dRevandeli mdgomareobiT, statusis gareSe <strong>da</strong>rCnen ”saqarTvelos ssr wiTel wignSi”Setanili bunebis Zeglebi. ga<strong>da</strong>Senebis safrTxis winaSe myofi mcenareTa <strong>da</strong> cxovelTasaxeobis <strong>da</strong>sacavad Seiqmna saqarTvelos kanoni ”wiTeli nusxis Sesaxeb”, ris Semdegacprezidentis brZanebulebiT <strong>da</strong>mtkic<strong>da</strong> ”wiTeli nusxa”. igi Sedgenilia TanamedrovemoTxovnebis Sesabamisad, bunebis <strong>da</strong>cvis msoflio kavSiris (IUCN) kriteriumebiT.samwuxarod, aRar mox<strong>da</strong> amave kriteriumebisa <strong>da</strong> ”<strong>da</strong>culi teritoriebis sistemisSesaxeb” saqarTvelos kanonis Sesabamisad sabWoTa periodis bunebis ZeglebisaTvis<strong>da</strong>culi teritoria ”bunebis Zeglis” (IUCN-is III kategoria) statusis miniWeba.arsebuli <strong>da</strong>culi teritoriebi <strong>da</strong>arsebulia sxva<strong>da</strong>sxva dros, sxva<strong>da</strong>sxva meqanizmiTa<strong>da</strong> iuridiuli aqtiT. nawili <strong>da</strong>culi teritoriebisa <strong>da</strong>arsebuli iyo saqarTvelosssr ministrTa sabWos aqtebiT, nawili - <strong>da</strong>moukidebeli saqarTvelos mTavrobis<strong>da</strong>dgenilebiT, prezidentis brZanebulebiT, an specialuri kanoniT. Sesabamisad,iuridiuli statusic gansxvavebuli iyo. 2004 wels am xarvezis gamosworebismizniT yvela <strong>da</strong>culi teritoria Sevi<strong>da</strong> garemos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> bunebrivi resursebissaministros SemadgenlobaSi sajaro samarTlis iuridiuli piris statusiT (ix.saqarTvelos mTavrobis <strong>da</strong>dgenileba #5, 12.06.2004, ”saqarTvelos garemos <strong>da</strong>cvisa<strong>da</strong> bunebrivi resursebis saministros debulebis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb” muxli 8 punqti4). im <strong>da</strong>culi teritoriebs, romlebic ar iyvnen Seqmnili specialuri kanonis miRebisSedegad (igulisxmeba saqarTvelos kanoni ”TuSeTis, bawara babaneuris, lagodexisa <strong>da</strong>vaSlovanis <strong>da</strong>culi teritoriebis Seqmnisa <strong>da</strong> marTvis Sesaxeb”, romlis mixedviTac,am <strong>da</strong>culi teritoriebis direqciebs mieniWaT sajaro samarTlis iuridiuli pirisstatusi), ganesazRvraT statusi - ”sajaro samarTlis iuridiuli piri” prezidentisbrZanebulebis Sedegad.mogvianebiT, 2005 wels kvlav ganxorciel<strong>da</strong> cvlilebebi saministros debulebaSi.am cvlilebis Sedegad <strong>da</strong>culi teritoriebi aRar warmoadgenen saministros sajarosamarTlis iuridiuli pirebs. nacvlad amisa, <strong>da</strong>culi teritoriebi Camoyalib<strong>da</strong>ori tipis samarTlebrivi formiT. zogierTi arsebuli <strong>da</strong>culi teritoriebisadministraciebi <strong>da</strong> direqciebi saministros sistemaSi sajaro samarTlis iuridiulipirebis formiT Sevidnen. <strong>da</strong>narCeni <strong>da</strong>culi teritoriebi ki warmoadgenen <strong>da</strong>culiteritoriebis departamentis teritoriul organoebs. qobuleTis, borjomxaragaulis,kolxeTis, mtiralas <strong>da</strong>cul teritoriebSi Seqmnil ssip-ebs ewodebo<strong>da</strong>Tadministraciebi, xolo TuSeTis, bawara-babaneuris, vaSlovanis <strong>da</strong> lagodexis ssipebs– direqciebi.rac Seexeba sajaro samarTlis iuridiuli pirebis formiT arsebul <strong>da</strong>culiteritoriebis direqciebsa <strong>da</strong> administraciebs, garkveulwilad kuriozula<strong>da</strong>c kiJRer<strong>da</strong> <strong>da</strong>saxelebebi ”vaSlovanis <strong>da</strong>culi teritoriebis direqciis direqtori,TuSeTis <strong>da</strong>culi teritoriebis direqciis direqtori”, ”<strong>da</strong>culi teritoriebisdireqciis direqtoris moadgile”. mxolod <strong>da</strong>saxeleba SesaZloa ar iyos didiproblema, magram is mizani, risTvisac Camoyalib<strong>da</strong> <strong>da</strong>culi teritoriebi am formiT,ar iqna miRweuli: samwuxarod, mxolod 2007 wlis zafxulisTvis moxerx<strong>da</strong> <strong>da</strong>culteritoriebSi turistuli momsaxurebisaTvis safasuris <strong>da</strong>weseba.2007 wlis 27 aprils Sevi<strong>da</strong> cvlileba saqarTvelos kanonSi ”TuSeTis, bawarababaneuris, lagodexisa <strong>da</strong> vaSlovanis Seqmnisa <strong>da</strong> marTvis Sesaxeb”, romlis mixedviTacam <strong>da</strong>culi teritoriebis mmarTvel ssip-ebs ewo<strong>da</strong>T administraciebi.amrigad, saministros dRevandeli debulebiT, saministros sistemaSi Semavali sajarosamarTlis iuridiuli pirebi arian:30
• qobuleTis saxelmwifo nakrZalis, qobuleTis saxelmwifo aRkveTilisa <strong>da</strong>qobuleTis mravalmxrivi gamoyenebis teritoriis administracia;• borjom-xaragaulis erovnuli parkisa <strong>da</strong> borjomis saxelmwifo nakrZalebisadministracia;• kolxeTis erovnuli parkisa <strong>da</strong> kolxeTis mravalmxrivi gamoyenebis teritoriisadministracia;• TuSeTis <strong>da</strong>culi teritoriebis administracia;• bawara-babaneuris <strong>da</strong>culi teritoriebis administracia;• lagodexis <strong>da</strong>culi teritoriebis administracia;• vaSlovanis <strong>da</strong>culi teritoriebis administracia;• mtiralas erovnuli parkis administracia.<strong>da</strong>culi teritoriebis departamentis teritoriuli organoebi arian:• saguramos saxelmwifo nakrZalis administracia;• algeTis saxelmwifo nakrZalis administracia;• saTafliis saxelmwifo nakrZalis administracia;• ajameTis saxelmwifo nakrZalis administracia;• yazbegis saxelmwifo nakrZalis administracia;• liaxvis saxelmwifo nakrZalis administracia;• biWvinTa-miuseris saxelmwifo nakrZalis administracia;• riwis saxelmwifo nakrZalis administracia;• fsxu-gumisTis saxelmwifo nakrZalis administracia;• kintriSis saxelmwifo nakrZalis administracia;• ioris aRkveTilis administracia;• gar<strong>da</strong>bnis aRkveTilis administracia;• yoruRis aRkveTilisa <strong>da</strong> mariamjvris saxelmwifo nakrZalis administracia;• kacoburis aRkveTilis administracia;• WaWunis aRkveTilis administracia;<strong>da</strong>culi teritoriebisaTvis sajaro samarTlis iuridiul pirebis statusis miniWebamox<strong>da</strong> im mizniT, rom maT turistuli momsaxurebi<strong>da</strong>n Semosavlis miRebis SesaZleblobahqono<strong>da</strong>T (aseve sxva Semosavlebi kanoniT <strong>da</strong>Svebuli saqmianobebisagan). 2005 welsganxorcielebuli cvlilebebis Sedegad sajaro samarTlis iuridiul pirebad<strong>da</strong>rCnen mxolod e.w. ”mdi<strong>da</strong>ri” <strong>da</strong>culi teritoriebi – anu sa<strong>da</strong>c arsebobs msxvilidonorebis mier <strong>da</strong>finansebuli proeqtebi <strong>da</strong> am proeqtebis Sedegad Seqmniliagarkveuli turistuli infrastruqtura. ”Raribi” <strong>da</strong>culi teritoriebis ga<strong>da</strong>keTebasdepartamentis teritoriul organoebad hqon<strong>da</strong> Semdegi logika: (1) isini ar ariansaintereso ekoturizmis TvalsazrisiT, radgan ar aqvT infrastruqtura <strong>da</strong> vermiiReben arasabiujeto Semosavals <strong>da</strong> (2) aseTi organizaciuli formiT arsebobisasufro metad aqvT garantirebuli sabiujeto <strong>da</strong>finanseba (arsebobs mosazreba,rom Semcirebis SemTxvevaSi, pirvel rigSi biujets Seukvecaven sajaro samarTlisiuridiul pirebs).<strong>da</strong>culi teritoriebi, romelTa administraciebi arian sajaro samarTlis iuridiulipirebi, funqcionireben sakuTari debulebebis safuZvelze, xolo teritoriuliorganoebisTvis aris <strong>da</strong>mtkicebuli erTiani tipiuri debuleba. (saqarTvelos garemos<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> bunebrivi resursebis ministris brZaneba 2006 wlis 6 ivnisis #439,”saqarTvelos garemos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> bunebrivi resursebis saministros saxelmwifosaqveuwyebo <strong>da</strong>wesebulebis – <strong>da</strong>culi teritoriebis departamentis teritoriuliorganoebis tipuri debulebis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb”).tipiuri debulebis mixedviT, administracias xelmZRvanelobs direqtori.31