CronicaBletsch, buglia e buna musicaIls open airs da Chapella e Lumnezia<strong>2010</strong> n’han betg propi gìcletg cun l’aura quest onn. Tuttinahan omadus open airs pudìpersvader cun buna musica.(rs) Il venderdi, ils 23 da fanadur,l’emprim di da l’openair Lumnezia hai pluvì quasisenza interrupziun. Malgrà ilfraid, la plievgia e la buglia eral’open air vendì ora gia avantch’avair cumenzà. 13'500 persunas,per gronda part giuvense fitg giuvens han campà, giudìl’atmosfera d’open air, e tadlàmusica.Cun Papa Roach, Sens Unik,Baseballs, N.E.R.D. ed autrasbands han ils organisaturs fatgL‘Open Air Chapella ha gudagnà l‘openairtester dal battaporta.ina buna schelta musicala percuntentar il public. Ils visitaderseran cuntents, ils organisaturs er,e las bands sezzas eran fascinadasda la cuntrada unica - almainquellas ch’han sunà la sonda edhan uschia pudì giudair ina vistacun in zic damain brentina etschajera.„Infernal“Musicalmain ha er l’open air daChapella pudì persvader questonn. Cun Ganes dal Tirol dalSid, Chica Torpedos e Malencoha l’open air gì sco adina inbun nas per bands main enconuschentas,bands ch’han dentantin grond potenzial da far inabella carriera. L’open air testerdal battaporta (www.battaporta.rtr.ch) titulescha la qualitad dala musica da l’open air Chapellaschizunt cun „infernal“.Vast program en RRIl Radio Rumantsch ha rapportàintensivamain da l’open airLumnezia. Quai cun emetterlive quasi tut ils concerts, cunintervistas cun musicists e visitaders,cun previstas e resuns dalsconcerts. Cunquai che l’open airChapella è puspè stà la medemafin d’emna, ha RTR stuì reducirses rapports da Chapella adin minimum. Cun strusch 500visitadras e visitaders n’ha Chapellaer betg cuntanschì il dumberd’aspectaturs ch’ins avess gìgugent. L’onn proxim festiveschaChapella il giubileum da 30onns. Forsa ch’ils organisatursvegnan da sa decider da spustar iltermin da lur open air per questgiubileum, ed uschia pudess ilRadio Rumantsch puspè rapportara moda pli intensiva dalfestival da musica da l’Engiadina.“Laduma” – gol per l’Africa dal Sid“Laduma” è in pled da la linguada zulu e vul dir “i tuna”ubain “i rampluna”. Ma“laduma” vegn era duvrà perdir “gol”. U meglier: “goooooooooool!”Il pled “laduma” mapara tipic per la moda entusiastica,cun la quala la populaziunindigena (cunzunt naira)da l’Africa dal Sid viva ilballape: cun choreografias plainfurmas e colurs, cun chant esaut, cun oraziuns per NelsonMandela e cun suns da vuvuzela.Per mai e per mes collega RomanDobler ha l’Africa dal Sidfatg blers gols durant il campiunadimundial <strong>2010</strong>. Betgbe pervi da l’organisaziun irreproschablach’ha surprendì blerssceptichers, ma pervia da la cordialitad,cun la quala ins haIntervista cun Shaun Bartlett, anteriur attatgader da l’equipa naziunalada l’Africa dal Sid e dal Club da ballape da Turitg (FCZ).beneventà ils visitaders da l’entirmund. In grond e ferm “laduma”va perquai da mia vart alsnumerus carstgauns amicabels eservetschaivels ch’jau hai entupàen ils pli differents lieus giudim ilcontinent african.Per exempel ad ina gruppa ilaricada dunnas nairas amez la fullach’ha guardà il gieu d’averturaen in parc a Soweto (Johannesburg).Ellas han tegnì il microfondal Radio Rumantsch sco inatrofea per bunamain duas urase chantà cun el oraziuns e chanzuns,ina pli bella che l’autra.Ubain Eugene, il manader d’inalodge (alloschi) a Port Elizabeth:in um alv sc’in culm ed anteriurgiugader da rugby che fail meglier ensolver dal mund ech’ans ha mussà era la realitadda tschella vart da ses pitschen paradis:New Brighton, in quartierda Nairs, nua che trais quartsn’han betg lavur ed in quart èinfectà cun il virus da SIDA – enua che blers speran e crain ch’ilcampiunadi mundial gidia dameglierar lur situaziun da viver.Che quai reusseschia, era a lungavista, speresch er jau. Ma ilsdubis èn ferms.Tuttina: In di turn jau enl’Africa dal Sid, tant è segir.Claudio Spescha10 • <strong>settember</strong> <strong>2010</strong> • nr. 3
CronicaPer la moderaziun da Piz a chantun...Las chauras da Vrin, adina in motiv engraziaivel per il fotograf e per l’um da camera....dovri adina in motiv attractiv.Diari or da la Val d’Alvra e dal SursesIna da las etappas da “Piz a chantun”– la seria da stad da la TvR - èstada quella en la Val d’Alvra eden il Surses. Là è l’entir’equipada televisiun ida a la tschertgada temas e persunas particularas- quai cun success. Ma tgelavurs èn atgnamain stadas necessariasper avair la fin finalain’entira emissiun? Qua intginasexperientschas ed impressiunspersunalas.cumpagnar en la Val Faller. Perquaiessan nus partids anc quellasaira ed avain prendì albiert enla Tga Piz Platta tar ils simpaticspossessurs Adolf e Margrit Poltera.Suenter ina curta notg avainnus gia stuì levar las 4.45 urasper esser pronts da filmar ils Polterase lur giasts en l’ustaria. Lafilmada en la Val Faller m’ha plaschìfitg. Cunzunt m’ha fascinàla levada dal sulegl a bun’ura: scoda charsinar la pizza imposantada questa bellezza val.Scarpatscha – spezialitad da laregiunIls suandants dis hai jau accumpagnàil team da moderaziunper filmar il davos discurs cunla protagonista Ursulina Netzer.La dunna da 90 onns ha mussàad Otmar Seiler co cuschinarscarpatscha, ina spezialitad dalSurmeir, fatga cun urtais, paun elatg. Suenter avain nus anc filmàlas moderaziuns ch’annunzianlas contribuziuns dals redacturs.La gievgia suentermezdi essannus turnads en Chasa RTR aCuira per far la montascha finalae las lavurs administrativas.Flurina CajochenHotel Alvra/Gelgia – nossaresidenza durant quell’emna.Suenter avair installà la tecnicaavain nus discutà en ina sesidaredacziunala ils temas pussaivelsord la regiun surmirana. Quelsèn bainspert stads clers, uschiache l’entir team ha pudì ir suentergentar a la lavur individuala.Mia emprim’incumbensa daquell’emna è stada da chattarina persuna che sa dar sclerimentdavart ils clutgers ch’èn construidsen in stil talian, inspirà dal’architectura da Roma, Firenzae Pisa.Durant la tschaina communablaha il redactur Norbert Jenal madumandà, sch’jau al veglia ac-Atmosfera da saira en Val Lumnezia.<strong>settember</strong> <strong>2010</strong> • nr. 3 • 11