansazRvruli odenobis<br />
fulis gadaricxvis aucileblobis<br />
Sesaxeb am klientis<br />
angariSidan mesame piris angariSze,<br />
romlisTvisac klients<br />
surs fulis gadacema. (igive<br />
indosamenti).<br />
Jurfiqsi [frang. jour fixe _<br />
garkveuli dRe] _ (dipl.).<br />
kviris esa Tu is dRe,<br />
romelic stumrebis misaRebad<br />
aqvT daniSnuli.<br />
r<br />
radikaluri [laT. radicalis _<br />
ZiriTadi] _ ukiduresi, gadamwyveti<br />
RonisZieba.<br />
rambursi [frang. rembourser _<br />
dabruneba, anazRaureba] _<br />
saerTaSoriso vaWrobaSi naRdi<br />
saqonlis ganaRdeba, romelic,<br />
rogorc wesi, bankis<br />
meSveobiT xorcieldeba.<br />
rambursireba – valis, danaxarjebis<br />
dabruneba, gadaxda;<br />
61<br />
Tamasuqis mimcemis magier,<br />
mesame piris valis dafarva.<br />
rangi [germ. Rang, frang. rang]<br />
_ 1. (ekon.). ipoTekuri giraos<br />
klasifikaciis xarisxi. 2.<br />
(dipl.). xarisxi, Tanrigi,<br />
specialuri wodebuleba. mag.,<br />
sagangebo da sruluflebiani<br />
elCis rangi.<br />
rantie [frang. rentier rente-dan<br />
_ renta] _ pirovneba, romlis<br />
Semosavlis ZiriTadi wyaroa<br />
procenti sesxad gacemuli<br />
fulidan an SeZenili fasiani<br />
qaRaldebidan.<br />
ratifikacia [laT. ratus _<br />
gadawyvetili, damtkicebuli<br />
da facere _ keTeba] _ (samarT.).<br />
saxelmwifo xelisuflebis<br />
uzenaesi organos mier saer-<br />
TaSoriso xelSekrulebis damtkiceba,<br />
romelic xelmowerilia<br />
saxelmwifos rwmunebuli<br />
warmomadgenlis mier.<br />
ratifikacia xelSekrulebas<br />
aZlevs iuridiul Zalas, rac<br />
Semdeg Sesasruleblad savaldebulo<br />
xdeba. amasTan, formdeba<br />
specialuri dokumenti _<br />
saratifikacio sigeli.<br />
raundi [ingl. round] _<br />
(gadat.). mZime da xangrZlivi<br />
saerTaSoriso molaparakebis<br />
calkeuli etapi.<br />
racionalizacia [laT. rationalis<br />
_ gonivruli] _ warmoebisa<br />
da muSaobis meTodebis<br />
srulyofa-gaumjobeseba.<br />
re [laT. re-] _ TavsarTi,<br />
romelic aRniSnavs: 1. raime<br />
moqmedebis ganaxlebas an game-
orebas. 2. sawinaaRmdego, sapirispiro<br />
moqmedebas.<br />
reabilitacia [laT. rehabilitatio<br />
_ aRdgena] _ udanaSaulod<br />
dazaralebulis uflebebisa<br />
da reputaciis (Rirsebis)<br />
aRdgena, rac SeTavsebulia<br />
mis mier gaweuli<br />
zaralis kompensaciasTan.<br />
realizacia [laT. realis _<br />
nivTobrivi] _ 1. warmoebuli an<br />
gadasayidi saqonlisa da<br />
momsaxurebis gayidva, romelsac<br />
Tan axlavs fuladi<br />
amonagebis miReba. mag., qonebis<br />
an fasiani qaRaldebis fulad<br />
qceva; gayidva (saqonlisa). 2.<br />
ganazraxis (proeqtis) Sesruleba,<br />
cxovrebaSi ganxorcieleba.<br />
realuri [laT. realis] _<br />
namdvilad arsebuli; WeSmariti;<br />
ris ganxorcielebac<br />
SesaZlebelia.<br />
regalia [laT. regalis _<br />
samefo] _ 1. mefis xelisuflebis<br />
maniSnebeli sagani<br />
(gvirgvini, skiptra, taxti da<br />
sxv.). 2. warCinebis niSani (ordeni<br />
da misT.).<br />
regenti [laT. regentis _<br />
mmarTveli] _ monarqiul qveynebSi:<br />
saxelmwifos droebiTi<br />
mmarTveli (mag., mefis mcirewlovanebis<br />
gamo).<br />
regioni [laT. regio _ mxare]<br />
_ 1. olqi, raioni, teritoria,<br />
qveynis nawili, romelic<br />
bunebrivi an istoriulad<br />
Camoyalibebuli ekonomikurgeografiuli<br />
pirobebisa da<br />
62<br />
mosaxleobis erovnuli Semadgenlobis<br />
erTobliobiT gamoirCeva.<br />
2. [ingl. region] _<br />
qveynis didi raioni.<br />
registri [laT. registrum _<br />
sia, CamonaTvali] _ Canawerebis<br />
wigni, saaRricxvo dokumenti,<br />
romelsac samarTlebrivi mniSvneloba<br />
aqvs. registracia _<br />
oficialur siaSi Setana.<br />
reglamenti [frang. reglament,<br />
regle-dan _ wesi] _ 1. wesebi,<br />
romlebic adgenen, aregulireben<br />
RonisZiebaTa da moqmedebaTa<br />
Catarebis wessa da<br />
dros, saqmianobis ganxorcielebas.<br />
2. saerTaSoriso kongresebisa<br />
da konferenciebis<br />
zogierTi aqtis saxelwodeba.<br />
regresi [laT. regressus _ ukusvla]<br />
_ 1. ganviTarebis donis<br />
daqveiTeba, dromoWmuli formebisa<br />
da struqturebisaken<br />
dabruneba. (sapirisp. progresi).<br />
2. (samarT). romelime<br />
piris (dawesebulebis) ukumoTxovnileba,<br />
romelic<br />
waredgineba iseT pirs (organizacias),<br />
romlis valdebuleba<br />
man Seasrula.<br />
regresanti _ (samarT.). piri,<br />
romelic warudgens ukumoTxovnas<br />
meore pirs (regresats)<br />
im zaralis anazRaurebis<br />
Sesaxeb, romelic pirvelma<br />
pirma meore piris gamo<br />
ganicada. mag., pirvelma pirma<br />
gadaixada gadasaxdeli meore<br />
piris nacvlad da mas, rogorc<br />
regresants SeuZlia moiTxovos<br />
xarjebis anazRaureba.
egresati _ (samarT.). piri,<br />
romlis winaaRmdegac mimar-<br />
Tulia regresantis moTxovna.<br />
regreso ukumoTxovna zaralis<br />
gadasaxdeli Tanxis anaz-<br />
Raurebis Sesaxeb, romelic<br />
erTi fizikuri (iuridiuli)<br />
piris mier waredgineba meores,<br />
romlis mizeziTac es zarali<br />
warmoiSva. gamoiyeneba Tamasuqis<br />
protestis dros.<br />
regulacia [ingl. regulation] _<br />
raimes mowesrigeba, misi<br />
muSaobis sworad warmarTva.<br />
regulireba [laT. regula _<br />
wesi, regulare _ wesisadmi<br />
damorCileba] _ risame garkveuli<br />
wesiT warmarTva, mowesrigeba.<br />
regulireba ekonomikis _<br />
mmarTveli organoebis zemoqmedeba<br />
ekonomikaze im mizniT,<br />
rom masSi mimdinare procesebi<br />
garkveul doneze iqnes Senar-<br />
Cunebuli (an Tavidan acilebuli),<br />
daZleuli arasasurveli<br />
movlenebi.<br />
redemarkacia _ [frang. redémarcation]<br />
_ saxelmwifo sazRvarze<br />
sasazRvro niSnebis<br />
aRdgena.<br />
reduqcia [laT. reductio _ dabruneba]<br />
– 1. raimes Semcireba,<br />
dasusteba; rTulis gamartiveba,<br />
misawvdomamde dayvana<br />
analizisa da gadawyvetilebisaTvis.<br />
2. (finans.). valutebis,<br />
fasiani qaRaldebisa da<br />
saqonlis fasebis dacema.<br />
reemigranti _ emigraciidan<br />
samSobloSi dabrunebuli<br />
piri.<br />
63<br />
reestri [laT. registrum _ sia,<br />
nusxa, CamonaTvali] – raime<br />
ekonomikuri obieqtis, qonebis<br />
CamonaTvali; wigni, romelSic<br />
aris reestruli sia; gamoiyeneba<br />
dokumentebis registraciisaTvis.<br />
reeqsporti _ importuli<br />
saqonlis gadaumuSaveblad<br />
eqsporti.<br />
revalvacia [laT. re- _<br />
kvlav, xelaxla da valeo _<br />
mniSvneloba maqvs, vRivar] _ 1.<br />
(finans.). erTi valutis kursis<br />
aweva sxva valutebis mimarT<br />
valutebis mcuravi kursebis<br />
sistemis dros. 2. (finans.).<br />
erTi valutis kursis administraciuli<br />
wesiT aweva sxva<br />
valutebis mimarT fiqsirebuli<br />
valutis kursebis<br />
sistemis dros. revalvacia<br />
imports xdis ufro iafs<br />
(adgilobrivi valutiT) da<br />
eqsports ufro Zvirs (myidvelis<br />
valutiT), xels uwyobs<br />
damatebiT imports da amcirebs<br />
moTxovnas eqsportze.<br />
(sapirispiro _ devalvacia).<br />
reversi [ingl. reverse, laT.<br />
revertor _ vabruneb ukan, vbrundebi]<br />
_ 1. (ekon.). erTi piris<br />
werilobiTi valdebuleba meore<br />
piris mimarT, romelic<br />
Seicavs Tavis Tavze miRebuli<br />
pasuxismgeblobis, riskis damadasturebel<br />
garantebs, mag.,<br />
sagarantio werils an valdebulebas,<br />
rom gamosyidul<br />
iqneba Tamasuqi gadaxdis vadaze.<br />
2. deklaracia, romliTac<br />
dakarguli aqciebis mflobeli
adasturebs mzadyofnas miiRos<br />
Tavis Tavze bankis mier gaweuli<br />
zarali am dokumentebis<br />
arasanqcionirebuli gamoyenebis<br />
SemTxvevaSi. 3. liTonis<br />
fulis an medlis ukana mxare;<br />
zurgi. (sapirisp. aversi). 4.<br />
(samarT.). qonebis dabruneba<br />
winandeli patronisaTvis. 5.<br />
sawinaaRmdegod mimarTuli.<br />
reversia _ pirvandel mdgomareobaSi<br />
dabruneba.<br />
revizia [laT. revisio _<br />
gadasinjva] _ (ekon., samarT.).<br />
sawarmos, organizaciis, dawesebulebis<br />
an Tanamdebobis<br />
piris muSaobis gamorkveva moqmedebis<br />
sisworisa da kanonierebis<br />
Semowmebis mizniT.<br />
revokacia [laT. revocatio _<br />
gamoxmoba, gamoxmaureba] _ 1.<br />
(dipl.). elCis an sxva warmomadgenlis<br />
gamowveva sxva<br />
saxelmwifodan Tavis qveyanaSi.<br />
2. adre gacemuli gankargulebis<br />
gauqmeba; 3. (ekon.).<br />
Cekis mimcemis gancxadeba adre<br />
gacemuli Cekis gauqmebis<br />
Sesaxeb.<br />
revolveruli [ingl. revolve<br />
_ mimarTva, periodulad Secvla]<br />
_ avtomaturad ganaxleba.<br />
mag., revolveruli krediti _<br />
avtomaturad ganaxlebadi krediti,<br />
romelic damatebiTi<br />
molaparakebis gareSe gaicema.<br />
revolucia [frang. revolution]<br />
_ (polit.). 1. sazogadoebrivpolitikur<br />
urTierTobaSi momxdari<br />
Zirfesviani gadatrialeba,<br />
Zveli wyobilebis ZaliT<br />
damxoba da progresuli wyo-<br />
64<br />
bilebis damyareba. 2. (gadat.).<br />
Zirfesviani cvlileba codnis<br />
raime dargSi.<br />
rezervacia [laT. reservo _<br />
vinaxav, vizogav] _ 1. reservebis<br />
(maragis) Seqmna. 2. uflebis<br />
datoveba, rom kvlav<br />
daubrundnen am sakiTxs.<br />
rezervi [frang. reserve, laT.dan<br />
reserve _ vinaxav] _ (ekon.).<br />
raimes (saqonlis, fuladi<br />
saxsrebis, <strong>ucxo</strong>uri valutis<br />
da a.S.) maragi saWiroebis<br />
SemTxvevisaTvis.<br />
rezidenti [laT. residens _<br />
mjdomare, adgilze darCenili]<br />
_ iuridiuli (fizikuri) piri,<br />
romelic mocemul qveyanaSi<br />
mudmivad registrirebulia an<br />
mudmivad cxovrobs. igi<br />
valdebulia Tavis ekonomikur<br />
qmedebebSi daicvas am qveynis<br />
kanonebi anu gadaixados gadasaxadebi<br />
qveyanaSi moqmedi<br />
kanonmdeblobis Sesabamisad.<br />
rezidencia [laT. residentia] _<br />
mTavrobis, saxelmwifos meTauris<br />
an sxva maRali Tanamdebobis<br />
piris mudmivi samuSao<br />
an sacxovrebeli adgilsamyofeli.<br />
reziume [frang. résumé] _ 1.<br />
dawerilis, Tqmulis an wakiTxulis<br />
arsis mokle gadmocema.<br />
2. garkveuli wesebis mixedviT<br />
Sedgenili cnobebis nakrebi<br />
samuSaos pretendentebis Sesaxeb.<br />
rezolucia [laT resolutio _<br />
nebarTva, gadawyvetileba] _ 1.<br />
warwera samsaxurebriv doku-
mentze, romelic Seicavs<br />
Tanamdebobis piris mier gake-<br />
Tebul miTiTebas, rekomendacias<br />
da awesebs moqmedebis<br />
xasiaTs, romelic Semsrulebelma<br />
am piris miTiTebis<br />
Sesabamisad unda daicvas. 2.<br />
saerTaSoriso organizaciebis<br />
(konferenciebis) gadawyvetilebebi,<br />
Cveulebriv, rekomendaciuli<br />
xasiaTis.<br />
rezoni [frang. raison] _<br />
mosazreba, gonivruli safuZveli,<br />
azri.<br />
reimporti _ eqsportuli<br />
saqonlis gadaumuSaveblad<br />
importi.<br />
reinvestireba _ sakuTari<br />
an <strong>ucxo</strong>uri kapitalis ganmeorebiTi<br />
dabandeba ekonomikaSi,<br />
romelic xorcieldeba adre<br />
dabandebuli kapitalis Semosavlebidan.<br />
reinkarnacia _ fasiani<br />
qaRaldebis sxva formaSi<br />
gadayvana (mag., oqros sertifikatebisa<br />
gansakuTrebuli<br />
daniSnulebis fasian qaRaldebSi)<br />
gansazRvruli vadiT.<br />
reitingi [ingl. rating] _<br />
(ekon.). firmis masStaburobis,<br />
kreditunarianobis Sefaseba.<br />
rekambio [ital. recambio] _<br />
Sebrunebuli Tamasuqi, retrata,<br />
moTxovna Tamasuqis Tanxis<br />
anazRaurebasa da procentebis<br />
gadaxdaze.<br />
reketi [ingl. racket] _<br />
damnaSave elementebis, reketiorebis<br />
mier mewarmeebisagan<br />
muqaris, SantaJis gziT fulis<br />
ukanono gamoZalva.<br />
65<br />
rekvizitebi [laT. requisitum<br />
_ saWiro, aucilebeli] _ 1.<br />
(samarT.). dokumentis aucilebeli<br />
elementebi (mag., saxelwodeba,<br />
gacemis adgili, Tari-<br />
Ri, xelmowera), romelTa<br />
gareSe igi kargavs iuridiul<br />
Zalas. 2. (spec.). samisamarTo<br />
monacemebi, telefonebis, teleqsis<br />
nomrebi, romlebsac<br />
xelSekrulebis erT-erTi mxare<br />
acnobebs meores kavSiris<br />
SesanarCuneblad; Tavsdeba<br />
safirmo blankze.<br />
rekvizicia [laT. requisitio _<br />
moTxovna] _ kerZo sakuTrebis<br />
saxelmwifo sakuTrebaSi<br />
gadayvana saxelmwifo gamoyenebisaTvis.<br />
rekvirenti [laT. requirens _<br />
momTxovni] _ Tamasuqis mflobeli,<br />
romelic sasamarTlo<br />
instanciebs Tamasuqis gaprotestebis<br />
moTxovniT mimarTavs.<br />
reklama [laT. reclamo _<br />
wamoviZaxe] _ firmis mier<br />
potenciuri myidvelebis,<br />
saqonlisa da momsaxurebis<br />
momxmareblebis Ria Setyobineba<br />
maTi xarisxis, Rirsebis,<br />
upiratesobis Sesaxeb, agreTve<br />
TviTon firmis damsaxurebis<br />
Sesaxeb; marketingis Semadgeneli<br />
nawili.<br />
reklamacia [laT. reclamatio _<br />
xmamaRali gamoTqma] _ 1. ukmayofilebis<br />
gamoxatva, pretenzia,<br />
saCivari. 2. (vaWr.).<br />
pretenzia saqonlis dabali<br />
xarisxis gamo da zaralis<br />
anazRaurebis moTxovna.
ekomendacia [laT. recommenddatio<br />
_ rCeva] _ 1. werilobiTi<br />
an zepiri sasurveli<br />
gamoxmaureba adamianis an<br />
firmis Sesaxeb misi kandidaturis<br />
an saqmianobis mxardaWeriT.<br />
2. rCeva, miTiTeba<br />
gansazRvruli wesiT moqmedebis<br />
Sesaxeb. 3. winadadeba<br />
raimes gakeTebaze.<br />
rekonversia [laT. re- da<br />
conversio] _ samxedro mrewvelobis<br />
gadayvana mSvidobianobis<br />
droisaTvis saWiro<br />
produqciaze.<br />
rekonkista [esp. Reconquista]<br />
_ pirenes naxevarkunZulis<br />
xalxTa mier arabebisagan<br />
dapyrobili teritoriebis<br />
brZoliT dabruneba.<br />
rekonstruqcia [laT. re- _<br />
kvlav, xelaxla da constructio _<br />
aSeneba] _ (ekon.). sawarmoSi<br />
ZiriTadi saSualebebis, teqnikisa<br />
da teqnologiis gardaqmna<br />
im mizniT, rom amaRldes<br />
gamosaSvebi produqciis<br />
done da xarisxi, aTvisebul<br />
iqnes axal nakeTobaTa gamoSveba.<br />
rekreacia [laT. recreatio _<br />
aRdgena] _ (ekon.). Zalebis<br />
mobilizeba, aRdgena, dasveneba.<br />
rekreditivi [germ. Rekreditiv]<br />
_ 1. (dipl.). mTavrobis sigeli<br />
diplomatiuri warmomadgenlis<br />
ukan gamowvevis Sesaxeb. 2.<br />
sabuTi, romelic auqmebs<br />
akreditivs.<br />
rekuperacia [laT. recuperatio<br />
_ ukan miReba, dabruneba] _ 1.<br />
66<br />
aqciis kursis aRdgena misi<br />
mkveTri SemcirebiT. 2. aqciebis<br />
kursis kiTxvis ganmeorebiTi<br />
seansi birJaze.<br />
relacia [laT. relatio _<br />
moxseneba] _ meTauris cnoba<br />
saomari moqmedebis mimdinareobis<br />
Sesaxeb.<br />
relevanturi [ingl. relevant]<br />
_ Sesabamisi; Sesatyvisi; saqmesTan<br />
dakavSirebuli; arsebiTi;<br />
faseuli.<br />
remizi [frang. remise] _ 1.<br />
fulis gadaxda Tamasuqis<br />
gagzavnis saSualebiT im piris<br />
saxelze, romelsac fuli<br />
unda mieces. 2. sakomisio<br />
gasamrjelo, romelsac birJis<br />
maklerebi aZleven im pirebs,<br />
romlebic birJaze fasiani<br />
qaRaldebis SesaZenad klientebis<br />
mizidvaSi exmarebian.<br />
remisia [laT. remissio _<br />
Semcireba, Sesusteba] _<br />
(finans.). gasayidi saqonlis<br />
fasis Camokleba, romelsac<br />
gamyidveli fasis dasamrgvaleblad<br />
axorcielebs.<br />
remitenti [laT. remitto _<br />
vagzavni] _ pirovneba, romlis<br />
saxelzec pirveladi mflobeli<br />
gadaagzavnis Tavis<br />
Tamasuqs; gadagzavnili Tamasuqis<br />
mimRebi.<br />
remitireba [ingl. remittance]<br />
_ 1. davalianebis <strong>ucxo</strong>uri<br />
valutiT dafarvis xerxi, rac<br />
imaSi mdgomareobs, rom<br />
movale Tavisi qveynis valutiT<br />
yidulobs <strong>ucxo</strong>ur valutas<br />
erovnul savaluto<br />
bazarze da gadaugzavnis mas
kreditors an faravs vals<br />
Cekis, gadasagzavni Tamasuqis<br />
SesyidviTa da gadagzavniT. 2.<br />
fuladi gzavnili. 3. gadaxda.<br />
renacionalizacia _ (ekon.).<br />
yofili kerZo sakuTrebis dabruneba<br />
saxelmwifo sakuTrebaSi.<br />
rendJi _ rigi portebi<br />
napiris miTiTebul monakveTze.<br />
mag., `aTeni – marseli rendJi~<br />
niSnavs, rom damfraxtavs (damjavSnavs)<br />
ufleba aqvs gagzavnos<br />
gemi nebismier usafrTxo<br />
portSi aTensa da marsels<br />
Soris, orive dasaxelebuli<br />
portis CaTvliT.<br />
renovacia [laT. renovatio _<br />
ganaxleba, aRdgena] _ (ekon.).<br />
fizikuri da moraluri cveTis<br />
Sedegad warmoebidan gamosuli<br />
manqana-mowyobilobebis axliT<br />
Secvla.<br />
renome [frang. renommé _<br />
reputacia] _ dadgenili<br />
mosazreba, Seqmnili Sexeduleba<br />
adamianis, firmis<br />
Sesaxeb; reputacia.<br />
renta [germ. Rente, frang.<br />
rente _ dabrunebuli] _<br />
(finans.). 1. regularuli Semosavali,<br />
romelsac iZleva kapitali,<br />
qoneba an miwa ise, rom<br />
mis mflobels ar sWirdeba<br />
mewarmeobrivi saqmianoba. 2.<br />
qira, romelsac ixdian garkveuli<br />
drois ganmavlobaSi<br />
ofisis, saxlis an qarxnis<br />
ijarisaTvis. 3. fuladi Tanxa,<br />
romelic sadazRvevo sazogadoebis<br />
mier yovelwliurad<br />
eZleva dazRveul pirs.<br />
67<br />
rentabeloba [germ. rentabel _<br />
Semosavliani] _ (ekon.). efeqtianoba,<br />
momgebianoba, Semosavlianoba<br />
sawarmos an samewarmeo<br />
saqmianobis. gaiangari-<br />
Seba mogebis gayofiT danaxarjebze<br />
da gamoisaxeba procentobiT.<br />
rentingi [ingl. renting] _<br />
(ekon.). teqnikis moklevadiani<br />
ijara, moijaris mier misi<br />
Semdgomi gamosyidvis uflebis<br />
gareSe.<br />
reorganizacia _ sawarmos<br />
(firmis, kompaniis) organizaciuli<br />
struqturisa da marTvis<br />
gardaqmna maTi ZiriTadi<br />
saSualebebis, potencialis<br />
SenarCunebiT.<br />
reparacia [laT. reparatio _<br />
aRdgena] _ saerTaSoriso samarTlis<br />
subieqtis materialuri<br />
paxismgeblobis forma<br />
saerTaSoriso samarTaldarRvevis<br />
Cadenis Sedegad miyenebuli<br />
zianisaTvis. gadaxda<br />
xdeba restituciis, fuladi an<br />
sxva materialuri kompensaciis<br />
an erTdroulad restituciisa<br />
da zaralis kompensaciis<br />
saxiT.<br />
repatriacia [laT. repatriare<br />
_ samSobloSi dabruneba] _ 1.<br />
im pirebis samSobloSi dabruneba,<br />
romlebic garemoebebis<br />
gamo imyofebodnen sxva saxelmwifos<br />
teritoriaze<br />
(ltolvilebi, adgilnacvali<br />
pirebi). 2. sazRvargareT dabandebuli<br />
kapitalis dabruneba<br />
Tavis qveyanaSi investirebisaTvis.
eplika [ital. replica] _ 1.<br />
oratorisaTvis adgilidan<br />
micemuli mokle SeniSvna;<br />
Sepasuxeba, wamoZaxili. 2.<br />
(samarT.). erTi mxaris SekamaTeba<br />
meoresTan sasamarTlo<br />
procesze.<br />
repo _ 1. SeTanxmeba adre<br />
gayiduli saqonlis ukan Sesyidvaze.<br />
2. operacia finansur<br />
bazarze, romelic iTvaliswinebs<br />
monawileebis SeTanxmebas<br />
fasiani qaRaldebis ukan<br />
gamosyidvaze.<br />
reporti [frang. report] _ 1.<br />
sabirJo garigeba fasiani<br />
qaRaldebis bazarze, rac<br />
imaSi mdgomareobs, rom xorcieldeba<br />
fasiani qaRaldebis<br />
gayidva imavdroulad garagebiT,<br />
rom SemdegSi, gansazRvruli<br />
vadis Semdeg, isini<br />
gamosyidul iqnes ufro<br />
maRali fasiT. (sapirisp.<br />
deporti). 2. qveynis savaluto<br />
bazarze garigebis dadeba,<br />
romelic mdgomareobs imaSi,<br />
rom <strong>ucxo</strong>uri valutis gayidvis<br />
naRdi garigeba erovnulze<br />
gacvliT Sexamebuli iqneba<br />
sapirispirosTan, imavdroulad<br />
dadebul garigebasTan, rom<br />
Sesyidul iqnas erovnuli<br />
valuta ufro maRal fasSi.<br />
reports valutis is spekulantebi<br />
(`xari~) mimarTaven, romlebic<br />
valutis kursis awevaze<br />
TamaSoben.<br />
reprezentacia [ingl. representation]<br />
_ 1. gancxadeba, vinmes<br />
darwmunebis mizniT, rom kontraqts<br />
SeuerTdes. 3. wardgena.<br />
68<br />
4. sistema, sadac irCeven qveynis<br />
warmomadgenlebs parlamentisaTvis.<br />
reprezentanti [frang. représentant]<br />
_ warmomadgeneli, warmomadgenlobiTi<br />
amorCevis<br />
monawile.<br />
reprezentatiuloba [frang.<br />
représentantif _ damaxasiaTebeli]<br />
_ im ekonomikur maCvenebelTa<br />
SerCevis warmomadgenlobiToba,<br />
romlebic ekonomikuri<br />
procesebisa da movlenebis<br />
analizisaTvis gamoiyeneba.<br />
represalia [laT. repressalia _<br />
Sekaveba, SeCereba] _ saerTa-<br />
Soriso urTierTobaSi: iZulebiTi<br />
zoma, romelsac mimar-<br />
Tavs erTi saxelmwifo meoris<br />
arakanonieri moqmedebis sapasuxod;<br />
samarTliT gaTvaliswinebuli<br />
politikuri pasuxismgeblobis<br />
erT-erTi forma.<br />
represalia, dakavSirebuli<br />
SeiaraRebuli Zalebis gamoyenebasTan,<br />
akrZalulia saerTa-<br />
Soriso samarTliT da kvalificirdeba<br />
rogorc agresia.<br />
reprivatizacia (laT. re- da<br />
ital. privatus _ kerZo] _ adre<br />
nacionalizebuli kerZo<br />
sakuTrebis privatizacia.<br />
reprimandi [frang. reprimandé]<br />
_ sityvieri sayveduri.<br />
reputacia [frang. réputation]<br />
_ Seqmnili saerTo azri vinmes,<br />
raimes, adamianis, firmis<br />
an saqonlis xarisxis, Rirsebisa<br />
da naklovanebebis Sesaxeb.
eJimi [frang. régime] _ 1.<br />
saxelmwifo wyobileba, mmarTvelobis<br />
wesi. 2. raime miznisaTvis<br />
saWiro wesTa, Ronis-<br />
ZiebaTa sistema. mag., ekonomiis<br />
reJimi.<br />
reskripciebi [ingl. reskriptions]<br />
_ (finans.). saxazino<br />
obligaciebi da Tamasuqebi<br />
oTx wlamde vadiT; uSveben<br />
saxsrebis akumulaciisa da<br />
fulis bazris likvidurobis<br />
regulirebisaTvis.<br />
respeqti [ingl. respect] _<br />
pativiscema; mowiweba.<br />
respublika [laT. respublica] _<br />
saxelmwifo mmarTvelobis<br />
forma, romlis drosac xelisuflebis<br />
umaRles organoebs<br />
irCeven gansazRvruli vadiT.<br />
respondenti [ingl. respondent]<br />
_ 1. saapelacio saqmis<br />
meore mxare, mopasuxe. 2.<br />
peticiaze mopasuxe piri.<br />
restavracia [laT. restauratio]<br />
_ raimes aRdgena pirvandeli<br />
saxiT.<br />
restanti [ingl. rest _ naSTi]<br />
_ (finans.). firmis vali,<br />
romelic darCa balansis<br />
Sedgenis, Sejamebis dros;<br />
gauyidavi saqonlis naSTi.<br />
resti [ingl. rest] _ naSTi.<br />
restitucia [laT. restitutio _<br />
Tavdapirveli saxiT aRdgena] _<br />
1. garigebis damdeb mxareTa<br />
mier xelSekrulebiT miRebuli<br />
fulis (saqonlis) urTierTdabruneba<br />
im SemTxvevaSi,<br />
roca garigeba miCneul iqna<br />
baTilad. Tu aRmoCndeba, rom<br />
69<br />
garigebis kanonierebis darRvevaSi<br />
damnaSavea erT-erTi<br />
mxare, restitucia calmxrivi<br />
xdeba da saxsrebs mxolod<br />
damnaSave mxare abrunebs. 2.<br />
saerTaSoriso samarTlis<br />
subieqtis materialuri pasuxismgeblobis<br />
erT-erTi forma;<br />
erTi saxelmwifos mier meorisaTvis<br />
im qonebis dabruneba,<br />
romelic ukanonod iyo mitacebuli.<br />
restriqcia [laT. restrictio _<br />
SezRudva] _ 1. im kreditebis<br />
SezRudva, romlebsac centraluri<br />
banki komerciul<br />
bankebs aZlevs. 2. monopoliebis<br />
mier warmoebisa da gayidvis<br />
xelovnuri SezRudva<br />
saqonlis sarealizacio fasebis<br />
gazrdisa da maqsimaluri<br />
mogebis misaRebad. restriqciuli<br />
_ SemzRudveli; amkr-<br />
Zalavi.<br />
resursebi ekonomikuri<br />
[frang. ressource _ damxmare<br />
saSualeba] _ risame maragi;<br />
warmoebis uzrunvelyofis<br />
saSualebebi. kerZod: bunebrivi<br />
(sanedleulo, geofizikuri),<br />
SromiTi (adamianuri<br />
kapitali), kapitaluri (fizikuri,<br />
fuladi kapitali) da<br />
informaciuli resursebi.<br />
retorsia [laT. retorsio _<br />
ukuqmedeba] _ saerTaSoriso<br />
samarTalSi: erTi saxelmwifos<br />
moqmedeba meoris usamarTlo,<br />
aramegobruli moqmedebis<br />
sapasuxod; SemzRudveli<br />
zomebi, romelsac saxelmwifo<br />
sxva saxelmwifos
analogiuri moqmedebis pasuxad<br />
iRebs da amiT ekonomikuri<br />
an moraluri ziani adgeba<br />
pirvel saxelmwifos. mag.,<br />
<strong>ucxo</strong>elebis uflebebis Sez-<br />
Rudva, baJis gazrda am<br />
saxelmwifos saqonelze da a.S.<br />
represaliisagan (Sekaveba,<br />
SeCereba) gansxvavebiT, igi<br />
pasuxia meore saxelmwifos<br />
aramarTlzomier qmedebaze.<br />
retragenti [ingl. repurchase<br />
agent] _ piri, romelic saqmeSi<br />
Cadebuli fasiani qaRaldebis<br />
gamosyidvas awarmoebs.<br />
retreqtiuloba _ fasiani<br />
qaRaldebis gamosyidvis SesaZlebloba<br />
maTi mflobelis<br />
mier winaswar daTqmuli pirobebiTa<br />
da SetyobinebiT.<br />
retrospeqtuli [laT. retro<br />
_ ukan da specto _ vuyureb] _<br />
warsul drosTan dakavSirebuli.<br />
retrocesia [frang. retrocessione<br />
_ daTmoba] _ 1. gadamz-<br />
Rvevelis mier Tavis Tavze<br />
miRebuli riskis nawilis<br />
gadacema sxva gadamzRvevlebze;<br />
riskebis Semdgomi<br />
danawevreba. 2. sakomisio<br />
wilis erTi Suamavlis mier<br />
meorisaTvis gadacema.<br />
refaqcia [frang. réfaction,<br />
laT. factus _ garigeba] _ 1.<br />
sabiTumo fasidan an saqonlis<br />
wonidan Camokleba, romelsac<br />
atarebs gamyidveli savaWro<br />
garigebis dadebis dros im<br />
SemTxvevaSi, roca saqonlis<br />
xarisxi Seusabamoa an gamov-<br />
70<br />
lenilia misi danaklisi (an<br />
gafuWeba). 2. tarifis dakleba,<br />
romelic tvirTis gamgzavns<br />
gansakuTrebuli SeTanxmebiT<br />
saqonlis didi partiis dros<br />
eZleva.<br />
referendumi [laT. referendum<br />
_ rac unda auwyon] _ (polit.).<br />
sayovelTao saxalxo gamokiTxva<br />
kenWisyriT mniSvnelovani<br />
saxelmwifoebrivi sakiTxebis<br />
gadasawyvetad (ix., agreTve,<br />
plebisciti).<br />
referencia [laT. referre _<br />
Setyobineba] _ 1. cnoba<br />
pirovnebis samsaxurisa da<br />
samsaxurebrivi movaleobebis<br />
Sesaxeb. 2. (komerc.). firmis,<br />
dawesebulebis da misT. gadaxdisunarianobis<br />
damowmeba,<br />
dadastureba; rekomendacia.<br />
referi [ingl. referee] _ samediatoro<br />
sasamarTlo; samediatoro<br />
mosamarTle; arbitri.<br />
refinansireba, refundireba<br />
[ingl. refunding] _ dafarva,<br />
Zveli saxelmwifo davalianebis<br />
anazRaureba axali sesxebis<br />
gamoSvebis gziT, umTavresad,<br />
moklevadiani fasiani<br />
qaRaldebis SecvliT.<br />
definicia [laT. definitio] _<br />
cnebis zusti gansazRvra misi<br />
yvelaze arsebiTi niSnebis<br />
saSualebiT.<br />
reflacia _ Semcirebuli<br />
fasebis aRdgena adrindel<br />
donemde, romelic saxelmwifo<br />
RonisZiebebis saSualebiT ekonomikis<br />
gamococxlebis periodSi,<br />
misi SenarCunebis<br />
mizniT tardeba.
eforma [frang. réforme] _<br />
raimes gasaumjobeseblad mas-<br />
Si Setanili cvlileba; gardaqmna.<br />
reqtifikacia [ingl. rectification]<br />
_ dokumentSi raimes Sesworeba;<br />
cvlilebebis Setana.<br />
recepisa [laT. recipire _<br />
miReba] _ winaswari xelmowera<br />
saqonlis miRebaze, romelic<br />
asrulebs mowmobis rols da<br />
Semdeg icvleba konosamentiT.<br />
recesia [ingl. recession] _<br />
warmoebis SedarebiT zomieri<br />
arakritikuli dacema an<br />
ekonomikuri zrdis tempebis<br />
Seneleba.<br />
recefcia [laT. receptio _<br />
miReba] _ (samarT.). sesxeba da<br />
Segueba ama Tu im qveynis<br />
pirobebTan samarTlisa, romelic<br />
SemuSavebulia sxva<br />
saxelmwifoSi an winamaval<br />
istoriul epoqaSi.<br />
recidivi [laT. recidivus _<br />
rac meordeba] _ (samarT.).<br />
danaSaulis gameorebiT Cadena<br />
im piris mier, romelic adre<br />
sasjels aseTive an sxva<br />
danaSaulisaTvis ixdida.<br />
reciklireba (finans.) _<br />
saxsrebis gadanawileba.<br />
recipienti [laT. recipiens _<br />
mimRebi] _ fizikuri an iuridiuli<br />
piri, an saxelmwifo,<br />
romelic gadasaxdelebs, Semosavlebs<br />
Rebulobs; aseTad<br />
gulisxmoben agreTve qveyanas,<br />
romelic <strong>ucxo</strong>eTis investiciebs<br />
izidavs.<br />
71<br />
rimesa [ital. rimessa _<br />
fulis gadacema, gagzavna] _<br />
sagadasaxdelo dokumenti<br />
(Ceki, gadasagzavni Tamasuqi)<br />
saerTaSoriso angariSsworebisaTvis<br />
<strong>ucxo</strong>ur valutaSi,<br />
romelsac movale Tavis qveyanaSi<br />
erovnuli valutiT iZens<br />
da <strong>ucxo</strong>ur kreditors davalianebis<br />
dasafaravad gadaugzavnis.<br />
ringi [ingl. ring] _ ramdenime<br />
mewarmis xanmokle SeTanxmeba<br />
garkveul raionSi romelime<br />
saqonlis Sesyidvis Sesaxeb<br />
misi gayidvis monopolizaciis<br />
mizniT. aSS-Si rings uwodeben<br />
agreTve korners.<br />
rituali [laT. ritualis] _<br />
(dipl.). saerTaSoriso urTier-<br />
TobaTa praqtikaSi miRebul<br />
wes-CveulebaTa Sesrulebis<br />
erToblioba.<br />
roialti [ingl. royalty _<br />
samefo privilegiebi] _ 1. perioduli<br />
gadasaxdeli uflebisaTvis,<br />
rom isargeblos<br />
saqonlis, gamogonebis, an<br />
sxvaTa licenziiT. gaiangari-<br />
Seba procentobiT gayidvis<br />
Rirebulebidan. 2. safasuri<br />
bunebrivi resursebis damuSavebisa<br />
da mopovebis uflebisaTvis.<br />
roloveri [ingl. rollover _<br />
ganaxleba] _ 1. kreditis vadis<br />
gagrZeleba misi teqnikuri<br />
dafarvisa da imavdrouli<br />
ganaxlebis saSualebiT axali<br />
kreditis micemis gziT. 2.<br />
saxsrebis investiciis erTi<br />
formidan meoreSi gadatana.
otacia [laT. rotatio _<br />
monacvleoba, perioduli gameoreba]<br />
_ xelmZRvaneli kadrebis<br />
(diplomatebis, partiuli<br />
muSakebis) savaldebulo<br />
monacvleoba dadgenili drois<br />
Sesabamisad.<br />
sabotaJi [frang. sabotage] _<br />
raime saqmis winaswar ganzraxviT<br />
CafuSva, masSi monawileobisagan<br />
Tavis aridebiT an<br />
misi arakeTilsindisieri SesrulebiT;<br />
pirovnebis an pirovnebaTa<br />
jgufis mier TavianTi<br />
samsaxurebrivi an sxva valdebulebebis<br />
Segnebulad, ganzrax<br />
Seusrulebloba an maTi<br />
daudevrad (arajerovnad) Sesruleba;<br />
saxelmwifos winaaRmdeg<br />
mimarTuli danaSauli.<br />
savizito baraTi [frang.<br />
visite _ wveva, naxva] _ baraTi,<br />
romelzec miTiTebulia monacemebi<br />
(gvari, saxeli, Tanamdeboba,<br />
misamarTi, telefonebi<br />
da sxv.) misi mflobelis<br />
Sesaxeb.<br />
saldo [ital. saldo _ angariSsworeba,<br />
naSTi] _ sxvaoba<br />
sawarmos (firmis) fulad<br />
Semosavlebsa da danaxarjebs<br />
Soris drois gansazRvrul<br />
periodSi; sxvaoba qveynis<br />
eqsportisa da importis Rirebulebas<br />
Soris (savaWro<br />
balansis saldo), sazRvargareTidan<br />
saxsrebis Semosvlas<br />
s<br />
72<br />
Soris (qveynis sagadasaxdelo<br />
balansis saldo). dadebiTi,<br />
aqtiuri saldo niSnavs Semosavlebis<br />
gadametebas xarjebze,<br />
xolo uaryofiTi _<br />
piriqiT.<br />
samiti [ingl. summit] _<br />
Sexvedra saxelmwifo xelmZ-<br />
Rvanelebs an farTo Zalauflebis<br />
mqone liderebs Soris.<br />
-san [iap.] _ (dipl.). iaponiaSi<br />
miRebuli zrdilobiani xseneba<br />
visime an mimarTva vinmesadmi:<br />
batoni (batono), qalbatoni<br />
(qalbatono). warmoiTqmis<br />
(iwereba) gvaris an saxelis<br />
Semdeg. mag., mitikosan<br />
(q-ni mitiko, q-no mitiko).<br />
sanacia [laT. sanatio _<br />
mkurnaloba, gajansaReba] _<br />
RonisZiebaTa sistema sawarmoebis<br />
(firmebis) gakotrebis<br />
Tavidan asacileblad.<br />
sanqcia [laT. canctio _<br />
mkacri dadgenileba, dakanoneba]<br />
_ zemdgomi organos mier<br />
raime aqtis damtkiceba, rac<br />
mas iuridiul Zalas aniWebs. 2.<br />
iZulebis, zemoqmedebis zoma<br />
kanonis darRvevisaTvis. 3.<br />
saerTaSoriso samarTalSi:<br />
zemoqmedebis zoma, romelsac<br />
mimarTaven xelSekrulebis<br />
damrRvevi saxelmwifos mimarT.<br />
4. mowoneba, dadastureba,<br />
Tanxmoba. 5. (ekon.).<br />
iZulebiTi zemoqmedebis zomebi<br />
sameurneo-safinanso saqmianobis<br />
normalurad gaZRolis<br />
wesebis damrRvevTa mimarT.<br />
sateliti [laT. satelles _<br />
Tanamgzavri] _ (gadat.).
saxelmwifo, romelic formalurad<br />
damoukidebelia, magram<br />
sinamdvileSi sxva saxelmwifos<br />
emorCileba.<br />
sauravi [laT. poena _ sasjeli]<br />
_ fuladi jarima,<br />
romliTac jarimdebian fuladi<br />
valdebulebebis aradrouli<br />
SesrulebisaTvis, vadis<br />
gadacilebisaTvis.<br />
segregacia [laT. segregatio _<br />
gamoyofa] _ 1. (ekon.). klientisa<br />
da brokeris, sxvadasxva<br />
klientis saSualebebisa da<br />
operaciebis dayofa. 2. rasobrivi<br />
diskriminaciis forma _<br />
feradkanianTa iZulebiTi<br />
gamoyofa TeTrkanianebisagan.<br />
seilz-promouSn [ingl. sales<br />
_ gayidvebi, promotion _ win<br />
waweva] _ 1. saqonlis gasaRebis<br />
stimulireba. 2. vaWrobis<br />
muSakTa Sromis waxaliseba<br />
premiebis, saCuqrebis saSualebiT.<br />
sekvestri [laT. sequestrum _<br />
vayeneb gareT, vaSoreb] _<br />
(samarT.). raime qonebis sargeblobis<br />
an gankargvis akrZalva<br />
Aan SezRudva saxelmwifo an<br />
sasamarTlo xelisuflebis<br />
mier.<br />
sekiuritinacia [ingl.<br />
securities _ fasiani qaRaldebi]<br />
_ fasiani qaRaldebis gamoyenebis<br />
gafarToeba sabazro<br />
urTierTobaTa regulirebisa<br />
da sasesxo kapitalis moZraobis<br />
instrumentad.<br />
senati [laT. senatus] _ zogi<br />
qveynis (mag., aSS-is, belgiisa<br />
73<br />
da sxv.) parlamentis zeda<br />
palata.<br />
senioraJi _ Semosavali fulis<br />
emisiidan (gamoSvebidan).<br />
senior (seniora) [esp. señor,<br />
señora] _ (dipl.). espaneTSi:<br />
zrdilobiani xseneba mamakacisa<br />
(qalisa) da misdami<br />
mimarTva. warmoiTqmis (iwereba)<br />
gvaris win.<br />
sentencia [laT. sententia _<br />
azri, msjeloba] _ 1. (samarT.).<br />
sasamarTlo gadawyvetileba. 2.<br />
msjavrdebulis oficialuri<br />
dasja. 3. moraluri xasiaTis<br />
gamonaTqvami, zneobrivi darigeba.<br />
separatizmi [frang. separatisme<br />
_ calke] _ (polit.).<br />
erovnul umciresobaTa swrafva<br />
saxelmwifosagan gamoyofisa<br />
da damoukidebeli saxelmwifos<br />
Seqmnisaken. 2. (ekon.).<br />
regionuli ekonomikuri politika,<br />
miswrafeba damoukidebeli<br />
bazris SeqmnisaTvis,<br />
sruli ekonomikuri damoukideblobis<br />
miRebisa da centridan<br />
damoukideblobisaTvis.<br />
separatuli [laT. separatus] _<br />
gankerZoebuli, gancalkevebuli.<br />
ser [ingl. sir] _ inglisurenovan<br />
qveynebSi (aSS,<br />
inglisi da sxv.): zrdilobiani<br />
mimarTva mamakacisadmi. warmoiTqmis<br />
(iwereba) saxelisa da<br />
gvaris gareSe.<br />
servisi [ingl. service] _<br />
sxvadasxva saxis komunalursayofacxovrebo<br />
mosaxureba.
servituti [laT. servitus _<br />
monoba, damorCileba] _<br />
(samarT.). sxvisi qonebiT sargeblobis<br />
ufleba garkveul<br />
farglebSi. saerTaSoriso servituti<br />
_ erTi saxelmwifos<br />
teritoriul uflebaTa garkveuli<br />
SezRudva meore saxelmwifos<br />
sasargeblod (sazRvao<br />
da samxedro bazebis Seqmna,<br />
gzebiT sargebloba sxvis<br />
teritoriaze da sxv.).<br />
seria [laT. series _ rigi,<br />
mwkrivi] _ (ekon.). fasiani<br />
qaRaldebis erToblioba,<br />
romelic gamoSvebulia erTi<br />
identifikatoriT.<br />
sertifikati [laT. sertifico _<br />
vamowmeb] _ 1. werilobiTi<br />
finansuri dokumenti, mowmoba,<br />
romelic adasturebs misi<br />
mflobelis mier fuladi<br />
saxsrebis garkveuli Tanxis<br />
Setanis faqts da aqedan gamomdinare<br />
aZlevs mas garkveul<br />
uflebas. 2. obligaciis nairsaxeoba.<br />
3. sagareo vaWrobaSi:<br />
saqonlis xarisxis damadasturebeli<br />
dokumenti. 4. pirovnebis<br />
codnisa da unaris<br />
damamtkicebeli dokumenti.<br />
sertifikacia _ 1. xarisxobrivi<br />
maxasiaTeblebis Sesabamisobis<br />
dadastureba im<br />
donesTan, romelic xarisxis<br />
standarts moeTxoveba. 2.<br />
sertifikatis miReba.<br />
sesia [laT. sessio _ sxdoma] _<br />
perioduli sxdoma, romelsac<br />
atareben warmomadgenlobiTi<br />
organoebi, sasamarTlo, samecniero<br />
dawesebulebebi da sxv.<br />
74<br />
setlmenti [ingl. settlement] _<br />
(finans.). angariSsworeba<br />
sabirJo operaciebis xaziT;<br />
sixSire, romliTac iangari-<br />
Seba saangariSsworebo fasebi<br />
da gadaixdeba marJa.<br />
seqtori [laT. sector] _<br />
(ekon.). meurneobis nawili,<br />
romelsac garkveuli ekonomikuri<br />
da socialuri niSnebi<br />
axasaiaTebs. mag., kerZo seqtori,<br />
saxelmwifo seqtori da<br />
a.S.<br />
svingi [ingl. swing _<br />
meryeoba] _ valutebisa da<br />
fasiani qaRaldebis kursebis<br />
meryeoba birJaze.<br />
svitCi [ingl. switch _<br />
gadasvla, gadarTva, mimarTulebis<br />
Secvla] _ adre mirebul<br />
valdebulebaTa likvidacia<br />
da operaciebis, garigebebis<br />
dasruleba erTi saxeobis<br />
fasian qaRaldebTan,<br />
valutebTan da gadasvla sxva<br />
saxeobis garigebebze; samarTlebriv-komerciuliTvalsazrisiT,<br />
garigeba `svitCi~<br />
gulisxmobs eqsportioris<br />
mier Semxvedri Sesyidvis<br />
dros warmoSobili Tavisi<br />
valdebulebebis mesame pirze<br />
gadacemas, romelTanac eqsportiors<br />
am sakiTxze ukve miRweuli<br />
aqvs SeTanxmeba.<br />
svifti [ingl. Society of<br />
Worldwide Interbank Financial<br />
Telecommunications, SWIFT] _<br />
saerTaSoriso fuladi angariSsworebisa<br />
da gadasaxdelebis<br />
ganxorcielebis avtomatizebuli<br />
sistema kompiutere-
iTa da bankTaSorisi telekomunikaciebiT.<br />
svopi _ savaWro-finansuri<br />
gacvliTi operacia, romelSic<br />
garigebis dadebas fasiani<br />
qaRaldebis, valutis yidvis<br />
(gayidvis) Sesaxeb Tan axlavs<br />
kontrgarigebis dadeba gansaz-<br />
Rvruli vadis Semdeg imave<br />
saqonlis ukugayidvis (yidvis)<br />
Sesaxeb imave an sxva pirobiT.<br />
`svopingi~ _ fasiani qaRaldebis<br />
gayidva da Semdgomi<br />
TiTqmis imavdrouli yidva,<br />
romelic xorcieldeba im<br />
mizniT, rom gaeridos gadasaxadebs,<br />
romlebic gadasaxdelia<br />
fasiani qaRaldebis<br />
xangrZlivad flobis dros.<br />
svop-kursi _ bankebis mier<br />
<strong>ucxo</strong>uri valutis erTdrouli<br />
yidvisa da gayidvis fasebi im<br />
pirobiT, rom maTi angariSsworeba<br />
xorcieldeba sxvadasxva<br />
dros.<br />
`svopcioni~ _ svopisa da<br />
ofcionis kombinacia ofcionis<br />
formiT, operacia svopis<br />
dadebaze gansazRvruli pirobebiT.<br />
simpoziumi [berZ. symposia _<br />
wveuleba] _ saerTaSoriso<br />
TaTbiri raime samecniero<br />
sakiTxze.<br />
sindikati [laT. sindikatus,<br />
sindicus] _ erTgvarovani<br />
produqciis gamomSveb sawarmoTa<br />
xanmokle gaerTianeba,<br />
romelic erTiani savaWro<br />
qseliT aseTi produqciis<br />
sarealizaciod iqmneba.<br />
75<br />
sindicirebuli krediti _<br />
krediti, romelic msesxebels<br />
ramdenime kreditoris mier<br />
eZleva.<br />
sindicirebuli operacia _<br />
operacia, romelic bankebis,<br />
kompaniebis jgufis mier<br />
xorcieldeba.<br />
sinekura _ (gadat.). kargad<br />
anazRaurebuli Tanamdeboba.<br />
sinergia [berZ. synergos _<br />
erTad moqmedeba] _ (ekon.).<br />
saqmianobis efeqtianobis zrda<br />
imis Sedegad, rom ganxorcieldeba<br />
calkeuli nawilebis<br />
SeerTeba, integracia, Serwyma<br />
erT sistemaSi e.w. sistemuri<br />
efeqtis xarjze.<br />
sinTezuri maCveneblebi<br />
[frang. synthegis _ SeerTeba] _<br />
ganmazogadebeli maCveneblebi,<br />
romlebic axasiaTeben ekonomikur<br />
obieqts, ekonomikur sistemas<br />
mTlianad, misi nawilebis<br />
organul mTlianobaSi.<br />
sinior (e), (siniora) [ital.<br />
signore, signora] _ (dipl.). italiaSi:<br />
zrdilobiani xseneba<br />
mamakacisa (qalisa) an misdami<br />
mimarTva. Cveulebriv, warmoi-<br />
Tqmis (iwereba) gvarTan erTad.<br />
sinqromarketingi [berZ.<br />
sinchronos _ erTdrouli da<br />
ingl. market _ bazari] _<br />
marketingis erT-erTi saxeoba,<br />
romelsac atareben firmebi<br />
maT saqonelsa da momsaxurebaze<br />
cvalebadi, aramdgradi<br />
moTxovnis pirobebSi (mag.,<br />
sezonis dros daAa.S.).<br />
sistemuri analizi [berZ.<br />
systēma _ mTliani, romelic
Sedgenilia nawilebisagan da<br />
analisis _ daSla, danawevreba] _<br />
(ekon.). rTuli mravaldoniani<br />
da mravalkomponentiani sistemebis,<br />
obieqtebis, procesebis<br />
da meTodebis erToblioba,<br />
romlebic sistemis elementebs<br />
Soris kompleqsur<br />
midgomas, urTierTkavSiris<br />
gaTvaliswinebas efuZneba.<br />
situaciuri marTva [laT.<br />
situatio _ mdgomareoba] _<br />
(menej.). operatiuli marTva,<br />
romelic strategiuli, perspeqtiuli<br />
marTvis damatebiT<br />
xorcieldeba.<br />
siurveieri [ingl. surveyer] _<br />
eqsperti, romelic damzRvevis<br />
an mzRvevelis TxovniT daz-<br />
Rveuli an dasazRvevi gemebisa<br />
da tvirTis daTvalierebas<br />
axorcielebs.<br />
sif-i [ingl. CIF inicialuri<br />
abreviatura sityvebidan _ cost<br />
_ fasi, insurance _ dazRveva da<br />
freight _ fraxti] _ saqonlis<br />
miwodebis erT-erTi gavrcelebuli<br />
piroba saerTaSoriso<br />
vaWrobaSi, romlis Tanaxmad,<br />
gamyidveli valdebulia daaz-<br />
Rvios saqoneli da gadaixados<br />
fraxti, miitanos saqoneli<br />
portSi da datvirTos<br />
igi gemze SeTanxmebul vadaSi,<br />
gadasces myidvels konosamenti<br />
(sasaqonlo qviTari) da<br />
dazRvevis polisi.<br />
skalperi [ingl. scalper] _<br />
fasebis swraf meryeobaze moqmedi<br />
birJis wevri.<br />
76<br />
skeiti [ingl. scathe] _<br />
aqciebis kotirebaze dilerebis<br />
uari, rac winaswar gamocxadebulia<br />
maT mier masmediis<br />
saSualebiT.<br />
skvoteri [ingl. squeatter] _<br />
xizani; piri, romelic ukanonod<br />
iWreba sxvis sakuTrebaSi.<br />
skonto _ saqonlis fas-<br />
Camokleba misi gadaxdis vadis<br />
dadgomamde ganaRdebis dros.<br />
skripi _ axal aqciebze<br />
sertifikatebis winaswari<br />
gacema.<br />
slogani _ sareklamo<br />
lozungi, devizi, sareklamo<br />
ideis mokle, advilad aRqmadi,<br />
efeqturi formulireba.<br />
smart-karta _ plastikuri<br />
saangariSsworebo sabanko<br />
baraTi Cadgmuli mikroprocesorebiT.<br />
sorti [frang. sorte] _<br />
saqonlis dayofa xarisxis<br />
mixedviT garkveul jgufebad.<br />
spekulacia sabirJo, savaluto<br />
[laT. speculatio _ zverva]<br />
_ aqciebis, obligaciebis,<br />
valutis yidva-gadayidva mogebis<br />
misaRebad.<br />
specializacia [frang.<br />
spécialisation] _ saqmianobis Tavmoyra<br />
SedarebiT viwro specialur<br />
mimarTulebebze, calkeul<br />
teqnologiur operaciebze<br />
an gamosaSvebi produqciis<br />
saxeobebze.<br />
specifikacia [frang. spécification]<br />
_ gasayidad an misawodeblad<br />
SeTavazebuli saqonlis<br />
CamonaTvali, romelSic
naCvenebia misi raodenoba,<br />
xarisxi, marka, xarisxobrivi<br />
maxasiaTeblebi, xolo aucilebel<br />
SemTxvevaSi _ fasebic.<br />
spikeri [ingl. Speaker] _<br />
piri, romelic parlamentis<br />
sxdomas Tavmjdomareobs.<br />
spiritualuri [laT. spiritus<br />
_ sulieri] _ eklesiuri,<br />
wminda, RvTiseuli, gonebrivi.<br />
spliti _ korporaciebis,<br />
aqcioneruli kompaniebis ararealizebuli<br />
aqciebis dayofa,<br />
danawileba naklebad msxvili<br />
aqciebis did raodenobad maTi<br />
gavrcelebis gasaadvileblad.<br />
sponsori [ingl. sponsor] _ 1.<br />
Tavdebi, garanti. 2. fizikuri<br />
an iuridiuli piri, romelic<br />
afinansebs ekonomikur proeqts,<br />
socialuri RonisZiebis<br />
gatarebas. 3. SemkveTi, organizatori,<br />
msxvili RonisZiebis<br />
momwyobi.<br />
spoti [ingl. spot _ naRdi,<br />
dauyovnebliv gasanaRdebeli]<br />
– sabirJo an arasabirJo<br />
garigeba arsebuli saqonlis<br />
an valutis gayidvis Sesaxeb,<br />
romliTac gaTvaliswinebulia<br />
Zalze moklevadiani (erTi<br />
dRe-Rame) miwodeba da ganaRdeba.<br />
sprederi _ birJis vaWari,<br />
romelic yidulobs da imavdroulad<br />
yidis fiuCersul<br />
kontraqtebs drois sxvadasxva<br />
periodiT.<br />
spredi [ingl. spread] _ (vaWr.).<br />
1. fiuCersuli kontraqtebis<br />
imavdrouli yidva da gayidva<br />
erTsa da imave saqonelze<br />
77<br />
miwodebis sxvadasxva vadiT. 2.<br />
erTi tipis ofcionebis imavdrouli<br />
yidva da gayidva<br />
sxvadasxva fasSi an vadis<br />
gasvlis sxvadasxva periodSi.<br />
3. fasebis meryeobis gaqaneba.<br />
stagnacia [laT. stagno _<br />
vaCereb] _ (ekon.). warmoebis,<br />
vaWrobisa da misT. Seneleba,<br />
Seferxeba.<br />
stagflacia [laT. stagno _<br />
vxdi umoZraos da inflatio _<br />
gaberva] _ (ekon.). stagnaciisa<br />
da inflaciis Sexameba, ekonomikis<br />
mdgomareoba, roca<br />
erTdroulad xdeba warmoebis<br />
dacema, fasebisa da umuSevrobis<br />
zrda, ekonomikuri krizisis<br />
inflaciasTan Sexameba.<br />
stadia [berZ. stadio] _<br />
ekonomikuri procesis periodi,<br />
faza, safexuri. mag., produqciis<br />
sasicocxlo ciklis<br />
stadiebi: danergva, zrda,<br />
simwife da dacema.<br />
standarti [ingl. standard _<br />
norma, nimuSi] _ 1. dargis,<br />
sawarmos (firmis) oficialuri<br />
saxelmwifo an normatiuli<br />
dokumenti, romliTac aucilebeli<br />
Tvisebrivi maxasia-<br />
Teblebi, moTxovnebi dgindeba.<br />
2. nimuSi, etaloni, romelsac<br />
sxva amgvar obieqts udareben.<br />
statistika [ingl. statistics <<br />
laT.] _ (ekon.). mecniereba,<br />
romelic swavlobs raodenobriv<br />
cvlilebebs adamianTa<br />
sazogadoebaSi.<br />
statusi [laT. status _<br />
mdgomareoba] _ saerTaSoriso
samarTlis subieqtTa samarTlebrivi<br />
mdgomareoba, romelic<br />
dadgenilia saerTaSoriso<br />
samarTlis normebiT.<br />
status-kvo [laT. status quo] _<br />
saerTaSoriso samarTalSi:<br />
raime garkveul momentSi<br />
(winaT an amJamad), arsebuli<br />
mdgomareoba.<br />
statuti [laT. statutum _<br />
vadgen, vwyvet] _ saerTaSoriso<br />
samarTalSi: aqti, debuleba,<br />
wesdeba saerTaSoriso<br />
organizaciis saqmianobisa da<br />
wesis Sesaxeb, romelic am<br />
organizaciis struqturas, uflebebsa<br />
da valdebulebebs<br />
gansazRvravs. mag., gaeros<br />
saerTaSoriso sasamarTlos<br />
statuti da sxv.<br />
stelaJi [germ. Stellage _<br />
ormagi ofcioni] _ fasiani<br />
qaRaldebis yidva-gayidvis<br />
vadiani garigebis forma, romelic<br />
xasiaTdeba imiT, rom<br />
pirovneba, romelmac iyida<br />
stelaJi, iZens uflebas _<br />
garigebis vadis dadgomis<br />
dros gamovides Tavisi arCeviT<br />
fasiani qaRaldebis gamyidvelis<br />
an myidvelis rolSi.<br />
stend-bai _ sakredito<br />
xelSekrulebis pirobebi,<br />
romelTa Sesabamisad banki<br />
arezervebs dadgenili vadisaTvis<br />
daTqmul Tanxas, xolo<br />
klienti iyenebs mas nawilobriv<br />
an mTlianad.<br />
stokbrokeri [ingl. stock<br />
broker] _ Tavisi saxeliT<br />
moqmedi piri, romelic yidis<br />
78<br />
Tavisi klientebis pais an<br />
aqciebs.<br />
stokisti [ingl. stock _<br />
kapitali, qoneba] _ importiori<br />
firma, romelic axorcielebs<br />
eqsport-importis<br />
operaciebs konsignaciis wesiT<br />
xelSekrulebis safuZvelze,<br />
aqvs sakuTari sawyobi, yidulobs<br />
da yidis saqonels<br />
Tavisi saxeliTa da xarjiT.<br />
strategia [berZ. stratēgia] _<br />
sazogadoebriv-politikuri<br />
brZolis xelmZRvanelobis<br />
xelovneba.<br />
stringi [ingl. string _ rigi,<br />
seria] _ erTgvarovani saqonlis<br />
jgufi, romelic auqcionze<br />
erT erTeulad gamodis<br />
da saerTo fasiT iyideba.<br />
`strit-neimi~ _ fasiani<br />
qaRaldebi, romlebic klientis<br />
nacvlad brokeris<br />
saxelzea gamowerili.<br />
subvencia [laT. subvenire] _<br />
igivea, rac subsidia; fuladi<br />
daxmareba, romelsac centraluri<br />
organoebi gansazRvruli<br />
RonisZiebis, obieqtis<br />
miznobrivi dafinansebisaTvis<br />
gamoyofen.<br />
subieqti ekonomikuri [laT.<br />
subjectum _ piri, subieqti] _<br />
piri, romelic axorcielebs<br />
ekonomikur, sameurneo saqmianobas,<br />
iqneba es calkeuli<br />
adamiani, ojaxi, sawarmo Tu<br />
saxelmwifo.<br />
subijara [laT. sub _ qveS da<br />
pol. arenda] _ moijaris mier<br />
ijariT aRebuli qonebis
nawilis ijariT gadacema<br />
mesame pirisaTvis, romlis<br />
drosac moijare xdeba ijariT<br />
gamcemi im piris mimarT,<br />
romelic moijaris rolSi<br />
gamodis.<br />
subordinacia [laT.<br />
subordinatio] _ ufrosebisadmi<br />
umcrosebis samsaxurebrivi<br />
daqvemdebarebis sistema, samsaxurebrivi<br />
disciplinis dacva.<br />
subsidia [laT. subsidium _<br />
daxmareba, mxardaWera] _<br />
fuladi an materialuri<br />
daxmareba, romelic saxelmwifo<br />
biujetidan, specialuri<br />
fondebidan fizikur da<br />
iuridiul pirebs, sxva saxelmwifoebs<br />
miecema. uSualod<br />
micemul daxmarebas pirdapir<br />
subsidiebs, xolo sagadasaxado<br />
SeRavaTebs _ arapirdapir<br />
subsidiebs uwodeben.<br />
substituti [laT. substitutum<br />
_ vdeb nacvlad] _ saqoneli,<br />
romelic misi msgavsi Tvisebebis<br />
mqone sxva saqonels<br />
cvlis.<br />
suvereni [frang. souverain] _<br />
umaRlesi Zalauflebis mpyrobeli.<br />
suvereniteti [germ.<br />
Souveräinität _ uzenaesoba] _<br />
saxelmwifo xelisuflebis<br />
uzenaesoba qveynis SigniT da<br />
damoukidebloba saerTaSoriso<br />
urTierTobebSi.<br />
suvereniteti ekonomikuri _<br />
(samarT.). saxelmwifos, regionnis<br />
ekonomikuri damoukidebloba<br />
sxva saxelmwifoebisa da<br />
regionebisagan.<br />
79<br />
supermarketi [ingl.<br />
Supermarket _ mniSvnelovani<br />
bazari] _ (vaWr.). msxvili<br />
maRazia, romelSic mravali<br />
sxvadasxvagvari saqonelia<br />
warmodgenili.<br />
surogati [laT. surrogatus _<br />
sxvis nacvlad] _ (ekon.).<br />
yalbi, falsificirebuli produqti.<br />
t<br />
tabeli [laT. tabula, germ.<br />
Tabelle _ cxrili] _ 1. garkveuli<br />
wesiT Sedgenili<br />
obieqtebisa da pirebis<br />
CamonaTvali; sia. 2. samuSaoze<br />
muSakebis misvla-wasvlis<br />
aRricxvis dokumenti.<br />
tabulagrama [laT. tabula da<br />
berZ. gramm _ weriTi niSani] _<br />
saangariSgebo dokumenti, gaangariSebis<br />
Sedegi, aRbeWdili<br />
tabulatorze an kompiuteris<br />
sabeWd mowyobilobaze.<br />
tabulatori [laT. tabula _<br />
dafa] _ gamomTvleli manqana.<br />
taimingi [ingl. timing _<br />
drois arCeva] _ sabirJo termini,<br />
romelic niSnavs yvelaze<br />
ufro xelsayrel moments<br />
aqciebis yidva-gayidvisaTvis.<br />
taim-Carteri [ingl. time<br />
charter] _ (zRv.). xelSekruleba<br />
savaWro gemis ijariT aRebaze<br />
garkveuli droiT, Cveulebriv,<br />
araumetes 12 Tvisa.<br />
talimani [ingl. tallyman] _<br />
saqonlis ganvadebiT gamyidveli.
taloni [frang. talon] _ 1.<br />
(ekon.). qaRaldi, dokumenti,<br />
romelic adasturebs misi<br />
mflobelis uflebas miiRos<br />
sikeTe, faseuloba, nivTi. 2.<br />
dokumentis nawili, romelic<br />
damoukidebeli saxiT gamoiyeneba.<br />
tantiemi [frang. tantième] _<br />
damatebiTi gasamrjelo, premia,<br />
romelic firmis zemdgom<br />
xelmZRvanel Semadgenlobas<br />
firmis mier miRebuli wminda<br />
mogebidan miecema.<br />
tara [ital. tara, arab.-dan<br />
tarha _ gamoqviTva] _ saqonlis<br />
safuTavi.<br />
targetireba [ingl. target _<br />
mizani] _ fuladi sistemis<br />
miznobrivi orientirebis<br />
dadgena, fulis masis namatis<br />
regulireba, rasac Tavis<br />
politikaSi iyeneben centraluri<br />
bankebi.<br />
tarifi [frang. tarif] _ (ekon.).<br />
gadasaxadis ganakveTi sxvadasxvagvari<br />
momsaxurebisaTvis.<br />
tarifikacia [frang. tarification]<br />
_ risame tarifis dadgena.<br />
taqsa [germ. taxe, laT.-dan<br />
taxare _ Sefasdes] _ tarifebis,<br />
fasebis, anazRaurebis mkafiod<br />
dadgenili done; nixri.<br />
taqsacia [laT. taxatio] _<br />
risame nixris dadgena; Sefaseba.<br />
taqtika [berZ. taktikē _ jaris<br />
darazmvis xelovneba] _ 1. sazogadoebrivi<br />
da politikuri<br />
brZolis xerxebi. 2. (gadat.).<br />
raime miznis misaRwevi xerxebi.<br />
80<br />
taqtika ekonomikuri _<br />
xanmokle ekonomikuri qceva,<br />
romelic mimdinare situaciidan<br />
gamomdinare SedarebiT<br />
xanmokle periodisaTvis aris<br />
gaTvlili.<br />
tezavracia [berZ. thesauros _<br />
ganZi] _ 1. mosaxleobis mier<br />
fulis dagroveba mimoqcevidan<br />
misi amoRebis gziT. 2. kerZo<br />
pirebis mier oqros dagroveba<br />
ganZis saxiT. 3. qveynis oqros<br />
maragis Seqmna.<br />
telemarketingi [ingl.<br />
telemarketing] _ (vaWr.). gasaReba<br />
telekomunikaciebis daxmarebiT.<br />
teleqsuri kavSiri [ingl.<br />
telegraf exchange] _ satelegrafosaabonento<br />
kavSirgabmulobis<br />
erTiani saerTaSoriso avtomatizebuli<br />
sistema informaciis<br />
operatiuli gadacemisaTvis.<br />
teleSopingi [ingl. teleshoping]<br />
_ sacalo vaWroba telekomunikaciur<br />
saSualebaTa<br />
daxmarebiT; saqonlis SekveTa<br />
nimuSebis mixedviT telefoniT,<br />
saxlSi mitaniT.<br />
`telo~ _ sakuTreba<br />
mzrunvelis xelSi; ZiriTadi<br />
Tanxa, kapitali.<br />
tendencia [laT. tendo _<br />
miviswrafi] _ analizis Sedegad<br />
gamovlenili myari urTierTobebi,<br />
ZiriTadi niSnebi,<br />
Tvisebebi, mimarTulebebi.<br />
tenderi [ingl. tender] _ Ria<br />
an daxuruli konkurentuli<br />
vaWroba.
terori [laT. terror] _ SiSi,<br />
saSineleba.<br />
terorizmi [ingl. terrorism] _<br />
politikuri miznebiT ganxorcielebuli<br />
Zaladobis aqti.<br />
danaSauli, romelic miznad<br />
isaxavs xelisuflebaze zemoqmedebas,<br />
mis daSinebas da<br />
iZulebas. teroristi _ piri,<br />
romelic axorcielebs Zaladobis<br />
aqts politikuri<br />
miznebiT.<br />
testi [ingl. test] _ 1. raimes<br />
muSaobis xarisxis Semowmeba. 2.<br />
gamocdis Catarebis saSualeba.<br />
teqnika [berZ. technē _<br />
xelovneba] _ 1. (dipl.). molaparakebis<br />
warmarTvis xerxebis<br />
erToblioba. 2. sawarmoo saqmianobaSi<br />
teqnikur saSualebaTa<br />
erToblioba Sromis<br />
nayofierebisa da produqciis<br />
xarisxis asamaRleblad.<br />
teqnokratia [berZ. technē _<br />
xelovneba da kratos _ Zalaufleba]<br />
_ 1. mmarTvel xelisuflebaSi<br />
inJinrebisa da mecnierebis<br />
gadasvla. 2. ekonomikuri<br />
procesebisa da movlenebisadmi<br />
wminda teqnikuri<br />
poziciebidan midgoma.<br />
teqnologia [berZ. technē _<br />
xelovneba da logos _ moZRvreba]<br />
_ 1. mecniereba nedleulis,<br />
nakeTobebisa da naxevarfabrikatebis<br />
damuSavebis fizikur-qimiuri<br />
da sxva xerxebis<br />
Sesaxeb. 2. garkveuli wesi-<br />
Ta da TanamimdevrobiT ganxorcielebul<br />
operaciaTa<br />
erToblioba.<br />
81<br />
teqnologiuri parki [ingl.<br />
industrial park] _ mecnierebisa da<br />
warmoebis teritoriuli<br />
integraciis axali forma,<br />
romelic, ZiriTadad, Tavisufal<br />
savaWro zonebSia<br />
ganviTarebuli.<br />
teqnopolisi [berZ. technē _<br />
xelovneba da polis _ qalaqi] _<br />
Tavisufali ekonomikuri<br />
zonis erT-erTi forma, romelic<br />
inovaciuri procesebis<br />
dasaCqareblad iqmneba.<br />
`tvisti~ [ingl. twist] _<br />
saxelmwifo organoebis mcdeloba<br />
Secvalon procentuli<br />
ganakveTebis droebiTi struqtura.<br />
tikeri [ingl. tiker] _<br />
sistema, romelic `morbenali<br />
striqoniT~ eleqtro tabloze<br />
asaxavs yvelaze ukanasknel<br />
sabirJo garigebaTa kursebs.<br />
tiki _ birJaze kursis minimaluri<br />
meryeoba, romelic<br />
dadgenilia sabirJo wesebiT.<br />
tiraJi [frang. tirage _ weva]<br />
_ sesxis an latariis mogebaTa<br />
gaTamaSeba.<br />
tituli [laT. titulus _<br />
warwera, sapatio wodeba] _ 1.<br />
iuridiuli, dokumenturi dasabuTeba<br />
uflebisa garkveul<br />
qmedebebze, gansakuTrebul<br />
mdgomareobaze, qonebaze, saqonlis<br />
flobaze. 2. gansakuTrebuli<br />
kari kanonSi an<br />
kanonTa kodeqsSi.<br />
`tom-neksti~ _ kombinirebuli<br />
sabirJo garigeba,<br />
romelic faqtobrivad iwyeba
meore, xolo mTavrdeba mesame<br />
dRes. mag., erTdroulad<br />
valutis yidva miwodebiT<br />
Semdeg samuSao dRes da gayidviT<br />
meore samuSao dRes.<br />
tonaJi [ingl. tonnage] _<br />
registrirebuli tevadoba,<br />
satransporto saSualebis<br />
tvirTamweoba, gamoxatuli<br />
tonobiT.<br />
topiksi [ingl. TOPIX – Tokio<br />
stock price index] _ fasiani<br />
qaRaldebis fasebis specialuri<br />
indeqsi tokios safondo<br />
birJaze.<br />
totalitarizmi [frang.<br />
totalitaire] _ politikuri sistema,<br />
romelSic saxelmwifos<br />
absoluturi Zalaufleba aqvs<br />
Tavis moqalaqeebze.<br />
tradicia [laT. traditio _<br />
gadacema] _ istoriulad Camoyalibebuli,<br />
Taobidan Taobas<br />
gadacemuli wes-Cveulebebi,<br />
yofaqcevis normebi, Sexedulebebi<br />
da sxv.<br />
trakacia _ winaswari<br />
winadadeba saqonlis gayidvis<br />
an yidvis Sesaxeb, im mizniT,<br />
rom gairkves dainteresebul<br />
pirTa reaqcia.<br />
tranziti [laT. transitus] _<br />
tvirTebis gadazidva, mgzavrebis<br />
gadayvana Sualeduri<br />
punqtis gavliT.<br />
trans- [laT. trans -iT,<br />
gavliT, gamWol] _ rTuli<br />
sityvis pirveli Semadgeneli<br />
nawili. aRniSnavs: 1. moZraobas<br />
risame gavliT. 2. risame<br />
saSualebiT gadacemas.<br />
82<br />
transaqcia [laT. transactio _<br />
Sesruleba, xelSekruleba] _ 1.<br />
sabanko operacia, romliTac<br />
xdeba fuladi saxsrebis<br />
gadagzavna erTi angariSidan<br />
meoreze. 2. politikur-iuridiuli<br />
SeTanxmeba, romelsac<br />
Tan axlavs urTierTdaTmoba.<br />
translacia [ingl. translatio]<br />
_ saqonlis Rirebulebis gadaangariSeba<br />
erTi valutidan<br />
meoreSi.<br />
transporti [laT. transporto<br />
_ gadamaqvs] _ 1. meurneobis<br />
dargi, romelsac gadahyavs<br />
mgzavrebi da gadaaqvs tvirTi.<br />
2. bankis werilobiTi brZaneba<br />
Tavisi korespondentebisadmi<br />
brZanebaSi miTiTebuli pirisaTvis<br />
Tanxis misacemad.<br />
transferi, transferti<br />
[ingl. transfer, frang. transfert _<br />
gadacema] _ 1. <strong>ucxo</strong>uri<br />
valutis erTi qveynidan meoreSi<br />
gadagzavna. 2. erTi piris<br />
mier meorisaTvis fasiani<br />
qaRaldebis flobis uflebis<br />
gadacema. 3. garigebis mixedviT<br />
sazRauris erTi angariSidan<br />
meoreze gadatana. 4. erTi<br />
qveynidan meoreSi moqalaqeTa<br />
gadasvla.<br />
transformacia [laT.<br />
transformatio _ Secvla] _ ekonomikuri<br />
saqmianobis struqturebis,<br />
formebisa da xerxebis<br />
gardaqmna, misi miznobrivi<br />
mimarTulebis Secvla.<br />
tranSa, tranSi [frang.<br />
tranchée] _ saobligacio sesxis<br />
seria, romelic calke gamoSvebad<br />
gamodis.
trasanti [germ. Trassant,<br />
ital.-dan trassante] _ gadasagzavni<br />
Tamasuqis mflobeli,<br />
romelic pasuxismgebelia mis<br />
aqceptsa da gadaxdaze.<br />
trasati [germ. Trassat, ital.<br />
trassate _ Tamasuqis gadagzavna]<br />
_ gadasagzavni Tamasuqis<br />
gadamxdeli, movale.<br />
trasti _ 1. iuridiuli<br />
dokumenti an iuridiuli<br />
qmedeba, romelic erT pirs<br />
meoris mxridan akisrebs<br />
ndobiTi sakuTrebis marTvis<br />
iuridiul funqcias, mindobilobas.<br />
2. sakuTrebis ndobiTi<br />
marTvis procesi.<br />
trast-kompania _ 1.<br />
kompania, romelic asrulebs<br />
ndobiT funqcias, e.i. moqmedebs<br />
im piris davalebiT,<br />
romelmac ando mas es qmedeba.<br />
2. ndobiT aRWurvili piri,<br />
romelic qonebas misi mflobelis<br />
davalebiT marTavs.<br />
trast-sertifikati [ingl.<br />
trust sertificate] _ fasiani qaRaldi,<br />
romelsac miznobrivad<br />
axali mowyobilobis SeZenisaTvis<br />
uSveben.<br />
trastuli SeTanxmeba _<br />
SeTanxmeba banksa da klients<br />
Soris, riTac banki Tavis<br />
Tavze iRebs klientis<br />
Tanxebis marTvaze zrunvas.<br />
trata [ital. tratta] _<br />
gadasagzavni Tamasuqi, sagareo<br />
vaWrobaSi: saangariSsworebo<br />
dokumenti.<br />
trata domicilirebuli<br />
[ingl. domicifed bill] _ trata,<br />
83<br />
romelzec aqceptantis mier<br />
miTiTebulia gadaxdis adgili.<br />
treideri [ingl. trade _<br />
vivaWroT] _ 1. sabirJo<br />
vaWrobaSi monawile sabrokero<br />
firmis muSaki. 2. nebismieri<br />
iuridiuli an fizikuri<br />
piri, romelsac ufleba aqvs<br />
dados garigeba birJaze. 3.<br />
movaWre.<br />
trendi [ingl. trend] _<br />
ekonomikuri maCveneblebis<br />
Secvlis mimarTuleba, romelic<br />
ganisazRvreba saangariSgebo,<br />
statistikuri monacemebis<br />
damuSavebisa da amis safuZvelze<br />
ekonomikuri zrdis<br />
an dacemis tendenciis dadgeniT.<br />
tresti [ingl. trust] _<br />
firmebis gaerTianeba, romel-<br />
Sic misi monawileebi TavianT<br />
savaWro-sawarmoo mmarTvelobiT<br />
funqciebs centris<br />
xelmZRvanelobas gadascemen.<br />
tribunali [laT. tribunal] _<br />
sagangebo sasamarTlo.<br />
trigeri [ingl. trigger] _<br />
sakredito SeTanxmebis pirobebi,<br />
romlis drosac avtomaturad<br />
dgeba raime Sedegi,<br />
mag., kreditis vadamde dafarvis<br />
moTxovna.<br />
triplikati [ingl. triplicate]<br />
_ dokumenti, romelic Sedgenilia<br />
sam egzemplarad. Saer-<br />
TaSoriso vaWrobaSi: kontraqtis<br />
mesame egzemplaris beWdiT<br />
damowmeba.
u<br />
uzurpacia [laT. usurpatio] _<br />
Zalauflebis ukanonod xelSi<br />
Cagdeba, sxvisi uflebebis<br />
miTviseba.<br />
uzufruqti [laT. usus _<br />
gamoyeneba da fructus _ nayofi,<br />
Semosavali] _ (samarT.). sxvisi<br />
sakuTrebis Semosavlis an<br />
miwis gamoyenebis ufleba.<br />
uikendi [ingl. week-end] _<br />
`kviris bolo~; dasvenebis dro<br />
paraskevsaRamodan orSabaTdilamde<br />
(romelsac, qalaqgareT<br />
atareben).<br />
ultimatumi [laT. ultimatum<br />
_ ukanaskneli] _ erTi saxelmwifos<br />
kategoriuli moTxovna<br />
meoris mimarT, romlis<br />
Seusruleblobas mosdevs<br />
diplomatiuri urTierTobis<br />
gawyveta an Zalis gamoyeneba.<br />
ultimo [ital. ultimo _<br />
ukanaskneli, bolo] _ komerciul<br />
da sabirJo praqtikaSi:<br />
Tvis bolo dRe, garigebis<br />
damTavrebis bolo vada.<br />
ultra [laT. ultra] _<br />
prefiqsi, romelic aRniSnavs<br />
eqstremalurs, ukiduress (mag.,<br />
ultraTanamedrove).<br />
ultra viresi [laT. ultra<br />
vires _ SesaZleblobis zeviT] _<br />
saqmianoba, romelic garkveul<br />
uflebebs aRemateba da uflebamosilebaTa<br />
CarCoebs miRmaa<br />
gamosuli.<br />
unia [laT. unio _ erTianoba,<br />
gaerTianeba] _ saerTaSoriso<br />
84<br />
samarTalSi ori an ramdenime<br />
saxelmwifos gaerTianeba erTi<br />
saxelmwifos meTaurobiT.<br />
unitaruli [frang. unitaire] _<br />
mTliani, erTiani. unitaruli<br />
saxelmwifo _ federaciul<br />
erTeulebad (Statebi, mxareebi<br />
da sxv.) dauyofadi saxelmwifo.<br />
unifikacia [laT. unus _ erTi<br />
da facio _ vakeTeb] _ saerTo<br />
normaze gadayvana; gaerTianeba.<br />
uncia [laT. uncia] _ woniTi<br />
erTeuli (daaxloebiT, 30 gr.).<br />
uol-striti [ingl. Wall-<br />
Street] _ niu-iorkSi: quCa, sadac<br />
moTavsebulia udidesi bankebi,<br />
niu-iorkis safondo birJa da<br />
sxv.<br />
uoranti, varanti [ingl.<br />
warrant] _ mowmoba, romelic<br />
gaicema saqonlis Sesanaxad<br />
miRebis Taobaze saqonlis<br />
wonis, xarisxisa da raodenobis<br />
miTiTebiT.<br />
urbanizacia [frang.<br />
urbanisation] _ mrewvelobisa da<br />
mosaxleobis msxvil qalaqebSi<br />
Tavmoyra.<br />
utilizacia [laT. utilis _<br />
sasargeblo] _ warmoebis<br />
narCenebis (jarTi da sxv.)<br />
meoradi gamoyeneba.<br />
utilitarizmi [laT. utilitas<br />
_ sargebeli, gamorCena] _ ekonomikuri<br />
azris mimdinareoba,<br />
romelic sagnebs, nivTebs,<br />
procesebsa da movlenebs maTi<br />
sargeblianobis, gamoyenebis<br />
TvalsazrisiT afasebs.
f<br />
fabrikati [laT. fabricatus _<br />
damzadebuli] _ gadamamuSavebeli<br />
mrewvelobis damTavrebuli<br />
produqti, mza nawarmi.<br />
favoriti [frang. favorite,<br />
laT. favor _ keTilganwyobileba]<br />
_ 1. adamiani, romelic<br />
sargeblobs maRali Tanamdebobis<br />
mqone piris keTilganwyobiT.<br />
2. korporacia, firma,<br />
romelsac konkurentul brZolaSi<br />
sxvebTan SedarebiT mogebis<br />
miRebis meti Sansi aqvs.<br />
falsifikacia [laT. falsifico<br />
_ vayalbeb] _ raime namdvilis,<br />
WeSmaritis Secvla mcdariT,<br />
yalbiT; risame gayalbeba,<br />
xarisxis gauareseba.<br />
fao [ingl. FAO] – gaeros<br />
sasursaTo da sasoflosameurneo<br />
organizacia.<br />
fas-i [ingl. FAS, free alongside<br />
ship _ Tavisufalia gemis bortis<br />
gaswvriv] _ saerTaSoriso<br />
vaWrobaSi gavrcelebuli sabaziso<br />
piroba, romelic saqonlis<br />
miwodebisa da ganaRdebis<br />
wess gansazRvravs.<br />
faqsimile [laT. fac simile _<br />
gaakeTe msgavsi] _ beWedi,<br />
kliSe, romlis gamoyenebiT<br />
adamianis xelmowera meordeba.<br />
faqtori [ingl. factor _<br />
agenti, Suamavali] _ 1. sawarmos<br />
(ekonomikis) ganviTarebis<br />
erT-erTi ZiriTadi resursi<br />
(miwa, Sroma, kapitali, mewarmeoba).<br />
2. agenti, romelsac<br />
85<br />
evaleba da aqvs saqonlis<br />
gayidvis uflebamosileba.<br />
faqtoria [ingl. factory <<br />
laT.] _ savaWro dasaxleba<br />
Semoziduli da gasazidi<br />
saqonlis sawyobebiT, romlebic<br />
ganlagebulia sxva qveyanaSi.<br />
faqtoringi [ingl. factoring,<br />
factor-gan _ agenti, Suamavali]<br />
_ finansuri momsaxurebis (valebis<br />
amoReba) saxeoba, romelsac<br />
komerciuli bankebi<br />
wvril da saSualo firmebs<br />
uweven.<br />
faqtura [laT. factura _<br />
damuSaveba, agebuleba] _ gamyidvelis<br />
mier myidvelis<br />
saxelze gamowerili sasaqonlo<br />
dokumenti angariSis saxiT,<br />
romelic gayiduli<br />
saqonlis saxeobis, raodenobisa<br />
da Rirebulebis Sesaxeb<br />
monacemebs Seicavs.<br />
federacia [laT. federation _<br />
kavSiri, gaerTianeba] _<br />
saxelmwifo wyobilebis forma,<br />
mmarTvelobis tipi; saxelmwifoebis<br />
an organizaciebis<br />
jgufi, romelTac hyavT centraluri<br />
xelmZRvaneli organo,<br />
romelic maTi warmomadgenelia<br />
da maT saerTo interesebs<br />
icavs.<br />
fiasko [ital. fiasco] _<br />
Cavardna, sruli warumatebloba,<br />
marcxi.<br />
fiducia [laT. fiducia] _<br />
ndobaze damyarebuli xelSekruleba.
fiduciari _ ndobiT aRWurvili<br />
iuridiuli an fizikuri<br />
piri, romelic marTavs qonebas<br />
da atarebs masze pasuxismgeblobas<br />
sxva piris sasargeblod.<br />
filantropi [berZ. Philanthröpos]<br />
_ qvelmoqmedi, mowyale<br />
adamiani.<br />
filiera _ gamyidvelis mier<br />
gacemuli gansakuTrebuli<br />
Tamasuqi, romlis mflobels<br />
winadadeba eZleva miiRos<br />
mitanili saqoneli, romelic<br />
masze miyidulia garkveuli<br />
pirobebiTa da fasiT.<br />
finansebi [frang. finanse,<br />
laT. financia _ naRdi fuli,<br />
Semosavali] _ ganmazogadebeli<br />
ekonomikuri termini;<br />
fuladi saxsrebi, finansuri<br />
resursebi, ganxiluli maT<br />
Seqmna-moZraobaSi, ganawilebagadanawilebaSi,<br />
gamoyenebaSi.<br />
fio [ingl. FIO] _ saerTa-<br />
Soriso vaWrobaSi gavrcelebuli<br />
saqonlis miwodebis<br />
piroba, romlis Tanaxmad<br />
CatvirTva-gadmotvirTvis samu-<br />
SaoTa Rirebulebis gadaxda<br />
tvirTis gamgzavnis an gemis<br />
mflobelis mier xdeba.<br />
firma [ital. firma] _<br />
iuridiuli piris uflebis<br />
mqone sawarmos, kompaniis<br />
zogadi saxelwodeba.<br />
fiski [laT. fiscus] _ (finans.).<br />
saxelmwifo xazina.<br />
fiuCersi [ingl. future _<br />
momavali] _ aqciebis, valutis<br />
an saqonlis yidva-gayidva<br />
86<br />
momavalSi misawodeblad. 1.<br />
saswrafo garigeba fasebis<br />
ryevisagan TavdasaRwevad;<br />
SeTanxmebul droSi yidvis an<br />
gayidvis kontraqti. 2. garkveuli<br />
vadiT Sesyiduli<br />
saqoneli. 3. vadiani xelSekrulebebi.<br />
fiuCersuli garigebebi,<br />
fiuCerebi [ingl. futures _<br />
saqoneli, SeZenili winaswar,<br />
daswrebiT] _ birJaze saswrafod<br />
dadebuli garigebebi sanedleulo<br />
saqonlis, oqros,<br />
valutis, fasiani qaRaldebis<br />
yidva-gayidvis Sesaxeb garagebis<br />
dadebis momentSi moqmedi<br />
fasebiT, nayidi saqonlis miwodebiTa<br />
da SemdgomSi ganaRdebiT.<br />
fiuCersuli kontraqti _<br />
SeTanxmeba, romelic iyideba<br />
bazarze, rogorc fasiani<br />
qaRaldebi.<br />
fiqcia [laT. fictio] _ 1.<br />
mogonili, SeTxzuli ram. 2.<br />
sinamdvilis Seuferebeli,<br />
gamogonili mdgomareoba, romelsac<br />
raime mizniT iyeneben<br />
rogorc namdvils.<br />
fiqsacia [frang. fixcation] _<br />
risame aRniSvna, registrireba,<br />
sabolood gansazRvra. mag.,<br />
saqonlis, fasiani qaRaldebis<br />
fasebis gansazRvrul doneze<br />
SeCereba.<br />
fiqsingi [ingl. fixing, ingl.<br />
fix _ ganmtkiceba, dadgena] _<br />
saqonlis fasi, romelic<br />
dadgenilia birJaze drois<br />
mocemul momentSi.
fiqciuri kapitali [frang.<br />
fictif, laT. fictio _ mogonili,<br />
SeTxzuli] _ kapitali, romelic<br />
realurisagan gansxvavebiT,<br />
materialur-nivTobriv<br />
an sulier faseulobas ar<br />
warmoadgens. igi, Cveulebriv,<br />
fasiani qaRaldia, romelic<br />
maT mflobelebs aZlevs Semosavlis<br />
miRebis uflebas dividendebis,<br />
procentebis saxiT.<br />
fluqtuacia [laT. fluctuatio]<br />
_ (finans.). gacvliTi kursis<br />
meryeoba.<br />
fob-i [ingl. FOB (Free on<br />
board) _ Tavisuflad gemis<br />
bortze] _ saerTaSoriso<br />
vaWrobaSi: saqonlis gadazidvis<br />
erT-erTi piroba, romlis<br />
Tanaxmad gamyidveli valdebulia<br />
miitanos saqoneli navsadgurSi<br />
da datvirTos igi<br />
myidvelis mier miTiTebul<br />
gemze.<br />
fondi [frang. fond, laT.<br />
fondus-dan _ daarseba, dafuZneba]<br />
_ 1. maragi, fuladi<br />
saxsrebis dagroveba, fuladi<br />
kapitali. 2. fuladi da materialuri<br />
saSualebebi, romlebic<br />
Tavmoyrilia erTad<br />
garkveuli miznebisaTvis. 3.<br />
organizacia, dawesebuleba,<br />
romelic Seqmnilia garkveuli<br />
jgufis adamianTa daxmarebis<br />
gasawevad (mag., saqvelmoqmedo,<br />
samecniero da sxv.).<br />
foreqsoli [ingl. FXall] _<br />
eleqtronuli safondo birJa<br />
aSS-Si, evropasa da aziaSi.<br />
87<br />
forvardi [ingl. forward _<br />
win] _ vadiani, swrafi angariSsworebis<br />
forma, romelic<br />
garigebis dadebis Semdeg ara<br />
umetes ori samuSao dRis<br />
ganmavlobaSi tardeba.<br />
formaluri [laT. forma] _ 1.<br />
garkveviT da iuridiulad<br />
sworad dawerili. 2. mxolod<br />
garegnuli, araarsebiTi, moCvenebiTi.<br />
formaloba _ oficialuri<br />
procedura, an is, rac<br />
unda gakeTdes kanonis an<br />
Cveulebis Tanaxmad.<br />
formuliari [germ. Formular,<br />
laT. formula -gan _ forma, wesi]<br />
_ savaWro dokumenti, xel-<br />
Sekruleba, romlis teqsti<br />
ZiriTadad Sedgenilia winaswar<br />
da mxolod ramdenime<br />
striqonis Sevsebasa da xelmoweras<br />
iTxovs, ris Semdegac<br />
is iuridiul Zalas iZens.<br />
forsmaJori [frang. fore<br />
majeure] _ viTareba, romlis<br />
Tavidan acileba SeuZlebelia;<br />
gadaulaxavi dabrkoleba.<br />
forumi [laT. forum] _ 1.<br />
farTo warmomadgenlobiTi<br />
kreba. 2. (gadat.). adgili,<br />
sadac imarTeba Sekreba, azrTa<br />
gacvla-gamocvla.<br />
forfeitingi [frang. a forfai<br />
_ mTlianad, saerTo TanxiT] _<br />
eqsportiorebis, gamyidvelebis<br />
dakreditebis Taviseburi forma<br />
saqonlis gayidvis dros,<br />
romelic sagareo vaWrobaSi<br />
ufro gamoiyeneba. am operaciis<br />
dros banki (forfeitori)<br />
eqsportiorisagan gamo-
isyidis importioris fulad<br />
valdebulebas _ gaanaRdos mis<br />
mier nayidi saqoneli maSinve<br />
saqonlis miwodebis Semdeg da<br />
vadamde, mTlianad an nawilobriv<br />
Tavad unaRdebs saqonlis<br />
Rirebulebas eqsportiors.<br />
vadamde ganaRdebisaTvis<br />
banki-forfeitori eqsportiors<br />
procents axdevinebs.<br />
fostisi _ moTxovnisa da<br />
gasaRebis stimulirebis formebis<br />
RonisZieba.<br />
fra [ingl. FRA, forward rate<br />
agreement] _ (ekon., samarT.).<br />
kontraqti banksa da firmas<br />
Soris, romelic gansazRvruli<br />
odenobis Tanxaze garkveuli<br />
periodis ganmavlobaSi<br />
ucvleli procentuli ganakveTis<br />
garantias iZleva.<br />
franko [ital. franco _<br />
Tavisufali] _ saerTaSoriso<br />
vaWrobaSi: termini, romelic<br />
aRniSnavs saqonlis datvir-<br />
Tvas da gagzavnas gamyidvelis<br />
xarjiT.<br />
fraqcia [frang. fraction] _<br />
(polit.). 1. adamianebis jgufi<br />
ufro didi organizaciis SigniT.<br />
mag., politikuri partiisa,<br />
visac gansxvavebuli Tvalsazrisi<br />
gaaCnia an gansakuTrebuli<br />
miznebi aqvs da<br />
partiis ZiriTad xazs ar<br />
iziarebs. 2. parlamentSi: ama<br />
Tu im partiis deputatTa<br />
jgufi, romelic iqmneba partiis<br />
mier SemuSavebuli xazis<br />
gasatareblad.<br />
franSiza [frang. franchise _<br />
SeRavaTi] _ 1. iseTi komer-<br />
88<br />
ciuli sawarmos Seqmnis ufleba,<br />
romelic Tavisi ufrosi<br />
partnioris saqonliT vaWrobs.<br />
2. dazRvevis pirobebiT gaTvaliswinebuli<br />
qonebis damzRvevi<br />
piris zaralis nawili,<br />
romelic mzRvevelis mier<br />
anazRaurebas ar eqvemdebareba.<br />
fraxti [germ.FFracht] _ 1.<br />
tvirTis gadazidvis gadasaxdeli<br />
wylis transportiT.<br />
dafraxtva _ daqiraveba. 2.<br />
tvirTi, gadaziduli fraxtiT<br />
da Tavad tvirTis gada-zidva.<br />
fri-raideri [ingl. free rider]<br />
_ birJis klienti, romelic<br />
iyenebs xelSekrulebaSi adre<br />
SeTanxmebul vadaze garigebis<br />
saswrafo ganaRdebis praqtikas,<br />
ris xarjzec birJis<br />
wesebis gverdis avliT damatebiT<br />
mogebas iRebs.<br />
fritrederoba [ingl.<br />
freetrade] _ ekonomikuri mimdinareoba,<br />
romelic sameurneo<br />
cxovrebaSi vaWrobis Tavisuflebasa<br />
da saxelmwifos<br />
Caurevlobas emxroba; Tavisufali<br />
vaWroba.<br />
friholdi [ingl. freehold] _<br />
miwis an qonebis ganusazRvreli<br />
droiT (sapirisp. Lizholdi)<br />
flobis absoluturi<br />
ufleba rentis gadaxdis gare-<br />
Se.<br />
frustracia [ingl. frustracion]<br />
_ (samarT.). xelSekrulebis<br />
amaoeba, misi gegmebis darRveva,<br />
moSla.<br />
fundamenturi [laT.<br />
fundamentum] _ 1. ZiriTadi;<br />
mTavari. 2. (gadat.). arsebiTi.
mag., xelSekrulebis arsebiTi<br />
piroba, romlis Seusrulebloba<br />
meore mxares am<br />
SeTanxmebis gawyvetis uflebas<br />
aZlevs.<br />
qarizma [ingl. charisma] _<br />
gavlena, dafuZnebuli xelmZRvanelis<br />
pirovnul Tvisebebze<br />
an mis unarze Semoikribos<br />
momxreebi.<br />
qartia [berZ. chatēs] _<br />
saxelmwifoebriv-politikuri<br />
mniSvnelobis mqone zogi dokumentis<br />
saxelwodeba. mag.,<br />
Tavisuflebis didi qartia.<br />
qenveseri [ingl. canvasser] _<br />
piri, romelic xmebis mosagroveblad<br />
binebSi dadis.<br />
q<br />
S<br />
SantaJi [frang. chantage] _<br />
(samarT.). saxelis gamtexi<br />
faqtebis (namdvilisa Tu<br />
mogonilis) gamomJRavnebis<br />
muqara da am gziT gamoZalva<br />
(fulisa, qonebisa da sxv.).<br />
SariaTi [arab. šarïat] _<br />
zogierT muslimur qveyanaSi:<br />
religiur-iuridiuli normebis<br />
erToblioba.<br />
Seixi [arab. šeih] _ muslimTa<br />
umaRlesi sasuliero piri,<br />
RvTismetyveli da samarTlismcodne.<br />
89<br />
Serifi [ingl. sheriff] _<br />
inglisisa da aSS-is sagrafoebSi:<br />
Tanamdebobis piri,<br />
romelic asrulebs administraciul<br />
da sasamarTlo<br />
funqciebs.<br />
Sefi [ingl. chief _ yvelaze<br />
mniSvnelovani] _ mTavari:<br />
Tanamdebobis piri; xelmZRvaneli;<br />
lideri.<br />
Sikaneri _ arakeTilsindisieri<br />
movaWre.<br />
Sokuri Terapia [frang. chok<br />
_ dartyma] _ ekonomikis gajansaRebisaTvis<br />
radikalur<br />
RonisZiebaTa kompleqsi, romelic<br />
mimarTulia misTvis<br />
damaxasiaTebeli uaryofiTi<br />
movlenebis _ fasebis zrdis,<br />
inflaciis da a.S. Semcirebisaken.<br />
SomaJi _ stiqiuri movlenebis<br />
gamo warmoebis<br />
gaCerebis Sedegad finansuri<br />
zaralis dazRveva.<br />
Sop-turi [ingl. shop tour] _<br />
organizebuli sazRvargare-<br />
Tuli mogzauroba marSrutiT,<br />
romlis mTavari mizania<br />
farTo moxmarebis saqonlis<br />
SeZena, rogorc wesi, misi<br />
Semdgomi gadayidvisaTvis.<br />
Stati [ingl. State] _ 1.<br />
federaluri saxelmwifos<br />
naxevraddamoukidebeli nawili.<br />
2. mmarTvelobiTi struqturis<br />
erTeuli.<br />
Straikbrexeri [germ.<br />
Streikbrecher] _ piri, romelic<br />
agrZelebs muSaobas, rodesac<br />
gaficvaa gamocxadebuli.
Suleri [pol. szuler] _<br />
TaRliTi, profesionali yal-<br />
Tabandi.<br />
Carteri [ingl. charter] _<br />
transportis (gemis, TviTmfrinavis,<br />
avtobusis) specialuri<br />
mizniT daqiraveba,<br />
dafraxtva.<br />
Ceki [ingl. check] _ fasiani<br />
qaRaldebis erT-erTi gavrcelebuli<br />
saxeoba; dokumenti,<br />
romelic Seicavs meanabris<br />
gankargulebas bankisadmi, rom<br />
man mimdinare angariSidan<br />
gadauxados an gadauricxos<br />
warmdgens garkveuli Tanxa.<br />
C<br />
c<br />
cedenti [laT. cedo _<br />
vuTmob] _ 1. samoqalaqo<br />
samarTalSi: piri, romelic<br />
Tavis kuTvnil uflebas sxva<br />
pirs gadascems. 2. dazRvevaSi:<br />
sadazRvevo kompania, romelic<br />
risks xelaxla azRvevs.<br />
ceremonia [laT. caerimonia _<br />
mowiweba, Tayvaniscema] –<br />
(dipl.). oficialuri xasiaTis<br />
zeimi, romelic garkveuli<br />
wesebiT, winaswar Sedgenili<br />
gegmiT tardeba.<br />
cesia [laT. cessia _ gadacema]<br />
_ (samarT.). sakuTrebis, saxsrebis<br />
flobis an maTi<br />
miRebis Tavisi uflebis sxva<br />
pirebze gadacema. mag., kredi-<br />
90<br />
tors (cedents) valis miRebis<br />
Tavisi ufleba SeuZlia sxva<br />
pirs (cesionars) gadasces.<br />
cesionari [ingl. cessionary] _<br />
1. piri, romelic kreditori<br />
misTvis moTxovnis uflebis<br />
gadacemiT xdeba. 2. memkvidre,<br />
romelsac finansuri operaciebis<br />
Catarebis an memkvidreobis<br />
ufleba gadaecema. 3.<br />
sadazRvevo kompania, romelic<br />
xelaxali dazRvevis risks<br />
(gadamzRvevi) Tavis Tavze<br />
iRebs.<br />
civilistika [laT. civilis] _<br />
samoqalaqo samarTali.<br />
cikli [berZ. kyklos _ wre] _<br />
procesebis, samuSaoebis, operaciebis<br />
erToblioba, romelic<br />
mTlianobaSi damTavrebul<br />
wriul Tanamimdevrobas<br />
qmnian.<br />
cirkulari [germ. Zircular,<br />
laT. circularis _ wriuli] _<br />
qvemdgomi organoebisaTvis<br />
zemdgomi organos werilobiTi<br />
gankarguleba.<br />
j<br />
jentlmenuri SeTanxmeba _<br />
(dipl.). saerTaSoriso xelSekruleba,<br />
romelsac deben oficialur<br />
formalobaTa daucvelad,<br />
dauwerlad (zepirad).<br />
joberi [ingl. jobber] _ 1.<br />
piri, romelic safondo<br />
birJaze Tavisi xarjiT asrulebs<br />
operaciebs fasian<br />
qaRaldebTan dakavSirebiT. 2.<br />
firma, romelic importiore-
isagan yidulobs saqonlis<br />
did partiebs swrafi gadayidvisaTvis.<br />
hairingi [ingl. hiring] _<br />
mowyobilobis saSualovadiani<br />
xelSekruleba, lizingis erTerTi<br />
forma.<br />
haitek-kompania [ingl.<br />
highech company] _ kompania,<br />
romelic nergavs da iyenebs<br />
maRalteqnologiur procesebs,<br />
mowyobilobas, damuSavebebs.<br />
harmonizacia [berZ. harmonia<br />
_ Tanazomiereba] _ (ekon.).<br />
gadasaxadebis urTierTSeTanxmebuloba,<br />
sistemaSi moyvana,<br />
unifikacia, koordinacia,<br />
mowesrigeba, urTierTSesabamisobis<br />
uzrunvelyofa.<br />
hastingsi [ingl. hustings] _<br />
(polit.). winasaarCevno kampania.<br />
hegemonia [berZ. hēgemonia] _<br />
(polit.). erTi Zlieri saxelmwifos<br />
mier mezobeli saxelmwifoebis<br />
jgufze batonoba.<br />
hedonizmi [berZ. hedone _<br />
didi siamovneba] _ individis<br />
miswrafeba Tavisi keTild-<br />
Reobis zrdisaken miRebuli<br />
siamovnebisaTvis.<br />
her [germ. Herr] _ germaniasa<br />
da zog sxva qveyanaSi: mamakacis<br />
xseneba an misdami<br />
mimarTva (Cveulebriv, gvarTan<br />
erTad); batoni; batono.<br />
hejeri _ sameurneo subieqti,<br />
firma an banki, romelic<br />
h<br />
91<br />
fiuCersul birJaze hejirebis<br />
operaciebs awarmoebs.<br />
heji _ saswrafo (xangrZlivi)<br />
operacia, garigeba,<br />
romelic ideba gamyidvelebisa<br />
da myidvelebis mocemul<br />
saqonelze sabazro fasis momavali<br />
SesaZlo cvlilebisagan<br />
dazRvevis mizniT.<br />
hejireba, xejireba _ riskis<br />
Semcireba, Tavis dazRveva<br />
danakargisagan, romelic ganpirobebulia<br />
gamyidvelebisa da<br />
myidvelebisaTvis saqonelze<br />
sabazro fasebis araxelsayreli<br />
cvlilebebiT imasTan<br />
SedarebiT, rac xelSekrulebis<br />
dadebis dros iyo<br />
gaTvaliswinebuli.<br />
hiperinflacia [berZ. hyper _<br />
zeviT da laT. inflatio _<br />
gaberili] _ fulis mkveTri,<br />
swrafi gaufasureba, misi<br />
myidvelobiTunarianobis Semcireba,<br />
rac fasebis mniSvnelovan<br />
zrdaSi vlindeba.<br />
hipoTeza [berZ. hypothesis _<br />
raime movlenis asaxsnelad<br />
wamoyenebuli mecnieruli varaudi,<br />
romlis ueWveloba jer<br />
cdiT ar aris damtkicebuli.<br />
holdingi [ingl. holding] _<br />
korporacia, kompania, meTauri<br />
sawarmo, romelic marTavs an<br />
akontrolebs sxva sawarmoTa,<br />
(kompaniaTa) saqmianobas.<br />
`homo ekonomikuri~ [laT.<br />
Homo economicus] _ 1. adamiani<br />
maRali ekonomikuri intiucii-<br />
Ta da SemecnebebiT, romelic<br />
ekonomikuri gadawyvetilebebis<br />
optimalur variantebs
iRebs. 2. adamiani, romelic<br />
SeuCerebel gamdidrebas eswrafvis.<br />
honorari [laT. honorarium] _<br />
fuladi Tanxa, romelsac<br />
damsaxurebisaTvis uxdian<br />
literaturuli, musikaluri,<br />
mecnieruli nawarmoebebis,<br />
gamogonebebis avtors.<br />
hofmakleri [germ. Hofmakler]<br />
_ birJis mTavari makleri,<br />
romelic birJis wevrebis mier<br />
92<br />
sabirJo maklerebis Semadgenlobidan<br />
gansazRvruli vadiT<br />
airCeva.<br />
humanitaruli daxmareba<br />
[laT. humanum _ adamianuri] _<br />
usasyidlo materialuri daxmareba,<br />
romelic humanitaruli<br />
mosazrebebiT xorcieldeba.<br />
-----------------------------------------------------------------------------------
laTinuri warmomavlobis<br />
samarTalmcodneobiTi<br />
sityva-gamoTqmebi<br />
A<br />
Actio [akcio] _ sarCeli,<br />
moqmedeba.<br />
Actio in rem [akcio in rem] _<br />
sanivTo sarCeli.<br />
Ante factum [ante faqtum] _<br />
sanam moxdebodes rame.<br />
Ab initio [ab inicio] _<br />
Tavidan, dasabamidan, dasawyisidan.<br />
Ad idem [ad idem] _ SeTanxmebulad.<br />
A fortiori [a fortriori] _<br />
miT umetes, gansakuTrebiT.<br />
Ad hoc [ed hoq] _ specialurad,<br />
am SemTxvevisaTvis.<br />
Ad litem [ed litem] _ rac<br />
sasamarTlo saqmes exeba.<br />
Alieni juris [alieni iuris] _<br />
sxvisi uflebis.<br />
Allocatur [alokatur] _<br />
nebadarTulia.<br />
Amicus curae [amikus kurae]<br />
_ mosamarTlis megobari.<br />
Amicus plato, sed magis amitas<br />
veritas [amikus plato, sed<br />
magis amika veritas] _ platoni<br />
(Cemi) megobaria, magram<br />
ufro didi megobaria WeSmariteba<br />
(aristotele).<br />
A priori [a priori] _<br />
imTaviTve.<br />
93<br />
Argumenta et rationes [argumenta<br />
et raciones] _ mosazrebebi<br />
da daskvnebi.<br />
Argumentum ad hominem<br />
[argumentum ad hominem] _<br />
argumenti, romelic konkretuli<br />
piris azrs emyareba.<br />
argumentum ad rem [argumentum<br />
ad rem] _ namdvil viTarebaze<br />
damyarebuli argumenti.<br />
Audiatur et altare pars [audiatur<br />
et altare pars] _ mosmenil<br />
iqnas meore mxarec.<br />
Audi, vide, sile! [audi, vide,<br />
sile] _ usmine, uyure, iyuCe!<br />
Aurea mediocritas [aurea<br />
mediokritas] _ oqros Sualedi<br />
(horaciusi).<br />
Ausculta et perpende [auskulta<br />
et perpende] _ moismine da<br />
awon-dawone.<br />
Auscultare disce, si nescis loqui<br />
[auskultare dice, si nescis<br />
loqvi] _ iswavle mosmena,<br />
Tu laparaki ar ici.<br />
Ad valorem [ad valorem] _<br />
fasis, Rirebulebis mixedviT.<br />
B<br />
Bona causa [bona kauza] _<br />
samarTliani saqme.
C<br />
Calumnia [kalumnia] _<br />
ciliswameba, cru braldeba.<br />
Capitis condemnare [kapitis<br />
kondemnare] _ sikvdilis<br />
misja.<br />
Casus a nullo praestantur<br />
[kazus a nulo prestantur]<br />
_ SemTxveviToba dausjelia.<br />
Casus belli [kazus beli] _<br />
omis sababi.<br />
Carpe diem [karpe diem] _<br />
gamoiyene dro, `mowyvite<br />
dRe~ (horaciusi).<br />
Citius, altius, fortius [citius,<br />
altius, fortius] _ `ufro<br />
swrafad, ufro maRla,<br />
ufro Sors~ (olimpiuri<br />
TamaSebis devizi).<br />
Cito [cito] _ swrafad.<br />
Conditio facti [kondicio<br />
fakti] _ faqtobrivi piroba.<br />
Conditio juris [kondicio<br />
iuris] _ samarTlebrivi<br />
piroba.<br />
Conditio sine qua non<br />
[kondicio sine qva non] _<br />
aucilebeli piroba.<br />
Corpus delicti [korpus<br />
deliqti] _ nivTieri mtkiceba,<br />
ZiriTadi samxili.<br />
Corpus juris civilis [korpus<br />
iuris civilis] _ samoqalaqo<br />
kanonTa krebuli.<br />
Creditor [kreditor] _<br />
valdebulebis Sesrulebis<br />
moTxovnaze uflebamosili<br />
piri.<br />
94<br />
Carte blanch [frang. kart<br />
blanSi] _ `sufTa furceli~:<br />
moqmedebis sruli<br />
Tavisufleba.<br />
Caveat emtor [kaveat<br />
emptor] _ myidveli<br />
gafrTxildes.<br />
Cogito, ergo sum [kogito,<br />
ergo sum] _ `vazrovneb,<br />
maSasadame varsebob~<br />
(dekarti).<br />
Compus mentis [kompus<br />
mentis] _ saRi gonebis<br />
mqone, Seracxadi.<br />
Consensus omnium<br />
[konsensus omnium] _ yvelas<br />
Tanxmoba.<br />
Contra [kontra] _ winaaRmdeg.<br />
Contra preferentem [kontra<br />
preferentem] _ mis winaaRmdeg,<br />
vinc amtkicebs. wesi,<br />
rom dokumentSi raime<br />
orazrovneba ganimarteba im<br />
mxaris sawinaaRmdegod, romelmac<br />
igi Seadgina.<br />
Consensus ad idem<br />
[konsensus ad idem] _<br />
mxareTa nebis Tanxvedra.<br />
Corpus delicti [korpus<br />
deliqti] _ danaSaulis damamtkicebeli;<br />
nivTmtkiceba.<br />
Corpus ligis [korpus ligis]<br />
_ kanonTa krebuli.<br />
Curriculum vitae [kurrikulum<br />
vite] _ `cxovrebis<br />
mimdinareoba~; mokle cnobebi<br />
visime cxovrebis Sesaxeb.
D<br />
Debitor [debitor] _ movale.<br />
Decredo non stetit [dekreto<br />
non stetit] _ gadawyvetilebas<br />
ar eqvemdebareba.<br />
De facto [de faqto] _<br />
faqtobrivad.<br />
De jure [de iure] _<br />
iuridiulad, kanonis safuZvelze.<br />
De lege lata [de lege lata]<br />
_ moqmedi kanoniT.<br />
De minimis non curat lex [de<br />
minimis non kurat leqs] _<br />
kanons saqme ar unda<br />
hqondes trivialur (gacve-<br />
Tili, siaxles moklebuli)<br />
sakiTxTan.<br />
De novo [de novo] _<br />
Tavidan dawyeba.<br />
Divide et impera [divide et<br />
impera] _ `gaTiSe da ibatone~<br />
(romaeli dampyroblebis<br />
politikuri principi).<br />
Docendo discimus [docendo<br />
discimus] _ vaswavliT ra,<br />
Cvenc vswavlobT~ (seneka).<br />
Do ut des [do ut des] _<br />
`gaZlev, rom Senc momce~<br />
(romauli samarTlis principi).<br />
Doli capax [doli kapaqs] _<br />
danaSaulis Camdeni.<br />
Dominium et jur [dominium<br />
et iur] _ sakuTrebis<br />
ufleba.<br />
95<br />
Dum spiro, spero [dum spiro,<br />
spero] _ vidre suli midgas<br />
vimedovneb (ovidiusi).<br />
E<br />
Ego [ego] _ me.<br />
Eror juris [eror iuris] _<br />
Secdoma kanonSi (samara-<br />
TalSi).<br />
Ex consensu [eqs konsensu] _<br />
TanxmobiT.<br />
Ex facto oritur jus [eqs fakto<br />
oritur ius] _ saqmidan<br />
iSva kanoni.<br />
Ex jure [eqs iure] _<br />
kanoniT, samarTlis ZaliT.<br />
Ex lege [eqs lege] _<br />
kanonidan gamomdinare.<br />
Ex officio [eqs oficio] _<br />
kanonis ZaliT, oficialurad.<br />
Ex post facto [eqs post<br />
fakto] _ faqtis (momxdaris)<br />
Semdeg.<br />
F<br />
Festima lente [festima<br />
lente] _ `iCqare nela~;<br />
naucbadevad nu gaakeTeb.<br />
Fiat justitia [fiat iusticia]<br />
_ marTlmsajuleba aRsruldes.<br />
Fieri facias [fieri facias] _<br />
dae es moxdes.
Forum delicti [forum<br />
delikti] _ danaSaulis<br />
adgili.<br />
Fortes fortuna adjuvat<br />
[fortes fortuna adiuvat]<br />
_ mamacT bedi swyalobT<br />
(teren-ciusi).<br />
Functus officio [funktus<br />
officio] _ uflebamosilebis<br />
an iurisdiqciis ar<br />
qona.<br />
G<br />
Grata, rata et accepta [grata,<br />
rata et akcepta] _ dakanonebuli<br />
da misaRebi.<br />
H<br />
Homo sapiens [homo sapiens]<br />
_ moazrovne adamiani.<br />
Homo sum, humani nihil a me<br />
alienum puto [homo sum, humani<br />
nihil a me alienum puto] _<br />
adamiani var (da) araferi<br />
adamianuri ar me<strong>ucxo</strong>veba.<br />
Humanum est errate [humanum<br />
est errate] _ adamianisaTvis<br />
damaxasiaTebelia<br />
Secdomebi.<br />
Ignoratia jurius noset [ignoracia<br />
iuris noset] _<br />
kanonis arcodna sazianoa.<br />
I<br />
96<br />
Incognito [inkognito] _<br />
farulad.<br />
In esse [in esse] _ arsebuli.<br />
In flagrante delicto [in flagrante<br />
delikto] _ danaSaulis<br />
Cadenis momentSi.<br />
In more [in more] _<br />
kanonierad.<br />
In pari delicto [in pari<br />
delikto] _ samarTaldarRvevebis<br />
ganxorcieleba<br />
Tanasworad. saqmian praqtikaSi<br />
am princips ewodeba<br />
`sufTa xelebis doqtrina~.<br />
In personam [in personam] _<br />
piris sawinaaRmdegod.<br />
In rem [in rem] _ raimes<br />
sawinaaRmdegod.<br />
In status quo [in status kvo]<br />
_ axlandel mdgomareobaSi.<br />
Inter alia [inter alia] _<br />
samarTalSemoqmedeba; sxva-<br />
Ta Soris; sxva sakiTxebTan<br />
erTad.<br />
In terrorem [in terorem _<br />
teroris (SiSis) gamosawvevad.<br />
gamoiyeneba, rodesac<br />
kontraqtSi muqara igulisxmeba.<br />
am SemTxvevaSi kontraqti<br />
Zaladakargulad<br />
iTvleba.<br />
Intra vires [intra vires] _<br />
moqmedebaTa uflebamosilebis<br />
farglebSi.<br />
Ipso facto [ifso faqto] _<br />
TviT faqtis gamo.<br />
Ipso jure [ifso iure] _<br />
kanonis ZaliT, wevrobis<br />
ZaliT.
In vino veritas [in vino<br />
veritaz] _ `RvinoSia<br />
WeSmariteba~; nasvami kaci<br />
ityvis simarTles.<br />
J<br />
Jurisdictio [iurisdiqcio] _<br />
sasamarTlo warmoeba, gansjadoba,<br />
Zalaufleba, kompetencia.<br />
Jus [ius] _ kanoni, ufleba,<br />
sasamarTlo.<br />
Jus gentium [ius gencium] _<br />
`xalxTa ufleba~.<br />
Jus civile [ius civile] _<br />
moqalaqeTa samarTali.<br />
Jus cogens [ius kogens] _<br />
imperatiuli normebi.<br />
Jus privatum [ius privatum]<br />
_ kerZo samarTali.<br />
Jus publicum [ius publicum]<br />
_ sajaro samarTali.<br />
Justa causa [iusta kauza] _<br />
`marTlzomieri mizezi~; risame<br />
mflobelobis samar-<br />
Tlebrivi safuZveli.<br />
Justitia [iusticia] _<br />
iusticia.<br />
Justitia fundamentum regni<br />
[iusticia fundamentum regni]<br />
_ samarTlianoba qveynis<br />
safuZvelia.<br />
K<br />
Know-how [ingl. nou-hau] _<br />
sityvasityviT: `vici, rogor<br />
. . .~<br />
97<br />
L<br />
Legem brevem esse oportet<br />
[legem brevem ese oportet]<br />
_ kanoni martivi unda iyos.<br />
Lex [leqs] _ kanoni.<br />
Lex est ab aeterno [leqs est<br />
ab eterno] _ kanoni mudmivia.<br />
Lex est, quod notamus [leqs<br />
est qvod notamus] _ kanonia<br />
is, rasac davakanonebT.<br />
Lex mercatoria [leqs merkatoria]<br />
_ savaWro samar-<br />
Tali.<br />
Lex generalis [leqs<br />
generalis] _ zogadi kanoni.<br />
Lex non scripta [leqs non<br />
skripta] _ dauwereli<br />
kanoni.<br />
Lex posterior derogat legi priori<br />
[leqs posterior derogat<br />
legi priori] _ momdevno<br />
kanoni auqmebs winas.<br />
Lex specialis [leqs specialis]<br />
_ specialuri kanoni.<br />
Lex semper certa [leqs<br />
semper certa] _ kanoni<br />
yovelTvis saimedoa.<br />
Lex terrae [leqs tere] _<br />
qveynis kanoni.<br />
Lex valet in omnes [leqs<br />
valet in omnes] _ kanoni<br />
yovlisSemZlea.<br />
L’ etat c’ est moi [frang.<br />
l’eta se mua] _ `saxelmwifo<br />
_ es me var~ (lui<br />
XIV).
Libellus appellationis [libelus<br />
apelacionis] _ saapelacio<br />
saCivari.<br />
Littera scripta manet<br />
[littera skripta manet] _<br />
`dawerili aso rCeba~; rac<br />
daiwereba, is samudamoa.<br />
Loco citato [loko citato] _<br />
moxsenebul, dasaxelebul<br />
adgilas (ixmareba samecniero<br />
literaturaSi miTi-<br />
Tebis dros). Cveulebriv<br />
aRniSnaven asoebiT (L.c.).<br />
M<br />
Magna est veritas et praevalebit<br />
[magna est veritas et<br />
prevalebit] _ samarTlis<br />
Zala yvelafers aRemateba.<br />
Manifestum non eget probatione<br />
[manifestum non eget probacione]<br />
_ cxads ar sWirdeba<br />
mtkiceba.<br />
Made in . . . ingl. [meid in . .<br />
. ] _ damzadebulia ...Si<br />
(warwera saeqsporto saqonelze).<br />
Mala file [mala file] _ upatiosnod,arakeTilsindisierad.<br />
Momento mori [momento<br />
mori] _ gaxsovdeT sikvdili.<br />
Modus vivendi [modus<br />
vivendi] _ cxovrebis wesi,<br />
cxovrebis saxe; arsebobis<br />
saSualeba.<br />
98<br />
Modus procedendi [modus<br />
procedendi] _ qcevis wesi.<br />
Modus operandi [modus operandi]<br />
_ moqmedebis xerxi.<br />
Mos legem regit [mos legem<br />
regit] _ Cveuleba marTavs<br />
kanons.<br />
Mutatis mutandis [mutatis<br />
mutandis] _ aucilebeli<br />
SesworebiTa da cvlilebebiT.<br />
N<br />
Nemo dat quod non habet<br />
[nemo dat quod non habet] _<br />
aravis ar SeuZlia imis<br />
micema, rac ar gaaCnia.<br />
Nemo judex in causa sua [nemo<br />
iudeqs in kauza sua] _<br />
aravinaa msajuli Tavis<br />
saqmeSi.<br />
Nihil probat, qui nimium probat<br />
[nihil probat, kvi nimium<br />
probat] _ arafers ar<br />
amtkicebs is, vinc Zalian<br />
bevrs amtkicebs.<br />
Nolle prosequi [nolle proseqvi]<br />
_ nu aRZrav saqmes.<br />
Non-compos mentis [non<br />
kompos mentis] _ Seuracxadi.<br />
Non licet [non licet] _<br />
akrZalulia.<br />
Noscitur a sociis [noskitur a<br />
sociis] _ orazrovani sityvebis<br />
mniSvnelobis gageba<br />
mis irgvliv mdebare sityvebiT<br />
SeiZleba.
Noste te ipsum [nosce te<br />
ifsum] _ Seican Tavi Seni<br />
(sokrate).<br />
Nuda veritas [nuda veritas]<br />
_ udavo WeSmariteba.<br />
Nulla poena sine lege [nula<br />
pena sine lege] _ ar<br />
arsebobs sasjeli kanonis<br />
gareSe (araviTari sasjeli<br />
kanonis gareSe).<br />
Nulla potentia supra leges debet<br />
[nula potencia supra leges<br />
debet] _ kanonze Zala<br />
ar unda moqmedebdes.<br />
Nulla regula sine exceptione<br />
[nula regula sine eqscepcione]<br />
_ ar aris wesi<br />
gamonaklisis gareSe.<br />
O<br />
Omne initium difficile est [omne<br />
inicium difficile est] _<br />
yovelgvari dawyeba Znelia.<br />
Omnia praeclara rara [omnia<br />
preklara rara] _ yvelaferi<br />
mSvenieri iSviaTia.<br />
Opinio juris [opinio iuris] _<br />
iuridiuli Zala.<br />
O, santa simplicitas! [o, santa<br />
simplicitas] _ o, wminda<br />
gulubryvilobav! (ian husis<br />
wamoZaxili, romelmac dainaxa,<br />
rom erTi moxuci qali<br />
gulmodgined ukeTebda<br />
SeSas cecxls, romelzedac<br />
mas (huss) wvavdnen.<br />
O tempora, o mores! [o tempora,<br />
o mores] _ `o droe-<br />
99<br />
bav, o, zne-Cveulebano!~ (ciceroni).<br />
Otia dant vitia [ocia dant<br />
vicia] _ usaqmuroba badebs<br />
mankierebas.<br />
P<br />
Pacta sunt servanda! [pakta<br />
sunt servanda] _ xelSekrulebebi<br />
unda Sesruldes!<br />
Par se [per se] _ Tavis-<br />
Tavad, marto.<br />
Pari passu [pari passu] _<br />
Tanabrad; maT Soris gansxvavebis<br />
gareSe.<br />
Pendente life [pendente<br />
life] _ sasamarTlos procesis<br />
msvlelobisas.<br />
Per constituta [per konstituta]<br />
_ kanonis Sesabamisad.<br />
Per curiam [per kuriam] _<br />
sasamarTlos mier.<br />
Per procurationem [per<br />
prokuracionem] _ xelisuflebis<br />
ZaliT.<br />
Persona grata [persona<br />
grata] _ dipl. sasurveli<br />
piri; kanonisaTvis xelSeuxebeli<br />
piri.<br />
Persona non grata [persona<br />
non grata] _ dipl. arasasurveli<br />
piri; saxelmwifodan<br />
gaZevebuli piri.<br />
Petitio [peticio] _ sarCeli,<br />
Txovna, koleqtiuri.<br />
Prerogativa [prerogativa] _<br />
upiratesoba.
Presumptio juris [prezumfcio<br />
iuris] _ udanaSaulobis<br />
prezumfcia.<br />
Pecunia non olet [pekunia non<br />
olet] _ `fuls suni ar<br />
udis~ (imperator vespasines<br />
(I s.) sityvebi, romlebic man<br />
warmoTqva, rodesac fuli<br />
iSova sapirfareSoebze gadasaxadis<br />
SemoRebiT).<br />
Pereat mundus, fiat justitia<br />
[pereat mundus, fiat<br />
iusticia] _ qveyana rom<br />
daiqces, marTlmsajuleba<br />
unda Sesruldes.<br />
Post factum [post faktum] _<br />
mas Semdeg, rac ukve Sesrulda,<br />
moxda rame.<br />
Post scriptum [post<br />
skriptum] _ postskriptumi.<br />
minaweri teqstis bolos,<br />
xelmoweris Semdeg. Cveulebriv<br />
aRniSnaven asoebiT<br />
P.S.<br />
Q<br />
Qui nimium probat, nihit<br />
probat [kvi nimium probat,<br />
nihil probat] _ vinc<br />
metismetad amtkicebs, is<br />
verafers ver amtkicebs.<br />
Qui scribit, bis legit [kvi<br />
skribit, bis legit] _ vinc<br />
iwers, orjer kiTxulobs.<br />
Quot homines, tot sententiae<br />
[kvot homines, tot sentencie]<br />
_ ramdeni adamiania,<br />
imdeni azria (terenciusi).<br />
100<br />
R<br />
Ratio legis [racio legis] _<br />
kanonis arsi, mizezi.<br />
Repetitio est mater studiorum<br />
[repeticio est mater studiorum]<br />
_ gameoreba codnis<br />
dedaa.<br />
Res [res] _ sakiTxi, sagani.<br />
Respondeat superior [respondat<br />
superior] _ maRla<br />
mdgomi iyos pasuxismgebeli.<br />
Reus [reus] _ mopasuxe.<br />
S<br />
Salut populi suprema lex<br />
[salut populi suprena<br />
leqs] _ xalxis keTildReoba<br />
uzenaesi kanonia<br />
(ciceroni).<br />
Sic! [sik] _ `ase~! `amgvarad!~;<br />
weren frCxilebiT<br />
teqstSi im sityvis Semdeg,<br />
romelic avtors surs<br />
sagangebod gaxazos.<br />
Sine legibus nulla est civitas,<br />
nam civitas legibus continentur<br />
[sine legibus nula est<br />
civitas, nam civitas legibus<br />
kontinentur] _ kanonis<br />
gareSe ar arsebobs saxelmwifo,<br />
radgan Tavad saxelmwifo<br />
kanonzea damyarebuli.<br />
Si vis pacem, para bellum [si<br />
vis pacem, para bellum] _<br />
Tu gsurs mSvidoba, emzade<br />
omisaTvis.
Status [status] _ statusi,<br />
sazogadoebrivi mdgomareoba.<br />
Status belli [status beli] _<br />
omis mdgomareoba.<br />
Status quo [status kvo] _<br />
sagnebisa da movlenebis<br />
arsebuli mdgomareoba.<br />
Stare decisis [stare decisis]<br />
_ wina gadawyvetilebebis<br />
mixedviT dadgena.<br />
Suppresssio veri [supressio<br />
veri] _ simarTlis damalva.<br />
T<br />
Tabula rasa [tabula raza] _<br />
`sufTa dafa~. xelovnuri.<br />
wminda.<br />
Tacito consensu [tacito<br />
konsensu] _ usityvo TanxmobiT.<br />
Tempora mutantur et nos<br />
mutamur in illis [tempora<br />
mutantur et nos mutamur<br />
in illis] _ droni icvlebian<br />
da Cvenc vicvlebiT<br />
maTTan erTad.<br />
Time is money [ingl. Taim iz<br />
mani] _ `dro fulia~<br />
[amerikeli mecnierisa da<br />
sazogado moRvawis benjamin<br />
franklinis (1706-1790) aforizmi].<br />
101<br />
U<br />
Ubi lex, ibi poena [ubi, leqs,<br />
ibi poena] _ sadac kanonia,<br />
sasjelic iqvea.<br />
Ultra vires [ultra vires] _<br />
umaRlesi Zalebi; `Zalebs<br />
gadaRma~.<br />
Urbi et orbi [urbi et orbi] _<br />
mTeli msofliosaTvis, yvelasaTvis.<br />
V<br />
Veni, vidi, vici [veni, vidi, vici]<br />
_ `movedi, vnaxe, vZlie~<br />
[iulius keisris (100-44 ww.<br />
Zv. w.) sityvebi, romliTac<br />
man mimarTa senats pontos<br />
mefe farnakze gamarjvebis<br />
Semdeg].<br />
Vente [vente] _ gadabrune<br />
(furceli)! (weren gverdis<br />
boloSi da niSnavs: `gagrZeleba<br />
ixile meore gverdze~).<br />
Veritas [veritas] _ WeSmariteba.<br />
Veto [veto] _ vkrZalav!<br />
Vivere militare est [vivere<br />
militare est] _ cxovreba<br />
brZolaa.<br />
Vis legis [vis legis] _ kanonis<br />
Zala.<br />
Vim vi repellere licet [vim vi<br />
repelere licet] _ Zala<br />
ZaliT unda moigerio.
gamoyenebuli literatura<br />
ekonomikis enciklopediuri <strong>leqsikoni</strong>. saq. mecn. akad. wevrkorespondentis<br />
avTandil silagaZis saerTo redaqciiT.<br />
Tsu-s gamomcemloba. sagamomcemlo saxli `inovacia~. Tb.,<br />
2005.<br />
inteleqtualuri sakuTrebis ganmartebiTi <strong>leqsikoni</strong>.<br />
Semdgeneli prof. s. jorbenaZe. Tb., 1998.<br />
socialur da politikur terminTa <strong>leqsikoni</strong>-cnobari.<br />
socialur mecnierebaTa centri. Tb., 2004.<br />
qarTul-inglisur-rusuli ganmartebiTi <strong>leqsikoni</strong>. enciklopediur-terminologiuri<br />
cnobari. prof. i. mesxias da<br />
prof. al. Rlontis redaqciiT. Tb., 1999.<br />
qarTuli diplomatiuri <strong>leqsikoni</strong>. 2 tomad. Tb., `Tsu~, 1997-<br />
1999.<br />
qolini piter. inglisur-qarTuli iuridiuli ganmartebiTi<br />
<strong>leqsikoni</strong>. me-2 qarTuli Casworebuli da Sevsebuli<br />
gamocema. revaz berulavas gamomcemloba `iberTed-presi~.<br />
Tb., 2004.<br />
yamarauli s. universaluri biznes-<strong>leqsikoni</strong>. Tb., 2002.<br />
SuSanaSvili al. iuridiuli <strong>leqsikoni</strong>. Tb., 2000.<br />
SixaSvili g., xvinTeliani b. menejmentis <strong>leqsikoni</strong>. Tb., 2005.<br />
wulaia d. inglisur-qarTuli iuridiuli <strong>leqsikoni</strong>. Tb., 2005.<br />
WabaSvili m. <strong>ucxo</strong> <strong>sityvaTa</strong> <strong>leqsikoni</strong>. Tb., 1989.<br />
xmalaZe g., xmalaZe n. sabirJo terminologiis ganmartebiTi<br />
<strong>leqsikoni</strong>. Tb., 1999.<br />
Большая экономическая энциклопедия. Самое полное современное издание.<br />
М., «Эксмо». 2007.<br />
Бернар И., Колли Ж.-К. Толковый экономический и финансовый словарь:<br />
французская, русская, английская, немецкая, испанская терминология:<br />
В 2-х тт. М., 1997-1999.<br />
Longman Business English Dictionary. Sufflk, England, 2001.<br />
Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Gurrent Englich. Seven edition. Oxford,<br />
University press. New For, 2003.<br />
102
ibeWdeba avtoris mier warmodgenili saxiT<br />
gadaeca warmoebas 11.12.2008. xelmowerilia dasabeWdad<br />
25.12.2008. qaRaldis zoma 60X84 1/16. pirobiTi nabeWdi Tabaxi 6.<br />
tiraJi 100 egz.<br />
sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />
kostavas 77