Erreaktibo organolitikoak sintesi asimetrikoan, aminen ...

S. Arrasate Doktorego-Tesia
eta alil-litio erreaktiboen iminen gaineko adizio-erreakzioan, Saigo-k 9d lortutako
emaitzak 2.1 eskeman azaltzen dira. Imina hauek orto posizioan metoxi ordezkatzaile
bat duten 1-feniletilaminen eratorriak dira. Erasoa Si aurpegitik gertatzen da, sei
kideetako eraztun baten kelatoan oinarritzen den trantsizio-egoera zurruneko eredua
aplikatuz azal daitekeelarik. Kelato honetan, metoxi taldeak eta imino taldearen
nitrogenoak, zubi bat eratzen dute, metala erdian kokatzen delarik (2.1 Eskema).
N CH 3
R 1 H
(S)
OCH 3
R 2 Li (+LiBr), Et 2O, 0 o C edo
R 2 MgCl, THF, -78 o C
R 1 = Ph, 4-ClPh, 1-naftil, (E)-PhCH=CH
R 2 = Me, n-Bu, (CH 3) 2C=CHCH 2, aliloa
2.1 Eskema
HN CH 3
R 1 R 2
(S, S)
OCH 3
% 56-85, ds % 86-96
Bestalde, esan dugun moduan, informazio kirala, imina edo imina eratorrien alde
karbonilikoan ere aurki daiteke. Era honetan, hainbat prozedura garatu dira
enantiomerikoki puruak diren aminak lortzeko. Sintesi hauek zuzenean egin daitezke,
iminak alboko karbonoan gune estereogeniko bat baldin badauka. Bestela, laguntzaileak
ere erabil daitezke, substratuan dauden funtzio-talderen baten babesle modura joka
dezaketeelarik.
Zentzu honetan, aipatzekoa da, aldehidoen eta zetonen gaineko nukleozaleen
adizioa sakonki aztertu dela, konposatu karboniliko hauek gune estereogeniko bat
10 a) Laschat, S.; Kunz, H. Synlett 1990, 51. b) Laschat, S.; Kunz, H. J. Org. Chem. 1991, 56, 5883. c)
Enders, D.; Schankat, J. Helv. Chim. Acta 1993, 76, 402. d) Enders, D.; Schankat, J. Helv. Chim. Acta
1995, 78, 970.
22