H Σύνθεση με Î”ÎµÏƒÎ¼ÎµÏ Î¼Î­Î½Î¿ Θέμα στην Αγγλική και τη Νέα ... - Nemertes

Κεφάλαιο 1 ο[[ΕΙΣΑΓΩΓΗ]]εύκολα να τοποθετηθούν σε µία από τις µεγάλες µορφολογικές κατηγορίες, όπως«πρόθηµα», «επίθηµα», «θέµα», «λέξη» κτλ.Στη ΝΕ ο όρος «νεοκλασικό σύνθετο» ή «σύνθετο µε δεσµευµένο θέµα» δεν έχειχρησιµοποιηθεί ιδιαίτερα (βλ. Ralli 2008a). Η Ράλλη (2005: 188) συσχετίζει τανεοκλασικά σύνθετα των δυτικοευρωπαϊκών γλωσσών µε σύνθετες λέξεις της ΝΕ πουπεριέχουν λόγια στοιχεία και χρησιµοποιούνται στην επιστηµονική ορολογία για τηνκατασκευή όρων ειδικών λεξιλογίων. Παραδείγµατα τέτοιων λέξεων είναι οι λέξειςκαρδιολόγος, λαρυγγοσκόπιο, ακτινογραφία, λαπαροτοµία, µυοκτονία, σαρκοβόρος,παιδοκοµία, τυποκλόπος, αγγλοµαθής, αδαµαντοθήρας, αιµορραγία, αεροβόλο κ.α. Οιλέξεις αυτές, που θα µπορούσαν να χαρακτηριστούν ως νεοκλασικά σύνθετα της ΝΕ,είτε αναβίωσαν από την ΑΕ είτε σχηµατίστηκαν τους δύο τελευταίους αιώνες µε τηβοήθεια θεµάτων της ΑΕ (Αναστασιάδη-Συµεωνίδη 1996: 110), δηλαδή λόγιωντύπων οι οποίοι συχνά δεν εµφανίζουν αυτόνοµη παρουσία στη ΝΕ. Ο σχηµατισµόςτους συντελέστηκε είτε απευθείας, όπως στις λέξεις λεωφορείο, δηµοσιογράφος,αστυφύλακας κ.α., είτε µέσω κάποιας δυτικοευρωπαϊκής γλώσσας που είχεχρησιµοποιήσει τα θέµατα αυτά για το σχηµατισµό ειδικών όρων, οι οποίοιµεταφέρθηκαν στη ΝΕ αποτελώντας τα λεγόµενα «µεταφραστικά δάνεια» (‘calques’)(Αναστασιάδη-Συµεωνίδη 1986: 61), όπως οι λέξεις αστροναύτης, νεκρολογία, κ.α..Όπως επισηµαίνει η Αναστασιάδη-Συµεωνίδη (1986: 62), η απόδοση των όρωναυτών στη ΝΕ που γίνεται µε τη χρήση λόγιων τύπων είναι αµφίσηµη, γιατί αποδίδεισυγχρόνως τη χρήση της λέξης, αλλά και τον τρόπο σχηµατισµού της, που ενδέχεταινα είναι διαφορετικός από τον τρόπο σχηµατισµού των λαϊκών τύπων. Κάτι παρόµοιουποστηρίζεται και από τον Πετρούνια (2001: 401) ο οποίος σηµειώνει ότι σκοπόςαυτών των λέξεων είναι «να εξυπηρετήσουν σηµασιολογικά τις επιστηµονικέςανάγκες του νεότερου κόσµου, και προσαρµόζονται περισσότερο ή λιγότερο στηνπροφορά και τη µορφολογία των νεότερων γλωσσών, και όχι στο σύστηµα τωναρχαίων ελληνικών. Στα νέα ελληνικά έρχονται αφού έχουν πάρει συγκεκριµένηµορφή και σηµασία στις ξένες γλώσσες».Σηµαντικό χαρακτηριστικό των λέξεων που περιέχουν στοιχεία κλασικήςπροέλευσης, είναι το γεγονός ότι εµφανίζονται στα λεξιλόγια των περισσοτέρωνευρωπαϊκών γλωσσών µε παρόµοια µορφή καταλαµβάνοντας µεγάλο τµήµα τηςεπιστηµονικής και τεχνικής ορολογίας (π.χ. astronomer (Αγγλ.), astronomo (Iτ.),αστρονόµος (Ελ.), Astronomer (Γερµ.) (Ralli 2008a). Για το λόγο αυτό, οι εν λόγωλέξεις συχνά χαρακτηρίζονται και ως «διεθνισµοί» (‘internationalismes’) (Wexler3