Erreaktibo organolitikoak sintesi asimetrikoan, aminen ...

S. Arrasate Doktorego-Tesia
Erreakzioaren estereoselektibitateak alkilazio-baldintzen menpekotasun
nabarmena erakutsi zuen. Zentzu honetan, erreakzio-nahastea –78 o C-tan 2 orduz
mantendu zenean eta ondoren, inguruneko tenperaturara ailegatzen utzi zenean, eritro
29b-c β-aminoalkohol-eratorriak lortu ziren, baina diastereoselektibitate baxuekin (3.1
Taula, 1, 4, 6 sarrerak).
Bestalde, 27a α-oxibentzil-litioa, –78 o C –tan eta 2 egunez N-bentziliden-p-
anisidinaz tratatu zenean, kontrako estereokimika erdietsi zen. Kasu honetan, 28a treo
β-aminoalkohol-eratorria eratu zen, diastereoisomero bakar bat bezala eta erdi-mailako
etekinaz (2 sarrera). Erreakzio-denbora luzatuz, etekin altuagoa lortu zen (3 sarrera).
Estereoselektibitate alderanzketa hau 26b karbamatoaren erreakzioan ere azaldu zen,
non produktu nagusi bezala, 28b β-aminoalkohol eratorria eratu zen (5 sarrera).
Aipatzekoa da, N-(2,2-dimetilpropilideno)-p-anisidina eta N-tosilbentzilamina
ere elektroizaletzat hautatu zirela. Baina lehenengo kasuan, produktu-nahasteak lortu
ziren eta bigarrenean, desiratutako produktua etekin baxuan lortu zen (%21-36).
28 Eta 29 N,O-babestutako treo eta eritro β-aminoalkoholen estereokimika
erlatiboa, H1-H2 protoien akoplamendu-konstanteak aztertuz zehaztu zen,
erlazionaturiko konposatuetarako deskribatuta baitaude. 46 Era honetan, 28a-c treo
konposatuen akoplamendu-konstanteak (9.5 Hz), dagozkien 29a-c eritro
konposatuarenak baino altuagoak dira (5.1-5.9 Hz). Hau, faboratuta dagoen
konformazioan, angelu diedro handiago batekin bat dator. 47
Estereokimika erlatiboa baieztatzeko asmoz, 28 β-aminoalkohol-eratorriak
intramolekularki ziklatzeko aukeran pentsatu genuen. Honek, lortuko ziren produktu
ziklatuen NOE saioak burutzea ahalbidetuko zigun. Honela, hezurdura isokinolinikoa
46 Babestutako eta babestu gabeko erlazionaturiko 1,2-diaril-2-aminoetanolen sintesia eta datu fisiko eta
espektroskopikoak berrikusteko, ikusi: a) Shimizu, M.; Tsukamoto, K.; Matsutani, T.; Fujisawa, T.
Tetrahedron 1998, 54, 10265. b) Lou, R.; Mi, A.; Jiang, Y.; Qin, Y.; Li, Z.; Fu, F.; Chan, A. S. C.
Tetrahedron 2000, 56, 5857.
47 Gunderson, K. G.; Shapiro, M. J.; Doti, R. A.; Skiles, J. W. Tetrahedron: Asymmetry 1999, 10, 3263.
86