Rapport da gestiun e quen 2011 - in der Gemeinde Sumvitg
Rapport da gestiun e quen 2011 - in der Gemeinde Sumvitg
Rapport da gestiun e quen 2011 - in der Gemeinde Sumvitg
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Vischnaunca <strong>Sumvitg</strong> <strong>Rapport</strong> annual Pag<strong>in</strong>a 7<br />
Turitg. Ord las experientschas gia fatgas culla politica dil<br />
cantun Turitg, pauc calculabla, eisi stau <strong>in</strong>dicau <strong>da</strong>d esser<br />
fetg precauts e metter en <strong>da</strong>mon<strong>da</strong> <strong>in</strong>a cunt<strong>in</strong>uaziun dils<br />
cuors. El cass ch'ils cuors vegnevan buca cunt<strong>in</strong>uai, havess<br />
la societad stuiu occupar las localitads cun <strong>da</strong>pli events e<br />
cun <strong>da</strong>pli camps <strong>da</strong> vacanzas, gest ella situaziun actuala,<br />
cullas gron<strong>da</strong>s crisas ell'economia, <strong>in</strong>a enorma resca.<br />
La suprastonza communala ed il cussegl d'adm<strong>in</strong>istraziun<br />
<strong>da</strong>lla valischa sa deploreschan fetg ch'il center <strong>da</strong> scolaziun<br />
e vacanzas a Rabius ha buca saviu vegnir realisaus, <strong>in</strong> center<br />
che havess menau bia giuventetgna en nossa regiun,<br />
scolaras e scolars turitges che fussen pli tard lu forsa puspei<br />
turnai cun lur famiglias sco hosps <strong>da</strong> vacanzas en nossa<br />
regiun.<br />
Il november <strong>2011</strong> ei la societad la valischa sa vegni<strong>da</strong> sligia<strong>da</strong>.<br />
Il project la valischa cuosta alla vischnaunca alla f<strong>in</strong><br />
rodund 200'000 francs. Tgei che schabegia ussa cun igl<br />
areal dil camp turistic a Rabius che appartegn alla banca<br />
cantunala grischuna ei buca enconuschent.<br />
La suprastonza communala engrazia al president Mathias<br />
Bundi ed als ulteriurs commembers dil cussegl d’adm<strong>in</strong>istraziun,<br />
sco era a tut tgi che ei s’engaschaus per la realisaziun<br />
dil project la valischa.<br />
4 Sana<strong>da</strong>d<br />
4.1 Spital regiunal Surselva<br />
La statistica <strong>da</strong> nies spital a Glion muossa pigl onn <strong>2011</strong><br />
2'420 (2'566) cass staziunars e 7'910 (7'618) cass ambulonts.<br />
Duront igl onn vargau ei vegniu prestau total 13'258<br />
(15'298) dis <strong>da</strong> tgira a Glion. Per nossa vischnaunca muntan<br />
ils cuosts pil spital el <strong>quen</strong> <strong>2011</strong> 186'887 francs, rodund<br />
40'000 francs pli bia ch'igl onn 2010. Sco la statistica<br />
muossa sesm<strong>in</strong>ueschan ils cass staziunars ed ils dis <strong>da</strong><br />
tgira a Glion. La purschi<strong>da</strong> dils cass ambulonts ha denton<br />
saviu vegnir augmenta<strong>da</strong>. Il spital a Glion ei v<strong>in</strong>avon sut<br />
grond squetsch ella concurrenza cun auters spitals e mo<br />
cun nies sustegn activ sa nies spital era egl avegnir ademplir<br />
ses pensums culla necessaria professiunalitad en favur<br />
dils pazients.<br />
4.2 Casas <strong>da</strong> tgira<br />
Mi<strong>da</strong><strong>da</strong> dil tgamun en Casa s. Mart<strong>in</strong><br />
Igl 1. <strong>da</strong> schaner 1995 ha Thomas Bieler entschiet sia nova<br />
<strong>in</strong>cumbensa sco me<strong>in</strong>acasa <strong>da</strong>lla Casa s. Mart<strong>in</strong> e <strong>da</strong>lla casa<br />
<strong>da</strong> tgira Sutsassiala che vegnan mena<strong>da</strong>s omisduas sut<br />
il medem tetg. Gia tier la realisaziun <strong>da</strong>lla casa <strong>da</strong> tgira Sutsassiala<br />
era il Thomas staus engaschaus ella cumissiun <strong>da</strong><br />
baghegiar, aschia ch’el enconuscheva empauet il menaschi.<br />
Culla f<strong>in</strong> d'avrel <strong>2011</strong> ei il Thomas ius ella be<strong>in</strong>merita<strong>da</strong><br />
pensiun ed ha sur<strong>da</strong>u il tgamun <strong>da</strong>lla Casa s. Mart<strong>in</strong> a siu<br />
successur, Robert Cajacob <strong>da</strong> Mustér.<br />
Il rapport annual 2010 <strong>da</strong>lla Casa s. Mart<strong>in</strong> <strong>da</strong>t <strong>in</strong>a fetg buna<br />
ed impressiunonta survesta dil fritgeivel operar dil me<strong>in</strong>acasa<br />
Thomas Bieler. Ins sa dir ch’il Thomas ei s’engaschaus<br />
per "sia" casa cun tgierp ed olma. El ha menau la<br />
Casa s. Mart<strong>in</strong> digl "asil" s. Mart<strong>in</strong> tier <strong>in</strong>a "dimora sulegliva",<br />
nua ch’il carstgaun stat el center e nua ch’ei vegn fatg tut il<br />
pusseivel che quel hagi leu <strong>in</strong> ver <strong>da</strong>casa. Aschia senumna<br />
era il slogan ch’il Thomas ha sviluppau per sia casa: "La<br />
Casa s. Mart<strong>in</strong> possibilitescha als attempai <strong>da</strong> <strong>da</strong>r senn al<br />
temps restont <strong>da</strong> lur veta".<br />
Nus engrazie<strong>in</strong> al Thomas <strong>da</strong> cor per tut siu prezius engaschi<br />
en favur <strong>da</strong> nos attempai e nus giavische<strong>in</strong> ad el <strong>in</strong>a<br />
biala pensiun cun buna sana<strong>da</strong>d ed avun<strong>da</strong> temps per ses<br />
hobis.<br />
Niev sistem <strong>da</strong> f<strong>in</strong>anziaziun per las casas <strong>da</strong> tgira<br />
Cun igl 1. <strong>da</strong> schaner <strong>2011</strong> ei <strong>in</strong> niev sistem <strong>da</strong> f<strong>in</strong>anziaziun<br />
per la tgira <strong>da</strong> nos attempai ellas casas <strong>da</strong> vegls e <strong>da</strong> tgira<br />
passaus en vigur, il tierz sistem enteifer mo 3 onns.<br />
Quei sistem niev risguar<strong>da</strong> detaglia<strong>da</strong>me<strong>in</strong> tuttas prestaziuns<br />
che vegnan purschi<strong>da</strong>s en nossas casas <strong>da</strong> vegls e<br />
<strong>da</strong> tgira e quei spartiu en pliras spartas. Ils cuosts totals per<br />
cussadent depen<strong>da</strong>n en emprema l<strong>in</strong>gia <strong>da</strong>ll’<strong>in</strong>tensitad <strong>da</strong>lla<br />
tgira e <strong>da</strong>lla medicaziun che quel basegna. Ils cuosts vegnan<br />
f<strong>in</strong>anziai entras contribuziuns tenor lescha <strong>da</strong>vart la<br />
securanza <strong>da</strong>ls malsauns (KVG) ed <strong>in</strong>a part maximala purta<strong>da</strong><br />
dils cussadents sezs. Dils cuosts restonts surpren<strong>da</strong>n il<br />
cantun 25 % e las vischnaunca, ella quala il cussadent steva<br />
avon che pren<strong>der</strong> dimora en casa <strong>da</strong> vegls, 75 %. Tenor<br />
grad <strong>da</strong> tgira e medicaziun muntan ils cuosts per la vischnaunca<br />
per cussadent e per di denter 0 e max. 216.30<br />
francs. Il niev sistem <strong>da</strong> f<strong>in</strong>anziaziun munta per la vischnaunca<br />
<strong>da</strong> <strong>Sumvitg</strong> <strong>in</strong> augment dils cuosts annuals per convisch<strong>in</strong>as<br />
e convisch<strong>in</strong>s en casas <strong>da</strong> vegls e <strong>da</strong> tgira <strong>da</strong> rodund<br />
300 % visavi igl onn 2010. La summa totala pigl onn<br />
<strong>2011</strong> munta 290'604 francs ni ella media 800 francs per di.<br />
Da quella summa van 202'000 francs alla Casa sogn Giusep<br />
a Cumpadials, 55'000 francs alla Casa sogn Mart<strong>in</strong> a<br />
Trun e 33'000 francs allas casas <strong>da</strong> tgira a Mustér e Glion<br />
ensemen.<br />
4.3 Spitex Cadi<br />
Spitex Cadi ha era igl onn vargau adempliu siu pensum per<br />
cumple<strong>in</strong>a cuntentientscha <strong>da</strong>llas vischnauncas. 40 (49)<br />
collaboraturas e collaboraturs han anflau lavur tier la Spitex<br />
Cadi. 191 (213) persunas han retratg prestaziuns <strong>da</strong> tgira e<br />
dil tenercasa. Igl entir team <strong>da</strong> Spitex Cadi ha prestau buca<br />
me<strong>in</strong>s che 23'120 (24'538) uras <strong>da</strong> lavur e tgira. Per far las<br />
visetas necessarias e<strong>in</strong> las collaboraturas ed ils collaboraturs<br />
carrai buca me<strong>in</strong>s che 110'166 (101'444) kilometers. Il<br />
<strong>quen</strong> <strong>da</strong>lla Spitex Cadi ei sesm<strong>in</strong>uius igl onn <strong>2011</strong> per 1 %<br />
visavi igl onn avon. Ils cuosts per las vischnauncas e<strong>in</strong> denton<br />
carschi per 293 % ni per 156'527 francs. Quei carschament<br />
ei d’attribuir al fatg che la Spitex ha buca visau ora <strong>in</strong><br />
<strong>quen</strong> ulivau, mobe<strong>in</strong> <strong>in</strong> gudogn <strong>da</strong> 168'164 francs che duei<br />
vegnir partius tier allas reservas. A tut tgi che s'engascha<br />
ella Spitex Cadi per nos attempai e basignus engrazie<strong>in</strong> <strong>da</strong><br />
cor per la buna e zun prezia<strong>da</strong> lavur.<br />
5 Ovras socialas<br />
5.1 Provediment social<br />
Ils cuosts nets dil provediment social <strong>da</strong> 105'000 francs e<strong>in</strong><br />
stai rodund 14'000 francs pli bass ch'igl onn 2010. Cunquei