น้ำยาตรวจหมู่โลหิต โมโนโคลนัลแอนติบอดี้

238 ทัศนีย สกุลดํารงคพานิชแอนติบอดี ใน ที่ สุด 25 ตอมา Thomson และ คณะ ไดพัฒนา โดย นํา เซลล lymphocyte ที่ ถูก transformedแลว มา หลอม รวม (fuse) กับ myeloma เซลล ของ หนูเกิด เปน heterohybridoma และ ทํา การ โคลน สําเร็จ ไดเซลลสาย พันธที่คงทน หลาย โคลน สามารถ เลี้ยง ขยาย ใหผลิต โมโน โคลนัลanti-D ทั้ง ชนิดIgM และ IgG โดยเฉพาะ อยาง ยิ่ง โมโน โคลนัล anti-D IgM ที่ ผลิต ไดสามารถ นํา มา ผลิต เปน น้ํา ยา ตรวจ หมู โลหิต Rh(D) ไดเนื่อง จาก มีความ แรง มาก สามารถ ใหปฏิกิริยา บวก แรง กับเซลลD บวก โดย การ ปน อาน ทันที (immediated spintubetest) ดีกวา น้ํา ยา โพ ลีโคลนัล anti-D แตไมสามารถตรวจ weak D และ D variants ทําให มี คุณภาพ ไมเหมือน โพ ลีโคลนัล anti-D ใน ชวง เวลา นั้น และ ตอๆ มาก็ มี นัก วิทยาศาสตร อีก หลาย คณะ สามารถ ผลิต โมโนโคลนัล anti-D ทั้ง ชนิด IgM และ IgG สําเร็จ อีกมากมาย 9,14 และ โมโน โคลนัล anti-D หลาย ตัว สามารถนํา มา ผลิต เปน น้ํา ยา ตรวจ หมูโลหิต Rh(D) ทดแทน โพ ลีโคลนัล anti-D ได24น้ํา ยา ตรวจ หมู โลหิต anti-D ที่ ดี นั้น ตอง มี ความจําเพาะ (specific) สามารถ ตรวจ ได ครอบ คลุม ทุกepitopes ของ D แอนติเจน มี ความ แรง และ มี ความคงทน (stable reagents) ที่ จะ ให ผลบวก แรง กับ เซลลDบวก ทั่ว ๆ ไป ตาม วิธีที่แนะนํา ใน ใบ กํากับ น้ํา ยา น้ํา ยา โพลีโคลนัล anti-D สวน ใหญจะ ประกอบ ดวย anti-D IgGซึ่ง จะ ไมทํา ปฏิกิริยา กับ เซลลD บวก ใน น้ํา เกลือ ตอง ใชAlbumin หรือ Enzyme ชวย เรง การ เกิด ปฏิกิริยา หรือผูผลิต อาจ ใช mercaptan-treated เพื่อ ทําใหน้ํา ยา anti-D นี้ทํา ปฏิกิริยา กับ เซลลD บวก ใน น้ํา เกลือ และ ปน อานได ทันที สวน เซลล weak D และ partial D จะ ตองทดสอบ ที่ 37 ํ C และ antiglobulin test จึง จะ เกิดปฏิกิริยา ใหเห็น 27ใน ปจจุบัน มีน้ํา ยา โมโน โคลนัล anti-D IgM หลาย ตัวมีความ แรง ดีมาก และ มีความ จําเพาะ สูง ทํา ปฏิกิริยา ไดแรงและ ดีกับ เซลลD บวก ทั่ว ไป รวม ทั้ง เซลล weakD พวกhigh gradeD U สวน ใหญ โดย ปน อาน ผล ทันที ซึ่ง โมโนโคลนัล anti-D IgM เหลา นี้สามารถ นํา มา ผลิต เปน น้ํา ยาตรวจ หมูโลหิต ทดแทน โพ ลีโคลนัลanti-D ไดเปน อยางดี เนื่อง จาก ผลิต งาย ราคา ถูก วิธีการ ทดสอบ งาย และไดผล รวด เร็ว ดวย แต โมโน โคลนัล anti-D นี้ จะ ไม ทําปฏิกิริยา กับ เซลล D VI และ เซลล weak D ที่ ออน มากอยางไร ก็ตาม ไดมีการ ผลิต โมโน โคลนัล anti-D อีก หลายตัว ที่ สามารถ ทํา ปฏิกิริยา ได ดี กับ เซลล D VI แต ไม ทําปฏิกิริยา กับ เซลล weakD อื่น ๆ ดังนั้น น้ํา ยา ที่ผลิต ขายใน ปจจุบัน จะ เปน การ ผสม ของ โมโน โคลนัล anti-D ตั้งแต2 โคลน ขึ้น ไป เชน โมโน โคลนัล anti-D IgM ที่ ทําปฏิกิริยา ไดดีกับ เซลลD บวก และ เซลล weakD สวนใหญ ยกเวน เซลล D VI ผสม กับ anti-D IgG ที่ ตรวจเซลลD VI ไดที่ antiglobulin test เพื่อ ใหน้ํา ยา1 ชนิดสามารถ ตรวจ D แอนติเจน ได ครอบ คลุม เหมือน โพ ลีโคลนัล anti-D มาก ที่สุด 24เนื่อง จาก หมูโลหิต Rh(D) มีความ ซับซอน มาก และมัก กอ ใหเกิด ปญหา ใน งาน ธนาคาร เลือด การ ใชน้ํา ยา โมโนโคลนัลanti-D สามารถ แยกepitopes ไดมา กก วา30epitopes แลว 28 อีก ทั้ง มีรายงาน ผูปวย partialD ตางๆเมื่อ ไดรับ เลือด D บวก จะ สราง anti-D ตอ epitopesที่ขาด หาย ไป ได โดย เฉพาะ อยาง ยิ่ง ผูปวยD VI มีรายงานสราง anti-D มาก ที่สุด และ มีรายงาน ใน หญิง ตั้งครรภที่เปน หมู D VI สรางanti-D ทําใหทารก มีอาการ ตัว เหลืองหลัง คลอด รุน แรง เนื่อง จาก D VI เปน partial D ที่มี Dแอนติเจน บน ผิว เม็ด เลือด แดง นอย ที่ สุด และ ขาดepitopes สวน ที่ สําคัญ ของ D แอนติเจน คือ epD12-21 29 ดังนั้น ใน ประเทศ อังกฤษ การ ตรวจ หมูโลหิตD มีขอ กําหนด ใหทดสอบ ตัวอยาง เลือด ผูปวย/ หญิง ตั้งครรภโดย ทํา ซ้ํา 2 ครั้ง (dupicate) ดวย น้ํา ยา โมโน โคลนัลanti-D IgM ชนิด ที่ไมสามารถ ตรวจD VI ไดโดย ปน อานทันทีและ ไมตอง ทดสอบ antiglobulin test ตอ และ ถือเสมือน วา ผูปวย/ หญิง ตั้งครรภD VI จะ ถูก แปล ผล เปน หมูD ลบ ตอง ไดรับ เลือด D ลบ หรือ ฉีด Rh immuneThai Journal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 12 No. 3 June-September 2002