Erreaktibo organolitikoak sintesi asimetrikoan, aminen ...

1. Kapitulua Sarrera
Horretaz aparte, erreaktibo organolitikoak tartekari garrantzitsuak izan daitezke
sintesi asimetrikoan eta horregatik hauen erabilerak zabalduz doaz. Izatez, estekatzaile
kiral bati konplexatutako erreaktibo organolitiko errazemikoaren adizioa iminen
gainean, nitrogenoarekiko α posizioan gune estereogeniko bat duten aminen sintesi
asimetrikoa burutzeko bide interesgarria da, ezaugarri hau, biologikoki eraginkorrak
diren konposatu ugarik erakusten duelarik. Era honetan, Doktorego-Tesi hau hasi
orduko, bihortzeko eta trihortzeko estekatzaile ezberdinak erabili ziren lotura bikoitzen
gaineko erreaktibo organolitikoen adizio enantioselektiboa eragiteko: O,O’-
dialkildihidrobentzoinak, 18 fenilalanina eta fenilglizina 18,19 edo (S)-prolina eta (S)-
valina 20 bezalako aminoazido eratorrien β-aminoeterrak, (–)-esparteina 21 eta
bis(oxazolidinak). 21 Geroago, estekatzaile hauen erabilera zabaldu egin da 22 eta beste
batzuen erabilera azaldu da, hala nola, bis(aziridinak) 23 eta oxazolinen eratorriak. 24
Erreakzioak estekatzaileen kantitate estekiometrikoak eta katalitikoak erabiliz egin dira,
iminen eta estekatzaileen egituren arabera enantioselektibitatearen aldaketak aztertu
direlarik. Era honetan, Tomioka-k eta Snieckus-ek prozedura honek sintesi asimetrikoan
duen garrantzia frogatu dute, β-laktamen 25 eta tetrahidroisokinolinen, 26 zein
18 a) Inoue, I.; Shindo, M.; Koga, K.; Tomioka, K. Tetrahedron 1994, 50, 4429. b) Inoue, I.; Shindo, M.;
Koga, K.; Kanai, M.; Tomioka, K. Tetrahedron: Asymmetry 1995, 6, 2527.
19 a) Tomioka, K.; Inoue, I.; Shindo, M.; Koga, K. Tetrahedron Lett. 1990, 31, 6681. b) Tomioka, K.;
Inoue, I.; Shindo, M.; Koga, K. Tetrahedron Lett. 1991, 32, 3095. c) Inoue, I.; Shindo, M.; Koga, K.;
Tomioka, K. Tetrahedron: Asymmetry 1993, 4, 1603.
20 Jones, C. A.; Jones, I. G.; North, M.; Pool, C. R. Tetrahedron Lett. 1995, 36, 7885.
21 Denmark, S. E.; Nakajima, N.; Nicaise, O. J.-C. J. Am. Chem. Soc. 1994, 116, 8797.
22 a) Jones, C. A.; Jones, I. G.; Mulla, M.; North, M. J. Chem. Soc., Perkin Trans. 1 1997, 2891. b)
Hasegawa, M.; Taniyama, D.; Tomioka, K. Tetrahedron 2000, 56, 10158. c) Denmark, S. E.; Stiff, C. M.
J. Org. Chem. 2000, 65, 5875.
23 a) Anderson, P. G.; Guijarro, D.; Tanner, D. J. Org. Chem. 1997, 62, 7364. b) Anderson, P. G.;
Johanson, F.; Tanner, D. Tetrahedron 1998, 54, 11549.
24 a) Brózola, D.; Chranowska, M.; Ghuszynska, A.; Rozwadowska, M. D. Tetrahedron: Asymmetry
1999, 10, 4791. b) Zhang, X.; Lin, W.; Gong, L.; Mi, A.; Cui, X.; Jiang, Y.; Choi, M. C. K.; Chan, A. S.
C. Tetrahedron Lett. 2002, 43, 1535.
25 a) Fujieda, H.; Kanai, M.; Kambara, T.; Iida, A.; Tomioka, K. J. Am. Chem. Soc. 1997, 119, 2060. b)
Kambara, T.; Hussein, M. A.; Fujieda, H.; Iida, A.; Tomioka, K. Tetrahedron Lett. 1998, 39, 9055. c)
Hussein, M. A.; Iida, A.; Tomioka, K. Tetrahedron 1999, 55, 11219.
9