23.12.2012 Views

dumadze IV tomi.indd - Dumbadze

dumadze IV tomi.indd - Dumbadze

dumadze IV tomi.indd - Dumbadze

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

mwerloba da Teatri<br />

dRes, rodesac mTeli sabWoTa presa aRtacebuli statiebiT<br />

iuwyeba im waruSlel STabeWdilebebze, romelic moaxdina<br />

rusTavelis Teatris gastrolebma moskovis mkacr da ma-<br />

Ralkvalificiur mayurebelze, aseTi sayovelTao erovnuli<br />

zeimis dros, Znelia ilaparako qarTul dramaturgiaze sevdiani<br />

toniT.<br />

rodesac am werils vwerdi, Tvali gadavavle omis Semdgom<br />

presaSi Cveni qveynis Teatralur cxovrebas, Tu mxedvelobaSi<br />

ar miviRebT zogierT epizodur aRmafrenas, ver naxavT<br />

periods, rom Teatri katastrofis winaSe ar mdgariyos da<br />

qarTuli dramaturgia ar yofiliyos mudam, xevisberi goCas<br />

msgavsad, Tavisi pirmSos, anu Teatris mkvlelis rolSi.<br />

aseve guldasmiT gavecani sxvaTa mosazrebebs da, unda gamogitydeT,<br />

rom isini ZiriTadad erTob sevdiani momeCvena.<br />

vinc icnobs ukanaskneli wlebis Cveni Teatraluri<br />

cxovrebis statistikas, gaukvirdeba Cemi moxsenebis egzom uimedo<br />

toni Tavidanve.<br />

magaliTad, marto 1974-75 wlis Teatralur sezonSi respublikis<br />

TeatrebSi 108 speqtakli daidga, aqedan 66 sabWoTa<br />

Tematikaze iyo Seqmnili, xolo am 66-dan 48 _ Tanamedrove<br />

Temaze. saangariSo periodSi qarTulma dramaturgiam wamyvani<br />

roli iTamaSa qarTuli Teatrebis repertuarSi da gana marto<br />

qarTuli, sabWoTa kavSiris uamrav TeatrSi dResac ki idgmeba<br />

qarTveli dramaturgebis aTamde piesa. aseTi cifric ki arsebobs:<br />

sabWoTa kavSiris Seqmnis 50-e wlisTavisadmi miZRvnil<br />

konkursSi gamarjvebulTa Soris qarTveli dramaturgebis<br />

nawarmoebebma 37 sxvadasxva jildo daimsaxura. arc erTi<br />

respublikis dramaturgias arasdros ar moswrebia aseTi<br />

warmateba.<br />

es cifrebi mrewvelobaSi rom gadavitanoT, ukeTes maCveneblebs<br />

verc erTi sawarmo ver inatrebda, magram vai, rom saqme<br />

mrewvelobas ki ara, xelovnebas exeba.<br />

Teatri yovelTvis iyo eris yvela sixarulisa da wuxilis<br />

maRali tribuna da, nu dagvaviwydeba, rom am tribunidan<br />

pirvel sityvas mudam erovnuli dramaturgia unda ambobdes.<br />

es Zalian sapatio da mZime movaleobaa. erovnuli dramaturgia<br />

Zalian hgavs lokokinas, romelic sakuTar saxls _ Teatrs<br />

_ sakuTari zurgiT daaTrevs. es saxli ki iseTi mSvenieri ram<br />

aris, sakmarisia erTi wamiT miatovo, rom imwamsve Sig sxva<br />

Segisaxldeba.<br />

am bolo dros qarTul dramaturgiaSi mravali tendencia<br />

SeimCneva, maT Soris upirvelesia:<br />

1. kritikuli paTosi.<br />

2. adamianTa sulieri moZraobiT daintereseba.<br />

3. axali gamomsaxvelobiTi formebis Zieba.<br />

4. tendencia klasikis axleburad wakiTxvisa.<br />

5. inteleqtualizmi.<br />

pirveli tendencia maRal da swor moqalaqeobriv pozicias<br />

moiTxovs TviT dramaturgisagan.<br />

meore tendencia _ adamianis sulis codnas da aqedan gamomdinare<br />

_ TviT dramaturgis uaRres cxovrebiseulobas.<br />

mesame tendencia _ maRal esTetikur gemovnebas.<br />

meoTxe tendencia _ mxatvruli analizis unars, mxatvris<br />

maxvil Tvalsa da cincxal azrovnebas.<br />

mexuTe tendencia _ ganswavlulobasa da Sinagan kulturas.<br />

mereda, saidan movitanoT yvela es komponenti! _ mkiTxavT<br />

Tqven. mec swored magis sakiTxavad var gamosuli am tribunaze<br />

da erTaderT gamosavals TavauRebliv Sromasa da Teatrisa<br />

da mwerlobis, anu dramaturgiis ZuZumteobasa da ficvercxlnaWamobaSi<br />

vxedav.<br />

saidumlo ar aris, rom saqarTveloSi dramaturgias didi<br />

tradicia ara aqvs, magaliTad, iseTi, rogorc poeziasa da<br />

prozas, arc is aris, vfiqrob, kargi cxovrebiT gamowveuli,<br />

rom Cveni erovnuli klasikuri dramaturgia giorgi erisTaviT<br />

iwyeba.<br />

Tu Zalian gulaxdilebi viqnebiT, namdvili klasikuri qar-<br />

Tuli dramaturgia polikarpe kakabaZiT daiwyo, xolo Teatris<br />

istoriis saidumlo jerjerobiT mainc im didebul niRbebs<br />

aris amofarebuli, romelTac Cveni arqeologebi pouloben.<br />

ramdenic ar unda vilaparakoT qarTuli dramaturgiisa<br />

da Teatris warmatebebze, aRniSnul periodSi Cveni Teatri<br />

ZiriTadad mainc inscenirebebiT ikvebeba.<br />

xelovnebis msoflio bazarze dramaturgia deficituri<br />

170 171


gaxda, ratom?<br />

Tu adre dramaturgias erTi patroni hyavda, dRes mas aTasi<br />

patroni gamouCnda _ kino, estrada, televizia, radio. amitom<br />

dramaturgia, rogorc es mrewvelobaSi xdeba xolme, seriul<br />

gamoSvebaze gadavida. msoflio dramaturgiulma SimSilma<br />

moicva, Teatrebi dgamen erTsa da imave piesebs, saSualo piesa<br />

ukve yvela Teatrs akmayofilebs. Seuracxyofa rom ar mivayeno<br />

Cems kolegebs, romelTa piesebic Cveni qveynis sxvadasxva<br />

qalaqSi idgmeba, Cemsaze mogaxsenebT. saqarTvelos gareT, sab-<br />

WoTa kavSiris 50-mde Teatrma gaasceniura Cemi nawarmoebebi.<br />

magram es yovelTvis rodi niSnavs qarTuli dramaturgiis<br />

gamarjvebas, es xandaxan rusuli dramaturgiis gasaWirzec<br />

migvaniSnebs.<br />

arc is faqtia dasamali, rom qarTuli dramaturgia sagrZnoblad<br />

CamorCeba qarTuli prozis da ara marto qarTuli prozis,<br />

aramed literaturis saerTo dones da, rac yvelaze ufro savalaloa,<br />

sagrZnoblad CamorCeba Cveni Teatraluri kulturis<br />

donesac. xolo rodesac dramaturgia CamorCeba Teatraluri<br />

kulturis dones, es ukve iseTi tragediaa, rom amis yurebas<br />

Cven ki ara, TviT reJisorebi da msaxiobebic ver uZleben da<br />

ukanmouxedavad garbian Teatridan kinoSi, televiziaSi, radiosa<br />

da estradaze, ise rogorc CasaZiravad ganwiruli gemidan.<br />

da es ise swrafad xdeba, rom kapitnebi (me vgulisxmob<br />

direqtorebs) aRarad agdeben saerTaSoriso eTikasa da kanons,<br />

rom kapitanma yvelaze bolos unda datovos gemi, da pirvelebi<br />

garbian Teatridan.<br />

aq sxva aTasi mizezis moyvana SeiZleba _ ubinaoba, uamindoba,<br />

uavtobusoba, magram CemTvis cnobilia msaxiobTa da re-<br />

JisorTa fanatikuri damokidebuleba Teatraluri xelovnebisadmi.<br />

amis magaliTia mesxeTis Teatris saxelovani koleqtivi<br />

nana demetraSvilis meTaurobiT. amitom brals im Sav katas<br />

vdeb, romelic Teatrsa da dramaturgias Soris darbis xelovnebis<br />

gaCenis pirvelive dRidan. amitom droa moviSinauroT<br />

es avbediTi Savi kata.<br />

mrgval magidasTan, romelic almanaxma `ganTiadma~ gamarTa,<br />

dramaturgma giorgi xuxaSvilma brZana: mwerlebi ar muSaoben<br />

qarTul dramaturgiaSi, albaT amas Tavisi mizezebic aqvso.<br />

dResdReobiT saqarTvelos 12 qalaqsa da 15 TeatrSi 28 mar-<br />

to qarTveli avtoris 46 piesa idgmeba: o. ioselianis `eqvsi<br />

Sinabera~ da `tyveTa tyve~; g. fanjikiZis `meSvide ca~, `Tvali<br />

patiosani~; al. CxaiZis `roca qalaqs sZinavs~, `dabruneba~,<br />

`dRis wesrigSi erTi sakiTxia~, `xidi~; al. samsonias `viziareb<br />

Tqvens mwuxarebas~; j. ioselianis `takimasxara~ da `eTeriani~;<br />

r. mamulaSvilis `Zia eliozi~, `uReli~, `merxebs angelosebi<br />

usxedan~; beriaSvilis `wminda nino~, `mTvare devs dauWeria~;<br />

ak. deviZis `Cven yvelani~; k. lorTqifaniZis `kolxeTis ciskari~;<br />

k. koberiZis `gigo inspeqtori~; o. CxeiZis `Tedore~,<br />

`giorgi~, `visia visi~; j. moniavas `aRuvsebeli sawyauli~; v.<br />

gorganelis `fore~; a. gewaZis `sulxan-saba~, `paemani caSi~,<br />

`gza, yaramans qali mohyavs~; v. kandelakis `sokrate~, `aeti~,<br />

`grZeli dRe~; o. mamforias `ieTim gurji~, `nugeSa tagu~; a.<br />

abSilavas `maruxis TeTri Rameebi~; k. buaCiZis `platoni~; g.<br />

baTiaSvilis `seroba~, `Zaxili~; l. TabukaSvilis `raikomis<br />

mdivani~; g. naxucriSvilis `alibaba~, `firosmani~; q. quCukaSvilis<br />

`qali xosesia~; g. xuxaSvilis `aRmarT-daRmarTi~,<br />

`mosamarTle~; T. WilaZis `daviwyebuli ambavi~; q. WilaSvilis<br />

`aca-baca~ da n. dumbaZis `sabraldebo daskvna~. gana es cotaa?<br />

me mgoni bevria, gana ar vmuSaobT, ver vmuSaobT, Zneli yofila<br />

dramaturgoba, da ufro Zneli _ kargi piesis Seqmna. Semdeg<br />

g. xuxaSvili ambobs: `reJisorebi iZulebulni arian Tavisi<br />

SemoqmedebisaTvis gamoiyenon prozis nimuSebi, moaxdinon maTi<br />

inscenireba, an dadgan scenaze sabWoTa klasikosebis aprobirebuli<br />

nawarmoebebi, rac ukve bevrjer daidga da amitom erTgvarad<br />

garantirebulni arian marcxisagan, vfiqrob, swored<br />

amitom mimarTes robert sturuam da Temur CxeiZem im piesebs,<br />

romlebic an ukve dadgmuli iyo, an Cvens erovnul mwerlobas<br />

ar ekuTvnis~.<br />

me ki piriqiT mgonia: r. sturuam da T. CxeiZem aramcTu gaiioles<br />

saqme, aramed iseTi eqsperimenti Caatares, romelic 100<br />

procentiT Tu ara, 90 procentiT mainc iyo ganwiruli marcxisaTvis.<br />

amasTan dakavSirebiT, Zvel TematikasTan, anu klasikasTan<br />

mobrunebis tendenciaze minda SevCerde.<br />

dRes araTu sabWoTa kavSirSi, aramed mTel msoflioSi<br />

SeimCneva klasikis axleburad wakiTxvis tendencia. magram ismis<br />

kiTxva _ aqvs Tu ara sazRvari klasikis axleburad, anu<br />

172 173


Tanamedrovis TvaliT wakiTxvas?<br />

klasika imis klasikaa, rom yoveli axali epoqa am nawarmoebebSi<br />

warmoaCens axal-axal mxatvrul da ideur mxareebs.<br />

swored es erTaderTi WeSmariti gza airCies r. sturuam da<br />

T. CxeiZem `yvaryvaresa~ da `samaniSvilis~, `guSindelnisa~ da<br />

gasaocari `kavkasiuri carcis wris~ dadgmis dros.<br />

me ar vici, ras izamdnen an daviT kldiaSvili, an polikarpe<br />

kakabaZe, erTs platon samaniSvili joxze gadamjdari rom<br />

enaxa, xolo meores _ yvaryvare brextis gverdiT, an darCeboda<br />

Tu ara am or udarbaisles adamians rusTavelis TeatrSi<br />

Caum tvreveli romelime fanjara, magram faqti faqtad rCeba: es<br />

ori erovnuli Sedevri ruseTs am orma uniWieresma reJisorma<br />

da uniWieresma msaxiobebma gaacnes, risTvisac udidesi madloba<br />

mogvixsenebia maTTvis. cnobili sabWoTa reJisori andria<br />

lobanovi ambobda, rom klasikuri piesa unda dadga, rogorc<br />

Tanamedrove, xolo Tanamedrove piesa unda iTamaSo, ise, rogorc<br />

klasikurio.<br />

imave mrgvali magidis garSemo, reJisori g. lorTqifaniZe<br />

brZanebs: `Tanamedrove TeatrSi esTetikuri formebis Zieba<br />

ufro metia, vidre mwvave problemebisa. am Secdomam bevr<br />

Teatrs daakargvina sakuTari tribuna. Cveni ubedureba imaSia,<br />

rom sarkis ukana varT da ara win, faqtebs ukan mivsdevT da Semdeg,<br />

dagvianebiT vaSuqebT~. WeSmariti brZanebaa, marTalia, Tu<br />

dramaturgias Cvens respublikaSi momxdari ambebis fonze ganvixilavT,<br />

zogi ram adreve iTqva sakmaod mkacr da rTul pirobebSi.<br />

magaliTad, T. WilaZis `suraTebi ojaxuri albomidan~,<br />

anu `mkvleloba~. es Zalian mZafri da uaRresad mtkivneul<br />

Temaze dawerili nawarmoebia: CemTvis dRemde gaugebaria, ratom<br />

moxsnes T. WilaZis piesa scenidan. aseve gaugebaria, ratom<br />

moixsna scenidan a. sulakauris `salamura~, romelic<br />

pirdapir dResaswauli iyo bavSvebisaTvis. magram es, ra Tqma<br />

unda, Zalian cota iyo, da g. lorTqifaniZe savsebiT marTalia,<br />

rodesac Teatrisa da mwerlobis aucilebel, sinqronul<br />

TanamSromlobaze laparakobs. Teatri, rac ar unda uZaxo mas,<br />

mainc dramaturgi, reJisori da msaxiobia _ es sameba iseve<br />

ganuyofelia, rogorc mama, Ze da suli wminda, yvelaferi danarCeni<br />

mogonilia.<br />

dRevandelma Cvenma cxovrebam kidev erTxel cxadyo, mara-<br />

diuli Temebi ara marto siyvaruli da saTnoebaa, aramed maradiulia<br />

`yvaryvarizmic~, gaiZveroba, naZiraloba, momxveWeloba,<br />

da maradiuli unda iyos brZolac maT winaaRmdeg, ufro<br />

maradiuli _ imedi maTze gamarjvebisa. sxvanairad ar SeiZleba<br />

aixsnas iseTi speqtaklebis xelmeored dabadeba, rogoricaa<br />

`yvaryvare~, `guSindelni~, `Ralati~, `aprakune WimWimeli~ da<br />

sxv.<br />

Cvens dramaturgiaSi TandaTan mkvidrdeba kritikuli publicistika,<br />

azrovnebis siTamame da inteleqti, ukan daixia<br />

yalbma paTetikam, paTosma da didaqtikam, uzomod sasixaruloa,<br />

rom Tanamedrove dramaturgiaSi gaCnda tonaloba tragikulisa;<br />

tragikulis `reabilitaciam~, Tu SeiZleba ase iTqvas,<br />

uzomo sixaruli gamoiwvia yvela SemoqmedSi, radgan sabWoTa<br />

mayurebeli tirils, wuxilsa da gancdas gadaeCvia.<br />

am mxriv me mivesalmebi g. xuxaSvilis adamianis Sinagani<br />

tragizmiT savse piesas `mosamarTle~ da sruliad axalgazrda<br />

dramaturgis l. TabukaSvilis piesas `Wriloba~, miuxedavad<br />

imisa, rom igi jer ver aris maincdamainc Zvalmsxvili da muxlmagari.<br />

namdvili dramaturgia xalxSi Tavisi fexiT mosiarule<br />

didi literaturaa. igi xelSesaxebia, mas aqvs sxeuli, sisxli,<br />

xorci, Zvali da rbili, ZarRvi da kunTi, es aris fardas<br />

amofarebuli, yalyze Semdgari mecxre talRa, romelic<br />

ar ici, rodis movardeba da waglekavs. ra Tqma unda, rodesac<br />

aseTi Zalis Teatralur xelovnebaze vlaparakob, profesiul<br />

Teatrsa da dramaturgias vgulisxmob.<br />

Tu aqac gulaxdilni viqnebiT, Cven dReisaTvis TiTze CamosaTvleli<br />

profesionali dramaturgebi gvyvanan. danarCenebi<br />

ki, rogorc ityvian, moclilobis Jams weren piesebs.<br />

me ar Sevudgebi axla imis garCevas, profesionalebi ukeT<br />

weren piesebs CvenSi Tu araprofesionalebi. me vlaparakob<br />

saerTod profesionalizmze.<br />

1974 wels Jurnalma `sabWoTa xelovnebam~ daiwyo diskusia<br />

Temaze `Teatri da mayurebeli~, bunebrivia, am diskusiis dros<br />

profesionalizmi yuradRebis centrSi idga. saerTo azri diskusiisa<br />

aseTia _ vidre sabolood ar davZlevT, ar uarvyofT<br />

diletantizms, ekleqtizms, araferi ar gamogviva.<br />

amasTan dakavSirebiT albaT saWiroa vaxsenoT dramaturgia,<br />

174 175


omelic kvebavs Cveni provinciis Teatrebs. aseTi dramaturgiis<br />

arseboba CemTvis saerTod gaugebaria, iqneb amas saSefo<br />

muSaoba hqvia?<br />

`saSefo muSaobis gaZlierebis mizniT xaSuris, kaspis, qarelisa<br />

da goris raionis kulturis saxlebs yovelwliurad<br />

gadavcemT xolme Teatris mimdinare repertuaridan amoRebuli<br />

dadgmis mTel mowyobilobas _ dekoracias, tansacmelsa<br />

da rekvizits~.<br />

es abzaci amoRebulia diskusiis monawileTa erT-erTi werilidan.<br />

es SemTxveva Zalian hgavs imas, mravalSvilian, xelmokle<br />

ojaxSi sul patara, nabolara Svili rom elodeba, rodis momiwevs<br />

ufrosis gamonacvali perangio. dramaturgiis aseTi danawileba<br />

`provinciisaTvis~ da `dedaqalaqisaTvis~ iwvevs ara<br />

mxolod mayureblis gemovnebis daqveiTebas, aramed msaxiobisa<br />

da reJisoris absolutur diskvalifikacias.<br />

me xelTa maqvs Cveni Teatrebis moqmedi repertuari.<br />

rusTavelis saxelobis Teatri: `guSindelni~ _ aRdgenili;<br />

`meSvide ca~ _ inscenireba; `samaniSvilis dedinacvali~<br />

_ inscenireba; `xanuma~ _ aRdgenilad SeiZleba CaiTvalos;<br />

`yvaryvare~ _ aseve; `Ralati~ _ aRdgenili; `sabraldebo<br />

daskvna~ _ inscenireba; da mxolod a. gewaZis `paemani caSi~<br />

dawerilia piesad da isic, mgoni, aRar idgmeba, danarCeni:<br />

brexti, anui, Seqspiri, dvorecki, rozovi, lorka. sadaa qar-<br />

Tuli originaluri Tanamedrove piesebi?<br />

marjaniSvilis Teatri am mxriv ufro `dramaturgiulia~,<br />

amitom Tavs Sevikaveb, miT umetes, rom aq axlaxan ganxorcielda<br />

kandelakis kargi piesa `sokrate~, Tumca wamyvani adgili<br />

aqac inscenirebebs ukavia _ g. fanjikiZis gaxmaurebul `Tval<br />

patiosansa~ da m. javaxiSvilis `kvaWi kvaWantiraZes~.<br />

sainteresoa, ra gadis griboedovis saxelobis rusul<br />

TeatrSi: gabriloviCi da rozeni, goldoni, diuma, roSCini,<br />

volodini, vampilovi, SukSini, fadeevi, delmari. mxolod ori<br />

qarTuli piesa _ g. xuxaSvilis `mosamarTle~ da al. CxaiZis<br />

`rodesac qalaqs Zinavs~. gulaxdilad giTxraT, dRemde griboedovis<br />

Teatris erT-erT movaleobad qarTuli dramaturgiis<br />

propagandac mimaCnda. veravin ver daaZalebs griboedovis<br />

saxelobis rusul Teatrs dadgas cudi qarTuli piesebi, mag-<br />

ram ucnauri ram gamodis; mTeli ruseTi da sxva respublikebi<br />

warmatebiT dgamen g. xuxaSvilis, al. CxaiZis, g. fanjikiZis, o.<br />

ioselianis, g. naxucriSvilis, a. abSilavas da sxvaTa piesebs.<br />

Cveni rusuli Teatri ki _ ara. gamodis, rom an Cveni griboedovis<br />

Teatri jobia ruseTis im Teatrebs da ar moswons Cveni<br />

dramaturgia, an Cveni dramaturgiaa iseTi, rom mxolod ruseTis<br />

Teatrebs moswonT da sxvas aravis, maT Soris qarTul<br />

Teatrebsac.<br />

am ramdenime wlis win metexis eklesiaSi reJisor s. mrelaSvilis<br />

mecadineobiTa da meTaurobiT Zalian saintereso axalgazrduli<br />

Teatri Seiqmna. me ar vici, ratom hqvia mas eqsperimentuli.<br />

gana yvela Teatri eqsperimentuli ar unda iyos?<br />

piradad me eqsperimentad mimaCnia T. CxeiZisa da r. sturuas<br />

`samaniSvilis dedinacvali~, r. sturuas `yvaryvare~. gana<br />

didi eqsperimenti ar iyo g. lorTqifaniZis mier brwyinvaled<br />

dadgmuli, aTasjer dawunebuli imave p. kakabaZis `kaxaberis<br />

xmali?~ gana eqsperimenti ar aris mis mierve dadgmuli `firosmani~,<br />

an T. CxeiZis dadianiseuli `guSindelni~?<br />

aqve minda aRvniSno, rom ukanaskneli xuTi wlis ganmavloba-<br />

Si mainc Seiqmna, egreT wodebuli, wminda dramaturgia: T. Wila-<br />

Zis `suraTebi ojaxuri albomidan~, o. ioselianis maxvilgonieri<br />

da momxibvleli `eqvsi Sinabera~, al. CxaiZis kritikuli<br />

paTosiT gamsWvaluli da marTali piesa `xidi~, g. xuxaSvilis<br />

Sinagani tragizmiTa da fsiqologizmiT savse `mosamarTle~, o.<br />

mamforias didi siyvaruliT Seqmnili, Zveli Tbilisis quCebSi<br />

moZebnili da scenaze gacocxlebuli moleqse `ieTim gurji~,<br />

ak. gewaZis sevdiT, cremliTa da RimiliT datirebuli, omis<br />

qarcecxlSi dakarguli ymawviloba da ocnebebi _ `paemani<br />

caSi~, v. kandelakis `sokrate~. amaT gverdiT ar SemiZlia ar<br />

vaxseno, rogorc qarTuli dramaturgiis SesaniSnavi SenaZeni,<br />

v. korostiliovis `martoobis dResaswauli, anu firosmani~.<br />

sagangebod unda SevCerde v. kandelakis piesaze `dro _<br />

ocdaoTxi saaTi~. man TiTqos saTauriTve uwinaswarmetyvela<br />

Tavis nawarmoebs scenuri sicocxle, igi meore dRes moxsnes<br />

scenidan. piesa calke wignad daibeWda Semdeg. es aris SesaniSnavi<br />

patriotul-revoluciuri drama, istoriuli simarTliT<br />

dadasturebuli da ideurad misaRebi. ar mesmis, ratom ar idgmeba<br />

scenaze piesa, romelic ibeWdeba, anda _ piriqiT.<br />

176 177<br />

12. n. dumbaZe, t. <strong>IV</strong>


oriode sityvas sabavSvo, anu mozardi Taobis dramaturgiazec<br />

mogaxsenebT.<br />

ramdeni wigni da disertacia daiwera, ramdeni statistikuri<br />

cxrili gamoqveynda imis Sesaxeb, Tu ramdeni santimetriT<br />

gaizardnen, ramdens iwonian da ramdeni gramiT met xizilalas<br />

Wamen Cveni bavSvebi revoluciamdel bavSvebTan SedarebiT, magram<br />

ra Seicvala maTi aRzrdis praqtikaSi da ra inteleqtualuri<br />

an zneobrivi cvlilebebi moxda mozardTa azrovnebisa da<br />

gemovnebis arsenalSi, ra SemoqmedebiTi da esTetikuri faseulobani<br />

dagrovda maTi sulis salaroSi, amaze Tqvenca da mec<br />

erTob bundovani warmodgena gvaqvs.<br />

me isev oficialur cxrils moviSvelieb:<br />

ai, moqmedi repertuari mozard mayurebelTa Teatrisa:<br />

Sileri, diuma, lindgreni, tendriakovi, stivensoni, traversi,<br />

Semdeg _ s. SanSiaSvilis `arsena~, r. TavarTqilaZis `rac<br />

mtrobas daungrevia~, vaJa-fSavelas `mokveTili~, T. maRalaSvilis<br />

`sada xar, sofiko?~ da `biWi da gogo~, r. mamulaSvilis<br />

`merxebs angelosebi usxedan~, q. WilaSvilis `aca-baca~,<br />

g. naxucriSvilis `wiwamuri~. saerTod, unda iTqvas, rom g.<br />

naxucriSvils, q. quCukaSvilsa da q. WilaSvils didi amagi miuZRviT<br />

mozardi Taobis aRzrdis saqmeSi, magram me axla sxvaze<br />

minda vilaparako. es Seexeba T. maRalaSvilis piesas `sada xar,<br />

sofiko~ da r. mamulaSvilis piesas `merxebs angelosebi usxedan~.<br />

T. maRalaSvilis piesam Tavis droze didi aJiotaJi gamoiwvia.<br />

da arc iyo gasakviri, radgan, bolos da bolos, scenaze<br />

bavSvebma icnes TavianTi Tavi.<br />

maxsovs, televiziam sagangebo diskusiac ki moawyo imis Sesaxeb,<br />

Tu romeli klasidan SeiZleba velaparakoT bavSvebs siyvarulze.<br />

me mgonia, es swored is provincializmia, romelzec<br />

adre gelaparakebodiT. sabavSvo poetis, leninuri premiis<br />

laureatis agnia bartos erTi leqsi, Tu ar vcdebi, sulac ase<br />

iwyeba:<br />

В первом классе я учусь,<br />

я на Танечке женюсь.<br />

ase rom, siyvarulze yvela klasSi SeiZleba laparaki, Tuki<br />

mas swor mimarTulebas mivcemT. vfiqrob, droa moveSvaT mozardebTan<br />

enamoCleqil saubars da aCu-aCus Zaxils. nu geSiniaT,<br />

`romeo da julieta~ ar dagviRupavs Svilebs. piriqiT, _<br />

es 14 wlis gogonasi da 16 wlis ymawvilis RvTaebrivi siyvarulis<br />

amsaxveli nawarmoebi rom ar yofiliyo, vin icis, rogor<br />

warimarTeboda momdevno epoqebis mozard TaobaTa zneobrivi<br />

saqcieli.<br />

Zalian sainteresoa r. mamulaSvilis `merxebs angelosebi<br />

usxedan~. piesa araTu Teatrebma, aramed TiTqmis yvela skolis<br />

dramwrem daitaca da dgams. me Sorsa var im azrisagan, TiTqos<br />

T. maRalaSvilisa da r. mamulaSvilis dramaturgia samagali-<br />

Toa da TiTiT saCvenebeli, magram igi wrfelia da udavod yuradRebis<br />

Rirsia.<br />

aq kidev erTi sakiTxi ibadeba: mozardebi mTeli Tavisi<br />

cxovrebis manZilze, sxvadasxva asakSi, baZaven xolme amor-<br />

Ceul literaturul gmirebs.<br />

me mTeli bavSvoba da ymawvilkacoba CemTvis sayvareli<br />

gmirebis mimbaZvelobaSi gavatare, winaswar vityvi, `vefxistyaosnis~<br />

gmirebi konkursgareSe dganan, danarCeni ki, xan gavroSi<br />

viyavi, xan _ tom soieri, xan _ heklberi fini, xan _ grafi<br />

monte-kristo, xan _ d’artaniani, xan _ pavka korCagini, xan<br />

_ mustafa, xan _ Capaevi, xan _ baRdadeli qurdi... da me vekiTxebi<br />

dRes Cveni erovnuli literaturisa da dramaturgiis<br />

moRvaweebs, sad arian Cveni bavSvebis misabaZi Cveni epoqis Sesatyvisi<br />

erovnuli gmirebi?! Cven Zalian bevrs vwerT, da, sxva-<br />

Ta Soris, kargadac vwerT, imaze, Tu rogori ar unda viyoT,<br />

magram rogori unda viyoT, jer arc erT CvenTagans xeirianad<br />

ar dauweria.<br />

oriode sityviT minda aRvniSno dramaturgTa seqciis muSaoba.<br />

samarTlianoba moiTxovs iTqvas, rom seqciis Tavmjdomaris<br />

v. kandelakis avadmyofobam didad SeuSala xeli seqciis<br />

normalur muSaobas, Tumca, kacma rom Tqvas, mis wevrebs arc<br />

manamde askdebodaT maincdamainc Sublze ofli.<br />

isic unda iTqvas, rom dramseqcias araviTari funqcia da<br />

iuridiuli ufleba ar gaaCnia, me minaxavs ki ara, arc gamigia,<br />

rom romelime Teatrs odesme saqarTveloSi dramseqciis mier<br />

rekomendebuli piesa daedgas.<br />

erT Tves viyavi saqarTvelos kulturis saministros sare-<br />

178 179


pertuaro kolegiis mTavari redaqtori da iq erTi Teatris<br />

mier aTjer dawunebuli piesa maCvenes Salva dadianis rezoluciiT<br />

(maSin igi Cveni seqciis Tavmjdomare iyo). batoni<br />

Salva dadiani swerda sarepertuaro kolegias: megobrebo, ganmeorebiT<br />

vRaRadeb, rom ama da am kacis piesa kargia, magram,<br />

Tqvenc ar momikvdeT, is piesa dResac daudgmeliao. piesis bedi<br />

zogjer zogierTi reJisoris kaprizsa da cud gemovnebazea<br />

damokidebuli. sxvanairad verc avxsniT marika baraTaSvilis<br />

jer kidev 1969 wels dabeWdili mamxilebeli piesis `sarTulebi!~<br />

ganu xorcieleblobas. arada mweralTa kavSiri sakuTar<br />

Teatrs xom ver gaxsnis?<br />

seqciis susti muSaobis bralia isic, rom ager sami welia<br />

axalgazrda dramaturgTa Sekrebaze kaci ver gagvigzavnia. imdeni<br />

vawvaleT sawyali laSa TabukaSvili, es niWieri axalgazrda<br />

kaci, vidre saerTod ar gagveqca kinostudiaSi.<br />

albaT mweralTa kavSiris xelmZRvanelobas mouwevs amaze<br />

fiqri, xolo mweralTa kavSirSi mimReb komisias _ axalgazrda<br />

dramaturgTa kinematografistTa kavSiridan gadmobireba,<br />

sadac axalgazrda dramaturgebi, samwuxarod, gacilebiT ukeT<br />

`xaroben~, vidre mweralTa kavSiris mwir niadagze.<br />

Cven awi albaT iseTi nawarmoebebic dagvWirdeba, romleb-<br />

Sic aisaxeba is keTilmyofeli zegavlena, Cvenma garjam da<br />

mecadineobam rom moaxdina adamianTa sulier da materialur<br />

cxovrebaze.<br />

Cven dagvWirdeba, Tu SeiZleba ase iTqvas, ara marto `sa-<br />

Sinao~, aramed ufro masStaburi, inteleqtualuri, profesiuli<br />

da maRali gemovnebiT Sesrulebuli dramaturgia, diax,<br />

maRali gemovnebiT!<br />

magondeba erTi imereli glexis brZnuli sityvebi: gemovnebam<br />

daRupa, biZiko, qveyniereba, Torem kuWis amoyorva qviTac<br />

SeiZlebao.<br />

unda gamovutydeT sakuTar Tavs da vTqvaT: es ukanaskneli<br />

xuTi weli, anu dro yrilobidan yrilobamde, iyo ZiriTadad<br />

inscenirebis, klasikuri memkvidreobis, ucxouri dramaturgiis,<br />

niWieri reJisorebisa da msaxiobebis xarjze qarTuli Teatris,<br />

gansakuTrebiT ki rusTavelisa da rusTavis Teatrebis,<br />

aRzevebis xana, xolo qarTuli Tanamedrove dramaturgiis erT<br />

doneze Sededebis wlebi.<br />

axlaxan literaturul gazeTSi gamoqveynebul statiaSi<br />

`fiqrebi gastrolebis Sesaxeb~ Teatrmcodne eTer guguSvili<br />

brZanebs: `...magram dasananic gvaqvs, magaliTad, moskovma<br />

ver ixila qarTuli Teatris mSvenieri msaxiobebi zina<br />

kve renCxilaZe, ediSer maRalaSvili, erosi manjgalaZe, medea<br />

Caxava, salome yanCeli. Teatri unda daufiqrdes momaval repertuarsac,<br />

mis afiSaze ufro xSirad unda Candes Tanamedrove<br />

originaluri dramaturgia~. vidre erovnuli dramaturgia ar<br />

gveqneba, erovnul Teatrze Cveni laparaki mudam fuWi da efemeruli<br />

iqneba.<br />

erTxel afxazeTSi ediSer yifianma sufrasTan moxuci adRegrZela<br />

da 100 wlis sicocxle usurva. is moxuci ki 112 wlis<br />

aRmoCnda. me ar vici, ra vusurvo qarTul dramaturgias gazrdisa<br />

da davaJkacebis garda, radgan msoflio dramaturgiis<br />

fonze igi pirmSoa, xolo saerTod dramaturgia rom ukvdavia,<br />

es yvelam viciT.<br />

Zvel indoeTSi ase ambobdnen adamianTa siyvarulis uzenaes<br />

saxeobaze:<br />

sami wyaro aqvs adamianTa swrafvas: sulisa, gonebisa da<br />

sxeulisa.<br />

swrafvani sulisani badeben megobrobas.<br />

swrafvani gonebisani badeben pativiscemas.<br />

swrafvani sxeulisani badeben survils.<br />

xolo am sami swrafvis SekavSireba, anu SeerTeba, badebs siyvaruls.<br />

didi saqme gvidevs win da es saqme Cvengan moiTxovs did siyvaruls,<br />

anu sulis, gonebis da sxeulis swrafvaTa SekavSirebas.<br />

mxolod amis Semdeg agvamaRlebs siyvaruli. usiyvarulod<br />

ki `mze ar sufevs cis kamaraze... TviT ukvdavebac ar arsebobs<br />

usiyvarulod~.<br />

180 181

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!