Gozo College Skola Sekondarja tas-Subien Ninu Cremona L-Eżami ...

SILTA GĦALL-ISTĦARRIĠ
Aqra s-silta li ġejja u wara wieġeb il-mistoqsijiet dwarha:
Kull pajjiż għandu dak li nistgħu ngħidulu l-leħen
partikulari tiegħu li jinstema’ fid-daqq, fl-għana, u flistrumenti
mużikali ta’ niesu. Il-Maltin, xejn inqas minnies
ta’ pajjiżi oħra, għandhom it-tradizzjonijiet mużikali
tagħhom u l-leħen tagħhom. Ftit mill-istrumenti Maltin
insibuhom fi bnadi oħra tal-Mediterran, iżda xi wħud ma
nsibu bħalhom mkien. Jekk nieħdu ż-żaqq Maltija,
għalkemm din tixbah xi ftit lil strumenti barranin ta’ din ixxorta,
f’ebda pajjiż ma nsibu waħda bħalha eżatt. (Par. 1)
Il-Maltin, bħal kull ġens ieħor, għandhom ukoll l-għana jew
il-kant tipiku tagħhom. L-ewwel għanja li nafu biha hija l-
Kantilena ta’ Pietru Caxaru, miktuba qabel l-1485. Iżda
min jaf kemm kienu ilhom jgħannu l-Maltin! Nistgħu
ngħidu li saħansitra l-għajjat tal-bejjiegħa huwa għana
għalkemm qasir. (Par. 2)
In-nisa kienu jgħannu xi taħnina lit-tarbija tagħhom biex forsi jraqqduha. Kienu jgħannu wkoll
waqt li jaħslu l-ħwejjeġ, waqt li jaħdmu l-bizzilla jew waqt li jballtu l-bjut. Spiss kienu wkoll
jitgħallmu bl-amment xi taqbiliet antiki, magħrufa bħala għana tal-banju, u dawn kienu
jgħannuhom waqt li flimkien kienu jkunu jaħslu l-ħwejjeġ f’xi għajn tal-ħasselin. (Par. 3)
Mill-banda l-oħra, l-irġiel Maltin kienu ta’ sikwit jgħannu waqt ix-xogħol tagħhom fl-għelieqi,
fuq il-baħar jew fil-ħin tal-mistrieħ tagħhom fil-ħwienet. Ma kinux jonqsu wkoll xi għanjiet talimħabba
li spiss kienu jgħannuhom taħt il-gallarija tal-maħbuba. (Par. 4)
L-għana u d-daqq kienu popolari wkoll fil-festi Maltin. Għall-festi ta’ San Girgor u ta’ Lapsi
familji sħaħ kienu jinġabru jdoqqu u jgħannu fuq xi dgħajsa waqt li fil-festa tal-Imnarja, in-nies
kienu jinġabru jdoqqu u jgħannu l-lejl kollu taħt is-siġar tal-Buskett. Bħala poplu għandna biex
niftaħru b’dak kollu li ħallewlna missirijietna. Iżda l-ewwel u qabel kollox irridu nkunu nafu
x’ħallewlna biex napprezzaw dak li għandna. (Par. 5)
(addattament minn Daqq, Għana u Żfin Malti, ta’Anna Borg Cardona)
A. FEHIM IT-TEST (10 marki)
1. Liema minn dawn jista’ jkun titlu addattat ħafna għas-silta? Agħmel sinjal taħtu. (1)
Il-Festi ta’ Dari, Daqq u Għana fl-Imgħoddi, In-Nisa fl-Antik
Il-MALTI – It-Tielet Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2012 Paġna 2 minn 8