30.01.2013 Views

ucxo sityvaTa leqsikoni

ucxo sityvaTa leqsikoni

ucxo sityvaTa leqsikoni

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

saqarTvelos teqnikuri universiteti<br />

g. jolia<br />

<strong>ucxo</strong> <strong>sityvaTa</strong> <strong>leqsikoni</strong><br />

Tbilisi<br />

2008<br />

registrirebulia stu-s<br />

saredaqcio-sagamomcemlo<br />

sabWos mier


uak 413<br />

saqarTveloSi <strong>ucxo</strong> sityvebis ganmartebiTi leqsikonebis<br />

mdidari tradicia arsebobs. am saqmeSi fasdaudebeli<br />

wvlili miuZRvis b-n m. WabaSvils, romlis fundamenturma<br />

naSromma mniSvnelovani roli Seasrula mravali<br />

Taobis ganaTlebis saqmeSi. garda amisa, ukanasknel<br />

wlebSi gamoica mravali dargobrivi (diplomatiuri, ekonomikuri,<br />

iuridiuli, sabaJo da sxv.) <strong>leqsikoni</strong> da<br />

enciklopedia. zogierTi avtori Tavis wignSive gvaZlevs<br />

im <strong>ucxo</strong> sityvebis mniSvnelobaTa ganmartebebs, romlebic<br />

maT naSromebSi gvxvdeba da sxv.<br />

miuxedavad amisa, am sferoSi ukmarisoba mainc Seim-<br />

Cneva, radgan Cvens swrafadcvalebad garemoSi <strong>ucxo</strong><br />

sityvebis gavrcelebisa da axali terminebis damkvidrebis<br />

procesi Zalze swrafia da dinamiuri, rac modunebis<br />

saSualebas ar iZleva.<br />

arsebuli qarTuli da <strong>ucxo</strong>uri leqsikonebis masalaTa<br />

SejerebiT, aseve saerTaSoriso da saqarTvelos uaxlesi<br />

kanondeblobebis gaTvaliswinebiT, mocemulia <strong>ucxo</strong>uri<br />

warmoSobis 1200-mde sityvis qarTuli Sesatyvis-ganmartebebi.<br />

<strong>leqsikoni</strong> gaTvaliswinebulia mkiTxvelTa farTo wrisaTvis.<br />

Semdgeneli stu-s sruli profesori guram jolia<br />

redaqtorebi:<br />

stu-s sruli profesori evgen baraTaSvili<br />

stu-s sruli profesori igor kveselava<br />

stu-s asistent-profesori zviad rogava<br />

recenzenti sruli profesori guram nakaiZe<br />

© sagamomcemlo saxli ,,teqnikuri universiteti’’, 2008<br />

ISBN 978-9941-14-237-6<br />

http://www.gtu.ge/publishinghouse/<br />

yvela ufleba daculia. am wignis arc erTi nawili (iqneba es teqsti, foto,<br />

ilustracia Tu sxva) aranairi formiT da saSualebiT (iqneba es eleqtronuli Tu<br />

meqanikuri), ar SeiZleba gamoyenebul iqnas gamomcemlis werilobiTi nebarTvis<br />

gareSe.<br />

saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.


diplomatiuri, ekonomikuri, iuridiuli<br />

da politikuri <strong>ucxo</strong> sityvebis <strong>leqsikoni</strong><br />

a<br />

abandoni [frang. abandon _<br />

uari] _ 1. uflebis daTmoba an<br />

procesis gagrZelebaze uaris<br />

Tqma. qonebis damzRvevi piris<br />

uari dazRveuli qonebis<br />

uflebaze, aseve misi uflebis<br />

gadacema mzRvevelisaTTvis im<br />

mizniT, rom misgan srulad<br />

miiRos dazRveuli Tanxa.<br />

abolicia [laT. abolitio _<br />

gauqmeba, mospoba] _ (samarT.).<br />

1. kanonis an gadawyvetilebis<br />

gauqmeba. 2. Tanamdebobidan<br />

gadadgoma an gadayeneba; Tanamdebobis<br />

gauqmeba. 3. sisxlis<br />

samarTlis saqmis Sewyveta<br />

iseT stadiaSi, roca braldeba<br />

iuridiulad daudgenelia.<br />

abrogacia [laT. abrogatio] _<br />

(samarT.). moZvelebuli kanonis<br />

gauqmeba.<br />

absenteizmi [laT. absens<br />

(absentis) _ vinc ar eswreba] _<br />

mosaxleobis gulgrili damokidebuleba<br />

politikuri cxovrebisadmi,<br />

misTvis Tavis arideba;<br />

gacdena.<br />

absolutizmi [laT. Absolutus<br />

_ ueWveli] _ politikuri<br />

Teoria; saxelmwifo mmarTvelobis<br />

forma erTi piris _<br />

monarqis xelSi.<br />

absolucia [laT. absolutio] _<br />

(samarT.). sasamarTlos dadge-<br />

3<br />

nileba, romliTac braldebuli<br />

sasjelisgan Tavisufldeba.<br />

agenti [laT. agens (agentis) _<br />

moqmedi] _ Suamavali, rwmunebuli;<br />

piri, romelic warmoadgens<br />

kompanias an sxva pirs<br />

kontraqtebTan dakavSirebul<br />

saqmeebSi.<br />

agitacia [laT. agitatio _<br />

moZraobaSi moyvana] _ (polit.).<br />

propaganistuli qmedeba xalx-<br />

Ta politikuri aqtivobis asamaRleblad.<br />

agremani [frang. agrement _<br />

Tanxmoba] _ (dipl.). erTi<br />

saxelmwifos mTavrobis Tanxmoba,<br />

miiRos Tavis qveyanaSi<br />

meore saxelmwifos diplomatiuri<br />

warmomadgeneli.<br />

agresia [laT. aggresio _<br />

Seteva] _ erTi saxelmwifos<br />

SeiaraRebuli Tavdasxma sxva<br />

qveynis dasapyrobad.<br />

adaptacia [laT. adaptatio] _<br />

Segueba, Sewyoba.<br />

adekvati, adekvaturi [laT.<br />

adaequatus] _ (risame) sruli<br />

Sesatyvisi, sruli Sesabamisi.<br />

adendumi [laT. addo _ vumateb]<br />

_ xelSekrulebis (ker-<br />

Zod, Carteris, fraxtis) damateba,<br />

Camateba, romelic cvlis<br />

an avsebs ama Tu im pirobas.<br />

advaluri baJi [laT. ad<br />

valerem] _ sabaJo gadasaxadis<br />

saxeoba, romelic icvleba


saqonlis sabaJo Rirebulebis<br />

Sesabamisad.<br />

advokati [laT. advocatus] _<br />

iuristi, romelic gamodis<br />

braldebulis damcvelad an<br />

awarmoebs visime saqmes sasamarTloSi;<br />

veqili.<br />

administracia [laT.<br />

administratio _ marTva] _ mTavroba;<br />

warmoebis mmarTvelobis<br />

organo; xelmZRvaneloba; mar-<br />

Tvis aparati.<br />

adresanti [germ. adresant] _<br />

tvirTis gamgzavni.<br />

adresati [germ. adressat] _<br />

gagzavnili tvirTis mimRebi.<br />

avanzali [frang. avant _ wina<br />

da salle _ darbazi] _ (dipl.).<br />

did SenobebSi, sasaxleebSi:<br />

momcro darbazi, oTaxi mTavari<br />

darbazis win.<br />

avansi [frang. avance] _<br />

(finans.). misaRebi Tanxis<br />

nawili, romelsac winaswar<br />

uxdian visme Sesasrulebeli<br />

samuSaos angariSSi.<br />

averaJi [ingl. averagang _<br />

gasaSualeba] _ sabirJo Tama-<br />

Sis strategia, romelic iTvaliswinebs<br />

Tanamimdevruli<br />

drois garkveul SualedSi<br />

aqciebis yidva-gayidvas kursis<br />

cvlilebis Sesabamisad.<br />

aversi [frang. avers _ saxiT<br />

mobrunebuli] _ monetis, medlis<br />

wina mxare. (sapirisp.<br />

reversi).<br />

avTentikuri teqsti [berZ.<br />

authentikos _ TviTmyofi] _<br />

(dipl.). xelSekrulebis namdvili,<br />

sarwmuno, dednis Sesaba-<br />

4<br />

misi teqsti, Sesrulebuli<br />

yvela formaluri mxaris<br />

dacviT da xelmowerili<br />

uflebamosili pirebis mier.<br />

avizo [ital. avviso _ Setyobineba]<br />

_ (finans.). uwyeba,<br />

romliTac atyobineben mimRebs<br />

misTvis fulis, Tamasuqis an<br />

saqonlis gagzavnas.<br />

avista [ital. avista _ wardgenisTanave]<br />

_ (ekon.). warmomadgenlis<br />

Tamasuqi, gacemuli<br />

gadasaxdelis vadis miuTiTeblad,<br />

nebismier dros gasanaRdebeli.<br />

avtarqia [berZ. autarkeia _<br />

TviTdakmayofileba] _ (polit.).<br />

ekonomikuri gancalkevebulobis<br />

politika, romelsac<br />

atarebs qveyana, regioni;<br />

Caketili ekonomikuri politika.<br />

avtokratia [berZ. Autokrateia]<br />

_ (polit.). qveynis<br />

marTvis iseTi sistema, roca<br />

mTeli umaRlesi Zalaufleba<br />

erTi piris xelSia moqceuli.<br />

avtonomia [berZ. autonomia] _<br />

(polit.). romelime qveynis, mxaris,<br />

olqis ufleba _ hqondes<br />

sakuTari TviTmmarTveloba.<br />

avtoritaruli [frang.<br />

autoritaire _ mbrZanebluri <<br />

laT.] _ (polit.). avtoritetisadmi,<br />

xelisuflebisadmi usityvo<br />

morCilebaze damyarebuli<br />

mmarTveloba.<br />

avuari [frang. avoir _ qoneba]<br />

_ (finans.). fizikuri piris<br />

(dawesebulebis) anabari <strong>ucxo</strong>eTis<br />

bankSi.


aklamacia [laT. acclamatio _<br />

wamoZaxeba] _ (polit., dipl.).<br />

gadawyvetilebis miRebis meTodi.<br />

gvxvdeba saerTaSoriso<br />

organizaciebisa da konferenciebis<br />

muSaobis praqtikaSi;<br />

Tanxmobis an uaryofis<br />

dasturi.<br />

akrediteba, akreditebuli<br />

[laT. accredo _ vendobi] _ 1.<br />

(dipl.). <strong>ucxo</strong> saxelmwifoSi<br />

elCis daniSvnisa da misi<br />

uflebamosilebis cnoba. 2.<br />

(finans.). vinmesTvis rwmunebis<br />

micema fulis misaRebad an<br />

savaWro operaciis sawarmoeblad.<br />

a-konto [ital. a conto _<br />

gadasaxdelis angariSi] _<br />

importioris winaswari angariSgeba<br />

eqsportiorTan gayidul<br />

saqonelze angariSebis<br />

ganaRdebis gziT.<br />

akreditivi [laT. accredo _<br />

vendobi] _ 1. (dipl.). rwmunebis<br />

sigeli; dokumenti, romelic<br />

adasturebs diplomatiuri<br />

warmomadgenlis rwmunebas. 2.<br />

(finans.). bankis fuladi valdebuleba,<br />

romelSic mocemulia<br />

davaleba fizikuri an<br />

iuridiuli pirisaTvis gansaz-<br />

Rvruli raodenobis fulis<br />

gadaxdis Sesaxeb dokumentSi<br />

miTiTebuli pirobebis Sesabamisad.<br />

aliansi [frang. alliance] _<br />

(ekon., polit.). ramdenime<br />

organizaciis, sawarmos, piris<br />

kavSiri da, rogorc wesi,<br />

saerTaSoriso gaerTianeba<br />

xelSekrulebis safuZvelze.<br />

5<br />

alibi [ingl. alibi] _<br />

(samarT.). argumenti, rom dana-<br />

SaulSi eWvmitanili sadRac<br />

sxvagan iyo danaSaulis<br />

Cadenis momentSi.<br />

alienacia [ingl. alienation] _<br />

(ekon.). 1. qonebis gasxviseba. 2.<br />

(samarT.). aqciis, kapitalis an<br />

sxva faseulobis mflobe-lis<br />

Secvla.<br />

alonJi [frang. allonge _<br />

zesadgmeli] _ (finans.). Tamasuqze<br />

mimagrebuli damatebiTi<br />

furceli, romelzedac keTdeba<br />

warwera.<br />

alternati [laT. alternus _<br />

rigrigobiTi] _ (dipl.). saer-<br />

TaSoriso xelSekrulebis<br />

Sedgenisa da xelmoweris wesi,<br />

romlis Tanaxmad TiToeuli<br />

mxaris dedanSi pirvel adgilzea<br />

am mxaris enaze Sedgenili<br />

xelSekrulebis teqsti, mxaris<br />

dasaxeleba, misi warmomadgenelis<br />

xelmowera da beWedi.<br />

alternativa [laT. alternus _<br />

rigrigobiTi] _ 1. saerTa-<br />

Soriso samarTalSi: xelSemkvrel<br />

mxareTa dasaxelebis,<br />

xelmowerisa da beWdis dasmis<br />

Tanamimdevroba xelSekrulebaSi.<br />

2. ekonomikuri qcevis<br />

erT-erTi varianti. 3. mmar-<br />

TvelobiTi gadawyvetileba,<br />

romelic ewinaaRmdegeba sxva<br />

variants. 4. ori SesaZleblobidan<br />

erTi.<br />

altruizmi [frang. altruisme]<br />

_ (zneobr.). kacTmoyvareoba,<br />

sxvaze uangaro zrunva.


ambasadori [ingl. Ambassador]<br />

_ (dipl.). elCi.<br />

amnistia [berZ. amnēstia _<br />

daviwyeba, patieba] _ (samarT.).<br />

msjavrdadebulis Sewyaleba:<br />

sasjelis moxsna an Semsubuqeba.<br />

amortizacia [laT. Amortisatio<br />

_ gadaxda] _ (ekon.). eqspluataciis<br />

gamo aqtivebis<br />

(ZiriTadad, teqnikis) Rirebulebis<br />

Semcireba.<br />

analizi [berZ. analysis _<br />

daSla] _ movlenebisa da<br />

procesebis mecnieruli<br />

kvlevis erT-erTi meTodi.<br />

analogi [berZ. analogos _<br />

Sesatyvisi] _ (ekon., samarT.).<br />

rac warmoadgens ramesTan<br />

Sesabamisobas, srul msgavsebas<br />

da iZleva analogiis<br />

safuZvels.<br />

anaqronizmi [frang. Anachronisme]<br />

_ 1. qronologiuri<br />

Seusabamoba; 2. Zveli gadmonaSTi,<br />

romelic ar Seesabameba<br />

Tanamedrove moTxovnebs, Sexedulebebsa<br />

da Cveulebebs.<br />

anarqia [berZ. anarchia _<br />

umTavroboba, areuloba] _<br />

(polit., samarT.). qaosi, sruli<br />

uwesrigoba.<br />

anarqizmi _ (polit.).<br />

saxelmwifoebrivi xelisuflebis<br />

uaryofa; rwmena imisa, rom<br />

ar unda arsebobdes mTavroba<br />

da saxelmwifos mier adamianebis<br />

kontroli.<br />

angaJementi [frang. Engagement<br />

_ valdebuleba, daqira-<br />

6<br />

veba] _ (ekon., samarT.). valdebulebis<br />

dakisreba.<br />

angaria [berZ. angareia] _<br />

(ekon., samarT.). <strong>ucxo</strong>elTa moZravi<br />

qonebis (kerZod, gemis)<br />

CamorTmeva.<br />

anderlaingi [ingl. Underlaying]<br />

_ (finans). fasiani<br />

qaRaldi, romelic safuZvlad<br />

udevs ofcions. masze arsebobs<br />

yidva-gayidvis ufleba<br />

ofcionuri kontraqtis pirobebis<br />

Sesabamisad.<br />

anderraiteri [ingl. Underwriter<br />

_ xelis momweri] _<br />

(finans.). fasiani qaRaldebis<br />

operaciebis makleri.<br />

aneqsia [laT. annexio _<br />

SeerTeba] _ (polit.). erTi<br />

saxelmwifos mier meoris (an<br />

misi nawilis) ZalmomreobiT<br />

mierTeba, dapyroba.<br />

anklavi [frang. enclave _<br />

miwa-daqsaqsuloba] _ saxelmwifos<br />

saxmeleTo teritoriis<br />

gancalkevebuli nawili, romelsac<br />

gars akravs sxva<br />

saxelmwifos (saxelmwifoTa)<br />

teritoria da sazRvao napiri<br />

ara aqvs.<br />

anomalia [berZ. anomalia _<br />

uswormasworoba] _ (samarT.).<br />

kanonzomierebis darRveva;<br />

saerTo wesisagan gadaxveva.<br />

antagonizmi [berZ. Antagōnisma<br />

_ brZola] _ (polit.).<br />

mxareTa Seurigebeli dapirispireba.<br />

antisemitizmi [frang.<br />

Antisemitisme] _ (polit.). xelov-


nurad Seqmnili ideologia<br />

ebraelTa siZulvilis Sesaxeb.<br />

antimilitarizmi [berZ. anti<br />

_ winaaRmdeg da laT. Militaris<br />

_ samxedro] _ (polit.). socialurad<br />

gansxvavebul ZalTa<br />

moZraoba, gaerTianebuli erovnuli,<br />

regionuli da globaluri<br />

niSniT, saxelmwifoTa-<br />

Soriso konfliqtebSi winaaRmdegobaTa<br />

gadasaWrelad.<br />

antitrastuli [ingl. antitrust]<br />

_ (samarT.). antimonopoliuri;<br />

iuridiuli aqtebi (qmedebebi),<br />

rac winaaRmdegobas<br />

uwevs monopoliebs da aregulirebs<br />

konkurencias.<br />

anulireba [ingl. annulling] _<br />

(samarT.). gauqmeba an SeCereba<br />

imisa, rasac samarTlebrivi<br />

Zala aqvs; raimes Zaladakargulad<br />

cnoba.<br />

apagonia [berZ. apagōgē _<br />

daskvna] _ (samarT.). sawinaaRmdego<br />

debulebis SeuZleblobaze<br />

damyarebuli mtkiceba.<br />

aparteidi [afrikaansis enaze<br />

apartheid _ calke cxovreba]<br />

_ (polit.). saxelmwifo politika,<br />

romelic rasobrivi niSniT<br />

sxvadasxva uflebriv<br />

mdgomareobaSi ayenebs mosaxleobis<br />

rig jgufebs.<br />

apatridi [berZ. a _ (uary.<br />

naw.) da patris _ samSoblo] _<br />

(samarT.). `usamSoblo~, qveSevrdomobis,<br />

moqalaqeobis statusis<br />

armqone piri.<br />

apelanti [ingl. appellant] _<br />

(samarT.). momCivani; piri, romelsac<br />

saCivari Seaqvs umaR-<br />

7<br />

les sasamarTloSi, rom Seicvalos<br />

gadawyvetileba an gana-<br />

Ceni, romelic dabali instantciis<br />

sasamarTlom gamoitana.<br />

apelacia [laT. appellatio _<br />

mimarTva] _ (samarT.). sasamarTlos<br />

ganaCenis gasaCivreba<br />

umaRles instanciaSi, romelsac<br />

ufleba aqvs arsebiTad<br />

gadasinjos saqme da gamoitanos<br />

Tavisi gadawyvetileba.<br />

aplikanti [ingl. aplicant] _<br />

(ekon., samarT.). risame (samsaxuris,<br />

sasamarTlosadmi gadawyvetilebis<br />

gamotanis da sxv.)<br />

mTxovneli.<br />

apolitizmi [berZ. a uary.<br />

maCvenebeli da politika] _ negatiuri,<br />

indiferentuli, gulgrili<br />

damokidebuleba politikuri<br />

cxovrebisadmi (ix. agreTve<br />

absenteizmi).<br />

apolitikuri [berZ. Apolitikos<br />

_ vinc saxelmwifo saqmeeb-<br />

Si ar monawileobs] _ sazogadoebriv-politikursaqmianobaze<br />

Tavis arideba.<br />

apologia [berZ. apologia] _<br />

visime an risame dacva, gamar-<br />

Tleba.<br />

aposteriori _ [laT. a<br />

posterior] _ cdis safuZvelze,<br />

faqtobriv monacemebze dafuZnebuli<br />

dokumenti. (sapirisp.<br />

apriori).<br />

apriori [laT. a prior] _<br />

cdisgan damoukideblad, cdis<br />

gareSe, imTaviTve. (sapirisp.<br />

aposteriori).<br />

aprobacia [laT. approbatio _<br />

mowoneba] _ Semowmebis Sede-


gad oficialurad gamoxatuli<br />

dasturi.<br />

apropriacia [laT. Appropriatio]<br />

_ (samarT.). umetesad uZravi<br />

qonebis miTviseba, daufleba.<br />

aJio [laT. aggio _ gadameteba]<br />

_ (finans.). safondo bir-<br />

Jebze fasiani qaRaldebis<br />

(aqciebi, Tamasuqebi, obligaciebi<br />

da sxv.) gayidvis fasis<br />

gadameteba Cveulebriv maT<br />

nominalur RirebulebasTan<br />

SedarebiT. (sapirisp. dizaJio).<br />

aJiotaJi [frang. agiotage _<br />

aRgzneba] _ (ekon.). sabazro<br />

cieb-cxeleba, ganpirobebuli<br />

koniunqturis, miwodebisa da<br />

moTxovnis, saqonlis fasebisa<br />

da sxvaTa mkveTri cvlilebis<br />

gamo.<br />

arbitraJi [frang. arbitrage] _<br />

(samarT., ekon.). 1. samediatoro<br />

sasamarTlo; saqmis garCeva<br />

samediatoro wesiT. 2. komerciuli<br />

saqmianoba, romelic<br />

xorcieldeba sxvadasxva bazrebze<br />

erTnairi sabirJo obieqtis<br />

(fasiani qaRaldebis,<br />

saqonlis da sxv.) fasebs Soris<br />

dadebiTi sxvaobis, mogebis<br />

misaRebad.<br />

arbitraJi saerTaSoriso _<br />

saerTaSoriso xasiaTis davis<br />

mSvidobiani gadawyvetis erTerTi<br />

saSualeba, romelic<br />

iqmneba modave mxareTa mier da<br />

Sesasruleblad savaldebulo<br />

gadawyvetilebebs iRebs.<br />

arbitri [frang. arbitre] _<br />

(ekon., samarT.). mediatori, msajuli,<br />

Suamavali.<br />

8<br />

argumenti [laT. argumentum _<br />

mtkiceba] _ (ekon., samarT.).<br />

raime debulebis dasamtkiceblad<br />

moyvanili sabuTi.<br />

argumentacia [laT. Argumenttation]<br />

_ mtkiceba, dasabu-<br />

Teba.<br />

areali [laT. area _ moedani]<br />

_ teritoria, romlis sazRvrebSi<br />

SeiniSneba mxolod<br />

misTvis damaxasiaTebeli movlenebi<br />

da niSnebi.<br />

arenda [polon. arenda] _ 1.<br />

(samarT.). uZravi qonebis<br />

droebiT daqiraveba xelSekrulebis<br />

dadebiT; ijara.<br />

2. (finans.). gadasaxadi aseTi<br />

xelSekrulebis mixedviT.<br />

arendatori _ (samarT.).<br />

piri, romelsac ijariT aqvs<br />

rame aRebuli; moijare.<br />

aristokratia [berZ. Aristokratia]<br />

_ (polit.). gabatonebuli<br />

klasis privilegiuri<br />

fena. aristokratiuli _ aristokratiasTan<br />

dakavSirebuli;<br />

sazogadoebis umaRlesi klasis<br />

warmomadgenlebi, Tavadaznauruli<br />

titulis mqone pirebi<br />

(mag., lordi, hercogi da<br />

a.S.).<br />

arqaizmi [berZ. archaos _ Zveli]<br />

_ (polit.). moZvelebuli<br />

movlena, Zveli drois gadmonaSTi.<br />

arqia [berZ. archi _ xelisufleba,<br />

mmarTveloba] _ (polit.).<br />

politikurad organizebuli,<br />

xelisuflebis mier mar-<br />

Tvadi sazogadoeba, romelic<br />

qmnis saxelmwifos.


asamblea [frang. assemblée _<br />

kreba] _ raime saerTaSoriso<br />

organizaciis wevrTa saerTo<br />

kreba. mag., gaeros generaluri<br />

asamblea.<br />

asignacia [frang. assignatio] _<br />

(finans.). qaRaldis fuli.<br />

asimilacia [laT. assimilatio]<br />

_ (polit.). erTi xalxis erovnul<br />

TaviseburebaTa moSla da<br />

misi gaTqvefa sxva xalxSi.<br />

asortimenti [frang. Assortiment]<br />

_ (ekon.). sxvadasxva<br />

saxeobisa da xarisxis saqoneli.<br />

asociacia [laT. associo _<br />

vuerTeb] _ (ekon.). erTi da<br />

igive interesebis mqone adamianebis<br />

an organizaciebis gaer-<br />

Tianeba, kavSiri.<br />

atriaqsi [ingl. Atriax] _<br />

(finans.). eleqtronuli safondo<br />

birJa londonSi.<br />

ataSe [frang. attaché] _<br />

(dipl.). 1. specialuri samu-<br />

Saos Semsrulebeli piri<br />

saelCoSi sazRvargareT. mag.,<br />

samxedro ataSe. 2. yvelaze<br />

dabali diplomatiuri rangi.<br />

atornei [ingl. attorney] _<br />

(samarT.). rwmunebul-warmomadgeneli.<br />

atributi [laT. attributum _<br />

Tviseba, kuTvnileba] _ sagnis<br />

an movlenis ZiriTadi, arsebiTi<br />

Tviseba; risame damaxasiaTebeli<br />

niSani.<br />

audiencia [laT. audientia _<br />

mosmena] _ (dipl.). warCinebuli<br />

piris (umetesad saxelmwifos<br />

meTauris) mier visime miReba<br />

9<br />

oficialurad, garkveuli wesebis<br />

dacviT.<br />

auditi [laT. audit] _<br />

(finans.). sawarmos sameurneosafinanso<br />

saqmianobis analizi<br />

da kontroli, romelsac kvalificiuri<br />

specialistebi damoukideblad<br />

atareben.<br />

auTenturi _ iuridiuli<br />

interpretaciis mqone wesi<br />

imis Taobaze, rom rodesac<br />

sityva an fraza mosdevs or an<br />

met sxva sityvas an frazas,<br />

igi ganmartebulia ise,<br />

rogorc mis win myofi sityvebi<br />

da frazebi. mag., `saxlebi,<br />

binebi da sxva Senobebi~, `sxva<br />

Senobebi~ SeiZleba niSnavdes<br />

mxolod sxva sacxovrebel<br />

adgilebs, da ara, magaliTad,<br />

eklesias.<br />

autsorsingi _ organizaciaTa<br />

Sorisi SeTanxmeba calkeuli<br />

biznes-procesebis Sesrulebaze,<br />

romlis meSveobiT<br />

maRldeba efeqturoba da/an<br />

mcirdeba danaxarjebi. Tanamedrove<br />

biznesSi autsorsingiT<br />

SeiZleba gadaeces<br />

rogorc damxmare (mag., xelfasis<br />

gaangariSeba, informaciuli<br />

sistemebis gamarTva da<br />

sxv.), ise zogierTi ZiriTadi<br />

biznes-procesebi (mag., axali<br />

produqtebis damuSaveba).<br />

auqcioni [laT. auctio] _<br />

(ekon.). qonebis sajaro (Ria)<br />

wesiT gayidva. saqoneli mieyideba<br />

mas, vinc yvelaze maRal<br />

fass SesTavazebs.


afera [frang. affaire _ saqme]<br />

_ (samarT.). saeWvo garigeba,<br />

TaRliToba.<br />

afideviti [ingl. affidavit] _<br />

(samarT.). werilobiTi ganacxadi,<br />

romelic xelmowerilia<br />

da ficdadebulia veqilis TandaswrebiT<br />

da, romelic Semdeg<br />

SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />

rogorc mtkicebuleba sasamar-<br />

Tlo mosmenis dros.<br />

a-forfe [frang. a forfait _<br />

miwodeba, momarageba] _ saer-<br />

TaSoriso vaWrobis dafinanseba<br />

gadasagzavni Tamasuqis ganaRdebis<br />

gziT regresis uflebis<br />

gareSe, e.i. Tamasuqis myidveli<br />

Tavis Tavze iRebs gadauxdelobis<br />

mTel risks da<br />

wina mflobelisaTvis pretenziis<br />

wayeneba ar SeuZlia.<br />

aqti [ingl. act] _ (samarT.).<br />

sakanonmdeblo organos mier<br />

damtkicebuli gadawyvetileba,<br />

romelic gaxda kanoni; dokumenti,<br />

oficialuri valdebuleba.<br />

aqtiuri [ingl. active] _<br />

moqmedi, efeqturi.<br />

aqtuari [ingl. actuary] _<br />

sadazRvevo kompaniis Tanam-<br />

Sromeli, romelic sadaz-<br />

Rvevo Senatans iTvlis.<br />

aqcepti [laT. acceptus _<br />

miRebuli] _ (raime) SemoTavazebulis<br />

miReba; daTanxmeba,<br />

Tanxobis micema: 1. (finans.).<br />

gadamxdelis valdebuleba<br />

(Tanxmobis warweriT dadastureba)<br />

dadgenil vadaSi gaanaRdos<br />

gadasagzavni Tamasuqi<br />

10<br />

(trata), warmodgenili angari-<br />

Si an daakmayofilos sxva<br />

moTxovnebi; unaRdo angariSsworebis<br />

erT-erTi forma. 2.<br />

(ekon., samarT.). upirobo Tanxmoba<br />

SemoTavazebul winadadebaze<br />

(oferti), rom daidos<br />

xelSekruleba.<br />

aqceptanti, aqceptori<br />

[laT. acceptantis _ mimRebi] _<br />

1. (finans.). piri, romelmac<br />

aiRo valdebuleba gaanaRdos<br />

Tamasuqi. 2. (ekon., samarT.).<br />

SemoTavazebuli winadadebis<br />

mimRebi piri.<br />

aqcesiuri xelSekruleba<br />

[laT. accessio _ SeerTeba, mier-<br />

Teba] _ (dipl.). xelSekruleba,<br />

romliTac saxelmwifo uerTdeba<br />

sxva saxelmwifoTa adre<br />

dadebul xelSekrulebas.<br />

aqcesoruli xelSekruleba<br />

[laT. accessorius _ momsvleli]<br />

_ (dipl.). damatebiTi xelSekruleba,<br />

romelic daerTvis<br />

mTavar xelSekrulebas.<br />

aqcia [frang. action] _ 1.<br />

(ekon.). saemisio fasiani qaRaldi,<br />

romelic adasturebs misi<br />

mflobelis (aqcioneris) uflebas<br />

monawileobdes saaqcio<br />

sazogadoebis menejmentSi da<br />

am sazogadoebis mogebidan<br />

miiRos Tavisi wili (dividendi).<br />

2. (polit.). raime<br />

politikur-ekonomikuri miznis<br />

misaRwevad wamowyebuli moqmedeba,<br />

RonisZieba.<br />

aqcizi [frang. accise] _<br />

(finans.). arapirdapiri saerTosaxelmwifoebrivi<br />

gadasaxadi,<br />

romelic Sedis saqonlis fas-


Si. mas ixdis momxmarebeli am<br />

gadasaxadiT gazrdil fasTan<br />

erTad. igi gamyidvelis SemosavalTan<br />

araa dakavSirebuli<br />

da saxelmwifo biujetSi Sedis.<br />

aqciziT ibegreba alkoholuri<br />

sasmelebi, Tambaqos<br />

nawarmi, navTobproduqtebi,<br />

msubuqi avtomanqanebi.<br />

b<br />

baza [frang. base < berZ.] _<br />

risame safuZveli. mag. ekonomikuri<br />

baza, samarTlebrivi baza da a.S.<br />

bazisi [berZ. basis _ safuZveli]<br />

_ 1. (ekon.). wanamati an<br />

fasdakleba saqonlis sabirJo<br />

kotirebaze (fasdadgenaze). 2.<br />

(ekon., samarT.). yvelaze mniSvnelovani.<br />

balansi [frang. balance _<br />

saswori] _ (ekon.). Semosavalgasavlis<br />

SefardebiTi jami;<br />

ori nawilis raodenobrivi<br />

Tanasworoba.<br />

banki [ital. banco] _ finansuri<br />

dawesebuleba, romelic<br />

awarmoebs fulisa da fasiani<br />

qaRaldebis operaciebs, finansur<br />

momsaxurebas uwevs mTavrobas,<br />

sawarmoebs, moqalaqeebsa<br />

da erTmaneTs.<br />

banketi [frang. banquet] _<br />

(dipl.). sazeimo wveuleba, romelic<br />

imarTeba visime pativsacemad<br />

an raime movlenis<br />

aRsaniSnavad,<br />

banknoti [ingl. banknote] _<br />

(finans.). qaRaldis fuli,<br />

11<br />

romelsac mimoqcevaSi uSvebs<br />

centraluri banki; sakredito<br />

baraTi.<br />

banko [ital. banco] _<br />

(finans.). fasi an kursi, romlis<br />

mixedviTac banki awarmoebs<br />

fasiani qaRaldebis<br />

yidva-gayidvas.<br />

bankroti [ital. bankrotto] _<br />

(samarT.). gakotrebuli, valauvali,<br />

gadaxdis unarmoklebuli<br />

movale.<br />

barbekiu [ingl. barbecue] _<br />

(dipl.). sazeimo miReba (gamaspinZleba)<br />

Ria cis qveS.<br />

barieri [ingl. barrier] _<br />

dabrkoleba; winaaRmdegoba;<br />

raimes gakeTebis xelSeSla.<br />

baristeri [ingl. barrister] _<br />

advokati (gansakuTrebiT inglisSi),<br />

romelsac SeuZlia<br />

eWvmitanilis dacva an sxva<br />

piris dadanaSauleba umaRles<br />

sasamarTloSi.<br />

barteri [ingl. barter _<br />

gacvla] _ (ekon.). naturaluri<br />

saqonelgacvla, roca erTi<br />

dovlaTi meoreze fulis<br />

gadaxdis gareSe icvleba.<br />

beniluqsi [ingl. Benelux<br />

Economic Union] _ belgiis,<br />

niderlandisa da luqsemburgis<br />

ekonomikuri kavSiri.<br />

beneficiari [frang. benefice<br />

_ mogeba, sargeblianoba] _ 1.<br />

(finans.). piri, romelic iRebs<br />

fulad gadasaxdels; fulis<br />

mimRebi. 2. (samarT.). piri, romlis<br />

qonebas marTavs ndobiT<br />

aRWurvili piri.


idi [ingl. bid] _ (ekon.).<br />

myidvelebis winadadeba; SeTavazeba<br />

risame sayidlad garkveul<br />

fasad (gansakuTrebiT<br />

auqcionze).<br />

biznesi [ingl. business _<br />

saqme, mewarmeoba] _ momgebiani<br />

saqmianoba.<br />

bili [ingl. bill] _ 1.<br />

inglisSi, aSS-isa da zogierTi<br />

sxva qveynis sakanonmdeblo<br />

organoSi Setanili axali<br />

kanonproeqti. 2. aSS-Si qaRaldis<br />

fuli, angariSi.<br />

bipolidi [laT. bis _ orjer<br />

da berZ. polis _ qalaqi,<br />

saxelmwifo) _ (samarT.). piri,<br />

romelsac ori (an meti)<br />

saxelmwifos moqalaqeoba aqvs;<br />

bipatridi.<br />

birJa [germ. Börse, laT. bursa<br />

_ qisa] _ erTgvarovani saqonlis<br />

regularulad funqcionirebadi,<br />

organizaciulad gansazRvruli<br />

sabiTumo bazari.<br />

mag., safondo birJa _ adgili,<br />

sadac xdeba fasiani qaRaldebis<br />

(aqciebis, obligaciebis<br />

da sxv.) yidva-gayidvis garagebebi.<br />

biurokratia [frang. bureau _<br />

biuro da berZ. kratos _ Zalaufleba]<br />

_ (polit.). umaRlesi<br />

Cinovnikuri aparati, administracia;<br />

marTvis sistema, romelic<br />

dafuZnebulia formalizmze.<br />

biujeti [frang. budget _<br />

CanTa] _ (finans.). saxelmwifos,<br />

firmis, ojaxis Semosavlebisa<br />

12<br />

da xarjebis nusxa drois<br />

gansazRvruli periodisaTvis,<br />

Cveulebriv, erTi wlisaTvis.<br />

bloki [frang. bloc] _ (polit.,<br />

ekon.). saxelmwifoebis, partiebis<br />

da a.S. kavSiri, gaer-<br />

Tianeba saerTo ekonomikurpolitikuri<br />

miznebis misaRwevad.<br />

boikoti [ingl. boycott] _<br />

urTierTobis gawyveta pirTan,<br />

dawesebulebasTan an saxelmwifosTan.<br />

boni [frang. bon] _ (ekon.,<br />

samarT.). 1. sakredito dokumenti,<br />

romliTac mis mflobels<br />

SeuZlia miiRos garkveuli<br />

Tanxa daTqmul vadaSi.<br />

2. droebiTi qaRaldis fulis<br />

niSani. 3. xmarebidan gamosuli<br />

qaRaldis fuli, romelsac<br />

agroveben koleqciisaTvis.<br />

bonifikacia [frang. Bonification]<br />

_ (finans.). fasis wanamati<br />

saqonlis maRali xarisxisaTvis,<br />

romelic aWarbebs<br />

xelSekrulebiT dadgenil<br />

dones.<br />

bonusi [laT. bonus _ kargi]<br />

_ (ekon.). damatebiTi dajildoveba,<br />

premia; gamyidvelis<br />

fasdakleba mudmivi myidvelisaTvis.<br />

breid-vimpeli [hol. breedwimpel]<br />

_ (sazRvao, dipl.).<br />

sagangebo alami, romelsac<br />

samxedro xomaldze maSin<br />

aRmarTaven, roca masze maRali<br />

saxelmwifo Tanamdebobis<br />

piri imyofeba.


ein-dreini [ingl. brain _<br />

tvini da drein _ drenaJi] _<br />

`tvinis gadineba~; cxovrebis<br />

dabali donis qveynebidan<br />

maRalkvalificiuri specialistebis<br />

masiuri wasvla.<br />

brifingi [ingl. breifing _<br />

sityva-sityviT instruqtaJi] _<br />

(polit.). xanmokle TaTbiri an<br />

pres-konferencia saerTaSoriso<br />

da mniSvnelovan saxelmwifoebriv<br />

sakiTxebze JurnalistTa<br />

viwro wrisaTvis.<br />

brokeri [ingl. broker] _<br />

(ekon.). birJis muSaki, bazris<br />

monawile, sabazro urTier-<br />

TobaTa agenti, Suamavali.<br />

bruto [ital. brutto] _ (ekon.).<br />

saqonlis wona tarasTan da<br />

SesafuTTan erTad. (sapirisp.<br />

neto).<br />

bumi ekonomikuri [ingl.<br />

boom] _ (ekon.). saqmiani ciklis<br />

faza, warmoebis, vaWrobis,<br />

saqmiani aqtivobis xelovnurad<br />

gamowveuli moklevadiani<br />

aRmavloba.<br />

butlegeri [ingl. bootlegger]<br />

_ (samarT.). akrZaluli saqonliT<br />

(spirtiani sasmelebi)<br />

movaWre piri.<br />

buRalteria, buxhalteria<br />

[germ. Buch wigni da halter<br />

daWera] _ fuladi saxsrebisa<br />

da materialuri faseulobebis<br />

aRricxvis wignisa da uwyisebis<br />

warmoeba dokumentaciis<br />

gansazRvruli wesebisa da<br />

formebis dacviT.<br />

13<br />

g<br />

gakotreba [ital. banko _<br />

skami da otto _ gatexili] _<br />

(ekon., samarT.). fuladi<br />

saxsrebis uqonlobis gamo<br />

movalis gadaxdisuunaroba.<br />

galanturi [frang. galant] _<br />

(dipl.). didad Tavaziani,<br />

zrdilobiani.<br />

gapi [ingl. gap _ dacileba,<br />

garRveva] _ (ekon.). sabirJo<br />

saqonlis fasis mkveTri cvlileba,<br />

roca wina sabirJo dRis<br />

minimaluri fasi mimdinare<br />

dRis maqsimalur fasze maRalia<br />

an wina dRis maqsimaluri<br />

fasi mimdinare dRis minimalur<br />

fasze naklebia.<br />

garanti [frang. garant] _<br />

(ekon. samarT.). saxelmwifo,<br />

dawesebuleba an piri, romelic<br />

iZleva risame garantias;<br />

Tavdebi.<br />

garantia [frang. garantie] _<br />

iuridiuli dokumenti; piroba,<br />

romelic uzrunvelyofs risame<br />

warmatebas; sawindari.<br />

gaspadin, gaspaJa [rus.<br />

господин, госпажа] _ ruseTSi:<br />

zrdilobiani mimarTva kacisadmi,<br />

qalisadmi.<br />

gastarbaiteri [germ. Gastarbeiter<br />

muSa-imigranti] _ (ekon.,<br />

polit.). <strong>ucxo</strong>eli muSa, romelic<br />

samuSaodaa Casuli ekonomikurad<br />

sustad ganviTarebuli<br />

qveynidan industriulad<br />

ganviTarebul qveyanaSi.<br />

gaudeamusi [laT. gaudeamus _<br />

`gavixaroT~] _ Zveleburi


studenturi simRera laTinur<br />

enaze; iwyeba sityvebiT:<br />

Gaudeamus igitur, juvenes dum sumus!<br />

_ amgvarad, gavixaroT, vidre<br />

axalgazrdebi varT.<br />

genezisi [berZ. genesis] _<br />

warmoSoba, warmoqmna.<br />

genocidi [laT. gens _ gvari,<br />

tomi da caedere _ mokvla] _<br />

(samarT., polit.). gaerTianebuli<br />

jgufis mTlianad an<br />

nawilobriv mospoba an misi<br />

mospobis safrTxis Seqmna<br />

erovnuli, eTnikuri, rasobrivi,<br />

religiuri an raime sxva<br />

niSniT. iTvleba erT-erT<br />

umZimes danaSaulad kacobriobis<br />

winaaRmdeg.<br />

geSefti [germ. Geschaft] _<br />

(ekon.). gamorCenis (mogebis)<br />

mizniT wamowyebuli saqme.<br />

gildia [germ. Gilde] _<br />

erTnairi profesiis adamianTa<br />

(vaWarTa, xelosanTa) gaerTianeba<br />

Sua saukuneebis evropaSi.<br />

globaluri [frang. global] _<br />

1. saerTo, mTliani, erTad<br />

aRebuli. 2. rac mTel msoflios<br />

moicavs. mag., globaluri<br />

politika, globaluri<br />

ekonomika.<br />

glosari, glosariumi [laT.<br />

glossar, glossarium] _ (samarT.).<br />

kanonebisa da iuridiuli<br />

aqtebis ganmartebaTa krebuli.<br />

gradacia [laT. gradatio] _<br />

erTi safexuridan meoreze<br />

TandaTanobiT gadasvla; TandaTanoba,<br />

Tanamimdevroba.<br />

granti [ingl. grant _ subsidia,<br />

saCuqari] _ 1. (samarT.).<br />

14<br />

vinmesTvis raimes (umetesad<br />

fulis) micema (mudmivad an<br />

droebiT) werilobiTi dokumentiT;<br />

Cuqeba; boZeba. 2. mTavrobis,<br />

adgilobrivi xelisuflebis<br />

an sxva organizaciis<br />

mier micemuli fuli raime<br />

gadasaxadis gadaxdaSi dasaxmareblad.<br />

grantori _ maCuqebeli,<br />

cedenti.<br />

grinbeki [ingl. greenback] _<br />

amerikuli dolaris popularuli<br />

saxelwodeba.<br />

gubernatori [ingl. governor]<br />

_ piri, romelic marTavs<br />

Stats an provincias; mmar-<br />

Tveli.<br />

gudvili [ingl. goodwill] _<br />

(ekon.). firmis aqtivebi, kapitali,<br />

romelic ar eqvemdebareba<br />

materialur ganzomilebas.<br />

mag., reputacia, teqnikuri<br />

kompetenciebi, kavSirebi, marketinguli<br />

xerxebi, adgilmdebareoba<br />

da sxv.<br />

d<br />

damfinicia [laT. damnum _<br />

zarali da facere _ keTeba] _<br />

(ekon., samarT.). dazaraleba.<br />

dauning-striti [ingl.<br />

Downing street] _ (dipl.). londonSi:<br />

quCa, sadac mdebareobs<br />

inglisis sagareo saqmeTa<br />

saministro; ase uwodeben TviT<br />

am saministros (zogjer, saer-<br />

Tod, mTavrobasac).<br />

debatebi [frang. débats] –<br />

(polit.). raime sakiTxis sajaro<br />

ganxilva, azrTa gaziareba; kamaTi.


debentura [laT. debere _<br />

iyos movaled] _ (samarT.).<br />

sabaJo mowmoba baJis dabrunebamde.<br />

debeti [laT. debet] _ (buxhalt.).<br />

fuli, romelic kompanias<br />

marTebs. (sapirisp. krediti).<br />

debitori [laT. debitor] _<br />

piri, romelmac vinmes winaSe<br />

valdebuleba ikisra; movale.<br />

(sapirisp. kreditori).<br />

degresia [laT. degressio _<br />

ukan daxeva] _ 1. raimes Tanda-<br />

TanobiT Semcireba, kleba. 2.<br />

(finans.). gadasaxadiT proporciuli<br />

dabegvra _ ufro<br />

mcire Semosavalze dabegvris<br />

procentis Semcireba.<br />

deduqcia [laT. deductio _<br />

gamoyvana] _ mtkicebis erTerTi<br />

gza logikaSi, zogadi<br />

debulebidan kerZo daskvnis<br />

gamoyvana. (sapirisp. induqcia).<br />

devalvacia [laT. de _ amo-<br />

Reba da valer _ Rirs] _ (ekon.).<br />

qveyanaSi fulis reforma, gaufasurebuli<br />

fulis niSnebis<br />

amoReba mimoqcevidan da<br />

srulfasiani sakredito bile-<br />

TebiT Secvla (Ria devalvacia)<br />

an brunvaSi myofi fulis<br />

niSnebis oficialuri kursis<br />

dabla daweva (faruli devalvacia).<br />

deviacia [laT. déviatio _<br />

gadaxra] _ (ekon.). fasiani<br />

qaRaldebis kursis, sabirJo<br />

saqonlis fasebis uecari<br />

gadaxra forsmaJorul garemoebaTa<br />

gavleniT.<br />

15<br />

devizi [frang. devise] _<br />

(finans.). saerTaSoriso sagadasaxdelo<br />

saSualeba Tamasuqebis,<br />

Cekebis, gzavnilebis,<br />

akreditivebis saxiT, romlebic<br />

wamoyenebulia <strong>ucxo</strong> bankebSi<br />

da unda ganaRdes saz-<br />

RvargareT <strong>ucxo</strong>ur valutaSi.<br />

dezavuireba [frang. désavouer]<br />

_ (polit., samarT.). uaryofa;<br />

visime gancxadeba, rom<br />

igi ar eTanxmeba Tavisi<br />

warmomadgenlis moqmedebas.<br />

de-iure [laT. de jure] _<br />

kanonisamebr, iuridiulad, visime<br />

cnoba formalurad. (sapirisp.<br />

de-faqto).<br />

deklaracia [laT. declaratio] _<br />

(polit.). 1. oficialuri gancxadeba<br />

raime aqtisa, kanonisa.<br />

2. (finans.). gadasaxadis gadamxdelis<br />

gancxadeba Tavisi<br />

Semosavlis, qonebis raodenobis<br />

Sesaxeb. 3. sabaJos dokumenti,<br />

romelSic mocemulia<br />

informacia sazRvarze gadasazid<br />

saqonelze.<br />

deklasifikacia [ingl.<br />

declassification] _ raimesTvis<br />

saidumlo grifis moxsna;<br />

cnobilad CaTvla.<br />

dekorti [germ. Dekort] _<br />

(ekon.). fasis dakleba saqonelze,<br />

rodesac misi xarisxi<br />

da raodenoba ar Seesabameba<br />

pirobiT daTqmuls.<br />

dekreti [laT. decretum] _<br />

(samarT.). xelisuflebis umaRlesi<br />

organos dadgenileba,<br />

gankarguleba, romelsac kanonis<br />

Zala aqvs.


deliveri [ingl. delivery] _<br />

(samarT.). mflobelis werilobiTi<br />

orderi saqonlis gacemis<br />

Sesaxeb.<br />

delimitacia sazRvrisa<br />

[laT. delimitatio _ dadgena] _<br />

saerTaSoriso samarTalSi:<br />

saxelmwifo sazRvris mdgomareobisa<br />

da mimarTulebis dadgena<br />

momijnave saxelmwifoebs<br />

Soris molaparakebaTa gziT.<br />

delinkventi [laT. delinquens<br />

_ danaSaulis Camdeni] _<br />

(samarT.). piri, romelmac ar<br />

Seasrula kanoniT (xelSekrulebiT)<br />

masze dakisrebuli<br />

valdebuleba, dauSva darRveva,<br />

Caidina danaSauli da a.S.<br />

delistingi [ingl. delisting] _<br />

(ekon.). fasiani qaRaldebis<br />

amoReba safondo birJaze<br />

registraciis siidan. (sapirisp.<br />

listingi).<br />

deliqti [laT. delictum] _<br />

(samarT.). kanonsawinaaRmdego<br />

moqmedeba, danaSauli, romelmac<br />

gamoiwvia zarali da<br />

iTvaliswinebs misi anazRaurebis<br />

valdebulebas.<br />

deliqturi _ samoqalaqo<br />

kanondarRvevasTan dakavSirebuli.<br />

delkredere [ital. del credere<br />

_ ndobiT] _ samoqalaqo<br />

samarTalSi: xelSekrulebis<br />

piroba, romlis mixedviTac<br />

komisioneri kisrulobs pasuxismgeblobas<br />

mesame piris<br />

mier garigebis Sesrulebaze.<br />

demagogia [berZ. dēmagõgia] _<br />

(polit.). 1. xalxis mxarda-<br />

Weris mopoveba maT grZnobebze<br />

16<br />

da cruSexedulebebze Tama-<br />

SiT. 2. sakiTxis aramarTebulad<br />

gaSuqeba Segnebulad;<br />

faqtebis damaxinjeba.<br />

demarkacia [laT. démarcation<br />

_ gamijvna] _ (samarT.).<br />

saxelmwifos sazRvris adgilze<br />

gatareba da misi specialuri<br />

sasazRvro niSnebiT<br />

dafiqsireba.<br />

demarSi [frang. démarche] _<br />

(dipl.). erTi saxelmwifos<br />

mTavrobis mimarTva meorisadmi<br />

(nota, memorandumi, gancxadeba<br />

da misT.).<br />

demereji [ingl. demurage] _<br />

(ekon., samarT.). jarima, pirgasamtexlo,<br />

romelsac tvirTis<br />

mflobeli (damfraxtavi) uxdis<br />

gemis mesakuTres gemis<br />

mocdenisaTvis.<br />

demilitarizacia [frang.<br />

démilitariser] _ (polit., samarT.).<br />

saerTaSoriso xelSekrulebiT<br />

romelime saxelmwifosaTvis<br />

saomari teqnikis raodenobrivi<br />

SezRudva; ganiaraReba.<br />

demokratia [berZ. dēmokratia]<br />

_ (polit.). saxelmwifo mmar-<br />

Tvelobis forma, roca umaRlesi<br />

xelisufleba mTel<br />

xalxs ekuTvnis.<br />

dempingi [ingl. dumping _<br />

Camogdeba] _ (ekon.). saqonlis<br />

gayidva xelovnurad Semcirebuli<br />

fasebiT.<br />

denacionalizacia [frang.<br />

dénationalisation] _ (polit., ekon.).<br />

saxelmwifo obieqtebis gadacema<br />

kerZo sakuTrebaSi. (sapirisp.<br />

nacionalizacia).


denominacia [laT. denominatio<br />

_ gadarqmeva] _ (finans.). gaufasurebuli<br />

qaRaldis fulis<br />

niSnebis saxelis Secvla da<br />

maTi nominaluri Rirebulebis<br />

Semcireba.<br />

denonsacia [frang.<br />

dénonciation _ Setyobineba] _<br />

(dipl.). erTi saxelmwifos<br />

mier meorisaTvis Setyobineba<br />

maT Soris moqmedi xelSekrulebis<br />

Sewyvetis Sesaxeb.<br />

depoziti [laT. depositum _<br />

Sesanaxad micemuli ram] _<br />

(finans.). fuladi anabari; xel-<br />

Sekruleba minabarebis Sesaxeb.<br />

depozitari qveynebi _<br />

(dipl.). saxelmwifoebi, romel-<br />

Ta Soris dadebul xelSekrulebas<br />

Semdgom SeuZliaT<br />

xeli moaweron sxva msurvelma<br />

qveynebma.<br />

deponenti [laT. deponentus _<br />

gadadeba] _ fizikuri an<br />

iuridiuli piri, romelmac<br />

Sesanaxad gadasca sakredito<br />

dawesebulebas (banks) fuli an<br />

fasiani qaRaldebi.<br />

deponireba [laT. deponere _<br />

Sesanaxad gadacema] _ 1.<br />

(dipl.). saratifikacio sigelebis<br />

Sesanaxad gadacema<br />

romelime saxelmwifos an<br />

saerTaSoriso organosaTvis<br />

(Tu xelSekrulebas xeli<br />

moawera ramdenime qveyanam). 2.<br />

(finans.). depozitis Setana.<br />

deporti [frang. déport] _<br />

(ekon.). spekulaciuri sabirJo<br />

garigeba, romelic ideba<br />

safondo birJaze fasiani<br />

qaRaldebis kursis dacemaze<br />

17<br />

moTamaSe pirebis (`daTvebi~)<br />

mier. (sapirisp. reporti).<br />

deportacia [laT. deportatio]<br />

_ (polit.). pirovnebis gaZeveba<br />

misi mudmivi adgilsamyofelidan<br />

da sxva adgilas iZulebiT<br />

dasaxleba.<br />

depresia [laT. depressio _<br />

daTrgunva] _ (ekon.). sameurneo<br />

saqmianobis moduneba, Seferxeba.<br />

deputati [laT. deputatus] _<br />

arCeviTi saxelmwifo dawesebulebis<br />

wevri; arCeuli warmomadgeneli.<br />

derivati [laT. derivatus _<br />

gamoyofili] _ xelSekruleba<br />

(ofcioni, fiuCersi), romelic<br />

efuZneba valutebis, fasiani<br />

qaRaldebis kursebs; mflobels<br />

aZlevs SesaZleblobas<br />

daifiqsiros saqonlis yidvis<br />

(gayidvis) xelsayreli fasi.<br />

despani [ingl. envoy] _<br />

(dipl.). ufrosi diplomati<br />

(rangiT elCze dabali); piri,<br />

romelic erTi mTavrobisgan<br />

an organizaciisgan SetyobinebiT<br />

gaigzavna meoresTan.<br />

despotia [berZ. despotia] _<br />

(polit.). ganusazRvreli uflebebis<br />

mqone umaRlesi xelisufalis<br />

(despotis) mmarTveloba.<br />

destruqcia [laT. destruction]<br />

_ rRveva, risame normaluri<br />

struqturis daSla.<br />

detanti [frang. détente] _<br />

(polit.). daZabulobis Seneleba<br />

saerTaSoriso urTierTobebSi<br />

(aSS-sa da zogierT sxva<br />

qveyanaSi miRebuli termini).


deteqtivi [ingl. detective] _<br />

<strong>ucxo</strong>eTis qveynebSi samZebro<br />

policiis agenti; maZebari.<br />

de-faqto [laT. defacto] _ (samarT.).<br />

faqtobrivad, visime an<br />

risime cnoba sinamdvileSi.<br />

(sapirisp. de-iure).<br />

definicia [laT. definitio] _<br />

sagnis zusti gansazRvra misi<br />

yvelaze arsebiTi niSnebis<br />

mixedviT.<br />

deficiti [laT. deficit _<br />

aklia] _ (ekon.). 1. ramis<br />

(saqonlis, finansebis) nakleboba;<br />

2. gasavlis metoba<br />

Semosavalze.<br />

deflacia [laT. deflatio _<br />

gamoberva, Seberva] _ (ekon.).<br />

brunvaSi myofi qaRaldis<br />

fulis raodenobrivi Semcireba<br />

misi msyidvelobiTunarianobis<br />

asawevad.<br />

defolti [ingl. defolt] _ (finans.).<br />

fasian qaRaldze procentis<br />

gacemis Sewyveta.<br />

decentralizacia _<br />

(polit.). 1. mmarTvelobis<br />

sistema, roca centraluri<br />

xelisuflebis zogi funqcia<br />

gadaecema TviTmmarTvelobis<br />

adgilobriv organoebs; 2. centralizaciis<br />

Sesusteba an<br />

gauqmeba.<br />

decimacia [laT. decimus _<br />

meaTe] _ (ist.). yoveli meaTe<br />

adamianis dasja damnaSavis<br />

mounaxaobis SemTxvevaSi.<br />

diaspora [berZ. diaspora _<br />

gabneva] _ xalxis (eTnikuri<br />

erTobis) mniSvnelovani nawi-<br />

18<br />

lis yofna Tavisi qveynis<br />

farglebs gareT.<br />

digestebi [laT. digesta] _<br />

romauli samoqalaqo samarTlis<br />

krebuli, romelic gamoaqveynes<br />

533 w. imperator iustinianes<br />

dros; Seicavda romaeli<br />

iuristebis mravalricxovani<br />

Sromebidan amokrefil<br />

adgilebs da kanonis Zala<br />

hqonda (sxvanairad: pandeqtebi).<br />

diversifikacia [laT.<br />

deversus _ sxvadasxva da facere _<br />

keTeba] _ (ekon.). kerZo piris<br />

an firmis saqmianobis gafar-<br />

Toeba.<br />

dividendi [laT. devidendus _<br />

gasayofi] _ (ekon.). aqcioner-<br />

TaTvis kompaniis mogebis<br />

nawilis gadaxda.<br />

dizaJio [ital. disaggio] _<br />

(finans.). qaRaldis fulis<br />

niSnebisa da sxva fasiani<br />

qaRaldebis kursis Semcireba.<br />

(sapirisp. aJio).<br />

dileri [ingl. dialer _ movaWre,<br />

agenti] _ (ekon., samarT.).<br />

kerZo piri an firma, safondo<br />

birJis wevri, romelic moqmedebs<br />

Tavisi saxeliTa da<br />

xarjiT.<br />

dilingi [ingl. dealing] _<br />

(ekon.). 1. yidva-gayidva londonis<br />

safondo birJaze. 2. saqmiani<br />

garigeba; finansuri operacia;<br />

fasebis dacema-amaRlebaze<br />

TamaSi.<br />

dilucia mogebis [ingl.<br />

dilutio earnings] _ (ekon.). Semosavlianobis<br />

Semcireba.


diplomati [frang. diplomate]<br />

_ 1. Tanamdebobis piri (mag.,<br />

elCi), romelic Tavisi qveynis<br />

oficialuri warmomadgenelia<br />

sxva qveyanaSi. 2. (gadat.) sxva<br />

adamianebTan urTierTobaSi<br />

mSvidi da taqtiani.<br />

diplomatia [frang.<br />

diplomatie] _ 1. mTavrobis saqmianoba<br />

saxelmwifos sagareo,<br />

saerTaSoriso politikis gansaxorcieleblad.<br />

2. sxva<br />

qveyanaSi sakuTari qveynis<br />

interesebis marTva diplomatebis<br />

mier.<br />

diplomatiuri korpusi _<br />

ama Tu im qveyanaSi akreditebuli<br />

<strong>ucxo</strong> qveynebis<br />

diplomatiur warmomadgenlobaTa<br />

erToblioba.<br />

diplomatiuri imuniteti _<br />

ix. imuniteti diplomatiuri.<br />

direqtiva [frang. directive _<br />

gagzavna] _ zemdgomi organos<br />

an Tanamdebobis piris savaldebulod<br />

Sesasrulebeli<br />

saxelmZRvanelo miTiTeba;<br />

instruqciebis gacema.<br />

disidenti [laT. dissidens _<br />

winaaRmdegi] _ piri, romelic<br />

ar iziarebs qveyanaSi gabatonebul<br />

ideologias; sxvagvarad<br />

moazrovne.<br />

diskvalifikacia [ingl.<br />

disqualify] _ (samarT.). vinmes-<br />

Tvis: 1. uflebis CamorTmeva. 2.<br />

araqmedunarianad gadaqceva.<br />

diskonti [ingl. discount] _<br />

(finans.). 1. Tamasuqis an<br />

fasiani qaRaldis ganaRdeba. 2.<br />

fasCamokleba.<br />

19<br />

diskreditacia [frang.<br />

discréditer _ ndobis dakargva] _<br />

1. ganzrax moqmedeba, romelic<br />

subieqtis (adamianis, firmis<br />

da sxv.) avtoritetis, imijis<br />

Sesaryevad aris mimarTuli. 2.<br />

(samarT). Cveneba imisa, rom<br />

piri ar aris sando.<br />

diskreciuli [frang.<br />

discrétionnire _ piradi Sexedulebis<br />

mixedviT, TviTneburad]<br />

_ Tavisi Sexedulebisamebr<br />

moqmedi.<br />

diskriminacia [laT.<br />

discriminatio _ garCeva] _ 1.<br />

(dipl.). rasobrivi an nacionaluri<br />

kuTvnilebis, socialuri<br />

warmoSobis, politikuri<br />

Sexedulebebis, sqesis an sxva<br />

niSnis mixedviT moqalaqeTa<br />

garkveuli kategoriisaTvis<br />

uflebebis SezRudva an Camor-<br />

Tmeva. 2. (ekon.) ekonomikuri<br />

subietis (saxelmwifo, sawarmo,<br />

moqalaqe) uflebaTa ukanonod<br />

Selaxva an CamorTmeva.<br />

(sapirisp. retorsia).<br />

diskusia [laT. discussio _<br />

kvleva, ganxilva] _ raime sadavo<br />

sakiTxis sajaro ganxilva;<br />

kamaTi, paeqroba.<br />

dismili [ingl. dismissal _<br />

daTxovna] _ (dipl.). diplomatis<br />

kerZo pirad gamocxadeba.<br />

dispaSi [frang. dispache] _<br />

(ekon.). zaralis gaangariSeba<br />

(gemis avariis SemTxvevaSi).<br />

dispozicia [laT. dispositio _<br />

ganawileba] _ (samarT.). kanonebsa<br />

da xelSekrulebebSi<br />

dafiqsirebuli ekonomikuri


saqmianobis amkrZalavi an<br />

SemzRudveli samarTlebrivi<br />

normamiTiTebebi.<br />

disputi [laT. disputo _<br />

vmsjelob, vkamaTob] _ sajaro<br />

kamaTi, paeqroba raime sakiTxze.<br />

distribucia [ingl.<br />

distribution] _ (vaWr.). ganawileba;<br />

saqonlis biTumad Sesyidva<br />

da gayidva.<br />

diferenti [laT. differens] _<br />

(finans.). savaWro operaciebSi:<br />

saqonlis SekveTisa da miRebis<br />

dros arsebuli fasTasxvaoba.<br />

diqtati [laT. dictatus _<br />

miwerili] _ 1. (ekon.). ekonomikuri<br />

subieqtisaTvis moqmedebis<br />

gansazRvruli wesis iZulebiT<br />

Tavsmoxveva. 2. (dipl.).<br />

xelSekrulebaSi araTanasworuflebiani<br />

pirobebis miniWeba<br />

ufro Zlieri mxaris mier.<br />

diqtatori _ (polit.).<br />

mmarTveli, romelsac sruli<br />

piradi Zalaufleba gaaCnia.<br />

diqtatura [laT. dictatura] _<br />

(polit.). gabatonebuli klasis<br />

SeuzRudveli saxelmwifo<br />

Zalaufleba.<br />

dogma [berZ. dogma] _<br />

(samarT.). 1. ZiriTadi debuleba.<br />

2. dausabuTeblad, brmad<br />

miRebuli debuleba, romelic<br />

miiCneva uryev WeSmaritebad<br />

yvela droisa da istoriuli<br />

pirobebisaTvis.<br />

dokumenti [laT. documentum]<br />

_ (samarT.). risame damamtkicebeli<br />

saqmiani qaRaldi; raime<br />

uflebis damadasturebeli sa-<br />

20<br />

buTi; visime vinaobis damamtkicebeli<br />

mowmoba.<br />

dominireba [laT. dominary _<br />

Warboba] _ (ekon.). 1. erTi ekonomikuri<br />

subieqtis an misi<br />

saqonlis upiratesi mdgomareoba<br />

sxvebTan SedarebiT. 2.<br />

gabatonebuli idea, risame<br />

ZiriTadi niSani.<br />

domicili [laT. domicilium _<br />

adgilsamyofeli] _ mudmivi<br />

sacxovrebeli adgili; warmoebis<br />

adgili (gansakuTrebiT<br />

gadasaxadis miznebisaTvis). 2.<br />

adgili, sadac xdeba Tamasuqis<br />

ganaRdeba an gadasaxadis<br />

gadaxda, roca gadamxdeli<br />

sxvagan cxovrobs.<br />

dosie [frang. dossier] _<br />

(samarT.). raime sakiTxTan an<br />

saqmesTan dakavSirebuli,<br />

erTad Sekrebili dokumentebi.<br />

dotacia [laT. dotatio _<br />

saCuqari, Senawiri] _ (ekon.).<br />

saxelmwifo biujetidan gamoyofili<br />

fuladi saxsrebi<br />

zaraliani sawarmoebis dasafinanseblad.<br />

doqtrina [laT. doctrina] _ 1.<br />

moZRvreba, mecnieruli an<br />

filosofiuri Teoria, sistema.<br />

2. kanonis zogadi principi.<br />

(mag., monros dotrina _<br />

principi, rom aSS-is interesSi<br />

Sedis sxva amerikuli saxelmwifoebis<br />

SidasaqmeebSi garedan<br />

Carevis Tavidan acileba).<br />

duaieni [frang. doyen] _<br />

diplomatiuri korpusis meTauri,<br />

mamasaxlisi.


dublikati [laT. dublicatus _<br />

gaormagebuli] _ raime werilobiTi<br />

dokumentis meore<br />

cali, romelsac iuridiulad<br />

dedanis Zala aqvs.<br />

duopolia [laT. duo _ ori<br />

da berZ. poleo _ vyidi] _ (ekon.).<br />

meurneobis dargis sabazro<br />

struqtura, romlis drosac<br />

arsebobs garkveuli saqonlis<br />

mxolod ori mimwodebeli da<br />

maT Soris ar aris dadebuli<br />

monopolisturi SeTanxmeba<br />

gasaRebis bazrebis, fasebisa<br />

da sxvaTa Sesaxeb.<br />

e<br />

egalitarizmi [ingl.<br />

egalitarianism] _ politikuri<br />

Teoria imis Taobaze, rom<br />

sazogadoebis yvela wevrs<br />

Tanabari uflebebi aqvs da<br />

erTnairad unda moepyron maT.<br />

egzekvatura [laT. exsequor _<br />

gamorkveva, dadgena, Sesruleba]<br />

_ 1. (dipl.). mimRebi<br />

saxelmwifos mTavrobis oficialuri<br />

dokumenti konsulis<br />

cnobis Sesaxeb. 2. (samarT.).<br />

sxva qveyanaSi gamotanili<br />

sasamarTlo gadawyvetilebis<br />

aRsruleba mocemul qveyanaSi.<br />

ediqti [laT. adictum] _<br />

(samarT.). xelisuflebis werilobiTi<br />

brZaneba; kanonis<br />

sajarod gamocxadeba.<br />

evolucia [laT. evolutio] _<br />

risame cvlis, ganviTarebis<br />

procesi.<br />

21<br />

evro [ingl. Euro] _ evrokavSiris<br />

15 qveynis saerTo<br />

valuta.<br />

evrokardi [ingl. eurocard] _<br />

saerTaSoriso-sakredito bara-<br />

Ti, evropuli sabanko sistemis<br />

monawile qveynebSi gamoyenebis<br />

uflebiT.<br />

ekautingi [ingl. account _<br />

angariSi] _ (finans.). finansuri<br />

informaciis Sekreba, damuSaveba-analizTan<br />

dakavSirebuli<br />

saqmianoba.<br />

ekvivalenti [laT. auquivalens]<br />

_ tolmniSvnelovani.<br />

ekzekucia [laT. exsecutio _<br />

Sesruleba] _ (samarT.). sasamarTlo<br />

ganaCenis an administraciuli<br />

gadawyvetilebis<br />

aRsruleba.<br />

ekologia [berZ. Oikos _<br />

saxli, adgilsamyofeli da<br />

logos _ moZRvreba] _ adamianis<br />

urTierToba garemomcvel<br />

bunebasTan.<br />

ekonometrika _ [ekono(mika)<br />

da berZ. metreo vzomav] _<br />

mecniereba, romelic Seiwavlis<br />

ekonomikuri obieqtebisa<br />

da procesebis konkretul<br />

raodenobriv kanonzomierebebs<br />

maTematikuri da statistikuri<br />

meTodebis gamoyenebiT.<br />

ekonomia [berZ. oikonomia _<br />

meurneobis marTva] _ (ekon.).<br />

momWirneobiT xarjva risame;<br />

momWirneoba.<br />

ekonomika [berZ. Oikos _<br />

saxli, meurneoba da nomos _<br />

wesi, kanoni; erTobliobaSi _<br />

meurneobis gaZRolis wesebi] _


1. mecnierebis dargi. 2. meurneoba,<br />

saSualebebis, obieqtebis,<br />

procesebis erToblioba,<br />

romelsac adamianebi iyeneben<br />

sasicocxlo moTxovnilebebis<br />

dasakmayofileblad.<br />

ekonomiuri blokada [ingl.<br />

blockade _ alya] _ qveynis<br />

ekonomikuri politika sxva<br />

qveynis mier yvela an zogierT<br />

saqonelze vaWrobis SezRudvis<br />

an akrZalvis Sesaxeb.<br />

eleqtronuli autsorsingi<br />

_ sxva organizaciaze biznesprocesebisa<br />

da momsaxurebis<br />

Sesrulebis gadacema, romelic<br />

dafuZnebulia informaciuli<br />

teqnologiebis gamoyenebaze.<br />

eleqtronuli bazari _<br />

momwodeblebisa da myidvelebis<br />

jgufi, romlebic erTian<br />

sainformacio-teqnologiur<br />

infrastruqturaSi TanamSromloben.<br />

eleqtronuli biznesi _<br />

biznesi, romlis efeqturoba<br />

da konkurentunarianoba transaqciebis<br />

ganxorcielebis<br />

dros dafuZnebulia informaciuli<br />

teqnologiebis gamoyenebaze.<br />

eleqtronuli komercia _<br />

eleqtronuli qselis meSveobiT<br />

biznes-partniorebs Soris<br />

ganxorcielebuli komerciuli<br />

saqmianoba<br />

eleqtronuli maRazia _<br />

veb-saiti, romelzedac SesyidvisaTvis<br />

ganTavsebulia saqonlis<br />

katalogi, virtualuri<br />

kalaTa, sagadamxdelo instru-<br />

22<br />

mentebi da SeiZleba SekveTis<br />

miwodebis marTvis sistemac.<br />

eleqtronuli fuli _<br />

kompiuterSi an inteleqtualur<br />

baraTze specialuri<br />

Canawerebis saxiT arsebuli<br />

fuli, romelic gamoiyeneba<br />

partniorebs Soris Sesyidvisa<br />

da angariSsworebisaTvis konkretuli<br />

informaciuli teqnologiebis<br />

CarCoebSi.<br />

emansipacia [laT. emancipatio]<br />

_ (polit.). damoukideblobis<br />

miniWeba, uflebebSi gaTanasworeba.<br />

embargo [esp. embargo _<br />

akrZalva] _ (ekon., polit.).<br />

saxelmwifos mier qveyanaSi<br />

garkveuli saqonlis, faseulobis,<br />

oqros, fasiani qaRaldebis,<br />

valutis gatanis an<br />

Semotanis akrZalva.<br />

emigranti [laT. emigrans _<br />

vinc gadasaxldeba] _ Tavisi<br />

qveynidan nebayoflobiT (iZulebiT)<br />

gadasaxlebuli piri<br />

ekonomikuri, politikuri,<br />

religiuri mizezebis gamo.<br />

emigracia [laT. emigro _<br />

gadavsaxldebi] _ iZulebiT an<br />

nebayoflobiT gadasaxleba<br />

Tavisi samSoblodan sxva<br />

qveyanaSi.<br />

emisari [laT. emissarius _<br />

gagzavnili] _ (dipl.). saxelmwifos<br />

an kerZo piris piradi<br />

warmomadgeneli, romelic<br />

asrulebs sxvadasxva (ZiriTadad,<br />

saidumlo) davalebas<br />

<strong>ucxo</strong> qveyanaSi.


emisia [laT. emissio] _<br />

(finans.). qaRaldis fulis<br />

masiuri gamoSveba.<br />

emitenti [laT. emissio _<br />

gamoSveba] _ (finans.). nebismieri<br />

organo an organizacia<br />

(saxelmwifo banki, dawesebuleba,<br />

sawarmo, kompania),<br />

romelic awarmoebs emisias.<br />

e senior _ (dipl.).<br />

portugaliaSi: zrdilobiani<br />

mimarTvis forma mamakacisadmi.<br />

(qalisa _ a seniora).<br />

eskrou [ingl. escrow] _<br />

(samarT.). dokumenti (aqti da<br />

misT.), rasac masSi monawile<br />

mxareebi gadascemen damoukidebel<br />

pirs, romelic mxolod<br />

maSin daubrunebs maT, rodesac<br />

garkveuli pirobebi iqneba<br />

Sesrulebuli.<br />

estopeli [laT. estoppel] _<br />

saerTaSoriso samarTlebrivi<br />

norma, romelic niSnavs saxelmwifos<br />

an saerTaSoriso<br />

organizaciis mier uflebis<br />

dakargvas da miuTiTebs im<br />

garemoebebze, romlebic ganapirobeben<br />

misTvis saerTaSoriso<br />

xelSekrulebis moqmedebis<br />

Sewyvetas, SeCerebas an<br />

baTilad cnobas.<br />

etiketi _ (samarT. ekon.)<br />

saqonelze, produqciaze dakruli<br />

savaWro niSani, romelzec<br />

naCvenebia misi saxelwodeba,<br />

Semcveloba da sxv.<br />

etiketi diplomatiuri<br />

[frang. étiquette] _ Tavazianobis,<br />

qcevis wesebis erToblioba,<br />

miRebuli garkveul socialur<br />

23<br />

wreebSi (mefis karze, diplomatiur<br />

urTierTobebSi da a.S.).<br />

eqaunTanTi [ingl. assountant]<br />

_ (finans.). buxhalteri; piri,<br />

romelsac SeuZlia sabuxhaltro<br />

angariSis warmoeba.<br />

eqskluziuri [ingl. exclusive]<br />

_ gansakuTrebuli, erTaderTi<br />

(mag., ufleba, interviu da a.S.<br />

eqs-oficio [laT. ex officio] _<br />

(samarT.). sabirJo saqmianobaSi<br />

garkveuli pirobebis Seqmna<br />

Ria konkurentuli vaWrobisaTvis<br />

kanonmdeblobis Sesabamisad.<br />

eqspansia ekonomikuri [laT.<br />

expansio _ gavrceleba] _<br />

qveynis, firmis ekonomikuri<br />

gavlenis sferos gafarToeba<br />

mis sazRvrebs gareT.<br />

eqspatriacia [laT. ex -gan, -<br />

idan da patria _ samSoblo] _<br />

nebayoflobiTi an iZulebiTi<br />

gasvla samSoblodan, Cveulebriv,<br />

moqalaqeobis gamocvliT.<br />

eqsperti [laT. expertus _<br />

gamocdili] _ risame specialisti,<br />

visac iwveven rTul,<br />

sadavo SemTxvevebSi.<br />

eqspertiza [frang. expertise]<br />

_ konkretuli sakiTxis Sesaxeb<br />

eqspertuli gamokvleva.<br />

eqspluatacia [frang.<br />

exploitation] _ 1. sxvisi Sromis<br />

nayofis miTviseba; 2. bunebriv<br />

simdidreTa damuSaveba, gamoyeneba.<br />

3. warmoebis, transportis<br />

da sxva saSualebaTa<br />

gamoyeneba.<br />

eqsporti [ingl. export] _<br />

(ekon.). sazRvargareT saqonlis


gasayidad gatana. (sapirisp.<br />

importi).<br />

eqsportiori [ingl. exporter]<br />

_ (ekon.). eqsportis mawarmoebeli,<br />

sazRvargareT saqonlis<br />

gamtani piri an organizacia.<br />

eqspropreacia [laT.<br />

expropriatio _ sakuTrebis Camor-<br />

Tmeva] _ (samarT.). saxelmwifos<br />

mier qonebis iZulebiTi,<br />

usasyidlo an anazRaurebiTi<br />

CamorTmeva an gasxviseba. eqspropreacias<br />

kompensaciis gacemiT<br />

rekvizicias uwodeben,<br />

xolo gacemis gareSe _<br />

konfiskacias.<br />

eqstensiuri [laT. extensivus<br />

_ rac farTovdeba] _ (ekon.).<br />

raimes gafarToeba (mag.,<br />

warmoebis), gagrZeleba (vadis)<br />

da sxv. (sapirisp. intensiuri).<br />

eqsteritoriuloba [laT.<br />

ex -gan, -dan da territorialis _<br />

teritoriaze myofi] _ saku-<br />

Tari saxelmwifos kanonebis<br />

damorCileba da <strong>ucxo</strong> saxelmwifos<br />

iurisdiqciisagan sruli<br />

an nawilobrivi gaTavisufleba<br />

(mag., diplomatebis<br />

Sesaxeb).<br />

eqstra [laT. extra] _ rTuli<br />

sityvis pirveli Semadgeneli<br />

nawili; niSnavs: gareSe. mag.,<br />

eqsteritoriuli wylebi _<br />

saerTaSoriso wylebi, qveynis<br />

iurisdiqciis gareT myofi.<br />

eqstradicia [laT. ex -gan, -<br />

dan da traditio _ gadacema] _<br />

(samarT.). <strong>ucxo</strong> saxelmwifosaTvis<br />

im piris gadacema, vinc<br />

24<br />

am saxelmwifos kanonebi<br />

daarRvia.<br />

eqstraneti [ingl. Extranet] _<br />

internetis teqnologiaze<br />

dafuZnebuli korporatiuli<br />

eleqtronuli qseli, romelic<br />

kompanias Tavis momwodeblebTan<br />

akavSirebs.<br />

eqstremizmi [laT. extremus]<br />

_ukiduresi Sexedulebazomebis<br />

momxreoba (ZiriTadad,<br />

politikaSi).<br />

eqscesi [laT. excessus _<br />

gamosvla, gadaxra] _ (samarT.).<br />

risame normaluri mimdinareobis<br />

darRveva; mwvave Sexla-<br />

Semoxla; procesis mimdinareobis<br />

iSviaTi xasiaTi.<br />

v<br />

va-bank! [frang. va banque] _<br />

(finans.). didi finansuri<br />

riski.<br />

valvacia [frang. évaluation _<br />

Sefaseba] _ (finans.). <strong>ucxo</strong>uri<br />

valutis kursis erovnul<br />

fulad erTeulSi gansazRvra.<br />

valorizacia [frang.<br />

valorisation] _ (finans.). raime<br />

saqonlis fasis xelovnurad<br />

aweva, umTavresad am saqonlis<br />

warmoebis Sekvecis gziT; RonisZiebaTa<br />

erToblioba qaRaldis<br />

fulis kursis asawevad.<br />

valuta [ital. valuta _<br />

Rirebuleba] _ (finans.). <strong>ucxo</strong><br />

qveynis fuli.<br />

vandalizmi [laT. vandali] _<br />

kulturis ZeglTa ganadgureba.


vauCeri [ingl. voucher _ xelwerili]<br />

_ (ekon., samarT.).<br />

baraTi, romelic privatizeciaSi<br />

monawileobis uflebas<br />

iZleva.<br />

velferi [ingl. wellfare] _<br />

(finans.). fuladi saxis<br />

oficialuri daxmareba.<br />

venCuruli [ingl. venture _<br />

riskiani] _ (finans.). mecnierul-teqnikuri<br />

siaxleebis<br />

danergvis dakrediteba-dafinanseba.<br />

verbaluri [laT. verbalis] _<br />

sityvieri, zepiri. verbaluri<br />

nota _ (dipl.). xelmouwereli<br />

nota, romelic zepir gancxadebas<br />

uTanabrdeba.<br />

verdiqti [ingl.-frang. verdict<br />

< laT.] _ (samarT.). nafic<br />

msajulTa sasamarTlos gana-<br />

Ceni, gadawyvetileba.<br />

verifikacia [laT. verificatio]<br />

_ (samarT.). risame (masalebis,<br />

dokumentebis da sxv.) WeSmaritebis<br />

Semowmeba, namdvilobis<br />

dadgena.<br />

versia [frang. version] _<br />

(samarT.). raime faqtis,<br />

movlenis erT-erTi axsna.<br />

veto [ingl. veto _ vkrZalav]<br />

_ 1. uzenaesi organos (monarqis<br />

an prezidentis) ufleba _<br />

uaryos sxva (sakanonmdeblo)<br />

organos dadgenileba. 2. saxelmwifo<br />

samarTalSi: akrZalva,<br />

romelsac adebs erTi<br />

saxelmwifo organo meoris<br />

gadawyvetilebas. 3. saerTaSoriso<br />

samarTalSi: sxvadasxva<br />

qveynis warmomadgenelTagan<br />

25<br />

Semdgari koleqtiuri organos<br />

(sadac sakiTxebi wydeba<br />

erTxmad) erT-erTi wevris<br />

gancxadeba imis Sesaxeb, rom<br />

igi winaaRmdegia umravlesobis<br />

gadawyvetilebisa; xorcieldeba<br />

xmis micemiT.<br />

veqsili [germ. wechsel] _ (finans.).<br />

Tamasuqi, garkveul<br />

vadaze gansazRvruli Tanxis<br />

gadaxdis werilobiTi valdebuleba.<br />

viza [laT. visa _ naxuli] _<br />

1. (samarT.). Tanamdebobis piris<br />

aRniSvna sabuTze imis Sesaxeb,<br />

rom igi wardgenilia saTanadod<br />

da rigzea. 2. saxelmwifoSi<br />

Sesvlis, iqidan gamgzavrebis<br />

an mis teritoriaze<br />

gavlis nebarTva, romelsac<br />

iZleva am qveynis mTavroba.<br />

viziti [frang. visite] _<br />

(dipl.). mcire xniT misvla<br />

vinmesTan.<br />

vizualuri [laT. visualis] _<br />

mxedvelobiTi; vizualuri<br />

dakvirveba _ dakvirveba SeuiaraRebeli<br />

TvaliT an optikuri<br />

xelsawyoTi (fotogadaRebis<br />

sapirispirod).<br />

vindikacia [laT. vindicatio _<br />

dacva] _ (samarT). mesakuTris<br />

ufleba sasamarTlos meSveobiT<br />

moiTxovos sakuTari<br />

qonebis dabruneba im pirisagan,<br />

romelic ukanonod<br />

flobs mas.<br />

virementi [frang. virement _<br />

moxveva] _ (finans.). sabanko<br />

operacia: erTi piris mimdinare<br />

angariSidan meore piris


mimdinare angariSze Tanxis<br />

gadatana.<br />

virtualuri [laT. virtualis] _<br />

rac SeiZleba saTanado pirobebSi<br />

gamovlindes; SesaZlebeli.<br />

virtualuri banki _ banki,<br />

romelic Tavis klientebs<br />

internetis meSveobiT emsaxureba.<br />

viqtomologia [laT. victima<br />

_ msxverpli da logos _ moZ-<br />

Rvreba] _ kriminologiis dargi,<br />

romelic ZiriTadad swavlobs<br />

dazaralebulis fsiqomoralur<br />

Tvisebebs.<br />

vice [laT. vice _ nacvlad,<br />

magier] _ moadgile, Semcvleli.<br />

votumi [laT. votum _<br />

survili] _ (polit.). xmis<br />

micemis formiT gamoxatuli<br />

gadawyvetileba, azri.<br />

T<br />

Talmudi [Zv. ebr.] _ ebraelTa<br />

religiuri, sayofacxovrebo-samarTlebrivinormebis<br />

krebuli; Sedgenili bibliis<br />

(`Zveli aRTqmis~) wignebis<br />

ganmartebaTa safuZvelze.<br />

Temida _ ityvian marTlmsajulebaze.<br />

[ZvelberZnuli<br />

miTologiis marTlmsajulebis<br />

qalRmerT Themis-is saxelis<br />

mixedviT; mas gamoxatavdnen<br />

Tvalaxveuls, romelsac cal<br />

xelSi saswori eWira, xolo<br />

meoreSi _ maxvili].<br />

26<br />

Teokratia [berZn. theos _<br />

RmerTi kratos _ xelisufleba]<br />

_ (polit.). RvTismsaxurTa<br />

(samRvdeloebis) politikuri<br />

Zalaufleba.<br />

Teoria [berZ. theõria] _<br />

gamocdilebis, sazogadoebrivi<br />

praqtikis logikuri ganzogadeba;<br />

asaxavs bunebisa da sazogadoebis<br />

ganviTarebis kanonzomierebas.<br />

2. im ganzogadebul<br />

debulebaTa erTolioba,<br />

romlebic qmnian raime<br />

mecnierebas an mis erT-erT<br />

dargs; mecnierebis dargis zogadi,<br />

ganyenebuli safuZvlebi.<br />

i<br />

ignorireba [laT. ignoro _ ar<br />

vici] _ ugulebelyofa.<br />

idea [berZ. idea] _ 1. cneba,<br />

warmodgena, romelic asaxavs<br />

sinamdviles adamianis cnobierebaSi<br />

da gamoxatavs adamianis<br />

damokidebulebas samyarosadmi.<br />

2. msoflmxedvelobis<br />

ZiriTadi, arsebiTi principi. 3.<br />

azri, Canafiqri.<br />

idealuri saqoneli [ingl.<br />

ideal goods] _ (ekon.). saqoneli,<br />

romelsac SeuZlia adamianis<br />

konkretuli moTxovnileba<br />

srulad daakmayofilos da<br />

sabazro saqonlis ZiriTadi<br />

niSnebi ganasaxieros.<br />

identifikacia [laT. identifiko<br />

_ vaigiveb] _ (samarT.). ga-<br />

Tanabreba; amocnoba; realuri<br />

obieqtis, saqonlis Sesabami-


sobis dadgena masze warmodgenil<br />

dokumentaciasTan.<br />

identuri [laT. identicus] _<br />

(samarT., ekon.). savsebiT<br />

msgavsi, erTnairi, igiveobrivi.<br />

ierarqia [berZ. hierarchia] _<br />

(polit.). TanamdebobaTa Tanamimdevroba<br />

udablesidan umaRlesisaken.<br />

izolacia [frang. isolation] _<br />

ganmxoloeba, gancalkeveba,<br />

daSoriSoreba, gamijvna.<br />

izolacionizmi _ politika,<br />

roca qveyana uars ambobs<br />

sxva qveynebis saSinao saqmeebSi<br />

Carevaze da amitom ar<br />

debs maTTan xelSekrulebebs.<br />

imigranti [laT. immigrans<br />

(immigrantis) _ vinc Sesaxldeba]<br />

_ sxva qveyanaSi Casaxlebuli<br />

piri.<br />

imigracia [laT. immigro _ Sesaxleba]<br />

_ sxva qveynis moqalaqeTa<br />

<strong>ucxo</strong> qveyanaSi droebiT<br />

an mudmiv sacxovreblad<br />

Sesvla.<br />

imitacia [laT. imitatio _<br />

mimsgavseba] _ ekonomikuri<br />

obieqtis an procesis aranamdvili,<br />

magram namdvils damsgavsebuli<br />

rame.<br />

imiji [ingl. image] _<br />

pirovnebis, firmis, saqonlis<br />

reputacia.<br />

imobilizacia (sabrunavi<br />

saSualebebis) [laT. immobilis _<br />

uZravi] _ moZravi qonebis<br />

uZravad gadaqceva.<br />

imperativi [laT. imperativus]<br />

_ brZaneba; dabejiTebuli,<br />

27<br />

aucileblad Sesasrulebeli<br />

moTxovna.<br />

imperializmi [frang. imperialisme<br />

< laT.] _ koloniebisagan<br />

Semdgari imperiis<br />

qonis idea an praqtika.<br />

impiCi [ingl. impeach] _ (samarT.).<br />

1. parlamentis winaSe<br />

piris (maT Soris, saxelmwifos<br />

meTauris) saxelmwifo<br />

RalatSi dadanaSauleba. 2.<br />

mowmis komprometireba.<br />

impiCmenti [ingl. impeachment]<br />

_ (samarT.). zogierT qveyanaSi<br />

(mag., aSS-Si da sxv.)<br />

saxelmwifos umaRles Tanamdebobis<br />

pirTa saparlamento<br />

sasamarTloSi micemis procedura.<br />

importi [ingl. import, laT.<br />

importare] _ (ekon.). <strong>ucxo</strong>uri<br />

saqonlis qveyanaSi gasayidad<br />

Semotana. (sapirisp. eqsporti).<br />

imuniteti [laT. immunitas _<br />

ramesgan gaTavisufleba] _<br />

(samarT.) calkeuli pirovnebis<br />

xelSeuxebloba, masze zogierTi<br />

kanonis gauvrcelebloba.<br />

mag., deputatis imuniteti _<br />

sakanonmdeblo organos wevris<br />

pirovnebis xelSeuxebloba (ar<br />

SeiZleba misi dapatimreba an<br />

pasuxismgeblobaSi micema sakanonmdeblo<br />

organos Tanxmobis<br />

gareSe). imuniteti diplomatiuri<br />

_ diplomatiuri<br />

warmomadgenlis xelSeuxebloba<br />

da misi binis Seuvaloba.<br />

inauguracia [ingl. inauguration]<br />

_ (dipl.). axali prezidentis<br />

saxelmwifos saTaveSi


oficialurad Cadgomis sazeimo<br />

ceremonia.<br />

indemniteti [germ. Indemnität,<br />

ingl. indemnity] _ saerTa-<br />

Soriso samarTalSi: zaralis<br />

anazRaureba.<br />

indeqsi [laT. index] _ (ekon.).<br />

ekonomikur-statistikuri maCvenebeli;<br />

SefardebiTi saxiT<br />

gamoxatavs raime ekonomikuri<br />

movlenis cvalebadobas dro-<br />

Si. mag., fasebis indeqsi,<br />

xelfasis indeqsi da misT.<br />

indikatori [laT. indicator] _<br />

saorientacio ekonomikuri maCvenebeli;<br />

iZleva ekonomikuri<br />

procesebis mosalodneli mimarTulebiT<br />

ganviTarebis prognozirebis<br />

SesaZleblobas.<br />

indosamenti, Jiro [germ.<br />

Indossament] _ dokumentze<br />

xelmowera, riTac is sxva<br />

pirs gadaecema. 1. (finans.).<br />

fasiani qaRaldis (Cveulebriv,<br />

Tamasuqis) ukana gverdze<br />

warwera, rac adasturebs mis<br />

gadacemas sxva pirze. 2.<br />

(samarT.). xelmowera, riTac<br />

dokumenti iuridiul Zalas<br />

iZens. 3. polisze minaweri,<br />

riTac polisSi aRniSnul<br />

Tanxas Rebulobs mzRveveli.<br />

industria [laT. industria _<br />

saqmianoba] _ (ekon.). mrewveloba,<br />

gansakuTrebiT msxvili<br />

(mZime).<br />

induqcia [laT. inductio] _<br />

azrovnebis meTodi _ kerZo<br />

faqtebidan zogadi daskvnis<br />

gamoyvana. (sapirisp. deduqcia).<br />

28<br />

ineqciebi [laT. injectio] _<br />

ekonomikaSi fuladi saxsrebis<br />

(kapitalis) erTjeradi dabandeba.<br />

investireba [ingl. invest] _<br />

(ekon.). kapitalis dabandeba;<br />

fulis Cadeba biznesSi.<br />

investicia [germ. Investition] _<br />

kapitalis grZelvadiani dabandeba<br />

raime warmoebaSi, umTavresad<br />

fasiani qaRaldebis:<br />

aqciebis, obligaciebisa da<br />

sxvaTa Sesyidvis saxiT.<br />

investori [laT. investor _<br />

meanabre] _ iuridiuli an<br />

fizikuri piri, romelic<br />

axorcielebs investiciebs,<br />

abandebs sakuTar, nasesxeb an<br />

mozidul saxsrebs misTvis<br />

sasurvel proeqtSi.<br />

inventari [laT. inventarium] _<br />

sawarmoo daniSnulebisa da<br />

sameurneo moxmarebis sagnebi.<br />

invoisi [ingl. invoice] _<br />

(ekon.). angariS-faqtura; zednadebi.<br />

iniciativa [frang. initiative]<br />

_ Taosnoba raime saqmeSi. mag.,<br />

sakanonmdeblo iniciativa _<br />

sakanonmdeblo organoSi<br />

kanonproeqtebis Setana.<br />

inkasacia [ital. incassare] _<br />

(finans.). saTanado dokumentis<br />

wardgeniT fulis miReba.<br />

inkaso [ital. incasso] _<br />

saSuamavlo sabanko operacia<br />

fuladi saxsrebis gadamxdelisagan<br />

mimRebze gadacemis<br />

Sesaxeb.<br />

inkognito [laT. incognitus _<br />

ucnobi] _ (samarT.). vinaobis


gaumJRavnebloba, farulad<br />

yofna.<br />

inkorporacia [laT. incurporatio]<br />

_ 1. Tavis SemadgenlobaSi<br />

sxva organizaciis<br />

CarTva, SemoerTeba. 2. (samarT.)<br />

adre gamocemul kanonTa<br />

Tavmoyra da sistematizacia<br />

maTSi arsebiTi cvlilebis<br />

Seutanlad.<br />

inkriminireba [laT. in -Si<br />

da crimen _ braldeba] _<br />

(samarT.). bralis dadeba, dadanaSauleba.<br />

inovacia [laT. innovatio] _<br />

(ekon.). fulis dabandeba mecnierebaSi,<br />

teqnika-teqnologiis<br />

ganaxlebaSi.<br />

inJiniringi [ingl. ingineering,<br />

laT. ingenium -gan, _ gamomgonebloba]<br />

_ (ekon.). axali sain-<br />

Jinro-sakonsultacio momsaxureba.<br />

insaideri [ingl. inside _<br />

SigniT] _ piri, romelic<br />

daSvebulia firmis saqmianobis<br />

saidumlo (arasajaro) informaciebze<br />

Tavisi Tanamdebobis<br />

wyalobiT.<br />

insinuacia [laT. insinuatio] _<br />

(samarT.). saxelis gamtexi<br />

ciliswameba, monaWori.<br />

iunsitral-i [ingl. UNCIT-<br />

RAL] _ saerTaSoriso savaWro<br />

samarTlis gaeros komisia.<br />

inspiracia [laT. inspiratio] _<br />

(samarT.). vinmes waqezeba.<br />

instancia [laT. instantio] _<br />

erTmaneTis daqvemdebarebuli<br />

saxelmwifo mmarTvelobis<br />

29<br />

organoTa calkeuli rgoli,<br />

safexuri.<br />

institucionaluri politika<br />

[laT. institutum _ dadgena]<br />

_ saxelmwifos Ronis-<br />

Ziebebi arsebuli institutebis<br />

Secvlis an axlis<br />

Camosayalibeblad, umetesad,<br />

ekonomikisa da samarTlis<br />

sferoebSi.<br />

instruqcia [laT. instructio _<br />

darigeba] _ saxelmZRvanelo<br />

miTiTebebi; specialur normatiul<br />

dokumentebSi Camoyalibebuli<br />

samsaxureobrivi qcevis<br />

wesebi.<br />

integracia [laT. integer _<br />

mTeli] _ ekonomikuri subieqtebis<br />

gaerTianeba, maTi urTierTqmedebis<br />

gaRrmaveba, kavSirebis<br />

ganviTareba.<br />

intensiuri [laT. intensio] _<br />

(ekon.). 1. daZabuli, gaZlierebuli.<br />

2. ukeTesi Sedegis,<br />

nayofierebis momcemi. (sapirisp.<br />

eqstensiuri).<br />

intensifikacia _ (ekon.). resursuli<br />

potencialis intensiuri<br />

gamoyenebiT warmoebis<br />

efeqtianobis amaRleba.<br />

intervencia [laT. interventio]<br />

_ (polit.). erTi saxelmwifos<br />

Careva sxva saxelmwifos<br />

saSinao saqmeebSi (umTavresad,<br />

samxedro xasiaTis).<br />

interneti [ingl. internet] _<br />

globaluri kompiuteruli<br />

qseli, romelic iZleva tevad<br />

specializebul sainformacio<br />

servisze daSvebis saSualebas<br />

da uzrunvelyofs eleqtronul<br />

fostas.


internireba [laT. internus _<br />

saSinao] _ (samarT.). Tavisuflebis<br />

SezRudvis (iZulebiTi<br />

dakavebis) ganxorcielebis specialuri<br />

reJimi, romelsac<br />

adgens meomari mxare meore<br />

mxaris samoqalaqo pirebis<br />

mimarT an neitraluri<br />

saxelmwifo mis teritoriaze<br />

myofi meomari mxareebis<br />

samxedroTa mimarT.<br />

internet-merketingi _<br />

marketingi internetSi, romelic<br />

veb-saitebis gamoyenebiTa<br />

da eleqtro fostiT informaciis<br />

mizanmimarTuli gagzavna<br />

xorcieldeba.<br />

interpoli [ingl. Interpol] _<br />

sisxlis samarTlis policiis<br />

saerTaSoriso organizacia.<br />

interpretacia [laT.<br />

interpretatio] _ risame (kanonis,<br />

precedentis da misT.) azris<br />

axsna, ganmarteba.<br />

intercesia [laT. intercessio]<br />

_ samoqalaqo samarTalSi:<br />

iuridiuli Careva _ Tavis<br />

Tavze aReba sxvisi valis,<br />

valdebulebis da sxv.<br />

interfeisi _ sxvadasxva<br />

saSualebebisa (programuli,<br />

enobrivi, teqnikuri da sxv.) da<br />

wesebis erToblioba, romelic<br />

uzrunvelyofs kavSirs programul<br />

sistemebs, teqnikur<br />

mowyobilobebs, momxmareblebsa<br />

da TviT sistemebs Soris.<br />

intraneti [ingl. Intranet] _<br />

internetis teqnologiaze<br />

dafuZnebuli korporatiuli<br />

eleqtronuli qseli.<br />

30<br />

inflacia [laT. inflatio _<br />

gaberva] _ (ekon.). qveyanaSi<br />

qaRaldis fulis gaufasureba;<br />

Sedegia qaRaldis fulis<br />

gadaWarbebuli gamoSvebisa an<br />

bazarze saqonlis simcirisa;<br />

mJRavndeba saqonelze fasebis<br />

zrdaSi, rac am saqonlis<br />

warmoebis xarisxis amaRlebiT<br />

ar aris gamowveuli.<br />

informatika _ samecniero<br />

disciplinebis erToblioba,<br />

romlis problematika sxvadasxva<br />

aspeqtiT dakavSirebulia<br />

gamomTvleli da komunikaciuri<br />

teqnikis Seqmnasa da<br />

gamoyenebasTan.<br />

informacia [laT. informatio]<br />

_ raime Setyobineba raimes<br />

Sesaxeb.<br />

infrastruqtura [laT.<br />

infrastruqtura _ maxloblad] _<br />

mrewvelobisa da soflis<br />

meurneobis momsaxure dargebi<br />

(mag., xidebi, gzebi, sazkveba,<br />

kavSirgabmuloba da sxv.).<br />

incidenti [laT. incidens _<br />

rac xdeba] _ (samarT.). usiamovno<br />

SemTxveva, gaugebroba.<br />

ipoTeka [berZ. hipothēkē _<br />

girao] _ (ekon.). 1. uZravi<br />

qonebis dagiraveba (umetesad,<br />

miwis an nagebobis) sesxis<br />

misaRebad. 2. TviT dagiravebuli<br />

uZravi qoneba.<br />

ireita [laT. erreta] _<br />

(samarT.). xelmowera dokumentze<br />

(mag., sertifikatze),<br />

romelic misi gaformebis<br />

dros umniSvnelo an beWdviTi<br />

Secdomis Sesworebas adasturebs.


istebliSmenti [ingl. establishment]<br />

_ 1. (polit.). xelisuflebis<br />

privilegiuri jgufebi;<br />

mTeli sistema. 2. gavleniani<br />

pirebi (mecnierebis romelime<br />

dargis da sxv.). 3. (ekon.)<br />

mogebis maRali done, mdgradi<br />

mdgomareoba sazogadoebaSi,<br />

SeZlebulad cxovreba.<br />

iuridikuli [laT. juridicus _<br />

samosamarTlo] _ rac dakav-<br />

Sirebulia uflebriv, samara-<br />

Tlis normebTan; maT Seswavla-gamoyenebasTan.<br />

iurisdiqcia [laT. jurisdictio<br />

_ samosamarTlo warmoeba] _<br />

marTlmsajulebis, samosamar-<br />

Tlo saqmis warmoebis ufleba,<br />

gansjadoba. 2. saqmeebi, romlebic<br />

ama Tu im dawesebulebis<br />

warmoebas eqvemdebareba.<br />

iuriskonsulti [laT. jurisconsultus<br />

_ samarTlismcodne] _<br />

konsultanti, dawesebulebis<br />

TanamSromeli iuristi _ iuridiuli<br />

rCevebis mimcemi, am dawesebulebisa<br />

da misi Tanam-<br />

Sromlebis interesebis damcveli.<br />

iurisprudencia [laT.<br />

jurisprudentia] _ 1. samarTali,<br />

samarTalmcodneoba,<br />

iuridiul mecnierebaTa<br />

erToblioba. 2. iuristTa<br />

profesiuli moRva-weoba,<br />

sasamarTlo praqtika.<br />

iuristi _ samarTlisa da<br />

kanonis mcodne, iuridiul fakultetdamTavrebuli,iurisprudenciaSi<br />

momuSave piri,<br />

samarTalmcodne.<br />

31<br />

iusticia [laT. Justicia] _ 1.<br />

marTlmsajuleba, sasamarTlo<br />

warmoeba. 2. sasamarTlo dawesebulebaTa<br />

sistema, sasamarTlo<br />

uwyeba.<br />

ijara [laT. orrendare _ gaqiraveba]<br />

_ (ekon.). qonebis<br />

(miwis) gacema misi mepatronis<br />

mier droebiTi sargeblobisaTvis<br />

sxva pirebze<br />

saxelSekrulebo pirobebiT.<br />

k<br />

kabala [arab. kabala _<br />

valdebuleba] _ 1. ekonomikuri<br />

damokidebulebis mZime forma,<br />

romelSic eqcevian is pirebi,<br />

romlebmac Znelad dasabrunebeli<br />

sesxi miiRes; iuridiuli<br />

aqti, riTac gaformebulia<br />

savalo valdebuleba. 2.<br />

sruli damokidebuleba vinmeze.<br />

kadastri [frang. cadastre _<br />

reestri] _ (ekon.). uZravi<br />

qonebis aRwera-Sefaseba sagadasaxado<br />

mizniT.<br />

kazualoba, kazuali [laT.<br />

casualis _ SemTxveva] _ SemTxveviToba;<br />

ris ganzogadebac ar<br />

xerxdeba.<br />

kazuisti _ 1. iuristi,<br />

romelic daxelovnebulia<br />

rTuli, daxlarTuli saqmis<br />

gaxsnaSi. 2. (gadat.). ityvian<br />

adamianze, romelic gawafulia<br />

kazuistikaSi.<br />

kazuistika [laT. casus _<br />

SemTxveva] _ zogadi iuridiuli<br />

normebis ganxilva kerZo<br />

SemTxvevebTan dakavSirebiT.


kazus beli [laT. casus belli] _<br />

uSualo formaluri sababi<br />

saxelmwifoTa Soris saomari<br />

mdgomareobis warmoSobisaTvis.<br />

kazus federisi [laT. casus<br />

foederis] _ iuridiuli faqtebi,<br />

garemoebani an pirobebi,<br />

romelTa dadgomac avaldebulebs<br />

saerTaSoriso xelSekrulebis<br />

monawile saxelmwifos,<br />

xelSekrulebiT aRebuli<br />

valdebulebebidan gamomdinare,<br />

ganaxorcielos garkveuli<br />

qmedebani (mag., ekonomikuri<br />

an samxedro daxmareba<br />

da sxv.).<br />

kazusi [laT. casus] _ 1. kerZo<br />

SemTxveva. 2. sasamarTlo<br />

praqtikaSi: rTuli, daxlar-<br />

Tuli saqme. 3. iseTi moqmedeba,<br />

romelsac garegnulad aqvs<br />

danaSaulis niSnebi, magram<br />

aklia braldebis elementebi<br />

da amitom dausjelia.<br />

kalkulacia [laT. calculatio _<br />

angariSi] _ (ekon.). erTeuli<br />

nakeTobis warmoebasa da realizaciaze<br />

gaweuli danaxarjebis<br />

jami.<br />

kanoni [berZ. kanōn] _ 1. wesi,<br />

norma, ZiriTadi debuleba. 2.<br />

(samarT.). xelisuflebis mier<br />

dadgenili yovlad savaldebulo<br />

wesi. 3. sagnebsa da movlenebs<br />

Soris arsebuli urTierTdamokidebuleba;kanonzomiereba.<br />

kanonikuri [berZ. kanonikos] _<br />

(gadat.). mtkiced dadgenili,<br />

nimuSad miRebuli.<br />

32<br />

kapitali [laT. capitalis _<br />

mTavari] _ (ekon.). farTo gagebiT<br />

_ yvelaferi, rasac Semosavlis<br />

motana SeuZlia an<br />

xalxis mier saqonlisa da<br />

momsaxurebis warmoebisaTvis<br />

Seqmnili resursebi. viwro gagebiT<br />

_ saqmeSi dabandebuli,<br />

Semosavlis momtani wyaro<br />

warmoebis saSualebebis saxiT<br />

(fizikuri kapitali); investticia.<br />

kapitalizmi [ingl. capitalism]<br />

_ ekonomikuri sistema,<br />

sadac fuli, qoneba da sxva<br />

fondebi individebis mflobelobaSia<br />

da sadac ekonomikas<br />

marTavs moTxovna, xolo<br />

sabazro Zalebi gansazRvraven<br />

fasebsa da miwodebas.<br />

kapitulacia [laT. capitulare]<br />

_ saomari moqmedebebis dros<br />

SeiaraRebuli Zalebis mier<br />

winaaRmdegobis Sewyveta.<br />

kardinaluri [laT. cardinalis<br />

_ mTavari] _ (polit., ekon.).<br />

ZiriTadi, umTavresi, umniSvnelovanesi.<br />

karineqsi [ingl. Currenex] _<br />

eleqtronuli safondo birJa<br />

(aSS-Si).<br />

kart-blanSi [frang. carte<br />

blanche _ xelmowerili sufTa<br />

furceli, `TeTri baraTi~] _<br />

(gadat.). ganusazRvreli rwmunebani;<br />

moqmedebis sruli Tavisufleba.<br />

kasacia [laT. cassatio _<br />

gauqmeba] _ 1. sasamarTlos<br />

ganaCenis gadasinjva zemdgom<br />

sasamarTlo instanciaSi. 2.


gancxadeba sasamarTlos gana-<br />

Cenis (gadawyvetilebis) gadasinjvis<br />

Sesaxeb.<br />

kauza [laT. causa] _ mizezi.<br />

kauzaluri [laT. causalis] _<br />

(samarT.). mizezobrivi.<br />

kaf-i [ingl. CAF] _ saer-<br />

TaSoriso vaWrobaSi: saqonlis<br />

gadazidvis piroba, romelSic<br />

CarTulia am saqonlis mitanisa<br />

da transportirebis xarjebi<br />

(dazRvevis gareSe) gamyidvelidan<br />

im adgilamde, sadac<br />

myidvelma igi unda<br />

miiRos.<br />

ke d’ orse [frang. Quai d’<br />

Orsay] _. sagareo saqmeTa saministros<br />

rezidencia (safr.).<br />

`kenguru~ [ingl. kangaroo] _<br />

kanonproeqtis ganxilvisas<br />

gamoyenebuli sistema, roca<br />

zogierTi muxli saerTod ar<br />

ganixileba, pirdapir kenWi<br />

eyreba, xolo Semdegi sakiTxis<br />

ganxilva grZeldeba.<br />

kvazi [laT. quas] _ (ekon.).<br />

moCvenebiTi, aranamdvili;<br />

TiTqmis msgavsi.<br />

kvalificireba [ingl. qualify]<br />

_ (samarT). 1. Sefaseba; pirobebis<br />

Sesabamisoba. 2. Sez-<br />

Rudva (uflebisa).<br />

kvorumi [laT. quorum] _<br />

krebis monawileTa is raodenoba,<br />

romelic aucilebelia<br />

krebis dadgenilebis kanonierad<br />

cnobisaTvis.<br />

kvota [laT. quota _ TiToeulis<br />

wili] _ (ekon., samarT).<br />

dadgenili wili, miRebuli<br />

33<br />

norma, dasaSvebi raodenoba<br />

risame.<br />

klasifikacia [laT. classis _<br />

Tanrigi da facio _ vakeTeb] _<br />

sagnebis (movlenebis, cnebebis)<br />

dayofa, dajgufeba ganmasxvavebel<br />

niSan-TvisebaTa mixedviT.<br />

klauzula [laT. clausula _<br />

daskvna] _ (samarT). Saer-<br />

TaSoriso xelSekrulebis an<br />

SeTanxmebis gansakuTrebuli<br />

xasiaTis mqone debuleba,<br />

sagangebo piroba.<br />

klerki [ingl. clerk] _ moxele<br />

(mag., ofisis, angariSwarmoebis<br />

da misT.).<br />

klienti [ingl. client] _<br />

(ekon.). 1. is, vinc profesionalis<br />

mier gaweul momsaxurebaSi<br />

fuls ixdis. 2.<br />

(samarT.). piri, romelsac advokati<br />

warudgens saqmismwarmoeblebs.<br />

3. (bizn.). mudmivi<br />

momxmarebeli.<br />

kliringi [ingl. clearing] _<br />

(finans.). unaRdo angariSsworebis<br />

erT-erTi forma.<br />

koalicia [laT. coalitio] _<br />

(polit.). pirTa, partiaTa an<br />

saxelmwifoTa gaerTianeba<br />

saerTo miznis misaRwevad.<br />

kodeqsi [laT. codex _ wigni]<br />

_ (samarT). gansazRvruli<br />

wesiT sistemaSi moyvanili<br />

oficialur kanonTa krebuli.<br />

kodifikacia, kodificireba<br />

[laT. codex _ wigni da facio _<br />

vakeTeb] _ (samarT). yvela kanonis<br />

erTad Tavmoyra oficialur<br />

samarTlebriv kodeqsSi.


koimperiumi [laT. co(n) _<br />

erTad da imperium _ xelisufleba]<br />

_ (polit.). ramdenime<br />

saxelmwifos erToblivi batonoba<br />

sxvis teritoriaze,<br />

romelsac sagangebo saerTa-<br />

Soriso statusi eniWeba.<br />

kolegia [laT. collegium] _<br />

Tanamdebobis pirTa jgufi,<br />

romlebic qmnian administraciul,<br />

saTaTbiro an ganmkargulebel<br />

organos.<br />

kolizia [laT. collisio] _<br />

(samarT.). sapirispiro SexedulebaTa,<br />

miswrafebaTa, interes-<br />

Ta Sejaxeba; winaaRmdegoba<br />

(kanonTa muxlebis da misT.).<br />

koliziuri norma [laT.<br />

collisio _ Sejaxeba] _ saerTaSoriso<br />

kerZo samarTlis norma,<br />

romelic miuTiTebs, Tu romeli<br />

saxelmwifos samarTali<br />

unda iqnes gamoyenebuli<br />

saerTaSoriso xasiaTis mqone<br />

samoqalaqo, saojaxo, SromiTi<br />

an sxva urTierTobis regulirebis<br />

dros.<br />

komandituri amxanagoba<br />

[frang. commandite `ndobaze<br />

damyarebuli amxanagoba~] _<br />

warmoebis iseTi organizaciul-samarTlebrivi<br />

forma,<br />

romlis monawileTagan erTni<br />

(komplimentarebi, sruli amxanagobebi)<br />

mTeli Tavisi qonebiT<br />

ageben pasuxs, meoreni<br />

(komanditistebi, meanabreebi)<br />

ki _ mxolod am wamowyebaSi<br />

dabandebuli TavianTi kapitaliT.<br />

34<br />

komentari [ingl. commentary]<br />

_ 1. saxelmZRvanelo, romelic<br />

kanonebis ganmartebebs iZleva.<br />

2. mokle SeniSvnebi, romlebic<br />

sasamarTlo gadawyvetilebiT<br />

mTavari sakiTxebis komentirebas<br />

axdenen.<br />

komersanti [frang. comercant]<br />

_ piri, romelic komercias<br />

eweva.<br />

komercia [laT. commercium]<br />

_ vaWroba da savaWro-saSuamavlo<br />

saqmianoba mogebis misaRebad.<br />

farTo gagebiT _<br />

mewarmeoba.<br />

komivoiaJori [frang. commis<br />

voyageur] _ savaWro Suamavali,<br />

romelic firmis davalebiT<br />

saqonlis myidvelebs eZebs,<br />

avrcelebs saqonlis nimuSebsa<br />

da sxv.<br />

komisioneri [frang. commissionnaire]<br />

_ piri, romelic<br />

Suamavlobs savaWro garagebebSi<br />

da amisaTvis garkveul<br />

gasamrjelos iRebs.<br />

komitenti [laT. commitens _<br />

davalebis mimcemi] _ (samarT.).<br />

piri, romelic davalebas<br />

aZlevs sxva pirs (komisioners)<br />

dados garkveuli garigeba<br />

Tavisi saxeliT, magram komitentis<br />

xarjze.<br />

komiteti [frang. commité] _<br />

adamianebis oficialuri jgufi,<br />

arCeviTi organo, romelic<br />

saxelmwifo, sameurneo, sazogadoebrivi<br />

saqmianobis romelime<br />

sferos xelmZRvanelobs.<br />

kompania [ingl. company] _<br />

iuridiuli an fizikuri


pirebis gaerTianeba raime<br />

sargeblis misaRebad.<br />

kompensacia [laT. compensatio]<br />

_ (ekon.). miyenebuli<br />

zianis an zaralis anazRaureba;<br />

sazRauri.<br />

kompetencia [laT. competentia]<br />

_ uflebamosilebaTa<br />

sfero, romelic aqvs dawesebulebas<br />

an Tanamdebobis<br />

pirs. igi kanonebis, normatiuli<br />

dokumentebis, wesdebebis,<br />

mixedviT ganisazRvreba.<br />

kompiuteri [ingl. computer]<br />

_ eleqtronuli cifruli<br />

gamomTvleli manqana, romelic<br />

iTvlis an agrovebs informacias<br />

da avtomaturad amuSavebs<br />

mas.<br />

komponenti [laT. componens]<br />

_ risame Semadgeneli nawili.<br />

komprometireba [frang.<br />

compromettre] _ vinmesTvis<br />

saxelis gatexa, reputaciis<br />

Selaxva (visime winaSe).<br />

kompromisi [laT. compromissum]<br />

_ (ekon., polit.,<br />

samarT.). urTierTdaTmobiT<br />

miRweuli SeTanxmeba.<br />

komunikacia [ingl. communication]<br />

_ informaciis gadacema;<br />

oficialuri Setyobineba.<br />

komunike [frang. communiqué]<br />

_ 1. oficialuri Setyobineba<br />

saerTaSoriso molaparakebis<br />

mimdinareobisa da Sedegebis<br />

Sesaxeb. 2. saerTod, oficialuri<br />

cnoba raime sakiTxis<br />

Sesaxeb.<br />

kongresi [laT. congresus _<br />

Sexvedra] _ 1. farTo Semad-<br />

35<br />

genlobis TaTbiri, yriloba<br />

(upiratesad, saerTaSoriso). 2.<br />

aSS-Si arCeuli federaluri<br />

sakanonmdeblo organo.<br />

kongruencia [laT. congruentia]<br />

_ (dipl.). Sesabamisoba,<br />

Tanxvdeniloba, Tanazomiereba.<br />

kondominiumi [laT. condominium]<br />

_ saerTaSoriso<br />

samarTalSi: romelime teritoriis<br />

marTva ori an ramdenime<br />

saxelmwifos mier.<br />

konvencia [laT. conventio _<br />

SeTanxmeba, xelSekruleba] _<br />

(samarT.). saxelmwifoTa Soris<br />

raime konkretul sakiTxze<br />

dadebuli xelSekruleba.<br />

konvergencia [laT. convergens<br />

_ rac emTxveva rasme] _<br />

(ekon.). raime niSan-TvisebaTa<br />

damTxveva erTmaneTisagan<br />

damoukidebel movlenebSi.<br />

konversia [laT. conversio _<br />

Secvla] _ (finans.). winaT<br />

gamoSvebuli saxelmwifo<br />

sesxis pirobebis Secvla<br />

(procentis Semcireba, gadaxdis<br />

vadis gadaweva da sxv.).<br />

konvertireba [laT. conversio<br />

_ Secvla, gadacvla] _<br />

(finans.). erTi qveynis valutis<br />

gadacvla sxva qveynis<br />

valutaze.<br />

koniunqtura [laT. conjunctura]<br />

_ (ekon.). Seqmnili vitareba,<br />

ekonomikuri situacia,<br />

romelic bazarze moTxovnamiwodebis<br />

arsebuli urTier-<br />

TobiT xasiaTdeba.<br />

konkordati [laT. concordatum<br />

_ SeTanxmeba] _ specia-lu-


i xelSekruleba romis kaTolikur<br />

eklesiasa da saxelmwifos<br />

Soris, romliTac<br />

eklesias garkveuli uflebebi<br />

da privilegiebi eniWeba.<br />

konkurencia [laT.<br />

concurrentia _ Sejaxeba] _ (ekon.).<br />

1. metoqeoba upiratesobis<br />

mosapoveblad raime sakiTxze.<br />

2. kerZo mwarmoebelTa brZola<br />

saqonlis warmoebisa da gasa-<br />

Rebis xelsayreli (momgebiani)<br />

pirobebisaTvis.<br />

konkursi [laT. concursus _<br />

Tavmoyra, Sejaxeba] _ Sejibreba<br />

monawileTa Soris sauke-<br />

Tesos gamosavlenad (premiis<br />

misaRebad, Tanamdebobis dasakaveblad<br />

da sxv.).<br />

konosamenti [frang.<br />

connaissement] _ (ekon., samarT.).<br />

dokumenti, xelSekruleba,<br />

tvirTis gadazidvis Taobaze,<br />

romelic tvirTis gamgzavnsa<br />

da satransporto kompanias<br />

Soris formdeba.<br />

konsaltingi [ingl. consulting]<br />

_ ekonomikisa da sxva<br />

sakiTxebze konsultaciuri<br />

momsaxureba.<br />

konsensualuri [laT. consensus<br />

_ Tanxmoba] _ SeTanxmebiTi.<br />

konsensualuri xelSekruleba<br />

_ mxareTa zepir SeTanxmebaze<br />

dafuZnebuli xelSekruleba.<br />

konsensusi [laT. consensus _<br />

Tanxmoba, erTsulovneba] _<br />

sadavo sakiTxze molaparakebaTa<br />

gziT mxareTa Soris<br />

SeTanxmebis miRweva.<br />

36<br />

konservacia [laT. conservatio]<br />

_ ekonomikuri procesis, saqmianobis<br />

an obieqtis mSeneblobis<br />

gaurkveveli vadiT<br />

SeCereba.<br />

konsignacia [laT. consignatio<br />

_ werilobiTi dasabuTeba] _<br />

saqonlis sazRvargareT sakomisio<br />

gagzavna-yidvis erTerTi<br />

forma. konsignanti _<br />

saqonlis (tvirTis) mesakuTre<br />

da gamgzavni. konsignatori _<br />

saqonlis (tvirTis) mimRebi da<br />

gamyidveli.<br />

konsolebi [ingl. consols] _<br />

(finans.). saxelmwifo sesxis<br />

obligaciebi, romelTac aqvT<br />

arsebobis SeuzRudavi (an<br />

grZelvadiani) xangrZlivoba.<br />

konsolidacia [laT. consolidatio<br />

_ gamagreba, Sezrda] _ 1.<br />

ori an ramdenime firmis,<br />

kompaniis gaerTianeba, Serwyma.<br />

2. moklevadiani saxelmwifo<br />

sesxis grZelvadianad (an<br />

uvadod) Secvla.<br />

konsorciumi [laT. consortium<br />

_ monawileoba] _ (ekon.). saer-<br />

To SeTanxmebis safuZvelze<br />

sxvadasxva kompaniebis, bankebis<br />

droebiTi gaerTianeba<br />

raime msxvili finansuri<br />

operaciis Casatareblad.<br />

konspiracia [laT. conspiratio<br />

_ SeTqmuleba] _ (samarT.).<br />

saidumlos mkacrad dacva.<br />

konstatacia [frang. constatation<br />

_ (samarT.). risame dadgena,<br />

arsebobis dadastureba.<br />

konstitutiuri [frang. constitutif]<br />

_ (samarT.). arsebiTi,


ZiriTadi; risame ganmsazRvreli.<br />

konstitucia [laT. constitutio<br />

_ dadgena] _ (samarT.).<br />

saxelmwifos ZiriTadi kanoni,<br />

romliTac qveyana imarTeba;<br />

gansazRvravs saxelmwifo wyobilebas,<br />

saarCevno sistemas,<br />

saxelmwifo organoebis Seqmnisa<br />

da moqmedebis principebs,<br />

moqalaqeTa ZiriTad uflebamovaleobebs.<br />

konstituciuri _ (samarT.).<br />

konstituciasTan dakavSirebuli,<br />

masze damyarebuli.<br />

konstituciuri monarqia _<br />

saxelmwifo wyobileba, roca<br />

monarqis xelisufleba konstituciiT<br />

SezRudulia.<br />

konstruqciuli [ingl.<br />

constructive] _ (polit., dipl.).<br />

qmedeba, rac raimes gakeTebaSi<br />

gvexmareba.<br />

konsuli [laT. consul] _<br />

(dipl.). <strong>ucxo</strong> qalaqSi myofi<br />

ufrosi diplomatiuri Tanamdebobis<br />

piri, romelic examreba<br />

Tavisi qveynis moqalaqeebs<br />

da icavs maT biznesinteresebs.<br />

konsumenti [ingl. consume _<br />

moxmareba] _ (vaWr.). saqonlisa<br />

da momsaxurebis momxmarebeli.<br />

kontingenti [laT. contingens<br />

_ urTierTSexeba] _ (ekon.).<br />

saxelmwifo organoebis mier<br />

gansazRvrul qveynebSi zogierTi<br />

saqonlis Setanis, gamotanis<br />

an tranzitis dadgenili<br />

zRvruli normebi.<br />

konto [ital. conto] _<br />

(finans.). angariSi.<br />

37<br />

kontomati _ fulis gacemis<br />

avtomati sabanko-sakredito<br />

baraTis gamoyenebiT.<br />

konto-separato [ital.<br />

conto separato] _ calke angariSi.<br />

kontrabanda [ital. kontrabando]<br />

_ (ekon., samarT.). 1.<br />

saqonlisa da sxva faseulobis<br />

ukanono gatana-Semotana<br />

sazRvarze. 2. TviT farulad<br />

gadaziduli saqoneli.<br />

kontradiqti [ingl.<br />

contradict] _ ar daTanxmeba an<br />

zustad sapirispiros Tqma.<br />

kontradiqcia [ingl. contradiction]<br />

_ winaaRmdegoba. kontradiqtori<br />

_ mowinaaRmdege.<br />

kontrafaqcia [frang. contrapection<br />

_ yalbismqneloba] _<br />

(ekon., samarT.). raimes keTeba<br />

sxvisi saxeliT, ukanono<br />

gamoyenebiT.<br />

kontraqti [laT. contractus] _<br />

(samarT.). iuridiulad savaldebulo<br />

SeTanxmeba or an<br />

ramdenime pirs Soris, romli-<br />

Tac gansazRvrulia maT mier<br />

Sesasrulebeli moqmedeba da<br />

pasuxismgebloba am moqmedebis<br />

SesrulebisaTvis.<br />

kontrahenti [laT. contrahens<br />

_ SeTanxmebuli] _ (samarT.).<br />

piri an dawesebuleba, romelmac<br />

garigebiT raime valdebuleba<br />

ikisra.<br />

kontribucia [laT. contributio]<br />

_ (ekon., samarT.). iZulebiTi<br />

gadasaxdeli an qonebis<br />

amoReba omSi damarcxebuli<br />

saxelmwifosagan.


kontroli [frang. contrôle] _<br />

(finans.). risame Semowmeba;<br />

obieqtis sameurneo-safinanso<br />

saqmianobis Semowmeba.<br />

kontroferta [laT. contra _<br />

winaaRmdeg da offertus _ SeTavazebuli]<br />

_ (ekon., samarT.).<br />

Tanxmoba SeTavazebuli xel-<br />

Sekrulebis dadebaze, magram<br />

sxva pirobebiT, vidre pirveli<br />

variantiT iyo Cafiqrebuli,<br />

gaTvaliswinebuli.<br />

konfederacia [laT. confederatio]<br />

– (polit.). saxelmwifoebrivi<br />

mowyobis forma, damoukidel<br />

saxelmwifoTa kavSiri<br />

garkveuli miznebis misaRwevad<br />

xelSekrulebis safuZvelze.<br />

konfidencialuri [laT.<br />

confidentia _ ndoba] _ (samarT.).<br />

saidumlo.<br />

konfiskacia [laT. konfiskatio]<br />

_ (samarT.). kerZo sakuTrebaSi<br />

arsebuli qonebis iZulebiTi<br />

da usasyidlod CamorTmeva,<br />

romelic sasamarTlos gadawyvetilebiT<br />

an am rwmunebis<br />

mqone administraciuli organoebis<br />

mier xorcieldeba.<br />

konfliqti [laT. conflictus _<br />

Sejaxeba] _ (samarT.). winaaRmdegoba<br />

Sexedulebebsa da<br />

urTierTobebSi, sawinaaRmdego<br />

interesebis Sejaxeba; cxare<br />

kamaTi.<br />

konformizmi [laT. conformis<br />

_ msgavsi, xelsayreli] _ erTgvarovnoba,<br />

uZraoba, Semguebloba,<br />

SemTanxmebloba.<br />

konfrontacia [frang. confrontation]<br />

_ (samarT.). urTierT-<br />

38<br />

dapirispireba,urTierTwinaaRmdegoba. koncentracia [laT. concentratio]<br />

_ (ekon.). risame mogroveba,<br />

Tavmoyra, erTad dajgufeba.<br />

konceptualuri [laT.<br />

conceptus] _ azrobrivi.<br />

koncerni [ingl. concern] –<br />

(ekon.). sawarmoTa msxvili<br />

gaerTianeba, romlebic erTmaneTTan<br />

dakavSirebulia saer-<br />

To interesebiT, xelSekrulebebiT,<br />

kapitaliT, erTobliv<br />

saqmianobaSi monawileobiT.<br />

koncesia saerTaSoriso<br />

[laT. concessio _ nebarTva,<br />

daTmoba] _ (samarT.). saxelmwifos<br />

mier <strong>ucxo</strong>eTis firmisaTvis<br />

uflebis micema awarmoos<br />

mis teritoriaze bunebrivi<br />

resursebis eqsploatacia,<br />

samrewvelo-ekonomikuri xasiaTis<br />

saqmianoba.<br />

koncesioneri [ingl. concessionaire]<br />

_ (vaWr.). piri, romelsac<br />

ufleba aqvs iyos produqciis<br />

erTaderTi gamyidveli<br />

romeliRac adgilze.<br />

koncefcia [laT. conceptio] _<br />

SexedulebaTa sistema.<br />

kooperacia [laT. cooperatio<br />

_ TanamSromloba] _ fizikuri<br />

pirebis gaerTianeba nebayoflobiTi<br />

gawevrianebis safuZvelze<br />

koleqtiuri mewarmeobisaTvis.<br />

kooptacia [laT. cooptatio] _<br />

arCeviTi organos axali<br />

wevrebis arCeva amomrCevelTa<br />

daukiTxavad.


koordinacia [laT. coordinatio]<br />

_ raime moqmedebis,<br />

saqmianobis (umetesad, marTvis<br />

procesebis) SeTanxmeba.<br />

korespondenti [laT. correspondare<br />

_ mauwyebeli] _ banki<br />

an sxva finansuri organizacia,<br />

romelic sxva msgavsi<br />

organizaciebis finansur da<br />

komerciul davalebebs asrulebs.<br />

korneri [ingl. corner _<br />

kuTxe] _ (ekon.). piris an pirTa<br />

jgufis Segnebuli moqmedeba,<br />

romlebic bazarze procesis<br />

msvlelobisa da fasebis awevis<br />

kontrolis xelSi Casagdebad<br />

saqonlis xelovnur<br />

deficits qmnian, rasac kontraqtebisa<br />

da realuri saqonlis<br />

masiuri SesyidviT<br />

aRweven.<br />

korporacia [laT. corporatio]<br />

_ pirTa jgufi, gaerTianebuli<br />

saerTo miznebis misaRwevad da<br />

erToblivi saqmianobis gansaxorcieleblad,<br />

iuridiuli<br />

piris uflebiT.<br />

korufcia [laT. corruptio] _<br />

(samarT.). Tanamdebobis pirTa<br />

mosyidva.<br />

kotireba [frang. coter] _<br />

(finans.). saqonlis, fasiani<br />

qaRaldebisa da <strong>ucxo</strong>uri<br />

valutis sabirJo kursis<br />

oficialurad dadgena da<br />

gamocxadeba.<br />

krediti [laT. creditum _<br />

vali] _ 1. saqonlis an fulis<br />

gacema sesxad. (sapirisp.<br />

debeti) 2. garkveuli xarjebis<br />

39<br />

gasawevad gacemuli Tanxa. 3.<br />

fuli, romelic misaRebi aqvs<br />

kompanias.<br />

kreditori [laT. creditor] _<br />

piri an organizacia, romelmac<br />

gasca saqoneli an fuli<br />

kreditad; piri, romlis mimarTac<br />

vinmem valdebuleba<br />

ikisra; mevale. (sapirisp. debitori).<br />

pirvelrigiseuli (preferenciuli)<br />

kreditori _ kreditori,<br />

romelsac pirvel<br />

rigSi unda gadauxadon, Tuki<br />

kompania likvidirebuli iqneba.<br />

krizisi ekonomikuri [berZ.<br />

krisis] _ qveynis, regionis,<br />

msoflios ekonomikuri mdgomareobis<br />

mkveTri gauareseba,<br />

romelic vlindeba warmoebis<br />

mniSvnelovan SemcirebaSi, ekonomikuri<br />

kavSirebis gawyveta-<br />

Si, sawarmoTa gakotrebaSi,<br />

umuSevrobis zrdasa da xalxTa<br />

cxovrebis donis daqveiTebaSi.<br />

kriminali [laT. criminalis _<br />

danaSaulebrivi] _ sisxlis<br />

samarTlis danaSauli.<br />

kriminalistika [laT.<br />

criminalis _ danaSaulTan<br />

dakavSirebuli] _ iuridiuli<br />

disciplina, romelic swavlobs<br />

sisxlis samarTlis danaSaulis<br />

gaxsnis meTodikas,<br />

teqnikasa da taqtikas.<br />

kriminaluri [laT. criminalis]<br />

_ (samarT.). sisxlis samarTal-<br />

Tan dakavSirebuli; danaSaulebrivi.


kriminologia [laT. crimer _<br />

danaSauli da berZ. logos _<br />

moZRvreba] _ (samarT.). moZRvreba<br />

danaSaulis Sesaxeb.<br />

kriteriumi [berZ. kritērion _<br />

msjelobis, gadawyvetis saSualeba]<br />

_ niSan-Tviseba, romlis<br />

mixedviTac rasme afaseben,<br />

gansazRvraven, klasifikacias<br />

axdenen; sazomi, Sesadarisi<br />

saSualeba.<br />

kulisa [frang. coulisse _<br />

farda] _ (gadat.). araoficialuri<br />

birJa, sadac kerZo<br />

maklerebi Tavisufali wesebiT<br />

moqmedeben.<br />

kupiura [frang. coupure] _<br />

fulis niSnis an fasiani<br />

qaRaldis erTeuli egzemplaris<br />

saerTo saxelwodeba.<br />

kuponi [frang. coupon] _<br />

fasiani qaRaldis nawili<br />

mosaxevi talonis saxiT.<br />

kursi [laT. cursus] _<br />

(finans.). sxva qveynis fulis<br />

erTeulis an fasiani qaRaldis<br />

sabirJo fasi, gamosaxuli<br />

erovnul fulad erTeulSi;<br />

fasi, romlis mixedviTac<br />

valutisa da fasiani qaRaldebis<br />

yidva-gayidva xorcieldeba.<br />

kurtaJi [frang. curtage] _<br />

(ekon.). saSuamavlo gasamrjelo,<br />

romelsac brokeri<br />

sabirJo garigebis ganxorcielebis<br />

dros Rebulobs.<br />

kurtie [frang. kourtier] _<br />

(vaWr.). makleri, agenti,<br />

Suamavali.<br />

40<br />

l<br />

lagi [ingl. lag] _ or<br />

urTierTdakavSirebul ekonomikur<br />

movlenas Soris (aqedan<br />

erTi mizezia, meore _ Sedegi)<br />

drois intervali.<br />

laTinuri _ romaelTa ena,<br />

romelic saukuneebis manZilze<br />

gamoiyeneboda rogorc sasamarTloebis<br />

ena da dResac<br />

Sedis mraval zogad iuridiul<br />

frazaSi. mag., `de-iure~,<br />

de-faqto~ da sxv.<br />

laitmotivi [germ. Leitmotiv]<br />

_ 1. ZiriTadi motivi. 2.<br />

(gadat.). xazgasmiT gameorebuli<br />

saxelmZRvanelo azri.<br />

lamfsumi [ingl. lump sum] _<br />

erTdroulad gadaxdili fuli<br />

(ara ramdenimejer mcire<br />

TanxebiT).<br />

laJi [frang. L’aggio] _<br />

(finans.). fasiani qaRaldebis<br />

(aqciebis, obligaciebis da<br />

misT.) kursis aweva maT<br />

nominalur RirebulebasTan<br />

SedarebiT; igivea, rac aJio.<br />

lataria [ital. lotteria] _<br />

nivTebis an fulis gaTamaSeba<br />

bileTebiT.<br />

latenturi [ingl. latent] _<br />

faruli an romlis uceb<br />

danaxva SeuZlebelia; bundovani;<br />

sityvebi kontraqtSi,<br />

romlebic or an met rames<br />

SeiZleba niSnavdes, magram<br />

erTi SexedviT SecdomaSi<br />

Semyvani ar Canan; faruli<br />

defeqti.


lafsusi [laT. lapsus] _<br />

uneblie Secdoma (nawerSi,<br />

metyvelebaSi).<br />

legalizacia [laT. legalis _<br />

kanonieri] _ (samarT.). dakanoneba,<br />

iuridiuli Zalis micema.<br />

legaluri [laT. legalis] _<br />

kanoniT aRiarebuli, nebadar-<br />

Tuli; Ria, aSkara.<br />

legati [laT. legatus] _<br />

(samarT.). anderZSi gaTvaliswinebuli<br />

davaleba _ memkvidrem<br />

misces romelime pirs garkveuli<br />

Tanxa an qonebis nawili.<br />

legislatura [ingl.<br />

legislature] _ sakanonmdeblo<br />

xelisufleba, mag., parlamenti.<br />

legistebi [laT. lex (ligis) _<br />

kanoni] _ Sua saukuneebSi:<br />

iuristebi, romlebic xels<br />

uwyobdnen romauli samarTlis<br />

gavrcelebas dasavleT evropaSi.<br />

legitimacia [laT. legitimus<br />

_ kanonieri] _ (samarT.). raime<br />

uflebis an rwmunebis kanonierebis<br />

aRiareba an damtkiceba.<br />

legitimuri _ kanoniT nebadarTuli.<br />

levereji: `berketis principi~<br />

_ Tanafardoba sakuTar<br />

(aqcionerul) da nasesxeb<br />

kapitals Soris.<br />

`lei-evei~ [ingl. lag-away _<br />

Cadeba ufro Sors] _ (finans.).<br />

gayidvis praqtika, romelic<br />

iTvaliswinebs SeTanxmebuli<br />

fasis mTlian an nawilobriv<br />

gadaxdas.<br />

`lending-biznesi~ [ingl.<br />

lending buseness] _ (ekon., finans.).<br />

41<br />

garigeba, biznes-operacia, romlis<br />

Sedegebi cvlis firmis<br />

aqtivebs da finansur angariSgebebSi<br />

aisaxeba. aseTi garagebebia:<br />

dakrediteba, sesxis<br />

micema da misT.<br />

lendingi [ingl. landing<br />

charges] _ (finans.). safasuri<br />

daniSnulebis portSi mosuli<br />

gemidan saqonlis CamotvirTvisaTvis.<br />

lend-lizi [ingl. lend-leasa <<br />

lend _ sesxad micema da leasa _<br />

ijariT gacema] _ (ekon.). qveynisaTvis<br />

saqonlis (SeiaraReba,<br />

strategiuli nedleuli, sursaTi<br />

da sxv.) sesxad an ijariT<br />

micema.<br />

lendlordi [ingl. landlord] _<br />

(ekon.). piri an kompania, romelic<br />

Tavis sakuTrebas aqiravebs.<br />

1. msxvili miwaTmflobeli.<br />

2. binebis gamqiravebeli.<br />

liberalizacia ekonomikis<br />

[laT. liberalisation _ Tavisufleba]<br />

_ ekonomikur saqmianobaze,<br />

mewarmeobasa da fasebze<br />

saxelmwifo SezRudvebis<br />

moxsna.<br />

libori [ingl. LIBOR _<br />

London inter-bank offered Rate] _<br />

londonis bankebis mier,<br />

Cveulebriv, 3-6 Tvis vadiT<br />

gacemuli moklevadiani kreditebis<br />

ganakveTebi.<br />

liz-beki [ingl. lease-back _<br />

uku ijara] _ (ekon.). lizinguri<br />

kompaniis mier naRdi<br />

angariSsworebiT sxva qveyanaSi<br />

damamzadebeli firmidan<br />

mowyobilobis SeZena Semd-


gomSi misi imave firmisaTvis<br />

ijariT misacemad.<br />

lizingi [ingl. leasing _<br />

ijara] _ (ekon.). manqana-mowyobilobebisa<br />

da warmoebrivi<br />

daniSnulebis nagebobebis<br />

grZelvadiani ijara (6 Tvidan<br />

ramdenime wlamde) Semdgomi<br />

gamosyidvis SesaZleblobiT.<br />

lizholdi [ingl. leasehold] _<br />

(ekon.). garkveuli drois ganmavlobaSi<br />

qonebis ijariT<br />

floba.<br />

likvidacia [frang. liquidation]<br />

_ (ekon., samarT.). risame (warmoebis<br />

da misT.) saqmianobis<br />

Sewyveta; daxurva, gauqmeba;<br />

visime mospoba.<br />

likviduri [laT. liquidus _<br />

mimdinare] _ (finans.). ris<br />

ganaRdeba, fulad qceva<br />

advilad SeiZleba.<br />

likviduroba _ realizeciis,<br />

materialur faseulobaTa<br />

naRd fulad qcevis<br />

siadvile.<br />

limiti [laT. limes _<br />

zRvari] _ norma, romlis<br />

farglebSi dasaSvebia risame<br />

xarjva, sargebloba; zRvruli<br />

norma.<br />

linkiji [ingl. linkage] _ (samarT.).<br />

birJis nebarTva Tavis<br />

klientebs gauyidon da iyidon<br />

maTgan kontraqtebi maTi<br />

Semdgomi yidva-gayidviT sxva<br />

birJaze.<br />

linCi [ingl. lynch] _<br />

(samarT.). braldebulis (eWvmitanilis)<br />

Sepyroba da mokvla<br />

sasamarTlo mosmenis gareSe.<br />

42<br />

listingi [ingl. list _ sia] _<br />

(ekon., samarT.). 1. safondo<br />

birJaze fasiani qaRaldebis<br />

savaWrod daSvebis wesi. 2.<br />

aqciebis Setana birJis kotirebis<br />

siaSi. (sapirisp. Delistingi).<br />

licenzia [laT. litentia<br />

ufleba, nebarTva] _ (ekon.,<br />

samarT.). 1. nebarTva sxvadasxva<br />

saxeobis saqmianobisaTvis. aq:<br />

eqsport-importis operaciebis<br />

ganxorcielebisaTvis da misT.<br />

2. nebarTvis damadasturebeli<br />

sabuTi. licenziari _ licenziis<br />

gamcemi; licenziati _<br />

licenziis mimRebi.<br />

lobi, lobistebi [ingl.<br />

lobb _ derefani, kuluarebi] _<br />

rig saxelmwifoebSi gaerTianebebi<br />

an kerZo pirebi, romlebic<br />

TavianTi saqmianobiT<br />

zegavlenas axdenen saxelmwifo<br />

(gansakuTrebiT, sakanonmdeblo)<br />

organoebis saqmianobaze.<br />

logika [berZ. logikē] _ 1.<br />

mecniereba azrovnebis formebisa<br />

da kanonebis Sesaxeb. 2.<br />

msjelobisa da daskvnebis<br />

Tanamimdevroba. 3. Sinagani<br />

kanonzomiereba.<br />

logikuri _ 1. logikis<br />

kanonebze dafuZnebuli. 2.<br />

Tavisi xasiaTiT, Sinagani<br />

kanonzomierebiT gapirobebuli;<br />

Tanamimdevruli; kanonzomieri.<br />

logistika _ mecniereba,<br />

romelic Seiswavlis materialur-teqnikuriuzrunvelyo-


fis, sasaqonlo-materialuri<br />

maragebis marTvis sakiTxebs.<br />

logrolingi _ sakanonmdeblo<br />

organoebis wevrebs<br />

Soris `xmebiT vaWrobis~<br />

praqtika.<br />

lokalizacia [laT. localis _<br />

adgilobrivi] _ risame adgilis<br />

Semofargvla; garkveuli<br />

adgilidan risame gavrcelebisaTvis<br />

xelis SeSla.<br />

lokaluri [laT. localis] _<br />

gansazRvruli adgilisaTvis<br />

damaxasiaTebeli; adgilobrivi.<br />

lokauti [ingl. lock-out] _<br />

sawarmoTa daxurva da muSakTa<br />

masobrivi daTxovna gaficvebis<br />

CaxSobis mizniT; blokireba.<br />

lombardi _ sakredito<br />

dawesebuleba, romelic iZleva<br />

sesxs moZravi qonebis dagiravebiT.<br />

londeri [ingl. launder] _<br />

fulis `garecxva~ (gaTeTreba);<br />

ukanono an moparuli fulis<br />

gadaricxva Cveulebriv sabanko<br />

angariSze, raTa Tavidan<br />

aicilon Zieba.<br />

loti [ingl. lot] _ aq: 1.<br />

saqonlis mTeli partia an<br />

misi saerTo raodenobis<br />

nawili, romelic gaiyideba an<br />

miewodeba xelSekrulebiT. 2.<br />

auqcionze erTad gayiduli<br />

sagnebis partia.<br />

m<br />

magistrali [laT. magistralis<br />

_ mTavari, warmmarTveli] _<br />

43<br />

cneba, ekonomikuri zrdis<br />

maTematikuri Teoriis termini.<br />

magnati [laT. magnatus _ mdidari,<br />

warCinebuli] _ msxvili<br />

samrewvelo finansuri kapitalis<br />

mflobeli.<br />

madam [ingl. Madam] _<br />

(dipl.). qalbatono! Zrdilobiani<br />

mimarTvis forma qalisadmi<br />

(gansakuTrebiT ucnobisadmi).<br />

warmoiTqmis (iwereba)<br />

gvaris win.<br />

makiavelizmi _ politika,<br />

romelic miznis misaRwevad<br />

yovelgvar saSualebas (motyueba,<br />

veragoba, gamcemloba,<br />

mkvleloba da misT.) amarTlebs<br />

(italieli politikuri<br />

moRvawisa da mwerlis nikolo<br />

makiavelis gvaris mixedviT).<br />

makleri [germ. Makler] _<br />

savaWro Suamavali.<br />

makroekonomika [berZ. macros<br />

_ didi da ekonomika] _<br />

ekonomikuri mecnierebis nawili,<br />

romelic Seiswavlis<br />

mTlianad qveynis ekono-mikas,<br />

msxvilmasStabian ekonomikur<br />

movlenebsa da procesebs.<br />

makulatura [ingl. maculature<br />

< laT. maculo _ gasvra] _<br />

uvargisi nawarmi, romelmac<br />

Tavisi vada daasrula; qaRaldisa<br />

da muyaos gadasamuSavebeli<br />

narCenebi.<br />

mangonizacia _ (samarT.).<br />

yalbi saqonlis damzadeba.<br />

mandati [laT. mandatum] _<br />

dokumenti, romelic garkveuli<br />

piris uflebebsa da<br />

uflebamosilebas mowmobs.


manera [frang. manière] _ moqmedebis,<br />

qcevis Tavisebureba;<br />

Cveva.<br />

manko [ital. manco] _ (ekon).<br />

wonaSi dakleba saqonlis<br />

gacemisas; salaros saerTo<br />

Tanxis danaklisi.<br />

manipulireba [laT.<br />

manipulatio] _ 1. raime rTuli<br />

moqmedeba, rTuli xerxi<br />

xeliT muSaobisas. 2. (gadat.).<br />

oini, yalTabandoba.<br />

manifesti [laT. manifestus _<br />

aSkara] _ 1. umaRlesi xelisuflebis<br />

werilobiTi mimar-<br />

Tva mosaxleobisadmi gansakuTrebuli<br />

mniSvnelobis mqone<br />

movlenis gamo. 2. politikuri<br />

partiis, sazogadoebrivi organizaciis<br />

werilobiTi saprogramo<br />

mimarTva.<br />

mar _ (dipl.). israelSi: Tanamdebobis<br />

piris zrdilobiani<br />

mimarTvis forma mamakacisa<br />

da qalisadmi. warmoiTqmis<br />

(iwereba) Tanamdebobis win.<br />

marka [germ. Marke] _<br />

saqonelze, nawarmze dasmuli<br />

niSani, romelzedac aRniSnulia<br />

misi damzadebis adgili,<br />

xarisxi da sxva monacemebi.<br />

marketingi [ingl. marketing <<br />

market _ bazari] _ RonisZiebaTa<br />

kompleqsi, romelic<br />

saqonlis warmoebisa da realizaciis<br />

gasaumjobeseblad<br />

xorcieldeba.<br />

market-meikeri [ingl. market<br />

maker] _ safondo birJis<br />

maRalkvalificiuri muSaki,<br />

fasiani qaRaldebis menejeri.<br />

44<br />

markireba _ [frang. marquer _<br />

aRniSvna] _ markis dasma<br />

nawarmze.<br />

marko [ital. marco] _<br />

(finans.). monetis fasis gansaz-<br />

Rvra misi wonis da ara nominaluri<br />

Rirebulebis mixedviT.<br />

marJa [frang. marginal _<br />

ganapira] _ (finans.). sxvaoba<br />

birJis biuletenSi naCveneb<br />

sabirJo saqonlis gayidvisa<br />

da yidvis fass Soris.<br />

marJinalizmi [frang.<br />

marginal < laT. margo _ kide,<br />

sazRvari, ukiduresi] _ ekonomikuri<br />

mimdinareoba, Teoria,<br />

romelic ekonomikur procesebsa<br />

da movlenebs zRvruli,<br />

namati sidideebidan an mdgomareobidan<br />

gamomdinare xsnis.<br />

marJinaluri, marjinaluri<br />

[ingl. marginal] _ (ekon.). zRvar-<br />

Tan axlos arsebuli, TiTqmis<br />

sazaralo; kritikuli.<br />

marjini [ingl. margin] _ produqciis<br />

gayidvidan miRebul<br />

fulsa da masSi gadaxdil<br />

Tanxas Soris sxvaoba; mogeba.<br />

masmedia [ingl. massmedia] _<br />

komunikaciis masobrivi saSualebebi<br />

(presa, radio-televizia).<br />

mafia [laT. maffia] _<br />

(samarT.). farulad organizebuli,<br />

jgufuri damnaSaveoba,<br />

erTmaneTTan dakavSirebuli<br />

danaSaulebrivi jgufebi, romlebic<br />

saxelmwifos korumpirebuli<br />

moxeleebisa da organoebis<br />

mxardaWeriT sargebloben.


maqsimalizmi [laT. maximus<br />

_ udidesi] _ (polit.). raime<br />

ukiduresi moTxovnis wamoyeneba;<br />

gadaWarbebuloba.<br />

maqsimumi [laT. maximum] _<br />

yvelaze meti raodenoba<br />

risame. (sapirisp. minimumi).<br />

mega [berZ. megas _ didi] _<br />

didi zomis, uzarmazari. megapolisi<br />

_ Tanamedrove uzarmazari<br />

qalaqi; megaekonomika _<br />

msoflio ekonomika.<br />

mediatori [laT. mediator _<br />

Suamavali] _ (samarT.). momrigebeli,<br />

Suakaci.<br />

medio [laT. medio _<br />

Suaguli] _ sabirJo garigebis<br />

Sesrulebis vada, romelic<br />

Tvis Sua ricxvSi dgeba.<br />

mezo [berZ. mesos _ Sua,<br />

saSualo] _ Sualeduri.<br />

meTodi [berZ. methodos] _<br />

xerxi, wesi, wesebis sistema<br />

raime moRvaweobaSi.<br />

meloni _ (ekon.). gasanawileblad<br />

gankuTvnili maRali<br />

mogeba.<br />

mesie, musie _ (dipl). safrangeTSi:<br />

zrdilobiani mimar-<br />

Tvis forma mamakacisadmi.<br />

iwereba (warmoiTqmis) gvaris<br />

win.<br />

memorandumi [laT. memorandum<br />

_ rac unda gvaxsovdes]<br />

_ diplomatiuri dokumenti,<br />

romelSic Camoyalibebulia<br />

raime sakiTxis faqtobrivi an<br />

iuridiuli analizi, saxelmwifos<br />

oficialuri pozicia,<br />

Tvalsazrisi; mokle Canaweri.<br />

45<br />

menejeri [ingl. manage _<br />

marTva, ufrosi, patroni] _<br />

profesionali mmarTveli.<br />

menejmenti [ingl. management]<br />

_ xelmZRvanelobis, marTvis<br />

kompleqsuri sistema.<br />

merkantilizmi [ital.<br />

mercante vaWari] _ XVI_XVIII<br />

saukuneebis ekonomikuri Teoria,<br />

romlis Tanaxmad mTavar<br />

rols ekonomikaSi, mogebis<br />

SeqmnaSi mimoqcevis sfero<br />

asrulebs, xolo eris simdidre<br />

fuliT ganisazRvreba.<br />

merkantiluri _ (gadat.).<br />

vaWruli, angarebiani.<br />

merCandaizingi [ingl.<br />

merchandissing] _ sacalo<br />

savaWro qselSi saqonlis<br />

gasayidad momzadeba (savaWro<br />

daxlebis gawyoba, vitrinebis<br />

gaformeba da sxv.).<br />

meta [ital. meta] _ garigebis<br />

iseTi piroba, roca mxareebi<br />

mogebasa da zarals Tanabrad<br />

iyofen.<br />

mecenati _ mecnierebisa da<br />

xelovnebis mdidari mfarveli<br />

(romaeli politikuri moRvawis<br />

mecenatis saxelis mixedviT).<br />

migranti [laT. migrans] _<br />

adamiani, romelic sacxovreblad<br />

gadadis erTi adgilidan<br />

meoreSi.<br />

migracia mosaxleobis [laT.<br />

migratio] _ adamianTa gadaadgileba.<br />

mikroekonomika [berZ. mikros<br />

_ mcire] _ ekonomikuri mecnierebis<br />

nawili, romelic


sawarmoebis (firmebis) masStabiT<br />

mimdinare ekonomikur<br />

procesebsa da movlenebs<br />

swavlobs.<br />

miks-fondi [ingl. mixed _<br />

Sereuli] _ iseTi investiciuri<br />

fondi, romelic<br />

finansebs moZrav da uZrav<br />

qonebaSi abandebs.<br />

minimumi [laT. minimum] _<br />

yvelaze naklebi raodenoba<br />

risame. (sapirisp. maqsimumi).<br />

mister _ (dipl.). inglisSi,<br />

aSS-Si, CineTSi, koreaSi:<br />

zrdilobiani mimarTvis forma<br />

mamakacisadmi. iwereba (warmoiTqmis)<br />

gvaris win.<br />

modelireba ekonomikuri<br />

[laT-dan moditus, frang. modelle<br />

_ zoma, nimuSi] _ ekonomikuri<br />

obieqtebisa da procesebis<br />

kvlavwarmoeba SezRudul,<br />

sacdel formebSi.<br />

modernizacia [frang.<br />

moderne _ uaxlesi] _ (ekon.).<br />

raimes srulyofa, gaumjobeseba,<br />

ganaxleba, axal teqnikur<br />

pirobebTan da xarisxobriv<br />

moTxovnebTan Sesabamisoba.<br />

modifikacia [laT. modificatio<br />

_ cvlileba] _ (ekon.). progresuli<br />

cvlilebebis Setana,<br />

warmoebis teqnologiis gaumjobeseba,<br />

saxeSecvlili modelis<br />

Seqmna.<br />

modus-vivendi [laT. modus<br />

vivendi _ cxovrebis wesi] _<br />

(dipl.). 1. faqtobrivi vitareba,<br />

Seqmnili mdgomareoba,<br />

misi aRiareba; arsebobis saSualeba.<br />

2. arsebuli pirobebi,<br />

46<br />

romlebic modave mxareTa<br />

Soris droebiT iZleva normaluri,<br />

mSvidobiani urTier-<br />

Tobis saSualebas.<br />

modus-procedendi [laT.<br />

modus procedendi _ qcevis wesi] _<br />

diplomatiur praqtikaSi niSnavs,<br />

Tu rogor unda warimarTos<br />

saqmianoba, romelic<br />

saerTaSoriso xelSekrulebis<br />

moTxovnebs Seesabameba.<br />

monarqi [berZ. monarchos] _<br />

saxelmwifos erTpirovnuli<br />

mmarTveli (mefe, imperatori<br />

da sxv.).<br />

moneta [laT. moneta] _<br />

liTonisagan (oqro, vercxli<br />

da sxv.) damzadebuli fulis<br />

niSani.<br />

monitoringi [laT. monitor _<br />

Semxsenebeli] _ raime movlenis<br />

uwyveti meTvalyureoba<br />

da analizi.<br />

monopolia [berZ. monõpilia]<br />

_ 1. ekonomikuri situacia,<br />

rode-sac erTi piri an<br />

kompania akontrolebs mTel<br />

bazars produqciis miwodebaSi.<br />

2. (gadat.). upiratesoba,<br />

pirveloba raime saqmeSi.<br />

monopo-lizacia _ monopoliis<br />

damyareba.<br />

monopsonia [ingl. monopsony]<br />

_ (ekon.). situacia, rodesac<br />

erTi piri an kompania<br />

akontrolebs mTel SesyidviT<br />

saqmianobas garkveul bazarze.<br />

moratoriumi [laT. moratorius<br />

_ Semakavebeli] _ 1. saer-<br />

TaSoriso samarTlis subieqtTa<br />

SeTanxmeba raime qmedebi-


sagan gansazRvruli an ganusazRvreli<br />

vadiT TavSekavebaze.<br />

2. (ekon.). aRebuli<br />

valdebulebebis Sesrulebis<br />

gadavadeba gansazRvruli<br />

dro-iT raime pirobis Sesrulebamde<br />

an sagangebo mdgomareobis<br />

(mag., omis, stiqiuri<br />

ubedurebis) gamo.<br />

motivacia [frang. motif] _<br />

(ekon., samarT.). 1. visime ganzraxva<br />

saqmianobisadmi raime<br />

miznis misaRwevad. 2. raime<br />

moqmedebis, saqcielis gamomwvevi<br />

mizezi.<br />

municipaliteti [germ.<br />

Munizipalität] _ adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis (qalaqis)<br />

organo.<br />

mutadis mutandis [laT.<br />

mutatis mutandis _ aucilebeli<br />

SesworebebiTa da cvlilebebiT]<br />

_ (dipl.). saerTaSoriso<br />

samarTlebriv aqtebSi gamoyenebuli<br />

termini. niSnavs:<br />

Secvlas imisa, rac aucileblad<br />

Sesacvlelia; Sesabamisi<br />

gansxvavebebis gaTvaliswinebas;<br />

cvlilebas, romelic<br />

gamomdinareobs arsebuli garemoebebidan.<br />

nazdaq-i [ingl. NASDAQ _<br />

National Association of Securities<br />

Dealers Automatic Quotations] _<br />

fasiani qaRaldebis dilerebis<br />

erovnuli asociaciis avtomatizebuli<br />

kotirebis sistema<br />

aSS-Si.<br />

n<br />

47<br />

nano [berZ. juja] _ raime<br />

sididis memiliardedi nawili<br />

(10-9).<br />

nanoteqnologia _ atomebisa<br />

da molekulebis manipulirebis,<br />

SekavSirebisa da<br />

mowesrigebis gziT 1 dan 100<br />

nm-mde zomis funqcionalurad<br />

gamosadegi xelsawyoebis, masalebisa<br />

da sistemebis Seqmna.<br />

nanoteqnologia farTo gagebiT<br />

gamoiyeneba da moicavs<br />

nanomecnierebasac, rogorc<br />

mecnierebaTa sxvadasxva dargebSi<br />

nanomimarTulebiT dagrovebul<br />

sistematizebul<br />

codnas. termini nanoteqnologia<br />

1974 wels pirvelad gamoiyena<br />

iaponelma profesorma<br />

norio taniguCim.<br />

naturalizacia [laT.<br />

naturalis _ bunebrivi] _ saxelmwifos<br />

mier moqalaqeobis<br />

miniWeba <strong>ucxo</strong>elis an moqalaqeobis<br />

armqone pirisaTvis<br />

misi Txovnis safuZvelze.<br />

naturaluri [laT. naturalis _<br />

bunebiTi] _ namdvili; bunebrivi;<br />

Cveulebrivi; normaluri;<br />

gasagebi.<br />

nacia [laT. natio] _ eri.<br />

nacionalizacia [frang.<br />

nationnalisatio] _ (ekon., samarT.).<br />

kerZo sakuTrebis gasxviseba<br />

an gadacema saxelmwifo<br />

sakuTrebaSi.<br />

nacionalizmi [ingl. nationalism]<br />

_ (polit.). sakuTari qveynis<br />

damoukideblobis survili.<br />

nacionalisti _ qveynis


damoukideblobis msurveli<br />

adamiani.<br />

nacionaluri _ erovnuli;<br />

saxalxo; saqveyno. Nnacionaluri<br />

reJimi _ samarTlebrivi<br />

reJimis saxe, romelic vrceldeba<br />

mocemuli saxelmwifos<br />

teritoriaze myof sxva qveynis<br />

fizikur da iuridiul pirebze.<br />

negatiuri [laT. negativis] _<br />

uaryofiTi. (sapirisp. pozitiuri).<br />

negocianti [laT. negotians _<br />

vaWari] _ biTumad movaWre,<br />

komersanti, romelic msxvil,<br />

ZiriTadad, saerTaSoriso savaWro<br />

operaciebs axorcielebs.<br />

neitraliteti [germ. Neutralität]<br />

_ saerTaSoriso samar-<br />

TalSi: saxelmwifos gansakuTrebuli<br />

saerTaSoriso samarTlebrivi<br />

statusi; saxelmwifos<br />

iseTi mdgomareoba, rodesac<br />

igi ar monawileobs omSi da<br />

meomari saxelmwifoebis mimarT<br />

erTnairi pozicia ukavia.<br />

neo [< berZ. neos _ axali] _<br />

rTuli sityvis pirveli Semadgeneli<br />

nawili; niSnavs axals.<br />

mag., neorealizmi, neopolitika<br />

da sxv.<br />

nepotizmi [laT. nepos _<br />

STamomavali] _ (gadat.).<br />

Tanamdebobis pirTa mier<br />

TavianTi naTesavebis mfarveloba;<br />

`naTlimamoba~.<br />

neto [laT. netto] _ saqonlis<br />

wminda wona safuTavis gareSe.<br />

(sapirisp. bruto); saqonlis<br />

48<br />

fasi fasdaklebis gareSe;<br />

wminda Semosavali xarjebis<br />

gamoklebiT.<br />

nivelireba [frang. niveler] _<br />

(gadat.). gansxvavebis mospoba.<br />

niuansi [frang. nuance] _ sul<br />

mcire gansxvaveba rameSi.<br />

nius-meikeri [ingl. newsmakers<br />

_ axlis mkeTebeli] _<br />

mecnierebisa da praqtikuli<br />

saqmianobis moRvawe, romelsac<br />

sazogadoebriv-ekonomikur movlenaTa<br />

msvlelobaze arsebiTi<br />

gavlena aqvs.<br />

nius-reliz [ingl. newsreleasa]<br />

_ xelSekrulebis<br />

dadebis dros gamoyenebuli<br />

masalebi saqonlis an TviT<br />

kompaniis Sesaxeb.<br />

novacia [laT. novatio _<br />

ganaxleba] _ 1. arsebuli<br />

teqnikis Secvla. 2. samoqalaqo<br />

samarTalSi: mxareebis SeTanxmeba<br />

maT mier nakisri valdebulebebis<br />

meoreTi Secvlis<br />

Sesaxeb.<br />

nominaluri [laT. nominalis] _<br />

1. saxelobiTi: fasis amosavali<br />

mniSvneloba; fulis,<br />

fasiani qaRaldis nominaluri<br />

Rirebuleba (miTiTebuli<br />

fulis niSanze, fasian qaRaldze).<br />

2. simboluri; pirobiTi.<br />

nominacia [laT. nominatio] _<br />

saxelis darqmeva; kandidatis<br />

dasaxeleba, wamoyeneba.<br />

nonsensi [ingl. nonsense] _<br />

uazroba, sisulele.<br />

norma [laT. norma] _<br />

(samarT.). dakanonebuli, dawe-


sebuli, savaldebulod aRiarebuli<br />

wesi.<br />

normativi [laT. normatio] _<br />

universaluri, farTod gavrcelebuli<br />

norma.<br />

nosro-konto [ital. nostro<br />

conto _ `Cveni angariSi~] _<br />

bankis sakorespondento angariSebi,<br />

romelTa mixedviTac<br />

sruldeba yvela operacia<br />

bankis davalebaTa Sesasruleblad<br />

korespondentis mier.<br />

nota [laT. nota, ingl. note _<br />

niSani, SeniSvna] _ oficialuri<br />

diplomatiuri werilobiTi<br />

mimarTva erTi saxelmwifosi<br />

meorisadmi.<br />

notabene [laT. nota _ niSani<br />

bene _ `SeniSne kargad~] _<br />

SeniSvna teqstSi im adgilas,<br />

romelzedac surT yuradRebis<br />

gamaxvileba (xSirad sityvis<br />

magier iwereba asoebi NB).<br />

notariati [laT. notarius] _<br />

samsaxuri, romelic iuridiulad<br />

adasturebs sxvadasxva<br />

iuridiul aqts (xelSekruleba,<br />

anderZi, mindobileba da<br />

misT.), dokumentebis aslebsa<br />

da maTze xelmowerebis<br />

namdvilobas.<br />

notariusi [laT. notarius _<br />

mwerali, mdivani] _ Tanamdebobis<br />

piri, romlis movaleobaa<br />

sxvadasxvagvari iuridiuli<br />

aqtebis (xelSekruleba,<br />

mindobiloba da misT.)<br />

damowmeba, gaformeba.<br />

notisi [ingl. notice] _<br />

uwyeba, Setyobineba; werilobiTi<br />

Setyobineba imis Sesaxeb,<br />

49<br />

rom gemi mzadaa datvirTva an<br />

gadmotvirTvisaTvis.<br />

notifikacia [laT. notifico<br />

gauwyeb, vacxadeb] _ 1. (dipl.).<br />

diplomatiur da saxelSekrulebo<br />

praqtikaSi: Setyobinebis<br />

gavrcelebuli forma, romelic<br />

xorcieldeba saxelmwifos<br />

sagareo uwyebis, diplomatiuri<br />

(sakonsulo) warmomadgenlis,<br />

saerTaSoriso<br />

organizaciis an misi Tanamdebobis<br />

piris mier notis an<br />

sxva dokumentis gagzavnis<br />

saSualebiT. 2. (ekon.). Setyobineba,<br />

romelsac Tamasuqis<br />

mflobeli ugzavnis mis<br />

gamcems Tamasuqis gaprotestebis<br />

Sesaxeb.<br />

nou-hau [ingl. Know-how _<br />

vici rogor] _ mecnierulteqnikuri,<br />

teqnologiuri,<br />

komerciuli, menejmenturi an<br />

sxva saxis siaxle, romelic<br />

sazogadoebisaTvis ucnobia.<br />

nuvoriSi [frang. nouveau riche<br />

_ axali mdidari] _ swrafad<br />

gamdidrebuli adamiani, mdidari<br />

metiCara, romelic gasulia<br />

sazogadoebis maRal fenebSi.<br />

nulifikacia [laT. nullificatio<br />

_ mospoba < nullius _ araviTari]<br />

_ iuridiuli dokumentisaTvis<br />

kanonierebis CamorTmeva;<br />

fulis niSnebisa da fasiani<br />

qaRaldebis mimarT _ maTi<br />

gauqmeba.<br />

numizmatika [laT. numisma _<br />

moneta] _ mecniereba, romelic<br />

swavlobs liTonis fulis<br />

warmoSobas.


nuncia, nunciusi [ital.<br />

nunzio, laT. nuntius] _ vatikanis<br />

diplomatiuri warmomadgeneli<br />

im saxelmwifoSi, romelTanac<br />

damyarebuli aqvs diplomatiuri<br />

urTierTobebi.<br />

o<br />

obieqturi [laT. objectum _<br />

sagani, objectivus _ sagnobrivi]<br />

_ 1. rac Cveni cnobierebis<br />

gareT, misgan damoukideblad<br />

arsebobs. 2. miukerZoebeli. 3.<br />

Sefasebuli saerTo poziciidan<br />

da ara dainteresebuli<br />

pirebis mxridan.<br />

obligacia [laT. obligatio _<br />

valdebuleba] _ (finans.).<br />

fasiani qaRaldi erT<br />

warmomdgenze, romelic Semosavals<br />

iZleva mogebis an<br />

procentis saxiT; aucileblad<br />

gasanaRdebeli valdebuleba.<br />

obligo [ital. obbligo _<br />

valdebuleba] _ (finans.). 1.<br />

firmis davalianebaTa jami<br />

Tamasuqebis mixedviT. 2. bankSi<br />

arsebuli piradi angariSebis<br />

davTari, romelSic SeaqvT<br />

calkeul pirTa davalianeba<br />

Tamasuqebis mixedviT.<br />

obstruqcia [laT. obstructio _<br />

Seferxeba, dabrkoleba] _<br />

sxdomis (mag., parlamentis),<br />

krebis, visime gamosvlis CaSla<br />

wamoZaxilebiT, xmauriT,<br />

grZeli, usagno sityviT da<br />

misT. obstruqciuli _<br />

winaaRmdegobis Semqmneli.<br />

50<br />

odiozuri [laT. odiosus _<br />

saZulveli] _ vinc an rac<br />

uaryofiT damokidebulebas<br />

iwvevs; metismetad usiamovno,<br />

arasasurveli.<br />

ovaluri ofisi [ingl. Oval<br />

Office] _ aSS-is prezidentis<br />

personaluri kabineti TeTr<br />

saxlSi.<br />

`overboti~ [ingl. overbought<br />

_ Warbi gayidva] _ (ekon.).<br />

raime saqonelze fasebis<br />

mkveTri zrda am saqonelze<br />

moTxovnis mniSvnelovani<br />

gadidebis gamo.<br />

overdrafti [ingl. overdraft<br />

_ zegegmiT] _ (finans.). bankis<br />

moklevadiani kreditis saxeoba,<br />

roca gadasaxdelis<br />

sidide aWarbebs saxsrebis<br />

naSTs klientis angariSze.<br />

`oversoldi~ [ingl. oversold<br />

_ Warbi miwodeba] _ raime<br />

saqonelze fasebis mkveTri<br />

dacema bazarze am saqonlis<br />

didi miwodebis gamo.<br />

`overtaimi~ [ingl. overtime _<br />

vadis zeviT] _ saqonlis<br />

CatirTva-gadmotvirTvis arasamuSao,<br />

zedmet droSi, romelic<br />

gadidebuli tarifiT<br />

nazRaurdeba.<br />

okei! [ingl. okay!] _<br />

dasturis SeZaxili] _ kargi!<br />

ki batono! aris!<br />

okupacia [laT. occupatio] _<br />

romelime saxelmwifos SeiaraRebuli<br />

Zalebis mier sxva<br />

qveynis teritoriis droebiT<br />

dakaveba.


oligarqia [berZ. oligarchia,<br />

olios _ mcirericxovani da arche<br />

_ batonoba] _ saxelmwifo<br />

mmarTvelobaSi adamianTa mcire<br />

jgufis politikuri da<br />

ekonomikuri batonoba.<br />

oligopolia [berZ. oligos _<br />

patara da pōleō _ vyidi] _<br />

(ekon.). raime saqonlis warmoebasa<br />

da vaWrobaSi ramdenime<br />

msxvili firmis batonoba.<br />

oligopsonia [berZ. oligos _<br />

patara da psonia _ yidva] _<br />

(ekon.). situacia bazarze,<br />

roca saqonlis gamyidvelebi<br />

(mwarmoeblebi) myidvelebze<br />

mniSvnelovnad metia.<br />

ombudsmeni [ingl. ombudsman]<br />

_ saparlamento rwmunebuli,<br />

oficialuri piri, romelic<br />

ganixilavs sazogadoebis<br />

saCivrebs samTavrobo departamentebis<br />

Tu sxva msxvili<br />

organizaciebis mimarT.<br />

omologacia [ingl. omologatio]<br />

_ (ekon.). raime saqonlis<br />

teqnikur-ekonomikuri parametrebis<br />

am saqonlis momxmarebeli<br />

qveynis stantartebTan<br />

da CveulebebTan SesabamisobaSi<br />

moyvana.<br />

onkoli [ingl. on call _<br />

moTxovnisTanave] _ (finans.). 1.<br />

specialuri mimdinare angariSi,<br />

romelsac xsnian bankebi<br />

im pirobiT, rom sesxi daifareba<br />

yovel momentSi erTerTi<br />

mxaris (bankis an<br />

klientis) moTxovniT. 2. safondo<br />

birJaze fasiani gayidvis<br />

51<br />

erT-erTi forma; zaramde,<br />

gamoZaxilemde.<br />

onkoluri garigeba _<br />

sabazro situacia safondo<br />

birJaze, roca fasiani qaRaldis<br />

fasi myidvelis moTxovnamde<br />

ar fiqsirdeba.<br />

on-laini [ingl. on-line _<br />

xazze] _ sakredito baraTis<br />

emitentis kompiuterTan pirdapiri<br />

da uSualo kavSiri,<br />

romelic garigebis dadebis<br />

momentSi am baraTis gamoyenebiT<br />

xorcieldeba.<br />

operacia [laT. operatio _<br />

qmedeba] _ universaluri<br />

termini, romelic aRniSnavs<br />

saqmianobis raime saxeobas.<br />

mag., ekonomikuri (maT Soris,<br />

komerciuli, menejmenturi,<br />

finansuri da misT.), iuridiuli<br />

da sxv.<br />

opozicia [laT. oppositio _<br />

dapirispireba] _ 1. vinmes<br />

winaaRmdeg qmedeba, winaaRmdegoba.<br />

2. udidesi politikuri<br />

partia, romelic ewinaaRmdegeba<br />

mTavrobas.<br />

oponenti [laT. opponens _<br />

vinc ekamaTeba visme] _<br />

(polit.). sawinaaRmdego azris<br />

mqone piri.<br />

oportunizmi [laT.<br />

opportunus _ sargebliani] _<br />

(polit.). molaparakebis dros<br />

xelSemkvreli mxaris miswrafeba<br />

ise Camoayalibos SeTanxmebis<br />

piroba, rom upiratesobas<br />

miaRwios partniorTan<br />

mimarTebaSi, gadaakisros mas<br />

danaxarjebis didi nawili.


optacia [laT. optatio _<br />

arCevani, survili] _ (samarT.).<br />

moqalaqeobis amorCeva; aseTi<br />

ufleba eniWeba im teritoriis<br />

mosaxleobas, romelic erTi<br />

saxelmwifodan meoris mflobelobaSi<br />

gadadis.<br />

optimaluroba [laT. optimus<br />

_ saukeTeso] _ yvelaze xelsayreli,<br />

Sesaferi; ekonomikuri<br />

qcevisa da qmedebis<br />

saukeTeso varianti.<br />

oratori [laT. orator] _ (polit.).<br />

1. piri, romelic<br />

sajarod warmoTqvams sityvas.<br />

2. adamiani, romelsac exerxeba<br />

sajarod sityvebis warmoTqma;<br />

mWevrmetyveli.<br />

organizacia [laT. organiso _<br />

vaZlev mwyobr saxeobas] _ 1.<br />

sistemaSi moyvana, mowesrigeba,<br />

mowyoba. 2. mmarTvelobis<br />

Semadgeneli nawili. 3. adamianTa<br />

gaerTianebis forma;<br />

dawesebuleba.<br />

organoleptikuri [berZ.<br />

organon _ organo da leptikos _<br />

SemsunTqveli] _ uSualod<br />

gemoTi, ynosviT, mxedvelobiT<br />

Semowmebuli.<br />

orderi [germ. Order < frang _<br />

rigi, wesi] _ brZaneba werilobiTi<br />

formiT, dokumenti,<br />

romelic mis mflobels raime<br />

qmedebis (mag., fulis an<br />

saqonlis miReba, damnaSavis<br />

dapatimreba da sxv.) ganxorcielebis<br />

uflebas aZlevs.<br />

ordinaruli [laT. ordinalis]<br />

_ rigiTi, rigobrivi] _ rac<br />

52<br />

arafriT ar gamoirCeva; Cveulebrivi.<br />

orTodoqsuli [berZ. Orthodoxos<br />

_ marTlmorwmune] _<br />

raime moZRvrebis, Sexedulebis<br />

ganuxrelad mimdevari; Tanamimdevruli.<br />

originali [laT. originalis _<br />

Tavdapirveli] _ raime dokumentis<br />

Tavdapirveli, ZiriTadi<br />

egzemplari; dedani.<br />

orientacia [laT. orientation]<br />

_ ekonomikuri an iuridiuli<br />

subieqtis qmedebis garkveuli<br />

mimarTulebis amorCeva.<br />

oferenti, oferori _<br />

winadadebis gamgzavni fizikuri<br />

an iuridiuli piri.<br />

oferti [laT. offertus _<br />

SeTavazebuli] _ sityvieri an<br />

werilobiTi formiT SeTavazebuli<br />

winadadeba raime xel-<br />

Sekrulebis dadebis Sesaxeb.<br />

ofisi [ingl. office] _<br />

saerTaSoriso organizaciis,<br />

firmis oficialuri Stab-bina,<br />

Senoba, sadac imyofeba oficialuri<br />

warmomadgenloba, misi<br />

xelmZRvaneloba.<br />

oficialuri [laT. officialis _<br />

Tanamdebobrivi] _ xelisuflebis,<br />

administraciis an<br />

Tanamdebobis piris mier<br />

dadgenili, maTgan momdinare.<br />

mag., oficialuri dokumenti. 2.<br />

mTavrobis sabuTebis, saqmiani<br />

qaRaldebis damaxasiaTebeli.<br />

mag., oficialuri stili. 3.<br />

rac yvela wesis, yvela<br />

formalobis dacviT xdeba.<br />

mag., oficialuri miwveva. 4.


(gadat.). ubraloebas moklebuli;<br />

TavSekavebuli. mag., oficialuri<br />

urTierToba.<br />

ofcioni [laT. optio _<br />

arCeva, survili, neba] _ arCevis<br />

ufleba, romelic miiReba<br />

garkveuli gasamrjeloTi; vinmesTvis<br />

SeTavazeba kontraqtis<br />

mogvianebiT dadebasTan dakav-<br />

SirebiT; xelSekrulebis monawilisaTvis<br />

garkveuli variantis<br />

SerCevis ufleba. SeTanxmeba,<br />

romelic birJaze yidvagayidvis<br />

garigebis erT-erT<br />

mxares aZlevs xelSekrulebis<br />

alternatiul pirobebs Soris<br />

amorCevis uflebas; molaparakebis<br />

pirobebis Tanaxmad, erTerTi<br />

mxarisaTvis miniWebuli<br />

ufleba amoirCios mis mier<br />

miRebuli movaleobis Sesrulebis<br />

wesebi, formebi, moculoba<br />

an TviT uaris Tqmac<br />

valdebulebis Sesrulebaze<br />

SeTanxmebiT gansazRvrul<br />

garemoebaTa warmoSobisas.<br />

ofSori [ingl. off-shore] _<br />

napirs gareT, sanapirodan<br />

daSorebiT, Ria zRvaSi; komerciuli<br />

saqmianobis organizaciis<br />

specifikuri forma.<br />

specialuri ekonomikuri<br />

zonis erT-erTi saxeoba.<br />

ofSoruli zona _<br />

konkretuli saxelmwifo an<br />

misi teritoriis nawili,<br />

sadac ararezidentebisaTvis<br />

(droebiT mcxovrebi <strong>ucxo</strong>elebi)<br />

mimzidveli (keTilsasurveli)ekonomikur-samarTlebrivi<br />

reJimebia dawesebuli.<br />

53<br />

`pablik-rileiSnz~ [ingl.<br />

public relations _ sazogadoebrivi<br />

kavSirebi] _ sazogadoebriv<br />

organizaciebs Soris arakomerciuli<br />

kavSirebis sistema,<br />

masmediis saSualebebiT sazogadoebriv<br />

Sexedulebaze zemoqmedeba.<br />

pablisiti [ingl. publisity _<br />

sajarooba] _ marketinguli<br />

RonisZiebebiT (saqonlis reklama,<br />

myidvelTa materialuri<br />

stimulireba, suvenirebis<br />

darigeba, nimuSebis iafad<br />

gayidva da sxv.) momxreblebze<br />

zemoqmedeba; propaganda.<br />

paTetikuri [berZ. pathētikos]<br />

_ paTosiT aRsavse; amaRlebuli.<br />

paTosi [berZ. pathos] _<br />

aRfrTovaneba, aRmafrena,<br />

mgznebareba.<br />

pai [Turq. pay _ wili] _<br />

(ekon., finans.). fizikuri an<br />

iuridiuli piris mier raime<br />

saerTo saqmeSi TiToeulis<br />

mier Setanili wili.<br />

paketi [germ. Paket] _ aq:<br />

sakontrolo paketi _ (finans.).<br />

saaqcio sazogadoebis aqciebis<br />

saerTo raodenobis umetesi<br />

nawili (Cve-lebriv, 50%-s + 1<br />

xma), romelic mis mesakuTres<br />

am sazogadoebis menejmentSi<br />

gadamwyveti xmis uflebas<br />

aZlevs.<br />

palata [laT. palatium _<br />

sasaxle] _ 1. zogierT qveyanaSi<br />

umaRlesi sakanonmdeblo<br />

p


organo an misi erT-erTi<br />

sakanonmdeblo instancia,<br />

Semadgeneli nawili (mag., qveda<br />

palata, zeda palata, TemTa<br />

palata, lordTa palata). 2.<br />

saxelmwifo struqtura, dawesebuleba<br />

(mag., kontrolis<br />

palata, wignis palata, savaWro<br />

palata da sxv.).<br />

pan [ingl. pan] _ prefiqsi,<br />

romelic niSnavs sayovelTaos,<br />

sruliads. mag., panamerikuli<br />

da sxv.<br />

pandeqtebi [laT pandectae <<br />

berZ.] _ igivea, rac digestebi.<br />

panegiriki [berZ. panēgyrikos]<br />

_ 1. oratoris saxotbo sityva<br />

visime pativsacemad. 2. (gadat.).<br />

visime gadaWarbebuli qebadideba.<br />

panika [berZ. panikos] _<br />

uecari SiSi, Zrwola, Tavzari,<br />

romelic Seipyrobs calkeul<br />

adamians an xalxs; aseTi<br />

SiSiT gamowveuli saerTo<br />

mRelvareba, areuloba.<br />

paradoqsi [berZ. paradoxos] _<br />

ucnauri, moulodneli] _<br />

sayovelTaod aRiarebulisagan<br />

mkveTrad, sapirispirod gansxvavebuli<br />

azri.<br />

paraziti [berZ. parazitos] _<br />

aq: (gadat.). adamiani, romelic<br />

sxvisi SromiT cxovrobs;<br />

muqTaxora.<br />

paraleli [berZ. parallēlos] _<br />

aq: movlena, romelic SeiZleba<br />

sxva analogiur movlenas<br />

Seedaros.<br />

paralizeba [frang. paralyser]<br />

_ (gadat.). (ekon., samarT.).<br />

54<br />

moqmedebis unaris an saSualebis<br />

dakargva.<br />

parametri [berZ. parametreõ _<br />

vufardeb] _ raime sagnis an<br />

movlenis ZiriTadi Tvisebebis<br />

damaxasiaTebeli sidide an<br />

sidideebi.<br />

parafireba [frang. parapher _<br />

Semoklebuli xelmowera] _<br />

(dipl.). saerTaSorisi xelSekrulebis<br />

(an misi calkeuli<br />

muxlebis) winaswari xelmowera,<br />

inicialebis aRniSvniT,<br />

molaparakebis mxareTa uflebamosili<br />

warmomadgenlebis<br />

mier xelSekrulebis teqstze<br />

Tanxmobis niSnad.<br />

pariteti [laT. paritas _<br />

Tanasworoba] _ 1. (ekon.).<br />

sxvadasxva qveynis valutis<br />

Sefardeba oqroTi. 2. sxvadasxva<br />

subieqtebis uflebebisa<br />

da movaleobebis tolfasovnoba.<br />

3. (samarT.). mxareTa<br />

Tanasworobis principi uTanxmoebis,<br />

konfliqtis garCevisas.<br />

4. saerTaSoriso urTier-<br />

TobebSi _ molaparakebis warmoeba<br />

mxareTa Tanasworobis<br />

safuZvelze, rac gamoxatavs<br />

molaparakebis monawileTa<br />

SeTanxmebas, gaiTvaliswinon<br />

erTmaneTis interesebi da<br />

dadon urTierTmisaRebi xel-<br />

Sekruleba.<br />

paritetuli _ (samarT.).<br />

mxareTa Tanasworobaze dafuZnebuli.<br />

parlamenti [frang. parlament]<br />

_ qveynis umaRlesi warmomadgenlobiTi<br />

organo, romelic


axorcielebs sakanonmdeblo<br />

xelisuflebas.<br />

parlamentarizmi _ (polit.).<br />

saxelmwifo mmarTvelobis<br />

sistema, romlis saTaveSi<br />

parlamentia.<br />

paroli [frang. parole _<br />

sityva] _ winaswar daTqmuli<br />

saidumlo sityva an fraza,<br />

romelsac rig organizaciebSi<br />

an viTarebaSi Tavisianebis<br />

gamosacnobad iyeneben.<br />

partia [frang. parti] _<br />

(polit.). saerTo miznebiT,<br />

interesebiT, gaerTianebul<br />

pirTa jgufi.<br />

partikularizmi [laT.<br />

particularis _ nawilobrivi,<br />

calkeuli] _ (polit.). 1.<br />

saxelmwifos zogierTi nawilis<br />

miswrafeba gancalkevebisakensaerTo-saxelmwifoebrivi<br />

interesebis sazianod.<br />

2. (ekon.). kerZo; kerZooba.<br />

partnioroba [ingl.<br />

partnership] _ fizikuri an<br />

iuridiuli pirebis erToblivi<br />

saqmianobis organizaciis<br />

iuridiuli forma; partniori<br />

_ Tanamonawile raime saqmianobaSi.<br />

pasivebi _ fizikuri an<br />

iuridiuli piris mimarT<br />

wayenebuli yvela oficialuri<br />

moTxovna.<br />

pasivi [laT. passivus _<br />

umoqmedo] _ 1. (buxhalt.).<br />

firmis valebisa da valdebulebebis<br />

erToblioba. (sapirisp.<br />

aqtivi). 2. (gadat.). risame<br />

uaryofiTi mxare.<br />

55<br />

pasiuri [laT. passivus] _<br />

umoqmedoba, sizante, araenergiuloba.<br />

(sapirisp. aqtiuri).<br />

paskvili [ital. Pasquill] _<br />

cilismwamebluri, Seuracxmyofeli<br />

sityva an werili,<br />

nawarmoebi.<br />

pasporti [frang. passeport] _<br />

visime piradobis, moqalaqeobis<br />

damadasturebeli dokumenti.<br />

patenti [laT. litteral patentes _<br />

aRmoCena, sigeli] _ 1. mowmoba,<br />

romelic adasturebs gamomgoneblis<br />

gansakuTrebul<br />

uflebas, avtorobas gamogonebaze.<br />

2. mowmoba, romelic<br />

iZleva nebarTvas raime<br />

saxeobis saqmianobis (vaWroba,<br />

rewva) Sesaxeb.<br />

paternalizmi [laT. paternus<br />

_ mamobrivi] _ (polit.). vinmes<br />

mimarT mfarvelobiTi damokidebuleba.<br />

patrimonialuri [laT.<br />

patrimonialis] _ (samarT.).<br />

memkvidreobiTi, gvarovnuli.<br />

patriotizmi [berZ. patriõt _<br />

Tanamemamule] _ Tavisi samSoblos<br />

moyvaruli, erTguli<br />

adamiani.<br />

pauperizmi [laT. pauper _<br />

Raribi] _ (ekon.). masiuri<br />

gaRatakeba, rasac ganapirobebs<br />

Zalian dabali Semosavlebi,<br />

umuSevroba.<br />

pauSaluri [germ. pauschale] _<br />

(finans.). mTliani gadasaxdeli<br />

Tanxa; licenziis gayidvis<br />

fasi.


paqta sunt servanda [laT.<br />

pacta sunt servanda _ xel-<br />

Sekruleba unda sruldebodes]<br />

_ saerTaSoriso samarTlis<br />

erT-erTi ZiriTadi principi,<br />

romlis Tanaxmad mxareebma<br />

keTilsindisierad unda Seasrulon<br />

saerTaSoriso xelSekrulebis<br />

valdebulebebi.<br />

paqti [laT. pactum _<br />

SeTanxmeba] _ (samarT.).<br />

ormxrivi (mravalmxrivi) saer-<br />

TaSoriso xelSekrulebis<br />

saxelwodeba, Cveulebriv didi<br />

politikuri mniSvnelobisa<br />

(mag., saxelmwifoTa Tavdausxmelobis,<br />

koleqtiuri usafrTxoebis<br />

da misT.).<br />

pacifizmi [laT. pacificus _<br />

samSvidobo] _ liberaluri<br />

mimdinareoba, romlis monawileebi<br />

yovelgvari omebis (maT<br />

Soris, samarTliani) winaaRmdeg<br />

ilaSqreben da maT<br />

aRkveTas samSvidobo manifestaciebiT<br />

cdiloben. emxrobian<br />

saxelmwifoTa Soris wamoWrili<br />

davebis saerTaSoriso<br />

samediatoro sasamarTloebis<br />

gziT gadawyvetas.<br />

pensia [laT. pansio _ gadaxda]<br />

_ fuladi daxmareba,<br />

romelsac regularulad<br />

iReben moqalaqeebi kanoniT<br />

dadgenil SemTxvevebSi (asaki,<br />

invalidoba da sxv.).<br />

persona grata [laT. persona<br />

grata _ sasurveli piri] _<br />

diplomati, romlis daniSvnis<br />

Taobaze aucileblad gacemulia<br />

adgilsamyofeli saxelmwifos<br />

Tanxmoba (agremani).<br />

56<br />

(sapirisp. persona non grata _<br />

arasasurveli piri).<br />

plebisciti [laT. plebiscitum;<br />

plebs _ ubralo xalxi, scitum _<br />

gadawyvetileba] _ kenWisyris<br />

meSveobiT raime sakiTxze<br />

mosaxleobis azris gamokiTxvis<br />

erT-erTi saSualeba. (ix.<br />

agreTve referendumi).<br />

pluralizmi [ingl. pluralism]<br />

_ (polit.). sistema, sadac<br />

nebadarTulia sxvadasxva<br />

politikuri Tu religiuri<br />

jgufebis Tanaarseboba erT<br />

sazogadoebaSi.<br />

polisi [berZ. polis, frang.<br />

polisie, ital polizza _ qviTari]<br />

_ (ekon.). sicocxlis, qonebis<br />

da sxvaTa dazRvevis mowmoba,<br />

xelSekruleba.<br />

politika [berZ. politika] _ 1.<br />

qveynis marTvis xelovneba,<br />

meTodi. 2. saxelmwifo xelisuflebis,<br />

partiis an sazogadoebrivi<br />

jgufis moRvaweoba<br />

Sidasaxelmwifoebrivi marTvisa<br />

da saerTaSoriso urTierTobis<br />

dargSi. politikosi<br />

_ politikur cxovrebaSi<br />

CarTuli piri. 2. (gadat.).<br />

moqmedeba risame misaRwevad;<br />

sxva adamianebTan urTierToba,<br />

damokidebuleba.<br />

poluteri [ingl. polluter] _<br />

piri an kompania, romelic<br />

garemos abinZurebs.<br />

populisti [laT. populus _<br />

xalxi] _ piri, romelsac<br />

miaCnia, rom ubralo xalxs<br />

mTavrobaSi meti uflebebi<br />

unda hqondes.


porto-franko [ital. portofranco<br />

_ Tavisufali porti] _<br />

navsadguris teritoriis nawili,<br />

sadac nebadarTulia<br />

saqonlis ubaJod Setanagatana.<br />

portfeli [frang. portefeuill,<br />

portfer _ tareba, feuille _<br />

furceli] _ krebsiTi cneba,<br />

romelic niSnavs: 1. ekonomikuri<br />

saqmianobis aRmniSvneli<br />

dokumentebis erTobliobas.<br />

2. (gadat.). Tanamdebobas<br />

(mag., ministris portfeli).<br />

preambula [frang. preambule _<br />

Sesavali] _ saerTaSoriso<br />

xelSekrulebis Sesavali nawili,<br />

romelSic CamoTvlilia<br />

xelSekrulebis mxareebi, misi<br />

dadebis motivebi, miznebi,<br />

amocanebi da principebi.<br />

prevalireba [ingl. prevail] _<br />

Warboba; batonoba; daZleva;<br />

upiratesi Zalis qona.<br />

prevenciuli, preventuli<br />

[laT. praeventus _ gamafrTxilebeli,<br />

damcveli] _<br />

(samarT.). winaswari zomebis<br />

mireba risame Tavidan asacileblad;<br />

profilaqtikuri.<br />

prezentacia [laT. presentatio]<br />

_ (ekon.). warmodgena, wardgena.<br />

prezidenti [laT. praesidens _<br />

TavSi mjdomi] _ 1. respublikuri<br />

mmarTvelobis umetes<br />

qveynebSi saxelmwifos meTauri.<br />

2. zogierTi dawesebulebis<br />

(firma, kompania, sazogadoeba)<br />

xelmZRvaneli.<br />

prezumfcia [laT. praesumptio]<br />

_ (samarT.). 1. is, rasac<br />

57<br />

faqtebze dayrdnobiT varaudoben.<br />

2. raime faqtis<br />

aRiareba sarwmunod, sanam ar<br />

damtkicdeba misi mcdaroba.<br />

udanaSaulobis prezumfcia _<br />

danaSaulis damtkicebamde<br />

braldebulis aRiareba udana-<br />

Saulod.<br />

preiskuranti [frang. prix _<br />

fasi da courant _ mimdinare] _<br />

saqonelze an momsaxurebaze<br />

fasebis krebuli, cnobari.<br />

preiudiciuri [frang.<br />

prejudiciel] _ (samarT.). uflebrivi<br />

sakiTxi, romlis winaswari<br />

gadaWris gareSe ar<br />

SeiZleba sasamarTloSi gair-<br />

Ces mocemuli saqme.<br />

premia [laT. praemium _<br />

jildo] _ 1. fuladi an<br />

materialuri jildo raime<br />

dargSi damsaxurebisaTvis. 2.<br />

muSakTa damatebiTi anaz-<br />

Raureba. 3. (finans.). gansxvaveba<br />

fasiani qaRaldis sabir-<br />

Jo da nominalur Rirebulebas<br />

Soris. 4. Tanxa, romelsac<br />

ofcionis myidveli uxdis mis<br />

gamyidvels garkveuli uflebis<br />

SesaZenad. 5. dazRvevis<br />

gadasaxadi.<br />

premieri [frang. premier _<br />

pirveli] _ zogierTi qveynis<br />

an didi qalaqis aRmasrulebeli<br />

xelisuflebis meTauri,<br />

mTavrobis xelmZRvaneli.<br />

igivea rac premier-ministri.<br />

prerogativa [laT.<br />

praerogativus _ pirveli xmis<br />

mimcemi] _ saxelmwifo xelisuflebis<br />

organos an Tanam-


debobis piris gansakuTrebuli<br />

ufleba, upiratesoba.<br />

pres-ataSe [frang. prsseattache]<br />

_ (dipl.). diplomatiuri<br />

warmomadgenlobis<br />

(saelCo, misia da sxv.) Tanam-<br />

Sromeli presis sakiTxebSi.<br />

pres-relizi [frang. presse da<br />

ingl. release _ gamoSveba] _<br />

oficialuri organos an piris<br />

mier presaSi gamosaqveyneblad<br />

gadacemuli gancxadeba.<br />

pretenzia [laT. praetensio _<br />

moTxovnis ufleba] _ 1.<br />

raimeze Tavisi uflebis<br />

gamocxadeba, risame moTxovna.<br />

2. ukmayofilebis gamoxatva. 3.<br />

adamianis miswrafeba raime<br />

Tvisebis, Rirsebis miniWebis<br />

Sesaxeb.<br />

preferencia [laT. praeferentia<br />

_ upiratesobis miniWeba] _ or<br />

an met qveyanas Soris savaWroekonomikuri<br />

kavSirebis sfero-<br />

Si dadebuli xelSekrulebiT<br />

erTmaneTisaTvis miniWebuli<br />

upiratesoba, SeRavaTi (mag.,<br />

gadasaxadis Semcireba da sxv.).<br />

preferenciuli _ upiratesi;<br />

SeRavaTiani.<br />

preficiti, proficiti _<br />

(finans.). Semosavlebis gadameteba<br />

xarjebze. biujetis dadebiTi<br />

saldo.<br />

precedenti [laT. praecedens<br />

_ winamorbedi] _ 1. SemTxveva,<br />

romelic warmoadgens gansakuTrebuls<br />

an gamarTlebas<br />

Semdegdroindeli msgavsi Sem-<br />

TxvevebisaTvis. 2. saerTaSoriso<br />

samarTalSi: saerTaSo-<br />

58<br />

riso urTierTobis sakiTxis<br />

gadawyvetis saSualeba, romlis<br />

gamoyeneba SeiZleba sxva<br />

analogiuri SemTxvevis ganxilvisas<br />

magaliTis saxiT. igi<br />

ar warmoadgens saerTaSoriso<br />

samarTlis wyaros, Tumca,<br />

saerTaSoriso sasamarTlom<br />

SeiZleba gamoiyenos, rogorc<br />

davis gadawyvetis damxmare<br />

saSualeba. 3. (samarT.).<br />

sasamarTlos an saxelmwifo<br />

xelisuflebis sxva organos<br />

adrindeli gadawyvetileba,<br />

romelic miRebulia nimuSad<br />

msgavsi sakiTxebis gadawyvetisas.<br />

4. is, rasac winaT<br />

hqonda adgili.<br />

privatizeba [laT. privatus _<br />

kerZo] _ (ekon.). sakuTrebis<br />

gansaxelmwifoebrioba warmoebis<br />

saSualebebze, pirad<br />

qonebaze.<br />

privatuli _ raime, rac<br />

kerZo pirs ekuTvnis.<br />

privilegia [laT. privilegium]<br />

_ upiratesoba, gansakuTrebuli<br />

ufleba, romelic mini-<br />

Webuli aqvs vismes sxvebisagan<br />

gansxvavebiT.<br />

privilegiuri _ 1. visac<br />

upiratesoba aqvs miniWebuli.<br />

2. rac (socialur-materialuri<br />

mdgomareoba, asaki, gamocdileba<br />

da sxv.) raime privilegias<br />

iZleva.<br />

principali [laT. principalis _<br />

mTavari] _ 1. pirovneba, romelic<br />

garigebaSi Tavisi xarjebiT<br />

monawileobs. 2. valdebulebebSi<br />

ZiriTadi movale. 3.<br />

piri, romlis saxeliTac moq-


medebs misi warmomadgeneli,<br />

agenti. 4. raimeze pasuxismgebeli<br />

piri. 5. sagareo-ekonomikuri<br />

garigebis monawile.<br />

principi [laT principium _<br />

dasawyisi, dasabami] _ 1. romelime<br />

Teoriis ZiriTadi,<br />

amosavali debuleba; aqsioma;<br />

kanonzomiereba. 2. moqmedebis<br />

dadgenili norma, wesi.<br />

prioriteti [laT. prior _<br />

pirveli] _ pirvelobis<br />

ufleba; upiratesoba, ufro<br />

mniSvnelovani.<br />

pro [ingl. pro] _ rTuli<br />

sityvis TavsarTi. niSnavs:<br />

daqvemdebarebulobas; mxarda-<br />

Weras. mag., proreqtori _<br />

reqtoris moadgile, prorusuli<br />

_ ruseTis mxardamWeri.<br />

prognozi [laT. prognosis] _<br />

raime movlenis winaswar<br />

ganWvreta.<br />

programa [berZ. programma _<br />

gancxadeba] _ 1. momavali<br />

muSaobis gegma. 2. dasaxuli<br />

miznis misaRwevad Sesasrulebel<br />

RonisZiebaTa Semcveli<br />

dokumenti.<br />

producenti [laT. producens]<br />

_ (ekon.). raime saqonlis<br />

mwarmoebeli (firma, qveyana).<br />

provincia [laT. provincia] _<br />

1. qveynis didi administraciuli<br />

danayofi. 2. dedaqalaqs<br />

an msxvil kulturul centrs<br />

daSorebuli adgili, kuTxe.<br />

provokacia [laT. provocatio]<br />

_ mZime Sedegis momtani qmedebisaken,<br />

danaSaulis Cadenisa-<br />

59<br />

ken vinmes waqezeba. provokatori<br />

_ wamqezebeli piri.<br />

provocireba _ vinmes<br />

biZgeba raimes gakeTebisaken<br />

(Cadenisaken).<br />

prokuratura [laT. procuro _<br />

vzrunav] _ kanonebis Sesrulebaze<br />

zedamxedvelobis saxelmwifo<br />

organo.<br />

prokurori [frang. procureur<br />

< laT. procuro _ vzrunav] _ 1.<br />

Tanamdebobis piri, romelic<br />

Tvalyurs adevnebs kanonebis<br />

zustad Sesrulebas. 2. saxelmwifo<br />

bralmdebeli sasamar-<br />

Tlo procesze.<br />

prolongacia [laT. prolongatio]<br />

- _ mxareTa SeTanxmebiT<br />

xelSekrulebis, garigebis,<br />

Tamasuqis da misT. moqmedebis<br />

vadis gagrZeleba.<br />

promulgacia [laT. promulgatio<br />

_ _ sajaro gancxadeba] _<br />

saerTaSoriso xelSekrulebis<br />

an raime saxelmwifoebrivi<br />

aqtis gamoqveyneba mxareTa<br />

mier.<br />

prorogacia [laT. prorogatio]<br />

_ saxelmwifos meTauris<br />

ufleba gadados parlamentis<br />

sesia.<br />

protesti [germ. Protest <<br />

laT.] _ 1. raime movlenisadmi<br />

uaryofiTi damokidebulebis<br />

gamoxatva. 2. sasamarTlo an<br />

saprokuroro organoebis<br />

werilobiTi wardgineba sasamarTlos<br />

gadawyvetilebis, ganaCenis<br />

gadasinjvis Sesaxeb. 2.<br />

notariulad damowmebuli aqti<br />

Tamasuqis vadaze gaunaRdeb-


lobis an misi aqceptirebis<br />

Sesaxeb.<br />

proteqcionizmi [laT.<br />

protectio _ dacva] _ saxelmwifos<br />

ekonomikuri politika<br />

sabaJo sferoSi, romelic<br />

vlindeba Semotanil saqonelze<br />

maRali baJis dawesebiT,<br />

rom daicvas erovnuli<br />

produqcia <strong>ucxo</strong>uri saqonlis<br />

mZafri konkurenciisagan.<br />

protokoli [frang. protocole<br />

< laT. _ pirveli furceli] _<br />

1. (dipl.). molaparakebis<br />

monawile mxareebis mier xelmowerili<br />

dokumenti, romel-<br />

Sic dafiqsirebulia molaparakebis<br />

Sedegebi SeTanxmebis<br />

dadebamde. 2. (dipl.). wesebis<br />

erToblioba, romlebsac icaven<br />

mTavrobebi, diplomatebi<br />

da sxva oficialuri pirebi<br />

saerTaSoriso urTierTobebSi.<br />

protesti [laT. protest] _ 1.<br />

raime movlenisadmi uaryofiTi<br />

damokidebuleba. 2. saTanado<br />

sasamarTlo Tu saprokuroro<br />

organoebis werilobiTi wardgineba<br />

sasamarTlos gadawyvetilebis,<br />

ganaCenis gadasinjvis<br />

Sesaxeb. 3. oficialuri gancxadeba<br />

Tamasuqis vadaze<br />

gaunaRdeblobis Sesaxeb.<br />

proteqtorati [ingl. proteqctorate<br />

< laT.] _ qveyana, romelsac<br />

icavs an marTavs sxva,<br />

masze Zlieri saxelmwifo.<br />

proteqcionizmi [ingl.<br />

protection] _ dacva; mfarvelobiTi<br />

sistema (mTavrobaSi,<br />

biznesSi da sxvagan).<br />

60<br />

profesia [laT. professio] –<br />

specialoba, saqmianoba, romelsac<br />

garkveuli momzadeba<br />

sWirdeba.<br />

procedura [laT. procedo _<br />

win miviwev] _ risame Sesasruleblad,<br />

gansaxilvelad<br />

saWiro qmedebaTa, RonisZiebaTa<br />

Tanamimdevroba; raimes<br />

warmoebis meTodi. proceduruli<br />

_ procedurasTan dakav-<br />

Sirebuli.<br />

procesualuri [ingl. proceedings]<br />

_ sasamarTlo saqmiswarmoeba,<br />

sarCeli, Zieba da<br />

sxv.<br />

procenti [laT. pro centum _<br />

asze] _ 1. ricxvis measedi<br />

nawili. 2. sasesxo gadasaxdeli;<br />

gamsesxeblis sargebeli.<br />

procesi [laT. processus] _ 1.<br />

raime movlenaTa Tanamimdevruli<br />

monacvleoba. 2. sasamarTlo<br />

saqmis garCeva.<br />

procesualuri _ sasamarTlo<br />

procesTan dakavSirebuli.<br />

puli [ingl. pool _ saerTo<br />

qvabi] _ mewarmeTa Soris<br />

droebiTi gaerTianebis forma,<br />

romlis drosac maTi mogeba<br />

saerTo fondSi Sedis da maT<br />

Soris winaswar dadgenili<br />

SeTanxmebiT nawildeba.<br />

puti [ingl. put] _ fasiani<br />

qaRaldebis gayidvis ofcioni.<br />

putCi [ingl. coup] _ (polit.).<br />

saxelmwifo gadatrialeba;<br />

erTi mTavrobis meoreTi<br />

swrafad Secvla Zalis<br />

gamoyenebiT.


J<br />

Jesti [frang. geste] _<br />

sxeulis nawilebis, gansakuTrebiT<br />

xelis, moZraoba, rac<br />

Tan axlavs metyvelebas an<br />

cvlis mas.<br />

Jestikulacia _ Jestebis<br />

gamoyeneba laparakSi, metyvelebaSi.<br />

Jiro [ital. giro _ brunva,<br />

mimoqceva, ingl. girocheque] _<br />

werilobiTi brZaneba, davaleba<br />

bankisadmi klientis mxriv<br />

gansazRvruli odenobis<br />

fulis gadaricxvis aucileblobis<br />

Sesaxeb am klientis<br />

angariSidan mesame piris angariSze,<br />

romlisTvisac klients<br />

surs fulis gadacema. (igive<br />

indosamenti).<br />

Jurfiqsi [frang. jour fixe _<br />

garkveuli dRe] _ (dipl.).<br />

kviris esa Tu is dRe,<br />

romelic stumrebis misaRebad<br />

aqvT daniSnuli.<br />

r<br />

radikaluri [laT. radicalis _<br />

ZiriTadi] _ ukiduresi, gadamwyveti<br />

RonisZieba.<br />

rambursi [frang. rembourser _<br />

dabruneba, anazRaureba] _<br />

saerTaSoriso vaWrobaSi naRdi<br />

saqonlis ganaRdeba, romelic,<br />

rogorc wesi, bankis<br />

meSveobiT xorcieldeba.<br />

rambursireba – valis, danaxarjebis<br />

dabruneba, gadaxda;<br />

61<br />

Tamasuqis mimcemis magier,<br />

mesame piris valis dafarva.<br />

rangi [germ. Rang, frang. rang]<br />

_ 1. (ekon.). ipoTekuri giraos<br />

klasifikaciis xarisxi. 2.<br />

(dipl.). xarisxi, Tanrigi,<br />

specialuri wodebuleba. mag.,<br />

sagangebo da sruluflebiani<br />

elCis rangi.<br />

rantie [frang. rentier rente-dan<br />

_ renta] _ pirovneba, romlis<br />

Semosavlis ZiriTadi wyaroa<br />

procenti sesxad gacemuli<br />

fulidan an SeZenili fasiani<br />

qaRaldebidan.<br />

ratifikacia [laT. ratus _<br />

gadawyvetili, damtkicebuli<br />

da facere _ keTeba] _ (samarT.).<br />

saxelmwifo xelisuflebis<br />

uzenaesi organos mier saer-<br />

TaSoriso xelSekrulebis damtkiceba,<br />

romelic xelmowerilia<br />

saxelmwifos rwmunebuli<br />

warmomadgenlis mier.<br />

ratifikacia xelSekrulebas<br />

aZlevs iuridiul Zalas, rac<br />

Semdeg Sesasruleblad savaldebulo<br />

xdeba. amasTan, formdeba<br />

specialuri dokumenti _<br />

saratifikacio sigeli.<br />

raundi [ingl. round] _<br />

(gadat.). mZime da xangrZlivi<br />

saerTaSoriso molaparakebis<br />

calkeuli etapi.<br />

racionalizacia [laT. rationalis<br />

_ gonivruli] _ warmoebisa<br />

da muSaobis meTodebis<br />

srulyofa-gaumjobeseba.<br />

re [laT. re-] _ TavsarTi,<br />

romelic aRniSnavs: 1. raime<br />

moqmedebis ganaxlebas an game-


orebas. 2. sawinaaRmdego, sapirispiro<br />

moqmedebas.<br />

reabilitacia [laT. rehabilitatio<br />

_ aRdgena] _ udanaSaulod<br />

dazaralebulis uflebebisa<br />

da reputaciis (Rirsebis)<br />

aRdgena, rac SeTavsebulia<br />

mis mier gaweuli<br />

zaralis kompensaciasTan.<br />

realizacia [laT. realis _<br />

nivTobrivi] _ 1. warmoebuli an<br />

gadasayidi saqonlisa da<br />

momsaxurebis gayidva, romelsac<br />

Tan axlavs fuladi<br />

amonagebis miReba. mag., qonebis<br />

an fasiani qaRaldebis fulad<br />

qceva; gayidva (saqonlisa). 2.<br />

ganazraxis (proeqtis) Sesruleba,<br />

cxovrebaSi ganxorcieleba.<br />

realuri [laT. realis] _<br />

namdvilad arsebuli; WeSmariti;<br />

ris ganxorcielebac<br />

SesaZlebelia.<br />

regalia [laT. regalis _<br />

samefo] _ 1. mefis xelisuflebis<br />

maniSnebeli sagani<br />

(gvirgvini, skiptra, taxti da<br />

sxv.). 2. warCinebis niSani (ordeni<br />

da misT.).<br />

regenti [laT. regentis _<br />

mmarTveli] _ monarqiul qveynebSi:<br />

saxelmwifos droebiTi<br />

mmarTveli (mag., mefis mcirewlovanebis<br />

gamo).<br />

regioni [laT. regio _ mxare]<br />

_ 1. olqi, raioni, teritoria,<br />

qveynis nawili, romelic<br />

bunebrivi an istoriulad<br />

Camoyalibebuli ekonomikurgeografiuli<br />

pirobebisa da<br />

62<br />

mosaxleobis erovnuli Semadgenlobis<br />

erTobliobiT gamoirCeva.<br />

2. [ingl. region] _<br />

qveynis didi raioni.<br />

registri [laT. registrum _<br />

sia, CamonaTvali] _ Canawerebis<br />

wigni, saaRricxvo dokumenti,<br />

romelsac samarTlebrivi mniSvneloba<br />

aqvs. registracia _<br />

oficialur siaSi Setana.<br />

reglamenti [frang. reglament,<br />

regle-dan _ wesi] _ 1. wesebi,<br />

romlebic adgenen, aregulireben<br />

RonisZiebaTa da moqmedebaTa<br />

Catarebis wessa da<br />

dros, saqmianobis ganxorcielebas.<br />

2. saerTaSoriso kongresebisa<br />

da konferenciebis<br />

zogierTi aqtis saxelwodeba.<br />

regresi [laT. regressus _ ukusvla]<br />

_ 1. ganviTarebis donis<br />

daqveiTeba, dromoWmuli formebisa<br />

da struqturebisaken<br />

dabruneba. (sapirisp. progresi).<br />

2. (samarT). romelime<br />

piris (dawesebulebis) ukumoTxovnileba,<br />

romelic<br />

waredgineba iseT pirs (organizacias),<br />

romlis valdebuleba<br />

man Seasrula.<br />

regresanti _ (samarT.). piri,<br />

romelic warudgens ukumoTxovnas<br />

meore pirs (regresats)<br />

im zaralis anazRaurebis<br />

Sesaxeb, romelic pirvelma<br />

pirma meore piris gamo<br />

ganicada. mag., pirvelma pirma<br />

gadaixada gadasaxdeli meore<br />

piris nacvlad da mas, rogorc<br />

regresants SeuZlia moiTxovos<br />

xarjebis anazRaureba.


egresati _ (samarT.). piri,<br />

romlis winaaRmdegac mimar-<br />

Tulia regresantis moTxovna.<br />

regreso ukumoTxovna zaralis<br />

gadasaxdeli Tanxis anaz-<br />

Raurebis Sesaxeb, romelic<br />

erTi fizikuri (iuridiuli)<br />

piris mier waredgineba meores,<br />

romlis mizeziTac es zarali<br />

warmoiSva. gamoiyeneba Tamasuqis<br />

protestis dros.<br />

regulacia [ingl. regulation] _<br />

raimes mowesrigeba, misi<br />

muSaobis sworad warmarTva.<br />

regulireba [laT. regula _<br />

wesi, regulare _ wesisadmi<br />

damorCileba] _ risame garkveuli<br />

wesiT warmarTva, mowesrigeba.<br />

regulireba ekonomikis _<br />

mmarTveli organoebis zemoqmedeba<br />

ekonomikaze im mizniT,<br />

rom masSi mimdinare procesebi<br />

garkveul doneze iqnes Senar-<br />

Cunebuli (an Tavidan acilebuli),<br />

daZleuli arasasurveli<br />

movlenebi.<br />

redemarkacia _ [frang. redémarcation]<br />

_ saxelmwifo sazRvarze<br />

sasazRvro niSnebis<br />

aRdgena.<br />

reduqcia [laT. reductio _ dabruneba]<br />

– 1. raimes Semcireba,<br />

dasusteba; rTulis gamartiveba,<br />

misawvdomamde dayvana<br />

analizisa da gadawyvetilebisaTvis.<br />

2. (finans.). valutebis,<br />

fasiani qaRaldebisa da<br />

saqonlis fasebis dacema.<br />

reemigranti _ emigraciidan<br />

samSobloSi dabrunebuli<br />

piri.<br />

63<br />

reestri [laT. registrum _ sia,<br />

nusxa, CamonaTvali] – raime<br />

ekonomikuri obieqtis, qonebis<br />

CamonaTvali; wigni, romelSic<br />

aris reestruli sia; gamoiyeneba<br />

dokumentebis registraciisaTvis.<br />

reeqsporti _ importuli<br />

saqonlis gadaumuSaveblad<br />

eqsporti.<br />

revalvacia [laT. re- _<br />

kvlav, xelaxla da valeo _<br />

mniSvneloba maqvs, vRivar] _ 1.<br />

(finans.). erTi valutis kursis<br />

aweva sxva valutebis mimarT<br />

valutebis mcuravi kursebis<br />

sistemis dros. 2. (finans.).<br />

erTi valutis kursis administraciuli<br />

wesiT aweva sxva<br />

valutebis mimarT fiqsirebuli<br />

valutis kursebis<br />

sistemis dros. revalvacia<br />

imports xdis ufro iafs<br />

(adgilobrivi valutiT) da<br />

eqsports ufro Zvirs (myidvelis<br />

valutiT), xels uwyobs<br />

damatebiT imports da amcirebs<br />

moTxovnas eqsportze.<br />

(sapirispiro _ devalvacia).<br />

reversi [ingl. reverse, laT.<br />

revertor _ vabruneb ukan, vbrundebi]<br />

_ 1. (ekon.). erTi piris<br />

werilobiTi valdebuleba meore<br />

piris mimarT, romelic<br />

Seicavs Tavis Tavze miRebuli<br />

pasuxismgeblobis, riskis damadasturebel<br />

garantebs, mag.,<br />

sagarantio werils an valdebulebas,<br />

rom gamosyidul<br />

iqneba Tamasuqi gadaxdis vadaze.<br />

2. deklaracia, romliTac<br />

dakarguli aqciebis mflobeli


adasturebs mzadyofnas miiRos<br />

Tavis Tavze bankis mier gaweuli<br />

zarali am dokumentebis<br />

arasanqcionirebuli gamoyenebis<br />

SemTxvevaSi. 3. liTonis<br />

fulis an medlis ukana mxare;<br />

zurgi. (sapirisp. aversi). 4.<br />

(samarT.). qonebis dabruneba<br />

winandeli patronisaTvis. 5.<br />

sawinaaRmdegod mimarTuli.<br />

reversia _ pirvandel mdgomareobaSi<br />

dabruneba.<br />

revizia [laT. revisio _<br />

gadasinjva] _ (ekon., samarT.).<br />

sawarmos, organizaciis, dawesebulebis<br />

an Tanamdebobis<br />

piris muSaobis gamorkveva moqmedebis<br />

sisworisa da kanonierebis<br />

Semowmebis mizniT.<br />

revokacia [laT. revocatio _<br />

gamoxmoba, gamoxmaureba] _ 1.<br />

(dipl.). elCis an sxva warmomadgenlis<br />

gamowveva sxva<br />

saxelmwifodan Tavis qveyanaSi.<br />

2. adre gacemuli gankargulebis<br />

gauqmeba; 3. (ekon.).<br />

Cekis mimcemis gancxadeba adre<br />

gacemuli Cekis gauqmebis<br />

Sesaxeb.<br />

revolveruli [ingl. revolve<br />

_ mimarTva, periodulad Secvla]<br />

_ avtomaturad ganaxleba.<br />

mag., revolveruli krediti _<br />

avtomaturad ganaxlebadi krediti,<br />

romelic damatebiTi<br />

molaparakebis gareSe gaicema.<br />

revolucia [frang. revolution]<br />

_ (polit.). 1. sazogadoebrivpolitikur<br />

urTierTobaSi momxdari<br />

Zirfesviani gadatrialeba,<br />

Zveli wyobilebis ZaliT<br />

damxoba da progresuli wyo-<br />

64<br />

bilebis damyareba. 2. (gadat.).<br />

Zirfesviani cvlileba codnis<br />

raime dargSi.<br />

rezervacia [laT. reservo _<br />

vinaxav, vizogav] _ 1. reservebis<br />

(maragis) Seqmna. 2. uflebis<br />

datoveba, rom kvlav<br />

daubrundnen am sakiTxs.<br />

rezervi [frang. reserve, laT.dan<br />

reserve _ vinaxav] _ (ekon.).<br />

raimes (saqonlis, fuladi<br />

saxsrebis, <strong>ucxo</strong>uri valutis<br />

da a.S.) maragi saWiroebis<br />

SemTxvevisaTvis.<br />

rezidenti [laT. residens _<br />

mjdomare, adgilze darCenili]<br />

_ iuridiuli (fizikuri) piri,<br />

romelic mocemul qveyanaSi<br />

mudmivad registrirebulia an<br />

mudmivad cxovrobs. igi<br />

valdebulia Tavis ekonomikur<br />

qmedebebSi daicvas am qveynis<br />

kanonebi anu gadaixados gadasaxadebi<br />

qveyanaSi moqmedi<br />

kanonmdeblobis Sesabamisad.<br />

rezidencia [laT. residentia] _<br />

mTavrobis, saxelmwifos meTauris<br />

an sxva maRali Tanamdebobis<br />

piris mudmivi samuSao<br />

an sacxovrebeli adgilsamyofeli.<br />

reziume [frang. résumé] _ 1.<br />

dawerilis, Tqmulis an wakiTxulis<br />

arsis mokle gadmocema.<br />

2. garkveuli wesebis mixedviT<br />

Sedgenili cnobebis nakrebi<br />

samuSaos pretendentebis Sesaxeb.<br />

rezolucia [laT resolutio _<br />

nebarTva, gadawyvetileba] _ 1.<br />

warwera samsaxurebriv doku-


mentze, romelic Seicavs<br />

Tanamdebobis piris mier gake-<br />

Tebul miTiTebas, rekomendacias<br />

da awesebs moqmedebis<br />

xasiaTs, romelic Semsrulebelma<br />

am piris miTiTebis<br />

Sesabamisad unda daicvas. 2.<br />

saerTaSoriso organizaciebis<br />

(konferenciebis) gadawyvetilebebi,<br />

Cveulebriv, rekomendaciuli<br />

xasiaTis.<br />

rezoni [frang. raison] _<br />

mosazreba, gonivruli safuZveli,<br />

azri.<br />

reimporti _ eqsportuli<br />

saqonlis gadaumuSaveblad<br />

importi.<br />

reinvestireba _ sakuTari<br />

an <strong>ucxo</strong>uri kapitalis ganmeorebiTi<br />

dabandeba ekonomikaSi,<br />

romelic xorcieldeba adre<br />

dabandebuli kapitalis Semosavlebidan.<br />

reinkarnacia _ fasiani<br />

qaRaldebis sxva formaSi<br />

gadayvana (mag., oqros sertifikatebisa<br />

gansakuTrebuli<br />

daniSnulebis fasian qaRaldebSi)<br />

gansazRvruli vadiT.<br />

reitingi [ingl. rating] _<br />

(ekon.). firmis masStaburobis,<br />

kreditunarianobis Sefaseba.<br />

rekambio [ital. recambio] _<br />

Sebrunebuli Tamasuqi, retrata,<br />

moTxovna Tamasuqis Tanxis<br />

anazRaurebasa da procentebis<br />

gadaxdaze.<br />

reketi [ingl. racket] _<br />

damnaSave elementebis, reketiorebis<br />

mier mewarmeebisagan<br />

muqaris, SantaJis gziT fulis<br />

ukanono gamoZalva.<br />

65<br />

rekvizitebi [laT. requisitum<br />

_ saWiro, aucilebeli] _ 1.<br />

(samarT.). dokumentis aucilebeli<br />

elementebi (mag., saxelwodeba,<br />

gacemis adgili, Tari-<br />

Ri, xelmowera), romelTa<br />

gareSe igi kargavs iuridiul<br />

Zalas. 2. (spec.). samisamarTo<br />

monacemebi, telefonebis, teleqsis<br />

nomrebi, romlebsac<br />

xelSekrulebis erT-erTi mxare<br />

acnobebs meores kavSiris<br />

SesanarCuneblad; Tavsdeba<br />

safirmo blankze.<br />

rekvizicia [laT. requisitio _<br />

moTxovna] _ kerZo sakuTrebis<br />

saxelmwifo sakuTrebaSi<br />

gadayvana saxelmwifo gamoyenebisaTvis.<br />

rekvirenti [laT. requirens _<br />

momTxovni] _ Tamasuqis mflobeli,<br />

romelic sasamarTlo<br />

instanciebs Tamasuqis gaprotestebis<br />

moTxovniT mimarTavs.<br />

reklama [laT. reclamo _<br />

wamoviZaxe] _ firmis mier<br />

potenciuri myidvelebis,<br />

saqonlisa da momsaxurebis<br />

momxmareblebis Ria Setyobineba<br />

maTi xarisxis, Rirsebis,<br />

upiratesobis Sesaxeb, agreTve<br />

TviTon firmis damsaxurebis<br />

Sesaxeb; marketingis Semadgeneli<br />

nawili.<br />

reklamacia [laT. reclamatio _<br />

xmamaRali gamoTqma] _ 1. ukmayofilebis<br />

gamoxatva, pretenzia,<br />

saCivari. 2. (vaWr.).<br />

pretenzia saqonlis dabali<br />

xarisxis gamo da zaralis<br />

anazRaurebis moTxovna.


ekomendacia [laT. recommenddatio<br />

_ rCeva] _ 1. werilobiTi<br />

an zepiri sasurveli<br />

gamoxmaureba adamianis an<br />

firmis Sesaxeb misi kandidaturis<br />

an saqmianobis mxardaWeriT.<br />

2. rCeva, miTiTeba<br />

gansazRvruli wesiT moqmedebis<br />

Sesaxeb. 3. winadadeba<br />

raimes gakeTebaze.<br />

rekonversia [laT. re- da<br />

conversio] _ samxedro mrewvelobis<br />

gadayvana mSvidobianobis<br />

droisaTvis saWiro<br />

produqciaze.<br />

rekonkista [esp. Reconquista]<br />

_ pirenes naxevarkunZulis<br />

xalxTa mier arabebisagan<br />

dapyrobili teritoriebis<br />

brZoliT dabruneba.<br />

rekonstruqcia [laT. re- _<br />

kvlav, xelaxla da constructio _<br />

aSeneba] _ (ekon.). sawarmoSi<br />

ZiriTadi saSualebebis, teqnikisa<br />

da teqnologiis gardaqmna<br />

im mizniT, rom amaRldes<br />

gamosaSvebi produqciis<br />

done da xarisxi, aTvisebul<br />

iqnes axal nakeTobaTa gamoSveba.<br />

rekreacia [laT. recreatio _<br />

aRdgena] _ (ekon.). Zalebis<br />

mobilizeba, aRdgena, dasveneba.<br />

rekreditivi [germ. Rekreditiv]<br />

_ 1. (dipl.). mTavrobis sigeli<br />

diplomatiuri warmomadgenlis<br />

ukan gamowvevis Sesaxeb. 2.<br />

sabuTi, romelic auqmebs<br />

akreditivs.<br />

rekuperacia [laT. recuperatio<br />

_ ukan miReba, dabruneba] _ 1.<br />

66<br />

aqciis kursis aRdgena misi<br />

mkveTri SemcirebiT. 2. aqciebis<br />

kursis kiTxvis ganmeorebiTi<br />

seansi birJaze.<br />

relacia [laT. relatio _<br />

moxseneba] _ meTauris cnoba<br />

saomari moqmedebis mimdinareobis<br />

Sesaxeb.<br />

relevanturi [ingl. relevant]<br />

_ Sesabamisi; Sesatyvisi; saqmesTan<br />

dakavSirebuli; arsebiTi;<br />

faseuli.<br />

remizi [frang. remise] _ 1.<br />

fulis gadaxda Tamasuqis<br />

gagzavnis saSualebiT im piris<br />

saxelze, romelsac fuli<br />

unda mieces. 2. sakomisio<br />

gasamrjelo, romelsac birJis<br />

maklerebi aZleven im pirebs,<br />

romlebic birJaze fasiani<br />

qaRaldebis SesaZenad klientebis<br />

mizidvaSi exmarebian.<br />

remisia [laT. remissio _<br />

Semcireba, Sesusteba] _<br />

(finans.). gasayidi saqonlis<br />

fasis Camokleba, romelsac<br />

gamyidveli fasis dasamrgvaleblad<br />

axorcielebs.<br />

remitenti [laT. remitto _<br />

vagzavni] _ pirovneba, romlis<br />

saxelzec pirveladi mflobeli<br />

gadaagzavnis Tavis<br />

Tamasuqs; gadagzavnili Tamasuqis<br />

mimRebi.<br />

remitireba [ingl. remittance]<br />

_ 1. davalianebis <strong>ucxo</strong>uri<br />

valutiT dafarvis xerxi, rac<br />

imaSi mdgomareobs, rom<br />

movale Tavisi qveynis valutiT<br />

yidulobs <strong>ucxo</strong>ur valutas<br />

erovnul savaluto<br />

bazarze da gadaugzavnis mas


kreditors an faravs vals<br />

Cekis, gadasagzavni Tamasuqis<br />

SesyidviTa da gadagzavniT. 2.<br />

fuladi gzavnili. 3. gadaxda.<br />

renacionalizacia _ (ekon.).<br />

yofili kerZo sakuTrebis dabruneba<br />

saxelmwifo sakuTrebaSi.<br />

rendJi _ rigi portebi<br />

napiris miTiTebul monakveTze.<br />

mag., `aTeni – marseli rendJi~<br />

niSnavs, rom damfraxtavs (damjavSnavs)<br />

ufleba aqvs gagzavnos<br />

gemi nebismier usafrTxo<br />

portSi aTensa da marsels<br />

Soris, orive dasaxelebuli<br />

portis CaTvliT.<br />

renovacia [laT. renovatio _<br />

ganaxleba, aRdgena] _ (ekon.).<br />

fizikuri da moraluri cveTis<br />

Sedegad warmoebidan gamosuli<br />

manqana-mowyobilobebis axliT<br />

Secvla.<br />

renome [frang. renommé _<br />

reputacia] _ dadgenili<br />

mosazreba, Seqmnili Sexeduleba<br />

adamianis, firmis<br />

Sesaxeb; reputacia.<br />

renta [germ. Rente, frang.<br />

rente _ dabrunebuli] _<br />

(finans.). 1. regularuli Semosavali,<br />

romelsac iZleva kapitali,<br />

qoneba an miwa ise, rom<br />

mis mflobels ar sWirdeba<br />

mewarmeobrivi saqmianoba. 2.<br />

qira, romelsac ixdian garkveuli<br />

drois ganmavlobaSi<br />

ofisis, saxlis an qarxnis<br />

ijarisaTvis. 3. fuladi Tanxa,<br />

romelic sadazRvevo sazogadoebis<br />

mier yovelwliurad<br />

eZleva dazRveul pirs.<br />

67<br />

rentabeloba [germ. rentabel _<br />

Semosavliani] _ (ekon.). efeqtianoba,<br />

momgebianoba, Semosavlianoba<br />

sawarmos an samewarmeo<br />

saqmianobis. gaiangari-<br />

Seba mogebis gayofiT danaxarjebze<br />

da gamoisaxeba procentobiT.<br />

rentingi [ingl. renting] _<br />

(ekon.). teqnikis moklevadiani<br />

ijara, moijaris mier misi<br />

Semdgomi gamosyidvis uflebis<br />

gareSe.<br />

reorganizacia _ sawarmos<br />

(firmis, kompaniis) organizaciuli<br />

struqturisa da marTvis<br />

gardaqmna maTi ZiriTadi<br />

saSualebebis, potencialis<br />

SenarCunebiT.<br />

reparacia [laT. reparatio _<br />

aRdgena] _ saerTaSoriso samarTlis<br />

subieqtis materialuri<br />

paxismgeblobis forma<br />

saerTaSoriso samarTaldarRvevis<br />

Cadenis Sedegad miyenebuli<br />

zianisaTvis. gadaxda<br />

xdeba restituciis, fuladi an<br />

sxva materialuri kompensaciis<br />

an erTdroulad restituciisa<br />

da zaralis kompensaciis<br />

saxiT.<br />

repatriacia [laT. repatriare<br />

_ samSobloSi dabruneba] _ 1.<br />

im pirebis samSobloSi dabruneba,<br />

romlebic garemoebebis<br />

gamo imyofebodnen sxva saxelmwifos<br />

teritoriaze<br />

(ltolvilebi, adgilnacvali<br />

pirebi). 2. sazRvargareT dabandebuli<br />

kapitalis dabruneba<br />

Tavis qveyanaSi investirebisaTvis.


eplika [ital. replica] _ 1.<br />

oratorisaTvis adgilidan<br />

micemuli mokle SeniSvna;<br />

Sepasuxeba, wamoZaxili. 2.<br />

(samarT.). erTi mxaris SekamaTeba<br />

meoresTan sasamarTlo<br />

procesze.<br />

repo _ 1. SeTanxmeba adre<br />

gayiduli saqonlis ukan Sesyidvaze.<br />

2. operacia finansur<br />

bazarze, romelic iTvaliswinebs<br />

monawileebis SeTanxmebas<br />

fasiani qaRaldebis ukan<br />

gamosyidvaze.<br />

reporti [frang. report] _ 1.<br />

sabirJo garigeba fasiani<br />

qaRaldebis bazarze, rac<br />

imaSi mdgomareobs, rom xorcieldeba<br />

fasiani qaRaldebis<br />

gayidva imavdroulad garagebiT,<br />

rom SemdegSi, gansazRvruli<br />

vadis Semdeg, isini<br />

gamosyidul iqnes ufro<br />

maRali fasiT. (sapirisp.<br />

deporti). 2. qveynis savaluto<br />

bazarze garigebis dadeba,<br />

romelic mdgomareobs imaSi,<br />

rom <strong>ucxo</strong>uri valutis gayidvis<br />

naRdi garigeba erovnulze<br />

gacvliT Sexamebuli iqneba<br />

sapirispirosTan, imavdroulad<br />

dadebul garigebasTan, rom<br />

Sesyidul iqnas erovnuli<br />

valuta ufro maRal fasSi.<br />

reports valutis is spekulantebi<br />

(`xari~) mimarTaven, romlebic<br />

valutis kursis awevaze<br />

TamaSoben.<br />

reprezentacia [ingl. representation]<br />

_ 1. gancxadeba, vinmes<br />

darwmunebis mizniT, rom kontraqts<br />

SeuerTdes. 3. wardgena.<br />

68<br />

4. sistema, sadac irCeven qveynis<br />

warmomadgenlebs parlamentisaTvis.<br />

reprezentanti [frang. représentant]<br />

_ warmomadgeneli, warmomadgenlobiTi<br />

amorCevis<br />

monawile.<br />

reprezentatiuloba [frang.<br />

représentantif _ damaxasiaTebeli]<br />

_ im ekonomikur maCvenebelTa<br />

SerCevis warmomadgenlobiToba,<br />

romlebic ekonomikuri<br />

procesebisa da movlenebis<br />

analizisaTvis gamoiyeneba.<br />

represalia [laT. repressalia _<br />

Sekaveba, SeCereba] _ saerTa-<br />

Soriso urTierTobaSi: iZulebiTi<br />

zoma, romelsac mimar-<br />

Tavs erTi saxelmwifo meoris<br />

arakanonieri moqmedebis sapasuxod;<br />

samarTliT gaTvaliswinebuli<br />

politikuri pasuxismgeblobis<br />

erT-erTi forma.<br />

represalia, dakavSirebuli<br />

SeiaraRebuli Zalebis gamoyenebasTan,<br />

akrZalulia saerTa-<br />

Soriso samarTliT da kvalificirdeba<br />

rogorc agresia.<br />

reprivatizacia (laT. re- da<br />

ital. privatus _ kerZo] _ adre<br />

nacionalizebuli kerZo<br />

sakuTrebis privatizacia.<br />

reprimandi [frang. reprimandé]<br />

_ sityvieri sayveduri.<br />

reputacia [frang. réputation]<br />

_ Seqmnili saerTo azri vinmes,<br />

raimes, adamianis, firmis<br />

an saqonlis xarisxis, Rirsebisa<br />

da naklovanebebis Sesaxeb.


eJimi [frang. régime] _ 1.<br />

saxelmwifo wyobileba, mmarTvelobis<br />

wesi. 2. raime miznisaTvis<br />

saWiro wesTa, Ronis-<br />

ZiebaTa sistema. mag., ekonomiis<br />

reJimi.<br />

reskripciebi [ingl. reskriptions]<br />

_ (finans.). saxazino<br />

obligaciebi da Tamasuqebi<br />

oTx wlamde vadiT; uSveben<br />

saxsrebis akumulaciisa da<br />

fulis bazris likvidurobis<br />

regulirebisaTvis.<br />

respeqti [ingl. respect] _<br />

pativiscema; mowiweba.<br />

respublika [laT. respublica] _<br />

saxelmwifo mmarTvelobis<br />

forma, romlis drosac xelisuflebis<br />

umaRles organoebs<br />

irCeven gansazRvruli vadiT.<br />

respondenti [ingl. respondent]<br />

_ 1. saapelacio saqmis<br />

meore mxare, mopasuxe. 2.<br />

peticiaze mopasuxe piri.<br />

restavracia [laT. restauratio]<br />

_ raimes aRdgena pirvandeli<br />

saxiT.<br />

restanti [ingl. rest _ naSTi]<br />

_ (finans.). firmis vali,<br />

romelic darCa balansis<br />

Sedgenis, Sejamebis dros;<br />

gauyidavi saqonlis naSTi.<br />

resti [ingl. rest] _ naSTi.<br />

restitucia [laT. restitutio _<br />

Tavdapirveli saxiT aRdgena] _<br />

1. garigebis damdeb mxareTa<br />

mier xelSekrulebiT miRebuli<br />

fulis (saqonlis) urTierTdabruneba<br />

im SemTxvevaSi,<br />

roca garigeba miCneul iqna<br />

baTilad. Tu aRmoCndeba, rom<br />

69<br />

garigebis kanonierebis darRvevaSi<br />

damnaSavea erT-erTi<br />

mxare, restitucia calmxrivi<br />

xdeba da saxsrebs mxolod<br />

damnaSave mxare abrunebs. 2.<br />

saerTaSoriso samarTlis<br />

subieqtis materialuri pasuxismgeblobis<br />

erT-erTi forma;<br />

erTi saxelmwifos mier meorisaTvis<br />

im qonebis dabruneba,<br />

romelic ukanonod iyo mitacebuli.<br />

restriqcia [laT. restrictio _<br />

SezRudva] _ 1. im kreditebis<br />

SezRudva, romlebsac centraluri<br />

banki komerciul<br />

bankebs aZlevs. 2. monopoliebis<br />

mier warmoebisa da gayidvis<br />

xelovnuri SezRudva<br />

saqonlis sarealizacio fasebis<br />

gazrdisa da maqsimaluri<br />

mogebis misaRebad. restriqciuli<br />

_ SemzRudveli; amkr-<br />

Zalavi.<br />

resursebi ekonomikuri<br />

[frang. ressource _ damxmare<br />

saSualeba] _ risame maragi;<br />

warmoebis uzrunvelyofis<br />

saSualebebi. kerZod: bunebrivi<br />

(sanedleulo, geofizikuri),<br />

SromiTi (adamianuri<br />

kapitali), kapitaluri (fizikuri,<br />

fuladi kapitali) da<br />

informaciuli resursebi.<br />

retorsia [laT. retorsio _<br />

ukuqmedeba] _ saerTaSoriso<br />

samarTalSi: erTi saxelmwifos<br />

moqmedeba meoris usamarTlo,<br />

aramegobruli moqmedebis<br />

sapasuxod; SemzRudveli<br />

zomebi, romelsac saxelmwifo<br />

sxva saxelmwifos


analogiuri moqmedebis pasuxad<br />

iRebs da amiT ekonomikuri<br />

an moraluri ziani adgeba<br />

pirvel saxelmwifos. mag.,<br />

<strong>ucxo</strong>elebis uflebebis Sez-<br />

Rudva, baJis gazrda am<br />

saxelmwifos saqonelze da a.S.<br />

represaliisagan (Sekaveba,<br />

SeCereba) gansxvavebiT, igi<br />

pasuxia meore saxelmwifos<br />

aramarTlzomier qmedebaze.<br />

retragenti [ingl. repurchase<br />

agent] _ piri, romelic saqmeSi<br />

Cadebuli fasiani qaRaldebis<br />

gamosyidvas awarmoebs.<br />

retreqtiuloba _ fasiani<br />

qaRaldebis gamosyidvis SesaZlebloba<br />

maTi mflobelis<br />

mier winaswar daTqmuli pirobebiTa<br />

da SetyobinebiT.<br />

retrospeqtuli [laT. retro<br />

_ ukan da specto _ vuyureb] _<br />

warsul drosTan dakavSirebuli.<br />

retrocesia [frang. retrocessione<br />

_ daTmoba] _ 1. gadamz-<br />

Rvevelis mier Tavis Tavze<br />

miRebuli riskis nawilis<br />

gadacema sxva gadamzRvevlebze;<br />

riskebis Semdgomi<br />

danawevreba. 2. sakomisio<br />

wilis erTi Suamavlis mier<br />

meorisaTvis gadacema.<br />

refaqcia [frang. réfaction,<br />

laT. factus _ garigeba] _ 1.<br />

sabiTumo fasidan an saqonlis<br />

wonidan Camokleba, romelsac<br />

atarebs gamyidveli savaWro<br />

garigebis dadebis dros im<br />

SemTxvevaSi, roca saqonlis<br />

xarisxi Seusabamoa an gamov-<br />

70<br />

lenilia misi danaklisi (an<br />

gafuWeba). 2. tarifis dakleba,<br />

romelic tvirTis gamgzavns<br />

gansakuTrebuli SeTanxmebiT<br />

saqonlis didi partiis dros<br />

eZleva.<br />

referendumi [laT. referendum<br />

_ rac unda auwyon] _ (polit.).<br />

sayovelTao saxalxo gamokiTxva<br />

kenWisyriT mniSvnelovani<br />

saxelmwifoebrivi sakiTxebis<br />

gadasawyvetad (ix., agreTve,<br />

plebisciti).<br />

referencia [laT. referre _<br />

Setyobineba] _ 1. cnoba<br />

pirovnebis samsaxurisa da<br />

samsaxurebrivi movaleobebis<br />

Sesaxeb. 2. (komerc.). firmis,<br />

dawesebulebis da misT. gadaxdisunarianobis<br />

damowmeba,<br />

dadastureba; rekomendacia.<br />

referi [ingl. referee] _ samediatoro<br />

sasamarTlo; samediatoro<br />

mosamarTle; arbitri.<br />

refinansireba, refundireba<br />

[ingl. refunding] _ dafarva,<br />

Zveli saxelmwifo davalianebis<br />

anazRaureba axali sesxebis<br />

gamoSvebis gziT, umTavresad,<br />

moklevadiani fasiani<br />

qaRaldebis SecvliT.<br />

definicia [laT. definitio] _<br />

cnebis zusti gansazRvra misi<br />

yvelaze arsebiTi niSnebis<br />

saSualebiT.<br />

reflacia _ Semcirebuli<br />

fasebis aRdgena adrindel<br />

donemde, romelic saxelmwifo<br />

RonisZiebebis saSualebiT ekonomikis<br />

gamococxlebis periodSi,<br />

misi SenarCunebis<br />

mizniT tardeba.


eforma [frang. réforme] _<br />

raimes gasaumjobeseblad mas-<br />

Si Setanili cvlileba; gardaqmna.<br />

reqtifikacia [ingl. rectification]<br />

_ dokumentSi raimes Sesworeba;<br />

cvlilebebis Setana.<br />

recepisa [laT. recipire _<br />

miReba] _ winaswari xelmowera<br />

saqonlis miRebaze, romelic<br />

asrulebs mowmobis rols da<br />

Semdeg icvleba konosamentiT.<br />

recesia [ingl. recession] _<br />

warmoebis SedarebiT zomieri<br />

arakritikuli dacema an<br />

ekonomikuri zrdis tempebis<br />

Seneleba.<br />

recefcia [laT. receptio _<br />

miReba] _ (samarT.). sesxeba da<br />

Segueba ama Tu im qveynis<br />

pirobebTan samarTlisa, romelic<br />

SemuSavebulia sxva<br />

saxelmwifoSi an winamaval<br />

istoriul epoqaSi.<br />

recidivi [laT. recidivus _<br />

rac meordeba] _ (samarT.).<br />

danaSaulis gameorebiT Cadena<br />

im piris mier, romelic adre<br />

sasjels aseTive an sxva<br />

danaSaulisaTvis ixdida.<br />

reciklireba (finans.) _<br />

saxsrebis gadanawileba.<br />

recipienti [laT. recipiens _<br />

mimRebi] _ fizikuri an iuridiuli<br />

piri, an saxelmwifo,<br />

romelic gadasaxdelebs, Semosavlebs<br />

Rebulobs; aseTad<br />

gulisxmoben agreTve qveyanas,<br />

romelic <strong>ucxo</strong>eTis investiciebs<br />

izidavs.<br />

71<br />

rimesa [ital. rimessa _<br />

fulis gadacema, gagzavna] _<br />

sagadasaxdelo dokumenti<br />

(Ceki, gadasagzavni Tamasuqi)<br />

saerTaSoriso angariSsworebisaTvis<br />

<strong>ucxo</strong>ur valutaSi,<br />

romelsac movale Tavis qveyanaSi<br />

erovnuli valutiT iZens<br />

da <strong>ucxo</strong>ur kreditors davalianebis<br />

dasafaravad gadaugzavnis.<br />

ringi [ingl. ring] _ ramdenime<br />

mewarmis xanmokle SeTanxmeba<br />

garkveul raionSi romelime<br />

saqonlis Sesyidvis Sesaxeb<br />

misi gayidvis monopolizaciis<br />

mizniT. aSS-Si rings uwodeben<br />

agreTve korners.<br />

rituali [laT. ritualis] _<br />

(dipl.). saerTaSoriso urTier-<br />

TobaTa praqtikaSi miRebul<br />

wes-CveulebaTa Sesrulebis<br />

erToblioba.<br />

roialti [ingl. royalty _<br />

samefo privilegiebi] _ 1. perioduli<br />

gadasaxdeli uflebisaTvis,<br />

rom isargeblos<br />

saqonlis, gamogonebis, an<br />

sxvaTa licenziiT. gaiangari-<br />

Seba procentobiT gayidvis<br />

Rirebulebidan. 2. safasuri<br />

bunebrivi resursebis damuSavebisa<br />

da mopovebis uflebisaTvis.<br />

roloveri [ingl. rollover _<br />

ganaxleba] _ 1. kreditis vadis<br />

gagrZeleba misi teqnikuri<br />

dafarvisa da imavdrouli<br />

ganaxlebis saSualebiT axali<br />

kreditis micemis gziT. 2.<br />

saxsrebis investiciis erTi<br />

formidan meoreSi gadatana.


otacia [laT. rotatio _<br />

monacvleoba, perioduli gameoreba]<br />

_ xelmZRvaneli kadrebis<br />

(diplomatebis, partiuli<br />

muSakebis) savaldebulo<br />

monacvleoba dadgenili drois<br />

Sesabamisad.<br />

sabotaJi [frang. sabotage] _<br />

raime saqmis winaswar ganzraxviT<br />

CafuSva, masSi monawileobisagan<br />

Tavis aridebiT an<br />

misi arakeTilsindisieri SesrulebiT;<br />

pirovnebis an pirovnebaTa<br />

jgufis mier TavianTi<br />

samsaxurebrivi an sxva valdebulebebis<br />

Segnebulad, ganzrax<br />

Seusrulebloba an maTi<br />

daudevrad (arajerovnad) Sesruleba;<br />

saxelmwifos winaaRmdeg<br />

mimarTuli danaSauli.<br />

savizito baraTi [frang.<br />

visite _ wveva, naxva] _ baraTi,<br />

romelzec miTiTebulia monacemebi<br />

(gvari, saxeli, Tanamdeboba,<br />

misamarTi, telefonebi<br />

da sxv.) misi mflobelis<br />

Sesaxeb.<br />

saldo [ital. saldo _ angariSsworeba,<br />

naSTi] _ sxvaoba<br />

sawarmos (firmis) fulad<br />

Semosavlebsa da danaxarjebs<br />

Soris drois gansazRvrul<br />

periodSi; sxvaoba qveynis<br />

eqsportisa da importis Rirebulebas<br />

Soris (savaWro<br />

balansis saldo), sazRvargareTidan<br />

saxsrebis Semosvlas<br />

s<br />

72<br />

Soris (qveynis sagadasaxdelo<br />

balansis saldo). dadebiTi,<br />

aqtiuri saldo niSnavs Semosavlebis<br />

gadametebas xarjebze,<br />

xolo uaryofiTi _<br />

piriqiT.<br />

samiti [ingl. summit] _<br />

Sexvedra saxelmwifo xelmZ-<br />

Rvanelebs an farTo Zalauflebis<br />

mqone liderebs Soris.<br />

-san [iap.] _ (dipl.). iaponiaSi<br />

miRebuli zrdilobiani xseneba<br />

visime an mimarTva vinmesadmi:<br />

batoni (batono), qalbatoni<br />

(qalbatono). warmoiTqmis<br />

(iwereba) gvaris an saxelis<br />

Semdeg. mag., mitikosan<br />

(q-ni mitiko, q-no mitiko).<br />

sanacia [laT. sanatio _<br />

mkurnaloba, gajansaReba] _<br />

RonisZiebaTa sistema sawarmoebis<br />

(firmebis) gakotrebis<br />

Tavidan asacileblad.<br />

sanqcia [laT. canctio _<br />

mkacri dadgenileba, dakanoneba]<br />

_ zemdgomi organos mier<br />

raime aqtis damtkiceba, rac<br />

mas iuridiul Zalas aniWebs. 2.<br />

iZulebis, zemoqmedebis zoma<br />

kanonis darRvevisaTvis. 3.<br />

saerTaSoriso samarTalSi:<br />

zemoqmedebis zoma, romelsac<br />

mimarTaven xelSekrulebis<br />

damrRvevi saxelmwifos mimarT.<br />

4. mowoneba, dadastureba,<br />

Tanxmoba. 5. (ekon.).<br />

iZulebiTi zemoqmedebis zomebi<br />

sameurneo-safinanso saqmianobis<br />

normalurad gaZRolis<br />

wesebis damrRvevTa mimarT.<br />

sateliti [laT. satelles _<br />

Tanamgzavri] _ (gadat.).


saxelmwifo, romelic formalurad<br />

damoukidebelia, magram<br />

sinamdvileSi sxva saxelmwifos<br />

emorCileba.<br />

sauravi [laT. poena _ sasjeli]<br />

_ fuladi jarima,<br />

romliTac jarimdebian fuladi<br />

valdebulebebis aradrouli<br />

SesrulebisaTvis, vadis<br />

gadacilebisaTvis.<br />

segregacia [laT. segregatio _<br />

gamoyofa] _ 1. (ekon.). klientisa<br />

da brokeris, sxvadasxva<br />

klientis saSualebebisa da<br />

operaciebis dayofa. 2. rasobrivi<br />

diskriminaciis forma _<br />

feradkanianTa iZulebiTi<br />

gamoyofa TeTrkanianebisagan.<br />

seilz-promouSn [ingl. sales<br />

_ gayidvebi, promotion _ win<br />

waweva] _ 1. saqonlis gasaRebis<br />

stimulireba. 2. vaWrobis<br />

muSakTa Sromis waxaliseba<br />

premiebis, saCuqrebis saSualebiT.<br />

sekvestri [laT. sequestrum _<br />

vayeneb gareT, vaSoreb] _<br />

(samarT.). raime qonebis sargeblobis<br />

an gankargvis akrZalva<br />

Aan SezRudva saxelmwifo an<br />

sasamarTlo xelisuflebis<br />

mier.<br />

sekiuritinacia [ingl.<br />

securities _ fasiani qaRaldebi]<br />

_ fasiani qaRaldebis gamoyenebis<br />

gafarToeba sabazro<br />

urTierTobaTa regulirebisa<br />

da sasesxo kapitalis moZraobis<br />

instrumentad.<br />

senati [laT. senatus] _ zogi<br />

qveynis (mag., aSS-is, belgiisa<br />

73<br />

da sxv.) parlamentis zeda<br />

palata.<br />

senioraJi _ Semosavali fulis<br />

emisiidan (gamoSvebidan).<br />

senior (seniora) [esp. señor,<br />

señora] _ (dipl.). espaneTSi:<br />

zrdilobiani xseneba mamakacisa<br />

(qalisa) da misdami<br />

mimarTva. warmoiTqmis (iwereba)<br />

gvaris win.<br />

sentencia [laT. sententia _<br />

azri, msjeloba] _ 1. (samarT.).<br />

sasamarTlo gadawyvetileba. 2.<br />

msjavrdebulis oficialuri<br />

dasja. 3. moraluri xasiaTis<br />

gamonaTqvami, zneobrivi darigeba.<br />

separatizmi [frang. separatisme<br />

_ calke] _ (polit.).<br />

erovnul umciresobaTa swrafva<br />

saxelmwifosagan gamoyofisa<br />

da damoukidebeli saxelmwifos<br />

Seqmnisaken. 2. (ekon.).<br />

regionuli ekonomikuri politika,<br />

miswrafeba damoukidebeli<br />

bazris SeqmnisaTvis,<br />

sruli ekonomikuri damoukideblobis<br />

miRebisa da centridan<br />

damoukideblobisaTvis.<br />

separatuli [laT. separatus] _<br />

gankerZoebuli, gancalkevebuli.<br />

ser [ingl. sir] _ inglisurenovan<br />

qveynebSi (aSS,<br />

inglisi da sxv.): zrdilobiani<br />

mimarTva mamakacisadmi. warmoiTqmis<br />

(iwereba) saxelisa da<br />

gvaris gareSe.<br />

servisi [ingl. service] _<br />

sxvadasxva saxis komunalursayofacxovrebo<br />

mosaxureba.


servituti [laT. servitus _<br />

monoba, damorCileba] _<br />

(samarT.). sxvisi qonebiT sargeblobis<br />

ufleba garkveul<br />

farglebSi. saerTaSoriso servituti<br />

_ erTi saxelmwifos<br />

teritoriul uflebaTa garkveuli<br />

SezRudva meore saxelmwifos<br />

sasargeblod (sazRvao<br />

da samxedro bazebis Seqmna,<br />

gzebiT sargebloba sxvis<br />

teritoriaze da sxv.).<br />

seria [laT. series _ rigi,<br />

mwkrivi] _ (ekon.). fasiani<br />

qaRaldebis erToblioba,<br />

romelic gamoSvebulia erTi<br />

identifikatoriT.<br />

sertifikati [laT. sertifico _<br />

vamowmeb] _ 1. werilobiTi<br />

finansuri dokumenti, mowmoba,<br />

romelic adasturebs misi<br />

mflobelis mier fuladi<br />

saxsrebis garkveuli Tanxis<br />

Setanis faqts da aqedan gamomdinare<br />

aZlevs mas garkveul<br />

uflebas. 2. obligaciis nairsaxeoba.<br />

3. sagareo vaWrobaSi:<br />

saqonlis xarisxis damadasturebeli<br />

dokumenti. 4. pirovnebis<br />

codnisa da unaris<br />

damamtkicebeli dokumenti.<br />

sertifikacia _ 1. xarisxobrivi<br />

maxasiaTeblebis Sesabamisobis<br />

dadastureba im<br />

donesTan, romelic xarisxis<br />

standarts moeTxoveba. 2.<br />

sertifikatis miReba.<br />

sesia [laT. sessio _ sxdoma] _<br />

perioduli sxdoma, romelsac<br />

atareben warmomadgenlobiTi<br />

organoebi, sasamarTlo, samecniero<br />

dawesebulebebi da sxv.<br />

74<br />

setlmenti [ingl. settlement] _<br />

(finans.). angariSsworeba<br />

sabirJo operaciebis xaziT;<br />

sixSire, romliTac iangari-<br />

Seba saangariSsworebo fasebi<br />

da gadaixdeba marJa.<br />

seqtori [laT. sector] _<br />

(ekon.). meurneobis nawili,<br />

romelsac garkveuli ekonomikuri<br />

da socialuri niSnebi<br />

axasaiaTebs. mag., kerZo seqtori,<br />

saxelmwifo seqtori da<br />

a.S.<br />

svingi [ingl. swing _<br />

meryeoba] _ valutebisa da<br />

fasiani qaRaldebis kursebis<br />

meryeoba birJaze.<br />

svitCi [ingl. switch _<br />

gadasvla, gadarTva, mimarTulebis<br />

Secvla] _ adre mirebul<br />

valdebulebaTa likvidacia<br />

da operaciebis, garigebebis<br />

dasruleba erTi saxeobis<br />

fasian qaRaldebTan,<br />

valutebTan da gadasvla sxva<br />

saxeobis garigebebze; samarTlebriv-komerciuliTvalsazrisiT,<br />

garigeba `svitCi~<br />

gulisxmobs eqsportioris<br />

mier Semxvedri Sesyidvis<br />

dros warmoSobili Tavisi<br />

valdebulebebis mesame pirze<br />

gadacemas, romelTanac eqsportiors<br />

am sakiTxze ukve miRweuli<br />

aqvs SeTanxmeba.<br />

svifti [ingl. Society of<br />

Worldwide Interbank Financial<br />

Telecommunications, SWIFT] _<br />

saerTaSoriso fuladi angariSsworebisa<br />

da gadasaxdelebis<br />

ganxorcielebis avtomatizebuli<br />

sistema kompiutere-


iTa da bankTaSorisi telekomunikaciebiT.<br />

svopi _ savaWro-finansuri<br />

gacvliTi operacia, romelSic<br />

garigebis dadebas fasiani<br />

qaRaldebis, valutis yidvis<br />

(gayidvis) Sesaxeb Tan axlavs<br />

kontrgarigebis dadeba gansaz-<br />

Rvruli vadis Semdeg imave<br />

saqonlis ukugayidvis (yidvis)<br />

Sesaxeb imave an sxva pirobiT.<br />

`svopingi~ _ fasiani qaRaldebis<br />

gayidva da Semdgomi<br />

TiTqmis imavdrouli yidva,<br />

romelic xorcieldeba im<br />

mizniT, rom gaeridos gadasaxadebs,<br />

romlebic gadasaxdelia<br />

fasiani qaRaldebis<br />

xangrZlivad flobis dros.<br />

svop-kursi _ bankebis mier<br />

<strong>ucxo</strong>uri valutis erTdrouli<br />

yidvisa da gayidvis fasebi im<br />

pirobiT, rom maTi angariSsworeba<br />

xorcieldeba sxvadasxva<br />

dros.<br />

`svopcioni~ _ svopisa da<br />

ofcionis kombinacia ofcionis<br />

formiT, operacia svopis<br />

dadebaze gansazRvruli pirobebiT.<br />

simpoziumi [berZ. symposia _<br />

wveuleba] _ saerTaSoriso<br />

TaTbiri raime samecniero<br />

sakiTxze.<br />

sindikati [laT. sindikatus,<br />

sindicus] _ erTgvarovani<br />

produqciis gamomSveb sawarmoTa<br />

xanmokle gaerTianeba,<br />

romelic erTiani savaWro<br />

qseliT aseTi produqciis<br />

sarealizaciod iqmneba.<br />

75<br />

sindicirebuli krediti _<br />

krediti, romelic msesxebels<br />

ramdenime kreditoris mier<br />

eZleva.<br />

sindicirebuli operacia _<br />

operacia, romelic bankebis,<br />

kompaniebis jgufis mier<br />

xorcieldeba.<br />

sinekura _ (gadat.). kargad<br />

anazRaurebuli Tanamdeboba.<br />

sinergia [berZ. synergos _<br />

erTad moqmedeba] _ (ekon.).<br />

saqmianobis efeqtianobis zrda<br />

imis Sedegad, rom ganxorcieldeba<br />

calkeuli nawilebis<br />

SeerTeba, integracia, Serwyma<br />

erT sistemaSi e.w. sistemuri<br />

efeqtis xarjze.<br />

sinTezuri maCveneblebi<br />

[frang. synthegis _ SeerTeba] _<br />

ganmazogadebeli maCveneblebi,<br />

romlebic axasiaTeben ekonomikur<br />

obieqts, ekonomikur sistemas<br />

mTlianad, misi nawilebis<br />

organul mTlianobaSi.<br />

sinior (e), (siniora) [ital.<br />

signore, signora] _ (dipl.). italiaSi:<br />

zrdilobiani xseneba<br />

mamakacisa (qalisa) an misdami<br />

mimarTva. Cveulebriv, warmoi-<br />

Tqmis (iwereba) gvarTan erTad.<br />

sinqromarketingi [berZ.<br />

sinchronos _ erTdrouli da<br />

ingl. market _ bazari] _<br />

marketingis erT-erTi saxeoba,<br />

romelsac atareben firmebi<br />

maT saqonelsa da momsaxurebaze<br />

cvalebadi, aramdgradi<br />

moTxovnis pirobebSi (mag.,<br />

sezonis dros daAa.S.).<br />

sistemuri analizi [berZ.<br />

systēma _ mTliani, romelic


Sedgenilia nawilebisagan da<br />

analisis _ daSla, danawevreba] _<br />

(ekon.). rTuli mravaldoniani<br />

da mravalkomponentiani sistemebis,<br />

obieqtebis, procesebis<br />

da meTodebis erToblioba,<br />

romlebic sistemis elementebs<br />

Soris kompleqsur<br />

midgomas, urTierTkavSiris<br />

gaTvaliswinebas efuZneba.<br />

situaciuri marTva [laT.<br />

situatio _ mdgomareoba] _<br />

(menej.). operatiuli marTva,<br />

romelic strategiuli, perspeqtiuli<br />

marTvis damatebiT<br />

xorcieldeba.<br />

siurveieri [ingl. surveyer] _<br />

eqsperti, romelic damzRvevis<br />

an mzRvevelis TxovniT daz-<br />

Rveuli an dasazRvevi gemebisa<br />

da tvirTis daTvalierebas<br />

axorcielebs.<br />

sif-i [ingl. CIF inicialuri<br />

abreviatura sityvebidan _ cost<br />

_ fasi, insurance _ dazRveva da<br />

freight _ fraxti] _ saqonlis<br />

miwodebis erT-erTi gavrcelebuli<br />

piroba saerTaSoriso<br />

vaWrobaSi, romlis Tanaxmad,<br />

gamyidveli valdebulia daaz-<br />

Rvios saqoneli da gadaixados<br />

fraxti, miitanos saqoneli<br />

portSi da datvirTos<br />

igi gemze SeTanxmebul vadaSi,<br />

gadasces myidvels konosamenti<br />

(sasaqonlo qviTari) da<br />

dazRvevis polisi.<br />

skalperi [ingl. scalper] _<br />

fasebis swraf meryeobaze moqmedi<br />

birJis wevri.<br />

76<br />

skeiti [ingl. scathe] _<br />

aqciebis kotirebaze dilerebis<br />

uari, rac winaswar gamocxadebulia<br />

maT mier masmediis<br />

saSualebiT.<br />

skvoteri [ingl. squeatter] _<br />

xizani; piri, romelic ukanonod<br />

iWreba sxvis sakuTrebaSi.<br />

skonto _ saqonlis fas-<br />

Camokleba misi gadaxdis vadis<br />

dadgomamde ganaRdebis dros.<br />

skripi _ axal aqciebze<br />

sertifikatebis winaswari<br />

gacema.<br />

slogani _ sareklamo<br />

lozungi, devizi, sareklamo<br />

ideis mokle, advilad aRqmadi,<br />

efeqturi formulireba.<br />

smart-karta _ plastikuri<br />

saangariSsworebo sabanko<br />

baraTi Cadgmuli mikroprocesorebiT.<br />

sorti [frang. sorte] _<br />

saqonlis dayofa xarisxis<br />

mixedviT garkveul jgufebad.<br />

spekulacia sabirJo, savaluto<br />

[laT. speculatio _ zverva]<br />

_ aqciebis, obligaciebis,<br />

valutis yidva-gadayidva mogebis<br />

misaRebad.<br />

specializacia [frang.<br />

spécialisation] _ saqmianobis Tavmoyra<br />

SedarebiT viwro specialur<br />

mimarTulebebze, calkeul<br />

teqnologiur operaciebze<br />

an gamosaSvebi produqciis<br />

saxeobebze.<br />

specifikacia [frang. spécification]<br />

_ gasayidad an misawodeblad<br />

SeTavazebuli saqonlis<br />

CamonaTvali, romelSic


naCvenebia misi raodenoba,<br />

xarisxi, marka, xarisxobrivi<br />

maxasiaTeblebi, xolo aucilebel<br />

SemTxvevaSi _ fasebic.<br />

spikeri [ingl. Speaker] _<br />

piri, romelic parlamentis<br />

sxdomas Tavmjdomareobs.<br />

spiritualuri [laT. spiritus<br />

_ sulieri] _ eklesiuri,<br />

wminda, RvTiseuli, gonebrivi.<br />

spliti _ korporaciebis,<br />

aqcioneruli kompaniebis ararealizebuli<br />

aqciebis dayofa,<br />

danawileba naklebad msxvili<br />

aqciebis did raodenobad maTi<br />

gavrcelebis gasaadvileblad.<br />

sponsori [ingl. sponsor] _ 1.<br />

Tavdebi, garanti. 2. fizikuri<br />

an iuridiuli piri, romelic<br />

afinansebs ekonomikur proeqts,<br />

socialuri RonisZiebis<br />

gatarebas. 3. SemkveTi, organizatori,<br />

msxvili RonisZiebis<br />

momwyobi.<br />

spoti [ingl. spot _ naRdi,<br />

dauyovnebliv gasanaRdebeli]<br />

– sabirJo an arasabirJo<br />

garigeba arsebuli saqonlis<br />

an valutis gayidvis Sesaxeb,<br />

romliTac gaTvaliswinebulia<br />

Zalze moklevadiani (erTi<br />

dRe-Rame) miwodeba da ganaRdeba.<br />

sprederi _ birJis vaWari,<br />

romelic yidulobs da imavdroulad<br />

yidis fiuCersul<br />

kontraqtebs drois sxvadasxva<br />

periodiT.<br />

spredi [ingl. spread] _ (vaWr.).<br />

1. fiuCersuli kontraqtebis<br />

imavdrouli yidva da gayidva<br />

erTsa da imave saqonelze<br />

77<br />

miwodebis sxvadasxva vadiT. 2.<br />

erTi tipis ofcionebis imavdrouli<br />

yidva da gayidva<br />

sxvadasxva fasSi an vadis<br />

gasvlis sxvadasxva periodSi.<br />

3. fasebis meryeobis gaqaneba.<br />

stagnacia [laT. stagno _<br />

vaCereb] _ (ekon.). warmoebis,<br />

vaWrobisa da misT. Seneleba,<br />

Seferxeba.<br />

stagflacia [laT. stagno _<br />

vxdi umoZraos da inflatio _<br />

gaberva] _ (ekon.). stagnaciisa<br />

da inflaciis Sexameba, ekonomikis<br />

mdgomareoba, roca<br />

erTdroulad xdeba warmoebis<br />

dacema, fasebisa da umuSevrobis<br />

zrda, ekonomikuri krizisis<br />

inflaciasTan Sexameba.<br />

stadia [berZ. stadio] _<br />

ekonomikuri procesis periodi,<br />

faza, safexuri. mag., produqciis<br />

sasicocxlo ciklis<br />

stadiebi: danergva, zrda,<br />

simwife da dacema.<br />

standarti [ingl. standard _<br />

norma, nimuSi] _ 1. dargis,<br />

sawarmos (firmis) oficialuri<br />

saxelmwifo an normatiuli<br />

dokumenti, romliTac aucilebeli<br />

Tvisebrivi maxasia-<br />

Teblebi, moTxovnebi dgindeba.<br />

2. nimuSi, etaloni, romelsac<br />

sxva amgvar obieqts udareben.<br />

statistika [ingl. statistics <<br />

laT.] _ (ekon.). mecniereba,<br />

romelic swavlobs raodenobriv<br />

cvlilebebs adamianTa<br />

sazogadoebaSi.<br />

statusi [laT. status _<br />

mdgomareoba] _ saerTaSoriso


samarTlis subieqtTa samarTlebrivi<br />

mdgomareoba, romelic<br />

dadgenilia saerTaSoriso<br />

samarTlis normebiT.<br />

status-kvo [laT. status quo] _<br />

saerTaSoriso samarTalSi:<br />

raime garkveul momentSi<br />

(winaT an amJamad), arsebuli<br />

mdgomareoba.<br />

statuti [laT. statutum _<br />

vadgen, vwyvet] _ saerTaSoriso<br />

samarTalSi: aqti, debuleba,<br />

wesdeba saerTaSoriso<br />

organizaciis saqmianobisa da<br />

wesis Sesaxeb, romelic am<br />

organizaciis struqturas, uflebebsa<br />

da valdebulebebs<br />

gansazRvravs. mag., gaeros<br />

saerTaSoriso sasamarTlos<br />

statuti da sxv.<br />

stelaJi [germ. Stellage _<br />

ormagi ofcioni] _ fasiani<br />

qaRaldebis yidva-gayidvis<br />

vadiani garigebis forma, romelic<br />

xasiaTdeba imiT, rom<br />

pirovneba, romelmac iyida<br />

stelaJi, iZens uflebas _<br />

garigebis vadis dadgomis<br />

dros gamovides Tavisi arCeviT<br />

fasiani qaRaldebis gamyidvelis<br />

an myidvelis rolSi.<br />

stend-bai _ sakredito<br />

xelSekrulebis pirobebi,<br />

romelTa Sesabamisad banki<br />

arezervebs dadgenili vadisaTvis<br />

daTqmul Tanxas, xolo<br />

klienti iyenebs mas nawilobriv<br />

an mTlianad.<br />

stokbrokeri [ingl. stock<br />

broker] _ Tavisi saxeliT<br />

moqmedi piri, romelic yidis<br />

78<br />

Tavisi klientebis pais an<br />

aqciebs.<br />

stokisti [ingl. stock _<br />

kapitali, qoneba] _ importiori<br />

firma, romelic axorcielebs<br />

eqsport-importis<br />

operaciebs konsignaciis wesiT<br />

xelSekrulebis safuZvelze,<br />

aqvs sakuTari sawyobi, yidulobs<br />

da yidis saqonels<br />

Tavisi saxeliTa da xarjiT.<br />

strategia [berZ. stratēgia] _<br />

sazogadoebriv-politikuri<br />

brZolis xelmZRvanelobis<br />

xelovneba.<br />

stringi [ingl. string _ rigi,<br />

seria] _ erTgvarovani saqonlis<br />

jgufi, romelic auqcionze<br />

erT erTeulad gamodis<br />

da saerTo fasiT iyideba.<br />

`strit-neimi~ _ fasiani<br />

qaRaldebi, romlebic klientis<br />

nacvlad brokeris<br />

saxelzea gamowerili.<br />

subvencia [laT. subvenire] _<br />

igivea, rac subsidia; fuladi<br />

daxmareba, romelsac centraluri<br />

organoebi gansazRvruli<br />

RonisZiebis, obieqtis<br />

miznobrivi dafinansebisaTvis<br />

gamoyofen.<br />

subieqti ekonomikuri [laT.<br />

subjectum _ piri, subieqti] _<br />

piri, romelic axorcielebs<br />

ekonomikur, sameurneo saqmianobas,<br />

iqneba es calkeuli<br />

adamiani, ojaxi, sawarmo Tu<br />

saxelmwifo.<br />

subijara [laT. sub _ qveS da<br />

pol. arenda] _ moijaris mier<br />

ijariT aRebuli qonebis


nawilis ijariT gadacema<br />

mesame pirisaTvis, romlis<br />

drosac moijare xdeba ijariT<br />

gamcemi im piris mimarT,<br />

romelic moijaris rolSi<br />

gamodis.<br />

subordinacia [laT.<br />

subordinatio] _ ufrosebisadmi<br />

umcrosebis samsaxurebrivi<br />

daqvemdebarebis sistema, samsaxurebrivi<br />

disciplinis dacva.<br />

subsidia [laT. subsidium _<br />

daxmareba, mxardaWera] _<br />

fuladi an materialuri<br />

daxmareba, romelic saxelmwifo<br />

biujetidan, specialuri<br />

fondebidan fizikur da<br />

iuridiul pirebs, sxva saxelmwifoebs<br />

miecema. uSualod<br />

micemul daxmarebas pirdapir<br />

subsidiebs, xolo sagadasaxado<br />

SeRavaTebs _ arapirdapir<br />

subsidiebs uwodeben.<br />

substituti [laT. substitutum<br />

_ vdeb nacvlad] _ saqoneli,<br />

romelic misi msgavsi Tvisebebis<br />

mqone sxva saqonels<br />

cvlis.<br />

suvereni [frang. souverain] _<br />

umaRlesi Zalauflebis mpyrobeli.<br />

suvereniteti [germ.<br />

Souveräinität _ uzenaesoba] _<br />

saxelmwifo xelisuflebis<br />

uzenaesoba qveynis SigniT da<br />

damoukidebloba saerTaSoriso<br />

urTierTobebSi.<br />

suvereniteti ekonomikuri _<br />

(samarT.). saxelmwifos, regionnis<br />

ekonomikuri damoukidebloba<br />

sxva saxelmwifoebisa da<br />

regionebisagan.<br />

79<br />

supermarketi [ingl.<br />

Supermarket _ mniSvnelovani<br />

bazari] _ (vaWr.). msxvili<br />

maRazia, romelSic mravali<br />

sxvadasxvagvari saqonelia<br />

warmodgenili.<br />

surogati [laT. surrogatus _<br />

sxvis nacvlad] _ (ekon.).<br />

yalbi, falsificirebuli produqti.<br />

t<br />

tabeli [laT. tabula, germ.<br />

Tabelle _ cxrili] _ 1. garkveuli<br />

wesiT Sedgenili<br />

obieqtebisa da pirebis<br />

CamonaTvali; sia. 2. samuSaoze<br />

muSakebis misvla-wasvlis<br />

aRricxvis dokumenti.<br />

tabulagrama [laT. tabula da<br />

berZ. gramm _ weriTi niSani] _<br />

saangariSgebo dokumenti, gaangariSebis<br />

Sedegi, aRbeWdili<br />

tabulatorze an kompiuteris<br />

sabeWd mowyobilobaze.<br />

tabulatori [laT. tabula _<br />

dafa] _ gamomTvleli manqana.<br />

taimingi [ingl. timing _<br />

drois arCeva] _ sabirJo termini,<br />

romelic niSnavs yvelaze<br />

ufro xelsayrel moments<br />

aqciebis yidva-gayidvisaTvis.<br />

taim-Carteri [ingl. time<br />

charter] _ (zRv.). xelSekruleba<br />

savaWro gemis ijariT aRebaze<br />

garkveuli droiT, Cveulebriv,<br />

araumetes 12 Tvisa.<br />

talimani [ingl. tallyman] _<br />

saqonlis ganvadebiT gamyidveli.


taloni [frang. talon] _ 1.<br />

(ekon.). qaRaldi, dokumenti,<br />

romelic adasturebs misi<br />

mflobelis uflebas miiRos<br />

sikeTe, faseuloba, nivTi. 2.<br />

dokumentis nawili, romelic<br />

damoukidebeli saxiT gamoiyeneba.<br />

tantiemi [frang. tantième] _<br />

damatebiTi gasamrjelo, premia,<br />

romelic firmis zemdgom<br />

xelmZRvanel Semadgenlobas<br />

firmis mier miRebuli wminda<br />

mogebidan miecema.<br />

tara [ital. tara, arab.-dan<br />

tarha _ gamoqviTva] _ saqonlis<br />

safuTavi.<br />

targetireba [ingl. target _<br />

mizani] _ fuladi sistemis<br />

miznobrivi orientirebis<br />

dadgena, fulis masis namatis<br />

regulireba, rasac Tavis<br />

politikaSi iyeneben centraluri<br />

bankebi.<br />

tarifi [frang. tarif] _ (ekon.).<br />

gadasaxadis ganakveTi sxvadasxvagvari<br />

momsaxurebisaTvis.<br />

tarifikacia [frang. tarification]<br />

_ risame tarifis dadgena.<br />

taqsa [germ. taxe, laT.-dan<br />

taxare _ Sefasdes] _ tarifebis,<br />

fasebis, anazRaurebis mkafiod<br />

dadgenili done; nixri.<br />

taqsacia [laT. taxatio] _<br />

risame nixris dadgena; Sefaseba.<br />

taqtika [berZ. taktikē _ jaris<br />

darazmvis xelovneba] _ 1. sazogadoebrivi<br />

da politikuri<br />

brZolis xerxebi. 2. (gadat.).<br />

raime miznis misaRwevi xerxebi.<br />

80<br />

taqtika ekonomikuri _<br />

xanmokle ekonomikuri qceva,<br />

romelic mimdinare situaciidan<br />

gamomdinare SedarebiT<br />

xanmokle periodisaTvis aris<br />

gaTvlili.<br />

tezavracia [berZ. thesauros _<br />

ganZi] _ 1. mosaxleobis mier<br />

fulis dagroveba mimoqcevidan<br />

misi amoRebis gziT. 2. kerZo<br />

pirebis mier oqros dagroveba<br />

ganZis saxiT. 3. qveynis oqros<br />

maragis Seqmna.<br />

telemarketingi [ingl.<br />

telemarketing] _ (vaWr.). gasaReba<br />

telekomunikaciebis daxmarebiT.<br />

teleqsuri kavSiri [ingl.<br />

telegraf exchange] _ satelegrafosaabonento<br />

kavSirgabmulobis<br />

erTiani saerTaSoriso avtomatizebuli<br />

sistema informaciis<br />

operatiuli gadacemisaTvis.<br />

teleSopingi [ingl. teleshoping]<br />

_ sacalo vaWroba telekomunikaciur<br />

saSualebaTa<br />

daxmarebiT; saqonlis SekveTa<br />

nimuSebis mixedviT telefoniT,<br />

saxlSi mitaniT.<br />

`telo~ _ sakuTreba<br />

mzrunvelis xelSi; ZiriTadi<br />

Tanxa, kapitali.<br />

tendencia [laT. tendo _<br />

miviswrafi] _ analizis Sedegad<br />

gamovlenili myari urTierTobebi,<br />

ZiriTadi niSnebi,<br />

Tvisebebi, mimarTulebebi.<br />

tenderi [ingl. tender] _ Ria<br />

an daxuruli konkurentuli<br />

vaWroba.


terori [laT. terror] _ SiSi,<br />

saSineleba.<br />

terorizmi [ingl. terrorism] _<br />

politikuri miznebiT ganxorcielebuli<br />

Zaladobis aqti.<br />

danaSauli, romelic miznad<br />

isaxavs xelisuflebaze zemoqmedebas,<br />

mis daSinebas da<br />

iZulebas. teroristi _ piri,<br />

romelic axorcielebs Zaladobis<br />

aqts politikuri<br />

miznebiT.<br />

testi [ingl. test] _ 1. raimes<br />

muSaobis xarisxis Semowmeba. 2.<br />

gamocdis Catarebis saSualeba.<br />

teqnika [berZ. technē _<br />

xelovneba] _ 1. (dipl.). molaparakebis<br />

warmarTvis xerxebis<br />

erToblioba. 2. sawarmoo saqmianobaSi<br />

teqnikur saSualebaTa<br />

erToblioba Sromis<br />

nayofierebisa da produqciis<br />

xarisxis asamaRleblad.<br />

teqnokratia [berZ. technē _<br />

xelovneba da kratos _ Zalaufleba]<br />

_ 1. mmarTvel xelisuflebaSi<br />

inJinrebisa da mecnierebis<br />

gadasvla. 2. ekonomikuri<br />

procesebisa da movlenebisadmi<br />

wminda teqnikuri<br />

poziciebidan midgoma.<br />

teqnologia [berZ. technē _<br />

xelovneba da logos _ moZRvreba]<br />

_ 1. mecniereba nedleulis,<br />

nakeTobebisa da naxevarfabrikatebis<br />

damuSavebis fizikur-qimiuri<br />

da sxva xerxebis<br />

Sesaxeb. 2. garkveuli wesi-<br />

Ta da TanamimdevrobiT ganxorcielebul<br />

operaciaTa<br />

erToblioba.<br />

81<br />

teqnologiuri parki [ingl.<br />

industrial park] _ mecnierebisa da<br />

warmoebis teritoriuli<br />

integraciis axali forma,<br />

romelic, ZiriTadad, Tavisufal<br />

savaWro zonebSia<br />

ganviTarebuli.<br />

teqnopolisi [berZ. technē _<br />

xelovneba da polis _ qalaqi] _<br />

Tavisufali ekonomikuri<br />

zonis erT-erTi forma, romelic<br />

inovaciuri procesebis<br />

dasaCqareblad iqmneba.<br />

`tvisti~ [ingl. twist] _<br />

saxelmwifo organoebis mcdeloba<br />

Secvalon procentuli<br />

ganakveTebis droebiTi struqtura.<br />

tikeri [ingl. tiker] _<br />

sistema, romelic `morbenali<br />

striqoniT~ eleqtro tabloze<br />

asaxavs yvelaze ukanasknel<br />

sabirJo garigebaTa kursebs.<br />

tiki _ birJaze kursis minimaluri<br />

meryeoba, romelic<br />

dadgenilia sabirJo wesebiT.<br />

tiraJi [frang. tirage _ weva]<br />

_ sesxis an latariis mogebaTa<br />

gaTamaSeba.<br />

tituli [laT. titulus _<br />

warwera, sapatio wodeba] _ 1.<br />

iuridiuli, dokumenturi dasabuTeba<br />

uflebisa garkveul<br />

qmedebebze, gansakuTrebul<br />

mdgomareobaze, qonebaze, saqonlis<br />

flobaze. 2. gansakuTrebuli<br />

kari kanonSi an<br />

kanonTa kodeqsSi.<br />

`tom-neksti~ _ kombinirebuli<br />

sabirJo garigeba,<br />

romelic faqtobrivad iwyeba


meore, xolo mTavrdeba mesame<br />

dRes. mag., erTdroulad<br />

valutis yidva miwodebiT<br />

Semdeg samuSao dRes da gayidviT<br />

meore samuSao dRes.<br />

tonaJi [ingl. tonnage] _<br />

registrirebuli tevadoba,<br />

satransporto saSualebis<br />

tvirTamweoba, gamoxatuli<br />

tonobiT.<br />

topiksi [ingl. TOPIX – Tokio<br />

stock price index] _ fasiani<br />

qaRaldebis fasebis specialuri<br />

indeqsi tokios safondo<br />

birJaze.<br />

totalitarizmi [frang.<br />

totalitaire] _ politikuri sistema,<br />

romelSic saxelmwifos<br />

absoluturi Zalaufleba aqvs<br />

Tavis moqalaqeebze.<br />

tradicia [laT. traditio _<br />

gadacema] _ istoriulad Camoyalibebuli,<br />

Taobidan Taobas<br />

gadacemuli wes-Cveulebebi,<br />

yofaqcevis normebi, Sexedulebebi<br />

da sxv.<br />

trakacia _ winaswari<br />

winadadeba saqonlis gayidvis<br />

an yidvis Sesaxeb, im mizniT,<br />

rom gairkves dainteresebul<br />

pirTa reaqcia.<br />

tranziti [laT. transitus] _<br />

tvirTebis gadazidva, mgzavrebis<br />

gadayvana Sualeduri<br />

punqtis gavliT.<br />

trans- [laT. trans -iT,<br />

gavliT, gamWol] _ rTuli<br />

sityvis pirveli Semadgeneli<br />

nawili. aRniSnavs: 1. moZraobas<br />

risame gavliT. 2. risame<br />

saSualebiT gadacemas.<br />

82<br />

transaqcia [laT. transactio _<br />

Sesruleba, xelSekruleba] _ 1.<br />

sabanko operacia, romliTac<br />

xdeba fuladi saxsrebis<br />

gadagzavna erTi angariSidan<br />

meoreze. 2. politikur-iuridiuli<br />

SeTanxmeba, romelsac<br />

Tan axlavs urTierTdaTmoba.<br />

translacia [ingl. translatio]<br />

_ saqonlis Rirebulebis gadaangariSeba<br />

erTi valutidan<br />

meoreSi.<br />

transporti [laT. transporto<br />

_ gadamaqvs] _ 1. meurneobis<br />

dargi, romelsac gadahyavs<br />

mgzavrebi da gadaaqvs tvirTi.<br />

2. bankis werilobiTi brZaneba<br />

Tavisi korespondentebisadmi<br />

brZanebaSi miTiTebuli pirisaTvis<br />

Tanxis misacemad.<br />

transferi, transferti<br />

[ingl. transfer, frang. transfert _<br />

gadacema] _ 1. <strong>ucxo</strong>uri<br />

valutis erTi qveynidan meoreSi<br />

gadagzavna. 2. erTi piris<br />

mier meorisaTvis fasiani<br />

qaRaldebis flobis uflebis<br />

gadacema. 3. garigebis mixedviT<br />

sazRauris erTi angariSidan<br />

meoreze gadatana. 4. erTi<br />

qveynidan meoreSi moqalaqeTa<br />

gadasvla.<br />

transformacia [laT.<br />

transformatio _ Secvla] _ ekonomikuri<br />

saqmianobis struqturebis,<br />

formebisa da xerxebis<br />

gardaqmna, misi miznobrivi<br />

mimarTulebis Secvla.<br />

tranSa, tranSi [frang.<br />

tranchée] _ saobligacio sesxis<br />

seria, romelic calke gamoSvebad<br />

gamodis.


trasanti [germ. Trassant,<br />

ital.-dan trassante] _ gadasagzavni<br />

Tamasuqis mflobeli,<br />

romelic pasuxismgebelia mis<br />

aqceptsa da gadaxdaze.<br />

trasati [germ. Trassat, ital.<br />

trassate _ Tamasuqis gadagzavna]<br />

_ gadasagzavni Tamasuqis<br />

gadamxdeli, movale.<br />

trasti _ 1. iuridiuli<br />

dokumenti an iuridiuli<br />

qmedeba, romelic erT pirs<br />

meoris mxridan akisrebs<br />

ndobiTi sakuTrebis marTvis<br />

iuridiul funqcias, mindobilobas.<br />

2. sakuTrebis ndobiTi<br />

marTvis procesi.<br />

trast-kompania _ 1.<br />

kompania, romelic asrulebs<br />

ndobiT funqcias, e.i. moqmedebs<br />

im piris davalebiT,<br />

romelmac ando mas es qmedeba.<br />

2. ndobiT aRWurvili piri,<br />

romelic qonebas misi mflobelis<br />

davalebiT marTavs.<br />

trast-sertifikati [ingl.<br />

trust sertificate] _ fasiani qaRaldi,<br />

romelsac miznobrivad<br />

axali mowyobilobis SeZenisaTvis<br />

uSveben.<br />

trastuli SeTanxmeba _<br />

SeTanxmeba banksa da klients<br />

Soris, riTac banki Tavis<br />

Tavze iRebs klientis<br />

Tanxebis marTvaze zrunvas.<br />

trata [ital. tratta] _<br />

gadasagzavni Tamasuqi, sagareo<br />

vaWrobaSi: saangariSsworebo<br />

dokumenti.<br />

trata domicilirebuli<br />

[ingl. domicifed bill] _ trata,<br />

83<br />

romelzec aqceptantis mier<br />

miTiTebulia gadaxdis adgili.<br />

treideri [ingl. trade _<br />

vivaWroT] _ 1. sabirJo<br />

vaWrobaSi monawile sabrokero<br />

firmis muSaki. 2. nebismieri<br />

iuridiuli an fizikuri<br />

piri, romelsac ufleba aqvs<br />

dados garigeba birJaze. 3.<br />

movaWre.<br />

trendi [ingl. trend] _<br />

ekonomikuri maCveneblebis<br />

Secvlis mimarTuleba, romelic<br />

ganisazRvreba saangariSgebo,<br />

statistikuri monacemebis<br />

damuSavebisa da amis safuZvelze<br />

ekonomikuri zrdis<br />

an dacemis tendenciis dadgeniT.<br />

tresti [ingl. trust] _<br />

firmebis gaerTianeba, romel-<br />

Sic misi monawileebi TavianT<br />

savaWro-sawarmoo mmarTvelobiT<br />

funqciebs centris<br />

xelmZRvanelobas gadascemen.<br />

tribunali [laT. tribunal] _<br />

sagangebo sasamarTlo.<br />

trigeri [ingl. trigger] _<br />

sakredito SeTanxmebis pirobebi,<br />

romlis drosac avtomaturad<br />

dgeba raime Sedegi,<br />

mag., kreditis vadamde dafarvis<br />

moTxovna.<br />

triplikati [ingl. triplicate]<br />

_ dokumenti, romelic Sedgenilia<br />

sam egzemplarad. Saer-<br />

TaSoriso vaWrobaSi: kontraqtis<br />

mesame egzemplaris beWdiT<br />

damowmeba.


u<br />

uzurpacia [laT. usurpatio] _<br />

Zalauflebis ukanonod xelSi<br />

Cagdeba, sxvisi uflebebis<br />

miTviseba.<br />

uzufruqti [laT. usus _<br />

gamoyeneba da fructus _ nayofi,<br />

Semosavali] _ (samarT.). sxvisi<br />

sakuTrebis Semosavlis an<br />

miwis gamoyenebis ufleba.<br />

uikendi [ingl. week-end] _<br />

`kviris bolo~; dasvenebis dro<br />

paraskevsaRamodan orSabaTdilamde<br />

(romelsac, qalaqgareT<br />

atareben).<br />

ultimatumi [laT. ultimatum<br />

_ ukanaskneli] _ erTi saxelmwifos<br />

kategoriuli moTxovna<br />

meoris mimarT, romlis<br />

Seusruleblobas mosdevs<br />

diplomatiuri urTierTobis<br />

gawyveta an Zalis gamoyeneba.<br />

ultimo [ital. ultimo _<br />

ukanaskneli, bolo] _ komerciul<br />

da sabirJo praqtikaSi:<br />

Tvis bolo dRe, garigebis<br />

damTavrebis bolo vada.<br />

ultra [laT. ultra] _<br />

prefiqsi, romelic aRniSnavs<br />

eqstremalurs, ukiduress (mag.,<br />

ultraTanamedrove).<br />

ultra viresi [laT. ultra<br />

vires _ SesaZleblobis zeviT] _<br />

saqmianoba, romelic garkveul<br />

uflebebs aRemateba da uflebamosilebaTa<br />

CarCoebs miRmaa<br />

gamosuli.<br />

unia [laT. unio _ erTianoba,<br />

gaerTianeba] _ saerTaSoriso<br />

84<br />

samarTalSi ori an ramdenime<br />

saxelmwifos gaerTianeba erTi<br />

saxelmwifos meTaurobiT.<br />

unitaruli [frang. unitaire] _<br />

mTliani, erTiani. unitaruli<br />

saxelmwifo _ federaciul<br />

erTeulebad (Statebi, mxareebi<br />

da sxv.) dauyofadi saxelmwifo.<br />

unifikacia [laT. unus _ erTi<br />

da facio _ vakeTeb] _ saerTo<br />

normaze gadayvana; gaerTianeba.<br />

uncia [laT. uncia] _ woniTi<br />

erTeuli (daaxloebiT, 30 gr.).<br />

uol-striti [ingl. Wall-<br />

Street] _ niu-iorkSi: quCa, sadac<br />

moTavsebulia udidesi bankebi,<br />

niu-iorkis safondo birJa da<br />

sxv.<br />

uoranti, varanti [ingl.<br />

warrant] _ mowmoba, romelic<br />

gaicema saqonlis Sesanaxad<br />

miRebis Taobaze saqonlis<br />

wonis, xarisxisa da raodenobis<br />

miTiTebiT.<br />

urbanizacia [frang.<br />

urbanisation] _ mrewvelobisa da<br />

mosaxleobis msxvil qalaqebSi<br />

Tavmoyra.<br />

utilizacia [laT. utilis _<br />

sasargeblo] _ warmoebis<br />

narCenebis (jarTi da sxv.)<br />

meoradi gamoyeneba.<br />

utilitarizmi [laT. utilitas<br />

_ sargebeli, gamorCena] _ ekonomikuri<br />

azris mimdinareoba,<br />

romelic sagnebs, nivTebs,<br />

procesebsa da movlenebs maTi<br />

sargeblianobis, gamoyenebis<br />

TvalsazrisiT afasebs.


f<br />

fabrikati [laT. fabricatus _<br />

damzadebuli] _ gadamamuSavebeli<br />

mrewvelobis damTavrebuli<br />

produqti, mza nawarmi.<br />

favoriti [frang. favorite,<br />

laT. favor _ keTilganwyobileba]<br />

_ 1. adamiani, romelic<br />

sargeblobs maRali Tanamdebobis<br />

mqone piris keTilganwyobiT.<br />

2. korporacia, firma,<br />

romelsac konkurentul brZolaSi<br />

sxvebTan SedarebiT mogebis<br />

miRebis meti Sansi aqvs.<br />

falsifikacia [laT. falsifico<br />

_ vayalbeb] _ raime namdvilis,<br />

WeSmaritis Secvla mcdariT,<br />

yalbiT; risame gayalbeba,<br />

xarisxis gauareseba.<br />

fao [ingl. FAO] – gaeros<br />

sasursaTo da sasoflosameurneo<br />

organizacia.<br />

fas-i [ingl. FAS, free alongside<br />

ship _ Tavisufalia gemis bortis<br />

gaswvriv] _ saerTaSoriso<br />

vaWrobaSi gavrcelebuli sabaziso<br />

piroba, romelic saqonlis<br />

miwodebisa da ganaRdebis<br />

wess gansazRvravs.<br />

faqsimile [laT. fac simile _<br />

gaakeTe msgavsi] _ beWedi,<br />

kliSe, romlis gamoyenebiT<br />

adamianis xelmowera meordeba.<br />

faqtori [ingl. factor _<br />

agenti, Suamavali] _ 1. sawarmos<br />

(ekonomikis) ganviTarebis<br />

erT-erTi ZiriTadi resursi<br />

(miwa, Sroma, kapitali, mewarmeoba).<br />

2. agenti, romelsac<br />

85<br />

evaleba da aqvs saqonlis<br />

gayidvis uflebamosileba.<br />

faqtoria [ingl. factory <<br />

laT.] _ savaWro dasaxleba<br />

Semoziduli da gasazidi<br />

saqonlis sawyobebiT, romlebic<br />

ganlagebulia sxva qveyanaSi.<br />

faqtoringi [ingl. factoring,<br />

factor-gan _ agenti, Suamavali]<br />

_ finansuri momsaxurebis (valebis<br />

amoReba) saxeoba, romelsac<br />

komerciuli bankebi<br />

wvril da saSualo firmebs<br />

uweven.<br />

faqtura [laT. factura _<br />

damuSaveba, agebuleba] _ gamyidvelis<br />

mier myidvelis<br />

saxelze gamowerili sasaqonlo<br />

dokumenti angariSis saxiT,<br />

romelic gayiduli<br />

saqonlis saxeobis, raodenobisa<br />

da Rirebulebis Sesaxeb<br />

monacemebs Seicavs.<br />

federacia [laT. federation _<br />

kavSiri, gaerTianeba] _<br />

saxelmwifo wyobilebis forma,<br />

mmarTvelobis tipi; saxelmwifoebis<br />

an organizaciebis<br />

jgufi, romelTac hyavT centraluri<br />

xelmZRvaneli organo,<br />

romelic maTi warmomadgenelia<br />

da maT saerTo interesebs<br />

icavs.<br />

fiasko [ital. fiasco] _<br />

Cavardna, sruli warumatebloba,<br />

marcxi.<br />

fiducia [laT. fiducia] _<br />

ndobaze damyarebuli xelSekruleba.


fiduciari _ ndobiT aRWurvili<br />

iuridiuli an fizikuri<br />

piri, romelic marTavs qonebas<br />

da atarebs masze pasuxismgeblobas<br />

sxva piris sasargeblod.<br />

filantropi [berZ. Philanthröpos]<br />

_ qvelmoqmedi, mowyale<br />

adamiani.<br />

filiera _ gamyidvelis mier<br />

gacemuli gansakuTrebuli<br />

Tamasuqi, romlis mflobels<br />

winadadeba eZleva miiRos<br />

mitanili saqoneli, romelic<br />

masze miyidulia garkveuli<br />

pirobebiTa da fasiT.<br />

finansebi [frang. finanse,<br />

laT. financia _ naRdi fuli,<br />

Semosavali] _ ganmazogadebeli<br />

ekonomikuri termini;<br />

fuladi saxsrebi, finansuri<br />

resursebi, ganxiluli maT<br />

Seqmna-moZraobaSi, ganawilebagadanawilebaSi,<br />

gamoyenebaSi.<br />

fio [ingl. FIO] _ saerTa-<br />

Soriso vaWrobaSi gavrcelebuli<br />

saqonlis miwodebis<br />

piroba, romlis Tanaxmad<br />

CatvirTva-gadmotvirTvis samu-<br />

SaoTa Rirebulebis gadaxda<br />

tvirTis gamgzavnis an gemis<br />

mflobelis mier xdeba.<br />

firma [ital. firma] _<br />

iuridiuli piris uflebis<br />

mqone sawarmos, kompaniis<br />

zogadi saxelwodeba.<br />

fiski [laT. fiscus] _ (finans.).<br />

saxelmwifo xazina.<br />

fiuCersi [ingl. future _<br />

momavali] _ aqciebis, valutis<br />

an saqonlis yidva-gayidva<br />

86<br />

momavalSi misawodeblad. 1.<br />

saswrafo garigeba fasebis<br />

ryevisagan TavdasaRwevad;<br />

SeTanxmebul droSi yidvis an<br />

gayidvis kontraqti. 2. garkveuli<br />

vadiT Sesyiduli<br />

saqoneli. 3. vadiani xelSekrulebebi.<br />

fiuCersuli garigebebi,<br />

fiuCerebi [ingl. futures _<br />

saqoneli, SeZenili winaswar,<br />

daswrebiT] _ birJaze saswrafod<br />

dadebuli garigebebi sanedleulo<br />

saqonlis, oqros,<br />

valutis, fasiani qaRaldebis<br />

yidva-gayidvis Sesaxeb garagebis<br />

dadebis momentSi moqmedi<br />

fasebiT, nayidi saqonlis miwodebiTa<br />

da SemdgomSi ganaRdebiT.<br />

fiuCersuli kontraqti _<br />

SeTanxmeba, romelic iyideba<br />

bazarze, rogorc fasiani<br />

qaRaldebi.<br />

fiqcia [laT. fictio] _ 1.<br />

mogonili, SeTxzuli ram. 2.<br />

sinamdvilis Seuferebeli,<br />

gamogonili mdgomareoba, romelsac<br />

raime mizniT iyeneben<br />

rogorc namdvils.<br />

fiqsacia [frang. fixcation] _<br />

risame aRniSvna, registrireba,<br />

sabolood gansazRvra. mag.,<br />

saqonlis, fasiani qaRaldebis<br />

fasebis gansazRvrul doneze<br />

SeCereba.<br />

fiqsingi [ingl. fixing, ingl.<br />

fix _ ganmtkiceba, dadgena] _<br />

saqonlis fasi, romelic<br />

dadgenilia birJaze drois<br />

mocemul momentSi.


fiqciuri kapitali [frang.<br />

fictif, laT. fictio _ mogonili,<br />

SeTxzuli] _ kapitali, romelic<br />

realurisagan gansxvavebiT,<br />

materialur-nivTobriv<br />

an sulier faseulobas ar<br />

warmoadgens. igi, Cveulebriv,<br />

fasiani qaRaldia, romelic<br />

maT mflobelebs aZlevs Semosavlis<br />

miRebis uflebas dividendebis,<br />

procentebis saxiT.<br />

fluqtuacia [laT. fluctuatio]<br />

_ (finans.). gacvliTi kursis<br />

meryeoba.<br />

fob-i [ingl. FOB (Free on<br />

board) _ Tavisuflad gemis<br />

bortze] _ saerTaSoriso<br />

vaWrobaSi: saqonlis gadazidvis<br />

erT-erTi piroba, romlis<br />

Tanaxmad gamyidveli valdebulia<br />

miitanos saqoneli navsadgurSi<br />

da datvirTos igi<br />

myidvelis mier miTiTebul<br />

gemze.<br />

fondi [frang. fond, laT.<br />

fondus-dan _ daarseba, dafuZneba]<br />

_ 1. maragi, fuladi<br />

saxsrebis dagroveba, fuladi<br />

kapitali. 2. fuladi da materialuri<br />

saSualebebi, romlebic<br />

Tavmoyrilia erTad<br />

garkveuli miznebisaTvis. 3.<br />

organizacia, dawesebuleba,<br />

romelic Seqmnilia garkveuli<br />

jgufis adamianTa daxmarebis<br />

gasawevad (mag., saqvelmoqmedo,<br />

samecniero da sxv.).<br />

foreqsoli [ingl. FXall] _<br />

eleqtronuli safondo birJa<br />

aSS-Si, evropasa da aziaSi.<br />

87<br />

forvardi [ingl. forward _<br />

win] _ vadiani, swrafi angariSsworebis<br />

forma, romelic<br />

garigebis dadebis Semdeg ara<br />

umetes ori samuSao dRis<br />

ganmavlobaSi tardeba.<br />

formaluri [laT. forma] _ 1.<br />

garkveviT da iuridiulad<br />

sworad dawerili. 2. mxolod<br />

garegnuli, araarsebiTi, moCvenebiTi.<br />

formaloba _ oficialuri<br />

procedura, an is, rac<br />

unda gakeTdes kanonis an<br />

Cveulebis Tanaxmad.<br />

formuliari [germ. Formular,<br />

laT. formula -gan _ forma, wesi]<br />

_ savaWro dokumenti, xel-<br />

Sekruleba, romlis teqsti<br />

ZiriTadad Sedgenilia winaswar<br />

da mxolod ramdenime<br />

striqonis Sevsebasa da xelmoweras<br />

iTxovs, ris Semdegac<br />

is iuridiul Zalas iZens.<br />

forsmaJori [frang. fore<br />

majeure] _ viTareba, romlis<br />

Tavidan acileba SeuZlebelia;<br />

gadaulaxavi dabrkoleba.<br />

forumi [laT. forum] _ 1.<br />

farTo warmomadgenlobiTi<br />

kreba. 2. (gadat.). adgili,<br />

sadac imarTeba Sekreba, azrTa<br />

gacvla-gamocvla.<br />

forfeitingi [frang. a forfai<br />

_ mTlianad, saerTo TanxiT] _<br />

eqsportiorebis, gamyidvelebis<br />

dakreditebis Taviseburi forma<br />

saqonlis gayidvis dros,<br />

romelic sagareo vaWrobaSi<br />

ufro gamoiyeneba. am operaciis<br />

dros banki (forfeitori)<br />

eqsportiorisagan gamo-


isyidis importioris fulad<br />

valdebulebas _ gaanaRdos mis<br />

mier nayidi saqoneli maSinve<br />

saqonlis miwodebis Semdeg da<br />

vadamde, mTlianad an nawilobriv<br />

Tavad unaRdebs saqonlis<br />

Rirebulebas eqsportiors.<br />

vadamde ganaRdebisaTvis<br />

banki-forfeitori eqsportiors<br />

procents axdevinebs.<br />

fostisi _ moTxovnisa da<br />

gasaRebis stimulirebis formebis<br />

RonisZieba.<br />

fra [ingl. FRA, forward rate<br />

agreement] _ (ekon., samarT.).<br />

kontraqti banksa da firmas<br />

Soris, romelic gansazRvruli<br />

odenobis Tanxaze garkveuli<br />

periodis ganmavlobaSi<br />

ucvleli procentuli ganakveTis<br />

garantias iZleva.<br />

franko [ital. franco _<br />

Tavisufali] _ saerTaSoriso<br />

vaWrobaSi: termini, romelic<br />

aRniSnavs saqonlis datvir-<br />

Tvas da gagzavnas gamyidvelis<br />

xarjiT.<br />

fraqcia [frang. fraction] _<br />

(polit.). 1. adamianebis jgufi<br />

ufro didi organizaciis SigniT.<br />

mag., politikuri partiisa,<br />

visac gansxvavebuli Tvalsazrisi<br />

gaaCnia an gansakuTrebuli<br />

miznebi aqvs da<br />

partiis ZiriTad xazs ar<br />

iziarebs. 2. parlamentSi: ama<br />

Tu im partiis deputatTa<br />

jgufi, romelic iqmneba partiis<br />

mier SemuSavebuli xazis<br />

gasatareblad.<br />

franSiza [frang. franchise _<br />

SeRavaTi] _ 1. iseTi komer-<br />

88<br />

ciuli sawarmos Seqmnis ufleba,<br />

romelic Tavisi ufrosi<br />

partnioris saqonliT vaWrobs.<br />

2. dazRvevis pirobebiT gaTvaliswinebuli<br />

qonebis damzRvevi<br />

piris zaralis nawili,<br />

romelic mzRvevelis mier<br />

anazRaurebas ar eqvemdebareba.<br />

fraxti [germ.FFracht] _ 1.<br />

tvirTis gadazidvis gadasaxdeli<br />

wylis transportiT.<br />

dafraxtva _ daqiraveba. 2.<br />

tvirTi, gadaziduli fraxtiT<br />

da Tavad tvirTis gada-zidva.<br />

fri-raideri [ingl. free rider]<br />

_ birJis klienti, romelic<br />

iyenebs xelSekrulebaSi adre<br />

SeTanxmebul vadaze garigebis<br />

saswrafo ganaRdebis praqtikas,<br />

ris xarjzec birJis<br />

wesebis gverdis avliT damatebiT<br />

mogebas iRebs.<br />

fritrederoba [ingl.<br />

freetrade] _ ekonomikuri mimdinareoba,<br />

romelic sameurneo<br />

cxovrebaSi vaWrobis Tavisuflebasa<br />

da saxelmwifos<br />

Caurevlobas emxroba; Tavisufali<br />

vaWroba.<br />

friholdi [ingl. freehold] _<br />

miwis an qonebis ganusazRvreli<br />

droiT (sapirisp. Lizholdi)<br />

flobis absoluturi<br />

ufleba rentis gadaxdis gare-<br />

Se.<br />

frustracia [ingl. frustracion]<br />

_ (samarT.). xelSekrulebis<br />

amaoeba, misi gegmebis darRveva,<br />

moSla.<br />

fundamenturi [laT.<br />

fundamentum] _ 1. ZiriTadi;<br />

mTavari. 2. (gadat.). arsebiTi.


mag., xelSekrulebis arsebiTi<br />

piroba, romlis Seusrulebloba<br />

meore mxares am<br />

SeTanxmebis gawyvetis uflebas<br />

aZlevs.<br />

qarizma [ingl. charisma] _<br />

gavlena, dafuZnebuli xelmZRvanelis<br />

pirovnul Tvisebebze<br />

an mis unarze Semoikribos<br />

momxreebi.<br />

qartia [berZ. chatēs] _<br />

saxelmwifoebriv-politikuri<br />

mniSvnelobis mqone zogi dokumentis<br />

saxelwodeba. mag.,<br />

Tavisuflebis didi qartia.<br />

qenveseri [ingl. canvasser] _<br />

piri, romelic xmebis mosagroveblad<br />

binebSi dadis.<br />

q<br />

S<br />

SantaJi [frang. chantage] _<br />

(samarT.). saxelis gamtexi<br />

faqtebis (namdvilisa Tu<br />

mogonilis) gamomJRavnebis<br />

muqara da am gziT gamoZalva<br />

(fulisa, qonebisa da sxv.).<br />

SariaTi [arab. šarïat] _<br />

zogierT muslimur qveyanaSi:<br />

religiur-iuridiuli normebis<br />

erToblioba.<br />

Seixi [arab. šeih] _ muslimTa<br />

umaRlesi sasuliero piri,<br />

RvTismetyveli da samarTlismcodne.<br />

89<br />

Serifi [ingl. sheriff] _<br />

inglisisa da aSS-is sagrafoebSi:<br />

Tanamdebobis piri,<br />

romelic asrulebs administraciul<br />

da sasamarTlo<br />

funqciebs.<br />

Sefi [ingl. chief _ yvelaze<br />

mniSvnelovani] _ mTavari:<br />

Tanamdebobis piri; xelmZRvaneli;<br />

lideri.<br />

Sikaneri _ arakeTilsindisieri<br />

movaWre.<br />

Sokuri Terapia [frang. chok<br />

_ dartyma] _ ekonomikis gajansaRebisaTvis<br />

radikalur<br />

RonisZiebaTa kompleqsi, romelic<br />

mimarTulia misTvis<br />

damaxasiaTebeli uaryofiTi<br />

movlenebis _ fasebis zrdis,<br />

inflaciis da a.S. Semcirebisaken.<br />

SomaJi _ stiqiuri movlenebis<br />

gamo warmoebis<br />

gaCerebis Sedegad finansuri<br />

zaralis dazRveva.<br />

Sop-turi [ingl. shop tour] _<br />

organizebuli sazRvargare-<br />

Tuli mogzauroba marSrutiT,<br />

romlis mTavari mizania<br />

farTo moxmarebis saqonlis<br />

SeZena, rogorc wesi, misi<br />

Semdgomi gadayidvisaTvis.<br />

Stati [ingl. State] _ 1.<br />

federaluri saxelmwifos<br />

naxevraddamoukidebeli nawili.<br />

2. mmarTvelobiTi struqturis<br />

erTeuli.<br />

Straikbrexeri [germ.<br />

Streikbrecher] _ piri, romelic<br />

agrZelebs muSaobas, rodesac<br />

gaficvaa gamocxadebuli.


Suleri [pol. szuler] _<br />

TaRliTi, profesionali yal-<br />

Tabandi.<br />

Carteri [ingl. charter] _<br />

transportis (gemis, TviTmfrinavis,<br />

avtobusis) specialuri<br />

mizniT daqiraveba,<br />

dafraxtva.<br />

Ceki [ingl. check] _ fasiani<br />

qaRaldebis erT-erTi gavrcelebuli<br />

saxeoba; dokumenti,<br />

romelic Seicavs meanabris<br />

gankargulebas bankisadmi, rom<br />

man mimdinare angariSidan<br />

gadauxados an gadauricxos<br />

warmdgens garkveuli Tanxa.<br />

C<br />

c<br />

cedenti [laT. cedo _<br />

vuTmob] _ 1. samoqalaqo<br />

samarTalSi: piri, romelic<br />

Tavis kuTvnil uflebas sxva<br />

pirs gadascems. 2. dazRvevaSi:<br />

sadazRvevo kompania, romelic<br />

risks xelaxla azRvevs.<br />

ceremonia [laT. caerimonia _<br />

mowiweba, Tayvaniscema] –<br />

(dipl.). oficialuri xasiaTis<br />

zeimi, romelic garkveuli<br />

wesebiT, winaswar Sedgenili<br />

gegmiT tardeba.<br />

cesia [laT. cessia _ gadacema]<br />

_ (samarT.). sakuTrebis, saxsrebis<br />

flobis an maTi<br />

miRebis Tavisi uflebis sxva<br />

pirebze gadacema. mag., kredi-<br />

90<br />

tors (cedents) valis miRebis<br />

Tavisi ufleba SeuZlia sxva<br />

pirs (cesionars) gadasces.<br />

cesionari [ingl. cessionary] _<br />

1. piri, romelic kreditori<br />

misTvis moTxovnis uflebis<br />

gadacemiT xdeba. 2. memkvidre,<br />

romelsac finansuri operaciebis<br />

Catarebis an memkvidreobis<br />

ufleba gadaecema. 3.<br />

sadazRvevo kompania, romelic<br />

xelaxali dazRvevis risks<br />

(gadamzRvevi) Tavis Tavze<br />

iRebs.<br />

civilistika [laT. civilis] _<br />

samoqalaqo samarTali.<br />

cikli [berZ. kyklos _ wre] _<br />

procesebis, samuSaoebis, operaciebis<br />

erToblioba, romelic<br />

mTlianobaSi damTavrebul<br />

wriul Tanamimdevrobas<br />

qmnian.<br />

cirkulari [germ. Zircular,<br />

laT. circularis _ wriuli] _<br />

qvemdgomi organoebisaTvis<br />

zemdgomi organos werilobiTi<br />

gankarguleba.<br />

j<br />

jentlmenuri SeTanxmeba _<br />

(dipl.). saerTaSoriso xelSekruleba,<br />

romelsac deben oficialur<br />

formalobaTa daucvelad,<br />

dauwerlad (zepirad).<br />

joberi [ingl. jobber] _ 1.<br />

piri, romelic safondo<br />

birJaze Tavisi xarjiT asrulebs<br />

operaciebs fasian<br />

qaRaldebTan dakavSirebiT. 2.<br />

firma, romelic importiore-


isagan yidulobs saqonlis<br />

did partiebs swrafi gadayidvisaTvis.<br />

hairingi [ingl. hiring] _<br />

mowyobilobis saSualovadiani<br />

xelSekruleba, lizingis erTerTi<br />

forma.<br />

haitek-kompania [ingl.<br />

highech company] _ kompania,<br />

romelic nergavs da iyenebs<br />

maRalteqnologiur procesebs,<br />

mowyobilobas, damuSavebebs.<br />

harmonizacia [berZ. harmonia<br />

_ Tanazomiereba] _ (ekon.).<br />

gadasaxadebis urTierTSeTanxmebuloba,<br />

sistemaSi moyvana,<br />

unifikacia, koordinacia,<br />

mowesrigeba, urTierTSesabamisobis<br />

uzrunvelyofa.<br />

hastingsi [ingl. hustings] _<br />

(polit.). winasaarCevno kampania.<br />

hegemonia [berZ. hēgemonia] _<br />

(polit.). erTi Zlieri saxelmwifos<br />

mier mezobeli saxelmwifoebis<br />

jgufze batonoba.<br />

hedonizmi [berZ. hedone _<br />

didi siamovneba] _ individis<br />

miswrafeba Tavisi keTild-<br />

Reobis zrdisaken miRebuli<br />

siamovnebisaTvis.<br />

her [germ. Herr] _ germaniasa<br />

da zog sxva qveyanaSi: mamakacis<br />

xseneba an misdami<br />

mimarTva (Cveulebriv, gvarTan<br />

erTad); batoni; batono.<br />

hejeri _ sameurneo subieqti,<br />

firma an banki, romelic<br />

h<br />

91<br />

fiuCersul birJaze hejirebis<br />

operaciebs awarmoebs.<br />

heji _ saswrafo (xangrZlivi)<br />

operacia, garigeba,<br />

romelic ideba gamyidvelebisa<br />

da myidvelebis mocemul<br />

saqonelze sabazro fasis momavali<br />

SesaZlo cvlilebisagan<br />

dazRvevis mizniT.<br />

hejireba, xejireba _ riskis<br />

Semcireba, Tavis dazRveva<br />

danakargisagan, romelic ganpirobebulia<br />

gamyidvelebisa da<br />

myidvelebisaTvis saqonelze<br />

sabazro fasebis araxelsayreli<br />

cvlilebebiT imasTan<br />

SedarebiT, rac xelSekrulebis<br />

dadebis dros iyo<br />

gaTvaliswinebuli.<br />

hiperinflacia [berZ. hyper _<br />

zeviT da laT. inflatio _<br />

gaberili] _ fulis mkveTri,<br />

swrafi gaufasureba, misi<br />

myidvelobiTunarianobis Semcireba,<br />

rac fasebis mniSvnelovan<br />

zrdaSi vlindeba.<br />

hipoTeza [berZ. hypothesis _<br />

raime movlenis asaxsnelad<br />

wamoyenebuli mecnieruli varaudi,<br />

romlis ueWveloba jer<br />

cdiT ar aris damtkicebuli.<br />

holdingi [ingl. holding] _<br />

korporacia, kompania, meTauri<br />

sawarmo, romelic marTavs an<br />

akontrolebs sxva sawarmoTa,<br />

(kompaniaTa) saqmianobas.<br />

`homo ekonomikuri~ [laT.<br />

Homo economicus] _ 1. adamiani<br />

maRali ekonomikuri intiucii-<br />

Ta da SemecnebebiT, romelic<br />

ekonomikuri gadawyvetilebebis<br />

optimalur variantebs


iRebs. 2. adamiani, romelic<br />

SeuCerebel gamdidrebas eswrafvis.<br />

honorari [laT. honorarium] _<br />

fuladi Tanxa, romelsac<br />

damsaxurebisaTvis uxdian<br />

literaturuli, musikaluri,<br />

mecnieruli nawarmoebebis,<br />

gamogonebebis avtors.<br />

hofmakleri [germ. Hofmakler]<br />

_ birJis mTavari makleri,<br />

romelic birJis wevrebis mier<br />

92<br />

sabirJo maklerebis Semadgenlobidan<br />

gansazRvruli vadiT<br />

airCeva.<br />

humanitaruli daxmareba<br />

[laT. humanum _ adamianuri] _<br />

usasyidlo materialuri daxmareba,<br />

romelic humanitaruli<br />

mosazrebebiT xorcieldeba.<br />

-----------------------------------------------------------------------------------


laTinuri warmomavlobis<br />

samarTalmcodneobiTi<br />

sityva-gamoTqmebi<br />

A<br />

Actio [akcio] _ sarCeli,<br />

moqmedeba.<br />

Actio in rem [akcio in rem] _<br />

sanivTo sarCeli.<br />

Ante factum [ante faqtum] _<br />

sanam moxdebodes rame.<br />

Ab initio [ab inicio] _<br />

Tavidan, dasabamidan, dasawyisidan.<br />

Ad idem [ad idem] _ SeTanxmebulad.<br />

A fortiori [a fortriori] _<br />

miT umetes, gansakuTrebiT.<br />

Ad hoc [ed hoq] _ specialurad,<br />

am SemTxvevisaTvis.<br />

Ad litem [ed litem] _ rac<br />

sasamarTlo saqmes exeba.<br />

Alieni juris [alieni iuris] _<br />

sxvisi uflebis.<br />

Allocatur [alokatur] _<br />

nebadarTulia.<br />

Amicus curae [amikus kurae]<br />

_ mosamarTlis megobari.<br />

Amicus plato, sed magis amitas<br />

veritas [amikus plato, sed<br />

magis amika veritas] _ platoni<br />

(Cemi) megobaria, magram<br />

ufro didi megobaria WeSmariteba<br />

(aristotele).<br />

A priori [a priori] _<br />

imTaviTve.<br />

93<br />

Argumenta et rationes [argumenta<br />

et raciones] _ mosazrebebi<br />

da daskvnebi.<br />

Argumentum ad hominem<br />

[argumentum ad hominem] _<br />

argumenti, romelic konkretuli<br />

piris azrs emyareba.<br />

argumentum ad rem [argumentum<br />

ad rem] _ namdvil viTarebaze<br />

damyarebuli argumenti.<br />

Audiatur et altare pars [audiatur<br />

et altare pars] _ mosmenil<br />

iqnas meore mxarec.<br />

Audi, vide, sile! [audi, vide,<br />

sile] _ usmine, uyure, iyuCe!<br />

Aurea mediocritas [aurea<br />

mediokritas] _ oqros Sualedi<br />

(horaciusi).<br />

Ausculta et perpende [auskulta<br />

et perpende] _ moismine da<br />

awon-dawone.<br />

Auscultare disce, si nescis loqui<br />

[auskultare dice, si nescis<br />

loqvi] _ iswavle mosmena,<br />

Tu laparaki ar ici.<br />

Ad valorem [ad valorem] _<br />

fasis, Rirebulebis mixedviT.<br />

B<br />

Bona causa [bona kauza] _<br />

samarTliani saqme.


C<br />

Calumnia [kalumnia] _<br />

ciliswameba, cru braldeba.<br />

Capitis condemnare [kapitis<br />

kondemnare] _ sikvdilis<br />

misja.<br />

Casus a nullo praestantur<br />

[kazus a nulo prestantur]<br />

_ SemTxveviToba dausjelia.<br />

Casus belli [kazus beli] _<br />

omis sababi.<br />

Carpe diem [karpe diem] _<br />

gamoiyene dro, `mowyvite<br />

dRe~ (horaciusi).<br />

Citius, altius, fortius [citius,<br />

altius, fortius] _ `ufro<br />

swrafad, ufro maRla,<br />

ufro Sors~ (olimpiuri<br />

TamaSebis devizi).<br />

Cito [cito] _ swrafad.<br />

Conditio facti [kondicio<br />

fakti] _ faqtobrivi piroba.<br />

Conditio juris [kondicio<br />

iuris] _ samarTlebrivi<br />

piroba.<br />

Conditio sine qua non<br />

[kondicio sine qva non] _<br />

aucilebeli piroba.<br />

Corpus delicti [korpus<br />

deliqti] _ nivTieri mtkiceba,<br />

ZiriTadi samxili.<br />

Corpus juris civilis [korpus<br />

iuris civilis] _ samoqalaqo<br />

kanonTa krebuli.<br />

Creditor [kreditor] _<br />

valdebulebis Sesrulebis<br />

moTxovnaze uflebamosili<br />

piri.<br />

94<br />

Carte blanch [frang. kart<br />

blanSi] _ `sufTa furceli~:<br />

moqmedebis sruli<br />

Tavisufleba.<br />

Caveat emtor [kaveat<br />

emptor] _ myidveli<br />

gafrTxildes.<br />

Cogito, ergo sum [kogito,<br />

ergo sum] _ `vazrovneb,<br />

maSasadame varsebob~<br />

(dekarti).<br />

Compus mentis [kompus<br />

mentis] _ saRi gonebis<br />

mqone, Seracxadi.<br />

Consensus omnium<br />

[konsensus omnium] _ yvelas<br />

Tanxmoba.<br />

Contra [kontra] _ winaaRmdeg.<br />

Contra preferentem [kontra<br />

preferentem] _ mis winaaRmdeg,<br />

vinc amtkicebs. wesi,<br />

rom dokumentSi raime<br />

orazrovneba ganimarteba im<br />

mxaris sawinaaRmdegod, romelmac<br />

igi Seadgina.<br />

Consensus ad idem<br />

[konsensus ad idem] _<br />

mxareTa nebis Tanxvedra.<br />

Corpus delicti [korpus<br />

deliqti] _ danaSaulis damamtkicebeli;<br />

nivTmtkiceba.<br />

Corpus ligis [korpus ligis]<br />

_ kanonTa krebuli.<br />

Curriculum vitae [kurrikulum<br />

vite] _ `cxovrebis<br />

mimdinareoba~; mokle cnobebi<br />

visime cxovrebis Sesaxeb.


D<br />

Debitor [debitor] _ movale.<br />

Decredo non stetit [dekreto<br />

non stetit] _ gadawyvetilebas<br />

ar eqvemdebareba.<br />

De facto [de faqto] _<br />

faqtobrivad.<br />

De jure [de iure] _<br />

iuridiulad, kanonis safuZvelze.<br />

De lege lata [de lege lata]<br />

_ moqmedi kanoniT.<br />

De minimis non curat lex [de<br />

minimis non kurat leqs] _<br />

kanons saqme ar unda<br />

hqondes trivialur (gacve-<br />

Tili, siaxles moklebuli)<br />

sakiTxTan.<br />

De novo [de novo] _<br />

Tavidan dawyeba.<br />

Divide et impera [divide et<br />

impera] _ `gaTiSe da ibatone~<br />

(romaeli dampyroblebis<br />

politikuri principi).<br />

Docendo discimus [docendo<br />

discimus] _ vaswavliT ra,<br />

Cvenc vswavlobT~ (seneka).<br />

Do ut des [do ut des] _<br />

`gaZlev, rom Senc momce~<br />

(romauli samarTlis principi).<br />

Doli capax [doli kapaqs] _<br />

danaSaulis Camdeni.<br />

Dominium et jur [dominium<br />

et iur] _ sakuTrebis<br />

ufleba.<br />

95<br />

Dum spiro, spero [dum spiro,<br />

spero] _ vidre suli midgas<br />

vimedovneb (ovidiusi).<br />

E<br />

Ego [ego] _ me.<br />

Eror juris [eror iuris] _<br />

Secdoma kanonSi (samara-<br />

TalSi).<br />

Ex consensu [eqs konsensu] _<br />

TanxmobiT.<br />

Ex facto oritur jus [eqs fakto<br />

oritur ius] _ saqmidan<br />

iSva kanoni.<br />

Ex jure [eqs iure] _<br />

kanoniT, samarTlis ZaliT.<br />

Ex lege [eqs lege] _<br />

kanonidan gamomdinare.<br />

Ex officio [eqs oficio] _<br />

kanonis ZaliT, oficialurad.<br />

Ex post facto [eqs post<br />

fakto] _ faqtis (momxdaris)<br />

Semdeg.<br />

F<br />

Festima lente [festima<br />

lente] _ `iCqare nela~;<br />

naucbadevad nu gaakeTeb.<br />

Fiat justitia [fiat iusticia]<br />

_ marTlmsajuleba aRsruldes.<br />

Fieri facias [fieri facias] _<br />

dae es moxdes.


Forum delicti [forum<br />

delikti] _ danaSaulis<br />

adgili.<br />

Fortes fortuna adjuvat<br />

[fortes fortuna adiuvat]<br />

_ mamacT bedi swyalobT<br />

(teren-ciusi).<br />

Functus officio [funktus<br />

officio] _ uflebamosilebis<br />

an iurisdiqciis ar<br />

qona.<br />

G<br />

Grata, rata et accepta [grata,<br />

rata et akcepta] _ dakanonebuli<br />

da misaRebi.<br />

H<br />

Homo sapiens [homo sapiens]<br />

_ moazrovne adamiani.<br />

Homo sum, humani nihil a me<br />

alienum puto [homo sum, humani<br />

nihil a me alienum puto] _<br />

adamiani var (da) araferi<br />

adamianuri ar me<strong>ucxo</strong>veba.<br />

Humanum est errate [humanum<br />

est errate] _ adamianisaTvis<br />

damaxasiaTebelia<br />

Secdomebi.<br />

Ignoratia jurius noset [ignoracia<br />

iuris noset] _<br />

kanonis arcodna sazianoa.<br />

I<br />

96<br />

Incognito [inkognito] _<br />

farulad.<br />

In esse [in esse] _ arsebuli.<br />

In flagrante delicto [in flagrante<br />

delikto] _ danaSaulis<br />

Cadenis momentSi.<br />

In more [in more] _<br />

kanonierad.<br />

In pari delicto [in pari<br />

delikto] _ samarTaldarRvevebis<br />

ganxorcieleba<br />

Tanasworad. saqmian praqtikaSi<br />

am princips ewodeba<br />

`sufTa xelebis doqtrina~.<br />

In personam [in personam] _<br />

piris sawinaaRmdegod.<br />

In rem [in rem] _ raimes<br />

sawinaaRmdegod.<br />

In status quo [in status kvo]<br />

_ axlandel mdgomareobaSi.<br />

Inter alia [inter alia] _<br />

samarTalSemoqmedeba; sxva-<br />

Ta Soris; sxva sakiTxebTan<br />

erTad.<br />

In terrorem [in terorem _<br />

teroris (SiSis) gamosawvevad.<br />

gamoiyeneba, rodesac<br />

kontraqtSi muqara igulisxmeba.<br />

am SemTxvevaSi kontraqti<br />

Zaladakargulad<br />

iTvleba.<br />

Intra vires [intra vires] _<br />

moqmedebaTa uflebamosilebis<br />

farglebSi.<br />

Ipso facto [ifso faqto] _<br />

TviT faqtis gamo.<br />

Ipso jure [ifso iure] _<br />

kanonis ZaliT, wevrobis<br />

ZaliT.


In vino veritas [in vino<br />

veritaz] _ `RvinoSia<br />

WeSmariteba~; nasvami kaci<br />

ityvis simarTles.<br />

J<br />

Jurisdictio [iurisdiqcio] _<br />

sasamarTlo warmoeba, gansjadoba,<br />

Zalaufleba, kompetencia.<br />

Jus [ius] _ kanoni, ufleba,<br />

sasamarTlo.<br />

Jus gentium [ius gencium] _<br />

`xalxTa ufleba~.<br />

Jus civile [ius civile] _<br />

moqalaqeTa samarTali.<br />

Jus cogens [ius kogens] _<br />

imperatiuli normebi.<br />

Jus privatum [ius privatum]<br />

_ kerZo samarTali.<br />

Jus publicum [ius publicum]<br />

_ sajaro samarTali.<br />

Justa causa [iusta kauza] _<br />

`marTlzomieri mizezi~; risame<br />

mflobelobis samar-<br />

Tlebrivi safuZveli.<br />

Justitia [iusticia] _<br />

iusticia.<br />

Justitia fundamentum regni<br />

[iusticia fundamentum regni]<br />

_ samarTlianoba qveynis<br />

safuZvelia.<br />

K<br />

Know-how [ingl. nou-hau] _<br />

sityvasityviT: `vici, rogor<br />

. . .~<br />

97<br />

L<br />

Legem brevem esse oportet<br />

[legem brevem ese oportet]<br />

_ kanoni martivi unda iyos.<br />

Lex [leqs] _ kanoni.<br />

Lex est ab aeterno [leqs est<br />

ab eterno] _ kanoni mudmivia.<br />

Lex est, quod notamus [leqs<br />

est qvod notamus] _ kanonia<br />

is, rasac davakanonebT.<br />

Lex mercatoria [leqs merkatoria]<br />

_ savaWro samar-<br />

Tali.<br />

Lex generalis [leqs<br />

generalis] _ zogadi kanoni.<br />

Lex non scripta [leqs non<br />

skripta] _ dauwereli<br />

kanoni.<br />

Lex posterior derogat legi priori<br />

[leqs posterior derogat<br />

legi priori] _ momdevno<br />

kanoni auqmebs winas.<br />

Lex specialis [leqs specialis]<br />

_ specialuri kanoni.<br />

Lex semper certa [leqs<br />

semper certa] _ kanoni<br />

yovelTvis saimedoa.<br />

Lex terrae [leqs tere] _<br />

qveynis kanoni.<br />

Lex valet in omnes [leqs<br />

valet in omnes] _ kanoni<br />

yovlisSemZlea.<br />

L’ etat c’ est moi [frang.<br />

l’eta se mua] _ `saxelmwifo<br />

_ es me var~ (lui<br />

XIV).


Libellus appellationis [libelus<br />

apelacionis] _ saapelacio<br />

saCivari.<br />

Littera scripta manet<br />

[littera skripta manet] _<br />

`dawerili aso rCeba~; rac<br />

daiwereba, is samudamoa.<br />

Loco citato [loko citato] _<br />

moxsenebul, dasaxelebul<br />

adgilas (ixmareba samecniero<br />

literaturaSi miTi-<br />

Tebis dros). Cveulebriv<br />

aRniSnaven asoebiT (L.c.).<br />

M<br />

Magna est veritas et praevalebit<br />

[magna est veritas et<br />

prevalebit] _ samarTlis<br />

Zala yvelafers aRemateba.<br />

Manifestum non eget probatione<br />

[manifestum non eget probacione]<br />

_ cxads ar sWirdeba<br />

mtkiceba.<br />

Made in . . . ingl. [meid in . .<br />

. ] _ damzadebulia ...Si<br />

(warwera saeqsporto saqonelze).<br />

Mala file [mala file] _ upatiosnod,arakeTilsindisierad.<br />

Momento mori [momento<br />

mori] _ gaxsovdeT sikvdili.<br />

Modus vivendi [modus<br />

vivendi] _ cxovrebis wesi,<br />

cxovrebis saxe; arsebobis<br />

saSualeba.<br />

98<br />

Modus procedendi [modus<br />

procedendi] _ qcevis wesi.<br />

Modus operandi [modus operandi]<br />

_ moqmedebis xerxi.<br />

Mos legem regit [mos legem<br />

regit] _ Cveuleba marTavs<br />

kanons.<br />

Mutatis mutandis [mutatis<br />

mutandis] _ aucilebeli<br />

SesworebiTa da cvlilebebiT.<br />

N<br />

Nemo dat quod non habet<br />

[nemo dat quod non habet] _<br />

aravis ar SeuZlia imis<br />

micema, rac ar gaaCnia.<br />

Nemo judex in causa sua [nemo<br />

iudeqs in kauza sua] _<br />

aravinaa msajuli Tavis<br />

saqmeSi.<br />

Nihil probat, qui nimium probat<br />

[nihil probat, kvi nimium<br />

probat] _ arafers ar<br />

amtkicebs is, vinc Zalian<br />

bevrs amtkicebs.<br />

Nolle prosequi [nolle proseqvi]<br />

_ nu aRZrav saqmes.<br />

Non-compos mentis [non<br />

kompos mentis] _ Seuracxadi.<br />

Non licet [non licet] _<br />

akrZalulia.<br />

Noscitur a sociis [noskitur a<br />

sociis] _ orazrovani sityvebis<br />

mniSvnelobis gageba<br />

mis irgvliv mdebare sityvebiT<br />

SeiZleba.


Noste te ipsum [nosce te<br />

ifsum] _ Seican Tavi Seni<br />

(sokrate).<br />

Nuda veritas [nuda veritas]<br />

_ udavo WeSmariteba.<br />

Nulla poena sine lege [nula<br />

pena sine lege] _ ar<br />

arsebobs sasjeli kanonis<br />

gareSe (araviTari sasjeli<br />

kanonis gareSe).<br />

Nulla potentia supra leges debet<br />

[nula potencia supra leges<br />

debet] _ kanonze Zala<br />

ar unda moqmedebdes.<br />

Nulla regula sine exceptione<br />

[nula regula sine eqscepcione]<br />

_ ar aris wesi<br />

gamonaklisis gareSe.<br />

O<br />

Omne initium difficile est [omne<br />

inicium difficile est] _<br />

yovelgvari dawyeba Znelia.<br />

Omnia praeclara rara [omnia<br />

preklara rara] _ yvelaferi<br />

mSvenieri iSviaTia.<br />

Opinio juris [opinio iuris] _<br />

iuridiuli Zala.<br />

O, santa simplicitas! [o, santa<br />

simplicitas] _ o, wminda<br />

gulubryvilobav! (ian husis<br />

wamoZaxili, romelmac dainaxa,<br />

rom erTi moxuci qali<br />

gulmodgined ukeTebda<br />

SeSas cecxls, romelzedac<br />

mas (huss) wvavdnen.<br />

O tempora, o mores! [o tempora,<br />

o mores] _ `o droe-<br />

99<br />

bav, o, zne-Cveulebano!~ (ciceroni).<br />

Otia dant vitia [ocia dant<br />

vicia] _ usaqmuroba badebs<br />

mankierebas.<br />

P<br />

Pacta sunt servanda! [pakta<br />

sunt servanda] _ xelSekrulebebi<br />

unda Sesruldes!<br />

Par se [per se] _ Tavis-<br />

Tavad, marto.<br />

Pari passu [pari passu] _<br />

Tanabrad; maT Soris gansxvavebis<br />

gareSe.<br />

Pendente life [pendente<br />

life] _ sasamarTlos procesis<br />

msvlelobisas.<br />

Per constituta [per konstituta]<br />

_ kanonis Sesabamisad.<br />

Per curiam [per kuriam] _<br />

sasamarTlos mier.<br />

Per procurationem [per<br />

prokuracionem] _ xelisuflebis<br />

ZaliT.<br />

Persona grata [persona<br />

grata] _ dipl. sasurveli<br />

piri; kanonisaTvis xelSeuxebeli<br />

piri.<br />

Persona non grata [persona<br />

non grata] _ dipl. arasasurveli<br />

piri; saxelmwifodan<br />

gaZevebuli piri.<br />

Petitio [peticio] _ sarCeli,<br />

Txovna, koleqtiuri.<br />

Prerogativa [prerogativa] _<br />

upiratesoba.


Presumptio juris [prezumfcio<br />

iuris] _ udanaSaulobis<br />

prezumfcia.<br />

Pecunia non olet [pekunia non<br />

olet] _ `fuls suni ar<br />

udis~ (imperator vespasines<br />

(I s.) sityvebi, romlebic man<br />

warmoTqva, rodesac fuli<br />

iSova sapirfareSoebze gadasaxadis<br />

SemoRebiT).<br />

Pereat mundus, fiat justitia<br />

[pereat mundus, fiat<br />

iusticia] _ qveyana rom<br />

daiqces, marTlmsajuleba<br />

unda Sesruldes.<br />

Post factum [post faktum] _<br />

mas Semdeg, rac ukve Sesrulda,<br />

moxda rame.<br />

Post scriptum [post<br />

skriptum] _ postskriptumi.<br />

minaweri teqstis bolos,<br />

xelmoweris Semdeg. Cveulebriv<br />

aRniSnaven asoebiT<br />

P.S.<br />

Q<br />

Qui nimium probat, nihit<br />

probat [kvi nimium probat,<br />

nihil probat] _ vinc<br />

metismetad amtkicebs, is<br />

verafers ver amtkicebs.<br />

Qui scribit, bis legit [kvi<br />

skribit, bis legit] _ vinc<br />

iwers, orjer kiTxulobs.<br />

Quot homines, tot sententiae<br />

[kvot homines, tot sentencie]<br />

_ ramdeni adamiania,<br />

imdeni azria (terenciusi).<br />

100<br />

R<br />

Ratio legis [racio legis] _<br />

kanonis arsi, mizezi.<br />

Repetitio est mater studiorum<br />

[repeticio est mater studiorum]<br />

_ gameoreba codnis<br />

dedaa.<br />

Res [res] _ sakiTxi, sagani.<br />

Respondeat superior [respondat<br />

superior] _ maRla<br />

mdgomi iyos pasuxismgebeli.<br />

Reus [reus] _ mopasuxe.<br />

S<br />

Salut populi suprema lex<br />

[salut populi suprena<br />

leqs] _ xalxis keTildReoba<br />

uzenaesi kanonia<br />

(ciceroni).<br />

Sic! [sik] _ `ase~! `amgvarad!~;<br />

weren frCxilebiT<br />

teqstSi im sityvis Semdeg,<br />

romelic avtors surs<br />

sagangebod gaxazos.<br />

Sine legibus nulla est civitas,<br />

nam civitas legibus continentur<br />

[sine legibus nula est<br />

civitas, nam civitas legibus<br />

kontinentur] _ kanonis<br />

gareSe ar arsebobs saxelmwifo,<br />

radgan Tavad saxelmwifo<br />

kanonzea damyarebuli.<br />

Si vis pacem, para bellum [si<br />

vis pacem, para bellum] _<br />

Tu gsurs mSvidoba, emzade<br />

omisaTvis.


Status [status] _ statusi,<br />

sazogadoebrivi mdgomareoba.<br />

Status belli [status beli] _<br />

omis mdgomareoba.<br />

Status quo [status kvo] _<br />

sagnebisa da movlenebis<br />

arsebuli mdgomareoba.<br />

Stare decisis [stare decisis]<br />

_ wina gadawyvetilebebis<br />

mixedviT dadgena.<br />

Suppresssio veri [supressio<br />

veri] _ simarTlis damalva.<br />

T<br />

Tabula rasa [tabula raza] _<br />

`sufTa dafa~. xelovnuri.<br />

wminda.<br />

Tacito consensu [tacito<br />

konsensu] _ usityvo TanxmobiT.<br />

Tempora mutantur et nos<br />

mutamur in illis [tempora<br />

mutantur et nos mutamur<br />

in illis] _ droni icvlebian<br />

da Cvenc vicvlebiT<br />

maTTan erTad.<br />

Time is money [ingl. Taim iz<br />

mani] _ `dro fulia~<br />

[amerikeli mecnierisa da<br />

sazogado moRvawis benjamin<br />

franklinis (1706-1790) aforizmi].<br />

101<br />

U<br />

Ubi lex, ibi poena [ubi, leqs,<br />

ibi poena] _ sadac kanonia,<br />

sasjelic iqvea.<br />

Ultra vires [ultra vires] _<br />

umaRlesi Zalebi; `Zalebs<br />

gadaRma~.<br />

Urbi et orbi [urbi et orbi] _<br />

mTeli msofliosaTvis, yvelasaTvis.<br />

V<br />

Veni, vidi, vici [veni, vidi, vici]<br />

_ `movedi, vnaxe, vZlie~<br />

[iulius keisris (100-44 ww.<br />

Zv. w.) sityvebi, romliTac<br />

man mimarTa senats pontos<br />

mefe farnakze gamarjvebis<br />

Semdeg].<br />

Vente [vente] _ gadabrune<br />

(furceli)! (weren gverdis<br />

boloSi da niSnavs: `gagrZeleba<br />

ixile meore gverdze~).<br />

Veritas [veritas] _ WeSmariteba.<br />

Veto [veto] _ vkrZalav!<br />

Vivere militare est [vivere<br />

militare est] _ cxovreba<br />

brZolaa.<br />

Vis legis [vis legis] _ kanonis<br />

Zala.<br />

Vim vi repellere licet [vim vi<br />

repelere licet] _ Zala<br />

ZaliT unda moigerio.


gamoyenebuli literatura<br />

ekonomikis enciklopediuri <strong>leqsikoni</strong>. saq. mecn. akad. wevrkorespondentis<br />

avTandil silagaZis saerTo redaqciiT.<br />

Tsu-s gamomcemloba. sagamomcemlo saxli `inovacia~. Tb.,<br />

2005.<br />

inteleqtualuri sakuTrebis ganmartebiTi <strong>leqsikoni</strong>.<br />

Semdgeneli prof. s. jorbenaZe. Tb., 1998.<br />

socialur da politikur terminTa <strong>leqsikoni</strong>-cnobari.<br />

socialur mecnierebaTa centri. Tb., 2004.<br />

qarTul-inglisur-rusuli ganmartebiTi <strong>leqsikoni</strong>. enciklopediur-terminologiuri<br />

cnobari. prof. i. mesxias da<br />

prof. al. Rlontis redaqciiT. Tb., 1999.<br />

qarTuli diplomatiuri <strong>leqsikoni</strong>. 2 tomad. Tb., `Tsu~, 1997-<br />

1999.<br />

qolini piter. inglisur-qarTuli iuridiuli ganmartebiTi<br />

<strong>leqsikoni</strong>. me-2 qarTuli Casworebuli da Sevsebuli<br />

gamocema. revaz berulavas gamomcemloba `iberTed-presi~.<br />

Tb., 2004.<br />

yamarauli s. universaluri biznes-<strong>leqsikoni</strong>. Tb., 2002.<br />

SuSanaSvili al. iuridiuli <strong>leqsikoni</strong>. Tb., 2000.<br />

SixaSvili g., xvinTeliani b. menejmentis <strong>leqsikoni</strong>. Tb., 2005.<br />

wulaia d. inglisur-qarTuli iuridiuli <strong>leqsikoni</strong>. Tb., 2005.<br />

WabaSvili m. <strong>ucxo</strong> <strong>sityvaTa</strong> <strong>leqsikoni</strong>. Tb., 1989.<br />

xmalaZe g., xmalaZe n. sabirJo terminologiis ganmartebiTi<br />

<strong>leqsikoni</strong>. Tb., 1999.<br />

Большая экономическая энциклопедия. Самое полное современное издание.<br />

М., «Эксмо». 2007.<br />

Бернар И., Колли Ж.-К. Толковый экономический и финансовый словарь:<br />

французская, русская, английская, немецкая, испанская терминология:<br />

В 2-х тт. М., 1997-1999.<br />

Longman Business English Dictionary. Sufflk, England, 2001.<br />

Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Gurrent Englich. Seven edition. Oxford,<br />

University press. New For, 2003.<br />

102


ibeWdeba avtoris mier warmodgenili saxiT<br />

gadaeca warmoebas 11.12.2008. xelmowerilia dasabeWdad<br />

25.12.2008. qaRaldis zoma 60X84 1/16. pirobiTi nabeWdi Tabaxi 6.<br />

tiraJi 100 egz.<br />

sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />

kostavas 77

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!