Erreaktibo organolitikoak sintesi asimetrikoan, aminen ...

S. Arrasate Doktorego-Tesia
2.1. ASPEKTU OROKORRAK
Erreaktibo organolitikoen iminen gaineko 1,2 adizio asimetrikoa, 1 metodorik
garrantzitsuenetarikoa da nitrogeno atomoarekiko α posizioan gune estereogeniko
berria duten eta optikoki aktiboak diren aminak prestatzeko. Ezaugarri hau biologikoki
eraginkorrak diren konposatu anitzek erakusten dute. Gainera, mota honetako aminak
garrantzi handiko konposatuak dira, bai sintesi organikoan erakusten duten
erabilerengatik (erresoluzio-eragileak, laguntzaile kiralak edo konposatu natural eta
sintetiko asko prestatzeko tartekariak) eta bai euren propietate farmakologikoengatik. 2
Lotura bikoitz azometinikoen gaineko nukleozale karbonatuen adizioz
gauzatutako aminen sintesia, bereziki interesgarria da, karbono-karbono loturak eratzen
direlako. Gainera, aldi berean posible da molekula organikoetan funtzio-talde berriak
sartzea. Hala ere, C=N loturaren elektroizaletasun baxua eta iminek α posizioan
desprotonatzeko duten joera (azaenolatoak eratzen direlarik) edo iminen joera
dimerizazio erreduktibozko erreakzioak emateko, irtenbide zaileko arazoak izan
daitezke. Kasu batzuetan arazo hauek gainditzea lortu da, imino taldea nitrona edo
sulfonimina bezala aktibatuz edo selektiboagoak diren erreaktiboak erabiliz, hain zuzen
1 a) Klein, J. The Chemistry of Double-bonded Functional Groups: Supplement A; Ed. Patai, S.,Wiley,
Chichester, 1989, 2. lib., 1. part, 10. kap. b) Volkmann, R. A. Comprehensive Organic Synthesis; Ed.
Schreiber, S. L., Pergamon Press, Oxford, 1991, 1. lib., 1.12. kap. c) Kleinman, E. F.; Volkmann, R. A.
Comprehensive Organic Synthesis; Ed. Heathcock, C. H., Pergamon Press, Oxford, 1991, 2. lib., 4.3. kap.
d) Berrisford, D. J. Angew. Chem., Int. Ed. Engl. 1995, 34, 178. e) Risch, N.; Arend, M. Methods of
Organic Chemistry. Stereoselective Synthesis [Houben-Weyl]; Eds. Helmchen, G.; Hoffmann, R.W.;
Mulzer, J.; Schanmann, E.; Thieme, Stuttgart, 1996, Workbench Edition E21, 3. lib., 1.4. kap. f) North,
M. Contemp. Org. Synth. 1996, 3, 323. g) Denmark, S. E.; Nicaise, O. J.-C. Chem. Commun. 1996, 999.
h) Enders, D.; Reinhold, U. Tetrahedron: Asymmetry 1997, 8, 1895. i) Bloch, R. Chem. Rev. 1998, 98,
1407. j) Denmark, S. E.; Nicaise, O. J.-C. Comprehensive Asymmetric Catalysis; Eds. Jacobsen, E. N.;
Pfaltz, A.; Yamamoto, H., Springer-Verlag, Berlin, 1999, 2. lib., 26.2 kap.
2 a) Jacques, J.; Collet, A.; Wilen, S. H. Enantiomers, Racemates, and Resolution; Wiley, New York,
1981. b) Moser, H.; Rihs, G.; Santer, H. Z. Naturforsch. 1982, 37B, 451. c) Ariëns, E. J.; Soudijin, W.;
Timmermans, P. B. M-W. M. Stereochemistry and Biological Activity of Drugs; Blackwell Scientific,
Oxford, 1983. d) Eliel, E. L.; Wilen, S. H.; Mander, L. N. Stereochemistry of Organic Compounds;
Wiley, New York, 1994. e) Seyden-Penne, J. Chiral Auxiliaries and Ligands in Asymmetric Synthesis;
Wiley, New York, 1995.
18