03.04.2023 Views

I figlioli di Pandora_1

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

I<br />

<strong>figlioli</strong><br />

<strong>di</strong> <strong>Pandora</strong><br />

A stella è u mari


<strong>figlioli</strong><br />

<strong>di</strong> <strong>Pandora</strong><br />

I<br />

Jean-Louis Pieraggi<br />

I<br />

<strong>figlioli</strong><br />

<strong>di</strong> <strong>Pandora</strong><br />

A stella è u mari<br />

Traduttu da u francesu<br />

da Jérôme Franchi


« Da u cantu <strong>di</strong> i baleni<br />

les enfants de pandora<br />

à u bulu <strong>di</strong> l’aculi marini,<br />

da i fiumi chì corrini<br />

à i risi zitid<strong>di</strong>ni,<br />

tutti femi parti<br />

« Da u cantu <strong>di</strong> i baleni à u bulu <strong>di</strong> l’aculi marini,<br />

da i fiumi chì corrini à i risi zitid<strong>di</strong>ni,<br />

tutti femi parti <strong>di</strong> a reta <strong>di</strong> a vita. »<br />

6<br />

<strong>di</strong> a reta <strong>di</strong> a vita. »


•••••<br />

prulogu<br />

« A tarra ùn hè <strong>di</strong> l’omi,<br />

sò l’omi chì sò <strong>di</strong> a tarra »<br />

Dettu amerin<strong>di</strong>anu<br />

Era com’ed<strong>di</strong> l’aviani <strong>di</strong>ttu i sapienti. Tuttu si n’andava à<br />

caterna : u climà duvintava scemu, i spezii si ni spariani,<br />

l’incen<strong>di</strong>i maiò si ni sdrughjiani i furesti sani è i pesti ghjunti<br />

d’ùn si sà erani <strong>di</strong> più in più numarosi.<br />

U mondu si n’era impazzitu.<br />

L’aviani <strong>di</strong>tta tutti, climatuloghi è biulugisti, ma pochi l’erani stati à<br />

senta. Ùn era mancu <strong>di</strong> malvulintà, ma c’erami avvizzati cusì è aviami<br />

cuntinivatu issa strada sensa pinsà à u lindumani, sensa pinsà chì<br />

‘ssa strada ci purtava à u scumpientu, à danni maiò è à a <strong>di</strong>sparizioni<br />

<strong>di</strong> tuttu ciò chì campava quì. Quì annantu à ‘ssa pianetta persa in<br />

l’immensità <strong>di</strong> l’universu.<br />

Ma parò, ancu <strong>di</strong> grazia, tuttu ùn era persu chì in certi lochi a vita<br />

alitava sempri…<br />

9


A chjama marina<br />

•••••<br />

« Corciu quiddu ch’ùn sunieghja »<br />

Dettu arburigenu<br />

Cusì bedda ch’edda era quidda ghjurnata <strong>di</strong> branu. Una<br />

ghjurnata d’aprili calda comu ci n’hè certi volti, una ghjurnata<br />

chì dava più voglia à a spassighjata cà à u travagliu. Da<br />

a finestra <strong>di</strong> a so camara, Stella, ghjovana stu<strong>di</strong>enti in biulugia, vi<strong>di</strong>a<br />

u mari chì spampigliulava. Era quì, cusì vicinu, ch’edda pu<strong>di</strong>a senta<br />

u so muscu ed era comu un invitu. Ma pà <strong>di</strong>sgrazia, colpu à issa<br />

pandemia, a ghjuvanetta era intannata in casa. Chjudendu tuttu, libri<br />

è ur<strong>di</strong>natori, Stella si ni surtì in tarrazza, pà mirà a natura. Edda si ni<br />

stava in un paisolu, supranendu u mari è arrimbatu à a muntagna.<br />

Tuttu in giru, a machja, issa vegetazioni tipica <strong>di</strong> u Mi<strong>di</strong>terraniu, issa<br />

vegetazioni chì mentri millai d’anni s’era avvizzata à i caldamoni è i<br />

sicchini. Ma oghji tuttu cambiava. Ancu i suvari, i listinchi, i mortuli<br />

è altri pianti d’issa machja, pocu à pocu si ni spariani par via <strong>di</strong> u<br />

mancà d’acqua.<br />

U viru avia toccu millioni <strong>di</strong> parsoni in u mondu, è a natura ancu<br />

edda patia in ogni lochi. Si n’avvi<strong>di</strong>a, Stella, ma ùn sapia chì fà <strong>di</strong><br />

pettu à tuttu issu <strong>di</strong>sturbu <strong>di</strong> a natura.<br />

Di stizza a zitedda si lampò nantu à a so bicicletta <strong>di</strong> casa è cuminciò<br />

à appughjà comu una scema annantu à i pedali. A si pigliò cusì forti<br />

chì pocu tempu dopu i so ghjambi li frighjiani è u so cori battia à<br />

più pudè. I stu<strong>di</strong>i è u sportu erani, in issi tempi, a sola manera <strong>di</strong><br />

cacciassi l’angoscia chì ingutupava a so vita. Pà issa volta à ci avia<br />

11


i <strong>figlioli</strong> <strong>di</strong> pandora<br />

fatta à scaccià u mal essa chì a mucava. Piantò è si lampò nantu à u so<br />

lettu circhendu <strong>di</strong> pinsà à altri affari, è subitu subitu s’addurmintò…<br />

Era quì, <strong>di</strong> pettu à u mari appruntendusi à lampassi in l’acqua chjara.<br />

Si ciuttò pigliendu via à u largu. Qualchì tempu dopu s’avvidendusi<br />

ch’edda s’era alluntanata assai dà u rinaghju, Stella s’appruntava<br />

à vulassini ed hè tandu ch’edda risintì una vibrazioni strana chì li<br />

curria nantu à u spinu. Un delfinu era quì <strong>di</strong> pettu à edda. L’animali<br />

a fighjulava, d’un colpu si girò è sparì.<br />

A suspresa passata, a ghjuvanetta pinsò ch’eddu era qualchì ghjovanu<br />

chì s’era alluntanatu da i soi è chì era vinutu à vedala. Era sempri<br />

nuttendu quan<strong>di</strong> u cetaceu vultò. Ma issa volta ùn era più solu, dui<br />

altri l’accumpagnavani. L’animali s’avvicinoni è d’un colpu, sparini<br />

<strong>di</strong>nò in a listessa <strong>di</strong>rezzioni. Dopu à avè riflitutu trenta sicon<strong>di</strong> è<br />

suspresa <strong>di</strong> issa manera <strong>di</strong> fà, à Stella li pigliò a voglia <strong>di</strong> suvitalli.<br />

Davanti à edda c’era una <strong>di</strong>cina <strong>di</strong> mammiferi marini tutti accolti in<br />

cerchju chì si spiazzavani pian pianinu. C’era qualcosa <strong>di</strong> stranu in a<br />

so manera <strong>di</strong> fà. Stella s’avvicinò è a banda s’aggrupò in giru à edda.<br />

À u centru c’erani i femini cù i so chjuchi, ed hè tandu ch’edda u vidì.<br />

Un delfinu nascitoghju s’era incapiatu in un pezzu <strong>di</strong> reta è l’animalucciu<br />

ùn si pu<strong>di</strong>a mova. Era à strazziera è in li so ochji si vi<strong>di</strong>a l’ad<strong>di</strong>speru.<br />

Stella s’avvicinò pianamenti è bè. Bisognu ci vulia à fà à a lestra<br />

ma <strong>di</strong>nò cù <strong>di</strong>licateza, chì u capiu <strong>di</strong> nilonu inturcinatu à i nataghjoli<br />

pu<strong>di</strong>a feriscia l’animalucciu. Dopu à qualchì provi, a ghjuvanetta a li<br />

feci à libaraddu. Era salvu, è u delfinucciu felici <strong>di</strong> ritruvà a so libartà<br />

si strinsi prima à a mamma è dopu si n’andò à veda à Stella. Ed hè<br />

tandu chì a ghjuvanetta s’avvidì <strong>di</strong> a luntananza <strong>di</strong> a riva.<br />

Stella sapia chì u vultà avia da essa longu. Ma <strong>di</strong>sgraziosamenti ci<br />

vulia à rientra. Lacò u so amicucciu è ripigliò via ver <strong>di</strong> a costa. Ben<br />

ch’edda ùn la s’aspittessi, i delfini sbucconi quì à fiancu à edda.<br />

Filavani comu frecci è si vultavani pà fighjulalla, saltavani è si ghjiravani<br />

à l’aria comu s’ed<strong>di</strong> erani stantarini fendu u so spitaculu. D’un<br />

colpu sparini è Stella s’avvidì ch’edda ùn era più cà qualchì metri<br />

<strong>di</strong> u rinaghju. Li paria chì u vultà ùn avia duratu cà qualchì minuti.<br />

Da a costa lampò un sguardu à l’urizonti, erani culà, à mezu à u mari<br />

è nutavani tutti insemi, in banda è libari.<br />

12 13


les enfants de pandora<br />

a chjama marina<br />

Stella aprì i so ochji accicata da u soli chì li era addossu. Ùn sapia<br />

s’eddu era sognu o realità. U so visu era bagnatu <strong>di</strong> lacrimi, « aghju<br />

pientu » si <strong>di</strong>ssi a ghjuvanetta. Si ramintava issu sognu ed era<br />

cummosa, avia vistu issu delfinu criaturu spavintatu colpu à a scimità<br />

<strong>di</strong> l’omi. Discitata si lampò à fà ricerchi annantu à internet. Ugnunu<br />

avia intesu parlà d’omi salvi da i delfini ma dubitava <strong>di</strong> u cuntrariu. Hè<br />

tandu ch’edda s’avidì chì l’affari s’era <strong>di</strong>ghjà pruduttu, micca una sola<br />

volta è chì numarosi erani i casi mintuvati, l’ultimi pocu tempi fà.<br />

• • •<br />

14


les enfants de pandora<br />

Simbiosa<br />

•••••<br />

« A natura sana hè un saviu struitu. »<br />

Dettu urientali<br />

Comu tutti i luni c’era u corsu <strong>di</strong> biulugia fattu da u prufissori<br />

San Marco, ma <strong>di</strong>poi u cunfinamentu i corsi si faciani<br />

in visiocunfarenza. Ben ch’eddu fussi anzianettu, San Marco<br />

avia a simpatia <strong>di</strong> tutti i so elevi. L’omu chì era appassiunatu da u<br />

so mistieri s’assumigliava à u prufissori Tournesol <strong>di</strong> Les aventures de<br />

Tintin. U scintificu era cunnisciutu pà i so stu<strong>di</strong>i annantu à a simbiosa,<br />

iss’ associu trà dui spezii animali o vegetali, chì era mori sparta in<br />

u mondu <strong>di</strong> u vivu. A più cunnisciuta era quidda <strong>di</strong> u curallu. Era<br />

un associu trà un algua è un animali. U curallu si ghjuvava <strong>di</strong> a<br />

fotosintesa <strong>di</strong> l’algua è l’algua edda si ghjuvava <strong>di</strong> i nutrimenti chì<br />

viniani <strong>di</strong> u planctonu chjappu da u curallu. È cusì chì u curallu s’era<br />

spartutu in u mondu sanu.<br />

Ma u curallu, ben chì vechju <strong>di</strong> parechji cintinaii <strong>di</strong> millioni d’anni,<br />

era oghji minacciatu da u riscaldamentu climaticu è da l’aci<strong>di</strong>ficazioni<br />

<strong>di</strong> l’oceani. Ma ancu <strong>di</strong> grazia chì par Stella, ùn era oghji a<br />

tematica <strong>di</strong> u ghjornu. U prufissori San Marcu apparì in u screnu :<br />

« Bonghjornu à voi tutti, oghji hà da essa un corsu <strong>di</strong> biulugia un<br />

puchettu spiciali, arricurdetivi chì v’aghju <strong>di</strong>ghjà parlatu <strong>di</strong> l’associ<br />

trà l’arburi è certi funzi i « micorisi* ». Issi funzi portani <strong>di</strong> più acqua<br />

è sali minarali à i pianti assuciati è in scambiu i pianti li dani nutrimenti<br />

è aci<strong>di</strong> aminati vinuti da a fotosintesa. »<br />

Ben chì i so elevi fubbini cattivati, San Marco s’arristò trenta sicon<strong>di</strong> :<br />

16<br />

17


les enfants de pandora<br />

simbiosa<br />

« Si sà da pocu ch’ed<strong>di</strong> sò i micorisi chì assicurani i scambii nutritivi<br />

trà tutti l’arburi <strong>di</strong> a furesta. I ricerchi novi ani pà risultatu chì tutti<br />

l’arburi <strong>di</strong> a furesta sò in leia trà ed<strong>di</strong> è issa leia hè custituita da i<br />

filacci <strong>di</strong> micorisi comu una reta chì s’assumiglia à Internet è certi l’ani<br />

chjamata u Wood Wide Web, l’Internet <strong>di</strong> a furesta ».<br />

Dopu qualchì minuti <strong>di</strong> silenziu u vechju sapienti aghjustò :<br />

« Pari chì a furesta funziunessi comu s’edda era un solu essaru duva<br />

tuttu hè intricciatu è tuttu s’aiuta, à cuntrariu <strong>di</strong> ciò chì si pinsava<br />

sin’à oghji. »<br />

Issi ricerchi lampavani in tarra a nostra manera <strong>di</strong> veda a natura.<br />

S’erani classificati da u sempri, l’essari vivi in sfarenti cumpartiment :<br />

l’animali <strong>di</strong> i pianti, a predazioni <strong>di</strong> a simbiosa, a selezzioni naturali<br />

<strong>di</strong> l’aiutu, ma in fattu tuttu era liatu è intricciatu. Stella era maravigliata,<br />

chì tuttu quissu cambiava u nostru raportu cù a natura ma<br />

dava <strong>di</strong>nò <strong>di</strong> pussibilità infiniti <strong>di</strong> ricerca.<br />

U corsu cuntinuvò cù spiigazioni <strong>di</strong> tutti i provi fatti à tempu à issi<br />

travagli.<br />

À listessu tempu, Stella era quì pinsirosa. Un idea l’era sbucciata in<br />

capu.<br />

Dopu una stonda <strong>di</strong> riflizzioni <strong>di</strong>cidò chì à a fini <strong>di</strong> u corsu à parlanni<br />

à u pruffissori.<br />

I stu<strong>di</strong>enti aviani tutti tagliati a visiò ma a ghjuvanetta era sempri<br />

pusata à a so piazza.<br />

U pruffisori cuminiciava à accoglia i so affari, quand’eddu s’avvidì <strong>di</strong><br />

a prisenza <strong>di</strong> Stella.<br />

« Stella, chì c’hè ?<br />

– O sgiò pruffissori, m’eti podassi da piglià pà una tonta, ma dapoi<br />

chì vo eti parlatu <strong>di</strong> issa leia trà l’arburi m’hè vinutu una idea, è ùn<br />

c’hè manera <strong>di</strong> cacciammila <strong>di</strong> u capu.<br />

– A sà o Stella, <strong>di</strong> l’idei chì pariani scemi sò nati i più gran<strong>di</strong> scuparti.<br />

Allora avà parla.<br />

18 19

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!