Storia Comune

Statuto d’Anagni e i maleficia
45
procedimento penale.
È importante far notare una piccola crux: sebbene in un primo
momento l’accusato venga descritto «armatus quadam falce
messoria», in seguito, nel momento in cui, percuotendola, allontana
dal suo terreno la querelante, viene presentato disarmato, «manu
vacua». Lo Statuto di Anagni prevede sanzioni differenti - sebbene
sempre di natura pecuniaria - per i casi di aggressione perpetrata
senza armi, con armi non taglienti e con armi taglienti 5 . Ovviamente,il
si alicui mulieri honestae dixerit cactiva, zocza, rea, malvagia, factochiara
vel meretrix vel similes iniurias in V libris vice qualibet puniatur; de quorum
verborum similitudine stetur declarationi conservatorum ut supra».
«Liber III, C. XX: Quod infra quatuor dies possit accusari de verbis iniuriosis.
Item statuimus quod de verbis iniuriosis possit infra quatuor dies
tantum accusari, et non aliter aliquo statuto loquente in contrarium non
obstante, post dictam iniuriam non computato die iniuriae; et dictis quatuor
diebus elapsis non audiatur. Volumus etiam quod si accusatus de verbis
iniuriosis suum accusatorem voluerit reaccusare ad accusandum admittatur
post responsionem factam factae de eo per duos dies praeter formam
praedictam». «Liber III, C. XXII: Quod accusa denuntiatio seu inquisitio
de verbis iniuriosis non valeat nisi contineat diem, et verba sint dicta praesente
iniuriato. Item statuimus quod de verbis iniuriosis accusa fieri non
possit nec inquisitio seu denunciatio si contineat diem iniuriae et nisi verba
dicta fuerint iniuriato praesente. Statuimus insuper quod si quis accusaverit
aliquem de verbis iniuriosis, et propter difectum accusae non probatae
accusatus absolvatur, et accusator puniatur in V solidis, hoc tamen locum
non habeat si per pacem factam accusatus fuerit absolutus».
5
Ivi: «Liber III, C. XLI: De percussionibus sine armis. Item statuimus
quod quicumque aliquem suppositum jurisdictioni potestatis seu rectoris
Anagniae percusserit malo modo seu tetigerit a collo seu canna superius
inclusive exceptis casibus infrascriptis, seu etiam coeperit per cannam sine
armis cum sanguinis effusione in 16 libris denariorum quotiens offenderit
puniatur. Si sine sanguine in 6 libris puniatur. Si vero arteratam seu ugillum
seu cum manibus in facie dederit cum sanguinis effusione 30 libris
denariorum quotiens offenderit puniatur. Si vero sine sanguinis effusione
in libris 20 puniatur. Et si quis aliquem per capillos caeperis vel per aures
aut per aliquem partem faciei in 15 libris denariorum quotiens contrafecerit
puniatur. Si a collo seu canna inferius percusserit seu malo modo tetigerit
seu caeperit sine armis cum sanguinis effusione in 10 libris puniatur