Erreaktibo organolitikoak sintesi asimetrikoan, aminen ...

S. Arrasate Doktorego-Tesia
jasan dezaketen konposatuen artean, eterrak, sulfuroak, fosfinak eta haluroak aurki
ditzakegu. Prozesua eragiten duten erredukzio-eragileei dagokienez, 4,4’-di-tert-
butilbifeniloa 2 (DBB) eta 1-dimetilaminonaftalenoa 3 (DMAN) dira, erradikal anioniko
aromatikoen aitzindari erabilienak. Konposatu aromatiko hauek litio metalaz tratatu
ondoren, litio 4,4’-di-tert-butilbifeniluro (LDBB) eta litio 1-dimetilaminonaftalenuro
(LDMAN) erradikal-anioiak eratzen dute. Hauek, hautatutako substratua erreduzituz,
lortu nahi den eratorri organolitiko bihurtzen dute. Litiazio erreduktiboak dituen
abantailen artean garrantzitsuena da, molekulan beste funtzio-taldeak dituzten
substratuetan aplika daitekeela. Zentzu honetan aipatzekoa da, azkenengo urteotan Yus-
ek 4 eta Cohen-ek 5 garatutako lanak, non funtzionalizatutako konposatu organolitikoak
prestatzeko eta hauen erabilera sintetikoetarako bide egokia dela frogatzen den.
Haluro mota batzuen arteko akoplamendu-erreakzioak, aliliko eta bentziliko
bezalakoen arteko akoplamenduak, ez du ahalbidetzen konposatu organolitikoen lorpen
zuzena dagozkien haluroetatik abiatuta. Hau dela eta, orokorrean, era honetako
eratorriak, metal astunen (eztainu, merkurio, beruna etab.) eratorri organikoekin
burututako transmetalazio-erreakzioen 6 bidez presta daitezke.
in Synthesis; Ed. Schlosser, M.; John Wiley & Sons, Chichester, 2002. e) Clayden, J. Organolithiums:
Selectivity for Synthesis; Pergamon, Oxford, 2002.
2 a) Stork, G.; Rychnovsky, S. D. J. Am. Chem. Soc. 1987, 109, 1565. b) Rychnovsky, S. D.; Daniel, E.
Tetrahedron Lett. 1989, 30, 3011. c) Rychnovsky, S. D.; Plzak, K.; Pickering, D. Tetrahedron Lett. 1994,
35, 6799. d) Buckmelter, A. J.; Kim, A. I.; Rychnovsky, S. D. J. Am. Chem. Soc. 2000, 122, 9386.
3 a) Cohen, T.; Matz, J. R. Synth. Commun. 1980, 10, 311. b) Cohen, T.; Matz, J. R.; J. Am. Chem. Soc.
1980, 102, 6900. c) Cohen, T.; Lin, M. T. J. Am. Chem. Soc. 1984, 106, 1130.
4 Zenbait azterketa egiteko, ikusi: a) Yus, M.; Ramón, D. J. J. Chem. Soc., Chem. Commun. 1991, 398. b)
Yus, M. Chem. Soc. Rev. 1996, 155. c) Alonso, F.; Yus, M. Rec. Res. Develop. Org. Chem. 1999, 3 (Pt.
1), 9. d) Ramón, D. J.; Yus, M. Eur. J. Org. Chem. 2000, 225. e) Yus, M. Synlett 2001, 8, 1197.
5 a) Cohen, T.; Guo, B. S. Tetrahedron 1986, 42, 2803. b) Cohen, T.; Bhupathy, M. Acc. Chem. Res.
1989, 22, 152. c) Mudryk, B.; Cohen, T. J. Org. Chem. 1989, 54, 5657. d) Cohen, T.; Jeong, I. H.;
Mudryk, B.; Bhupathy, M.; Awad, M. M. A. J. Org. Chem. 1990, 55, 1528. e) Mudryk, B.; Cohen, T. J.
Am. Chem. Soc. 1991, 113, 1866. f) Cohen, T.; Kreethadumrongdat, T.; Liu, X.; Kulkarni, V. J. Am.
Chem. Soc. 2001, 123, 3478.
6 Zenbait azterketa egiteko, ikusi: a) 1b eta 1d erref. b) Snieckus, V. Pure Appl. Chem. 1994, 66, 2155.
Geroko zenbait adibide kontsultatzeko, ikusi: c) Kiefl, C.; Mannschreck, A. Synthesis 1995, 1033. d)
Klement, I.; Stadmüller, H.; Knochel, P.; Cahiez, G. Tetrahedron Lett. 1997, 38, 1927. e) Jensen, J.;
2