Gozo College Skola Sekondarja tas-Subien Ninu Cremona L-Eżami ...

Gozo College
Skola Sekondarja tas-Subien
Ninu Cremona
L-Eżami ta’ Nofs is-Sena 2012
IT-TIELET SENA IL-MALTI IL-ĦIN:SAGĦTEJN
L-Isem : ______________________________ Il-Klassi : ___________________
L-ISTRUZZJONIJIET LILL-ISTUDENTI:
1. Wieġeb il-mistoqsijiet kollha kif mitlub/a.
2. Ortografija, punteġġjatura, sintassi, ideat u preżentazzjoni tajbin jgħinuk biex tikseb
riżultat aħjar.
GĦALL-UŻU TAL-GĦALLIEMA:
KUMMENTI
L-ISKEMA TAL-MARKI
Il-Mistoqsija A B Ċ D E F TOTAL
Il-Marki 10 24 6 10 30 20 100
Il-Marki tal-
istudent/a
Rotta 2
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Il-MALTI – It-Tielet Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2012 Paġna 1 minn 8

SILTA GĦALL-ISTĦARRIĠ
Aqra s-silta li ġejja u wara wieġeb il-mistoqsijiet dwarha:
Kull pajjiż għandu dak li nistgħu ngħidulu l-leħen
partikulari tiegħu li jinstema’ fid-daqq, fl-għana, u flistrumenti
mużikali ta’ niesu. Il-Maltin, xejn inqas minnies
ta’ pajjiżi oħra, għandhom it-tradizzjonijiet mużikali
tagħhom u l-leħen tagħhom. Ftit mill-istrumenti Maltin
insibuhom fi bnadi oħra tal-Mediterran, iżda xi wħud ma
nsibu bħalhom mkien. Jekk nieħdu ż-żaqq Maltija,
għalkemm din tixbah xi ftit lil strumenti barranin ta’ din ixxorta,
f’ebda pajjiż ma nsibu waħda bħalha eżatt. (Par. 1)
Il-Maltin, bħal kull ġens ieħor, għandhom ukoll l-għana jew
il-kant tipiku tagħhom. L-ewwel għanja li nafu biha hija l-
Kantilena ta’ Pietru Caxaru, miktuba qabel l-1485. Iżda
min jaf kemm kienu ilhom jgħannu l-Maltin! Nistgħu
ngħidu li saħansitra l-għajjat tal-bejjiegħa huwa għana
għalkemm qasir. (Par. 2)
In-nisa kienu jgħannu xi taħnina lit-tarbija tagħhom biex forsi jraqqduha. Kienu jgħannu wkoll
waqt li jaħslu l-ħwejjeġ, waqt li jaħdmu l-bizzilla jew waqt li jballtu l-bjut. Spiss kienu wkoll
jitgħallmu bl-amment xi taqbiliet antiki, magħrufa bħala għana tal-banju, u dawn kienu
jgħannuhom waqt li flimkien kienu jkunu jaħslu l-ħwejjeġ f’xi għajn tal-ħasselin. (Par. 3)
Mill-banda l-oħra, l-irġiel Maltin kienu ta’ sikwit jgħannu waqt ix-xogħol tagħhom fl-għelieqi,
fuq il-baħar jew fil-ħin tal-mistrieħ tagħhom fil-ħwienet. Ma kinux jonqsu wkoll xi għanjiet talimħabba
li spiss kienu jgħannuhom taħt il-gallarija tal-maħbuba. (Par. 4)
L-għana u d-daqq kienu popolari wkoll fil-festi Maltin. Għall-festi ta’ San Girgor u ta’ Lapsi
familji sħaħ kienu jinġabru jdoqqu u jgħannu fuq xi dgħajsa waqt li fil-festa tal-Imnarja, in-nies
kienu jinġabru jdoqqu u jgħannu l-lejl kollu taħt is-siġar tal-Buskett. Bħala poplu għandna biex
niftaħru b’dak kollu li ħallewlna missirijietna. Iżda l-ewwel u qabel kollox irridu nkunu nafu
x’ħallewlna biex napprezzaw dak li għandna. (Par. 5)
(addattament minn Daqq, Għana u Żfin Malti, ta’Anna Borg Cardona)
A. FEHIM IT-TEST (10 marki)
1. Liema minn dawn jista’ jkun titlu addattat ħafna għas-silta? Agħmel sinjal taħtu. (1)
Il-Festi ta’ Dari, Daqq u Għana fl-Imgħoddi, In-Nisa fl-Antik
Il-MALTI – It-Tielet Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2012 Paġna 2 minn 8

2. Fiex jista’ jinstema’ l-leħen partikulari ta’ pajjiż? (1)
____________________________________________________________________________
3. Liema strument mużikali Malti ma ssib bħalu fl-ebda pajjiż? (1)
____________________________________________________________________________
4. Liema hi l-ewwel għanja Maltija li nafu biha? (1)
____________________________________________________________________________
5. Semmi eżempju wieħed meta kienu jgħannu n-nisa Maltin. (1)
____________________________________________________________________________
6. X’kien l-għana tal-banju u għaliex taħseb li kienu jgħidulu hekk? (2)
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
7. Semmi post fejn kienu jgħannu l-irġiel Maltin. (1)
____________________________________________________________________________
8. Semmi żewġ festi partikolari li fihom kien ikun hemm ħafna daqq u għana. (2)
____________________________________________________________________________
B. GĦARFIEN IL-LINGWA (24 marka)
GRAMMATIKA/MORFOLOĠIJA
1. Aqta’ sinjal taħt it-tajba: (3)
a) Il-verb jinstema’ hu verb (tal-5 forma, tas-6 forma, tas-7 forma).
b) Il-verbi (tat-2 , tat-3, tar-4) forma jkollhom doppja konsonanti fin-nofs.
ċ) Il-verb daqq hu verb (moħfi, nieqes, trux).
Il-MALTI – It-Tielet Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2012 Paġna 3 minn 8

2. Oħroġ verb skont il-forma mitluba bħal fl-eżempju: (5)
raqad (2) raqqad ra (4) _____________________
ħasel (7) ____________________ għallem (5) _____________________
qasir (9) ____________________ għaġeb (10) _____________________
3. Imla l-vojt bil-Partiċipju Attiv bħal fl-eżempju: (3)
(a) Il-ġerrej saq iż-żiemel u rebaħ. (Partiċipju Attiv minn ġ-r-j)
(b) L-______________ nġabru jgħannu fil-misraħ. (Partiċipju Attiv minn għ-n-j)
(ċ) L-istatwa ______________ lura fil-knisja. (Partiċipju Attiv minn d-ħ-l)
(d) Il- ____________ telaq kmieni għax-xogħol. (Partiċipju Attiv minn ħ-d-m)
4. Imla l-vojt bil-Partiċipju Passiv bħal fl-eżempju: (6)
VERB PARTIĊIPJU PASSIV
MASKIL
PARTIĊIPJU PASSIV
FEMMINIL
PARTIĊIPJU PASSIV
PLURAL
ħadem maħdum maħduma maħdumin
ħasel
kiteb
ANALIŻI TESTWALI
5. ... għandhom it-tradizzjonijiet mużikali (par. 1)
Għal min qiegħed jirreferi l-pronom mehmuż b’sinjal taħtu? (1)
___________________________________________________________________________
6. Spiss (par. 3) tfisser: (1)
(a) ta’ sikwit ___; (b) qatt ___; (ċ) xi darba kultant___.
Il-MALTI – It-Tielet Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2012 Paġna 4 minn 8

LESSIKU / VOKABULARU
7. Il-kelma xogħol ġejja (a) mis-Semitiku __; (b) mir-Rumanz __; (ċ) mill-Ingliż __. (1)
8. Liema kelma minn paragrafu 3 tirreferi għal għanja lit-tfal? _______________ (1)
9. Agħti kelma oħra minflok napprezzaw (par. 5). ______________________ (1)
SINTASSI
10. Ikteb din is-sentenza mod ieħor bla ma tbiddel it-tifsira tagħha. (2)
L-ewwel għanja li nafu biha hija l-kantalena ta’ Pietru Caxaru, miktuba qabel l-1485.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Ċ. L-ASPETT SIMBOLIKU FL-ISFOND LINGWISTIKU POPOLARI (6 marki)
1. Imla l-vojt b’idjomi relatati mal-annimali: (4)
a) Mark dejjem għaddej minn xogħol għal ieħor, jaħdem ___________________________
b) Marija l-ħin kollu tiekol u saret _____________________________________________
ċ) In-nannu miet _______________________________________ mingħajr ħadd ma nduna.
d) Ħuti dejjem jiġġieldu, qishom ______________________________________________
2. Daħħal din l-idjoma f’sentenza: Ibati b’tal-ħmar. (2)
___________________________________________________________________________
Il-MALTI – It-Tielet Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2012 Paġna 5 minn 8

D. MALTI KOMUNIKATTIV (10 marki)
Agħżel a jew b. Ikteb madwar 50 kelma:
a. Fir-raħal tiegħek ser issir lejla folkloristika. Ikteb avviż għal dan l-avveniment.
Jew
b. Ikteb reklam biex tbigħ xi tip ta’ karozza.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
E. LETTERATURA (30 marka)
(i) POEZIJA – NADRIET 3 (15-il marka)
1. Agħmel sinjal taħt it-tajba: (8 marki)
a. Fil-poezija Il-Bejjiegħ tal-Gazzetti, omm il-poeta ma kinetx (toħroġ, tara, tisma’).
b. Fl-istess poezija naraw li għall-poeta ommu tfisser (firda, dwejjaq, kollox).
ċ. Fil-poezija Qasba Mario Azzopardi jqabbel il-qasba ma’ (armla, siġra, tifla).
d. Qasba hi poezija (patrijottika, reliġjuża, drammatika).
e. Fil-poezija Arizona, il-poeta jgħid ‘Jiena d-dezert għatxan tal-Arizona’. Din il-figura
tad-diskors hi (metafora, similitudni, personifikazzjoni).
f. ‘Xtieli muxgħara jriegħxu bit-tixwik’ hi eżempju ta’ (onomatopea, alliterazzjoni, rima).
ġ. Fil-poezija Poeta Dun Karm isejjaħ lil Ruzar Briffa (xwejjaħ, tifel, żagħżugħ) poeta.
g. Dun Karm jitlob li jġibulu (l-fjuri, r-rand, l-ħaxix ) ħalli jpoġġih fuq ras il-poeta.
Il-MALTI – It-Tielet Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2012 Paġna 6 minn 8

2. Agħzel poeżija minn dawn li ġejjin u ikteb madwar 30 kelma dwarha: (6 marki)
Pitirross ta’ Victor Fenech JEW Arizona ta’ Achille Mizzi
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
ii) PROŻA: STEJJER GĦAL QABEL JIDLAM
1. Wieġeb dawn il-mistoqsijiet: (4
marki)
a. Fin-novella L-Ewwel Telefonata, Kostanzu kien bniedem (ħali, modern, sempliċi).
b. Kostanza għamlet l-ewwel telefonata lil (tat-telefon, bintha, tat-Tarzna).
ċ. F’Ix-Xemx fuq it-Tieqa, Oskar kien jitkellem (ma’ missieru, mas-sħab, max-xemx).
d. Oskar xtaq imur (fuq il-qamar, fuq il-muntanji, l-Amerika).
2. Ikteb madwar 30 kelma dwar Bertu, it-tifel tal-baħar. (6 marki)
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Il-MALTI – It-Tielet Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2012 Paġna 7 minn 8

iii) PROŻA: JINQABAD BID-DROGI
Mit-tliet stejjer li studjajt (Ċinzja, Imħabba tal-Biċċiet, Monologu: l-aħħar waqtiet ta’ Simon
ir-Raggae) liema l-aktar li għoġbitek u għaliex? Ikteb madwar 30 kelma. (6 marki)
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
F. KOMPONIMENT (20 marka)
Agħżel wieħed u ikteb madwar 250 kelma fuq karta separata.
1. Ikteb djalogu bejn siġra u fjura
2. Il-vantaġġi u l-izvantaġġi tal-kompjuter
3. Issa li sirt teenager ikteb dwar ir-relazzjoni tiegħek mal-ġenituri
4. Kont qed naqra ktieb meta ...
5. Immaġina li għandek il-ġwienaħ u kapaċi ttir. Kieku x’tagħmel?
Il-MALTI – It-Tielet Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2012 Paġna 8 minn 8