23.12.2012 Views

saskolo cxovrebidan

saskolo cxovrebidan

saskolo cxovrebidan

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

maswavleblis<br />

eTikis<br />

saxelmZRvanelo<br />

situaciebi<br />

<strong>saskolo</strong> <strong>cxovrebidan</strong>


avtorebi: maia inasariZe<br />

sofiko lobJaniZe<br />

Sorena mamukaZe<br />

ilustraciebi: mamuka tyeSelaSvili<br />

koreqtori: maia menabde<br />

sakonsultacio sabWo: lela samniaSvili<br />

naTia nacvliSvili<br />

nino elbaqiZe<br />

sofio gorgoZe<br />

ydis dizaini da dakabadoneba: giorgi bagrationi<br />

© `maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri~, 2009.<br />

Tbilisi, 0102, uznaZis q. 52.<br />

tel: (+995) 91 14 53, 95 13 02/04<br />

veb-gverdi: www.tpdc.ge el-fosta: info@tpdc.ge<br />

ISBN 978-9941-0-1998-2


Zvirfaso maswavleblebo!<br />

winamdebare saxelmZRvanelo warmoadgens saqarTvelos sxvadasxva<br />

regionis <strong>saskolo</strong> <strong>cxovrebidan</strong> aRebul situaciebs, sadac maswavlebelTa,<br />

moswavleTa da mSobelTa mier aRwerilia SemTxvevebi, romlebmac<br />

TiToeuli maTgani eTikuri dilemis winaSe daayena. SemTxvevebs Tan axlavs<br />

maswavleblis, ganaTlebis specialistisa da fsiqologis komentarebi,<br />

romlebic afaseben situacias, situaciaSi monawile pirebis qmedebas<br />

da saubroben imaze, Tu ra iqneboda sasurveli gamosavali ama Tu im<br />

SemTxvevaSi.<br />

saxelmZRvanelos Seqmnis idea maswavleblis eTikis kodeqss<br />

ukavSirdeba. zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis mixedviT, maswavlebelTa<br />

profesiuli ganviTarebis centrs moeTxoveba maswavleblis profesiuli<br />

eTikis kodeqsis Seqmna. aRniSnul dokumentze muSaoba saqarTvelos<br />

skolebSi arsebuli situaciis SeswavliT daviwyeT. Tavdapirvelad,<br />

skolebSi maswavlebelTa, mSobelTa da moswavleTa gamokiTxva da samuSao<br />

Sexvedrebi CavatareT, raTa gavcnobodiT, ra saxis eTikuri problemebi<br />

arsebobs maT urTierTobebSi. Cven vTxoveT maswavleblebs, mSoblebsa da<br />

moswavleebs, aReweraT iseTi SemTxvevebi <strong>saskolo</strong> <strong>cxovrebidan</strong>, romlebic<br />

erTgvar eTikur problemas warmoadgenda maTTvis. SevagroveT uamravi<br />

masala da amis Semdeg gavakeTeT problemuri sakiTxebis nusxa. pirvel<br />

rigSi, is sakiTxebi SevitaneT eTikis kodeqsSi, romlebic, gamokiTxvisa da<br />

samuSao Sexvedrebis safuZvelze, gansakuTrebiT aqtualurad miviCnieT.<br />

agreTve, muSaobis procesSi gavecaniT saerTaSoriso gamocdilebas.<br />

rodesac Seiqmna maswavleblis profesiuli eTikis kodeqsis pirveli<br />

samuSao versia, komentarebisaTvis davugzavneT saqarTvelos skolebs.<br />

maswavleblebis mier SemoTavazebuli SeniSvnebisa da SemoTavazebebis<br />

safuZvelze, SevitaneT cvlilebebi. amJamad, maswavlebelTa profesiuli<br />

ganviTarebis centri, dokumentis sabolood daxvewis mizniT, agrZelebs<br />

eTikis kodeqsze muSaobas.<br />

miuxedavad imisa, rom maswavleblis eTikis kodeqsi dRes sakmaod<br />

bevr qveyanaSi arsebobs da, profesiuli qcevis Sefasebisas, mniSvnelovan<br />

dokumentad iTvleba, igi mainc zogadi xasiaTisaa. swored amitom,<br />

gadavwyviteT, Segveqmna saxelmZRvanelo, sadac konretuli SemTxvevebi<br />

iqneboda ganxiluli da dagverTo eqspertebis komentari, raTa<br />

maswavleblebisaTvis ufro TvalsaCino yofiliyo kodeqsSi Sesuli<br />

3


sxvadasxva punqtis aqtualoba da ama Tu im SemTxvevaSi miRebuli<br />

gadawyvetilebis Sedegebi.<br />

saxelmZRvaneloSi Setanili situaciebi gadmocemulia maqsimaluri<br />

sizustiT, gasworebulia mxolod stiluri Secdomebi. Tumca,<br />

gasaTvaliswinebelia isic, rom imis mixedviT, Tu vin gviyveba situacias,<br />

adgili eqneba SemTxvevis miseul interpretacias. bunebrivia, situaciis<br />

aRwerisas, mTxrobeli subieqturia, amitom TiToeuli SemTxveva eqspertebis<br />

mier maqsimalurad obieqturad, romelime mxaris poziciis dacvis gareSea<br />

ganxiluli.<br />

garda imisa, rom maswavleblebs, profesiuli qcevis Sesaxeb<br />

gadawyvetilebebis miRebisas, es saxelmZRvanelo garkveul daxmarebas<br />

gauwevs, vfiqrobT, igi Zalzed mniSvnelovania im kuTxiT, rom<br />

saqarTvelos skolebSi arsebul realobas aRwers, im realobas, romelic<br />

skolis kedlebs gareT xSirad SeiZleba arc ki gamodis.<br />

aqve minda, madloba gadavuxado saxelmZRvaneloze momuSave avtorTa<br />

jgufs, yvelas, vinc monawileoba miiRo Cvens samuSao SexvedrebSi,<br />

gagviziara Tavisi Sexeduleba, SeniSvna da mosazreba; aseve im<br />

maswavleblebs, moswavleebsa da mSoblebs, vinc es situaciebi mogvawoda.<br />

maTi mxardaWerisa da gulwrfelobis gareSe, am saxelmZRvanelos Seqmna<br />

SeuZlebeli iqneboda.<br />

pativiscemiT,<br />

sofio gorgoZe<br />

maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis<br />

centris direqtori<br />

4


Sesavali<br />

eTika berZnuli sityvaa da `znes~, `Cveulebas~ niSnavs. rogorc termini,<br />

`eTika~ pirvelad aristotelem gamoiyena Tavis filosofiur (da<br />

pedagogiur) TxzulebaSi `nikomaqes eTika~, romelic man Tavisi vaJiSvilisTvis<br />

dawera. eTikur sakiTxebze msjeloba berZnul filosofiaSi<br />

aristotelemdec gvxvdeba. am problemebze msjelobda Tavis dialogeb-<br />

Si platoni, aristoteles maswavlebeli, xolo sokrate pirveli berZeni<br />

filosofosi iyo, romelic sagangebo yuradRebas aqcevda zneobis sakiTxebs.<br />

sokrates moswavleebma (platoni, qsenofonte) dagvitoves misi,<br />

rogorc idealuri maswavleblis xati.<br />

Tanamedrove pedagogiuri azrovneba uSualod aris dakavSirebuli<br />

sokrates saxelTan. dRes sokratuli meTodi farTod gamoyenebuli interaqtiuli<br />

meTodia. sokrate ar qadagebda, is ama Tu im Temaze dialogSi<br />

iwvevda Tavis moswavleebs da am gziT exmareboda maT, Tavad SeecnoT<br />

WeSmariteba. dialogebSi igi arasodes amJRavnebda Tavis upiratesobas<br />

da mowafeebs ganixilavda, rogorc inteleqtualur partniorebs. igi<br />

sakuTari moswavleebis zneobas mkacri kriteriumebis mixedviT ayalibebda,<br />

ara damoZRvris formiT, aramed piradi magaliTiTa da praqtikuli<br />

saqmianobiT, romelSic yovelTvis CarTuli hyavda moswavleebi.<br />

eTikur problemebze msjeloba mxolod Zvel berZen filosofoseb Tan<br />

rodi gvxvdeba. ufro adre eTikuri moZRvrebis xasiaTi hqonda Zvel<br />

Cinel brZenTa filosofiur naazrevsac (lao-Zi, konfuci). sabolood,<br />

eTika filosofias gamoeyo da mis erT-erT disciplinad Camoyalibda.<br />

eTika, rogorc samecniero disciplina, adamianTa qcevis normebs<br />

swavlobs, is ufro aRweriTi da gamoyenebiTi mecnierebaa, vidre Teoriuli.<br />

magram aqve unda iTqvas, rom amJamad filosofia aRar aris er-<br />

TaderTi mecniereba, romlis Semadgenel disciplinaTa CamonaTvalSi<br />

eTikac moiazreba. arsebobs eTika, rogorc Teologiuri disciplina;<br />

eTika, rogorc pedagogiuri disciplina da a.S.<br />

eTikis, rogorc pedagogiuri disciplinis, Camoyalibebis saTaved<br />

SeiZleba miviCnioT XVIII_XIX saukuneTa mijnis cnobili filosofosis,<br />

fsiqologisa da pedagogis iohan fridrix herbartis naazrevi (1776-<br />

1841). mas uwodeben ukanasknel filosofoss pedagogebs Soris da ukanasknel<br />

pedagogs filosofosTa Soris. herbartma eTika, rogorc mecniereba,<br />

Caayena pedagogikis samsaxurSi da aRzrdis umTavres miznad<br />

zneobrivi aRzrda miiCnia.<br />

5


eTikiT, rogorc pedagogiuri discipliniT, dainteresebulni iyvnen<br />

qarTveli moRvaweebic, gansakuTrebiT, ilia WavWavaZe da iakob gogebaSvili.<br />

rusifikatoruli wnexis qveS moqceuli qarTuli skolis Sesaxeb<br />

iakob gogebaSvili gulistkiviliT werda: `...CvenSi eTikuri cxovrebis<br />

araviTari sayrdeni aRar aris... saxalxo skola wesieri aRzrdis nacvlad<br />

ufro amaxinjebs bavSvebs~ (i. gogebaSvili, rCeuli Txzulebani, t.<br />

II, gv. 229). igi Zalisxmevas ar iSurebda imisaTvis, rom skola bavSvis<br />

gonebrivi da zneobrivi srulyofis adgilad qceuliyo. ecnoboda ra<br />

msoflio mowinave pedagogiur praqtikas, iakob gogebaSvili ganaTlebis<br />

mTavar daniSnulebad Tvlida, rom skolas `ostatobiTa da siadviliT~<br />

gaemdidrebina mowafeebis goneba, eswavlebina `zedmiwevniT bunebis Zal-<br />

Ta moxmareba~, aevso maTi gulebi `maRalis adamianuris grZnobebiT~,<br />

mieniWebina mtkice xasiaTi, aRezarda maTSi sakuTari Tavis rwmena, pasuxismgebloba<br />

sazogadoebis, xalxis, qveynis winaSe. amaSi iakob gogebaSvili<br />

udides rols maswavlebels akisrebda.<br />

iakob gogebaSvilis msgavsad, iliac swavlobda Tavisi drois msoflio<br />

pedagogikis mowinave gamocdilebas, raTa qarTul skolaSi sauke-<br />

Teso praqtika daenerga. iliasaTvis samagaliTo iyo vitorino de feltres<br />

idea, rom `... Tavisufali arseba Tavisuflad unda izrdebodeso<br />

utyep-ucemlad, vitorino uZRveboda Tavis Segirdebis wvrTnas magali-<br />

TiTa da CagonebiT da... samudamod da uku-daubruneblad ganaZeva Tavis<br />

skolidam xorcTa sasjeli~ (ilia WavWavaZe, rCeuli nawarmoebebi xuT<br />

tomad, gv. 220). ilias surda, qarTul skolaSi aseTi midgoma daenerga.<br />

ilia WavWavaZisaTvis misaRebi iyo iseTi saganmanaTleblo (ilia iyenebs<br />

termins `sapedagogio~) sistema, romelic bavSvs miscemda saSualebas,<br />

srulad gamoevlina sakuTari SesaZleblobebi, igi am saqmeSi<br />

mniSvnelovnad miiCnevda oTx princips, `oTxs deda-azrsa~: pirveli is,<br />

rom pirovnebis aRzrdisas maqsimalurad unda gamovlindes misi Sesa-<br />

Zleblobebi _ `sagani aRzrdisa is aris, rom Tavis rigsa da weszed warmatebul<br />

iqnas yovelni Zalni da niWni adamianisa, rogorc gonebiTni, ise<br />

zneobiTni, rogorc sulierni, ise xorcielni~; meore is, rom swavlebaswavlis<br />

procesSi gaTvaliswinebuli unda iyos bavSvis asakobrivi da<br />

pirovnuli Taviseburebani _ `swavlebaSi unda saxeSi miRebul iqmnas ara<br />

marto asaki da wlovaneba mowafisa, aramed misni gansakuTrebulni zneni<br />

da Tvisebani~; mesame is, rom yovelgvar darigebaze metad, moswavleze<br />

winaparTa saxelovani cxovrebis magaliTebi axdens gavlenas _ `radganac<br />

bavSvis cocxalsa, mkvircxlsa da advilad aRmbeWdav bunebazed cocxali<br />

magaliTi ufro Zlier moqmedobs, vidre mkvdari wesi da darigeba,<br />

amitomac yvelazed ukeTesi Rone is aris, rom mowafes win gadauSalos<br />

6


ostatma cxovreba did-bunebovanTa kacTa, romelnic ase bevrni moipovebian<br />

Zvels droSi~; meoTxe is, rom swavla-aRzrdaSi udidesi roli eni-<br />

Weba Tavisufal azrovnebasa da bunebisa da sazogadoebis kanonzomierebebis<br />

Seswavlas _ `swavla-codna da erTob ganaTleba unda dafuZnebuli<br />

iyos Tavisufal mecnierebaTa Seswavlazed. am mecnierebis saTaveSi<br />

sdgas filosofia, romelic adamians gonebiTad Tavisufals hxdis. mas<br />

mosdevs mecniereba, mWevrmetyveleba... mere modis bunebismetyveleba,<br />

romelic gvagebinebs harmonias yovel misas, rac arsebobs... da bolos<br />

istoria, romelic mogviTxrobs svlasa da ganviTarebas mecnierebisas<br />

da mravals sasargeblo magaliTs Tval-win gviyenebs~ (ilia WavWavaZe,<br />

rCeuli nawarmoebebi xuT tomad, gv. 221).<br />

ilia WavWavaZe darwmunebuli iyo, rom qveynis Zlierebis garanti<br />

profesionali maswavlebeli da kargad mowyobili skolaa. igi werda:<br />

`1870 welsa, roca germaniam Tavs-zari dasca minamde TiTqmis uZlevels<br />

safrangeTsa.., sTqves, rom germaniis skolis maswavlebelma sZlia<br />

safrangeTsa da daamarcxao... rogorc etyoba, mizezi Zlevamosilobisa<br />

igiv skolis maswavlebelia, igiv swavla da ganaTleba~ (ilia WavWavaZe,<br />

rCeuli nawarmoebebi xuT tomad, gv. 218).<br />

dRevandeli skolis umTavresi funqciaa, daexmaros moswavles qveynis<br />

interesebis, tradiciebisa da Rirebulebebis mimarT sakuTari pasuxismgeblobis<br />

gacnobierebaSi; Camoayalibos moswavle samoqalaqo Rirebulebebis<br />

matarebel pirovnebad, romelsac gaazrebuli aqvs Tavisi<br />

movaleobebi kacobriobisa da bunebrivi garemos mimarT (ix. zogadi ganaTlebis<br />

erovnuli miznebi). amis miRweva SesaZlebelia eTikuri TvalsazrisiT<br />

Camoyalibebuli, samagaliTo pirovnebis daxmarebiT. zogadi<br />

ganaTlebis erovnuli miznebis miRwevaSi profesionali da kompetenturi<br />

maswavleblis funqcia Seucvlelia.<br />

ra qmnis maswavleblis profesiuli kompetenturobis safuZvels?<br />

pirveli im sagnis/sagnobrivi jgufis zedmiwevniT codnaa, romelsac<br />

maswavlebeli skolaSi aswavlis. agreTve, maRalkvalificiuri maswavlebeli<br />

mudmivad zrunavs Tavis profesiul ganviTarebaze.<br />

meore maswavleblis mier ganviTarebisa da swavlis Teoriebis codnaa.<br />

kacobriobis didi maswavleblebisa da skolebis mravalaTaswliani<br />

gamocdileba da tradiciebi uxvad dagrovda da isini mravalricxovani<br />

pedagogiuri da fsiqologiuri Teoriebis saxiT Camoyalibda.<br />

Tanamedrove msoflio pedagogikasa da fsiqologiaSi arsebuli ganvi-<br />

Tarebisa da swavlis Teoriebi asaxavs bavSvis asakobrivi ganviTarebis<br />

7


kanonzomierebebs, aanalizebs im faqtorebs, romlebic gavlenas axdens<br />

bavSvis ganviTarebaze da iZleva rekomendaciebs moswavlis swavlis<br />

xelSewyobisaTvis. ganviTarebisa da swavlis Teoriebis codna gauadvilebs<br />

maswavlebels klasis marTvasa da warmatebuli saswavlo procesis<br />

warmarTvas.<br />

mesame maswavleblis mxridan Sefasebis sistemis codnaa. maswavlebelma<br />

unda icodes, rogor gamoiyenos Sefasebis sxvadasxva forma Sedegsa<br />

da moswavleze orientirebuli midgomisas. man unda ganuviTaros<br />

moswavleebs obieqturi Sefasebisa da TviTSefasebis unari, sakuTari<br />

SesaZleblobebisa da Rirsebebis rwmena, sxvaTa SesaZleblobebis aRiareba<br />

da dafaseba. Sefasebis meTodebis codna da misi praqtikaSi efeqturad<br />

gamoyeneba dadebiT gavlenas axdens moswavleTa motivaciaze,<br />

rac warmatebuli saswavlo procesis erT-erTi umniSvnelovanesi komponentia.<br />

meoTxe maswavleblis mier profesiuli eTikis normebis dacvaa. ma-<br />

Ralkvalificiuri maswavlebeli exmareba moswavleebs eTikuri Rirebulebebis<br />

CamoyalibebaSi, imavdroulad, utovebs Tavisufali arCevanis<br />

uflebas, aZlevs moswavleebs urTierTpativiscemisa da adamianis uflebaTa<br />

dacvis cxovrebiseul gakveTilebs. mniSvnelovania, rom maswavlebeli<br />

amas akeTebdes Tavisi pirovnuli magaliTiT. pedagogis eTikur<br />

RirebulebaTa sistema, upirveles yovlisa, vlindeba urTierTobebSi.<br />

es aris urTierToba moswavleebTan, mSoblebTan da kolegebTan.<br />

maswavlebels yvelaze intensiuri urTierToba, cxadia, moswavlesTan<br />

uxdeba. ganaTlebis eqspertebi da fsiqologebi gamoyofen bavSvTan<br />

urTierTobis ramdenime strategias (stils), maT Soris: avtoritaruls,<br />

demokratiulsa da liberalurs.<br />

urTierTobis avtoritaruli stili bavSvisagan moiTxovs morCilebas.<br />

bavSvs aqvs SedarebiT pasiuri pozicia. maswavlebeli codnas gadascems<br />

moswavleebs, igi naklebad iziarebs moswavleTa azrebs saswavlo<br />

procesSi, moswavleebi ver eCvevian sakuTari qcevis marTvas. urTier-<br />

Tobis avtoritaruli modeli damaxasiaTebelia maswavlebelze orientirebuli<br />

saswavlo procesisaTvis.<br />

urTierTobis liberaluri stili _ maswavlebeli cdilobs moswavlesTan<br />

TanamSromlobas, magram saboloo gadawyvetilebas yovelTvis<br />

mainc moswavle iRebs. bavSvs uyalibdeba zedmeti damoukideblobisa da<br />

avtonomiurobis grZnoba.<br />

urTierTobis demokratiuli stili uzrunvelyofs bavSvis aqtiur<br />

pozicias. maswavlebeli cdilobs iTanamSromlos bavSvTan nebismieri<br />

amocanis gadaWrisas. maswavlebeli uxsnis bavSvs normatiuli disciplinirebuli<br />

qcevis mniSvnelobas, aswavlis sakuTari qcevis marTvas,<br />

8


qmnis ndobisa da urTierTgagebis pirobebs, uyalibebs mas `Cven~ damokidebulebas<br />

(erToblivi qmedebis survils). disciplina xdeba TviTregulirebadi,<br />

TviTmarTvadi.<br />

maRalkvalificiuri maswavlebeli icnobs moswavleebTan urTier-<br />

Tobis samive stils da, praqtikuli saqmianobisas, axdens maT sinTezs<br />

moswavlis saWiroebebis mixedviT. mniSvnelovania, maswavlebelma moswavle<br />

miiRos, rogorc individualobis mqone adamiani. aseT SemTxvevaSi<br />

moswavles uCndeba imedi, rom mas gaugeben da mxars dauWeren. amgvari<br />

damokidebulebis Sedegad, mcirdeba winaaRmdegoba, bavSvi ufro advilad<br />

iRebs da iTavisebs maswavleblis moTxovnebsa da Sexedulebebs.<br />

Tu urTierTobebi igeba urTierTpativiscemis, Tanasworobisa da Tanamonawileobis<br />

safuZvelze, TiToeul mxares eZleva TviTrealizaciisa<br />

da pirovnuli zrdis SesaZlebloba. urTierTobis efeqturobis Sefasebisas,<br />

aqcenti unda gakeTdes ara marto imaze, Tu ramdenad Seicvala<br />

moswavlis arasasurveli qceva sasurveliT, aramed imazec, Tu ramdenad<br />

Seicvala Tavad pedagogi, ramdenad ganviTarda igi profesiuli da<br />

pirovnuli TvalsazrisiT.<br />

maswavleblis profesiuli movaleobebidan erT-erTi umTavresia<br />

moswavleebis mSoblebTan urTierToba. am urTierTobam xeli unda Seuwyos<br />

swavlebisa da swavlis efeqturobas. nebismier TanamSromlobas<br />

aucileblad aqvs Tavisi pirobebi, romelTa dacvis gareSe TanamSromloba<br />

ver Sedgeba. maswavleblisa da mSoblis TanamSromlobis aseTi arsebiTi<br />

da aucilebeli piroba eTikuri normebis dacva, urTierTndoba<br />

da keTilganwyobaa.<br />

konfliqti maswavlebelsa da mSobels Soris SeiZleba gamowveuli<br />

iyos rogorc obieqturi, ise subieqturi faqtorebiT, kerZod: kompetenciis<br />

deficitiTa da azrTa sxvadasxvaobiT, an movaleobebiT, romlebsac<br />

maswavlebeli da mSobeli erTmaneTs akisreben.<br />

mokled ganvixiloT TiToeuli:<br />

kompetenciis deficiti da azrTa sxvadasxvaoba gamoixateba, upirveles<br />

yovlisa, moswavlis inteleqtualuri SesaZleblobebis Sesaxeb maswavleblisa<br />

da mSoblis warmodgenaTa gansxvavebaSi. moswavlis codnisa<br />

da unarebis obieqturi Sefaseba sagnis maswavleblis prerogativaa, am<br />

sferoSi mSobels SeiZleba arasakmarisi kompetencia hqondes. mSobelsa<br />

da pedagogs Soris azrTa sxvadasxvaobis erT-erTi mTavari mizezi<br />

kontaqtebis uqonloba da informaciis naklebobaa, amitom, sasurvelia,<br />

maswavlebelma mWidrod iTanamSromlos mSoblebTan, gaacnos maT<br />

saswavlo miznebi, gaarkvios mSobeli Sefasebis axali sistemis arsSi,<br />

mudmivad miawodos informacia moswavlis akademiuri moswrebis Sesaxeb,<br />

9


misces mas rCevebi da rekomendaciebi. bavSvis qceva skolaSi da bavSvis<br />

qceva saxlSi – qcevis es ori modeli qmnis qcevis saerTo suraTs. maswavleblisa<br />

da mSoblis TanamSromlobiT, SesaZlebeli xdeba am modelis<br />

sruli suraTis Seqmna-konstruireba. es xels Seuwyobs maswavlebels,<br />

rom efeqturi iyos misi individualuri midgoma moswavlesTan.<br />

movaleobebi, romlebsac maswavlebeli da mSobeli erTmaneTs akisreben.<br />

skola da ojaxi aris sxvadasxva socialur-fsiqologiuri jgufi<br />

Tavisi mravalferovani specifikuri funqciebiTa da damokidebulebebiT.<br />

xSirad maswavlebeli da mSobeli, garemoebebisa da SesaZleblobis<br />

gaTvaliswinebis gareSe, akisreben erTmaneTs uamrav movaleobas, rac<br />

saboloo jamSi gaugebrobebs iwvevs. aseT SemTxvevaSi, yvelaze kargi<br />

gamosavali skolis saqmianobis Sesaxeb arsebuli iuridiul-normatiuli<br />

resursebis codnaa. kerZod, es aris kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb,<br />

skolis Sinaganawesi, romelSic mkafiod unda iyos gansazRvruli<br />

TiToeuli mxaris ufleba-movaleobani, sameurveo sabWos debuleba,<br />

moswavleTa qcevis kodeqsi, maswavleblis eTikis kodeqsi. sasurveli da<br />

saWiroa, skolis Sida normatiuli dokumentebis SemuSavebis procesi<br />

gamWvirvale iyos da yvelas, visac is exeba, hqondes mis SeqmnaSi Tanamonawileobis<br />

saSualeba.<br />

zogjer mSobelTan TanamSromloba swored mSoblis mizeziT ver<br />

xerxdeba, magram aseTi mizezi ar amcirebs maswavleblis rols. maswavlebelma<br />

unda daanaxos mSobels, rom mxolod masTan mudmivi kontaqtiT,<br />

erToblivi ZalisxmeviT SeiZleba sasurveli Sedegebis miRweva.<br />

Tu pedagogi bavSvze saubrobs pativiscemiT, xedavs mis ara marto<br />

uaryofiT, aramed dadebiT mxareebsac, maSin is mSoblis saxiT iRebs<br />

mokavSires swavlebasa da aRzrdaSi. umjobesi iqneba, Tu maswavlebeli<br />

mSobelTan saubars daiwyebs jer bavSvis pozitiuri mxareebis daxasiaTebiT,<br />

Semdeg gadava problemurze da sTavazobs mSobels problemis gadaWris<br />

gzebis erToblivad Zebnas. am strategiis gamoyenebis SemTxvevaSi,<br />

mSobeli xedavs, rom maswavlebeli sTavazobs rCevebsa da TanamSromlobas<br />

problemebis gadaWris gzebis moZiebaSi. umjobesi iqneba, Tu maswavlebeli<br />

ki ar Seafasebs (magaliTad, Tqveni Svili saSinlad iqceva),<br />

aramed aRwers bavSvis qcevas (magaliTad, nika saSinao davalebas ar amzadebs,<br />

gakveTilze xmaurobs) da daskvnis gamotanisa da Sefasebis saSualebas<br />

TviTon mSobels utovebs. aseTi midgoma ufro metad gauRvivebs<br />

mSobels pedagogisadmi ndobas da TanamSromlobisaken ganawyobs.<br />

profesiuli eTika, es aris konkretuli sociumis SigniT moqmedi<br />

qcevis normebi, romelTa gardauvali da upirobo dacva aris profesiuli<br />

saqmianobis aucilebeli piroba. pedagogebis erTmaneTTan kolegialuri<br />

damokidebuleba da profesiuli eTikis normebis dacva pozi-<br />

10


tiuri magaliTia maTi aRsazrdelebisa Tu mSoblebisaTvis. amasTan, es<br />

damokidebuleba gansazRvravs, zogadad, skolis socialur-fsiqologiur<br />

garemos. skolis pozitiuri socialur-fsiqologiuri garemo Zalze<br />

mniSvnelovania saswavlo dawesebulebis efeqturi funqcionirebisaTvis.<br />

aseT garemoSi izrdeba pedagogTa motivacia da umjobesdeba<br />

samuSao ganwyoba, ris Sedegadac maTi saqmianoba ufro nayofieri xdeba.<br />

igi xels uwyobs saerTo miznebisa da amocanebis gacnobierebasa da<br />

miRebas, aqtiur erTobliv SemoqmedebiT muSaobas.<br />

11


situacia #1<br />

maswavlebeli gviambobs: `myavda moswavle, daTo, romelsac klasSi<br />

lideris roli hqonda. es ar gamoixateboda misi akademiuri moswrebiT,<br />

magram Tavisi fizikuri siZlieris, samarTlianobisa da `mWevrmetyvelebis~<br />

gamo moswavleebs Soris liderobda. erTxel gakveTilze sxva<br />

moswavlem, gigam, uxeSad da Tavxedurad raRac miTxra. me ar SevimCnie<br />

es da gakveTili Cveulebrivad gavagrZele, rom sagakveTilo dro gigas<br />

udisciplinobaze msjelobaSi ar damexarja. dasvenebaze CemTan erTma<br />

moswavlem moirbina da miTxra, rom daTo gigas scems sapirfareSoSi<br />

imitom, rom is uzrdelad mogeqcaTo. SeSinebuli gavvardi bavSvebis<br />

gasaSveleblad. me rom mivedi, daTo iq aRar iyo, gigas saxeze etyoboda<br />

cemis kvali. warmoidgineT, ra dReSi Cavvardebodi. ise davibeni, rom<br />

ar vicodi, rogor movqceuliyavi. bavSvebma iCxubes da me pirdapir Tu<br />

iribad amis mizezi aRmovCndi. ase cudad Tavi mTeli Cemi praqtikis ganmavlobaSi<br />

ar migrZvnia...~<br />

maswavlebeli:<br />

aRsaniSnavia is faqti, rom maswavlebeli akvirdeba da afasebs moswavles<br />

ara marto gonebrivi SesaZleblobebiTa da akademiuri moswrebiT,<br />

aramed sxva RirsebebiT (samarTlianobiT); ese igi, mas SeuZlia moswavlis<br />

ara marto susti, aramed Zlieri mxareebis SemCnevac, rac pedagogisaTvis<br />

Zalian mniSvnelovani, saWiro unaria. daTos samarTlianobis<br />

dacvis gansakuTrebuli moTxovnileba aqvs. SesaZloa, misTvis arc ki<br />

hqonoda mniSvneloba imas, Tu vis eqceodnen usamarTlod. is gamoesarCleboda<br />

yvelas.<br />

pedagogma reagireba ar moaxdina moswavlis mier mis mimarT uxe-<br />

Si da Tavxeduri qcevis faqtze, raTa sagakveTilo dro gigas udisciplinobaze<br />

msjelobaSi ar daexarja. amiT man daicva maswavleblis<br />

profesiuli standartis moTxovna, romlis Tanaxmadac: maswavlebelma<br />

`icis gakveTilis drois marTvis efeqtiani strategiebi;~ (maswavleblis<br />

profesiuli standarti gv.7).<br />

maswavlebels dadebiTad axasiaTebs kidev erTi faqti: rodesac Sesvenebaze<br />

mas acnobes moswavleebs Soris wamoWrili konfliqtis Sesaxeb,<br />

pedagogs hqonda myisieri reaqcia. gasagebia maswavleblis wuxili imis<br />

12


gamo, rom man ver SeZlo bavSvis usafrTxoebis dacva, magram Znelia,<br />

mas usayveduro, radgan moswavleebs Soris konfliqti klasSi ar wamoWrila,<br />

xolo Sesvenebaze maswavlebeli ver gaakontrolebda maT qcevas.<br />

situaciaSi araferia naTqvami imis Sesaxeb, ra gaakeTa man am incindentis<br />

Semdeg moswavlisTvis, romelsac saxeze cemis kvali emCneoda,<br />

rogor izruna mis janmrTelobaze, misi mdgomareobidan gamoyvanaze,<br />

masSi SurisZiebis grZnobis ganeitralebaze, daukavSirda Tu ara nacemi<br />

moswavlis mSoblebs da a.S. ra disciplinuri RonisZieba gaatara Cxubis<br />

wamomwyebi `klasis lideris~ mimarT, ra eTikur Rirebulebebze esaubra<br />

mas, daukavSirda Tu ara mis mSoblebs.<br />

fsiqologi:<br />

bavSvis miuRebeli qcevis reagirebis gareSe datoveba ar aris rekomendebuli,<br />

garda im SemTxvevebisa, rodesac bavSvi amgvar qcevas<br />

yuradRebis mipyrobis mizniT iyenebs. aseT SemTxvevebSi reagirebas<br />

ukureaqciac ki SeiZleba hqondes, radgan, SesaZloa, es iyos gamomwvevi<br />

qceva, romlis mizani yuradRebis miqceva da maswavlebelze zegavlenis<br />

moxdenaa. ase rom, mudmivma SeniSvnebma, SeiZleba, ganamtkicos kidec<br />

miuRebeli saqcieli. es ar niSnavs imas, rom maswavlebelma am SemTxveva-<br />

Si uyuradRebod datovos moswavlis qmedeba, magram man unda gaakeTos<br />

es frTxilad, taqtianad da ipovos aseT moswavlesTan misasvleli gza.<br />

mocemul SemTxvevaSi pedagogs, ra Tqma unda, maSinve unda mie-<br />

TiTebina disciplinis darRvevasa da araeTikur qcevaze. amis Semdeg<br />

ki moqceuliyo ise, rogorc moiqca, ar ganevrco es Tema gakveTilze.<br />

gakveTilis (an gakveTilebis) Semdeg aucileblad esaubra gigasTan imis<br />

dasadgenad, Tu ras SeeZlo gamoewvia misi amgvari saqcieli. es iqneboda<br />

maswavleblis mxridan adamianis Rirsebis dacvisa da, saerTod,<br />

urTierTpativiscemis magaliTi moswavleebisaTvis, upirveles yovlisa<br />

ki, gigasTvis.<br />

maswavlebels unda ganexila momxdari daTosTanac. aexsna bavSvisTvis,<br />

rom igi Zalian afasebs mis mxardaWeras, magram miuRebelia<br />

Zaladobis nebismieri gamovlena da maT Soris is saSualeba (fizikuri<br />

angariSsworeba), romelic gamoiyena moswavlem.<br />

13


ganaTlebis specialisti:<br />

es SemTxveva kargi magaliTia imisaTvis, rom maswavlebelma moswavleebTan<br />

erTad imsjelos konfliqtebis mSvidobiani gziT mogvarebis<br />

Sesaxeb. maswavlebelma unda auxsnas moswavleebs, rom Zaladoba arasodes<br />

ar aris gamosavali situaciidan. dialogi da urTierTpativiscema<br />

aris is saSualeba, romliTac nebismieri konfliqtis mogvareba<br />

SesaZlebelia. pedagogma agreTve yuradReba unda miaqcios imas, rogor<br />

warimarTeba urTierToba daTosa da gigas Soris. Tu saWiroeba Seiqmneba,<br />

SesaZloa, man moswavleebs Soris urTierTobis mowesrigebaSi aqtiuri<br />

rolic Seasrulos.<br />

14


SeniSvnebisTvis<br />

15


situacia #2<br />

pedagogi mogviTxrobs: „IX klasis damrigebeli var. yoveli gakveTilis<br />

dawyebis win Sevdivar Cems sadamrigeblo klasSi, raTa Tvali gadavavlo<br />

moswavleebs da davrwmunde, rom yvelaferi wesrigSia. erT dRes SevamCnie,<br />

rom pirveli gakveTilis Semdeg erT-erTi moswavle (vaJi) klasSi<br />

aRar iyo. movikiTxe, skolis teritoriaze veZebe, magram arsad Canda.<br />

maSin gadavwyvite, saxlSi momekiTxa, iqneb SeuZlod gaxda da Sin wavida-meTqi.<br />

davureke, magram arc Sin damxvda. mSobeli, imis nacvlad, rom<br />

erTad gveZebna bavSvi, Setevaze gadmovida: me Svili gamogigzavneT skolaSi,<br />

Tqven ver moaxerxeT misi klasSi gaCereba, neta sxvas ras mikeTebT,<br />

saerTod aRar gamovuSveb skolaSi da Tu rame xifaTs gadaeyara, ver<br />

gadamirCebiTo~.. gadavwyvite, situacia ar gamemZafrebina, amitom mSobels<br />

araferi vuTxari, Tumca gulnatkeni da Seuracxyofili davrCi.~<br />

maswavlebeli:<br />

maswavlebeli keTilsindisierad asrulebs masze dakisrebul movaleobebs.<br />

igi zrunavs bavSvebis usafrTxoebaze. situaciis mixedviT, pedagogi,<br />

klasis damrigebeli, zustad da erTgulad icavs maswavleblis<br />

profesiul valdebulebas. rac mTavaria, is amas akeTebs ara marto movaleobis<br />

moxdis mizniT, aramed imitom, rom bolomde aqvs gacnobierebuli<br />

sakuTari pasuxismgebloba. maswavleblis samagaliTo qmedebis fonze mis-<br />

Tvis gansakuTrebiT guldasawyvetia mSoblis araadekvaturi reaqcia da<br />

pretenziebi. imis nacvlad, rom, sakuTari Svilis interesebidan gamomdinare,<br />

iTanamSromlos pedagogTan, igi brazobs maswavlebelze da emuqreba<br />

kidec mas. unda aRiniSnos isic, rom, miuxedavad im Seuracxyofisa da<br />

gulistkivilisa, romelic maswavlebels mSobelma sruliad gaumarTleblad<br />

miayena, mocemulobis mixedviT, pedagogi inarCunebs simSvidesa da<br />

Tavazianobas, igi ar pasuxobs mSobels araeTikurad.<br />

16


fsiqologi:<br />

maswavlebelsa da moswavlis mSobels Soris jansaRi da nayofieri<br />

TanamSromlobis mniSvneloba yvelasaTvis gasagebia, magram, TanamSromloba<br />

rom Sedges, aucilebelia orive mxaris neba. maswavlebelma, am<br />

SemTxvevaSi, yvelaferi sworad gaakeTa mSobelTan TanamSromlobisTvis,<br />

magram, samwuxarod, mSobelma ar gamoxata TanamSromlobis survili da<br />

amis mizezi, upirveles yovlisa, aris misi araswori warmodgena maswavleblis<br />

da sakuTar movaleobebze. sasurveli iqneba, Tu pedagogi ar<br />

Sewyvets mSobelTan urTierTobis mcdelobas da Seecdeba, delikaturad<br />

gaesaubros mSobels, daanaxos, ramdenad mniSvnelovania bavSvisa-<br />

Tvis maTi erToblivi da SeTanxmebuli moqmedeba.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

miuxedavad im umadurobisa da uxeSobisa, romelic keTilsindisier<br />

maswavlebels Tavis pedagogiur praqtikaSi SeiZleba Sexvdes, man unda<br />

gamoiCinos moTmineba da ganagrZos movaleobis Sesruleba. dRes Tu ara<br />

xval is Tavisi saqmianobiT daarwmunebs mSobels TanamSromlobis aucileblobaSi.<br />

maswavlebelma unda gamoiyenos mSoblebis saswavlo procesSi<br />

CarTvis sxvadasxva strategia. gaacnos mSoblebs moswavleTa, maswavlebelTa<br />

da mSobelTa uflebebi da movaleobani. ra Tqma unda, yvelaferi<br />

amis gakeTeba maswavleblisagan damatebiT drosa da energias moiTxovs,<br />

magram, samagierod, igi SeiZens mokavSire mSoblebs, romlebTan Tanam-<br />

Sromlobac moswavleTa motivaciasa da pasuxismgeblobas sagrZnoblad<br />

aamaRlebs da pedagogs saswavlo da disciplinaruli miznebis miRwevaSi<br />

daexmareba.<br />

17


SeniSvnebisTvis<br />

18


situacia #3<br />

mSobeli mogviTxrobs: `Cemi Svili VII klasSia. iseTi samsaxuri maqvs, skolaSi<br />

ver mivdivar, amitom misi niSnebis Sesaxeb araferi vici. erTxel<br />

skolaSi saRamos mivedi. magram aravin damxvda xelovnebis maswavleblis<br />

garda, romelsac skolaSi xatvis wre aqvs. swored is damexmara, rom Cemi<br />

Svilis niSnebi JurnalSi menaxa. vnaxe, magram bevri veraferi gavige. ra-<br />

Rac komponentebis mixedviT afaseben. Cems Svils mxolod ramdenime saganSi<br />

ewera qula. kidec gavifiqre, ase iSviaTad ratom iZaxeben-meTqi.<br />

rogorc iqna, mSobelTa krebaze misvla movaxerxe. damrigebelma Sefasebebi<br />

gagvacno. saxtad davrCi. Cems Svils TiTqmis yvela saganSi dabali<br />

Sefaseba hqonda. damrigebels sayveduri vuTxari: ki magram sad iyaviT,<br />

aqamde ratom ar SematyobineT, aseTi mdgomareoba Tu hqonda-meTqi. damrigebelma<br />

yvelas winaSe uxeSad mipasuxa: ufro xSirad unda iaroT skolaSio.<br />

ra vqna, samsaxurs Tavi davanebo?..~<br />

maswavlebeli:<br />

dRes iseTi viTareba Seiqmna, rom Svilis aRzrdasTan erTad mSoblebis<br />

umetesoba didi datvirTviT muSaobs da xSirad, survilis miuxedavad,<br />

Svils saTanado yuradRebas ver uTmobs. gansaxilveli SemTxvevis<br />

mTxrobeli qalbatonic swored aseTi dedebis ricxvs miekuTvneba.<br />

mis monaTxrobSi igZnoba gulistkivili imis gamo, rom Svils saTanado<br />

yuradRebasa da dros ver uTmobs. moswavlis akademiuri moswrebis Sesaxeb<br />

maswavlebelma mSobels sistematurad unda miawodos informacia.<br />

Tu moswavlis akademiuri moswreba gauaresdeba, maswavlebelma aucileblad<br />

unda iTanamSromlos moswavlis mSobelTan, Caataros masTan<br />

individualuri Sexvedrebi, daadginos bavSvis akademiuri moswrebis<br />

gauaresebis mizezebi da mSobelTan erTad eZebos problemis mogvarebis<br />

SesaZlo gzebi.<br />

garda amisa, maswavlebels, kerZod ki damrigebels, unda hqondes<br />

yvela mSoblis sakontaqto informacia, raTa, saWiroebis SemTxvevaSi,<br />

dauyovnebliv SeZlos masTan dakavSireba. mocemuli situaciis mixedviT,<br />

pedagogma ara Tu droulad acnoba mSobels bavSvis akademiuri<br />

moswrebis Sesaxeb, aramed damsaxurebuli sayveduris mosmenac ar isurva.<br />

maswavlebels unda moexerxebina mSoblisaTvis informaciis miwodeba<br />

19


Svilis akademiuri moswrebis Sesaxeb, imis miuxedavad, ra sixSiriT ivlida<br />

mSobeli skolaSi.<br />

fsiqologi:<br />

akademiuri moswrebisa da/an qcevis gauaresebis SemTxvevaSi, sagnis<br />

pedagogma amis Sesaxeb dauyovnebliv unda acnobos mSobels an klasis<br />

xelmZRvanels, Tu igi TviTon ver SeZlebs mSobelTan dakavSirebas.<br />

ufro metic, ar aris sakmarisi mSoblisaTvis ganmsazRvreli Sefasebebis<br />

(niSnebis) Sesaxeb informaciis miwodeba. ufro mniSvnelovania ganmavi-<br />

Tarebeli Sefaseba, romelic mSobels daanaxvebs Svilis Zlier da sust<br />

mxareebs da miawvdis xarvezebis aRmofxvris Sesaxeb rekomendaciebs.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

bavSvis problemebis Taobaze maswavlebelTan misul mSobels pedagogi<br />

aucileblad Tavazianad da gagebiT unda esaubros. mSobelTan TanamSromlobiT<br />

gacilebiT ufro iolia moswavlis problemebis mizezebis<br />

dadgena da SemdgomSi am problemebis mogvareba.<br />

skolam unda SeimuSavos moswavleTa akademiuri moswrebis Sesaxeb<br />

mSobelTaTvis informaciis miwodebis sistema (magaliTad, zogierT<br />

skolaSi arsebobs eleqtronuli Jurnalebis, zogSi _ mokle teqsturi<br />

SetyobinebebiT mimoweris praqtika, Tumca tradiciuli werilobiTi mimowera<br />

komunikaciis yvelaze xelsayreli formaa).<br />

radgan mSobels gauWirda Sefasebis axal sistemaSi garkveva, sasurvelia,<br />

skolam mSoblebisaTvis Caataros Sexvedrebi Sefasebis mravalkomponentiani<br />

modelis asaxsnelad. SesaZlebelia ganmartebiTi xasiaTis<br />

bukletebis dabeWdva da gavrcelebac.<br />

20


SeniSvnebisTvis<br />

21


situacia #4<br />

mSobeli mogviTxrobs: `Cveni ojaxi mZime ekonomiuri pirobebis gamo ori<br />

wlis win raionidan TbilisSi gadmovida sacxovreblad. Sesabamisad, Cemi<br />

Svilic dedaqalaqis erT-erT skolaSi miviyvane. sanam raionSi vcxovrobdiT,<br />

Cemi gogona Zalian kargad swavlobda. klasSi yvelaze maRali niSnebi<br />

hyavda. mas Semdeg, rac TbilisSi gadmovediT, bavSvma swavlas jer uklo<br />

da mere saerTod aiRo xeli. skolaSi wasvla ezareboda, gakveTilebs<br />

aRar amzadebda. mizezi vkiTxe. Cemma Svilma miTxra, rom Tavs daCagrulad<br />

grZnobs, klaselebTan, faqtobrivad, kontaqti ara aqvs, maswavlebeli<br />

gakveTils iSviaTad ekiTxeba da niSansac ar uwers. bavSvi Tavis TavSi<br />

Caiketa da aRar mekontaqteboda. daxmarebisaTvis klasis damrigebels<br />

mivmarTe, raTa bavSvi sul ar wasuliyo xelidan. damrigebelma veraferi<br />

mirCia. gadavwyvite, Svili sxva skolaSi gadameyvana. madloba RmerTs, ase<br />

moviqeci. winaswar davelaparake skolis direqtors, avuxseni Cemi Svilis<br />

problemebi da sxva skolaSi gadayvanis mizezi. axla bavSvi iq Tavs ukeTesad<br />

grZnobs, megobrebi gaiCina da swavlasac moumata.~<br />

fsiqologi:<br />

mSoblis monaTxrobidan Cans, rom ojaxi cxovrobda raionSi, sadac<br />

gogona saukeTeso moswavle iyo. savaraudod, igi miCveulia klasSi pirvelobas.<br />

axal skolaSi, sadac, rogorc Cans, ufro Zlieri bavSvebi arian,<br />

vidre mis Zvel klasSi. SesaZlebelia, man ver moipova iseTive aRiareba,<br />

rogorsac SeCveuli iyo. mas, bunebrivia, gauWirdeboda Segueba<br />

imasTan, rom is aRaraa saukeTeso. bavSvisaTvis swavlis erT-erTi umniSvnelovanesi<br />

xelSemwyobi faqtori garSemomyofebis aRiarebaa. rogorc<br />

Cans, moswavle gogonas problemebs swored amis deficiti gansazRvravs.<br />

amas emateba isic, rom dedaqalaqis skolaSi gadmosvlis Semdeg, rogorc<br />

gulistkiviliT aRniSnavs mSobeli, mas maswavlebeli gakveTils iSviaTad<br />

ekiTxeba da niSansac ar uwers. axal klasSi gogonas arc megobrebi hyavs.<br />

yovelive zemoT Tqmulidan Cans, rom bavSvma ver daamyara misTvis sasurveli<br />

urTierTobebi verc TanaklaselebTan da verc pedagogebTan.<br />

skolis Secvla Zalian bevri bavSvisTvis did problemas warmoadgens.<br />

maT xSirad uWirT axal garemosTan, axal adamianebTan Segueba. SesaZloa,<br />

amas Tavi damoukideblad ver gaarTvan da daxmareba dasWirdeT. swored<br />

aseTi SemTxvevaa aRwerili zemoT mocemul magaliTSi. amitom sasurve-<br />

22


lia, pirvel periodSi axal moswavles daeTmos ufro meti yuradReba,<br />

maswavlebeli Seecados, xeli Seuwyos mas TanaklaselebTan pozitiuri<br />

urTierTobebis damyarebaSi. pedagogma amisaTvis SeiZleba gamoiyenos<br />

rogorc <strong>saskolo</strong> dro, aseve skolis gareT dagegmili RonisZiebebi.<br />

maswavlebeli:<br />

maswavleblis profesiuli valia aqtiuri TanamSromloba TiToeuli<br />

moswavlis mSobelTan. mocemuli situaciis Tanaxmad, TanamSromlobis<br />

iniciativa modioda moswavlis mSoblis mxridan, romelic kargad acnobierebda<br />

klasis damrigeblis rols. magram TanamSromloba ver Sedga,<br />

radgan moswavlis mSobels klasis damrigebelma veraferi urCia. man ver<br />

SeZlo iseTi garemos Seqmna, romelic axalgadmosul moswavlesa da mis<br />

danarCen Tanaklaselebs Soris pozitiuri urTierTobebis Camoyalibebas<br />

Seuwyobda xels.<br />

maswavleblis profesiuli standartis mixedviT, pedagogma `icis,<br />

rogor Camoayalibos moswavleebs Soris pozitiuri urTierTobebi...~<br />

(maswavleblis profesiuli standarti, gv.7), rasac, samwuxarod, ver axerxebs<br />

situaciaSi aRwerili maswavlebeli.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

maswavlebels marTebda, ufro meti yuradReba gamoeCina axali<br />

moswavlis mimarT. sasurvelia, skolas axali moswavlis ucxo garemosTan<br />

integraciisaTvis hqondes erTgvari rituali, moswavlis daxvedris<br />

ceremoniali. rodesac klasSi axali moswavle gadmodis, rekomendebulia,<br />

rom maswavlebelma moawyos `bavSvis miReba~, warudginos,<br />

gaacnos igi klass, auxsnas sxvebs, rom is xdeba maTi Tanaklaseli da<br />

axali megobari; pedagogs SeuZlia, dagegmos aqtivobebi, romlebic xels<br />

Seuwyobs axalmosuli moswavlis klasSi integracias. msgavs situacieb-<br />

Si pedagogebma (da/an skolis fsiqologma, Tu amis saWiroeba Seiqmneba)<br />

unda imuSaon klasis moswavleebTan tolerantobis grZnobis gasaRviveblad,<br />

aswavlon bavSvebs Tanatolebis miReba da pativiscema.<br />

23


SeniSvnebisTvis<br />

24


situacia #5<br />

moswavle gviambobs: „Cems klasel papunas laparaki uWirs, is Zalian nela<br />

saubrobs da Tan ena ebmis. Cemi azriT, maswavlebeli mas ar eqcevakargad<br />

. imis nacvlad, rom yuradReba gamoiCinos mis mimarT, papunas saubars<br />

awyvetinebs da ar aclis azris bolomde gamoTqmas. arada, papuna Zalian<br />

kargad mecadineobs da bevri ram icis. sxva moswavleebi, romlebic masze<br />

karg niSnebs iReben, davalebas misgan iweren xolme. maswavlebeli papunas<br />

axla ukve Zalian iSviaTad iZaxebs da maSinac mouTmenlad elodeba,<br />

rodis gascems igi pasuxs. erTi pasuxis gacema rom ar aqvs damTavrebuli,<br />

meore SekiTxvas usvams. me vici, rom papuna Zalian ganicdis amas da<br />

mecodeba. maswavlebeli usamarTlod eqceva. ra misi bralia, rom laparaki<br />

uWirs.“<br />

maswavlebeli:<br />

maswavleblis amgvari qmedeba, marTalia, pedagogiurad ar aris<br />

gamarTlebuli, magram gaTvaliswinebuli unda iqnes agreTve maswavleblis<br />

mdgomareobac. maswavlebels klasSi bevri moswavle hyavs, misi<br />

sagakveTilo dro ki winaswar gansazRvrulia. maswavleblisaTvis rTulia,<br />

garkveul droze meti dauTmos romelime moswavles. mas samuSao<br />

aqvs danarCen moswavleebTanac. uyuradRebod ar unda darCes mTeli<br />

klasi erTi moswavlis gamo, magram am moswavles metyvelebis problema<br />

aqvs da mas orjer meti dro sWirdeba codnis gadmosacemad, vidre mis<br />

Tanaklaselebs. pedagogi dgas eTikuri da profesiuli dilemis winaSe,<br />

romlis gadawyveta arc Tu ise advilia.<br />

fsiqologi:<br />

papunas aqvs problema – metyvelebis neli tempi da enaborZikoba.<br />

saqarTvelos skolebSi inergeba inkluziuri ganaTleba. misi erT-erTi<br />

ZiriTadi principia, rom TiToeul bavSvs unda hqondes ganaTlebis miRebis<br />

SesaZlebloba misi unarebisa da moTxovnilebebis gaTvaliswinebiT.<br />

25


maswavlebeli unda exmarebodes bavSvs problemebis daZlevaSi. am<br />

SemTxvevaSi pedagogi araTu exmareba moswavles siZneleebis gadalaxva-<br />

Si, aramed aris imis safrTxe, rom misi araadekvaturi damokidebuleba<br />

bavSvis fsiqologiuri problemebis mizezi gaxdeba. papuna, SesaZloa,<br />

daiTrgunos, amgvarma damokidebulebam uaryofiTad imoqmedos mis<br />

TviTSefasebasa da swavlis motivaciaze.<br />

sasurvelia, rom maswavlebelma papuna gamoiZaxos imave sixSiriT,<br />

rogoriTac misi Tanaklaselebi, raTa bavSvma Tavi sxvebisagan gansxvavebulad,<br />

sxvebze cudad ar igrZnos. Tu maswavlebeli metyvelebis<br />

problemebis gamo ufro iSviaTad gamoiZaxebs bavSvs, SesaZloa, papunas<br />

dauqveiTdes davalebebis momzadebis, gakveTilze aqtivobis motivacia.<br />

yovelive es ki Zalian cud zegavlenas moaxdens rogorc mis fizikur<br />

unarebze, aseve akademiur moswrebaze.<br />

skolis administraciam unda uzrunvelyos im maswavleblebis Sexvedra,<br />

romlebic papunas aswavlian, raTa maT erTad imsjelon arsebuli<br />

problemis gadaWris SesaZlo gzebze. es iseTi SemTxvevaa, rodesac<br />

muSaobaSi CarTuli unda iyos skolis fsiqologi an logopedi. aseve<br />

mSoblebis informireba da saswavlo procesSi CarTuloba erT-erTi aucilebeli<br />

pirobaa problemis warmatebiT mosagvareblad.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

maswavleblis profesiuli standartis mixedviT: „maswavlebeli icnobs<br />

inkluziuri ganaTlebis... principebs da iyenebs mas sakuTari praqtikis<br />

dagegmvasa da ganxorcielebaSi.“ (maswavleblis profesiuli standarti<br />

gv. 7) papunas SemTxveva swored inkluziuri ganaTlebis principebis codnas<br />

moiTxovs maswavleblisagan. samwuxarod, maswavlebeli ver axerxebs<br />

imas, rom individualurad miudges moswavles. amiT igi ugulebelyofs<br />

erovnuli saswavlo gegmis erT-erT yvelaze mniSvnelovan moTxovnas _<br />

orientacias TiToeul moswavleze: „saganmanaTleblo procesis centrSi<br />

dgas TiToeuli moswavle...“ da `gaTvaliswinebulia moswavlis fizikuri<br />

da fsiqikuri SesaZleblobebi~...(erovnuli saswavlo gegma, 2009, gv.6)<br />

pedagogis qmedeba ewinaaRmdegeba iseT mniSvnelovan, saerTaSoriso<br />

samarTlebriv dokumentsac, rogoricaa „bavSvis uflebaTa konvencia“,<br />

romlis mixedviT „sakuTari Tavis rwmenis“ gaZliereba aRzrdisa da ganaTlebis<br />

pirveli rigis amocanad aris dasaxuli (ix. bavSvis uflebebis<br />

konvencia, muxli 22. 1.).<br />

26


pedagogi Tavisi qceviT urTierTpativiscemisa da adamianis uflebaTa<br />

dacvis magaliTs unda aZlevdes moswavleebs, raTa gansxvavebulis<br />

mimarT mimRebloba da Semwynarebloba Camouyalibos maT. imisaTvis, rom<br />

maswavleblis qmedeba ar ewinaaRmdegebodes arc papunas da arc danar-<br />

Ceni moswavleebis interesebs, maswavlebels SeuZlia SesTavazos bavSvs,<br />

rom misi survilis SemTxvevaSi, papunam pasuxi werilobiT gasces, raTa<br />

ar moxdes misi metyvelebis problemis xazgasma.<br />

27


SeniSvnebisTvis<br />

28


situacia #6<br />

moswavle mogviTxrobs: „CemTvis miuRebelia, rodesac maswavleblebi<br />

Tavs gvaxveven TavianT politikur Sexedulebebs. me piradad Zalian<br />

apolitikuri var, magram erTi Cemi Tanaklaseli mudam Tvals adevnebs<br />

politikur movlenebs. erTxel biologiis maswavlebelma gakveTilze<br />

daiwyo mTavrobis lanZRva, Cemi Tanaklaseli ki SeekamaTa da daicva<br />

xelisufleba. amaze maswavlebeli Zalian gabrazda da Cxubi dauwyo:<br />

`Sen da Sens ojaxs xels gaZlevT es mTavroba, Torem rogor SeiZleba<br />

am xelisuflebis mxardaWera da a.S.~ mas Semdeg maswavlebeli gadaekida<br />

Cems Tanaklasels. xSirad daumsaxurebel SeniSvnebs aZlevda, ufro<br />

mkacrad ekiTxeboda gakveTils da imaze nakleb niSans uwerda, vidre<br />

ekuTvnoda.“<br />

maswavlebeli:<br />

bevri adamiani sistematurad adevnebs Tvals politikur movlenebs<br />

da mkveTrad gamoxatuli emociuri damokidebuleba aqvs xelisuflebis<br />

an romelime opoziciuri politikuri dajgufebis mimarT. magram,<br />

rogoric unda iyos konkretuli adamianis azri da Sexeduleba raime<br />

movlenaze, mas unda SeeZlos gansxvavebuli azris mosmena da miRebac. es<br />

gansakuTrebiT mniSvnelovania maSin, rodesac saqme exeba maswavlebels.<br />

mas xom, sagnis swavlebis garda, evaleba, moswavleebs sakuTari azris<br />

gamoxatva da sakuTari Sexedulebebis argumentirebuli dacva aswavlos.<br />

aRweril situaciaSi ki, maswavlebeli araTu xels uwyobs, aramed kategoriulad<br />

ewinaaRmdegeba moswavlis mier sakuTari, pedagogisagan gansxvavebuli<br />

azris gamoxatvis mcdelobas. swored es iqca maswavlebelsa<br />

da moswavles Soris konfliqtis mizezad.<br />

fsiqologi:<br />

<strong>saskolo</strong> asakis bavSvis politikuri mrwamsi umeteswilad emTxveva<br />

mis ojaxSi arsebul politikur Sexedulebebs. rodesac mis Sexedule-<br />

29


ebs aseTi mkveTrad gansxvavebuli azri upirispirdeba maswavleblis<br />

mxridan, bavSvi unda gaumklavdes SexedulebaTa konfliqts: vin aris<br />

swori? garda amisa, politikaze debatebi gakveTilis msvlelobisas ar<br />

aris gamarTlebuli, radgan moswavlem gakveTilze mTeli yuradRebis<br />

koncentracia codnis aTvisebaze unda moaxdinos da ara msgavs diskusiaze.<br />

amasTanave, rodesac maswavlebeli Seuracxyofs moswavlesa da<br />

mis ojaxs, es mozardisaTvis gansakuTrebiT mtkivneulia.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

maswavlebelma ver SeZlo SeenarCunebina simSvide konfliqtur situaciaSi,<br />

miT umetes, inteleqtualuri konfliqtis dros.<br />

maswavleblis profesiuli standartis mixedviT, maswavlebels<br />

moeTxoveba, rom man icodes da iyenebdes gakveTilis drois marTvis<br />

efeqtian strategiebs. („maswavlebelma icis gakveTilis drois marTvis<br />

efeqtiani strategiebi“ maswavleblis profesiuli standarti gv.7). situaciis<br />

aRweridan aSkaraa, rom qveyanaSi arsebuli politikuri viTarebis<br />

ganxilvas maswavlebeli gakveTilisaTvis gankuTvnil dros uTmobs<br />

da ar iyenebs mas maqsimalurad efeqturad saswavlo miznebisa da amocanebis<br />

misaRwevad.<br />

rogorc moswavle ambobs, am incindentis Semdeg pedagogi „gadaekida“<br />

mis Tanaklasels. Tu maswavlebeli realurad daumsaxureblad<br />

dabal niSans uwers moswavles, igi ugulebelyofs erovnuli saswavlo<br />

gegmis moTxovnas, rom moswavle arasaTanado saqcielisaTvis sagnis niSniT<br />

ar unda daisajos (erovnuli saswavlo gegma, 2007, gv.11). igi iRebs<br />

usamarTlo gadawyvetilebas da niSniT sjis bavSvs araTu „arasaTanado<br />

saqcielisaTvis“, mxolod da mxolod gansxvavebuli azrisaTvis.<br />

maswavlebelma maqsimalurad unda Seikavos Tavi gakveTilze moswavleebTan<br />

Tavisi politikuri Sexedulebebis gamoTqmisagan. Tu moswavleebi<br />

Seecdebian mis amgvar diskusiaSi CarTvas, SesTavazos maT diskusiis<br />

gadatana arasagakveTilo dros, daicvas eTikuri normebi sakiTxis<br />

ganxilvisas da ganxilvis procesSi moswavleebs gansxvavebuli azris<br />

Semwynareblobis magaliTi misces.<br />

30


SeniSvnebisTvis<br />

31


situacia #7<br />

moswavle gviambobs: „bolo dros Tmis cvena damewyo. bevr eqimTan viyavi,<br />

mkurnalobac Cavitare, magram uSedegod. Tma Tavze TiTqmis aRar<br />

maqvs. kani miCans. Zalian ganvicdi amas. mTeli zafxuli qudiT davdiodi.<br />

Zalian vnerviulobdi imaze, rom klasSi bavSvebi damcinebdnen. skolaSic<br />

qudiT mivedi da ase davdiodi. erT-erTi maswavlebeli mTeli kviris<br />

ganmavlobaSi SeniSvnas maZlevda da daJinebiT mTxovda qudis moxdas. me<br />

ar vemorCilebodi. erTxelac, gakveTilze SesvlisTanave, kategoriulad<br />

gamomicxada: an quds moixdi, an gabrZandi gakveTilidano. me gakve-<br />

Tilidan gamosvla varCie.~<br />

maswavlebeli:<br />

klasSi moswavlis qudiT jdoma qcevis miRebul normebs ewinaaRmdegeba.<br />

es klasisa da maswavleblisadmi erTgvari upativcemulo damokidebulebis<br />

gamoxatulebad miiCneva. amitom maswavleblis reaqcia<br />

bunebrivia. moswavlis daumorCileblobam is kidev ufro gaaRiziana da,<br />

savaraudod, amiT aris gamowveuli misi kategoriuli toni.<br />

faqtia: klasSi situacia garTulda. miuxedavad zemoTqmulisa, cxadia,<br />

rom brali amaSi didwilad maswavlebels miuZRvis da ai ratom: pedagogi<br />

ar dainteresebula, ratom ar ixdida, misi daJinebuli Txovnis<br />

miuxedavad, moswavle quds. Sesabamisad, igi ver moipovebda moswavlis<br />

TvalSi ndobas, rom bavSvs misTvis gaeziarebina problema, romelsac<br />

Tavad esoden tragikulad aRiqvamda. moswavlis ndobis mopovebis erTerTi<br />

saukeTeso gza moswavleTa azrebisadmi gulisyuriTa da seriozulobiT<br />

mokideba da maTi piradi problemebiT dainteresebaa. pedagogi<br />

unda iyos mrCeveli ara marto saswavlo procesSi warmoqmnili<br />

siZneleebis gadalaxvaSi, aramed, moswavlis survilis SemTxvevaSi, daexmaros<br />

mas piradi problemebis mogvarebaSic.<br />

32


ganaTlebis specialisti:<br />

pedagogma Tavisi Seuvali principulobiT Seqmna konfliqturi situacia.<br />

aRsaniSnavia, rom moswavlis klasidan gaSvebiT maswavlebelma<br />

dauSva kidev erTi Secdoma: mozardi datova umeTvalyureod. amiT man<br />

uRalata profesiul pasuxismgeblobas. saswavlo procesis dros pedagogma<br />

unda uzrunvelyos TiToeuli moswavlis usafrTxoeba (sxvaTaSoris,<br />

ara marto fizikuri, aramed inteleqtualuri da emociuric). Tu<br />

gakveTilis mimdinareobisas bavSvs raime SeemTxveva, pasuxi, upirveles<br />

yovlisa, mas moeTxoveba.<br />

emociuri usafrTxoeba aranakleb mniSvnelovania, vidre fizikuri.<br />

maswavlebels unda Seeqmna klasSi iseTi situacia, rom bavSvs Tavisi<br />

gansxvavebulobis gamo uxerxulad ar egrZno Tavi da gaeqarwylebina<br />

misTvis Tanaklaselebis dacinvis SiSi.<br />

fsiqologi:<br />

pedagogs, bunebrivia, ar unda gaeSva bavSvi klasidan. gakveTilis<br />

msvlelobisas aRar unda gaemaxvilebina yuradReba moswavlis gajiute-<br />

33


aze, gakveTilebis dasrulebis Semdeg ki gasaubreboda bavSvs. albaT,<br />

ar moiZebneba maswavlebeli, romelic gaigebda qudis tarebis namdvil<br />

mizezs da ar miscemda moswavles skolaSi TavsaburaviT siarulis<br />

uflebas.<br />

sanam moswavles SeniSvnebiT aavsebda, mas unda ecada jer bavSvTan<br />

pirispir saubari. Tu moswavle ar gaumJRavnebda mas sakuTar problemas,<br />

miemarTa mSoblisTvis, romlisganac is gaigebda bavSvis qcevis<br />

namdvil motivs. Seityobda ra moswavlis qcevis namdvil mizezs, maswavlebels<br />

yvelaferi unda eRona, rom bavSvs ufro msubuqad aReqva Tavisi<br />

problema. is unda gasaubreboda klass, magram ara konkretulad am bi-<br />

Wis problemaze (sasurvelia, ara misi TandaswrebiT). maT erTad unda<br />

emsjelaT Semwynareblobis, TanagrZnobis mniSvnelobaze.<br />

34


SeniSvnebisTvis<br />

35


situacia #8<br />

moswavle gviambobs: „myavs erTi maswavlebeli, romelic, imis gamo,<br />

rom ver axerxebs bavSvebis gaCerebas, masalis axsnas ver aswrebs da<br />

gakveTils auxsnelad gvaZlevs. Sedegad misi sagani klasSi aravin ar<br />

icis. Tumca amas yvelaze ver vityvi, radgan mas hyavs amorCeuli orisami<br />

bavSvi SeZlebuli ojaxebidan da maT calke amecadinebs. mere sxvadasxva<br />

konkursze (konferenciebi, olimpiadebi...) gahyavs da, rogorc<br />

vici, ramdenjerme gaimarjves kidec. yovelTvis guli mwydeboda, Zalian<br />

mindoda, mec mimeRo monawileoba am konkursebSi, vTxove kidec maswavlebels,<br />

CemTvisac moeca amis saSualeba, magram arc momismina.”<br />

maswavlebeli:<br />

moswavleTa udisciplinoba warmatebuli saswavlo procesis umTavresi<br />

xelisSemSleli faqtoria. disciplinis SenarCuneba ki mxolod<br />

moswavleTa interesis gamowveviTa da saintereso gakveTilebis CatarebiTaa<br />

SesaZlebeli. mocemulobis mixedviT maswavlebeli ver axerxebs<br />

moswavleTa yuradRebis mipyrobas da gakveTilze wesrigis damyarebas,<br />

bavSvebs gakveTils auxsnelad aZlevs. maswavleblis dabal profesiul<br />

kompetencias emateba is arakeTilsindisieri qmedebac, rom rom mas ramdenime<br />

moswavle hyavs amorCeuli, romlebic sxvadasxva SejibrebaSi imarjveben,<br />

danarCeni moswavleebi ki TiTqmis ucodinrebi arian.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

rogorc monaTxrobidan Cans, maswavlebels ar SeuZlia klasis mar-<br />

Tva da Sedegebic savalaloa. (`TiTqmis mTeli klasi ucodinrebi varT~).<br />

igi ver akmayofilebs profesiuli standartis moTxovnebs, romelTa<br />

mixedviTac maswavlebeli: `acnobierebs klasis marTvis stilis gavlenas<br />

moswavlis ganwyobaze, qcevasa da swavlis Sedegebze~ (maswavleblis<br />

profesiuli standarti, gv.7 ) icis `gakveTilis drois marTvis efeqtiani<br />

strategiebi~ (iqve gv.7 ) da icis `swavlis motivaciis amaRlebis<br />

36


strategiebi da aanalizebs maT SesaZlo Sedegs konkretul situaciaSi~<br />

(iqve gv. 8).<br />

maswavlebels seriozuli problemebi aqvs profesiuli unar-Cvevebis<br />

naklebobis gamo. amis gamosworeba SeiZleba Teoriuli codnis gaRrmavebisa<br />

da praqtikuli gamocdilebis dagrovebis gziT. imaves ver vityviT<br />

mis qcevaze, romelic ar Seesabameba eTikur normebs. rogorc<br />

moswavlis monaTxrobidan Cans, am maswavleblis mier kerZod momzadebuli<br />

moswavleebi sxvadasxva konkursSi imarjveben. e. i. maswavlebels,<br />

rogorc sagnis specialists, Seswevs unari, maRal Sedegs miaRwios,<br />

roca amis survili aqvs. aqedan SegviZlia davaskvnaT, rom misi problemebi<br />

ufro eTikuria, vidre profesiuli.<br />

moswavle gulistkiviliT aRniSnavs, rom pedagogi mikerZoebulia.<br />

igi gansakuTrebulad eqceva ekonomiurad SeZlebuli mSoblebis Svilebs.<br />

amiT is seriozul safrTxes uqmnis mozardebis sulier samyaros da arakeTilsindisierebis<br />

magaliTs aZlevs maT.<br />

sakuTari moswavleebis kerZod momzadeba ewinaaRmdegeba pedagogiuri<br />

eTikis principebs.maswavleblis profesiuli valdebulebaa, yvela<br />

moswavles Tanabari yuradReba dauTmos da sakuTari SesaZleblobebis<br />

gamovlenis saSualeba misces. moswavle-maswavleblis urTierToba miukerZoeblobis<br />

safrTxis winaSe dgeba, rac warmatebuli saswavlo process<br />

saSiSroebas uqmnis. sakuTari moswavlis kerZod momzadebiT ilaxeba<br />

agreTve danarCeni moswavleebis interesebi da uflebebi.<br />

fsiqologi:<br />

maswavlebelma keTilsindisierad unda Seasrulos Tavisi movaleoba<br />

da keTilsindisierebis magaliTi unda misces Tavis moswavleebs. mas<br />

unda hqondes erTnairi damokidebuleba yvela bavSvisadmi. savsebiT<br />

SesaZlebelia, rom moswavleebis daumorCilebloba erTgvari protesti<br />

da upativcemulobis gamoxatulebaa pedagogis mimarT zogierTi bavSvisadmi<br />

misi damokidebulebis gamo.<br />

maswavlebeli unda gaecnos da daeuflos klasis marTvis strategiebsa<br />

da sagnis swavlebis efeqtur meTodebs. Tu igi mainc ver SeZlebs<br />

bavSvebis gakveTilze gaCerebas, daxmarebisaTvis mimarTos klasis damrigebels,<br />

skolis administraciasa da skolis fsiqologs.<br />

37


SeniSvnebisTvis<br />

38


situacia #9<br />

moswavle gviambobs: „erTxel maswavlebelma gakveTilis axsna daiwyo.<br />

es iseTi sakiTxi iyo, romelzec cota informacia winaswar mqonda, saubarma<br />

Zalian damainteresa. ramdenime SekiTxva davusvi. Tavidan mipasuxa,<br />

magram mere SevamCnie, rom am sakiTxze amomwuravi informacia arc<br />

Tavad hqonda da Semdegi kiTxva rom davusvi, Zalian uxeSad mipasuxa. me<br />

ver moviTmine da klasidan gavedi.. maswavlebelma Cemi mSobeli daibara,<br />

direqciaSic ganacxada, rom me gakveTili TviTneburad mivatove. Cemi<br />

simarTle ver davamtkice da Zalian gulnatkeni davrCi.“<br />

maswavlebeli:<br />

maswavleblisaTvis mZimea iseT situaciaSi yofna, rodesac mas<br />

moswavlis mier dasmul SekiTxvaze saTanado pasuxi ar aqvs. moswavleebs<br />

eWvi SeaqvT maswavleblis kompetenciaSi, magram aRweril situaciaSi<br />

maswavleblis qmedebas mainc ar aqvs gamarTleba. imis gamo, rom mas<br />

moswavlis mier dasmul SekiTxvebze pasuxi ar hqonda, sakuTari profesiuli<br />

„prestiJis gadarCenis“ aramarTebuli gza airCia. gaRizianebulma<br />

moswavles sityvieri Seuracxyofa miayena.<br />

pedagogi valdebulia klasSi Seqmnas iseTi garemo, rom bavSvebi ar<br />

SeizRudon gakveTilze sakuTari azrebis gamoxatvisas. maT unda See-<br />

ZloT, dasvan yvela kiTxva, romlebzec pasuxi ainteresebT.<br />

maswavlebeli, romelic ver axerxebs sakuTari emociebis moTokvas<br />

da iolad SeuZlia adamianebisaTvis Seuracxyofis miyeneba, ver iqneba<br />

misabaZi magaliTi moswavleebisaTvis.<br />

pedagogma mSobels acnoba, rom bavSvma gakveTili datova da, erTi<br />

SexedviT, sworadac moiqca, magram maswavlebelma mSobeli sasayvedurod<br />

daibara da direqciaSic ganacxada, rom moswavlem gakveTili TviTneburad<br />

miatova. gakveTilis mitoveba TavisTavad araswori saqcielia,<br />

magram pedagogma arc mSobels da arc direqcias namdvili mizezi ar<br />

gaacno. man Seuracxyo moswavle mxolod imis gamo, rom mis kiTxvaze<br />

pasuxi ar hqonda, moswavlemac amis pasuxad datova gakveTili.<br />

39


fsiqologi:<br />

pedagogma, pirvel rigSi, TviTon unda gaiazros, rom ar arsebobs<br />

yovlismcodne adamiani. Semdeg ki auxsnas Tavis moswavleebsac, rom Seu-<br />

Zlebelia icode amqveynad yvelaferi, ufro metic: sruliad dasaSvebia,<br />

erT konkretul sakiTxzec ki ar gqondes amomwuravi informacia. Tu<br />

maswavlebeli TviTon miiCnevs, rom yvelafris codna SesaZlebelia, igi<br />

bavSvebsac Seuqmnis amis iluzias. SesaZloa, realur situaciaSi moswavleebs<br />

gauCndeT sakuTari ususurobis gancda da CamouyalibdeT dabali<br />

TviTSefaseba.<br />

maswavlebels vurCevT, rom sxva dros ar miiRos pirad Seuracxyofad<br />

moswavlis SekiTxva. dahpirdes mas, rom momavali gakveTilisTvis<br />

daazustebs pasuxs da SeZlebisdagvarad amomwurav informacias miawvdis.<br />

es sulac ar daakninebs mis profesiul kompetenturobas. piriqiT,<br />

amiT maswavlebeli moipovebs moswavleTa ndobas.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

maRalkvalificiurma pedagogma unda aswavlos moswavleebs, rogor<br />

moipovon maT sasurveli informacia ama Tu im sakiTxze. erovnuli saswavlo<br />

gegmis mixedviT, swavla niSnavs ara marto informaciis SeZenas,<br />

aramed agreTve unar-Cvevebisa da damokidebulebis ganviTarebas. saswavlo<br />

procesSi ZiriTadi aqcenti mimarTulia saazrovno da TviTmarTvis<br />

unar-Cvevebis ganviTarebaze. (damatebiTi informacia ixileT<br />

meTodologiur saxelmZRvaneloSi: „rogor vaswavloT moswavleebs<br />

azrovneba“ (erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri, 2007)<br />

moswavle unda axerxebdes misTvis sasurveli informaciis mopovebas<br />

damoukideblad. TviTmarTvis am unaris CamoyalibebaSi mas maswavleblis<br />

daxmareba sWirdeba. pedagogi am SemTxvevaSi xdeba mrCeveli. igi<br />

moswavles miuTiTebs im SesaZlo wyaroebze (wignebi, kvlevebi, angariSebi,<br />

eleqtronuli informacia), romlebic SeiZleba sakiTxis garSemo arsebobdes.<br />

sasurvelia, pedagogma SesTavazos moswavles, rom maT erTad<br />

moiZion informacia. SesaZloa, maswavleblis daxmarebiT bavSvma moxsenebac<br />

gaakeTos misTvis saintereso sakiTxis Sesaxeb klasis winaSe.<br />

40


SeniSvnebisTvis<br />

41


situacia #10<br />

mSobeli gviambobs: `Cemi bavSvi mousvenaria, magram, amave dros, maswavleblebi<br />

amboben, rom Zalian niWieria. nikas yvelaferi ainteresebs.<br />

is xSirad winaswar kiTxulobs <strong>saskolo</strong> wignebs da advilad iTvisebs<br />

wakiTxuls. magram es problemad gadaiqca, radgan maswavlebeli meubneba:<br />

`Tqveni Svili saswavlo process arRvevs imiT, rom axal masalas<br />

Cemze win hyveba da koncentracias kargavs~. amisaTvis nika maswavlebelma<br />

ramdenjerme dasaja saganSi cudi quliT. skolaSi rom mivedi da<br />

pedagogs vTxove, mieciT ufro rTuli davaleba, romlis Sesrulebac<br />

misTvis Zalian advili ar iqneba-meTqi, man mipasuxa: `programiT mivdivar...~<br />

maswavlebeli:<br />

aSkaraa problemuri situaciis arseboba, romelic Tu ar daregulirda,<br />

gaamwvavebs maswavleblis, mSoblisa da moswavlis urTierTobebs,<br />

xels SeuSlis gakveTilis efeqtur mimdinareobas da, rac mTavaria, nikas<br />

saswavlo motivacias sagrZnoblad gaauaresebs. advili warmosadgenia,<br />

ramdenad rTulia pedagogisaTvis, rodesac bavSvi gakveTilis msvlelobisas<br />

xSirad xmamaRla wamoiZaxebs jer kidev bolomde dausmel kiTxvebze<br />

swor pasuxebs. amiT moswavle marto Tavad ki ar kargavs koncentracias,<br />

sxva moswavleebis yuradRebasac iqcevs, rac, cxadia, aferxebs maT<br />

CarTvas saswavlo procesSi.<br />

fsiqologi:<br />

moswavlis saqcielis motivi SesaZloa iyos Semdegi: bavSvebisaTvis<br />

Zalian mniSvnelovania garSemo myofebis Sefaseba. maT uCndebaT bunebrivi<br />

survili, warmoaCinon TavianTi SesaZleblobebi da codna da<br />

amiT daimsaxuron ufrosebisa da Tanaklaselebis aRiareba. savarau-<br />

42


dod, am SemTxvevaSi swored es motivi gansazRvravs nikas qcevas. maswavlebels<br />

uWirs bavSvis qcevis marTva, radgan, rogorc Cans, ar icis<br />

xerxebi da saSualebebi, romlebic daexmareba moswavlis gakveTiliT<br />

dainteresebasa da misi qcevis regulaciaSi. maswavleblis profesiuli<br />

standartis erT-erT mniSvnelovan moTxovnas warmoadgens: maswavlebelma<br />

`icis saswavlo procesis dagegmva... moswavleTa individualuri<br />

Taviseburebebis... gaTvaliswinebiT;~ (maswavleblis profesiuli<br />

standarti, gv.8)<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

yvela moswavles da maT Soris specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis<br />

mqone moswavleebsac aqvT ufleba, miiRon ganaTleba TavianTi<br />

unarebisa da SesaZleblobebis Sesabamisad. specialuri saganmanaTleblo<br />

saWiroebebis mqone moswavleebSi igulisxmebian iseTi<br />

bavSvebic, romelTa unarebis ganviTareba uswrebs Sesabamis asakobriv<br />

normebs. maswavlebeli valdebulia, miudges moswavles individualurad<br />

da misces misi SesaZleblobebisa da interesebis Sesabamisi<br />

davalebebi. winaaRmdeg SemTxvevaSi bavSvs gauWirdeba yuradRebis<br />

koncentracia misTvis nacnob, advil da, amdenad, uintereso masalaze.<br />

es gamoiwvevs misi qcevis gauaresebas da swavlis unar-Cvevebis<br />

daqveiTebas.<br />

maswavlebeli ar iTvaliswinebs erovnuli saswavlo gegmis moTxovnas:<br />

`moswavle arasaTanado saqcielisaTvis sagnis niSniT ar unda daisajos.~<br />

(erovnuli saswavlo gegma, 2007, gv.11) da dabali niSniT araerTgzis<br />

sjis mas, rac bavSvis mier, savaraudod, aRiqmeba rogorc mis mimarT<br />

usamarTlo damokidebuleba.<br />

mSobeli maswavlebels uziarebs sakuTar gulistkivils da sTavazobs<br />

kidec problemis gadaWris erT-erT gzas, misces mis Svils ufro<br />

rTuli davaleba. maswavlebeli gulgrilia misi Txovnis mimarT da ar<br />

cdilobs monaxos bavSvis sagakveTilo procesSi CarTvis gzebi. savsebiT<br />

kanonzomieri iqneba, rom nikas mSobeli nawyeni da imedgacruebuli<br />

darCes. mas aqvs safuZveli ifiqros, rom pedagogi mis Svils arasakmaris<br />

drosa da yuradRebas uTmobs, ris Sedegadac nikas skolaSi<br />

sakuTari potencialis srulad gamovlenisa da realizebis saSualeba<br />

43


ar eZleva.<br />

maswavlebels vurCevT:<br />

dagegmos saswavlo procesi winaswar imgvarad, rom gaiTvaliswinos<br />

da daakmayofilos yvela SesaZleblobis moswavlis interesebi da saswavlo<br />

moTxovnilebebi;<br />

specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavlesTan imuSaos<br />

individualuri saswavlo gegmiT: misces diferencirebuli davalebebi,<br />

riTac CarTavs mas sagakveTilo procesSi;<br />

iTanamSromlos mSobelTan bavSvis interesebisa da Taviseburebebis<br />

Sesaxeb informaciis miRebis, problemis gadaWris gzebis erToblivad<br />

gamonaxvisaTvis; mSobelTan saubrisas warmoaCinos bavSvis Zlieri mxareebi<br />

da auxsnas misi qcevis uaryofiTi Sedegebic.<br />

44


SeniSvnebisTvis<br />

45


situacia #11<br />

pedagogi gviambobs: `erTxel, Sesvenebaze, mecxreklasel vaJs SevamCnie,<br />

rom Tanaklaselebi gars Semoxveodnen. igi maT mobiluri telefoniT<br />

raRacas uCvenebda. bavSvebis saxeebSi ucnauri interesi davinaxe, ramac<br />

damaeWva. roca zari daireka da moswavleebi gakveTilze Sevidnen, biWs<br />

mobiluri telefoni vTxove, viTomda zaris gasaSvebad. man telefoni<br />

damitova da Tavad klasSi Sevida. mobiluri davaTvaliere da Cem Tvalwin<br />

gamaognebeli uxamsoba gadaiSala. moswavles davubrune telefoni<br />

ise, rom araferi miTqvams misTvis. saRamos davureke mSobels da mxolod<br />

is vuTxari, iqneb yuradReba mieqcia imisaTvis, Tu ra Canawerebs inaxavda<br />

misi Svili mobilurSi. Cemda gasaocrad, madlobis nacvlad, meore<br />

dRes mSobeli momivarda da skandali momiwyo: ra uflebiT SeamowmeT<br />

Cemi Svilis telefonio. me Sevecade, mSvidad amexsna misTvis, ra ziani<br />

moaqvs am asakis bavSvebisTvis aseTi uxamsobis yurebas. man Cemi mosmena<br />

ar isurva.~<br />

maswavlebeli:<br />

rogorc situaciidan Cans, maswavleblis qcevis motivia, xeli Seuwyos<br />

moswavleebSi eTikuri Rirebulebebis Camoyalibebas, rac maswavleblis<br />

profesiuli standartiTac aris gaTvaliswinebuli. maswavlebelma<br />

„icis, rogor... Seuwyos xeli moswavleebSi eTikuri Rirebulebebis<br />

Camoyalibebas” (maswavleblis profesiuli standarti gv.7). cxadia, rom<br />

maswavlebeli yuradRebiani da dakvirvebulia. igi sworad moiqca _ dasvenebazec<br />

ki ar gamoepara moswavleebis saqcieli, Tavi Seikava myiseuli<br />

reaqciisagan da scada mSobelTan TanamSromloba.<br />

fsiqologi:<br />

Tu situacias CavuRrmavdebiT, TvalsaCino xdeba maswavleblis mier<br />

daSvebuli, SeiZleba uneblie, Secdomebi.<br />

46


is, rom mecxreklaseli vaJi Sesvenebaze Tavis Tanaklaselebs mobiluri<br />

telefoniT uxamsobas ayurebinebs, saZraxisi, magram gardatexis<br />

asakisaTvis prognozirebadi saqcielia. bavSvebs am asakSi uCndebaT<br />

bunebrivi interesi intimuri Tematikisadmi da cdiloben saTanado<br />

informaciis, vizualuri masalis mopovebas, romelsac, rogorc wesi,<br />

Tanatolebsac uziareben.<br />

moswavlis/moswavleebis zneobaze zrunvis motiviT maswavlebeli<br />

sargeblobs ndobiT, mobiluridan zaris gaSvebis sababiT, daukiTxavad<br />

naxulobs telefonSi Senaxul informacias da nanaxis Sesaxeb acnobebs<br />

moswavlis mSobels. maswavlebeli TiTqos sworad moiqca, magram keTil-<br />

Sobiluri miznis miRwevis saSualebad man sicrue airCia da am gziT<br />

moipova sasurveli informacia. es zogadeTikuri problemaa da maswavleblis<br />

saqcieli am mxriv unda Sefasdes.<br />

ibadeba kiTxva: ratom ver Sedga konkretul situaciaSi TanamSromloba<br />

mSobelsa da maswavlebels Soris? mizezi unda veZeboT pedagogis<br />

mier mSobelTan urTierTobis arasworad arCeul strategiaSi. raki<br />

saqme exeboda sakmaod delikatur sakiTxs, ukeTesi iqneboda, maswavlebels<br />

ara telefoniT, aramed piradad esaubra mSobelTan. pedagogma<br />

ki telefoniT miuTiTa mSobels, rom `miexeda~ Tavisi SvilisaTvis. arc<br />

erT mSobels ar siamovnebs Svilis Sesaxeb sayvedurebis mosmena, miT<br />

umetes, Tu sayvedurTan erTad mSobels sakuTar uyuradRebobazec mianiSneben.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

savaraudod, mSoblis gaRizianebis kidev erTi mizezi maswavleblis<br />

mier aRniSnuli informaciis mopovebis gzaa. mas miaCnia, rom Svilis mier<br />

Cadenili saqcieli naklebad dasaZraxia (amas asakobrivi TaviseburebiT<br />

eZebneba gamarTleba), vidre maswavleblisa, romelmac moswavlis ndobiT<br />

isargebla da ukanonod moipova informacia. pedagogis araeTikuri<br />

saqcieli SeiZleba uaryofiTad aisaxos moswavlis zneobriv Rirebulebebzec.<br />

bavSvi CaTvlis, rom sicrue SeiZleba miCneul iqnes sasurveli<br />

informaciis mopovebis, saerTod, miznis miRwevis, dasaSveb gzad. garda<br />

amisa, moswavle CaTvlis, rom advilad ar unda endos adamianebs, radgan<br />

SeiZleba mis mier sxvisTvis gaweuli samsaxuri, am SemTxvevaSi telefonis<br />

Txoveba, missave sawinaaRmdegod gamoiyenon. amasTanave, erTi pedagogis<br />

naTqvami sicrue avtomaturad ganzogaddeba, rac mis TvalSi daakninebs,<br />

47


zogadad, maswavleblis avtoritets. magram ra unda eqna maswavlebels?<br />

uyuradRebod daetovebina es faqti?<br />

TavisTavad cxadia, ara, magram mas unda SeerCia ukeTesi momenti,<br />

rodesac moswavlis ndobis gawbilebisa da sicruis gareSe SeZlebda<br />

miznis miRwevas. uSualod unda dalaparakeboda bavSvs. am SemTxvevaSi<br />

mosalodneli iyo, rom maswavlebeli TviTon gaumklavdeboda situacias<br />

da ar iqneboda saWiro mSoblis Careva.<br />

sasurvelia, maswavlebelma moswavleebTan urTierToba aagos gulaxdilobasa<br />

da gulwrfelobaze; miuTiTos moswavleebs, rom skolaSi<br />

uxamsobis amsaxveli nivTebis motana an Cveneba yovlad dauSvebelia; mSobelTan<br />

urTierTobisas uari Tqvas direqtiul tonze da SesTavazos mas<br />

TanamSromloba problemis gadaWris gzebis ZiebaSi; mSobelTan urTier-<br />

Tobisas telefoniT dakavSirebas, garda gansakuTrebuli SemTxvevebisa,<br />

arCios uSualo, pirispir Sexvedra. Tu skolis SinaganawesSi ar aris<br />

Sesabamisi muxli, rekomendaciiT mimarTos skolis direqcias, gaTvaliswinebuli<br />

iqnes moswavlis mimarT saxdeli, romelic msgavsi uxamsobis<br />

amsaxvel nivTebs moitans skolaSi.<br />

48


SeniSvnebisTvis<br />

49


situacia #12<br />

mSobeli mogviTxrobs: `zoologiis gakveTilze maswavlebelma<br />

cxovelis agebuleba auxsna moswavleebs. ninoze am gakveTilma gansakuTrebuli<br />

STabeWdileba moaxdina. bavSvma roca gaigo, rom cxovelebs<br />

aqvT guli, kuWi, filtvebi, anu is organoebi, romlebic adamianebsac<br />

gaaCniaT, Sewyvita xorcis Wama. mSobeli Zalian Sewuxda am ambis<br />

gamo, radgan Tvlida, rom gardatexis asakSi xorcis miuRebloba bavSvis<br />

organizmisTvis gansakuTrebiT saxifaToa. SeSfoTebuli mSobeli<br />

maswavlebelTan mivida, situacia auxsna da daxmareba sTxova. maswavlebelma<br />

upasuxa: me vxsni gakveTils ise, rogoc mevaleba, Tqveni Svili ras<br />

SeWams, es Cemi gadasawyveti ar aris, es Tqven TviTon moagvareT...~<br />

maswavlebeli:<br />

yvelasaTvis gasagebia, Tu ramdenad Znelia aTeulobiT bavSvsa da<br />

maT mSoblebs miudge individualurad, mSvidad da gulisyuriT mousmino<br />

maT problemebsa Tu pretenziebs. magram aseve Znelia maswavleblis<br />

gulgrilobis gamarTleba, roca saqme bavSvis janmrTelobas exeba.<br />

ninos maswavleblis pasuxi _ `me vxsni gakveTils ise, rogoc mevaleba,<br />

Tqveni Svili ras SeWams, es Cemi gadasawyveti ar aris, es Tqven TviTon<br />

moagvareT...~_ swored gulgrilobis gamoxatulebaa. darRveulia profesiuli<br />

eTikis sayrdeni principebi: adamianebis pativiscema da personaluri<br />

da profesiuli pasuxismgebloba, ugulebelyofilia maswavleblis<br />

profesiuli standartis moTxovnac: maswavlebeli `acnobierebs<br />

moswavleebis ganviTarebis asakobriv da individualur Taviseburebebs<br />

da maT gavlenas swavlebasa da swavlaze.~ (maswavleblis profesiuli<br />

standarti, gv.6);<br />

maswavlebeli Tavis erTaderT valdebulebad miiCnevs bavSvisaTvis<br />

faqtobrivi codnis gadacemas da ugulvebelyofs pirovnebaze orientirebuli<br />

swavlebis moTxovnas: `saganmanaTleblo procesis centrSi<br />

dgas TiToeuli moswavle da miRweuli Sedegi; gaTvalsiwinebulia<br />

moswavlis fizikuri da fsiqikuri SesaZleblobebi da asakTan Sesaferisi<br />

interesebi.~ (erovnuli saswavlo gegma, xuTi ZiriTadi siaxle,<br />

2009-2010 , gv. 6).<br />

50


maswavlebeli sakuTar daniSnulebas xedavs mxolod informaciis gadacemaSi<br />

da ar interesdeba, rogor aisaxeba es informacia bavSvis fsiqikaze.<br />

is uCveulo gulgrilobas iCens bavSvis emociuri mdgomareobis<br />

mimarT. amiT ki ugulebelyofs maswavleblis profesiuli standartis<br />

moTxovnas: pedagogi „acnobierebs pasuxismgeblobas TiToeuli moswavlis<br />

pirovnul da socialur ganviTarebaze;~ (maswavleblis profesiuli<br />

standarti, gv.7).<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

am SemTxvevaSi sasurveli iqneboda maswavlebels gamoeTqva Seqmnil<br />

situaciasTan gamklavebis survili, mSobelTan erTad eZebna problemis<br />

gadaWris gza, kerZod:<br />

upirveles yovlisa, gasaubreboda bavSvs, moesmina misi argumentebi;<br />

aexsna bavSvisTvis, ramdenad mniSvnelovania mozardisaTvis cxoveluri<br />

cilebi, enzimebi, ra Sedegi SeiZleba moitanos am nivTierebebis<br />

naklebobam;<br />

aexsna, rom xorcis WamiT ar irRveva arc religiuri, arc eTikuri<br />

da moraluri principebi. SesaZloa kidev bevri argumentis moyvana.<br />

sasurvelia, maswavlebelma gadaxedos mis mier gamoyenebul saswavlo<br />

meTodebs, masalis miwodebis formebs (mag. SeiZleba is gansakuTrebul<br />

aqcentebs akeTebs cxovelebisa da adamianebis fizikuri agebulebis<br />

msgavsebaze).<br />

fsiqologi:<br />

isic unda gaiTvaliswinon, rom Tu amis Semdegac bavSvi uars ganacxadebs<br />

xorcis miRebaze, maSin gamosavali iqneba, Tu maswavlebeli da<br />

mSoblebi pativs scemen bavSvis gadawyvetilebas da ar SeewinaaRmdegebian<br />

mis vegetarianelobas. es gamarTlebulia, radgan, rogorc Cans,<br />

nino Zalian mgrZnobiare bavSvia, amitom Tu mas aiZuleben xorcis Wamas,<br />

gacilebiT meti ziani miadgeba mis fsiqikas, vidre vegetarianeloba<br />

miayenebs mis organizms.<br />

51


SeniSvnebisTvis<br />

52


situacia #13<br />

skolis direqtori: „mas Semdeg, rac specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis<br />

mqone moswavleebma (SemoklebiT sssm) gaiares mosamzadebeli<br />

periodi, gadawyda maTi CarTva zogadsaganmanaTleblo skolis klasSi.<br />

sxva moswavleTa mSoblebma gamoTqves pretenzia am faqtis gamo, radgan,<br />

maTi azriT, maswavlebeli ver moaxerxebda yuradRebis saTanadod<br />

gadanawilebas mTel klasze. garda amisa, specialuri saganmanaTleblo<br />

saWiroebebis mqone moswavlis klasSi yofna maT Svilebs daTrgunavda.<br />

damrigebelma problema Semdegnairad gadaWra: sanam Sexvdeboda<br />

mSoblebs, bavSvebs miawoda informacia specialuri saganmanaTleblo<br />

saWiroebebis mqone moswavleebis Sesaxeb, uTxra, rom isini maT gverdiT<br />

iswavlidnen. Semdeg sTxova, sakuTari Sexedulebebi da damokidebuleba<br />

werilobiT gadmoecaT. nawerebis gaanalizebam gamoavlina, rom bavSvebi<br />

specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavleebis<br />

mimarT dadebiTad iyvnen ganwyobili da maTTan urTierTobis survili<br />

hqondaT. arc erT nawerSi ar Canda agresia an SiSi. damrigebelma moiwvia<br />

mSobelTa kreba, raTa maTTvis gaecno inkluziuri ganaTlebis principebi,<br />

waukiTxa amonaridebi maTi Svilebis nawerebidan, gaacno maTi damokidebuleba<br />

mocemul sakiTxze. krebaze Seicvala mSoblebis ganwyoba<br />

da situacia gamosworda.“<br />

maswavlebeli:<br />

zogadsaganmanaTleblo skolebSi specialuri saganmanaTleblo<br />

saWiroebebis mqone moswavleebis ganaTleba is sakiTxia, romlis gadawyvetis<br />

strategia aqamde saqarTveloSi ar arsebobda. xSirad misi<br />

gadaWris mcdeloba am problemasTan uSualo Sexebis mqone adamianebis<br />

keTil nebasa da humanurobaze iyo damokidebuli. pedagogisaTvis<br />

rTulia specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavlesTan<br />

muSaoba, Tu maswavlebeli ar aris saTanado codniTa da unar-CvevebiT<br />

aRWurvili. am mimarTulebiT profesiuli ganviTareba gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovania warmatebuli inkluziuri ganaTlebisaTvis.<br />

53


ganaTlebis specialisti:<br />

amJamad inkluziuri ganaTleba saxelmwifos saganmanaTleblo politikis<br />

ganuyofel da uaRresad mniSvnelovan nawils warmoadgens da, Sesabamisad,<br />

SemuSavebulia misi ganxorcielebis pedagogiuri principebica<br />

da samarTlebrivi bazac. bavSvis uflebebis konvenciis 22.1. muxlis Sesabamisad,<br />

konvenciis monawile saxelmwifoebSi unda xorcieldebodes<br />

inkluziuri ganaTleba. sssm moswavleebisaTvis specializebul skolebsa<br />

Tu klasebSi swavlasTan erTad ganaTlebis miRebis mniSvnelovani<br />

alternativa unda iyos sajaro skolebi.<br />

rogorc erT, ise meore midgomas, anu sssm moswavlis ganTavsebas specializebul<br />

skolaSi an mis integracias Cveulebriv klasSi, aqvs Tavisi<br />

dadebiTi da uaryofiTi mxareebi, magram xSirad sssm moswavleebisaTvis<br />

gacilebiT efeqturia zogadsaganmanaTleblo skolebSi swavla. swored<br />

amitom dRes saqarTveloSi farTod gavrcelda inkluziuri ganaTlebis<br />

idea, romelsac ganaTlebis sferoSi mimdinare reformebma Seuwyo xeli.<br />

skolis saganmanaTleblo reformis amosaval wertils moswavle da misi<br />

saswavlo moTxovnilebebi da saWiroebebi warmoadgens. Sesabamisad, saswavlo<br />

procesi ise unda daigegmos, rom moswavleTa saWiroebebi maqsimalurad<br />

dakmayofildes.<br />

maswavleblis profesiuli standartis mixedviT, maRalkvalificiuri<br />

maswavlebeli “icnobs inkluziuri ganaTlebis principebs da iyenebs<br />

mas sakuTari praqtikis dagegmvasa da ganxorcielebaSi”. (maswavleblis<br />

profesiuli standarti gv. 7) igi kargad acnobierebs, rom sssm moswavleTa<br />

ganaTleba SeuZlebelia Sesabamisi garemos Seqmnis gareSe. ama-<br />

Si, upirveles yovlisa, igulisxmeba klasis danarCen moswavleebTan da<br />

maT mSoblebTan muSaoba. maswavlebelma pirdapir ki ar Seiyvana klas-<br />

Si `sxvanairi bavSvi~, aramed jer moamzada niadagi amisaTvis – auxsna<br />

moswavleebs, ras niSnavs `gansxvavebuloba~ da misca SesaZlebloba, maT<br />

sakuTari azri gamoexataT am sakiTxze. pedagogma `icis, rogor Camoayalibos<br />

moswavleebs Soris pozitiuri urTierTobebi... da xeli Seuwyos<br />

moswavleebSi eTikuri Rirebulebebis Camoyalibebas.~ (iqve gv.7)<br />

maswavlebelma Tavisi midgomiT keTilad ganawyo moswavleebi specialuri<br />

saganmanaTleblo saWiroebebis mqone Tanatolebis mimarT da<br />

TiToeuls misca Tavisi emociis gadmocemis saSualeba, amisTvis werilobiTi<br />

forma airCia. azris zepiri gadmocemisas SeiZleboda yvela<br />

54


moswavles ver moeswro an ar esurva azris gamoTqma, maswavlebels ki am<br />

SemTxvevaSi TiToeulis poziciis maqsimalurad gulwrfeli, gulaxdili<br />

da SeuzRudavi gamoxatva sWirdeboda. moswavleTa calsaxad pozitiuri<br />

damokidebuleba specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone<br />

Tanatolebisadmi mSoblebs ara marto daarwmunebda TavianTi varaudis<br />

usafuZvlobaSi, aramed daafiqrebda kidec sakuTari poziciis eTikur<br />

mxareze.<br />

sagangebo aRniSvnis Rirsia is faqti, rom maswavlebelma moswavleebi<br />

Tavis mokavSireebad aqcia da amas miaRwia ara damoZRvriTa da zogadi<br />

lozungebiT, aramed sworad SerCeuli startegiiT.<br />

amgvari midgomiT maswavlebeli aseve TiToeuli moswavlis pirovnul<br />

da socialur ganviTarebaze zrunavs. maRalkvalificiuri maswavlebeli<br />

`acnobierebs pasuxismgeblobas TiToeuli moswavlis pirovnul da socialur<br />

ganviTarebaze;~ (maswavleblis profesiuli standarti.gv.7)<br />

fsiqologi:<br />

aRsaniSnavia, rom maswavlebelma ar ugulebelyo arc mSoblebis pretenzia<br />

da SeSfoTeba, rom sssm moswavlis gamo klasSi swavlebis done<br />

daiwevda. man ise aago Tavisi urTierToba mSoblebTan, rom sakiTxisadmi<br />

maTi negatiuri damokidebuleba pozitiuriT Seicvala. aseTi qmedebiT<br />

maswavlebelma daadastura, rom akmayofilebs maswavleblis profesiuli<br />

standartis moTxovnas: pedagogma `icis, rogor gamoiyenos komunikaciis<br />

sxvadasxva xerxi kolegebTan, mSoblebTan da saswavlo proces-<br />

Tan dakavSirebul sxva pirebTan keTilganwyobili urTierTobebisTvis~<br />

(maswavleblis profesiuli standarti gv.8).<br />

imisaTvis, rom inkluziuri ganaTleba efeqturad mimdinareobdes,<br />

maswavlebeli intensiurad unda muSaobdes moswavleebTan da mSoblebTan.<br />

upirveles yovlisa, pedagogma unda gaigos maTi Sexedulebebi, damokidebulebebi.<br />

Semdeg ki gaacnos inkluziis ZiriTadi Rirebulebebi,<br />

kerZod es aris:<br />

yvelas aqvs ufleba iyos sazogadoebis sruluflebiani wevri;<br />

aucilebelia Tanamonawileobisa da socialuri urTierTobis<br />

xelSewyoba da waxaliseba;<br />

gansxvavebuloba ar unda iyos gariyvisa da izolaciis safuZveli.<br />

aucilebelia, agreTve, bavSvebisa da mSoblebisaTvis imis gacnobiereba,<br />

rom sssm moswavleebTan erTad swavla mTeli klasisaTvis sas-<br />

55


argebloa, radgan sworad organizebuli inkluziuri ganaTlebis dros<br />

eCvevian bavSvebi gansxvavebis miRebasa da pativiscemas, uyalibdebaT<br />

urTierTdaxmarebis, TanamSromlobis ganwyoba da ufro empaTiurebi<br />

xdebian.<br />

inkluziuri ganaTlebis sworad marTva sakmaod rTulia. marto maswavlebels<br />

gauWirdeba misi ganxorcieleba, radgan es uamrav Zalisxmevas<br />

moiTxovs pedagogisagan. skolebSi, sadac inkluziuri ganaTleba inergeba,<br />

sasurvelia, rom damatebiT sxvadasxva specialistic muSaobdes.<br />

mag.: logopedi, fsiqologi, inkluziuri ganaTlebis koordinatori an<br />

specialuri maswavlebeli, raTa maswavlebels saSualeba hqondes, mimarTos<br />

maT daxmarebisaTvis.<br />

56


SeniSvnebisTvis<br />

57


situacia #14<br />

maswavlebeli mogviTxrobs: `erT-erTma Cvenma pedagogma imis gamo, rom<br />

ver daimorCila klasi, gakveTilis msvlelobis dros gaufrTxileblad<br />

miatova IX klasis moswavleebi. vaJebi Cxubobdnen da, situaciis daregulirebis<br />

nacvlad, maswavlebeli gaiqca gakveTilidan.~<br />

fsiqologi:<br />

wamovidginoT arc ise didi, daxuruli sivrce (saklaso oTaxi),<br />

romelSic erTmaneTs gametebiT urtyamen 14-15 wlis vaJebi, oTaxSi<br />

dgas gamayruebeli xmauri, aravis araferi esmis, situaciis kontroli<br />

TiTqmis SeuZlebelia. gasakviri ar aris, rom maswavlebels daufleboda<br />

ususurobisa da daucvelobis damTrgunveli gancda.<br />

14-15 weli is asakia, romelic xasiaTdeba hormonebis mozRvavebiT.<br />

hormonebi aris Zlieri qimiuri nivTierebebi, romlebic endokrinuli<br />

jirkvlebis mier gamoiyofa da mTel sxeuls sisxlis saSualebiT gadaecema.<br />

hormonebis siWarbe xSirad maT agresiulobas uwyobs xels. Tumca<br />

agresia mozardebSi mxolod hormonalur faqtorebze rodia damokidebuli.<br />

agresiis gamomwvev mizezTa Soris SeiZleba iyos socialuri an<br />

fsiqologiuri faqtorebi: bavSvebi intensiurad uyureben Zaladobas<br />

masmediaSi, ojaxSi, ubanSi. bavSvi SeiZleba iyos hiperaqtiuri da sxva.<br />

(detaluri informacia ixileT maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis<br />

centris mier gamocemul saxelmZRvaneloSi `ganviTarebisa da swavlis<br />

Teoriebi,~ 2008 w. gv. 11- 46).<br />

SeiZleba vifiqroT, rom eqstremalur situaciebSi mocemulobaSi<br />

aRniSnul pedagogs SiSi da panika ipyrobs, koncentraciisa da TviTkontrolis<br />

unars kargavs da gaqceviT Svelis Tavs. magram maswavleblis<br />

qceva agreTve gvafiqrebinebs, rom igi Tavs aridebs an ver umklavdeba<br />

profesiul valdebulebas. Tu igi xvdeboda, rom TviTon ver SeaCerebda<br />

klasSi atexil Cxubs, dasaxmareblad unda miemarTa kolegebisa-<br />

Tvis. samomavlod ki ezruna Tavis pirovnul da profesiul ganviTarebaze,<br />

Sesabamisi unar-Cvevebis Camoyalibebaze, raTa SeZleboda msgavsi<br />

SemTxvevebis prevencia.<br />

58


maswavlebeli:<br />

nacvlad imisa, rom klasidan gamosul maswavlebels dasaxmareblad<br />

kolegebisTvis miemarTa, man datova klasi da, ufro metic, ar dainteresebula<br />

mis mier mitovebuli moswavleebis bediT. moswavlis skolaSi<br />

yofnisas, miT umetes, gakveTilis msvlelobisas, mis usafrTxoebaze<br />

pasuxs agebs, upirveles yovlisa, Tavad maswavlebeli da Semdeg mTeli<br />

skola. pedagogma moswavleebs problemuri situaciisagan gaqcevis, movaleobisadmi<br />

upasuxismgeblo damokidebulebis magaliTi misca. igi ver<br />

axerxebs, moswavleebs Soris konfliqturi situaciis ganmuxtvas. unda<br />

iTqva isic, rom maswavlebeli, romelic saintereso da mravalferovan<br />

gakveTilebs atarebs da icis moswavleTa motivaciis gzebi, iSviaTad<br />

aRmoCndeba msgavs situaciaSi. maswavlebeli ki swored profesiuli unarebis<br />

naklebobis Tu arqonis gamo mimarTavs araadekvatur gzas.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

Tu pedagogi CaTvlida, rom ver aCerebs klasSi atexil Cxubs, mas<br />

dasaxmareblad unda miemarTa klasis damrigeblisaTvis da masTan er-<br />

Tad daedgina konfliqtis mizezebi; Tuki maswavlebeli da klasis damrigebeli<br />

sakuTari ZalebiT ver moaxerxebdnen wamoWrili konfliqtis<br />

mogvarebas da moswavleebs Soris daZabuloba ar ganeldeboda, maSin<br />

maT, sasurvelia, direqtorisTvisac ecnobebinaT es faqti. situaciis<br />

gaanalizebisa da Sefasebis Semdeg, Tu maswavlebeli da direqcia saWirod<br />

CaTvlian, rekomendebulia mSoblebis informireba.<br />

skolis SinaganawesSi unda arsebobdes punqti, romelic daaregulirebs<br />

msgavs upasuxismgeblo qmedebas maswavleblis mxridan. klasis<br />

mitoveba konfliqtur situaciaSi ganxiluli unda iqnas, rogorc profesiuli<br />

upasuxismgebloba.<br />

59


SeniSvnebisTvis<br />

60


situacia #15<br />

maswavlebeli gviambobs: `dasvenebaze fanjarasTan mdgom Cafiqrebul<br />

xandazmul maswavlebels gogonam yurze mobiluri miado: `naxeT, masw,<br />

ra magari musikaa...~ Secbunebulma maswavlebelma moswavles sila gaawna.~<br />

fsiqologi:<br />

maswavlebelma moswavles Sesvenebaze yvelas TandaswrebiT xeli<br />

gaartya. amiT man miayena moswavles ara marto fizikuri, aramed moraluri<br />

Seuracxyofa, rac yovlad miuRebeli saqcielia.<br />

aseTia mdgomareoba erTi SexedviT, magram warmovidginoT xandazmuli<br />

adamiani, romelic TavisTvis Cafiqrebuli dgas da am dros yurTan<br />

gamayruebeli xmauris wyaro Cndeba. maswavleblis saqcieli SeiZleba<br />

mivaweroT moulodnel gamRizianebelze uneblie, avtomatur reaqciaTa<br />

rigs.<br />

maswavlebeli:<br />

sagangebod unda gaesvas xazi moswavlis araeTikur qcevas. gogona<br />

maswavlebels yurze adebs mobilur telefons. rogorc Cans, bavSvs ar<br />

aqvs pativiscema ufrosebis mimarT, igi zedmet familarobas iCens maswavleblisadmi<br />

da ar icnobs skolaSi da maswavlebelTan moqcevis wesebs.<br />

am detalebiT SeiZleba maswavleblis qcevis axsna (da ara gamarTleba),<br />

magram faqti erTia: gogona bevri bavSvis TandaswrebiT Seuracxyves,<br />

rac mas travmas miayenebda da Tavmoyvareobas Seulaxavda.<br />

61


ganaTlebis specialisti:<br />

aseT da msgavs situaciaSi moswavle gogonas asakobrivi da socialuri<br />

subordinaciis darRvevasa da uadgilo familarobaze aucileblad<br />

unda mieTiTos. pedagogi unda moepyras bavSvs pativiscemiT, auxnas<br />

Tavisi qcevis mizezi. aseT SemTxvevaSi SesaZlebeli iqneba misganac sapasuxo<br />

pativiscemis moTxovna. mxolod am SemTxvevaSi SeiZleba daregulirdes<br />

urTierToba orive mxarisaTvis sasargeblod.<br />

62


SeniSvnebisTvis<br />

63


situacia #16<br />

maswavleblis monaTxrobi: „mravali wlis pedagogiuri saqmianobis<br />

Semdeg metad uxerxul mdgomareobaSi Camayena erTma uneburad daSvebulma<br />

Secdomam. XI klaseli gogonas mSobeli movida CemTan da mTxova,<br />

misi Svili momemzadebina. kerZo moswavleebis naklebobas arasodes<br />

vuCiodi, amitom sakuTari moswavlis momzadebas veridebodi. mSobeli<br />

ar momeSva: „me sxvas Cems Svils ver vandob, mas Tqveni gamocdileba,<br />

codna, midgoma sWirdeba, Tan aqve cxovrobT da gzaSi dro ar dagvexarjeba.<br />

niSanSi araviTar SeRavaTs ar gTxovT, mxolod codna mieciT mas,<br />

erovnul gamocdebs rom gauZloso.~ bolos da bolos damiyolia. bavSvi<br />

amyva, ukeTesad daiwyo mecadineoba da Sedegi male TvalsaCino gaxda.<br />

samwuxarod, SevamCnie, rom misi Tanaklaselebis Cemdami damokidebuleba<br />

Seicvala, TiTqos is ndoba, ridi da pativiscema gaqra. aman Cemze Zalian<br />

imoqmeda, magram ra meqna, am gogonasac ver vuRalatebdi, radgan<br />

misi momzadeba daviwye, Sua gzaze ver mivatovebdi.~<br />

maswavlebeli:<br />

sakuTari moswavlis kerZod momzadeba zogadad problemuri sakiTxia<br />

da aseTi eTikuri dilemis winaSe bevri maswavlebeli dgas. mocemul situaciaSi<br />

maswavlebeli gulwrfelia, roca ambobs, rom moswavleebis damokidebulebis<br />

Secvlam masze „Zalian imoqmeda~, magram pasuxismgeblobis grZnoba<br />

ar aZlevs uflebas, Sua gzaze miatovos gogona: „ra meqna, am gogonasac ver<br />

vuRalatebdi, radgan misi momzadeba daviwye, Sua gzaze ver mivatovebdi.~<br />

iqmneba situacia, romelSic maswavlebelma optimaluri gadawyvetileba<br />

unda miiRos...<br />

fsiqologi:<br />

situaciis mixedviT, maswavleblis metad saintereso saxe ixateba: „es<br />

aris sakuTar kompetenciaSi darwmunebuli pedagogi da, rogorc Cans, es<br />

realur safuZvels ar aris moklebuli. mSoblis sityvebi adasturebs am<br />

64


faqts: me sxvas Cems Svils ver vandob, mas Tqveni gamocdileba, codna,<br />

midgoma sWirdeba...~ igi ndobas ucxadebs maswavleblis kompetencias da<br />

Svilis momzadebaze iTanxmebs.<br />

gadawyvetilebis miRebisas, savaraudod, pedagogze zegavlena iqonia<br />

Semdegma faqtorebma. kerZod:<br />

upirveles yovlisa, man es gadawyvetileba miiRo bavSvis interesebidan<br />

gamomdinare. rogorc Cans, moswavlisaTvis marTlac Zalian mosaxerxebeli<br />

iyo masTan momzadeba, radgan is axlos cxovrobda maswavlebelTan;<br />

sxva pedagogebTan SedarebiT, man ukeTesad icoda am moswavlis saWiroebebi;<br />

bavSvis Zlieri da susti mxarebis codna da gaTvaliswineba,<br />

bunebrivia, mas xels Seuwyobda swavlebaSi;<br />

aRsaniSnavia isic, rom mSobeli momzadebas ar sTxovda maswavlebels<br />

imis gamo, rom mas ukeTesi niSnebi daewera misTvis.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

maswavlebeli Tavis qmedebas mainc Secdomad aRiarebs: „...metad uxerxul<br />

mdgomareobaSi Camayena erTma uneburad daSvebulma Secdomam...~ da<br />

marTebuladac. klasis moswavleebis damokidebuleba, savaraudod, Seicvala<br />

imis gamo, rom maT SeamCnies is sxvaoba codnaSi, romelic maTsa da am<br />

gogonas Soris iqneboda (bunebrivia, kerZod momzadeba, sadac bavSvs eTmoba<br />

didi dro, yuradReba, sadac gakveTili mTlianad ergeba mis moTxovnebsa<br />

da saWiroebebs, SesamCnev Sedegebs moitanda). maswavleblis arcTu eTikuri<br />

gadawyvetilebis gamo misi klasis moswavleebi araTanabar pirobebSi<br />

aRmoCndnen, amitom bunebrivia maTi reaqcia. moswavleebma dakarges ndoba,<br />

ridi da pativiscema, romelic adre hqondaT pedagogis mimarT.<br />

miuxedavad imisa, rom Znelia dawyebuli saqmis Sua gzaSi mitoveba, miT<br />

umetes, Tu es exeba bavSvs, maswavlebelma mainc unda Tqvas uari sakuTari<br />

moswavlis repetitorobaze. man unda auxsnas mSobels, rom amgvari gadawyvetileba<br />

bavSvze zrunviTaa nakarnaxevi. amiT is gogonas klaselebTan<br />

urTierTobis garTulebas aaridebs. mecadineobis Sewyveta sxva moswavleebis<br />

interesebsac daicavs. maT ar eqnebaT socialuri usamarTlobisa<br />

da imis gancda, rom maswavlebeli mikerZoebulia romelime konkretuli<br />

moswavlis mimarT. pedagogma, sasurvelia, meti Zalisxmeva gamoiCinos am<br />

klasTan muSaobisas, individualurad miudges moswavleebs, raTa mkveTri<br />

sxvaoba maTi codnis donis TvalsazrisiT SeZlebisdagvarad aRmoifxvras.<br />

65


SeniSvnebisTvis<br />

66


situacia #17<br />

moswavle mogviTxrobs: „Cems klasSi swavlobs biWi, romelsac aqvs<br />

gansxvavebuli varcxniloba da acvia gansxvavebulad. arc erT maswavlebels<br />

ar moswons misi Cacmuloba da varcxniloba. bevrjer sTxoves,<br />

rom skolaSi ase aRar mosuliyo, magram giorgis araferi Seucvlia. erTi<br />

kviris win qimiis maswavlebelma mas mTeli klasis winaSe uyvira: „ras<br />

hgavxar, rogor gacvia, saxlidan ase rogor giSveben?..~ razec giorgim<br />

upasuxa, rom is Caicvamda ise, rogorc mas moswons. maswavlebeli didxans<br />

lanZRavda „axlandel Taobasa da axlandel bavSvebs.~<br />

maswavlebeli:<br />

situaciidan CvenTvis ucnobia, Tu ras gulisxmobda Tavisi Tanaklaselis<br />

Sesaxeb naTqvam frazaSi mTxrobeli moswavle: „biWi, romelsac<br />

aqvs gansxvavebuli varcxniloba da acvia gansxvavebulad.~ es fraza rom<br />

maswavleblis mier iyos naTqvami, SeiZleba CagveTvala, rom moswavle<br />

icvams Tavisi asakisTvis damaxasiaTebeli gamomwvevi stiliTa da gamiznulad<br />

xazgasmuli daudevrobiT, rac miuRebelia ufrosi Taobisa-<br />

Tvis. magram giorgis Cacmulobisa da varcxnilobis gansxvavebulobaze<br />

laparakobs misive Tanaklaseli da Tanatoli. rogorc Cans, biWis garegnuli<br />

ieri misTvisac uCveuloa da gansxvavdeba sxva Tanatolebis varcxnilobisa<br />

da Cacmulobisagan.<br />

amaze isic metyvelebs, rom yvela maswavlebeli maincdamainc giorgis<br />

garegnuli saxis mimarT gamoTqvams ukmayofilebas, zogierTi ki<br />

aSkarad avlens agresias, rogorc aRweril situaciaSi qimiis maswavlebeli.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

Cven zustad ar viciT, riT aris gansxvavebuli giorgis Cacmuloba da<br />

varcxniloba: Seesabameba Tu ara mis asaks, sqess, elementaruli eTikis<br />

normebs. Tu giorgis tansacmlisa da varcxnilobis gansxvavebuloba<br />

67


ar ewinaaRmdegeba skolis SinaganwesiT dadgenil wesebs, maSin giorgis<br />

pedagogebi da, kerZod, qimiis maswavlebeli ar utoveben mas Tavisufali<br />

arCevanis saSualebas, rac moswavlis pirovnuli uflebaa. bavSvebis<br />

gamomwvevi garegnuli ieri, maTi Cacmuloba SesaZloa iyos protestis<br />

niSani, sakuTari individualobis xazgasma, msoflmxedvelobrivi<br />

kuTvnilebis gamoZaxili. maswavlebeli rom dainteresebuliyo imiT, Tu<br />

ra ganapirobebda giorgis gamorCeulobis survils, gulisyuriT moesmina<br />

moswavlis azri, Seeqmna gulwrfelobisa da gulaxdilobis atmosfero,<br />

SesaZloa, konfliqturi situacia ar warmoqmniliyo.<br />

moswavle gviambobs, rom maswavlebeli didxans lanZRavda axlandel<br />

Taobas. amiT pedagogma kidev ufro daZaba situacia. ganazogada<br />

ra konkretuli moswavlis qceva, sxva moswavleebis ukmayofilebac gamoiwvia,<br />

razec es monaTxrobi metyvelebs. amasTan man aramiznobrivad<br />

gamoiyena gakveTilisaTvis gankuTvnili dro.<br />

68


fsiqologi:<br />

maswavlebeli unda icnobdes im Taobis interesebsa da gemovnebas,<br />

romelsac ekuTvnian misi moswavleebi, raTa SeZlos am interesebis<br />

gaTvaliswineba swavlebasa da urTierTobebSi.<br />

Tu giorgis Cacmuloba da varcxniloba saSiSroebas uqmnis saswavlo<br />

procesis msvlelobas, maswavlebelma, pirvel rigSi, unda gaarkvios, ra<br />

safuZveli aqvs moswavlis gansxvavebul garegnobas. amisaTvis man unda<br />

scados bavSvTan pirispir gulaxdili da gulwrfeli saubari. moswavlesTan<br />

dialogi da gulaxdili saubari ki mxolod maSin aris SesaZlebeli,<br />

roca is xedavs, rom mis azrebs seriozulad ekidebian da mis<br />

interesebs iTvaliswineben.<br />

Tu maswavlebeli amowuravs moswavlesTan TanamSromlobis yvela<br />

gzas, sasurvelia, am problemis gadaWra moswavlis mSoblebTan urTier-<br />

TobiT scados. Tu skolis SinaganawesSi ar aris punqti moswavleTa Cacmulobaze,<br />

maSin sasurvelia, pedagogma rekomendaciiT mimarTos sko lis<br />

direqcias SinaganawesSi Sesabamisi punqtis Setanis Taobaze.<br />

zogadad, mizanSewonilia, rom maswavlebelma ar gaamaxvilos<br />

yuradReba da ukomentarod datovos gakveTilis msvlelobisas gansxvavebulad<br />

Cacmuli moswavle, radgan zogjer moswavleTa ucnaur<br />

an daudevar Cacmulobasa da varcxnilobas swored ufrosTa mxridan<br />

yuradRebis miqcevis an maTi gamowvevis survili ganapirobebs.<br />

69


SeniSvnebisTvis<br />

70


situacia #18<br />

maswavlebeli gviambobs: „erT-erT skolaSi dawyebiTi klasis maswavlebeli<br />

yovel saswavlo dRes iwyebda locviT. ramdenime xnis Semdeg erTerTi<br />

bavSvi mivida masTan da gaumxila, rom sxva aRmsareblobisaa da misi<br />

rwmena krZalavs qristianul locvas. maswavlebelma gamosavali monaxa:<br />

locvis dawyebisas moswavle unda gasuliyo gareT da Semosuliyo misi<br />

dasrulebis Semdeg. ramdenime dRis Semdeg Tanaklaselebs uCveulod<br />

moeCvenaT es da bavSvs dacinva dauwyes, man ki dedasTan daiCivla. mSobeli<br />

movida pedagogTan da sTxova, iqneb raime sxva gamosavali moeZebnaT,<br />

mis Svils daCagrulad rom ar egrZno Tavi. maswavlebelma miugo:<br />

„klasSi ocdaaTi moswavle mizis. yvelas mSobeli kmayofilia, locviT<br />

rom viwyeb gakveTils. mec imas vakeTeb, riTac didi umravlesobaa kmayofili.~<br />

maswavlebeli:<br />

situaciis mixedviT ar Cans, es „erT-erTi skola~ kerZoa Tu sajaro,<br />

arada, amisi codna aucilebelia maswavleblis saqcielis obieqturad<br />

SefasebisTvis. kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb ambobs, rom „saxelmwifo<br />

uzrunvelyofs sajaro skolis damoukideblobas religiuri da<br />

politikuri gaerTianebebisagan. xolo kerZo skolis damoukideblobas<br />

politikuri gaerTianebebisagan.~ („kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ ,<br />

muxli 3).<br />

aRweril SemTxvevaSi pedagogi aramarTebulad iqceva, radgan gakve-<br />

TilisaTvis gankuTvnil dros ar iyenebs mxolod saswavlo miznebisa-<br />

Tvis. erToblivi locva win ki ar uZRvis gakveTils, aramed ikavebs<br />

uSualod gakveTilisTvis gansazRvruli drois nawils.<br />

locvis rituali sagakveTilo procesSi rom ar Semdgariyo, Sesa-<br />

Zloa, konfliqturi situacia arc Seqmniliyo. erTi aRmsareblobis<br />

bavSvebi erTad ilocebdnen gakveTilis win da ara saklaso oTaxSi. Sesabamisad,<br />

locvaSi monawileoba-armonawileoba ar gaxdeboda TanaklaselTa<br />

dapirispirebis safuZveli.<br />

maswavlebeli valdebulia, gamoiCinos Tanabari yuradReba yvela<br />

moswavlis mimarT, ganurCevlad maTi socialuri, eTnikuri Tu religiuri<br />

kuTvnilebisa. aRweril situaciaSi ki, imis gamo, rom sxva aRm-<br />

71


sareblobisaa, bavSvi gakveTilis garkveuli drois ganmavlobaSi sruliad<br />

uyuradRebod rCeba.<br />

fsiqologi:<br />

maswavleblis qmedebam ganapiroba is, rom Tanaklaselebma bavSvi aRiqves,<br />

rogorc maTgan gansxvavebuli. moswavleTa gamijvniT, Tundac dilis<br />

erToblivi locvisas, maswavlebeli faqtobrivad ayalibebs mcirewlovan<br />

bavSvebSi Tavisianisa da ucxos gancdas, romelic xelisSemSlel<br />

faqtorad SeiZleba iqces moswavleebSi samoqalaqo RirebulebaTa, upirveles<br />

yovlisa, tolerantobis Camoyalibebisas.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

Tu maswavleblis survilia, rom ilocos saswavlo dRis dasawyisSi<br />

Tavisi klasis moswavleebTan erTad, mas SeuZlia SesTavazos moswavleebs,<br />

mividnen skolaSi gakveTilebis dawyebamde ramdenime wuTiT adre da<br />

ilocon masTan erTad. skolaSi adre mivlen is moswavleebi, romlebsac<br />

marTlac aqvT maswavlebelTan erTad locvis survili. amgvarad, pedagogi<br />

arasagakveTilo aqtivobisaTvis ar gamoiyenebs gakveTilisaTvis<br />

gankuTvnil dros, sxva aRmsareblobis bavSvi ki ar darCeba umeTvalyureod.<br />

es SemTxveva kargi saSualebaa saimisod, raTa maswavlebelma auxsnas<br />

bavSvebs, rom arsebobs sxvadasxva religiuri mimdinareoba da, Sesabamisad,<br />

arseboben sxvadasxva aRmsareblobis adamianebi. yvela adamiani<br />

valdebulia, pativiscemiT moepyras sxva religiis warmomadgenlebs.<br />

maswavlebels SeuZlia moswavleebs magaliTad mouyvanos saqarTvelos<br />

erT-erTi udidesi mefe daviT aRmaSenebeli da misi damokidebuleba<br />

sxva religiebisa da maTi mimdevrebis mimarT.<br />

72


SeniSvnebisTvis<br />

73


situacia #19<br />

moswavle gviambobs: „Zalian mwydeba guli imaze, rom bevri maswavlebeli<br />

bavSvs afasebs da eqceva imis mixedviT, Tu rogori ekonomiuri SesaZlebloba<br />

aqvs mis ojaxs. es Cems Tavze gamovcade. erT-erT saganSi momzadeba<br />

daviwye. kerZo maswavlebliT mec da Cemi ojaxic Zalian kmayofilebi<br />

viyaviT, magram sagnis pedagogs ar moswonda Cemi codnis done da dabal<br />

niSans miwerda. mdgomareobis gasarkvevad skolaSi deda movida. maswavlebelma<br />

mas pirdapir uTxra, rom sanam masTan ar movemzadebodi, maRal<br />

niSans ar damiwerda. mec mindoda am pedagogTan momzadeba, magram Zalian<br />

Zviri dagvifasa da ver SevZeliT. miuxedavad Cemi mondomebisa, am<br />

saganSi dRemde Zalian dabali niSnebi myavs.~<br />

maswavlebeli:<br />

es situacia ganekuTvneba im iSviaT SemTxvevaTagans, rodesac maswavleblis<br />

qmedebaSi Znelia monaxo raime dadebiTi. pedagogi aiZulebs<br />

moswavles, masTan moemzados da amis sanacvlod moiTxovs anazRaurebas.<br />

rogorc bavSvi gviambobs, mSobelTan saubrisas maswavlebelma mas<br />

pirdapir uTxra, rom sanam masTan ar moemzadeboda, maRal niSans ar<br />

dauwerda. sagnis niSniT manipulirebis ufleba maswavlebels ar aqvs,<br />

radgan niSani mxolod moswavlis akademiur moswrebas unda asaxavdes:<br />

„sagnis niSani gamoxatavs moswavlis akademiur moswrebas.~ (erovnuli<br />

saswavlo gegma, 2009-2010, gv.15).<br />

fsiqologi:<br />

yvela pedagogisaTvis udavo WeSmariteba unda iyos, rom moswavlisadmi<br />

mis damokidebulebaze ar unda imoqmedos bavSvis socialurma<br />

mdgomareobam . es bavSvisTvis mouSuSebel tkivilad SeiZleba darCes.<br />

aRweril situaciaSi aSkaraa, rom moswavle Tavisi ojaxis ekonomiuri<br />

mdgomareobis gamo Tavs daCagrulad grZnobs. maswavlebeli mis mimarT<br />

74


aSkarad tendenciuria da upiratesobas aniWebs im moswavleebs, romlebic<br />

masTan emzadebian, anu visac ukeTesi materialuri mdgomareoba<br />

aqvs.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

am SemTxvevaSi ara marto situaciaSi aRweril maswavlebels , aramed<br />

yvelas vurCevT, rom pedagogi Tanabrad moepyras yvela moswavles, ganurCevlad<br />

maTi ojaxebis ekonomiuri SesaZleblobisa; Tavidan airidos<br />

sakuTari moswavleebis kerZod momzadeba;<br />

ar gamoiyenos niSani moswavleebsa da maT mSoblebze zewolis saSualebad.<br />

75


SeniSvnebisTvis<br />

76


situacia #20<br />

maswavlebeli mogviTxrobs: „II klasSi bevri azerbaijaneli moswavlea.<br />

imis gamo, rom maT qarTuli ena ar ician, meCagrebian qarTveli bavSvebi.<br />

mTel dros gakveTilze TiTqmis maT vuTmob, rom rogorme qarTuli ena<br />

vaswavlo. Sedegs mainc ver vaRwev, radgan azerbaijaneli bavSvebi enis<br />

arcodnis gamo qarTvelebTan naklebad urTierToben. sul erTad arian<br />

da erTmaneTSi mSobliur enaze saubroben. Sevecade, bavSvebi gamecalkevebina.<br />

jer TiToeuli maTgani qarTveli bavSvis gverdiT davsvi.<br />

mere gadavwyvite, erTmaneTTan azerbaijanulad laparaki amekrZala.<br />

momivarda erTi mSobeli da sayvedurebiT amavso: vin mogca ufleba,<br />

bavSvs mSobliur enaze saubars rom ukrZalavo. maSin nu Semoiyvandi<br />

qarTul skolaSi-meTqi, vupasuxe. ukmayofilo da ganawyenebuli darCa.<br />

me ra vqna, rogor moviqce? ~<br />

maswavlebeli:<br />

saxelmwifo valdebulia, Tavis yvela moqalaqes, ganurCevlad rasobrivi,<br />

eTnikuri, religiuri, enobrivi da a.S. kuTvnilebisa, misces<br />

qveynis socialur-politikur, ekonomikur da kulturul cxovrebaSi<br />

srulfasovani integrirebis Tanabari Sansi. saxelmwifo enis srulyofili<br />

codna ki amis garants warmoadgens. rogorc Cans, es esmis pedagogs,<br />

mas unda erTnairad gaunawilos Tavisi yuradReba rogorc qar-<br />

Tvel, ise azerbaijanel bavSvebs, magram wuxs swored imis gamo, rom amas<br />

ver axerxebs.<br />

fsiqologi:<br />

pedagogi Seecada, rogorme gadaeWra problema. misi gadawyvetileba,<br />

rom azerbaijanulenovani moswavle qarTulenovanis gverdiT daesva,<br />

marTebulia. bavSvs aRar eqneboda Tavis mSobliur enaze gadalaparakebis<br />

saSualeba. es xels Seuwyobda komunikacias qarTul enaze, sabolood<br />

77


ki mis ukeT Seswavlas (enis aTvisebis erT-erTi yvelaze efeqturi gza<br />

am enaze molaparake TanatolebTan intensiuri urTierTobaa). rogorc<br />

Cans, maswavlebeli imedovnebs, rom amgvari xerxiT is ufro daaaxlovebs<br />

bavSvebs da maTi urTierToba arasagakveTilo drosac qarTul enaze<br />

gagrZeldeba. problemis mogvarebis es gza garkveul dros saWiroebs.<br />

maswavlebeli Sedegs maSinve ver dainaxavda. rogorc Cans, imis gamo,<br />

rom efeqti myisierad ver miiRo, pedagogma es midgoma fuWad CaTvala.<br />

maswavleblis gancxadebiT: „II klasSi...…bevri azerbaijaneli moswavlea.<br />

imis gamo, rom maT qarTuli ena ar ician, meCagrebian qarTveli bavSvebi.~<br />

aranairi mniSvneloba ara aqvs im faqts, Tu visi daCagvra, anu diskriminacia,<br />

xdeba gakveTilze _ qarTveli Tu azerbaijaneli bavSvis, mTavari<br />

is aris, rom klasSi viRac iCagreba. kargia, rom amas maswavlebeli Tavad<br />

aRiarebs, magram igi ver poulobs problemis gadaWris gzebs.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

situaciis Tanaxmad, meoreklaseli azerbaijaneli bavSvebi qarTuli<br />

enis arcodnis gamo qarTvel TanaklaselebTan naklebad urTierToben.<br />

isini erTmaneTSi mxolod mSobliur enaze saubroben. maTTvis es<br />

ufro mosaxerxebelia da amitom cdiloben sul erTad yofnas. azerbaijanel<br />

moswavleebs, enis Seswavlisas, xelis SemSleli faqtorebisagan<br />

Tavis daRwevaSi profesionali maswavlebeli unda daexmaros, romelsac<br />

SeuZlia individualuri midgoma da flobs enis intensiuri swavlebis<br />

meTodebs, „icnobs multikulturul da multilingvur midgomebsa<br />

da principebs da iyenebs maT swavlebis dagegmvisa da ganxorcielebis<br />

procesSi;~ (maswavleblis profesiuli standarti, gv.7). samwuxarod,<br />

am konkretul SemTxvevaSi maswavlebeli problemis gadaWris araswor<br />

gzas irCevs. („gadavwyvite, erTmaneTTan azerbaijanulad laparaki amekrZala~).<br />

bunebrivia, rom mSobeli gaaRiziana mSobliur enaze laparakis<br />

akrZalvam. amiT aixsneba mSoblis reaqcia da pretenziebi. mSobliur<br />

enaze laparakis akrZalvis nacvlad maswavlebels iseTi saklaso da arasaklaso<br />

aqtivobebi unda daegegma (magaliTad, speqtakli qarTulad,<br />

roluri TamaSebi, situaciuri amocanebi da a.S.), romlebic waaxalisebda<br />

bavSvebs, gaaumjobesebda maT qarTul enaze metyvelebas. aseve, sasurveli<br />

iqneboda, maswavlebels, qarTveli da azerbaijaneli mSoblebis<br />

daaxloebis mizniT, moewvia mSobelTa kreba da problema maTTan erTad<br />

78


ganexila. savaraudod, orive mxare gamoTqvamda problemis gadaWris<br />

survils, radgan amaSi isini TavianTi interesebis srul Tanxvedras<br />

dainaxavdnen.<br />

pedagogs unda aexsna mSoblisaTvis, rom igi mis Svils saerTod ki<br />

ar ukrZalavs azerbaijanulad laparaks, aramed mxolod gakveTilze.<br />

unda daesabuTebina, rom es gadawyvetileba bavSvisTvis aris sasargeblo,<br />

radgan enis Seswavlis erT-erTi saukeTeso gza TanatolebTan am<br />

enaze urTierTobaa. amasTan, pirvel rigSi, mas moswavlisaTvis unda<br />

aexsna, Tu ratom iqneboda maTTvis ukeTesi skolaSi qarTulad komunikacia.<br />

enis swavlebis efeqturi gzebis ZebnaSi maswavlebels mSoblisaTvis<br />

unda eTxova saswavlo miznebis miRwevaSi daxmareba, gamoeCina<br />

Tavazianoba da mSobelTan TanamSromlobis mzaoba.<br />

79


SeniSvnebisTvis<br />

80


situacia #21<br />

maswavlebeli gviambobs: „skola didi RonisZiebisTvis emzadeboda. mzadebas<br />

saTaveSi edga ucxouri enis maswavlebeli. mTeli eqvsi Tvis ganmavlobaSi<br />

igi Tavdauzogavad Sromobda, gamoiyena skolaSi arsebuli<br />

yvela resursi: moswavleebTan erTad dawera scenari, musikis pedagog-<br />

Tan erTad SearCia musikaluri foni, atarebda repeticiebs, gamoyenebi-<br />

Ti xelovnebis maswavlebeli daixmara kostiumebis Sesakerad. araCveulebrivi<br />

speqtakli gamovida. masze mowveuli iyvnen mSoblebi, mezobeli<br />

skolis moswavleebi da maswavleblebi, raionis xelmZRvaneloba,<br />

sazogadoebis warmomadgenlebi. daiwyo warmodgena da scenaze erT-er-<br />

Ti gogona kostiumis nacvlad Cveulebrivi tansacmliT gamovida, ramac<br />

sruli disonansi Seitana warmodgenaSi. speqtaklis Semdeg, rodesac<br />

stumrebi daiSalnen, maswavlebelma Tavi ver Seikava da moswavleebisa<br />

da mSoblebis Tvalwin galanZRa gogona, fizikuradac Seexo: Tmebi moqaCa.<br />

bavSvi Tavs imarTlebda, rom daagvianda da ver moaswro tansacmlis<br />

gamocvla. maswavlebelma ar miiRo moswavlis axsna-ganmarteba da<br />

ganagrZobda mis lanZRvas. pedagogis saqcielma gaabraza mSoblebi. man<br />

skolis direqtorisaganac miiRo sayveduri.“<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

skolisaTvis Zalian mniSvnelovania kargad dagegmili klasgareSe<br />

saqmianoba, sxvadasxva RonisZieba, romelic uzrunvelyofs skolis<br />

moswavleebisa da maswavleblebis SemoqmedebiTi potencialis gamovlenas,<br />

bavSvebisa da pedagogebis TanamSromlobiTi urTierTobebis gaRrmavebas.<br />

aRwerili situaciidan Cans, rom ucxouri enis maswavlebeli<br />

didi xnis ganmavlobaSi Tavdauzogavad Sromobda. man gamoavlina organizatoruli<br />

niWi, TanamSromlobis unari. maswavlebelma RonisZiebis<br />

samzadisSi CarTo moswavleebi da isini aqcia am didi dResaswaulis ara<br />

ubralo monawileebad, aramed namdvil Tanaavtorebad: man moswavleebTan<br />

erTad dawera scenari, warmatebiT iTanamSromla Tavis kolegebTan,<br />

musikisa da gamoyenebiTi xelovnebis pedagogebTan da xeli Seuwyo<br />

skolis potencialis warmoCenas. pedagogis mier skolis rogorc adamianuri,<br />

aseve materialuri resursebis mizanmimarTuli gamoyeneba Seesabameba<br />

maswavleblis profesiul standarts: pedagogma „icis <strong>saskolo</strong><br />

81


sazogadoebis warmomadgenlebTan produqtiuli TanamSromlobis me-<br />

Todebi.“ (maswavleblis profesiuli standarti, gv.10)<br />

maswavlebeli:<br />

bunebrivia, pedagogs surda, rom misi, misi kolegebisa da moswavleebis<br />

Sromis nayofi rac SeiZleba efeqturi yofiliyo. erTi bavSvis,<br />

SesaZloa, upasuxismgeblo saqcielis gamo ki CaTvala, rom mTeli Sroma<br />

wyalSi Caiyara. man ver SeZlo simSvidis SenarCuneba da Seuracxyofa miayena<br />

moswavles, riTac, faqtobrivad, fasi daukarga eqvsTviani SromiT<br />

miRweul warmatebas, dResaswauls ki _ xalisi da, madlobis nacvlad,<br />

skolis xelmZRvanelobisa da mSoblebis sayveduri daimsaxura.<br />

fsiqologi:<br />

aRsaniSnavia isic, rom maswavlebelma gogonas Tavis marTlebis saSualeba<br />

ar misca. SesaZloa, bavSvs upasuxismgeblobis gamo ar daugvianebia<br />

da hqonda sapatio mizezi. am RonisZiebis monawile Tavadac iyo<br />

da, savaraudod, masac aranakleb daswydeboda guli. maswavlebelma ki<br />

mizezis axsnac ar acala da sajarod miayena Seuracxyofa da fizikuradac<br />

ki Seexo mas.<br />

pedagogma problemur situaciaSi ver SeZlo gamklaveboda sakuTar<br />

emociebs, riTac Crdili miayena sakuTar da skolis reputacias. yvelasTvis<br />

gasagebia, rom am konkretul situaciaSi Zneli, magram aucilebeli<br />

iyo, rom maswavlebels Tavi Seekavebina. arc erT situaciaSi<br />

ar aris pedagogiurad gamarTlebuli maswavleblisagan moswavlis sityvieri,<br />

fizikuri an sxva saxis Seuracxyofa.<br />

82


SeniSvnebisTvis<br />

83


situacia #22<br />

mSobeli gviambobs: „Cems Svils jer kidev baRis asakSi SevamCnie, rom<br />

marcxena xels ufro moxerxebulad xmarobs, vidre marjvenas. aravi-<br />

Tari problema ar Semiqmnia amis gamo arc bavSvisTvis da arc sakuTari<br />

TavisTvis. bavSvma im xeliT weros, romliTac exerxeba. rodesac Cemi<br />

Svili skolaSi miviyvane, maswavlebelma daiwyo „muSaoba“, rom bavSvs<br />

marjvena xeliT daewyo werac da xatvac. amis Sesaxeb me araferi vicodi.<br />

erTxel, roca Svils vamecadinebdi, is atirda. mizezi vkiTxe, man ki mipasuxa,<br />

rom mis klasSi yvela marjvena xeliT wers da ar unda, rom bavSvebma<br />

da maswavlebelma cacia dauZaxon.“<br />

maswavlebeli:<br />

maswavlebelma scada bavSvisaTvis marjvena xeliT wera eswavlebina.<br />

savaraudoa, rom mas keTili ganzraxva amoZravebda. marcxena xeliT wera<br />

mouxerxebelia: xeli efareba nawer striqons an zemoT daweril nimuSs<br />

(Tu bavSvs zeda striqonidan gadaweras sTxoven). garda amisa, rogorc<br />

wesi, marcxena xeliT weris gadaCvevis erT-erTi motivia is, rom bavSvi<br />

danarCeni moswavleebisagan ar gamoirCeodes. adamianebs xSirad uWirT<br />

maTgan gansxvavebulis miReba. rogorc situaciidan Cans, moswavles<br />

klasSi maswavlebeli da klaselebi cacias eZaxian da amiT xazs usvamen<br />

mis gansxvavebulobas, rasac bavSvi mtkivneulad ganicdis.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

pedagogs ar aRmoaCnda unari, bavSvis am individualur TaviseburebasTan<br />

Seeguebina klasi. situaciis Tanaxmad, mSoblisTvis es faqti<br />

mxolod mas Semdeg gaxda cnobili, roca erTxel, mecadineobisas, bavSvma<br />

tirili daiwyo. mSobels imis Sesaxeb, rom mis Svils caciobis gamo<br />

skolaSi problemebi hqonda, unda Seetyo ara Svilisgan, aramed maswavleblisgan.<br />

cacia bavSvis mSobelTan TanamSromloba da misi poziciis<br />

gaTvaliswineba (“bavSvma im xeliT weros, romliTac exerxeba”) moxsnida<br />

problemas orive mxarisaTvis.<br />

84


fsiqologi:<br />

marcxena xelis Tandayolili upiratesoba marjvenasTan SedarebiT<br />

aris ara adamianis fizikuri nakli, aramed misi individualuri Tavisebureba.<br />

am TaviseburebaTa gacnobiereba da gaTvaliswineba swavlebis<br />

procesSi maswavleblis movaleobad aris miCneuli, calsaxad unda iTqvas,<br />

rom sakuTriv moswavlis swavlaze misi es individualuri Tavisebureba<br />

aranair gavlenas ar axdens, arc weris xarisxze ar aisaxeba da, Cveulebriv,<br />

mxolod dawyebiTi klasis maswavlebels uqmnis xolme garkveul<br />

diskomforts. es profesional maswavlebels ar aZlevs imis safuZvels,<br />

rom aiZulos cacia moswavle marjvena xeliT weros.<br />

SeiZleba iTqvas, rom mocemul situaciaSi maswavlebeli, romelsac<br />

`kargi surs~ bavSvisaTvis, moswavles ufro did sirTuleebs uqmnis. Tu<br />

moswavlisTvis marcxena xeliT weraa bunebrivi, xelovnurad amis Secvlam,<br />

SesaZloa, bavSvis emociuri da fsiqikuri problemebi gamoiwvios.<br />

pedagogs vurCevdiT, am da msgavs situaciebSi miiRos rCeva fsiqologisagan.<br />

ar aukrZalos bavSvs marcxena xeliT wera. auxsnas moswavleebs,<br />

rom isini gagebiT moekidon Tanaklaselis gansxvavebulobas, xeli<br />

Seuwyos klasSi tolerantuli atmosferos Camoyalibebas; mouyvanos<br />

magaliTebad is cnobili adamianebi, romlebic marcxena xeliT werdnen<br />

(meoce saukunis udidesi fizikosi da mecnieri - albert ainStaini, didi<br />

germaneli poeti - iohan volfgang goeTe, ingliseli momRerali - pol<br />

makartni, maikrosoftis damfuZnebeli bil geiTsi da sxva..).<br />

85


SeniSvnebisTvis<br />

86


situacia #23<br />

moswavle mogviTxrobs: „erTxel gakveTilze uadgilod vixumre.<br />

maswavlebeli dafisken rom mitrialda, qaRaldisgan gakeTebuli TviTmfrinavi<br />

vesrole. bavSvebma sicili atexes, maswavlebelma Seuracxyofilad<br />

igrZno Tavi da klasidan gamagdo. patieba vTxove. man ar miiRo<br />

Cemi bodiSi da amikrZala gakveTilze daswreba. saqmeSi Caerivnen Cemi<br />

damrigebeli, saswavlo nawili, direqtori, magram maswavlebelma ukan<br />

ar daixia. Cemi azriT, konfliqti unda amowuruliyo, radgan vinane Cemi<br />

saqcieli da movixade bodiSi.“<br />

maswavlebeli:<br />

moswavlem qaRaldis TviTmfrinavi ubralod (umisamarTod) ki ar<br />

isrola klasSi an Tanaklaselisaken ki ar mimarTa, aramed uSualod<br />

maswavlebels esrola da klasmac amitom atexa sicili. cxadia, maswavleblisaTvis<br />

Seuracxmyofeli da gulsatkenia moswavlis amgvari qmedeba,<br />

misi dauyovnebeli reaqcia bunebrivia, man daicva Tavisi pirovnuli<br />

Rirseba da sajaro Seuracxyofa reagirebis gareSe ar datova, Tumca<br />

mas Semdeg, rac moswavlem aRiara Tavisi Secdoma da bodiSi moixada,<br />

vfiqrob, maswavlebels igi unda daeSva gakveTilze.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

pedagogi aSkarad ver axerxebs am konfliqturi situaciis uemociod,<br />

mSvidad gaanalizebas, ar usmens moswavles (da Sesabamisad, verc xedavs,<br />

rom is nanobs Tavis saqciels), ar iTvaliswinebs arc kolegebis Suamdgomlobas.<br />

aRsaniSnavia, rom maswavlebeli amgvari araadekvaturi principulobiT<br />

azaralebs bavSvs. is moswavles gakveTilze daswrebis nebas<br />

ar rTavs. Sesabamisad, Tavis saganSi ganaTlebis miRebis SesaZleblobas<br />

arTmevs da amiT ewinaaRmdegeba bavSvis uflebebis konvencias. ganaTlebis<br />

miRebis SesaZlebloba, bavSvis uflebebis konvenciis Tanaxmad, misi<br />

umniSvnelovanesi uflebaa (ix. bavSvis uflebebis konvencia, muxli 27).<br />

87


aRsaniSnavia Semdegic: gakveTils gareT umeTvalyureod darCenili<br />

bavSvis usafrTxoebaze pasuxismgebelia maswavlebeli, rasac igi am<br />

konkretul SemTxvevaSi ar iTvaliswinebs.<br />

fsiqologi:<br />

maswavlebelma ver daicva zomiereba da ver SeinarCuna simSvide am<br />

konfliqtur situaciaSi, ramac xeli SeuSala obieqturi da samarTliani<br />

gadawyvetilebis miRebaSi. situaciidan ar Cans, rom moswavles am<br />

saqcieliT maswavleblis pirovnuli Rirsebis Seuracxyofa surda. arc<br />

is Cans, rom misi amgvari saqcieli sistematur xasiaTs atarebda („erTxel“).<br />

moswavle gulwrfelad ambobs, rom ver xvdeba, ratom ar SeiZleba<br />

maswavlebelma konfliqti dasrulebulad CaTvalos: man xom moinania<br />

sakuTari saqcieli da bodiSic moixada.<br />

magram bunebrivia, Cndeba kiTxva: rogor unda moiqces pedagogi<br />

msgavs situaciebSi? maswavlebelma unda gaiTvaliswinos Semdegi: aseT<br />

SemTxvevaSi moswavles amoZravebs erTi mizani _ mas surs gamoiwvios<br />

maswavlebeli. raoden Znelic unda iyos, pedagogi ar unda `wamoegos~<br />

moswavlis provokaciaze da Tavdajerebuli simSvidiT gaagrZelos<br />

gakveTili. es imas ar niSnavs, rom moswavlis saqcieli da maswavleblis<br />

Seuracxyofa upasuxod unda darCes. gakveTilis Semdeg maswavlebelma<br />

unda auxsnas moswavles, ratom aris misi saqcieli pedagogisTvis Seuracxmyofeli<br />

da zogadad miuRebeli.<br />

Tu moswavlis saqcieli sagakveTilo process CaSliT emuqreba da<br />

maswavlebeli saWirod CaTvlis moswavlis klasidan gaZevebas, man unda<br />

uzrunvelyos is, rom klasidan gaSvebuli bavSvi derefanSi umeTvalyureod<br />

ar darCes. rodesac moswavle nanobs Tavis saqciels da bodiSs<br />

ixdis, pedagogma didsulovnebis magaliTi unda misces, miiRos bavSvis<br />

bodiSi da miutevos.<br />

ar aris rekomendebuli, maswavlebelma bavSvs didi xniT aukrZalos<br />

gakveTilze daswreba. amasTanave, gakveTilidan gaZeveba SeiZleba<br />

cudi qcevis erT-erTi wamaxalisebelic ki gaxdes iseTi bavSvebisaTvis,<br />

romelTac gakveTilze daswreba ar surT.<br />

88


SeniSvnebisTvis<br />

89


situacia #24<br />

moswavle gviambobs: „IX klasSi var. Cemi Tanaklaseli nika axali saswavlo<br />

wlidan sul Seicvala. aRar swavlobs da gakveTilis msvlelobisas<br />

TanaklaselebTan laparakiTa da xmauriT xels uSlis maswavleblebs.<br />

erTxel, rodesac dafasTan gaZaxebulma nikam uari Tqva gakveTilis moyolaze,<br />

radgan mas masala isev ar hqonda naswavli, istoriis pedagogma<br />

klasis winaSe mimarTa damamcirebeli sityvebiT: debilo, unamuso, degenerato<br />

da sxva. nikam ar mouTmina da Seepasuxa: „Tqven SegiZliaT, damiweroT<br />

ra niSanic gindaT, magram ar gaqvT Cemi Seuracxyofis ufleba.~<br />

amisaTvis pedagogma nika klasidan gaagdo.<br />

maswavlebeli:<br />

maswavleblis mier moswavlis sityvieri an sxva saxis Seuracxyofa<br />

pedagogiurad araswori qmedebaa. cxadia, rom rTulia maswavleblisa-<br />

Tvis klasis marTva, rodesac moswavle gakveTilis msvlelobas xels<br />

uSlis laparakiT da xmauriT. Tu amas emateba isic, rom is sistematurad<br />

ar amzadebs gakveTilebs, kidev ufro gasagebi xdeba maswavleblis<br />

gaRizianeba. nika arc TviTon swavlobs da maswavlebelsac uSlis xels<br />

imaSi, rom man maqsimalurad gamoiyenos sakuTari energia gakveTilis<br />

efeqtianad warmarTvisaTvis. magram moswavlis Seuracxyofa am situacias<br />

ukeTesobisaken ver Secvlis.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

nikas Tanaklaseli situaciis aRwerisas gviyveba, rom igi mimdinare<br />

semestris ganmavlobaSi aRar swavlobs gakveTilebs, anu adre nika SedarebiT<br />

kargi moswavle iyo. bavSvis akademiuri moswrebis gauareseba<br />

sxvadasxva faqtorma SeiZleba gamoiwvios (konfliqturma situaciebma<br />

ojaxSi, avadmyofobam, bavSvisaTvis araadekvaturad didma datvirTvam<br />

da a. S). Tumca, gardatexis asakSi xSiria SemTxvevebi, rodesac mozardis<br />

akademiuri moswreba da qceva uaresdeba imis gamo, rom is TviTdam-<br />

90


kvidrebas, Tanatolebis keTilganwyobisa da pativiscemis mopovebas<br />

cdilobs ukve ara kargi swavliT, aramed gamomwvevi qceviT. SesaZloa,<br />

am SemTxvevaSic swored es ganapirobebs moswavlis Secvlas. maRalkvalificiuri<br />

maswavlebeli, romelic `acnobierebs moswavleebis ganviTarebis<br />

asakobriv da individualur Taviseburebebs da maT gavlenas swavlebasa<br />

da swavlaze~ (maswavleblis profesiuli standarti, gv. 6), iTvalisiwinebs<br />

moswavlis, am SemTxvevaSi nikas, asakobriv an individualur<br />

Taviseburebebs, ar Seuracxyofs moswavles.<br />

aRsaniSnavia kidev erTi faqti _ klasidan gagdeba. nikam maswavleblis<br />

Seuracxyofas SeuracxyofiTve ar upasuxa, mxolod miuTiTa, rom mas moswavlis<br />

galanZRvis ufleba ar hqonda. pedagogi aman kidev ufro gaaRiziana, nikas<br />

replika profesiul Seuracxyofad aRiqva da moswavle klasidan gaagdo.<br />

man ver SeZlo sakuTari emociebis marTva, ver SeinarCuna simSvide.<br />

fsiqologi:<br />

mocemuli situaciis analizisas gasaTvaliswinebelia erTi mniSvnelovani<br />

faqti: nika IX klasSia, anu gardatexis asakSi. am asakSi mozards<br />

uZneldeba urTierToba mSoblebTanac da maswavleblebTan. garkveulwilad<br />

swored maswavlebelzea damokidebuli, ramdenad umtkivneulod<br />

Caivlis es asaki.<br />

samwuxarod, aseTi pedagogi, rogoric mocemul situaciaSi gvxvdeba,<br />

ver miscems moswavleebs eTikur Rirebulebebze dafuZnebuli qcevis<br />

magaliTs.<br />

maswavleblis mxridan sakmarisi iqneboda moswavlis Sefaseba sa-<br />

Tanado dabali quliT, magram amis nacvlad man mTeli klasis winaSe<br />

Seuracxyofa miayena nikas. udavoa, rom bavSvis Seuracxyofa arc erT<br />

asakSi ar SeiZleba, magram gansakuTrebiT savalalo Sedegi SeiZleba mohyves<br />

am faqts gardatexis asakis mozardisaTvis. isini mwvaved aRiqvamen<br />

nebismier kritikas da, miT umetes, Seuracxyofas.<br />

pedagogs unda ecada, gakveTilis Semdeg nikasTan gulaxdili saubrisas<br />

gaerkvia, ram gamoiwvia misi Secvla; bavSvis interesebis, misi<br />

gatacebebisa da Taviseburebebis ukeT Seswavlis mizniT, moepovebina<br />

rac SeiZleba meti informacia nikas Sesaxeb klasis xelmZRvanelisgan,<br />

mSoblebisagan, eTanamSromla maTTan, raTa erToblivad gamoenaxaT nikas<br />

saswavlo procesSi CarTvis gzebi da saSualebebi.<br />

91


SeniSvnebisTvis<br />

92


situacia #25<br />

mSobeli gviambobs: „oTaxSi Sevedi, magram Cemma meaTeklaselma vaJma<br />

verc ki SeamCnia es, ise iyo telefonze laparakiT garTuli. uneburad<br />

gavxdi misi satelefono saubris mowme. igi megobars Tavis maswavlebelze<br />

esaubreboda am asakis mozardisTvis damaxasiaTebeli leqsikiT:<br />

„ra naSaa ici, Wkuidan aiwevi... gaSterebuli vuyureb mTeli gakveTili, vis<br />

aqvs gakveTilis mosmenis Tavi, neta yoveldRe gvqondes misi gakveTili.“<br />

cota SevSfoTdi da gadavwyvite, menaxa maswavlebeli. misma naxvam kidev<br />

ufro SemaSfoTa: Semotmasnil qvedakabaSi da zedmetad dekoltirebul<br />

maisurSi gamowyobili axalgazrda qali naklebad hgavda maswavlebels.<br />

„nuTu direqcia ver amCnevs, maswavlebels ase gamomwvevad rom acvia?“gavifiqre<br />

SeSfoTebulma, Cvens mozardebs kidev es undaT? “<br />

fsiqologi:<br />

pedagogi valdebulia, gaiTvaliswinos moswavleebis ganviTarebis<br />

asakobrivi Taviseburebebi da Tavisi gamomwvevi CacmulobiTa Tu qceviT<br />

ar Seuqmnas maT gakveTilze swavlis damabrkolebeli garemoebebi.<br />

meaTeklasel vaJs eqmneba koncentraciis problemebi, rodesac mis<br />

pedagogs skolisaTvis Seuferebeli samosi acvia.<br />

maswavlebeli:<br />

pedagogis Cacmuloba da garegnuli ieri Zalian mniSvnelovania<br />

srulyofili saswavlo procesis warmarTvisaTvis. maswavlebeli arc<br />

metismetad gamopranWuli unda gamocxaddes moswavleebis winaSe da arc<br />

daudevrad Cacmuli unda eCvenos maT. maswavleblis Cacmuloba xels ar<br />

unda uSlides saswavlo process. sasurvelia, rom skolaSi arsebobdes<br />

pedagogebsa da direqcias Soris SeTanxmebuli wesebi maswavleblis<br />

Cacmulobaze da yvela pedagogi emorCilebodes am wesebs.<br />

93


ganaTlebis specialisti:<br />

gasaTvaliswinebelia, rom am axalgazrda qalbatonis samuSao adgili<br />

skolaa. is samosi, romelic SeiZleba misaRebi iyos sxvagan, xSirad<br />

sruliad Seuferebelia skolisaTvis. swored amas ver iTvaliswinebs<br />

axalgazrda maswavlebeli da Tavisi gamomwvevi CacmulobiT xels<br />

uSlis gakveTilisTvis gankuTvnili drois maqsimalurad efeqturad da<br />

saswavlo miznebisTvis gamoyenebas.<br />

Tu skolis Sinaganawesi ar aregulirebs maswavleblis Cacmis<br />

kulturas, maSin sasurvelia, masSi Sevides Sesabamisi cvlileba. amiT<br />

Tavidan iqneba acilebuli msgavsi SemTxvevebi, xolo Tu SinaganawesSi<br />

Sesabamisi muxli ukve arsebobs, axalgazrda pedagogs mis darRvevaze<br />

unda mieTiTos.<br />

garda amisa, axalgazrda maswavlebeli unda Seecados SeZlebisdagvarad<br />

gaiTvaliswinos mSoblebis Sexedulebebi zogadad maswavleblis<br />

Cacmulobaze, raTa keTilganwyoba da TanamSromlobiTi urTierToba<br />

SeinarCunos maTTan.<br />

94


SeniSvnebisTvis<br />

95


situacia #26<br />

moswavle mogviTxrobs: „zogad biologias maswavlis axalgazrda<br />

maswavlebeli, romelic inglisSi swavlobda da axali Camosulia. is<br />

yvelas Zalian mogvwons; megobrulia, Tbilia. Tavisi sagani kargad<br />

icis da cdilobs, Cvenc gvaswavlos da Segvayvaros. magram me piradad<br />

misi axsnili gakveTilebis gageba Zalian miWirs. is xSirad iyenebs<br />

ucnob terminebs da sityvebs ucxo enidan. marTalia, ufleba mogvca,<br />

rogorc ki romelime sityvas ver gavigebT, maSinve vkiTxoT da isic<br />

safuZvlianad gvixsnis gaugebari sityvis mniSvnelobas, magram mainc<br />

rTulia maswavlebels waramara gaawyvetino saubari da Tan misi axsnili<br />

gaigo da amdeni axali sityva daimaxsovro.“<br />

maswavlebeli:<br />

sworad da gamarTulad metyveleba gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />

saswavlo procesSi. Tu maswavlebeli arasworad metyvelebs an ucxo<br />

sityvebsa da gamoTqmebs iyenebs gakveTilis msvlelobisas, moswavleebi<br />

maswavleblis naTqvamis did nawils ver gaigeben da, savaraudod, iseve<br />

arasworad imetyveleben, rogorc maTi pedagogi. es eTikurad da pedagogiurad<br />

gaumarTlebelia maswavleblis mxridan. ra enazec mimdinareobs<br />

swavleba skolaSi, im enaze sworad metyveleba daculi unda iqnes<br />

maswavleblebis mier, gansakuTrebiT ki, rodesac saqme exeba qarTul<br />

enas. qarTuli enis siwmindis dacva, saxelmwifo enaze gamarTuli metyveleba<br />

yvela pedagogis upirvelesi movaleobaa.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

maswavlebeli ara marto sagnobriv codnas unda gadascemdes moswavleebs,<br />

aramed gamarTuli metyvelebis magaliTsac unda aZlevdes maT.<br />

es exeba ara marto qarTuli enisa da literaturis, aramed yvela sxva<br />

sagnis maswavlebelsac. swavlebis ena maqsimalurad daculi unda iyos.<br />

samwuxarod, Cveni metyveleba xSirad binZurdeba dialeqtizmebiT, Jar-<br />

96


goniT, barbarizmebiT, kalkebiTa da sxv.. amas sxvadasxva faqtori ganapirobebs.<br />

moyvanil situaciaSi aseT faqtorad SeiZleba CaiTvalos is,<br />

rom maswavlebeli garkveuli periodi cxovrobda sazRvargareT da iq<br />

aqvs ganaTleba miRebuli. rogorc Cans, situaciaSi aRwerili maswavlebeli<br />

kvalificiuri specialistia, Tumca maRalkvalificiuri maswavlebloba<br />

saxelmwifo enis karg codnasac gulisxmobs.<br />

fsiqologi:<br />

ucxoenovan garemoSi didi xniT cxovreba ganapirobebs imas, rom<br />

samSobloSi dabrunebulebs xSirad mSobliur enaze laparakisas gvaxsendeba<br />

da Cvenda uneburad viyenebT sityvebsa Tu gamoTqmebs im ucxo<br />

enaze, romelzec vmetyvelebdiT bolo xanebSi. rogorc Cans, aRweril<br />

situaciaSic asea. moswavle aRniSnavs, rom, garda misTvis ucnobi terminebisa,<br />

maswavlebeli xSirad iyenebs sityvebs ucxo enidan. zogadi biologia<br />

sakmaod rTuli sagania da misi swavlebisas pedagogi gverds ver<br />

auvlis iseT terminologias, rogoricaa, magaliTad, genotipi, zigota,<br />

nukleinebi da a.S. is ganmartavs ucxo sityvebs, magram misi metyveleba<br />

ucnob terminebTan erTad ucxoenovani sityvebis simravlis gamo<br />

moswavleTaTvis mainc Znelad gasagebi rCeba.<br />

sasurvelia, maswavlebelma, gakveTilze ucxoenovani (am SemTxvevaSi<br />

inglisuri) da bevri ucnobi termini erTbaSad ar gamoiyenos.<br />

saerTod ki, Tu qarTul enaSi arsebobs Sesatyvisi terminebi, maswavlebelma<br />

Tavi unda aaridos ucxo enidan sityvebis gamoyenebas. amiT<br />

pedagogi axali masalis aTvisebas gauadvilebs moswavleebs da mSobliuri<br />

enis siwmindis dacvis magaliTs miscems maT.<br />

97


SeniSvnebisTvis<br />

98


situacia #27<br />

mSobeli mogviTxrobs: `meeqvse klaselma biWma masze asakiT pataras<br />

fuli gamosZala. klasis xelmZRvanelma, problemis mogvarebis mizniT,<br />

saqmis kursSi Caayena direqcia, direqciam ki mSobeli daibara, rasac mohyva<br />

mSoblis mxridan ukmayofileba, rom misi Svilis saqcieli gaxmaurda.~<br />

maswavlebeli:<br />

maswavlebeli adekvaturad iqceva, radgan fulis gamoZalvis SemTxvevas<br />

reagirebis gareSe ar tovebs da situaciaSi CareviT cdilobs, daicvas<br />

rogorc moZalade, ise Zaladobis msxverpli. igi dakvirvebuli da<br />

yuradRebiania. sworad afasebs, rom problema rTulia da masTan martos<br />

gamklaveba gauWirdeba.<br />

mSoblis ukmayofileba da gabrazeba, savaraudod, gamoiwvia iman, rom<br />

pedagogma, ojaxis gverdis avliT, bavSvis saqcieli direqciis msjelobis<br />

sagnad aqcia, anu jer ojaxs ki ar daukavSirda, aramed pirdapir<br />

direqcias acnoba momxdari.<br />

ganaTlebis specialisti:<br />

maRalkvalificiurma maswavlebelma `icis, rogor Camoayalibos<br />

moswavleebs Soris pozitiuri urTierTobebi, moagvaros konfliqtebi<br />

mSvidobiani gziT da xeli Seuwyos moswavleebSi eTikuri Rirebulebebis<br />

Camoyalibebas.~ (maswavleblis profesiuli standarti, gv.7);<br />

klasis xelmZRvanelma situaciis dasaregulireblad momxdaris Sesaxeb<br />

unda acnobos pirvel rigSi orive bavSvis damrigeblebs. pedagogebma<br />

erTad unda uzrunvelyon mSoblebisa da direqciis informireba.<br />

Tu skolas amis resursi aqvs, rCevisaTvis mimarTon fsiqologs.<br />

99


fsiqologi:<br />

msgavs situaciaSi, sasurvelia, maswavlebelma da fsiqologma Sekribon<br />

rac SeiZleba meti informacia `gamomZalveli~ moswavlis Sesaxeb<br />

(magaliTad, mis ojaxur mdgomareobaze), rac maT daexmareba ukeT gaerkvnen<br />

situaciaSi. dialogi unda Sedges jer moswavlesTan marto da Tu<br />

situacia moiTxovs, Semdeg mSobelTan erTad.<br />

aseT situaciaSi sasurvelia meTodis _ egreT wodebuli `dialogi<br />

wreSi~ gamoyeneba. es meTodi iTvaliswinebs yvela mxaris, rogorc `dazaralebulis~,<br />

aseve `damnaSavis~ dialogSi CarTvas. situaciis mixedviT,<br />

SeiZleba amaSi monawileobas iRebdnen mSoblebic, Tumca es yovelTvis<br />

aucilebeli ar aris. TiToeuli gulaxdilad isaubrebs sakuTar<br />

mdgomareobaze. moZalade moswavle ar unda avavsoT sayvedurebiT. dialogis<br />

moderatorma, magaliTad, fsiqologma an damrigebelma, saubari<br />

iqiT unda warmarTos, rom moswavlem Tavad gaakeTos swori daskvnebi.<br />

es miiRweva im SemTxvevaSi, Tu `moZalade~ igrZnobs im pedagogebis Tanadgomas,<br />

romlebic moswavlis moqmedebas uaryofiTad afaseben, magram<br />

gamosavals masTan erTad eZeben da interesdebian misi pirovnebiT.<br />

100


SeniSvnebisTvis<br />

101


situacia #28<br />

mSobeli gviambobs: `moswavleebma maswavlebels miarTves oqros sayure<br />

da Tan uTxres: manana maswavlebelo, Cven TqvenTvis madlobis gadaxda<br />

gvinda, radgan CvenTvis aseTi kargi maswavlebeli xarT. manana maswavlebelma<br />

aiRo es saCuqari da ambobs, rom mas didi siyvaruliT atarebs.<br />

is ar Tvlis, rom qrTami aiRo, aramed aseTi saxiT miiRo madloba Tavisi<br />

moswavleebisagan.~<br />

maswavlebeli:<br />

manana maswavlebelma saCuqari moswavleebis siyvarulis niSnad mii-<br />

Ro. es savsebiT gasagebia; man Tavisi qceviT asiamovna bavSvebs, agrZnobina<br />

keTilganwyoba. magram sayure SeiZleba aRqmul iqnes rogorc saCuqari<br />

moswavleebisaTvis upiratesobis miniWebis sanacvlod, radgan,<br />

mocemuli situaciis mixedviT, manana maswavlebeli jer kidev aswavlis<br />

bavSvebs, romlebmac misTvis sayure SeiZines (isini awmyo droSi ixsenieben<br />

mas maswavleblad). iqmneba erTgvari uxerxuloba da amisi ueWveli<br />

dasturi Tavad manana maswavleblis poziciaa: mas, Tumca am oqros sayures<br />

`didi siyvaruliT atarebs~, mainc uwevs mtkiceba sxvisTvisac da<br />

sakuTari TavisTvisac, rom qrTami ki ar aiRo, `aramed aseTi saxiT mii-<br />

Ro madloba Tavisi moswavleebisagan.~<br />

miuxedavad imisa, rom manana maswavlebeli sayureebs madlierebis<br />

gamoxatulebad miiCnevs, aris saSiSroeba, rom am saCuqris miRebis Semdeg<br />

igi ver SeinarCunebs obieqturobas da am klasis moswavleebs raime<br />

saxis upiratesobas mianiWebs. pedagogma obieqturoba romc SeinarCunos,<br />

yovelTvis aRmoCndeba vinme, vinc eWvs Seitans mis ara marto obieqturobaSi,<br />

aramed keTilsindisierebaSic.<br />

sxvagvarad iqneboda saqme, saCuqari rom gaekeTebinaT skoladamTavrebul,<br />

madlier moswavleebs. maswavlebeli veRar iqneboda araobieqturi,<br />

veRaravis mianiWebda upiratesobas, radgan madliereba gamoxates<br />

misma yofilma moswavleebma.<br />

102


ganaTlebis specialisti:<br />

sayovelTaod cnobilia, rom moswavleebs xSirad uCndebaT uangaro<br />

siyvarulisa da madlierebis usazRvro grZnoba Tavisi maswavleblebis<br />

mimarT da am siyvarulisa da madlierebis grZnobis raime materialuriT<br />

gamoxatvis survili. sayvareli maswavleblis mxridan maTi am survilis<br />

daTrgunvam SeiZleba momavalSi uaryofiTi Sedegebi gamoiwvios da<br />

adamianebs madlierebisa da siyvarulis gamoxatvis xalisi daukargos.<br />

maswavleblis amocana maTi am survilis swori gziT warmarTva, jansaRi<br />

Rirebulebebisa da WeSmariti faseulobebis Camoyalibebaa.<br />

meore mxriv, maswavlebelma Tavisi saqcieliT, SesaZloa, ubiZgos<br />

moswavleebs imisaken, rom bavSvebma zedmeti mniSvneloba mianiWon materialur<br />

Rirebulebebs. moswavleebs SeiZleba SeeqmnaT STabeWdileba,<br />

rom madlobis gadaxdis yvelaze efeturi forma materialuri saCuqaria.<br />

aRsaniSnavia isic, rom damatebiTi problemebi SeiZleba Seiqmnas<br />

imis gamo, rom yvela bavSvi ar aris materialurad Tanabrad uzrunvelyofili<br />

da amgvari moswavleebi, SesaZloa, daiTrgunon imis gamo,<br />

rom Tanaklaselebis msgavsad ver SeZleben saCuqris SesaZenad fulis<br />

skolaSi motanas.<br />

magram Tu mainc moxda faqti da moswavleebma saCuqari miarTves maswavlebels,<br />

rogor unda moiqces igi? daubrunos moswavleebs misTvis<br />

mirTmeuli saCuqari, Tu sxva gzas SeuZlia mimarTos?<br />

maswavlebels saCuqris gamoyeneba SeuZlia moswavleebSi eTikuri da<br />

samoqalaqo Rirebulebebis Camoyalibebis mizniT. magaliTad, manana maswavlebels,<br />

misTvis naCuqari oqros sayurisTvis madlobis gadaxdasTan<br />

erTad, SeeZlo, SeeTavazebina moswavleTaTvis am saCuqris Sewirva<br />

nivTis an misi gayidviT aRebuli safasuris saxiT romelime fondis-<br />

Tvis, romelic mzrunvelobamoklebul, avadmyof an devnil bavSvebs exmareba,<br />

an uSualod daxmarebodnen romelime aseT konkretul bavSvs.<br />

am SemTxvevaSi moixsneboda yovelgvari uxerxuloba da maswavleblis<br />

saqcieli misabaZi magaliTi gaxdeboda TiTeuli moswavlisaTvis.<br />

103


fsiqologi:<br />

imisaTvis, rom moswavleebSi madlierebisa da siyvarulis gamoxatvis<br />

survili ar daTrgunos da saCuqris ukan dabrunebiT guli ar atkinos,<br />

maswavlebelma unda auxsnas bavSvebs sakuTari qcevis RirebulebiTi aspeqtebi.<br />

is, rom amgvari saCuqari masSi erTgvari uxerxulobis grZnobas<br />

iwvevs da rom siyvarulisa da pativiscemis gamoxatva SeiZleba sxvagvaradac.<br />

misTvis ufro Zvirfasi iqneba maTive xeliT damzadebuli raime<br />

nivTi, Tundac baraTebi.<br />

pedagogisaTvis dauviwyar da ufro metad Rirebulad aramaterialuri<br />

saCuqari SeiZleba iqces, Tu is moswavleebis siyvarulisa da pativiscemis<br />

gamoxatulebaa. erTma pedagogma aseTi ram mogviTxro: `im dRes<br />

Cemi dabadebis dRe iyo. skolaSi Cveulebisamebr mivedi da gakveTilebis<br />

Catarebasac Cveulebrivad vapirebdi. klasSi Sevedi da saxtad davrCi,<br />

arc erTi moswavle ar ijda Tavis adgilze. iseTi sibraze Semomawva,<br />

lamis cremlebi gadmomcvivda. sad daikarga mTeli klasi, amis gafiqreba<br />

Zlivs movaswari da uceb merxebis qvemodan wamoiSala mTeli klasi da<br />

daiwyes simRera: `ra lamazi dRea!..~ Semomexvivnen, milocavdnen da Tan<br />

mkocnidnen. es iyo CemTvis dauviwyari dabadebis dRe, Cemi moswavleebisagan<br />

miRebuli saukeTeso saCuqari.~<br />

104


SeniSvnebisTvis<br />

105


ekomendebuli literatura:<br />

1. gogebaSvili, i. rCeuli Txzulebani xuT tomad, gamomcemloba<br />

`ganaTleba~, Tbilisi, 1989.<br />

2. erovnuli saswavlo gegma, 2009-2010 saswavlo weli.<br />

3. viswavloT erTad, inkluziuri ganaTleba, erovnuli saswavlo<br />

gegmebisa da Sefasebis centri, 2008.<br />

4. Ternbuli, j. profesionali maswavleblis 9 maxasiaTebeli,<br />

maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri, 2009 weli.<br />

5. marzano, j. efeqturi swavleba skolaSi, maswavlebelTa profesiuli<br />

ganviTarebis centri, 2009.<br />

6. maswavleblis damxmare saxelmZRvanelo 3 nawilad (ganviTarebisa da<br />

swavlis Teoriebi; swavleba da Sefaseba; saswavlo da profesiuli<br />

garemo), maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri, Tbilisi,<br />

2008.<br />

7. maswavleblis profesiuli standarti, 2008.<br />

8. problemaze dafuZnebuli swavla, erovnuli saswavlo gegmebisa da<br />

Sefasebis centri, 2008.<br />

9. rogor vaswavloT moswavleebs azrovneba, erovnuli saswavlo<br />

gegmebisa da Sefasebis centri, 2007.<br />

10. tabataZe, S.; nacvliSvili, n. interkulturuli ganaTleba,<br />

maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri, 2008.<br />

11. WavWavaZe, i. rCeuli nawarmoebebi xuT tomad, t. IV, gamomcemloba<br />

`sabWoTa saqarTvelo~, Tbilisi, 1987.<br />

106

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!