Entimidasyon sou Entènèt (Cyber-entimidasyon) - Florida ...
Entimidasyon sou Entènèt (Cyber-entimidasyon) - Florida ... Entimidasyon sou Entènèt (Cyber-entimidasyon) - Florida ...
ou ou Devlopman sosyal ak emosyonèl � Li ofri lòt moun jwèt oubyen lòt bagay men li vle yo remèt li yo � Li pouse jwèt oubyen manje lè li pa vle yo ankò � Li vin atache ak jwèt oubyen kouvèti li pi pito an � Li kriye lè manman oubyen papa l ale Developman koyitif plis enfòmasyon sou divès sèvis sipò pou � Li reyaji lè yo di l “non” fanmi ki disponib nan kominote w. � Li gazouye avèk diferan enfleksyon nan vwa li : li gen diferan ton nan gazouye an � Li fè bwi pou di “manman” epi “papa” � Li jwenn jwèt oubyen lòt bagay ki kache � Li kòmanse sèvi avèk bagay korèkteman : li bwe nan ti tas li, li koute nan telefòn � Li eseye aprann avèk objè nan diferan manyè : frape, sekwe, voye, ets. Sekirite Doktè Lanmou Sekirite Doktè Lòt konsèy pou garanti sekirite bebe ou lè li nan laj 9 a 12 mwa Ou dwe fè yon list pou tcheke sak gen pou fèt pou mete sekirite nan kay la pou bebe an nan chak etap devlopman pitit ou. Ou kapab jwenn sou paj 57 yon egzanp list pou tcheke. � Pran prekosyon pou bebe an pa blese: retire tout bagay tranchan (pa egzanp: kouto kwizin epi lòt zouti, sizo, razwa, bwat ki gen plastik pou vlope manje, boutèy an vè oubyen vè pou bwè, zegwi pou fè trikotaj) � Pran prekosyon kont blesi: pa kite timoun yo pwoche machin pou koupe gazon oubyen si elektrik � Pran prekosyon kont elektwokisyon : mete stereyo, VCR, konpitè, epi lòt materyèl elektrik kote timoun lan pa ka jwenn yo epi veye pou timoun lan pa antre dèyè aparèy televizyon � Pran prekosyon kont anpwazònman : mete medikaman kote timoun lan pa ka jwenn yo Sekirite Metòd pozitif pou elve timoun epi ki ankouraje ankadreman ak atachman � Lè ou jwe ti jwèt tankou lago kachkach epi “koukou a”, bebe w ap aprann fè fas ak separasyon epi santi li konfyan ke ou pral tounen � Reyaji lè bebe ou kriye lannwit, men eseye kite l nan bèso an san ou pa pran li pou ou bèsè li pou fè l dòmi – lè li dòmi pandan ou kenbe l, sa pral fè sa pi difisil pou bebe w aprann kijan pou li dòmi pou kont li � Lè ou di “babay”, di bebe an ou pral sonje l, men ou pral tounen � Lè bebe ou fè yon bagay ki pa fè ou plezi oubyen yon bagay ki danjere, distrè li pou l pa fè aktivite an: rapidman, ba l yon lòt bagay pou l fè. Pa egzanp, pandan pitit ou ap eseye pran yon lanp, ou ranmase l rapid epi you Doktè di “ann al li liv sa a”. � Fè konpòtman ki pa bon yo chanje direksyon epi aprann pitit ou fason ki korèk la pou li sèvi ak yon bagay. Pa egzanp, si pitit ou ap fè desen sou liv, pran liv yo epi di : Liv pa fèt pou fè desen.” An menm tan, bay pitit ou yon papye pou di l: “Si ou vle fè desen sou yon bagay, fè desen sou papye sa a.” Si pitit ou pran blòk pou voye, ou kapab retire blòk yo nan men l epi ba l yon boul ki mou pou l jwe. Kilè pou ou enkyè Menmsi chak bebe devlope a pwòp vitès pa li, ou dwe konnen kèk jalon pitit ou ta dwe pase. Si li pa pase jalon sa yo, sa kapab vle di li gen pwoblèm sante oubyen nan devlopman li, e pwoblèm sa yo merite yon atansyon spesyal. Se pou ou fè doktè bebe an konnen si ou wè pitit ou nan 9 mwa : � Li pa gazouye � Li trennen sou yon bò kò li lè lap rale (depi plis pase yon mwa) � Li pa lonje dwèt li sou objè oubyen imaj � Le pa chèche objè ke moun kache pandan lap gade � Li pa enterese di tou nan jwèt tankou “Koukou a” � Li pa monter okèn afkesyon pou prensipal moun kap okipe l � Li pa sanble li renmen konpayi lòt moun 16 • Jiwèt pou prevansyon® Gid Devlopman Familyal 2012 MEN KOTE OU KAPAB JWENN MOUN EDE OU Sèvi ak Gid sou Resous pou fanmi yo ki nan paj 79–82 pou kapab jwenn
Pitit ou nan laj 12 a 18 mwa Nan laj 12 a 18 mwa, pitit ou ap grandi rapid toujou, men sa pa parèt menm jan ak premye ane an. Etap devlopman sa a ap genyen anpil bagay bebe an ap fè pou premye fwa. Sèten bebe ap aprann di premye pawòl yo oubyen mache pou premye fwa, epi preske tout bebe ki kòmanse mache sa yo ap fè premye efò yo pou yo endependan. Pandan timoun ap aprann mache, kouri epi grenpe, yo pral vin pran plis konfyans nan tèt yo epi plis sans endepandans yo. Timoun ki nan laj sa a genyen kiryozite sou sa moun ye epi sa bagay ye. Pitit ou bezwen ankourajman epi libète pou li eksplore, men tou li bezwen limit ki klè pou li santi l an sekirite. Jalon nan devlopman timoun yo abityèlman rive nan laj sa a pèmèt timoun yo kòmanse kategorize moun, objè avèk aksyon. Pa egzanp, lè ou pral achte, twotinè ou ap fòme yon imaj mantal pou makèt lan avèk oumenm ladan l. Dòmi. Nan laj sa a, pitit ou bezwen anviwon 14 èdtan somèy nan yon jounen 24 è. Majorite timoun yo ap kòmanse sispann fè syèst nan maten an, pou yo fè yon syèst ki pi long nan apremidi. A mezi timoun yo vin abitye dòmi mwens nan lajounen, yo kapab prè pou yo kouche ti kras pi bonè nan aswè – ant 6 è epi 8 è nan aswè. Nitrisyon. MANJE: Nan laj 12 mwa, se pou bebe yo manje yon dyèt ekilibre ki gen manje ki bon pou yo tankou: skwash (legim), fig (fwi), fwomaj (pwodwi ki gen lèt), ak poul (pwoteyin). Se pou tout manje yo koupe nan ti moso pou timoun lan kapab manje pou kont li san l pa riske trangle. Manje ou dwe EVITE bay timoun lan se pa egzanp: � Kawòt kri � Pòpkòn � Nenpòt nwa � Hot dog � Sirèt ki di � Rezen antye Bebe yo toujou ap eksplore pi fò nan manje epi yo kapab pa manje anpil nan yon sèl repa. Eseye ba yo 5 oubyen 6 ti repa nan yon jounen olye ou bay 3 gwo repa, epi pa ba l manje gwo repa oubyen yon ti goute pandan yap gade televizyon. BWASON: Rive nan 12 mwa, bebe ou pare pou li sispann bwè lèt prepare spesyal pou bebe an, epi kòmanse bwè yon maksimòm 24 ons lèt antye pa jou. Bay bebe ou lèt la nan yon ti tas olye ou ba li l nan yon bibwon. Pa bliye: ofri l dlo pou bwe nan divès moman nan jounen an. SONJE TOU: kounyè a, bebe ou an gen dan, donk se pou ou bwose yo regilyèman ak yon bwòs a dan pou bebe, epi yon ti dlo. Devlopman fizik � Li mache san yo pa ede l � Li renmen kenbe yon bagay pandan lap mache – souvan youn nan chak men � Li kenbe yon kreyon koulè epi li fè madjigridji (men san twòp kontwòl) � Li fè yon jèst oubyen lonje dwèt li lè li vle yon bagay � Li vire paj nan yon liv � Li renmen pouse, rale epi jete bagay Edikasyon paran bay timoun epi devlopman timoun Jiwèt pou prevansyon® Gid Devlopman Familyal 2012 • 17 12 a 18 mwa
- Page 1 and 2: Piwèt pou prevansyon® 2012 DEVLOP
- Page 3: Jiwèt pou PREVANSYON Pou paran ak
- Page 7: Poukisa premye ane nan vi timoun la
- Page 10 and 11: ou Sekirite Doktè Sekirite pou nou
- Page 12 and 13: Pou oumenm avèk ti bebe ou dòmi p
- Page 14 and 15: ou Lanmou Sekirite Doktè Sekirite
- Page 16 and 17: Kalme bebe ou, pa sekwe li Tout mou
- Page 18 and 19: ou Sekirite Lanmou Doktè Sekirite
- Page 20 and 21: u u Sekirite Sekirite Doktè Lanmou
- Page 24 and 25: u ou Devlopman sosyal ak emosyonèl
- Page 27 and 28: Pitit ou nan laj 18 a 24 mwa Imitas
- Page 29 and 30: Pitit ou nan laj 24 a 36 mwa Timoun
- Page 31 and 32: Pitit ou nan laj 3 zan Lè twazyèm
- Page 33 and 34: Pitit ou nan laj 4 an Devlopman fiz
- Page 35 and 36: Pitit ou nan laj 5 an Devlopman fiz
- Page 37: Metòd pozitif pou elve timoun epi
- Page 40 and 41: Timoun ki entimide lòt timoun kapa
- Page 42 and 43: Kisa paran yo dwe konnen Si paran y
- Page 44 and 45: Lòt konsèy � Chita ansanm regil
- Page 46 and 47: Konsèy sou sa paran kapab fè nan
- Page 48 and 49: • Istwa sit Entènèt Gade nan is
- Page 50 and 51: Metòd pozitif pou elve timoun epi
- Page 52 and 53: LÈ LI PRAL NAN YON NOUVO LEKÒL OU
- Page 54 and 55: RASIRE timoun yo ke manm fanmi a ki
- Page 57 and 58: Pou konprann yon devlopman nòmal n
- Page 59: � Kòmanse enterese sou detay pw
- Page 62 and 63: Konsantre sou sans ki afebli an. Na
- Page 64 and 65: 22. ☐ Wi ☐ Non Eske tout pwodwi
- Page 66 and 67: Gouvènant epi jèn fiy o pè Paran
- Page 68 and 69: Apre ou fin plase pitit ou nan yon
- Page 71 and 72: Kilè pou ou kite pitit ou pou kont
ou<br />
ou<br />
Devlopman sosyal ak emosyonèl<br />
� Li ofri lòt moun jwèt oubyen lòt bagay men li vle yo remèt li yo<br />
� Li pouse jwèt oubyen manje lè li pa vle yo ankò<br />
� Li vin atache ak jwèt oubyen kouvèti li pi pito an<br />
� Li kriye lè manman oubyen papa l ale<br />
Developman koyitif<br />
plis enfòmasyon <strong>sou</strong> divès sèvis sipò pou<br />
� Li reyaji lè yo di l “non”<br />
fanmi ki disponib nan kominote w.<br />
� Li gazouye avèk diferan enfleksyon nan vwa li : li gen diferan ton nan<br />
gazouye an<br />
� Li fè bwi pou di “manman” epi “papa”<br />
� Li jwenn jwèt oubyen lòt bagay ki kache<br />
� Li kòmanse sèvi avèk bagay korèkteman : li bwe nan ti tas li, li koute nan telefòn<br />
� Li eseye aprann avèk objè nan diferan manyè : frape, sekwe, voye, ets.<br />
Sekirite<br />
Doktè<br />
Lanmou<br />
Sekirite<br />
Doktè<br />
Lòt konsèy pou garanti sekirite bebe ou lè li nan laj 9 a 12 mwa<br />
Ou dwe fè yon list pou tcheke sak gen pou fèt pou mete sekirite nan kay la pou bebe an nan chak etap<br />
devlopman pitit ou. Ou kapab jwenn <strong>sou</strong> paj 57 yon egzanp list pou tcheke.<br />
� Pran prekosyon pou bebe an pa blese: retire tout bagay tranchan (pa egzanp: kouto kwizin epi lòt zouti,<br />
sizo, razwa, bwat ki gen plastik pou vlope manje, boutèy an vè oubyen vè pou bwè, zegwi pou fè trikotaj)<br />
� Pran prekosyon kont blesi: pa kite timoun yo pwoche machin pou koupe gazon oubyen si elektrik<br />
� Pran prekosyon kont elektwokisyon : mete stereyo, VCR, konpitè, epi lòt materyèl elektrik kote timoun<br />
lan pa ka jwenn yo epi veye pou timoun lan pa antre dèyè aparèy televizyon<br />
� Pran prekosyon kont anpwazònman : mete medikaman kote timoun lan pa ka jwenn yo<br />
Sekirite<br />
Metòd pozitif pou elve timoun epi ki ankouraje ankadreman ak<br />
atachman<br />
� Lè ou jwe ti jwèt tankou lago kachkach epi “koukou a”, bebe w ap aprann fè fas ak separasyon epi santi<br />
li konfyan ke ou pral tounen<br />
� Reyaji lè bebe ou kriye lannwit, men eseye kite l nan bèso an san ou pa pran li pou ou bèsè li pou fè l<br />
dòmi – lè li dòmi pandan ou kenbe l, sa pral fè sa pi difisil pou bebe w aprann kijan pou li dòmi pou<br />
kont li<br />
� Lè ou di “babay”, di bebe an ou pral sonje l, men ou pral tounen<br />
� Lè bebe ou fè yon bagay ki pa fè ou plezi oubyen yon bagay ki danjere, distrè li pou l pa fè aktivite an:<br />
rapidman, ba l yon lòt bagay pou l fè. Pa egzanp, pandan pitit ou ap eseye pran yon lanp, ou ranmase l<br />
rapid epi you Doktè di “ann al li liv sa a”.<br />
� Fè konpòtman ki pa bon yo chanje direksyon epi aprann pitit ou fason ki korèk la pou li sèvi ak yon<br />
bagay. Pa egzanp, si pitit ou ap fè desen <strong>sou</strong> liv, pran liv yo epi di : Liv pa fèt pou fè desen.” An menm<br />
tan, bay pitit ou yon papye pou di l: “Si ou vle fè desen <strong>sou</strong> yon bagay, fè desen <strong>sou</strong> papye sa a.” Si pitit<br />
ou pran blòk pou voye, ou kapab retire blòk yo nan men l epi ba l yon boul ki mou pou l jwe.<br />
Kilè pou ou enkyè<br />
Menmsi chak bebe devlope a pwòp vitès pa li, ou dwe konnen kèk jalon pitit ou ta dwe pase. Si li pa pase<br />
jalon sa yo, sa kapab vle di li gen pwoblèm sante oubyen nan devlopman li, e pwoblèm sa yo merite yon<br />
atansyon spesyal. Se pou ou fè doktè bebe an konnen si ou wè pitit ou nan 9 mwa :<br />
� Li pa gazouye<br />
� Li trennen <strong>sou</strong> yon bò kò li lè lap rale (depi plis pase yon mwa)<br />
� Li pa lonje dwèt li <strong>sou</strong> objè oubyen imaj<br />
� Le pa chèche objè ke moun kache pandan lap gade<br />
� Li pa enterese di tou nan jwèt tankou “Koukou a”<br />
� Li pa monter okèn afkesyon pou prensipal moun kap okipe l<br />
� Li pa sanble li renmen konpayi lòt moun<br />
16 • Jiwèt pou prevansyon® Gid Devlopman Familyal 2012<br />
MEN KOTE OU KAPAB<br />
JWENN MOUN EDE OU<br />
Sèvi ak Gid <strong>sou</strong> Re<strong>sou</strong>s pou fanmi<br />
yo ki nan paj 79–82 pou kapab jwenn
Change language